Nutritionele kwaliteit kant-en-klaarmaaltijden (2)

Nutritionele kwaliteit kant-en-klaarmaaltijden (2)

Voedsel en Waren Autoriteit

Thema Voeding & Gezondheid Augustus 2007

Samenvatting In 2006 heeft de VWA een rapport gepubliceerd over de nutritionele kwaliteit van kant-en-klaarmaaltijden die halverwege 2005 op de markt waren. Sindsdien zijn er meer en nieuwe maaltijden beschikbaar. Om de ontwikkelingen ten aanzien van de nutritionele kwaliteit van de op de markt beschikbare kant-enklaarmaaltijden te volgen heeft de VWA in 2007 opnieuw kant-en-klaarmaaltijden onderzocht. In de eerste maanden van 2007 zijn 158 kant-en-klaarmaaltijden, waaronder nasi/bami, pasta, pizza, stamppot, stoommaaltijd en overige maaltijden, bij supermarkten bemonsterd. De samenstelling van deze maaltijden is vergeleken met de door het Voedingscentrum gehanteerde criteria voor een hoofdgerecht. Op basis van deze criteria kunnen de kant-en-klaarmaaltijden ingedeeld worden in ‘bij voorkeur’, ‘middenweg’ en ‘bij uitzondering’. Uit de resultaten blijkt dat op bijna alle maaltijden de voedingswaarde per 100 gram wordt weergegeven. Op ongeveer de helft van alle maaltijden wordt de hoeveelheid energie per portie vermeld. In 2005 werd op 22% van alle maaltijden de hoeveelheid energie per portie vermeld. Op 69 maaltijden (44%) staat voor hoeveel personen de maaltijd bestemd is. Evenals in 2005 bevatten de maaltijden gemiddeld genomen voldoende energie. Er zijn enkele maaltijden, waaronder een aantal pizza’s, die meer energie bevatten dan het criterium dat is opgesteld voor een hoofdgerecht. Er zijn ook stamppotten en stoommaaltijden die minder energie bevatten. 75% Van de onderzochte maaltijden vallen binnen het verzadigd vetzuurcriterium om in aanmerking te komen voor de categorie ‘bij voorkeur’. Net als in 2005 bevatten de meeste maaltijden weinig vezel en groente. De gemiddelde hoeveelheid groente per maaltijd is ten opzichte van maaltijden uit 2005 wel toegenomen van 93 naar 119 gram per portie. Opvallend is dat voor de maaltijden in 2007 de hoeveelheid vezel niet is gewijzigd ten opzichte van de maaltijden in 2005. Ook bevatten de maaltijden relatief veel zout in relatie tot de 6 gram totaal per dag die de Gezondheidsraad aanbeveelt. Van 83 van de 158 maaltijden waren gegevens over verzadigd vet (geanalyseerd), vezel, groente en energie (via etiket) bekend. Twee maaltijden vallen binnen alle individuele criteria voor verzadigd vet, vezel, groente en energie tezamen om in aanmerking te komen voor de categorie ‘bij voorkeur’ volgens de door het Voedingscentrum gestelde richtlijnen voor een hoofdgerecht. De hoeveelheid zout in de maaltijden is niet betrokken in deze vergelijking. De situatie ten opzichte van 2005 is nauwelijks veranderd, toen kwamen twee van de 95 maaltijden in aanmerking voor deze categorie.


11

Inhoudsopgave Samenvatting........................................................................................................................................................... 1 Inhoudsopgave........................................................................................................................................................ 2 1

Inleiding .......................................................................................................................................................... 3

2

Doel van het project........................................................................................................................................ 4

3

Werkwijze ....................................................................................................................................................... 5

4

Resultaten....................................................................................................................................................... 6

5

Discussie ...................................................................................................................................................... 12

6

Conclusies .................................................................................................................................................... 14

Bijlage.................................................................................................................................................................... 15


22

1

Inleiding

In 2006 heeft de VWA een rapportage gepubliceerd over de nutritionele kwaliteit van kant-en-klaarmaaltijden. In het onderzoek waren producten betrokken die in maart/april van 2005 in het reguliere winkelkanaal beschikbaar waren. Uit dat onderzoek werd duidelijk dat de onderzochte maaltijden, behalve pizza’s, over het algemeen binnen de criteria vielen die het Voedingscentrum stelt aan de hoeveelheid energie voor een hoofdgerecht. De maaltijden bevatten vaak veel zout, waren niet te vet, maar de vetzuursamenstelling kon nog wel verbeterd worden. Over het algemeen bevatten de maaltijden weinig groente en voedingsvezel. Sinds het onderzoek zijn er veel nieuwe producten op de markt gekomen. Ook zijn er nu maaltijden met een gezondheidslogo verkrijgbaar. Om de ontwikkelingen ten aanzien van de nutritionele kwaliteit van de op de markt beschikbare kant-enklaarmaaltijden te volgen heeft de VWA in 2007 opnieuw kant-en-klaarmaaltijden onderzocht. De resultaten worden beschreven in deze rapportage.


33

2

Doel van het project

Het doel van het beschreven onderzoek is om inzicht te krijgen in de nutritionele kwaliteit van kant-enklaarmaaltijden. Hiervoor zijn gegevens met betrekking tot energie, voedingsvezel, hoeveelheid groente, zout, vet en vetzuursamenstelling van de meest gebruikte kant-en-klaarmaaltijden verzameld.


44

3

Werkwijze

De VWA heeft begin 2007 bij 7 verschillende supermarkten met een gezamenlijk marktaandeel van meer dan 70%, 158 kant-en-klaarmaaltijden bemonsterd. Een maaltijd werd als een kant-en-klaarmaaltijd geïdentificeerd als aan de definitie voor een kant-en-klaarmaaltijd van het Voedingscentrum werd voldaan. Volgens het Voedingscentrum is een kant-en-klaarmaaltijd een hoofdgang van een warme maaltijd die bestaat uit aardappelen(vervanger), vlees(vervanger) en groente. De maaltijdcomponenten worden in 1 verpakking aangeboden. Alle maaltijdcomponenten zijn vooraf gegaard en hoeven eventueel alleen nog te worden verwarmd. Volgens het Voedingscentrum behoren ook pizza’s en éénpansmaaltijden tot de kant-enklaarmaaltijden. De maaltijden zijn ingedeeld in een zestal groepen, namelijk: nasi/bami, pasta, pizza, stamppot, stoommaaltijd en overig. Van iedere groep zijn diverse producten van verschillende (huis)merken meegenomen. De maaltijden zijn geanalyseerd op vet, vetzuursamenstelling en zout. De analyses zijn uitgevoerd op het onbereide product. Daarnaast zijn gegevens op de verpakkingen over portiegrootte, energie, gehalte aan groente en vezelgehalte geïnventariseerd. De bemonsterde maaltijden zijn beoordeeld volgens de criteria van het Voedingscentrum (bijlage). Kant-enklaarmaaltijden bevatten volgens het Voedingscentrum bij voorkeur maximaal 16 energieprocent verzadigd vet, minimaal 1,7 gram vezel per 100 kilocalorieën, minimaal 150 gram groente en tussen de 450 en 750 kilocalorieën energie per maaltijd. De hoeveelheid zout in een maaltijd, die gebaseerd is op de analyse van chloride, is vergeleken met de maximaal aanbevolen hoeveelheid zout. De Gezondheidsraad beveelt in de Richtlijnen Goede Voeding uit 2006 aan om de inname van zout, de belangrijkste bron van natrium in de voeding, te beperken tot maximaal 6 gram per dag. Maximaal 6 gram zout komt overeen met 2,4 gram natrium. Volgens de Voedselconsumptiepeiling (VCP 1998) levert een gemiddelde dagvoeding 2350 kcal. Bij een evenredige verdeling van de maximale hoeveelheid natrium per dag betekent dit 1 mg natrium per kcal. Gemiddeld levert de warme maaltijd 758 kcal. De maximum hoeveelheid zout in een maaltijd kan hiervan worden afgeleid en is 1,9 gram. Op basis van deze benadering is de hoeveelheid zout in een kant-en-klaarmaaltijd ook getoetst aan een bijdrage van 2 gram.


55

4

Resultaten

In de eerste paar maanden van 2007 zijn 158 kant-en-klaarmaaltijden bemonsterd. De maaltijden zijn gegroepeerd in 6 categorieën, namelijk: nasi/bami, pasta, pizza, stamppot, stoommaaltijd en overig. De categorie overig bestaat onder andere uit Indiase maaltijden, Surinaamse maaltijden, wokschotels, ovenschotel en maaltijdsalades. Tabel 1 geeft de opbouw van de categorieën weer en in tabel 2 wordt ingegaan op de portiegrootte. Tabel 1 Opbouw maaltijd categorieën.

Nasi/Bami

n Pasta

Diepvries bami 2 Diepvries pasta Diepvries nasi 1 Koelvers lasagne Koelvers bami 12 Koelvers macaroni Koelvers nasi 11 Koelvers pasta Koelvers spaghetti

Totaal

26

n Pizza

n Stamppot

n Stoommaaltijd n Overig

n

1 Diepvries 11 Koelvers 8

19 Stamppot 7

19 Stoommaaltijd

6 1 10

25 Diepvries Griekse Hollands

1 7

28

26

19

Indiaas Salade

4 4

Surinaams Ovenschotel Oosters Wokschotel

2 1 3 3

25

34

Bij 150 van de 158 maaltijden (95%) wordt de voedingswaarde per 100 gram weergegeven. Op 78 van de 158 maaltijden (49%) wordt het aantal kilocalorieën per portie vermeld op de verpakking. Op 72% van de verpakkingen wordt het vezelgehalte en het verzadigd vetgehalte weergegeven. Tabel 2 Verpakkingsgrootte en portiegrootte zoals vermeld op de verpakkingen.

Maaltijd

n1

Verpakkingsgrootte (g) xgemiddeld2 min

Nasi/bami Pasta Pizza Stamppot Stoommaaltijd Overig

26 28 26 19 25 34

677 550 436 695 447 533

350 350 300 500 400 200

max 1000 1000 920 1000 450 1000

Portiegrootte (g)3 xgemiddeld2 min max 443 438 404 498 447 478

350 350 300 400 400 200

500 500 500 610 450 650

1

Aantal bemonsterde maaltijden. Gemiddelde verpakkingsgrootte en portiegrootte. 3 De portiegrootte is gebaseerd op datgene wat wordt aangegeven op de verpakking als portie. Als de portie niet is aangegeven, is uitgegaan van de verpakkingsgrootte. Als de verpakkingsgrootte groter is dan 800 gram is uitgegaan van 2 porties per verpakking. 2


66

Uit tabel 2 blijkt dat de maximale portiegrootte van de maaltijden 650 gram is (Surinaamse maaltijd). Op 69 verpakkingen (44%) wordt apart aangegeven voor hoeveel personen de maaltijd bestemd is. De volgende termen worden hier onder andere voor gebruikt: ‘1 persoon’, ‘complete maaltijd voor 1’ en ‘1 portie’. In tabel 3 wordt de gemiddelde hoeveelheid energie per 100 gram en per portie zoals vermeld op de verpakking per maaltijdgroep weergegeven. De tweede kolom geeft weer op hoeveel verpakkingen (n) de energiewaarde vermeld wordt. De energiewaarde werd niet vermeld op één pasta maaltijd en op zeven maaltijden in de categorie overig. In tabel 4 wordt de hoeveelheid energie per portie vergeleken met het energiecriterium van het Voedingscentrum. Volgens dit criterium moet een kant-en-klaarmaaltijd tussen de 450 en 750 kilocalorieën bevatten. Dit criterium geldt voor zowel de ‘bij voorkeur’, ‘middenweg’ en ‘bij uitzondering’ categorie. Voor de ‘bij uitzondering’ categorie in tabel 4 wordt het aantal maaltijden lager dan 450 kilocalorieën en hoger dan 750 kilocalorieën uitgesplitst. Tabel 3 Hoeveelheid energie zoals vermeld op de verpakking.

1

Maaltijd

n1


26 27 26 19 25 27

Energie (kcal/100g) Energie (kcal/portie) xgemiddeld min max mediaan xgemiddeld min max mediaan 153 127 224 91 103 112

106 95 190 65 64 64

212 185 266 140 140 170

158 123 222 84 105 107

672 554 903 455 461 549

424 380 570 264 288 165

936 840 1166 770 635 936

663 554 886 420 473 500

Aantal verpakkingen waarop de hoeveelheid energie vermeld wordt.

Tabel 4 Het aantal maaltijden dat volgens gegevens op de verpakking voldoet of niet voldoet aan het energiecriterium.

Maaltijd

Energiecriterium VC1 nuitzondering (te veel) nuitzondering (te weinig)

n nvoorkeur

Nasi/bami Pasta Pizza Stamppot Stoommaaltijd Overig 1

26 27 26 19 25 27

16 20 3 7 13 16

8 2 23 1 0 4

2 5 0 11 12 7

Energiecriterium Voedingscentrum: bij voorkeur bevat een kant-en-klaarmaaltijd tussen de 450 en 750 kcal. nvoorkeur is het aantal

maaltijden dat meer dan 450 en minder dan 750 kcal bevat. nuitzondering is het aantal maaltijden dat minder dan 450kcal en meer dan 750kcal bevat.

Stamppotten leveren gemiddeld de minste hoeveelheid energie per portie en pizza’s de meeste hoeveelheid energie per portie en per 100 gram. In totaal 75 maaltijden (50%) vallen binnen het criterium dat het Voedingscentrum stelt voor de hoeveelheid energie. Op de verpakking van 80 maaltijden (53%) staat in een aparte zin vermeld hoeveel energie de betreffende maaltijd bevat. De genoemde percentages zijn gerelateerd aan het totaal aantal maaltijden waarvoor de energiewaarde op de verpakking vermeld wordt.


77

In tabel 5 wordt de hoeveelheid vezel weergegeven die aangeduid wordt op de verpakking. Op 114 van de 158 maaltijden (72%) wordt het vezelgehalte vermeld. De hoeveelheid vezel van een kant-en-klaarmaaltijd wordt in tabel 6 vergeleken met de vezelcriteria van het Voedingscentrum. Volgens het Voedingscentrum bevat een kanten-klaarmaaltijd (hoofdgerecht) bij voorkeur minimaal 1,7 gram vezel per 100 kilocalorieën. Tabel 5 Hoeveelheid vezel zoals vermeld op de verpakking.

1

Maaltijd

n1


17 19 13 15 25 25

Vezel (g/100g) Vezel (g/portie) Vezel (g/100kcal) xgemiddeld min max mediaan xgemiddeld min max mediaan xgemiddeld min max mediaan 1,1 0,7 1,7 1,9 1,3 1,2

0,4 0,3 0,2 0,5 0,4 0,5

2,6 1 3,5 3,2 3,7 2,8

1,0 0,7 1,6 2,0 1,0 1,0

4,7 3,0 7,1 9,6 6,0 6,2

1,6 1,4 0,7 2,5 1,8 2,5

11,7 4,5 16,6 14,4 16,7 12,6

4 2,8 6,2 11,0 4,5 4,8

0,7 0,6 0,8 2,2 1,4 1,2

0,3 0,2 0,1 0,4 0,4 0,3

1,5 0,8 1,8 4,3 5,8 3,5

0,6 0,5 0,7 2,1 1,0 1,0

Aantal verpakkingen waarop de hoeveelheid vezel vermeld wordt.

Tabel 6 Aantal maaltijden dat volgens gegevens op de verpakking voldoet of niet voldoet aan de vezelcriteria.

Maaltijd

n


17 19 13 15 25 25

Vezelcriteria VC1 nvoorkeur nmiddenweg nuitzondering 0 0 1 10 7 5

1 0 1 4 1 4

16 19 11 1 17 16

1Vezelcriteria Voedingscentrum: bij voorkeur bevat een kant-en-klaarmaaltijd 1,7g/100 kcal (middenweg 1,3-1,7 g/100 kcal; uitzondering minder dan 1,3 g/100kcal). nvoorkeur is het aantal maaltijden dat 1,7g of meer vezel/100kcal bevat.

Stamppotten bevatten gemiddeld de meeste hoeveelheid vezel per portie. Geen enkele nasi/bami en pasta maaltijd en één pizza valt onder het criterium van het Voedingscentrum om in aanmerking te komen voor de ‘bij voorkeur’ categorie. In tabel 7 wordt de hoeveelheid groente weergegeven die de maaltijden gemiddeld volgens de verpakking bevatten. De hoeveelheid groente wordt op 106 van de 158 maaltijden (67%) vermeld. De hoeveelheid groente in een kant-en-klaarmaaltijd is vergeleken met criteria van het Voedingscentrum. Volgens het Voedingscentrum bevat een kant-en-klaarmaaltijd bij voorkeur minimaal 150 gram groente.


88

Tabel 7 Hoeveelheid groente zoals vermeld op de verpakking en het aantal maaltijden dat voldoet of niet voldoet aan de groentecriteria.

Maaltijd Nasi/bami Pasta Pizza Stamppot Stoommaaltijd Overig

n1 7 17 11 19 25 27

Groente (g/100g) xgemiddeld min max 20 7 50 16 0 36 22 7 40 32 15 48 32 22 40 25 0 47

Groentecriteria VC2

Groente (g/portie)

mediaan 15 18 24 33 33 30

xgemiddeld 86 71 87 158 143 123

min 23 0 20 77 101 0

max mediaan nvoorkeur nmiddenweg 188 68 1 0 162 79 1 1 142 97 0 0 240 164 11 2 179 147 12 5 235 148 12 0

nuitzondering 6 15 11 6 8 15

1 Aantal verpakkingen

waarop de hoeveelheid groente vermeld wordt. Groentecriteria Voedingscentrum: een kant-en-klaarmaaltijd (hoofdgerecht) bevat bij voorkeur minimaal 150 gram groente. nvoorkeur is het aantal maaltijden dat 150 gram of meer groente bevat. Het middenwegcriterium is minimaal 115 gram groente in een kant-en-klaarmaaltijd. nmiddenweg is het aantal maaltijden dat minder dan 150 gram en 115 gram groente of meer bevat. Nuitzondering is het aantal maaltijden dat minder dan 115 gram gronete bevat. 2

Geen enkele pizza komt aan het voorkeurscriterium voor groente van het Voedingscentrum. Van de 106 maaltijden waarop de hoeveelheid groente vermeld wordt, waren er 37 (35%) die een dusdanige hoeveelheid groente bevatte dat ze in aanmerking kwamen voor de categorie ‘bij voorkeur’. Stamppotten bevatten gemiddeld genomen de meeste hoeveelheid groente per portie. Steeds meer producenten attenderen consumenten op het belang van het gebruik van voldoende groente. Op 35 maaltijden kwamen teksten voor als 'Eet minimaal 200 gram groenten per dag', 'Eet hier een frisse salade bij om te voldoen aan de aanbevolen 200g groente per dag' en 'Eet jij 2 ons groenten per dag?' De teksten kwamen voor op alle maaltijdcategorieën, maar in de meeste gevallen (35%) op stoommaaltijden. Tabel 8 geeft de hoeveelheid zout (NaCl) op basis van laboratoriumanalyse weer. Tabel 9 vergelijkt de hoeveelheid zout in de maaltijden met de dagelijks aanbevolen hoeveelheid zout en de daarvan afgeleide hoeveelheid per maaltijd. Tabel 8 Hoeveelheid zout op basis van analyse.

Maaltijd

n1


26 28 26 19 25 34

1 Aantal

NaCl (g/100g) NaCl (g/portie) xgemiddeld min max mediaan xgemiddeld min max mediaan 1,2 0,9 1,3 1,0 0,8 0,7

0,7 0,4 1,0 0,6 0,3 0,3

1,8 1,3 2,0 1,5 1,3 1,7

1,1 0,9 1,3 1,0 0,9 0,7

5,4 4,1 5,3 4,8 3,6 3,5

3,0 1,9 3,5 3,1 1,3 1,5

8,2 6,1 9,1 7,5 5,9 7,3

5,2 4,1 5,1 4,5 3,5 3,2

malen dat zout is geanalyseerd.


99

Tabel 9 Aantal maaltijden dat meer dan 6 gram zout of 2 gram zout per portie bevat.

Maaltijd

n1

NaCl >6 g/portie2

NaCl >2 g/portie3


26 28 26 19 25 34

8 1 7 4 0 2

26 27 26 19 23 32

1 Aantal

malen dat zout is geanalyseerd. Aantal maaltijden met meer dan 6 gram zout per portie. 3 Aantal maaltijden met meer dan 2 gram zout per portie. 2

Uit tabel 9 blijkt dat de meeste maaltijden meer dan 2 gram zout per portie bevatten; vijf maaltijden bevatten minder dan 2 gram zout. Er zijn ook maaltijden die meer dan door de Gezondheidsraad maximaal aanbevolen hoeveelheid zout van 6 gram per dag bevatten. Tabel 10, 11, 12 en 13 geven de hoeveelheid vet, vetzuursamenstelling en de hoeveelheid verzadigde vetzuren op basis van analyse weer. Daarnaast worden de hoeveelheid verzadigde vetzuren vergeleken met de criteria van het Voedingscentrum. Tabel 10 Hoeveelheid vet op basis van laboratoriumanalyse.

Maaltijd

n1 xgemiddeld

Nasi/bami Pasta Pizza Stamppot Stoommaaltijd Overig 1 Aantal

26 28 26 19 25 34

Vet (g/100g) Vet (g/portie) min max mediaan xgemiddeld min max mediaan

5,0 4,6 6,7 3,9 3,7 3,9

1,0 0,4 1,8 1,6 0,7 0,4

13,4 14,1 12,9 7,8 9,2 9,4

4,5 4,3 6,4 3,5 3,8 3,7

22,0 20,3 26,7 19,8 16,5 18,7

3,9 1,8 8,0 7,2 3,0 1,9

67,2 70,6 45,9 42,8 41,6 61,0

20,8 19,4 26,5 17,4 16,9 18,0

malen dat vet geanalyseerd is.

Tabel 11 Vetzuursamenstelling op basis van laboratoriumanalyse.

Maaltijd

n1


26 28 26 19 25 34

%vv2

%ov3

xgemiddeld xgemiddeld 21,4 42,1 36,6 38,1 38,0 38,8

76,1 55,3 60.8 58,9 59,6 58,3

%trans4 n5 trans(en%) xgemiddeld xgemiddeld 0,4 1,5 1,4 1,9 1,3 1,7

26 27 26 19 25 27

0,1 0,5 0,4 0,6 0,4 0,4

1

Aantal producten geanalyseerd op vetzuursamenstelling. Verzadigde vetzuren. 3 Onverzadigde vetzuren. 4 Transvetzuren. 5 Aantal producten waarvoor trans(en%) berekend kan worden. Niet van alle producten is de hoeveelheid energie bekend. 2


10 10

Tabel 12 Hoeveelheid verzadigde vetzuren op basis van laboratoriumanalyse.

Maaltijd

n1 xgemiddeld

Nasi/bami Pasta Pizza Stamppot Stoommaaltijd Overig 1 2

26 28 26 19 25 34

1,0 2,0 2,4 1,5 1,4 1,5

VV2 (g/100g) VV (g/portie) min max mediaan xgemiddeld min max mediaan 0,2 0,1 0,4 0,4 0,2 0,1

2,1 5,3 5,6 3,1 2,9 4,2

0,9 1,7 2,2 1,1 1,6 1,5

4,5 8,8 9,7 7,7 6,4 7,1

0,7 0,5 1,8 1,9 0,8 0,7

9,3 26,4 18,2 16,6 12,8 19,8

4,4 8,0 9,3 5,7 6,9 6,4

Aantal malen dat verzadigde vetzuren is geanalyseerd. Verzadigde vetzuren.

Tabel 13 Aantal maaltijden dat voldoet of niet voldoet aan de criteria voor verzadigde vet.

Maaltijd

n1

VV(en%) xgemiddeld


26 27 26 19 25 27

5,9 13,7 10,0 14,1 12,6 13,3

VV criteria VC2 nvoorkeur nmiddenweg nuitzondering 26 15 24 10 18 20

0 9 1 8 4 5

0 3 1 1 3 2

1

Aantal producten waarvoor vv(en%) berekend kan worden. Niet van alle producten is de hoeveelheid energie bekend. vet criteria Voedingscentrum: bij voorkeur bevat een kant-en-klaarmaaltijd maximaal 16en% verzadigd vet (middenweg 1723en% ; uitzondering >23en%). Nvoorkeur is het aantal maaltijden dat 16en% of minder verzadigd vet bevat.

2 Verzadigd

Pizza’s bevatten gemiddeld de meeste hoeveelheid vet en verzadigd vet per portie. Stoommaaltijden bevatten gemiddeld de minste hoeveelheid vet per portie. Nasi/bami maaltijden bevatten gemiddeld genomen de minste hoeveelheid verzadigd vet per portie. 75% Van de maaltijden vallen binnen het verzadigd vet criterium van het Voedingscentrum om in aanmerking te komen voor de categorie ‘bij voorkeur’. Het genoemde percentage is gebaseerd op het totaal aantal maaltijden waarvoor de hoeveelheid energie is aangegeven op de verpakking. Van 83 maaltijden zijn gegevens over energie, verzadigd vet, groente en vezel bekend. Twee van de 83 onderzochte maaltijden vallen binnen de criteria voor zowel energie, vezel, groente en verzadigd vet die gesteld zijn door het Voedingscentrum om in aanmerking te komen voor de categorie ‘bij voorkeur’.


11 11

5 5.1

Discussie Aanduiding Voedingswaarde

Uit het VWA onderzoek van kant-en-klaarmaaltijden in 2005 blijkt dat op vrijwel alle verpakkingen een voedingswaarde per 100 gram staat. Uit het onderzoek in 2007 blijkt dat nog steeds op vrijwel alle verpakkingen een voedingswaarde per 100 gram staat. Daarnaast wordt, in tegenstelling tot 2005 toen op 22% van alle maaltijden de hoeveelheid energie per portie werd vermeld, in 2007 op bijna de helft van alle verpakkingen het aantal kilocalorieën per portie weergegeven. 5.2

Portiegrootte

Zowel in 2005 als in 2007 vallen de onderzochte maaltijden gemiddeld genomen binnen het energiecriterium dat gesteld wordt door het Voedingscentrum. Er zijn maaltijden die buiten dit energiecriterium vallen. Zowel in 2005 als 2007 valt ongeveer de helft van de onderzochte maaltijden binnen het criterium voor de hoeveelheid energie. De stamppotten en stoommaaltijden bevatten regelmatig minder energie per portie en overeenkomstig met 2005 bevatten de pizza’s ook in 2007 vaak meer energie. 5.3

Voedingsvezel /groente

Van de onderzochte maaltijden in 2007 bevatten 23 van de 114 maaltijden een hoeveelheid voedingsvezel om in aanmerking te komen voor de categorie ‘bij voorkeur’ volgens de indeling van het Voedingscentrum. Volgens de door de Gezondheidsraad gepubliceerde richtlijn voor vezelconsumptie, wordt een hoeveelheid van 30 tot 40 gram vezels per dag (14g/1000kcal, 3,4 g/MJ) aanbevolen voor een volwassene. Het gemiddelde vezelgehalte van de kant-en-klaarmaaltijden in 2007 is 6 gram per portie (10g/1000kcal; 2,4g/MJ). De onderzochte maaltijden bevatten gemiddeld 119 gram groente per portie. Dit is een stijging (p<0,05) ten opzichte van de maaltijden in 2005, toen bevatten de maaltijden gemiddeld 93 gram groente. Opvallend is dat, voor de maaltijden waarvan zowel het groente als het vezelgehalte bekend is, de gemiddelde hoeveelheid groente significant is gestegen (27 g/100 kcal in 2007 ten opzichte van 20 g/100 kcal in 2005), maar het vezelgehalte niet is gewijzigd. De maaltijden bevatten in 2005 (n=98) en 2007 (n=83) gemiddeld 1 gram vezel per 100 kilocalorieën. Als de individuele categorieën uit 2005 met 2007 worden vergeleken wordt duidelijk dat in 2007 de hoeveelheid groente in nasi/bami maaltijden significant is toegenomen terwijl de hoeveelheid vezel in pastamaaltijden significant is afgenomen en de hoeveelheid vezel in stamppotten significant is toegenomen. Voor sommige maaltijden lijkt het moeilijk om de aanbevolen hoeveelheid groente te verwerken. Op de verpakking wordt vaker dan in 2005 met behulp van een tekst aangegeven dat de consument voldoende groente per dag moet eten. Dit zou volgens de VWA nog meer kunnen worden toegepast met name bij maaltijden waarbij het moeilijk is voldoende groente te verwerken, zoals pizza, bami/nasi.


12 12

5.4

Zout

In de Richtlijnen Goede Voeding 2006 staat beschreven dat de inname van keukenzout beperkt moet worden tot maximaal 6 gram per dag. De huidige inname van zout voor consumenten in Nederland wordt ruim boven de aanbeveling van 6 gram per dag geschat. Kant-en-klaarmaaltijden, soepen, sauzen en brood zijn grote zoutleveranciers. Uit het onderzoek van de VWA in 2007 blijkt dat een kant-en-klaarmaaltijd gemiddeld 4 gram zout per portie bevat. Dit is geen significante verandering ten opzichte van de maaltijden in 2005, toen bevatten de maaltijden gemiddeld ook 4 gram zout per portie. Omdat zout gebaseerd is op de geanalyseerde hoeveelheid chloride, zou het kunnen zijn dat (extra) chloride uit andere chlorideverbindingen in de berekende hoeveelheid zout is meegnomen. Andere chlorideverbindingen als bijvoorbeeld kaliumchloride of calciumchloride mogen als additief gebruikt worden en dragen niet bij aan de aanbeveling voor zout uit Richtlijnen Goede Voeding. Op de ingrediëntendeclaraties van alle onderzochte maaltijden wordt acht maal het gebruik van andere chlorideverbindingen (als onderdeel van apart ingrediënt) naast zout gedeclareerd. Over de onderlinge verhouding van de aanwezige chloride-verbindingen is niets te zeggen waardoor het kan zijn dat de hoeveelheid zout in 8 van de 158 maaltijden (5%) wordt overschat. Tijdens een symposium over vermindering van de zoutconsumptie (april 2007) hebben de Consumentenbond en de Hartstichting erop aangedrongen om de zoutconsumptie te reduceren met 40-50%. Ook werd aanbevolen om de hoeveelheid zout per portie duidelijk op het etiket te vermelden. Op de verpakkingen van de door de VWA onderzochte maaltijden in 2007 staat alleen het gehalte natrium per 100 gram weergegeven. Op 43 van de 158 verpakkingen (27%) wordt het natrium gehalte helemaal niet vermeld. 5.5

Vet en vetzuurs amenstel ling

De onderzochte maaltijden in 2007 bevatten een gemiddeld energiepercentage vet van 31%. Dit is vergelijkbaar met het resultaat van 2005 (32%). Als norm voor een gemiddeld eetpatroon wordt maximaal 40 energieprocent vet aanbevolen. Gemiddeld genomen bevatten de onderzochte maaltijden minder dan 1 energieprocent transvet en bevatten de maaltijdgroepen tussen de 6 (nasi/bami) en 14 (stamppot) energieprocent verzadigd vet. Ook deze resultaten zijn vergelijkbaar met de resultaten van 2005. De maaltijden zijn niet vet, maar de vetzuursamenstelling kan nog steeds verbeterd worden, met name met betrekking tot het verzadigd vetgehalte in de groep stamppotten. Van 150 maaltijden waren er 37 (25%) die buiten het criterium voor het verzadigd vetgehalte van het Voedingscentrum lagen om in aanmerking te komen voor de categorie ‘bij voorkeur’ .


13 13

6

Conclusies

Uit dit onderzoek naar kant-en-klaarmaaltijden blijkt dat op bijna alle verpakkingen de voedingswaarde per 100 gram wordt weergegeven. Op de helft van de onderzochte maaltijden wordt de hoeveelheid energie per portie vermeld. Op ongeveer 40% van de maaltijden staat voor hoeveel personen de maaltijd bestemd is. De maaltijden vallen gemiddeld genomen binnen het energiecriterium. Er zijn individuele maaltijden zoals pizza’s die meer energie leveren of maaltijden zoals een aantal stamppotten of stoommaaltijden die minder energie leveren. De maaltijden bevatten over het algemeen weinig vezel en groente. Het gemiddelde gehalte aan groente is ten opzichte van 2005 gestegen van 93 gram groente naar 119 gram groente per portie. Het gemiddelde gehalte aan vezel is daarentegen niet veranderd. De maaltijden zijn relatief zout in relatie tot de 6 gram totaal per dag die de Gezondheidsraad aanbeveelt en op de verpakkingen wordt alleen het natriumgehalte per 100 gram vermeld. Veel van de maaltijden vallen binnen het verzadigde vetzuurcriterium om in aanmerking te komen voor de categorie ‘bij voorkeur’ volgens de indeling van het Voedingscentrum. Van 83 van de 158 maaltijden waren gegevens over verzadigd vet, vezel, groente en energie bekend. Twee maaltijden vallen binnen alle criteria voor verzadigd vet, vezel, groente en energie tezamen om in aanmerking te komen voor de categorie ‘bij voorkeur’ volgens de door het Voedingscentrum gestelde richtlijnen voor een hoofdgerecht. De situatie ten opzichte van 2005 is dus nauwelijks veranderd, toen vielen twee van de 95 maaltijden binnen alle criteria om in aanmerking te komen voor de categorie ‘bij voorkeur’.


14 14

Bijlage Bron: www.voedingscentrum.nl De warme maaltijd Voor de warme maaltijd zijn er twee sets van criteria opgesteld: een set voor de totale maaltijd (voorgerecht, hoofdgerecht en nagerecht) en een set voor alleen het hoofdgerecht. Dit biedt onder meer de mogelijkheid om kant-en-klaarmaaltijden, die in de praktijk alleen uit een hoofdgerecht bestaan, te beoordelen. De criteria voor het hoofdgerecht van de warme maaltijd zijn op dezelfde manier afgeleid als die voor de maaltijden als geheel. Uitgangspunt vormt de totale warme maaltijd minus het aandeel van de melkproducten, fruit, soep en dranken. Bij vergelijking van de totale maaltijd met het hoofdgerecht blijkt dat in de praktijk het hoofdgerecht de leverancier van het verzadigd vet is. Dit heeft als gevolg dat het criterium voor verzadigd vet voor het hoofdgerecht hoger ligt dan dat voor de totale warme maaltijd.

Warme maaltijd

Voorkeur

Middenweg

Uitzondering

Totale maaltijd

verzadigd vet : max. 11 en% vezels: min. 1,7 g/100 kcal / 4 g/MJ groente: min.150 g energie: 550-950 kcal / 2300-4000 kJ per maaltijd

verzadigd vet : 12 -16 en% vezels: 1,31,7 g/100 kcal / 3 - 4 g/MJ groente: min. 115 g energie: 550-950 kcal / 2300-4000 kJ per maaltijd

verzadigd vet : meer dan 16 en% energie: 550-950 kcal / 2300-4000 kJ per maaltijd

Hoofdgerecht

verzadigd vet : max. 16 en% vezels: min. 1,7 g/100 kcal / 4 g/MJ groente: min.150 g energie: 450-750 kcal / 1900-3200 kJ per maaltijd

verzadigd vet : 17-23 en% vezels: 1,31,7 g/100 kcal / 3-4 g/MJ groente: min. 115 g energie: 450-750 kcal / 1900-3200 kJ per maaltijd

verzadigd vet : meer dan 23 en% energie: 450-750 kcal / 1900-3200 kJ per maaltijd


15 15

Nutritionele kwaliteit kant-en-klaarmaaltijden (2)

Recommend Documents