Notitie over vernieuwende zorg in Laarbeek
Mei 2012 Anka Meeuws.
Inhoudsopgave Voorwoord
blz.
3
Inleiding
3
Tot Uw Dienst op dit moment
4
De belangrijkste ontwikkelingen voor de komende jaren
6
Tot Uw Dienst in de toekomst
9
Uitbreiding activiteiten Voeren van keukentafelgesprekken Integrale budgetfinanciering Inzet wijkzuster Stimuleren eigen verantwoordelijkheid en behouden regie Regelarme diensten en zorg Stimuleren en organiseren van onderling contact tussen burgers van alle leeftijden, evt. via ict. Organiseren van een logische keten van ondersteuning en zorg/bevorderen samenwerking Tijdelijke opvang na ziekenhuisopname/logeermogelijkheid Onderzoek naar innovatieve vorm van dagbesteding Concrete activiteiten
11 12 12 13 14 14 15 15 15 15
Vervolg
16
Communicatie
16
Bronnen en lijst met afkortingen
17
2
Voorwoord Platform Vitaal Laarbeek heeft in het afgelopen jaar drie bijeenkomsten georganiseerd om met de inwoners te praten over een goed niveau van wonen, welzijn en zorg in het dorp. Dit met het oog op alle ontwikkelingen die landelijk in gang gezet zijn en nog in gang gezet worden. Als vervolg op de bijeenkomsten heeft de werkgroep „begeleiding‟ van Tot Uw Dienst nagedacht over concrete activiteiten voor iedereen die ondersteuning nodig heeft, ongeacht leeftijd of beperking. In deze werkgroep zaten de volgende mensen: Mevrouw Rikie Cranen Mevrouw Karin Sporendonk De Heer Mies Bongers De Heer Don van Sambeek De begeleiding van het proces tot deze notitie en het schrijven ervan was in handen van Anka Meeuws, SRE Milieudienst.
Inleiding De wereld staat niet stil; dat is al eeuwenlang zo. Toch lijkt het alsof we anno 2012 in een periode zitten waarin weinig dingen nog als echte zekerheden voelen. Het stelsel van zorgverzekeringen, AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten), Jeugdzorg e.d. staat dagelijks ter discussie. De Wmo, transities Jeugdzorg en AWBZ, eigen verantwoordelijkheid van burgers, meedoen, compensatiebeginsel, de kanteling, al deze begrippen beheersen de beleidsnotities van de overheden. Wie weet precies wat ze betekenen? Welke invloed hebben ze op het dagelijks leven van mensen? En wat vraagt „de burger‟ nu zelf? Wie is die „burger‟? Is hij/zij wel onder 1 naam te vangen? Wat is zijn of haar draagkracht? Hoe solidair zijn De Kanteling, AWBZ, Wmo, transitie de mensen? Kunnen of willen ze zijn? Jeugdzorg, decentralisatie In deze notitie wordt beschreven hoe de begeleiding…. Coöperatieve Vereniging Tot Uw Dienst denkt aan alle nieuwe ontwikkelingen het hoofd te Weet u wat dit voor u betekent? bieden. Op een manier die het beste past bij de situatie in Laarbeek.
Allereerst geven we aan hoe Tot Uw Dienst op dit moment werkt. Daarna beschrijven we de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van zorg. Vervolgens benoemen we de nieuwe diensten die Tot Uw Dienst wil ontwikkelen. Deze notitie is een concept, nog niet definitief. Daarvoor dienen nog meer stappen gezet te worden, met diverse partijen die een rol spelen. Deze partijen zijn (in willekeurige volgorde): Platform Gehandicaptenbeleid Laarbeek Activerend huisbezoek Dorpsondersteuners van ViERBINDEN Seniorenraad KansPlus Dorpsraden Wmo Raad Alle genoemde partijen werken specifiek voor Laarbeek, zijn belangenbehartigers en werken sterk vanuit het perspectief van het belang van de burger. Met deze partijen wordt verder overlegd hoe de acties uit deze notitie vorm gegeven kunnen worden en wie welke rol hierin wil en kan oppakken.
3
Tot Uw Dienst. Tot Uw Dienst is opgericht op 2 november 2005. Het aantal leden per 1 januari 2012 is 272.
Doel Door ondersteuning en bemiddeling ervoor te zorgen dat de inwoners van Laarbeek zo lang mogelijk en zo fijn mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen.
Hoe Bemiddelen tussen vraag en aanbod op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Leden leveren betaalde diensten aan andere leden. Of de vereniging benadert derden om diensten te leveren.
Uitgangspunt Bij Tot Uw Dienst houdt degene die een hulpvraag stelt de regie over zijn of haar leven. Hij (overal waar „hij‟ staat kan ook zij worden gelezen) bepaalt zelf van welke diensten hij gebruik wil maken. De diensten worden geleverd door vaste vertrouwde gezichten, liefst zo weinig mogelijk.
Tot Uw Dienst zorgt ervoor dat een mevrouw van 91 zelfstandig kan blijven wonen en zelf de regie in handen kan houden. Tot Uw Dienst organiseert een zelfsturend zorgteam van maximaal 4 mensen dat (in onderlinge afstemming) dagelijks zorgt voor verzorging en medicatie. Een team van 4 personen regelt onderling dat de maaltijden verzorgd worden.
Hulpbieders De aanbieders werken zelfstandig (dus niet in loondienst van de Vereniging) en werken in zelfsturende teams.
Betalen De leden betalen de diensten uit een persoonsgebonden budget of eigen inkomsten. Ze betalen ook zelf hun rekeningen.
Tarieven De tarieven worden door de hulpvrager en hulpbieder in onderling overleg vastgesteld. Door de Algemene Ledenvergadering zijn adviestarieven vastgesteld, die jaarlijks worden geïndexeerd.
Hoe werkt Tot Uw Dienst? U hebt professionele zorg nodig en vraagt daarvoor een indicatie (een besluit waarin staat welke zorg u nodig hebt en hoeveel). Voor AWBZ zorg moet u zijn bij het CIZ (Centraal Indicatieorgaan Zorg). Voor voorzieningen van de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) kunt u een indicatie aanvragen bij de gemeente. Tot Uw Dienst kan u helpen bij het aanvragen van uw indicatie. Hebt u een indicatie, dan bekijkt de zorgadviseur van Tot Uw Dienst, samen met u,hoe de zorg het beste ingevuld kan worden: met welke aanbieder of team. Ook geeft hij informatie, legt uit hoe het werkt. De zorg gaat van start, de zorgadviseur verdwijnt naar de achtergrond en de hulpvrager en aanbieder regelen het verder samen (tijden, betalen enz.).
4
Welke diensten? Onderstaande diensten worden op dit moment door Tot Uw Dienst aangeboden. Hulp bij het aanvragen van de indicatie Hulp bij het uitzoeken van welke voorzieningen het beste bij u passen Bemiddelen tussen zorgvraag en aanbod voor: o Huishoudelijke hulp o Persoonlijke verzorging o Verpleging o Alarmdienst o Slaap/waakdienst o Tuinonderhoud Hulp bij het zoeken naar een geschikte zorgboerderij Hulp bij woninginspectie en onderhoud Deskundigheidsbevordering van zowel hulpvrager als hulpaanbieder
Tot Uw Dienst zorgt ervoor dat een alleenstaande meneer van 78 door een klein aantal mensen wordt geholpen. Een verzorgster helpt hem bij het opstaan, douchen en aankleden. Ze zorgt ook voor zijn ontbijt en ruimt de boel daarna op. Het middageten zet ze voor hem klaar in de koelkast. Eén keer per week komt een huishoudelijke hulp. Zij komt ook dagelijks voor het avondeten. Op deze manier wordt de meneer ondersteund door een paar mensen waarmee hij erg vertrouwd is geraakt. De hulpbieders zien door het regelmatige contact ook snel hoe het met de meneer gaat.
5
De belangrijkste ontwikkelingen voor de komende jaren In de komende jaren verandert er veel in zorg en welzijn. Hieronder kort een overzicht van de ontwikkelingen die van invloed zijn op de activiteiten van Tot Uw Dienst. Overigens staan sommige van deze maatregelen op losse schroeven. Door de val van het kabinet kunnen er wijzigingen komen in het beleid. Op dit moment (mei 2012) is het nog onduidelijk welke maatregelen wel of niet doorgaan en wat de val van het kabinet betekent in de praktische uitvoering.
AWBZ Iedereen kan door ziekte of een handicap afhankelijk worden van langdurige zorg en ondersteuning. Voor die zorg thuis of in een zorginstelling hebben alle Nederlanders automatisch een verzekering: de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). De AWBZ dekt medische kosten die niet onder een zorgverzekering vallen en die door bijna niemand op te brengen zijn. AWBZ-zorg is persoonlijke verzorging, verpleging, begeleiding, behandeling en verblijf (zowel kort als langdurend). Dit alles kan thuis of in een zorginstelling. De laatste jaren zijn de kosten voor de AWBZ sterk gestegen. Daarom neemt het rijk maatregelen om de kosten te beperken en zorg beschikbaar te houden voor degenen die het echt nodig hebben. De volgende maatregelen zijn of worden getroffen. Persoonsgebonden budget alleen bij indicatie ‘verblijf’ Vanaf 1 januari 2012 is het persoonsgebonden budget van de AWBZ alleen nog bestemd voor mensen die van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) een „verblijfsindicatie‟ hebben gekregen. Het gaat om mensen die zoveel zorg nodig hebben, dat verblijf in een verpleeghuis of verzorgingstehuis wordt aangeraden. Bij een AWBZ-indicatie voor persoonlijke verzorging en/of verpleging, is vanaf uiterlijk 1 januari 2014 alleen nog zorg in natura mogelijk.
Tot Uw Dienst werkt veel met persoonsgebonden budgetten. Deze maatregel heeft dus rechtstreeks gevolgen voor de werkwijze van Tot Uw Dienst.
Voor mensen die nu nog een AWBZ-indicatie hebben voor extramurale begeleiding of dagbesteding, is de gemeente vanaf 1 januari 2014 verantwoordelijk, op basis van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Dagbesteding, begeleiding en jeugdzorg van Rijk naar gemeenten De functies dagbesteding en begeleiding gaat het kabinet overhevelen van de AWBZ naar de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Het kabinet vindt dat deze functies het best dichtbij de cliënt geregeld kunnen worden. De gemeenten, die de Wmo uitvoeren, staan dichterbij de cliënt en kunnen dus meer maatwerk leveren. Vanaf 1 januari 2013 zouden gemeenten dan verantwoordelijk worden voor nieuwe cliënten van de dagbesteding en begeleiding extramuraal; vanaf 2014 voor alle cliënten. Jeugdzorg gaat uiterlijk in 2016 van Rijk naar gemeenten. Toegang AWBZ voor mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking vanaf 2013 beperken Het kabinet onderzoekt hoe vanaf 1 januari 2013 de toegang tot de AWBZ kan worden beperkt voor mensen met een IQ tussen de 70 en 85. Het kabinet wil dat de zorg voor deze mensen dichterbij en meer vanuit het eigen sociale netwerk wordt georganiseerd. Betaling wonen en zorg scheiden Vanaf 1 januari 2014 wil het rijk in de AWBZ scheiden van wonen en zorg' invoeren. Dit houdt in dat cliënten zelf de betaling van hun woonlasten (huur) regelen. De overgang naar scheiden van wonen en zorg wordt gefaseerd ingevoerd.
6
Uitvoering AWBZ door zorgverzekeraars Op dit moment voeren de zorgkantoren de AWBZ uit. Het kabinet heeft het plan om de zorgverzekeraars per 1 januari 2013 de taken van de zorgkantoren over te laten nemen. Uitleenhulpmiddelen verdwijnen uit de AWBZ. De uitleen van hulpmiddelen verdwijnt per 1 januari 2013 uit de AWBZ. Hulpmiddelen worden alleen nog ondergebracht in de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).
Wet Maatschappelijke Ondersteuning: Wmo De decentralisatie van de AWBZ is een stevige opdracht voor de gemeente. Zij krijgen er een grote verantwoordelijkheid bij. De extramurale begeleiding gaat van de landelijke AWBZ over naar de lokale Wmo. Het betreft zowel individuele als groepsbegeleiding. Ook vervoer van en naar de dagopvang/dagbegeleiding gaat van de AWBZ naar de Wmo. Bovendien worden kortdurend verblijf, het gebruik van hulpmiddelen en de inloopfunctie GGZ (Geestelijke Gezondheidszorg) gedecentraliseerd.
De Kanteling: omslag in het denken. Geen recht meer op zorg, maar een passende oplossing voor de burger, waarbij hij zelf de regie behoudt. Zelfredzaamheid, zelfoplossend vermogen en ‘civil society’ (hulp van familie, buren enz.) zijn veel gebruikte begrippen.
„Recht op zorg‟ wordt vervangen door de compensatieplicht van de gemeente. Die mag zelf bepalen hoe zij deze uitbreiding van de Wmo vormgeeft. De gemeente kan ook zelf kiezen hoe de gedecentraliseerde geldstromen in te zetten. Ze kan het Pgb behouden of niet.
Transitie Jeugdzorg Uiterlijk 1 januari 2016 moeten alle taken en verantwoordelijkheden van ondersteuning en zorg voor jeugd (geïndiceerde jeugdzorg) overgeheveld zijn naar de gemeente. Hiermee moet de jeugdzorg efficiënter en effectiever worden. Iedere gemeente staat voor de opdracht om lokaal maatwerk te leveren en te zorgen voor een herkenbare en laagdrempelige plek voor opvoedingsondersteuning (meestal al aanwezig in de vorm van een Centrum Jeugd en Gezin).
Wet Werken naar Vermogen Uitgangspunt van deze wet is: “Iedereen die (gedeeltelijk) kan werken, moet dat ook doen”. Om te stimuleren dat zo veel mogelijk mensen door werk in hun eigen onderhoud voorzien, is een nieuwe wet ontworpen: de Wet werken naar vermogen (Wwnv). Deze wet vervangt straks de Wet werk en bijstand (Wwb) en heeft gevolgen voor de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wet Wajong. De voorgenomen invoeringsdatum van deze wet was 1 januari 2013. In hoeverre deze datum nog haalbaar is, is ongewis. Het wetsvoorstel is op 1 februari 2012 aangeboden aan de Tweede Kamer. De Wet bevat maatregelen waarmee het voor werkgevers aantrekkelijker moet worden om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen.
Maatregelen op het passend onderwijs Vanaf augustus 2013 moeten scholen ervoor zorgen dat er voor elk kind dat extra ondersteuning nodig heeft een passende plek is (zorgplicht). Dat kan zijn op de school waar de ouders hun kind hebben aangemeld, maar ook op een andere school die beter kan inspelen op de ondersteuning die het kind nodig heeft of in het speciaal onderwijs. Als de school van aanmelding het kind niet zelf kan plaatsen, wordt na overleg met de ouders een passende plek op een andere school geboden. De landelijke indicatiestelling en het rugzakje (extra geld dat een school krijgt voor leerlingen met een handicap, ziekte, ernstige gedragsstoornis of psychisch probleem) verdwijnen. In plaats daarvan organiseren en financieren de samenwerkende scholen rechtstreeks de ondersteuning die een school of kind in de klas nodig heeft. De geplande bezuiniging van 300 miljoen euro,gaat waarschijnlijk niet door.
7
Regelarme zorg Minder bureaucratie, meer zorg. Dat is de gedachte achter het experiment met zorginstellingen om zorg te verlenen met minder regels, administratie en bureaucratie. In deze regio doen De Zorgboog en Buurtzorg mee aan dit experiment.
Arbeidsmarkt in de zorg Vooral in de zorg wordt een tekort aan arbeidskrachten verwacht. Te weinig handen aan het bed om de grote groei van zorgafhankelijke ouderen op te kunnen vangen.
8
Tot Uw Dienst in de toekomst Tot op heden heeft Tot Uw Dienst zich vooral gericht op het organiseren van passende zorg voor de inwoners van Laarbeek. Met alle ontwikkelingen, zoals hiervoor omschreven, komt de nadruk meer en meer te liggen op: het efficiënt inzetten van de beschikbare zorg het actiever inzetten op preventie, welzijn en ondersteuning. Dit alles om het doel te bereiken dat mensen met een hulpvraag zo lang en prettig mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Tot Uw Dienst richt zich daarbij niet alleen op de groep ouderen, maar ook op andere leeftijdsgroepen, zoals gezinnen met kwetsbare kinderen, alleenstaanden enz. Tot Uw Dienst wil een krachtige rol spelen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Onderstaande basisgedachte “Samen redzaam” ondersteunt het doel van Tot Uw Dienst. Dit doel is: Door ondersteuning ervoor te zorgen dat de inwoners van Laarbeek zo lang mogelijk en zo fijn mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen.
Samen redzaam! De BURGER regelt wat hij of zij zelf kan en mag rekenen op ondersteuning. De VRIJWILLIGER biedt ondersteuning binnen zijn/haar mogelijkheden. De PROFESSIONAL zorgt voor de deskundigheid, faciliteiten en financiering.
Wederkerige solidariteit.
Op basis van de oprichtingsstatuten en discussie in de werkgroep zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd. De vraag van de burger is leidend. De burger behoudt de regie! De financiering sluit aan op de eigen regie en behoefte van de hulpvrager. De hulpbieder luistert echt naar de hulpvrager. Hij voegt daar zijn of haar deskundigheid aan toe, en niet andersom. De hulpbieder (familie, vrijwilliger en professional) is gelijkwaardig aan de hulpvrager. De hulpbieder (professional) is bereid om als generalist te werken. Inzet van generalisten: de huishoudelijke hulp zorgt ook voor de maaltijden, evenals de verzorgster die ‟s morgens helpt bij het opstaan. De coöperatie neemt geen mensen in dienst, maar werkt met zelfstandig werkende hulpverleners (zzp‟ers). Maatwerk per individu of gezin is het streven. Wat met vrijwilligers kan, ook door vrijwilligers laten doen. Daarbij dient passende professionele ondersteuning mogelijk te zijn.
9
Overbelasting van familie en vrijwilligers moet voorkomen worden. Formele en informele zorg moeten goed op elkaar aansluiten. Iedere hulpvrager heeft ook iets te bieden. Dit is geen verplichting. De hulpvrager wordt wel uitgenodigd om binnen zijn mogelijkheden iets voor de gemeenschap te doen. De coöperatie blijft uitgaan van de solidariteitsgedachte. De coöperatie blijft flexibel en wendbaar. De coöperatie moet bureaucratie zoveel als mogelijk vermijden. De financiële en personele middelen moeten zoveel mogelijk ingezet worden voor concrete hulp. De coöperatie richt zich vooral op de burgers van Laarbeek. De burgers van Laarbeek moeten voor hun zorgvraag kunnen kiezen. Tot Uw Dienst is één van de keuzemogelijkheden.
10
Uitbreiding activiteiten Tot Uw Dienst
Tot Uw Dienst wil de volgende activiteiten ontwikkelen.
Voeren van keukentafelgesprekken. Tot Uw Dienst wil deskundige en onafhankelijke vrijwilligers inzetten voor het zogenoemde „keukentafelgesprek‟. In de Wmo wordt dit begrip veelvuldig gebruikt. Het keukentafelgesprek is bedoeld om in kaart te brengen welke behoefte de hulpvrager heeft en op welke wijze de vraag kan worden opgelost. Oplossingen liggen vaak in de welzijnssfeer: het hebben van contacten, iemand die je even vooruit helpt met de tuin of klein onderhoud, een stukje veiligheid door buren die opletten, enzovoort.
De vrijwilliger neemt ruim de tijd om het gesprek aan te gaan met mensen. Liefst voordat er zich een acute of ernstige situatie voordoet. Preventief inzetten van oplossingen in het eigen sociale netwerk of met vrijwilligers uit het dorp heeft de voorkeur boven het inzetten van individuele voorzieningen en/of professionele hulp. Soms biedt een combinatie van informele en formele mogelijkheden de oplossing. De vrijwilliger biedt een luisterend oor, zonder oordeel, gericht op het achterhalen van de concrete hulpvraag van de ander. De vraag staat centraal (of de vraag achter de vraag) en kan leiden tot niet voor de hand liggende oplossingen. Maatwerk per individu of gezin is het streven.
Organiseren sociaal netwerk Niet de boodschappen thuis laten bezorgen, maar vervoer en vrijwilliger regelen om samen met de hulpvrager boodschappen te doen. Dit biedt meer mogelijkheden tot sociaal contact en laat iemand zelf de regie houden.
De deskundigheid van de vrijwilliger is vooral breed. Belangrijke vragen zijn: wat is er mogelijk, waar is dit te vinden, wie kan de beste oplossing verzorgen, welke financiële consequenties heeft dit. Nog belangrijker is het hebben van uitgebreide kennis van het sociale netwerk in het dorp en het kunnen organiseren van onorthodoxe oplossingen.
Voor de verdere uitvoering van het keukentafelgesprek is afstemming nodig met de dorpsondersteuners van ViERBINDEN, de gemeente en professionele zorgaanbieders. Het keukentafelgesprek is onafhankelijk van deze professionals, maar kan goed dienen als voorwerk voor de genoemde professionals. Afstemming over werkwijze en privacy is daarbij een voorwaarde. Bij ViERBINDEN is bovendien al veel kennis en ervaring aanwezig. Tot Uw Dienst wil graag een optimale samenwerking met de welzijnsstichting ten behoeve van de hulpvrager. Actie: Overleg met dorpsondersteuners ViERBINDEN, gemeente en professionele zorgaanbieders. Werven en opleiden van vrijwilligers die het keukentafelgesprek willen en kunnen voeren. Opstellen plan van aanpak met tijdsplanning en financiering.
11
Integrale budgetfinanciering Welzijn en zorg worden vanuit veel verschillende geldstromen betaald. De verkokering werkt kostenverhogend en is niet efficiënt. De cliënt wordt bovendien vaak de dupe van de verschillende financieringsbronnen. Tot Uw Dienst wil graag komen tot één integraal werkbudget voor Wmo taken (o.a. huishoudelijke hulp en begeleiding), en zorgtaken (o.a. verpleging, persoonlijke verzorging). In dit budget wordt geld samengevoegd van de zorgverzekeraar, AWBZ en Wmo. Over de inzet van dit budget en de te behalen resultaten moeten, op hoofdlijnen, afspraken gemaakt worden. Tot Uw Dienst streeft naar een start per 1 januari 2013, met een minimale periode van 3 jaar. In deze tijd wil Tot Uw Dienst kunnen experimenteren met het inzetten van dit budget in de wijk en buurt ten behoeve van de hulpvrager. In deze periode is het belangrijk om te mogen en kunnen leren van „fouten‟. Door het efficiënt inzetten van financiële en personele middelen kan er mogelijk budget over blijven. Tot Uw Dienst wil de beschikking blijven hebben over mogelijke overschotten, zodat ze die opnieuw in Laarbeek kan inzetten.
Actie Gesprekken met gemeente over inzet van Wmo-budget. Het maken van afspraken over de te behalen resultaten. Het maken van afspraken over de wijze van administratie, registratie enz. Het maken van afspraken over controles Het maken van afspraken over tevredenheidsonderzoeken Gesprekken over dezelfde onderwerpen met zorgverzekeraar CZ over inzet van budget vanuit de AWBZ.
Inzet wijkzuster Een wijkzuster is méér dan de persoon die je thuis komt verplegen. Zij (of hij) komt niet alleen verbanden aanleggen, maar neemt de hele situatie in ogenschouw. Is er alleen verpleegkundige hulp nodig of is er meer aan de hand. Ze is regelmatig aanwezig en kijkt hoe het bij het gezin of de persoon reilt en zeilt. Ze kan beoordelen of er aanvullende hulp, door vrijwilligers of professionals nodig is. De wijkzuster heeft een signalerende en coördinerende en controlerende functie. Dat voorkomt ook dat er allerlei hulpverleners over de vloer komen, die van elkaar niet weten wat ze doen. Het is raadzaam om de wijkzuster meer zeggenschap te geven over de indicatiestelling van mensen die een beroep doen op de AWBZ en Wmo. Nu beslist het indicatieorgaan hoeveel zorg iemand ontvangt. Aanvragen en wijzigingen zijn soms tijdrovend en gaan gepaard met papieren rompslomp. Door de wijkzuster meer bevoegdheden te geven kan tijd en geld bespaard worden.
Op zoek naar iemand met buitengewone kwaliteiten.
12
Tenslotte kan de wijkzuster door het regelmatige contact de hulpvrager stimuleren om voor zichzelf op te komen en (weer) zelf het heft in handen te nemen. Kortom: de wijkzuster heeft een belangrijke spilfunctie en is een onmisbare schakel in de thuiszorg. Tot Uw Dienst wil met de wijkzuster een contract afsluiten zoals ze ook contracten heeft met de mensen die als zzp‟er diensten verlenen voor de coöperatie. De voorkeur gaat uit naar 2 deeltijdfuncties. Hiermee wordt de continuïteit en vervanging bij ziekte en verlof goed geborgd. Bovendien kunnen de wijkzusters samen overleg voeren; twee weten altijd meer dan één. Over de financiering dient nog overleg plaats te vinden met CZ en gemeente. Het functieprofiel wordt nog opgesteld. Daarbij wordt in ieder geval ook gedacht aan het aansturen van vrijwilligers, afstemming met alle betrokken partijen e.d. Ook de kwaliteitseisen, zoals bijvoorbeeld empathisch vermogen, zullen van te voren duidelijk moeten zijn. Actie: Opstellen volledig functieprofiel wijkzuster. Afspraken maken over indicatiestelling. Overleg met gemeente en CZ over financiering. Financieringsplan opstellen.
Stimuleren van eigen verantwoordelijkheid en het behouden van de eigen regie, waar mogelijk. Diverse generaties zijn opgegroeid met het idee dat je bij ziekte of handicap recht hebt op voorzieningen zoals een woningaanpassing, vervoer, huishoudelijke hulp enzovoorts. Door alle nieuwe ontwikkelingen in kosten en beleid, is deze vanzelfsprekendheid verleden tijd. Van mensen wordt verwacht dat zij, voor zover mogelijk, de verantwoordelijkheid en regie nemen over hun leven. Ook in tijden waarin ze geconfronteerd worden met een ziekte of handicap. Het blijft echter een grijs gebied hoever deze verantwoordelijkheid dient te gaan. De draaglast en draagkracht van mensen is zeer verschillend. Deze verschillen worden vaak wel onderkend, maar het vraagt moed en durf om daarop dan concreet maatwerk in te zetten. Het maatwerk vraagt soms ook om af te mogen wijken van protocollen, indicaties en andere gangbare formaliteiten. Dit vraagt tegelijkertijd om een budget waarbinnen geëxperimenteerd mag worden. Op basis van de resultaten van deze experimenten kunnen conclusies en aanbevelingen worden gedaan. Dit is niet alleen van belang voor Laarbeek, maar kan gebruikt worden voor innovaties in de regio en zelfs landelijk. Bij een groep kwetsbare burgers (GGZ-problematiek, mensen met een verstandelijke en psychische beperking) is bovendien nauwelijks sprake van eigen verantwoordelijkheid; deze groep is nauwelijks in staat om voor zichzelf op te komen en dreigt buiten de boot te vallen. Het sociale netwerk is vaak al overbelast of zeer beperkt. De laatste groep heeft extra ondersteuning nodig om zo lang mogelijk in de eigen omgeving te kunnen blijven wonen. Deze ondersteuning kan gebeuren door tijdig te investeren in het opbouwen van een sociaal netwerk voor de mensen die het betreft. Goede zorg voor kwetsbare mensen en gezinnen heeft als basis een goede sociale inbedding. Dat stelt ook eisen aan de aanwezigheid en toegankelijkheid van sociale voorzieningen en mogelijkheden om elkaar te ontmoeten. Hierbij kunnen vrijwilligers behulpzaam zijn, om samen op pad te gaan. Ook het activiteitenaanbod dient passend te zijn. Een heel eenvoudig en praktisch idee om afstemming rondom een hulpvrager te organiseren en te stimuleren de regie in eigen hand te houden is het (eventueel digitale) „Tot Uw Dienst‟- dagboek. Iedere hulpvrager heeft een eigen dagboek waarin afspraken en bijzonderheden genoteerd worden, door hem/haarzelf, familie, vrijwilliger en professional. Het dagboek is eigendom van de hulpvrager; de informatie wordt door hem beheerd (of er worden afspraken over gemaakt). Het dagboek kan in de toekomst ook op een digitale manier vorm krijgen.
13
Actie: Opzetten gerichte informatiecampagne over de wijzigingen in de zorg (wat het concreet voor mensen betekent). Inventariseren en signaleren van kwetsbare gezinnen en deze actief benaderen (zoals activerend huisbezoek). Inzetten van vrijwilligers en professionals om het netwerk rondom een kwetsbaar gezin of persoon te versterken. Organiseren bezoekdienst met vrijwilligers om iedere dag contact te leggen en de praktische dingen van de dag te bespreken en te organiseren. Gesprek met ViERBINDEN om bovenstaande onderwerpen samen op te pakken en verbindingen in activiteiten tot stand te brengen. Introduceren van het „Tot Uw Dienst – dagboek.
Regelarme diensten en zorg In navolging van het landelijk beleid en de lopende experimenten verdient het een Tijd voor mensen kans om te bekijken hoe de coöperatieve Mensen die ervoor kiezen om in de zorg te gaan vereniging de bureaucratische belasting tot (blijven) werken willen vooral tijd besteden aan de een minimum kan beperken, zowel voor de mens achter de hulpvraag. Niet aan papier, cliënt als voor de vereniging zelf. Hiervoor moet in beeld gebracht worden welke administratie, bureaucratie en verantwoording van administratie op dit moment gevoerd wordt minuten! en of dit beperkt kan worden. Dit vooral met het oog op de belasting voor de hulpvrager (niet meer dan 1 keer alle gegevens invullen, formulieren zo eenvoudig mogelijk, te gebruiken voor zoveel mogelijk hulpverleners etc.). Bij het inzetten van één integraal werkbudget gaat de huidige werkwijze fundamenteel veranderen. Tot Uw Dienst ontvangt het budget en betaalt de zorgverleners op basis van werkbriefjes en/of declaratieformulieren. Tot Uw Dient verantwoordt het budget, volgens te maken afspraken, aan gemeente en zorgverzekeraar. Actie: Eigen administratie onder de loep nemen op mogelijk teveel aan administratie. Bekijken waar eenvoudiger gewerkt kan worden. Overleg met zorgverleners over de wijze waarop op eenvoudige manier de verantwoording afgelegd kan worden en uitbetaald kan worden. Overleg met gemeente en zorgverzekeraar over de wijze waarop zo eenvoudig mogelijk de uitgaven uit het budget verantwoord kunnen worden.
Stimuleren en organiseren van onderling contact tussen burgers van alle leeftijden, evt. via ict Gevoelens van onbehagen en onveiligheid zijn vaak de aanleiding om te willen verhuizen of ondersteuning te vragen. Het hebben van contact, een aantal keren op een dag, draagt aantoonbaar bij aan het zich prettig voelen in de eigen omgeving en leidt tot een latere vraag voor professionele hulp. Dit contact kan fysiek tot stand komen, maar ook de digitale mogelijkheden zijn legio. Denk hierbij aan een „goeiemorgen/goeieavond service‟. Hierbij zorgen vrijwilligers via beeldbellen dat er regelmatig (volgens afspraak) contact gelegd wordt met degene die dat wil. Op deze manier kan ook vroegtijdig worden vastgesteld hoe het gaat met de burger en of er misschien aanvullende ondersteuning nodig is. Actie: Inventariseren mogelijkheden voor een project „diensten op afstand‟ bij de leden van coöperatie. Overleg met ViERBINDEN over uitrol digitale diensten.
14
Organiseren van een logische keten van ondersteuning en zorg/bevorderen samenwerking Welzijn en zorg zijn vaak versnipperd over verschillende specialismen en aanbieders. Voor de hulpvrager is het vaak onduidelijk of kost het veel inspanning om de diensten en zorg goed op elkaar te laten aansluiten. Innoveren is combineren. Daarom is het belangrijk om samenwerking met en tussen partijen sterk te stimuleren. Denk hierbij ook aan (lokale) partners buiten welzijn en zorg, zoals cateraars, vervoerders, aanbieders van wellnessproducten. Zij kunnen voor een interessante kruisbestuiving zorgen. Veel frisse ideeën komen uit andere sectoren; met alle respect, de gevestigde partijen zijn vaak blind geworden voor nieuwe oplossingen. Actie: Inventariseren en analyseren van het huidige stroomschema van hulp bij specifieke vragen (per thema, bijvoorbeeld dementie, eenzaamheid). Aanbevelingen tot verbetering van effectiviteit en efficiency. Inventariseren samenwerkingspartners Tijdelijke opvang na ziekenhuisopname/logeermogelijkheid Op dit moment zijn de logeermogelijkheden beperkt in Laarbeek zelf aanwezig. Voor de reguliere plaatsen kom je bovendien niet snel in aanmerking. Tot Uw Dienst wil graag onderzoeken of en eventueel hoeveel behoefte er is aan logeermogelijkheden in geval van langdurige ziekte, belasting van de omgeving of na bijvoorbeeld een ziekenhuisopname. Oplossingen zouden op een eenvoudige manier, wellicht zelfs bij mensen thuis, tot stand kunnen komen. Om te komen tot ideeën is verder onderzoek nodig naar de behoefte in Laarbeek en naar goede voorbeelden elders in de regio en/of Nederland. Actie: Onderzoek naar de behoeften in Laarbeek. Research naar mogelijke goede voorbeelden elders. Onderzoek naar innovatieve vorm van dagbesteding. De extramurale vormen van werk- en dagbegeleiding voor mensen met een beperking gaan van de AWBZ naar de Wmo, naar de gemeente dus. In de AWBZ is de dagbesteding vooral per doelgroep georganiseerd en vaak ook in centraal gelegen accommodaties. Dit betekent dat de betreffende mensen veel vervoerd moeten worden en dagelijks (of een aantal keren per week) uit hun eigen omgeving gehaald worden. Een andere benadering is die van de gebiedsgerichte aanpak, de zogenoemde buurtwerkbedrijven. Het zijn buurtteams van en voor mensen met een beperking en andere kwetsbare burgers. Zij vormen (met begeleiding) een integraal team dat hand- en spandiensten uitvoert in de buurt (dorp of wijk). Denk hierbij aan dienstverlening voor speelterreinen, verzorgingshuizen, onderhoud van fiets- en wandelpaden etc. Bij deze buurtwerkteams worden ook de burgers van de buurt betrokken, bijvoorbeeld om eventueel enige begeleiding te bieden of diensten mee te ontwikkelen op basis van concrete behoeften in de buurt. Tot Uw Dienst wil graag met de partners op het gebied van dagbesteding de discussie aangaan over de mogelijkheden van een buurtwerkbedrijf. Actie: Organiseren brainstormbijeenkomst met geïnteresseerde partijen en vertegenwoordigers van de diverse doelgroepen. Concrete activiteiten Naast alle genoemde acties wil Tot Uw Dienst onderzoeken of behoefte is aan de volgende diensten: Begeleiding naar activiteiten en vervoer van mensen die niet meer zelfstandig kunnen of voor mensen voor wie de drempel even te hoog is. Gezellige/gezelschapsactiviteiten, zoals samen koken.
15
Vervolg Alles wat hiervoor beschreven is, is nog niet concreet in uitvoering. Veel overleg en verdere acties zijn nodig. Ook zullen de plannen besproken moeten worden met de leden van de coöperatie; zij zijn degenen die het beleid mogen en moeten bepalen. Op 7 juni 2012 vindt de jaarlijkse algemene ledenvergadering plaats van Tot Uw Dienst. Daarin worden de plannen in deze notitie gepresenteerd aan de leden. Zij kunnen aangeven of ze de plannen ondersteunen, of ze vinden dat de coöperatie op deze manier op de goede weg is om zorg en diensten in Laarbeek te verlenen. Ook in juni organiseert de Wmo-Raad een miniconferentie. Hiervoor worden de dorpsraden, leden van Tot Uw Dienst, belangenbehartigers en alle belangstellenden/belanghebbenden uit Laarbeek uitgenodigd. Op deze conferentie wordt de gemeentelijke visie op de begeleiding toegelicht en wordt de deelnemers gevraagd hun mening en ideeën over dit onderwerp te geven. Met de uitkomsten van de algemene ledenvergadering en de miniconferentie gaat Tot Uw Dienst met belanghebbende organisaties verder in gesprek over de zorgverlening en diensten in de extramurale begeleiding in Laarbeek.
Communicatie In dit hele proces is communicatie enorm belangrijk. Nu al, bij de voorbereidingen, maar ook straks bij het concreet maken van alle acties en de uitvoering ervan. Daarom is het verstandig om een communicatieplan op te stellen waarin opgenomen wordt: Wat willen we vertellen (wat moet „de ander‟ weten, bepalen van je kernboodschap) Wie moet wat weten (dus doelgroep en welke boodschap is geschikt/bedoeld voor die groep) Hoe communiceren we (via teksten, folders, kranten, presentatieschermen zoals momenteel in Lieshout, website of de digitale social media) Wanneer zenden we welke boodschap. Kortom, een concreet overzicht van de acties die nodig zijn om Tot Uw Dienst breed bekend te laten raken in Laarbeek. Actie: Het opstellen van een communicatieplan (en evt. opstellen van teksten). Uitvoering geven aan het communicatieplan. Communicatie Wat is dat?
16
Bronnen www.invoeringwmo.nl www.venlodroom.nl Verslag informatieavond AWBZ decentralisatie 24 januari 2012 door de Peelgemeenten Statuten Tot Uw Dienst Folder Coöperatieve Vereniging Tot Uw Dienst, SRE Ezine Stade Advies Publicaties In voor zorg (o.a. goede voorbeelden uit 2011) Beleidsplan Wmo Laarbeek 2012 -2015
Lijst met afkortingen AWBZ
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
CIZ
Centraal Indicatieorgaan Zorg
CJG
Centrum Jeugd en Gezin
CZ
Zorgverzekeraar
GGZ
Geestelijke Gezondheidszorg
PGB
Persoonsgebonden budget
WMO
Wet Maatschappelijke Ondersteuning
WWNV
Wet Werken Naar Vermogen
WWB
Wet Werk en Bijstand
WSW
Wet sociale werkvoorziening
ZZP‟er
Zelfstandige Zonder Personeel
ZVW
Zorgverzekeringswet
17
