notarisbarometer 14 n°
Vastgoed, vennootschappen, familie
Juli - september Trimester 3 - 2012
www.notaris.be
A B C D E
Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen De familie
A Vastgoedactiviteit in België 106,4 106,8 101,6
99,2
100 99,2
101
99,8
102,8
102,1 102,6
98,9
94,9
94,1 87,7
2009 Trim 1 2009 Trim 2
2009 Trim 3
2009 Trim 4
2010 Trim 1
2010 Trim 2
2010 Trim 3
2010 Trim 4
2011 Trim 1
2011 Trim 2
2011 Trim 3
2011 Trim 4
2012 Trim 1
2012 Trimestre2
2012 Trimestre3
Drukke zomer op de vastgoedmarkt De vastgoedactiviteit schakelt wat lager in september De vastgoedactiviteit gaat een beetje alle kanten uit in het derde trimester 2012 en tikt af op een index van 98,9. Vergeleken met het 2e trimester is dat een daling van slechts 3,8%.
Op jaarbasis zien we slechts een stijging van 0,1 procentpunt. De situatie in België blijft behoorlijk gunstig in vergelijking met de rest van de Eurozone waar de werkloosheid langzaam maar zeker stijgt (11,4% in augustus 2012 tegen 10,2% in augustus 2011).
Dit is traditioneel een vrij kalm trimester door de jaarlijkse vakantie (cyclisch aspect). Dit keer bleef die invloed echter vrij beperkt, door een maand juli die zowat dezelfde activiteit liet optekenen als een normale maand!
Het ondernemersvertrouwen (bron: NBB) heeft zich goed herpakt in de loop van het 3e trimester 2012 met -11,6 in september tegen -13,2 in juni. Vooral de bouwsector veerde weer op en won 5,1 punten tussen augustus en september.
Vergeleken met het derde trimester 2011 is er dan ook een stijging van 4,3%. De activiteiten in de maanden juli (22,6%) en augustus (1,7%) liggen boven de niveaus van diezelfde maanden in 2011. Ter herinnering: vorig jaar was juli de zwakste maand van heel 2011.
De inflatie bleef vrij beperkt in juli met 2%, maar steeg door naar 2,6% in augustus en september. Het inflatieniveau dat we de laatste maanden kennen, wakkert het verbruik en de economie aan.
Op macro-economisch niveau Het consumentenvertrouwen, dat wat stabiliseerde in de loop van het 2e trimester, ging weer achteruit, van -10 in juni, naar -13 in juli, -16 in augustus en -14 in september (bron: NBB). De angst om werkloos te worden ligt aan de basis van deze terugval. De werkloosheidscijfers blijven nochtans vrij stabiel, ook al is er een lichte stijging van 7,1% in januari naar 7,4% in augustus.
De hypothecaire rente zakt naar bodemtarieven met 3,58% in juli en 3,59% in augustus voor een hypothecair krediet met een vaste rente op meer dan tien jaar (bron: NBB). Deze rentevoet lag in augustus 2011 nog op 4,05%. Deze parameter heeft een gunstige invloed op de Belgische vastgoedmarkt die zich staande kan houden, ondanks macro-economische indicatoren die op onweer staan.
Het is wenselijk dat dit percentage rond de 2% blijft schommelen en dat de vertragingen die we zagen in het 1e semester 2012 zich niet doorzetten.
1
Notarisbarometer n°14
Regionale verdeling van de vastgoedactiviteit 140 120 100
106,8
106,4 94,9 8,6
8,9
3,6%
102,8 9,4
10,1
13,3%
98,9 9,3
-1,6%
-6,9%
80 34,1 60
31
34,8
10,1%
33,6
1,9%
31,8
-3,3%
-5,3%
40 Brussel
20 0
55,3
63,4
14,7%
Trim 3 2011
62
-2,3%
Trim 4 2011
59,8
-3,5%
Trim 1 2012
Vergeleken met hetzelfde trimester in 2011, is de flinke stijging van 4,3% in de loop van het 3e trimester in heel het land terug te vinden, met 4,6% in Vlaanderen, 2,7% in Wallonië en 7,6% in Brussel. Zeker in juli werd de vastgoedactiviteit sterk ondersteund in alle drie regio’s van het land.
Wallonië Vlaanderen
57,8
-3,3%
Trim 2 2012
Trim 3 2012
Vergeleken met het 2e trimester 2012, valt de terugval van 3,8% vooral te wijten aan Wallonië, met -5,3%. In Vlaanderen en Brussel is de daling minder uitgesproken: respectievelijk 3,3% en 1,6%.
Provinciale verdeling van de vastgoedactiviteit 20 18 16 14 12 10 8 6
Antwerpen
Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen
2011 Trim 3 : 94,9 Verschil t.o.v. het vorige trimester * -1,9% -5,6% -3,7%
Waals-Brabant Brussel
2011 Trim 4 : 106,4
2012 Trim 1 : 106,8
-6,0%
-0,1%
-1,6%
Luik
2012 Trim 2 : 102,8
De andere provincies laten dalingen zien tussen 3,7% en 6,7%. Pro memorie: gedurende het 3e trimester 2011 werden in de provincies dalingen opgetekend tot -13%, met een gemiddelde van -7,5% voor heel België. In vergelijking met het 3e trimester 2011, gaat de activiteit er in alle provincies op
-6,7%
4,3 4,9 4,9 4,8 4,6
Namen
Henegouwen
-0,9%
2,6 3,1 3,2 3,1 2,9
9,2 10,3 10,3 9,9 9,3
11,3 12,1 12,6 12 11,2
3,6 3,7 3,7 3,8 3,8
8,6 8,9 10,1 9,4 9,3
Vlaams-Brabant Limburg
In vergelijking met het vorige trimester, bevestigt de opsplitsing per provincie de homogene verdeling met een terugval van de vastgoedactiviteiten in alle provincies van het land. Het zijn de provincies Antwerpen (-1,9%), Vlaams Brabant (-0,1%) Waals Brabant (-0,9%) en Brussel (-1,6%) die het beste stand houden, ondanks de vertragingen door de jaarlijkse vakantieperiode.
2
8,9 9,9 9,9 9,7 9,7
7,4 8,5 8 7,7 7,2
11,8 13,7 13,6 13 12,5
0
11 13 12,5 12,1 11,4
2
16,1 18,3 17,9 17,3 17
4
Luxemburg 2012 Trim 3 : 98,9 -5,9%
--4,0%
-4,7%
vooruit, met uitzondering van Henegouwen en Limburg die respectievelijk 1,2% en 2,7% dalen. De sterkste schommelingen worden opgetekend in Vlaams Brabant (+9,4%) en Luxemburg (+11,4%). * De verdeling van het aantal verkopen tussen de regio’s en provincies heeft een invloed op de prijsevolutie op nationaal niveau. Het is normaal dat de algemene prijsevolutie hoger ligt dan de afzonderlijke schommelingen per regio of provincie.
Notarisbarometer n°14
B Prijsevolutie Woonhuizen*
gemiddelde prijs in euro
400000 350000 300000 250000 200000 150000
België
Vlaanderen
3
403.775
393.705 391.404 422.248 399.662
Wallonië
Brussel
2011 Trim 4 2012 Trim 1 2012 Trim 2 2012 Trim 3 Cumul 2012 T3
Woonhuizen per provincie 450000
gemiddelde prijs in euro
400000
2012 Trim 3 Cumul 2012 T3
350000 300000 250000 200000
Brussel
Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen Waals-Brabant Antwerpen West-Vlaanderen Limburg Henegouwen
De analyse van de gemiddelde prijzen per provincie voor de eerste drie trimesters 2012 laat homogene en positieve prijsevoluties zien. Er is slechts één daling: de provincie Namen met -0,8%.
trimester, ondanks het feit dat het activiteitenniveau toen hoog bleef. Merk op dat de cijfers van juli al gekend zijn en ook vrij stabiel blijven ten opzichte van juli 2011, maar dat ze opnieuw licht dalen (-2,1%).
Luik
174.381 174.767
197.382 174.840
172.183 164.801
140.785 139.399
286.512 295.833
208.902 210.705
0
240.064 230.702
50000
235.866 228.926
100000
282.024 276.429
150000
C Registratierechten De opgetekende registratierechten in het 2e trimester 2012 bevestigen dat de vastgoedactiviteit van het begin van dit jaar stand houdt. De cijfers van het 2e trimester zijn vergelijkbaar met die van het 2e trimester 2011, met een daling van 1,2%. Die daling kan gecorreleerd worden aan de prijsdaling die het notariaat optekende in het 1e
172.435
169.040 166.841 171.179 176.229
245.296
0
240.193 239.190 246.711 251.151
50000
227.603
100000
262.245 259.059
De analyse per provincie laat meer genuanceerde evoluties zien. Buiten de sterke stijging in Luxemburg (20,2%), vallen ook de daling van 5,9% in Waals Brabant en de stijging van 5,2% in Oost-Vlaanderen op. Merk op dat de vastgoedmarkt in Luxemburg vrij klein is en dat prijsevoluties er dus snel uitspringen.
450000
227.691 222.424 228.525 232.468
De gemiddelde gecumuleerde prijzen voor 2012 laten een stijging zien van 1% in het zuiden en het noorden van het land, vergeleken met de gemiddelde gecumuleerde prijzen van de eerste twee trimesters. Voor Brussel daalt de gemiddelde gecumuleerde prijs met 0,5%, als gevolg van het daling in de loop van het 3e trimester. Voor de eerste negen maanden van 2012, ligt de gemiddelde prijs van een huis in België op 227.603€, met 245.296€ in Vlaanderen, 172.435€ in Wallonië en 403.775€ in de Brusselse regio.
Woonhuizen per regio
399.662 403.775
In het 3e trimester 2012 steeg de gemiddelde prijs van een Belgisch huis lichtjes, met een positieve evolutie van 1,7%*. Een woonhuis kost nu gemiddeld 232.468€ tegen 228.525€ in het 2e trimester 2012. In Vlaanderen stijgt de prijs van 246.711€ naar 251.151€ (+1,8%), in Wallonië, van 171.179€ naar 176.229€ (+3%). In Brussel is er een daling van 5,3%, die de stijging van 7,9% van het vorig trimester weer compenseert. De gemiddelde prijs gaat er van 422.248€ naar 399.662€.
Namen Luxemburg
* De analyse omvat niet de prijzen van villa’s, herenhuizen en opbrengsthuizen. De vernoemde gemiddelden omvatten het vastgoed van de primaire en secundaire markt, zonder daar onderscheid tussen te maken.
Notarisbarometer n°12
Appartementen*
in 1.000 euros
In Wallonië dalen vooral in Waals-Brabant
250000 200000 150000
België
Vlaanderen
Wallonië
217.726
225.561 206.007 224.912 222.398
155.178
149.635 147.703 155.547 155.920
202.705
0
210.513 204.943 199.307 201.456
50000
199.796
100000
Brussel
2011 Trim 4 2012 Trim 1 2012 Trim 2 2012 Trim 3 Cumul 2012
Appartementen per provincie gemiddelde prijs in euro
300000
2012 Trim 3 Cumul 2012 T3
250000 200000 150000
Brussel
Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen Waals-Brabant Antwerpen West-Vlaanderen Limburg Henegouwen
(-2%), Luik (-1,9%) en Henegouwen (-0,7%) de prijzen, maar deze dalingen worden goedgemaakt met stevige stijgingen in Luxemburg (+10,8%) en Namen (+9,5%). De appartementenmarkt in het zuiden van Wallonië is erg klein, wat zowel de grote
168.835 155.003
149.321 136.759
134.663 138.382
129.747 136.435
207.744 207.393
175.515 180.281
0
206.503 202.996
50000
240.027 246.560
100000 205.116 207.849
Als we de gemiddelde prijs per provincie bekijken voor het 3e trimester 2012, zien we voor Vlaanderen een duidelijke opwaartse trend in Antwerpen (+4,7%), Limburg (+4,9%) en in mindere mate Oost-Vlaanderen (+0,9%). Deze maken de gemiddelde prijsdalingen in Vlaams-Brabant (-1,6%) en West-Vlaanderen (-2,7%) goed.
gemiddelde prijs in euro
183.159 180.998
Voor 2012 lag de gemiddelde verkoopprijs van een appartement in België op 199.796€, 202.705€ in Vlaanderen, 155.178€ in Wallonië en 217.726€ in Brussel.
300000
207.849 198.372 198.782 199.682
Het gecumuleerd gemiddelde voor de prijzen van de appartementen voor de eerste drie trimesters van 2011 laat geen grote schommelingen zien ten opzichte van het gecumuleerd gemiddelde van de eerste zes maanden van 2012. We zien positieve evoluties van 0,3% voor België, 2,3% in Wallonië, 1,2% in Brussel en een lichte vertraging van 0,1% in Vlaanderen.
Appartementen per regio
222.398 217.726
In het 3e trimester 2012, stabiliseert de gemiddelde prijs van een appartement in België zich verder en gaat van 198.782€ naar 199.682€ (+0,5%). Deze prijsverankering zien we in de drie regio’s van het land met een gemiddelde prijs voor Vlaanderen van 199.307€ in het 2e trimester 2012 naar 201.456€ (+1,1%). In Wallonië stijgt de gemiddelde prijs van een appartement van 155.547€ naar 155.920€ (+0,2%). In Brussel is er een lichte daling van 1,1%: 222.398€ tegen 224.912€ in het vorig trimester.
Luik
Namen Luxemburg
schommelingen verklaart, als hun beperkte impact op de gemiddelde prijs over heel Wallonië. * De analyse omvat de prijzen van appartementen, flats en studio’s.
1.095.582
1.100.000 1.050.000 1.000.000
942.720
950.000 900.000
894.765
850.000
914.097
1.017.333
903.007
842.224
800.000 750.000
924.994
950.661
777.392
2012
700.000
2011 2010
650.000 600.000 Trim 1
Trim 2
Trim 3
Trim 4 Bron: FOD Financiën
4
Notarisbarometer n°14
D Vennootschappen
aantal vennootschappen
De oprichting van nieuwe bedrijven 24000
22000 20.784 20.669 20000
19.906 19.739
19.779 18.350 17.403
18000 17.552 16000
15.776
16.265
2012 2011
14.388 14000
Trim 1
Trim 2
Trim 3
2010 Trim 4 Bron: Graydon
De volledige cijfers van het 2e trimester 2012 laten een daling van 24,10% zien ten opzichte van het 1e trimester en van 14% ten opzichte van het 2e trimester 2011. Deze evolutie in het aantal nieuw opgerichte bedrijven is symptomatisch voor de
algemene economische context. Voor het 3e trimester ziet de situatie er nog grauwer uit. De voorlopige cijfers laten een nieuwe daling van 8% zien ten opzichte van het 2e trimester en van 17,3% ten opzichte van het 3e trimester 2011.
De definitieve cijfers kunnen deze dalingen nog wat inperken, maar de vooruitzichten blijven erg onrustwekkend en 2012 wordt onmiskenbaar een bijzonder zwak jaar voor wat betreft nieuw opgerichte ondernemingen.
aantal vennootschappen
Faillissementen 3000 2.819 2750
2.667 2.581
2500 2.434
2.604
2.594
2.543 2.508
2250
2.346
2.218 2.030
2000
2012 2011
1750
2010 Trim 1
Trim 2
Trim 3
Trim 4 Bron: Graydon
Zoals de pers al aankondigde (met ronkende titels als ‘40 faillissementen per dag’), blijft het aantal faillissementen alle trieste records breken.
5
Ten opzichte van het 2e trimester 2012, daalde het aantal bedrijven dat failliet ging in het 3e trimester wel met 9,9%. Maar vergeleken met dezelfde periode in 2011, is er opnieuw een stijging van 5,8%.
De daling van 9,9% ligt vooral aan het cyclische karakter van de faillissementen: de maand augustus is altijd een van de kalmste maanden. Desondanks ligt het aantal failliete bedrijven in augustus 2012 25% boven het niveau van augustus 2011.
Notarisbarometer n°14
E De familie
130
www.comfi.be
index authentieke testamenten (Index 100 in het 1e trimester 2000)
Authentieke testamenten 125,2 119,6 120
115,1 110,0
113,2
108,9
110
109,7
110,6
105,4 102,0
100
101,1
100,5
102,2
100,2
94,3
Trim 1 2009
Trim 2 2009
Trim 3 2009
Trim 4 2009
Trim 1 2010
Onze index over de evolutie van de testamenten blijft dalen en dit sinds het 1e trimester 2012, toen er BTW werd ingevoerd op de honoraria van de notarissen.
Trim 2 2010
Trim 3 2010
Trim 4 2010
Trim 1 2011
Trim 2 2011
In het 3e trimester tikt de index af op 94,3, een daling van 7,8% ten opzichte van het 2e trimester en van 14,8% ten opzichte van hetzelfde trimester van 2011. De impact van de BTW blijft dus nazinderen, bovendien moedigt de huidige economische
Trim 3 2011
Trim 4 2011
Trim 1 2012
Trim 3 2012
context de burger niet aan om dit soort beslissingen nu te nemen en hier kosten voor te maken.
U vindt alle analyses op onze website www.notaris.be.
De Notarisbarometer werd gedrukt op papier afkomstig van verantwoord beheerde bossen. Voor deze editie heeft de KFBN de aanplanting van 500 bomen gefinancierd via de NGO Kiem des levens. Deze bomen compenseren een deel van onze CO²-uitstoot. De NGO Kiem des levens is een project onder toezicht van de Koning Boudewijnstichting.
6
Trim 2 2012
Verantwoordelijke uitgever : Bart van Opstal, Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, Bergstraat, 30-34 - 1000 Brussel
90
