Notitie Project D – Verkenning informatievoorziening huisvesting internationale studenten in Nederland. In deze notitie geven we beknopt de belangrijkste resultaten weer van project D van de Rode Loper. 1. Achtergrond Kences wilde meer inzicht krijgen in de huidige informatievoorziening over huisvesting aan internationale studenten. Huisvesting vormt een noodzakelijke randvoorwaarde voor internationalisering. Het is van belang dat de student vanuit het buitenland goede en volledige informatie heeft over prijs en beschikbaarheid van huisvesting in Nederland. Het kamertekort is groot. Dit is voor de Nederlandse student lastig, maar voor de internationale student nog veel lastiger. Deze is namelijk ook nog eens beperkt door taal, het (veelal) ontbreken van een netwerk in Nederland en het feit dat hij vanuit zijn thuisland op zoek moet om op tijd aan een kamer te komen en internet de enige bron van informatie is. Voor de laatste groep is informatie die te krijgen is via internet van cruciaal belang. Een tevreden internationale student bepaalt voor een aanzienlijk deel het imago van de studentenhuisvester en is een ambassadeur voor (onderwijsinstellingen in) Nederland.
2. Onderzoek Kences heeft in samenwerking met Onderzoeksbureau Labyrinth een vragenlijst op gesteld. Tijdens de SISlink konden de deelnemers, voornamelijk medewerkers van international offices, hun commentaar geven. Labyrinth heeft deskresearch uitgevoerd, om na te gaan hoe de voorlichting op dit moment plaatsvindt. Kences heeft alle hogeronderwijsinstellingen in de steden Amsterdam, Utrecht, Eindhoven, Wageningen en Delft benaderd met de vraag of ze mee wilden werken door de vragenlijst aan hun internationale studenten te mailen. Er was enige weerstand vanuit een aantal onderwijsinstellingen om mee te werken aan dit onderzoek. Er werd getwijfeld aan de bruikbaarheid van de resultaten. Daarbij is het kameraanbod beperkt, een vaak gehoorde klacht rondom huisvesting en dat probleem is met een onderzoek niet te verhelpen. Uiteindelijk hebben 15 onderwijsinstellingen hun medewerking toegezegd: Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Tio Utrecht, Hogeschool Utrecht, Universiteit Utrecht, Hogeschool van Amsterdam, Rietveld Academie Amsterdam, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, Inholland (Amsterdam, Delft), Technische Universiteit Delft, Haagsche hogeschool vestiging Delft, Design Academy Eindhoven, Fontys Eindhoven, Technische Universiteit Eindhoven, Van Hall Larenstein Wageningen, Wageningen University. Het onderzoek is een Quickscan, het doel was om een globaal beeld te krijgen van de tevredenheid over de huisvestingsinformatie. We zullen dan ook geen resultaten weergeven per onderwijsinstelling. We zullen wel wat vertellen over de verschillen per stad, maar we richten ons vooral op de uitkomsten als geheel.
1
3. Resultaten In totaal hebben 1416 studenten de enquête ingevuld, dat is een respons van 23%. Voorafgaande aan het onderzoek zijn drie hoofdvragen opgesteld, die in deze paragraaf worden beantwoord.
Utrecht Amsterdam Eindhoven Delft Wageningen Totaal
Aantal verstuurde enquêtes 1813 1468 859 1205 945 6290
Respons aantal
Percentage van totale respons
315 224 196 328 353 1416
23% 16% 15% 23% 25% 23 %
De hoofdvragen van het onderzoek: 1. Op welke wijze en door wie vindt de voorlichting over huisvesting naar (potentiële) internationale studenten op dit moment plaats? 2. Hoe tevreden zijn buitenlandse studenten over de huidige voorlichting wat betreft huisvesting? 3. Wat zijn de sterke punten van de huidige informatievoorziening wat betreft huisvesting voor internationale studenten en waar is verbetering nodig?
Hoofdvraag 1. Op welke wijze en door wie vindt de voorlichting over huisvesting naar (potentiële) internationale studenten op dit moment plaats? Er zijn verschillende instellingen gemoeid met het verschaffen van informatie over huisvesting, waar de internationale student terecht kan om informatie in te winnen (onderwijsinstellingen, studentenhuisvesters, diverse woningbemiddelaars etc.). Een groot deel van de onderwijsinstellingen lijkt, op basis van de deskresearch, voldoende informatie te bieden voor internationale studenten over waar de betreffende informatie over huisvesting te vinden is. Zij werken veelal samen met of verwijzen door naar partijen die huisvesting aanbieden, zoals studentenhuisvesters en woningbemiddelaars. Hieronder volgen de meest opvallende conclusies met betrekking tot de geraadpleegde informatiebronnen: o Websites van studentenhuisvesters en onderwijsinstellingen meest geraadpleegd De internationale studenten blijken de websites van studentenhuisvesters en onderwijsinstellingen overduidelijk het meest te raadplegen voor het inwinnen van informatie over huisvesting. Als derde wordt Kamernet regelmatig bezocht.
2
Social media worden weinig ingezet Andere bronnen die relatief veel gebruikt worden voor het inwinnen van informatie over huisvesting zijn met name internet in het algemeen (Google, Bing etc.), gevolgd door het sociale netwerk van de respondent in Nederland. Van sociale media, zoals LindedIn en Twitter, wordt maar mondjesmaat gebruik gemaakt om informatie in te winnen. Alleen Facebook wordt door een redelijke groep internationale studenten ingezet als bron van informatie.
Hoofdvraag 2. Hoe tevreden zijn buitenlandse studenten over de huidige voorlichting wat betreft huisvesting? Over het geheel genomen zijn de meningen van de internationale student sterk verdeeld. Hoe tevreden was je over de huisvesting informatie?
Hieronder volgen de meest opvallende resultaten: o Meerderheid ervaart het vinden van geschikte woonruimte als ‘lastig’ Uit de resultaten blijkt dat een ruime meerderheid van de respondenten het vinden van (geschikte) accommodatie in Nederland als lastig heeft ervaren. Onder de Utrechtse en Amsterdamse studenten ligt dit percentage nog een stuk hoger. Dit is opmerkelijk gezien het gegeven dat tweevijfde van de respondenten niet eens zelf de huisvesting heeft hoeven reserveren/boeken. Het gelimiteerde aanbod, gevolgd door financiële redenen worden hiervoor het meest als reden opgegeven. Twee op de vijf studenten wijt dit aan onduidelijke of onvolledige informatie. Redenen 1. Beperkt aanbod 2. Financiële redenen 3. Onduidelijke/onvoldoende informatie 4. Taalbarrière 5. Bureaucratie Hoewel Amsterdam en Utrecht ook de steden zijn waar de woningkrapte het hoogst is (en het hier dus meer voor de hand liggend is dat het vinden van woonruimte als lastig wordt ervaren), wordt ‘het gebrek aan aanbod’ niet vaker als reden voor het lastig vinden van woonruimte opgegeven dan bij de andere steden het geval is. Opvallend is dat naast de reden ‘gebrek aan aanbod’ juist onder Amsterdamse studenten de reden ‘vanwege onduidelijke/onvolledige informatie’ relatief vaak als reden opgegeven wordt in vergelijking tot de studenten uit andere steden.
3
o Websites van onderwijsinstellingen en studentenhuisvesters: aandachtspunten Hoewel de websites van onderwijsinstellingen en studentenhuisvesters het meest geraadpleegd worden voor het inwinnen van informatie over huisvesting, blijkt lang niet iedereen even tevreden te zijn over deze websites. Zowel de websites van onderwijsinstellingen als die van de studentenhuisvesters schieten volgens de respondenten relatief het meest tekort in de weergave van informatie over de woonomgeving alsook de aantrekkelijkheid van de manier waarop de informatie weergegeven wordt (foto’s etc.). Dit is echter niet de enige tekortkoming van de websites: Opvallend is dat álle aspecten door minimaal een derde van de internationale studenten een negatieve beoordeling krijgen en dat de meningen sterk verdeeld zijn. o Amsterdamse studenten meest ontevreden over websites Studenten uit Amsterdam blijken zowel over de websites van de studentenhuisvesters als de websites van de onderwijsinstellingen over de gehele linie het minst tevreden te zijn. Op sommige aspecten van deze websites, waaronder de informatie over de woonomgeving, is zelfs meer dan de helft (zeer) ontevreden. Studenten uit Wageningen zijn over de gehele linie juist het meest tevreden met de weergegeven informatie op bovengenoemde websites. o Respondenten die zelf hun kamer reserveren/boeken vaker ontevreden Zowel voor de websites van onderwijsinstellingen als de websites van studentenhuisvesters geldt dat respondenten die zelf hun woonruimte gereserveerd en geboekt hebben hier over de gehele linie iets vaker ontevreden over zijn dan de overige respondenten. Bij de websites van de onderwijsinstellingen is dit verschil het grootst bij de beoordeling van het aspect ‘informatie over de woonomgeving’. Bij de websites van studentenhuisvesters geldt dit voor de aspecten ‘informatie over de afstand tot de onderwijsinstelling’, ‘informatie over de woonomgeving’ en ‘duidelijkheid van de informatie’. o Een kwart vindt de huisvestingsprocedure onduidelijk Voor een kwart van de respondenten was het (helemaal) niet duidelijk hoe ze aan een kamer moesten komen en eveneens een kwart van de respondenten is ontevreden over de aangeboden informatie in het algemeen. Was het duidelijk hoe je aan een kamer moest komen?
Studenten uit Delft blijken relatief het meest tevreden te zijn: Zij vonden de huisvestingsprocedure het minst vaak onduidelijk, zijn het meest tevreden over de informatieverschaffing in het algemeen en zijn het vaakst van mening dat de weergegeven informatie overeenkomst met de werkelijkheid. Studenten uit Amsterdam, gevolgd door studenten uit Utrecht, vonden de huisvestingsprocedure juist het vaakst onduidelijk en zijn het meest ontevreden over de informatie in het algemeen. Wat betreft Amsterdam sluit dit resultaat aan bij de hiervoor genoemde constatering dat de reden ‘vanwege onduidelijke/onvolledige informatie’ relatief het meest genoemd wordt door de Amsterdamse respondenten in vergelijking tot studenten uit andere steden alsook de hogere mate van ontevredenheid over de informatie op de websites van studentenhuisvesters en onderwijsinstellingen.
4
Hoofdvraag 3. Wat zijn de sterke punten van de huidige informatievoorziening wat betreft huisvesting voor internationale studenten en waar is verbetering nodig? Sterke punten Er komen geen hele duidelijke sterke punten naar voren. De websites van onderwijsinstellingen en studentenhuisvesters worden veelvuldig gebruikt voor het inwinnen van informatie. Ook van huisvestingbemiddelaar ‘kamernet’ wordt veel gebruik gemaakt. Hieruit blijkt dat deze websites gemakkelijk te vinden zijn voor de internationale studenten en zij (dus) weten waar zij kunnen beginnen met het zoeken naar huisvesting. Een ruime meerderheid van de internationale studenten heeft de huisvestingsprocedure als ‘duidelijk’ ervaren en iets meer dan de helft vindt dat de weergegeven informatie overeenkomt met de werkelijkheid. Vooral studenten uit Delft zijn hier relatief tevreden over. Kansen voor verbetering Hoewel het eindoordeel over de informatievoorziening aan internationale studenten door een behoorlijk deel (37%) van de studenten als positief wordt beoordeeld, is 24% (zeer) ontevreden. Uit het onderzoek komen meerdere zaken naar voren die voor verbetering vatbaar zijn: o Uitbreiden/optimaliseren informatie over woonomgeving en illustraties op websites. Er blijkt op diverse fronten ontevredenheid te zijn over de websites van onderwijsinstellingen en studentenhuisvesters. Vooral over de informatie over de woonomgeving en over de aantrekkelijkheid (foto’s etc.) van de websites van onderwijsinstellingen en studentenhuisvesters bleek veel ontevredenheid te zijn. o Uitwisselen ‘best practices’. Er bleken verschillen te zijn per stad in de waardering van de websites van studentenhuisvesters en onderwijsinstellingen. Zo scoorden de websites van onderwijsinstellingen in Wageningen op alle aspecten het hoogst en die van Amsterdam het laagst. Bij de websites van studentenhuisvesters zagen we dat studenten uit Utrecht het meest tevreden zijn over de vindbaarheid van informatie, de studenten uit Delft over de informatie over de woonomgeving en de studenten uit Wageningen weer over een aantal andere aspecten. Het delen van ‘best practices’ (kennisdeling) tussen studentenhuisvesters en onderwijsinstellingen, kan de informatievoorziening op de betreffende websites mogelijk optimaliseren. Het is aan te raden om ook internationale studenten zelf te betrekken bij het optimaliseren van de websites, zodat zij vanuit hun ervaring en visie nuttige, op de doelgroep aansluitende, input kunnen leveren. o Referenties samenwerkende partijen op websites plaatsen. Uit de deskresearch kwam naar voren dat internationale studenten zelf bereid moeten zijn om bij websites van derden zaken rondom de huisvesting te regelen. Dit is vaak lastig voor de buitenlandse student, aangezien de internationale student geen of weinig referenties heeft over de partij die voor hem of haar de huisvesting kan gaan regelen. Op sites van bijvoorbeeld de Universiteit Utrecht wordt aangegeven dat RotsVast Groep een betrouwbare partner is. Dit soort aanbevelingen kunnen de internationale student helpen om keuze te maken met welke partijen ze in zee kunnen gaan. Voor websites waar deze informatie nog ontbreekt, is het aan te raden om ook dergelijke - uiteraard gecontroleerde en waarheidsgetrouwe - informatie te verschaffen over betrouwbare partners, mogelijk ook met onderbouwing van ervaringen en tips van internationale studenten zelf. Daar tegenover staat dat ook informatieverschaffing m.b.t. aandachtspunten/mogelijke valkuilen de internationale studenten op weg helpen om hen te behoeden voor mogelijke malafide praktijken rondom huisvesting. o Nederlandse huurprijzen in een eerder stadium van de zoektocht kenbaar maken. Bij de zoektocht naar geschikte woonruimte valt het op dat vrijwel alle onderwijsinstellingen aangeven dat het aanbod zeer beperkt is en de prijzen van de te huren woonruimtes relatief hoog zijn. Toch zegt ruim een derde van de respondenten niet van te voren op de hoogte te zijn geweest van de huurprijzen in Nederland en geeft 35% van de studenten die het vinden
5
van een kamer als lastig hebben ervaren hiervoor ‘financiële redenen’ als (mede) oorzaak op. Het is van belang dat studenten zich in een vroeg stadium van hun zoektocht naar woonruimte al bewust zijn van de huurprijzen in Nederland. o Meer focus op studenten die zelfstandig woonruimte regelen. Studenten die zelf huisvesting hebben gereserveerd en geboekt blijken minder tevreden te zijn over de informatievoorziening dan studenten waarvan de huisvesting door derden is gereserveerd en geboekt. Dit kan mogelijk verklaard worden door de noodzaak van studenten die deze taak zelfstandig uitvoeren om meer volledige/aanvullende informatie te ontvangen dan degenen die dit niet zelf hoeven te regelen. o De open vragen
De open vragen zijn zeer ruim ingevuld. Zo hebben ruim 800 van de 1416 respondenten extra informatie gegeven op de vraag “Welke informatie heb je gemist”. Er is behoefte aan zowel veel meer inhoudelijke informatie over de accommodatie in Nederland als informatie over de woon- en zoekomstandigheden in Nederland. Een student geeft een compacte samenvatting van het gebrek aan informatie: “Very limited options for international students. We were not actually here when we had to choose accommodation, we did not know about the environment very well (security, distance, etc) but we had to do it almost blindly for our visa to be approved. We were not informed about the possibility of getting Housing Allowance at all, we only found out when were here, and we can't move because we're tied down with 1-year contract which is very frustrating”.
Onderstaande opmerkingen zijn veelvuldig genoemd: Veel meer inhoudelijke informatie over accommodatie o Meer (überhaupt) beeldmateriaal zoals foto’s, filmpjes, plattegronden van de woonruimte o Informatie over de woonomgeving: voorzieningen in de buurt, supermarkt o Afstand tot onderwijsinstelling: locatie onderwijs is vaak onduidelijk o Informatie over Short Stay huren in relatie tot reguliere huren. Ze beseffen niet waar ze precies voor betalen. o Informatie over huisgenoten
Informatie over woon/zoek-omstandigheden in NL o
Informatie over krapte op de woningmarkt.
o
Informatie over verdachte praktijken in huizenmarkt zoals huisjesmelkers die studenten oplichten.
o
Informatie over het belang van een legaal adres voor registratie bij de gemeente.
o
Informatie over hospiteren (“instemmen”).
6
4. Vervolg Het positieve aan de resultaten van de enquête is dat we duidelijke signalen hebben gekregen over wat er verbeterd moet worden. Een groot deel is vrij makkelijk aan te pakken. Zo’n 67% van de respondenten woont bij een van de studentenhuisvesters en de belangrijkste informatiebronnen voor de internationale student zijn de websites van de studentenhuisvester en de onderwijsinstelling in Nederland. Dit betekent dat het commentaar dat naar voren komt uit de enquête voor een groot deel zelf kunnen oplossen. Verwachtingsmanagement Het is van belang om aan verwachtingsmanagement te doen. De markt is krap, dit kunnen we niet veranderen, maar wel duidelijk maken. Heldere en eenduidige informatievoorziening is belangrijk. Studenten moeten vanuit hun thuisland woonruimte kiezen en moeten vaak een contract van een half jaar of een jaar aangaan, zonder dat ze de woonruimte van tevoren hebben kunnen bekijken. Ze moeten een goed geïnformeerde keuze kunnen maken. De studenten die niets te kiezen hebben, omdat ze geplaatst worden door huisvester of onderwijsinstelling, moeten weten wat ze kunnen verwachten bij aankomst in Nederland. Inspraak studenten We willen aansluiten bij de belevingswereld van de student. We laten in het vervolgtraject de student op een zo laagdrempelig mogelijke manier meedenken over de informatie die we geven over huisvesting. De inzet van sociale media is hierbij heel belangrijk. Verbetertraject Er is behoefte aan veel meer informatie dan er nu gegeven wordt. Wij onderschatten het doolhof waar studenten in terecht komen op het moment dat zij op zoek gaan naar informatie over woonruimte in Nederland. Kences zet een verbetertraject in onder de Short Stay Kencesleden. We stellen aan de hand van de resultaten een format op met alle onderwerpen waar een student behoefte aan heeft. Dit geldt zowel voor algemene informatie als voor staden complexspecifieke informatie. Verder treedt Kences in contact met de onderwijsinstellingen om eenzelfde doel te bereiken.
7
