Notitie categoriale bijzondere bijstand voor chronisch zieken, gehandicapten
1
Inhoudsopgave
1. Inleiding 2. Categoriale bijzondere bijstand 3. Doelgroep 4. Meerkosten chronisch zieken en gehandicapten 5. Financiën 6. Communicatie 7. Voorstel
2
1. Inleiding Wijdemeren heeft een bedrag van € 41.535,00 toegevoegd aan het budget bijzondere bijstand. Het kabinet heeft 90 miljoen euro extra gereserveerd voor de bijzondere bijstand. Deze impuls moet de pijn verzachten die wordt veroorzaakt door de stapeling van inkomenseffecten voor kwetsbare groepen. Chronisch zieken, gehandicapten, ouderen en andere groepen die toch al moeite hebben de eindjes aan elkaar te knopen, worden extra zwaar getroffen door de vele bezuinigingsmaatregelen van het kabinet. De middelen zijn toegevoegd aan de algemene uitkering en verdeeld via de maatstaven bijstandsontvangers en huishoudens met laag inkomen (drempel). Door het toevoegen van deze middelen aan het gemeentefonds worden de gemeenten in staat gesteld om deze specifieke doelgroepen door middel van de verlening van bijzondere bijstand extra inkomensondersteuning te bieden. Wijdemeren wil een deel van het bedrag van € 41.535,00 gebruiken om de groep chronisch zieken en gehandicapten te ondersteunen. Het is mogelijk om categoriale bijzondere bijstand voor chronisch zieken en gehandicapten te verstrekken. Omdat het fictieve budget bijzonder bijstand ook als financieringsbron voor de schuldhulpverlening zal worden gebruikt, besteden we niet het gehele buget van € 41.535,00 aan bijzondere bijstand voor chronisch zieken en gehandicapten. 2. Categoriale bijzondere bijstand Bijzondere bijstand kent twee varianten, individuele en categoriale. Bij individuele bijzondere bijstand moet de aanvrager aantonen dat hij bepaalde kosten heeft gemaakt en dat deze kosten noodzakelijk zijn. Voor de toekenning van categoriale bijzondere bijstand hoeft het college slechts vast te stellen of de aanvrager behoort tot een bepaalde categorie waarvan aannemelijk is dat hij bepaalde bijzondere kosten heeft (artikel 35 lid 3 tot en met 6 WWB). Het gaat om: • • • •
Gehandicapten en chronisch zieken Ouderen Deelnemers aan een collectieve ziektekostenverzekering Gezinnen met schoolgaande kinderen.
Wijdemeren verstrekt al bijzondere bijstand voor de doelgroepen ouderen, deelnemers aan een collectieve ziektekostenverzekering en gezinnen met schoolgaande kinderen. Met het extra budget van het rijk willen we ook de chronisch zieken en gehandicapten steunen. 3. Doelgroep Bij het vaststellen van de doelgroep chronisch zieken en gehandicapten en vervolgens de omvang van deze doelgroep spelen een aantal zaken een rol. De doelgroep is niet aan de hand van specifieke kenmerken in te delen. Iedere ziekte of handicap is anders en brengt ook specifieke meerkosten met zich mee. Om die reden stellen we voor de doelgroep chronisch zieken en gehandicapten voor de categoriale bijzondere bijstand niet te bepalen aan de hand van specifieke kenmerken, maar aan de hand van het ontvangen van een bepaalde uitkering of voorziening in verband met handicap of ziekte. Hieronder volgt een opsomming van de uitkeringen en/of voorzieningen die belanghebbende moet ontvangen om voor de categoriale regeling in aanmerking te komen. •
Belanghebbende beschikt over een uitkering WIA/WAJONG/WAZ op basis van 80% tot 100% arbeidsongeschiktheid;
3
•
• •
Belanghebbende beschikt over een Wmo-indicatie voor een vervoersvoorziening, een rolstoel, woningaanpassing of hulp bij het huishouden, waarbij de laatste voorziening is toegekend voor een periode van een jaar of langer; Belanghebbende heeft voor zijn of haar kind een beschikking in het kader van de Regeling tegemoetkoming onderhoudskosten thuiswonende meervoudig en ernstig lichamelijk gehandicapte kinderen; Belanghebbende heeft een geldige gehandicaptenparkeerkaart;
Het is erg lastig om inzicht te krijgen in de grootte van de groep. In onderstaande tabel is te zien hoeveel huishoudens in Wijdemeren een inkomen hebben lager dan 110% van het sociaal minimum. Aantal huishoudens met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum Inkomen uit arbeid
157
Inkomen uit eigen onderneming
161
Uitkering werkloosheid
7
Uitkering ziekte/arbeidsongeschiktheid Uitkering ouderdom/nabestaanden
41 348
Uitkering sociale voorzieningen
96
Overig
8
Totaal
818
Bron: minimascan Stimulansz
Volgens de minimascan van Stimulansz maken in Wijdemeren 41 huishoudens met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum aanspraak op een ziekte- of arbeidsongeschiktheidsuitkering. Vanuit andere bronnen destilleren we andere cijfers. Volgens het CBS heeft Wijdemeren in 2011 800 uitkeringen arbeidsongeschiktheid. Volgens Atlas SV 2011, regionale informatie sociale verzekeringen van het UWV, zijn er in Wijdemeren 512 mensen met een uitkering WIA/Wajong/WAZ die 80% tot 100% arbeidsongeschikt zijn. Het is niet bekend hoeveel van deze mensen een inkomen hebben tot 110% van de bijstandsnorm. Iemand die bijvoorbeeld een partner heeft met inkomsten uit arbeid, komt waarschijnlijk niet in aanmerking voor bijzondere bijstand. De grootste groep huishoudens met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum is ouder dan 65 jaar. Uit onderzoek is gebleken dat er vanaf de 75-jarige leeftijd een zorgomslag is. Mensen hebben vanaf deze leeftijd verhoudingsgewijs veel meer zorg nodig. Ouderen maken daarom ook meer aanspraak op Wmo-voorzieningen. Toegekende Wmo voorzieningen Wijdemeren
Hulp bij huishouden Rolstoel Vervoersvoorziening Woonvoorziening
2011 < 65jaar 24 15 47 21
2011 65 en > 65 jaar 171 46 119 91
4
2012 t/m mei < 65 jaar 15 5 14 1
2012 t/m mei 65 en > 65 jaar 102 9 65 28
Voor de Wmo geldt geen vermogens- en inkomenstoets. Dus niet iedereen die een Wmo voorziening toegekend heeft gekregen, heeft een inkomen lager dan 110% van het sociaal minimum en vermogen lager dan de norm zoals is aangegeven in de Wet werk en bijstand. Dit geldt ook voor de gehandicaptenparkeerkaart, waarvan er in 2011 127 zijn toegekend. De cijfers maken ook niet duidelijk of de Wmo voorziening voor een periode langer dan een jaar is toegekend. Bovendien is er overlap. Iemand kan bijvoorbeeld én een rolstoel hebben gekregen én hulp bij huishouden. Dit neemt niet weg dat we het grootste deel van de aanvragen verwachten van 65-plussers. In de praktijk is het niet altijd eenvoudig deze groep te bereiken. Het is bekend, en niet alleen in deze gemeente, dat lang niet alle huishoudens die recht hebben op inkomensondersteuning, daarvan ook gebruik maken. Er zijn in 2012 volgens de minimascan 348 huishoudens met een ouderdoms- of nabestaandenuitkering. Van deze groep hebben slechts 82 huishoudens in 2011 een bijdrage uit het participatiefonds toegekend gekregen. In Nederland heeft 24% van de mannen en 31% van de vrouwen een chronische ziekte. Dit is gebaseerd op een selectie van 30 chronische ziekten, gemeten in de huisartspraktijk. Van de 65-plussers heeft meer dan de helft een chronische ziekte. Het RIVM geeft overigens wel aan dat verschillende bronnen verschillende percentage aangeven. Aantal chronisch zieken Absoluut Relatief (%) Totaal 4.486.000 27,5 Mannen Vrouwen
1.958.000 24,3 2.536.000 30,8
0-14 jaar 15-24 jaar 25-54 jaar 55-64 jaar 65-74 jaar 75 jaar en ouder
566.000 18,8 329.000 16,9 1.629.000 22,9 739.000 38,1 628.000 50,0 594.000 57,5
(bron: Nationaal Kompas Volksgezondheid RIVM).
Als we het totaal percentage van 27,5% uitgaan en we betrekken dit op het aantal van 818 huishoudens met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum, komen we op een aantal van 225. Daarmee weten we nog niet het aantal gehandicapten. Overigens kunnen deze groepen elkaar overlappen. Op basis van alle hierboven beschikbare cijfers kunnen we slechts een schatting maken van het aantal te verwachten aanvragen. We gaan in eerste instantie uit van 150 personen die een beroep zullen doen op deze regeling. We zullen het aantal aanvragen monitoren. Als er grote overschrijdingendreigen te ontstaan van het te verwachten aantal toekenningen, dan informeren wij de gemeenteraad tijdig via de begrotingscyclus. 4. Meerkosten chronisch zieken en gehandicapten De directe kosten in verband met de chronische ziekte of handicap worden vergoed, zoals AWBZ, Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), Belastingdienst, bijzondere bijstand en dergelijke. De categoriale bijzondere bijstand is juist bedoeld voor de verborgen kosten die niet vergoed worden. Mensen met een chronische ziekte of handicap en ouderen hebben als gevolg van hun 5
omstandigheden vaak meerkosten, die niet of slechts gedeeltelijk door andere regelingen worden vergoed. Het gaat dan vooral om de zogenaamde “verborgen” kosten. Dit zijn kosten voor zaken die zowel voor mensen zonder als met een chronische ziekte of handicap een kostenpost zijn, maar waarvan de kosten voor mensen die tot deze doelgroep behoren, vaak hoger liggen. Beperkte mobiliteit en/of verminderde energie noodzaken betrokkenen tot het inroepen van hulp en dienstverlening van familie, buren, vrienden of andere vrijwilligers. Bij verborgen kosten moet men bijvoorbeeld denken aan: •
Hogere telefoon- en portikosten i.v.m. het regelen van aangelegenheden rondom de beperking of ziekte; Extra kosten in verband met voedingsmiddelen; Extra kosten in verband met energieverbruik; Extra kledingslijtage; Verhoogde (risico)premies; Extra kosten in verband met klusjes rondom huis; Bloemetje mantelzorg;
•
Lidmaatschapskosten van belangenverenigingen en/of patiëntenorganisaties
•
Chronisch zieken betalen meer voor zorg. Een voorbeeld is het schrappen van de fysiotherapievergoeding uit de basisverzekering.
• • • • • •
Sommigen hebben vanwege hun ziekte of handicap veel extra kosten en anderen hebben nagenoeg geen extra kosten. De bedragen die gemeenten verstrekken voor bijzondere bijstand voor chronisch zieken en gehandicapten varieren tussen de € 50,00 en € 250,00. Omdat we slechts een schatting kunnen maken van de hoeveelheid aanvragen, stellen we voor om voor chronisch zieken en gehandicapten een bedrag van € 100,00 per jaar per toe te kennen voor alleenstaanden en alleenstaande ouders en € 150,00 voor echtparen. 5. Financiën Voor het benodigde budget gaan we uit van 150 huishoudens die bijzondere bijstand toegekend krijgen. Omdat Wijdemeren relatief veel ouderen met een inkoment tot 110% van het sociaal minimum heeft, verwachten we meer aanvragen van 65-plussers. € 100,- x 125 alleenstaanden
€
12.500,00
€ 150,- x 25 echtparen
€
3.750,00
Totaal budget
€
16.250,00
Doordat de regeling nieuw is, is niet exact bekend hoeveel de werkelijke aanvragen zullen zijn. Als er grote overschrijdingen dreigen te ontstaan van het te verwachten aantal toekenningen, dan informeren wij de gemeenteraad tijdig via de begrotingscyclus. 6. Communicatie Om bekendheid te geven aan de regeling zullen we volgende instrumenten inzetten: via persbericht Wijdemeren Informeren via Internet via contacten als huisartsen, ouderenbonden, maatschappelijk werk De regeling opnemen in bereken uw recht Voorstel Aan chronisch zieken en gehandicapten een bedrag ter beschikking stellen voor €100,00 (alleenstaanden) of €150,00 (echtparen) per jaar. 2. De gemeenteraad via de begrotingscyclus tijdig informeren. 7. 1.
6
