Noordzeekust Bezoekersprofiel Bezoekersonderzoek Noordzeekust
2009
Colofon Uitgave Amsterdam Toerisme & Congres Bureau Vormgeving: Rijk, ontwerp & productie, Uithoorn Drukwerk: Jonroo Costra, Diemen Gegevens uit het onderzoek mogen vrij worden overgenomen, bronvermelding wordt op prijs gesteld. Alle gegevens worden verstrekt zoals ze bij ATCB bekend waren bij het ter perse gaan van dit drukwerk. Wijzigingen alsmede zet- en drukfouten voorbehouden. © oktober 2009.
Inhoud 1 Inleiding
1.1. Doelstellingen 1.2. Methodologie van het onderzoek 1.2.1. Methodologie 1.2.2. Doelgroepen 1.2.3. Locaties waar onderzoek heeft plaatsgevonden 1.2.4. Periode van onderzoek 1.2.5. Aantal respondenten 1.2.6. Betrouwbaarheid en nauwkeurigheid 1.2.6.1. De onderzoeken uit 2008 en 2003 1.2.6.2. De verwachte resultaten voor 2008 en de gerealiseerde resultaten voor 2008 1.2.6.3. Het verschil tussen de verwachte resultaten en de gerealiseerde resultaten op alle locaties waar het onderzoek plaatsvond 1.3. Vergelijking met 2003 1.4. Inhoud rapport 1.5. Beperkingen van het bezoekersonderzoek 1.6. Begeleidingscommissie
2 Bezoekers van het Noordzeekustgebied: een algemene beschouwing
2.1. 2.1.1. 2.1.2. 2.1.3. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.5.1. 2.5.2. 2.5.3. 2.5.4. 2.6. 2.6.1. 2.6.2. 2.6.3. 2.6.4. 2.6.4.1. 2.6.4.2. 2.7. 2.7.1. 2.7.2. 2.7.3. 2.7.4. 2.8. 2.8.1.
Herkomst van bezoekers Land van herkomst Provincie van herkomst binnen Nederland Afkomst van verblijfsbezoekers en dagbezoekers Verblijfsduur Verblijfsbezoekers Dagbezoekers Frequentie van bezoek Belangrijkste reden voor bezoek Voorbereiding op het bezoek Termijn waarin de beslissing over bezoek wordt genomen Gebruikte informatiebronnen Invloed van de diverse informatiebronnen Informatie tijdens het bezoek Accommodatie Locatie van accommodatie Accommodatietype Hotels Boeken van de accommodatie Boekingswijze van de accommodatie Tijdsbestek waarin de accommodatie wordt geboekt Vervoermiddelen Vervoermiddelen naar Nederland Vervoermiddelen naar de bestemming Publiciteit van de ‘Reach the beach’ campagne Vervoermiddelen op de bestemming Activiteiten Activiteiten op de bestemming
4 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
6 6 7 7 7 7 8 8 9 10 10 11 11 11 12 12
14 14 14 16 16 17 17 17 18 20 21 21 23 24 24 25 25 25 26 26 26 27 28 28 28 29 29 30 30
2.8.2. 2.9. 2.9.1. 2.9.2. 2.9.3.
Activiteiten buiten de plaats van bestemming Bestedingen Methodologische noot Besteding dagbezoekers Besteding verblijfsbezoekers
32 33 33 34 34
2.9.4. 2.10. 2.10.1. 2.10.2. 2.10.3. 2.10.4. 2.10.5. 2.11. 2.11.1. 2.11.2.
Totale bestedingen bezoekers Noordzeekust Tevredenheid Belangrijkste pijlers voor prestatie Tevredenheid per badplaats Positieve aspecten van de bestemming volgens bezoekers Negatieve aspecten van de bestemming volgens bezoekers Intentie om terug te keren Sociodemografisch profiel Groepsgrootte van bezoekers en de relatie tussen bezoekers Leeftijd en geslacht
36 36 36 38 39 40 40 41 41 42
3 Conclusie
3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. 3.2. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.3.4. 3.3.5. 3.3.6. 3.3.7.
44
Kernprofielen Noord-Hollandse opportunisten Familie verblijfsbezoekers Internationale nieuwkomers Bezoekers van de kust in het Amsterdam Bezoekersonderzoek Belangrijkste trends en ontwikkelingen sinds 2003 Bezoekersprofiel Verblijfsduur Beslissingsproces Transport Activiteiten Bestedingen Tevredenheid
4 Appendix
I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI. XII. XIII. XIV. XV. XVI.
45 45 46 46 47 48 48 48 48 48 48 49 49
50
Land van herkomst verblijfsbezoekers Land van herkomst dagbezoekers Frequentie van bezoek herhaalbezoekers Invloed Amsterdam op besluit tot bezoek Termijn voor beslissing per nationaliteit Geraadpleegde websites ter voorbereiding bezoek Accommodatietype per nationaliteit Bestedingen dagbezoekers Noordzeekust Negatieve aspecten per nationaliteit: dagbezoekers versus verblijfsbezoekers Groepsgrootte van bezoekers per nationaliteit Leeftijd per nationaliteit Kinderen jonger dan 15 jaar in gezelschap Interviews per sublocatie in 2008 Interviews per sublocatietype in 2003 Interviews per sublocatie in 2003 Datum waarop interviews zijn afgenomen, per locatie
51 54 55 56 57 58 59 60 60 62 62 62 63 64 65 66
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 5 5 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Inleiding 1
1 Inleiding
1.2. Methodologie van het onderzoek 1.2.1. Methodologie
Het Noordzeekust Bezoekersonderzoek is uitgevoerd door Amsterdam Toerisme & Congres Bureau, met financiële steun van de provincie Noord-Holland. Dit is de tweede editie van het onderzoek. Het eerste onderzoek vond plaats in 2003.
De data zijn verzameld tijdens face-to-face interviews die zijn afgenomen met behulp van een uitgebreide vragenlijst. In de vragenlijst zijn de voornaamste aspecten van een toeristische ervaring meegenomen. De interviews werden gehouden door gespecialiseerde enquêteurs die gebruik maakten van PDA’s. De gemiddelde duur van een interview was 13 minuten voor een Nederlandse bezoeker en 15 minuten voor een buitenlandse bezoeker.
1.1. Doelstellingen
1.2.2. Doelgroepen Voor dit onderzoek zijn zowel verblijfsbezoekers als dagbezoekers en zowel Nederlanders als buitenlanders ondervraagd.
Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van het profiel van de recreatieve bezoeker van de
Bezoekers die voor zaken naar de Noordzeekust kwamen, zijn buiten beschouwing gelaten. Inwoners van de badplaats zelf
Noordzeekust. Wie deze bezoekers zijn, wat ze doen, wat ze vinden van de bestemming, hoeveel ze
of van de directe omgeving van de badplaats mochten niet geïnterviewd worden. Voor elke badplaats was er een lijst met
uitgeven en hoe ze besluiten de bestemming te bezoeken, draagt in grote mate bij aan de ontwik-
postcodes van dichtstbijzijnde gebieden waarvan de inwoners buiten beschouwing moesten worden gelaten. Alle geïnterviewden
keling van het toerisme. De gegevens leveren belangrijke input voor alle aan toerisme gerelateerde
waren 16 jaar of ouder.
instanties in dit gebied: toeristische bedrijven, de provincie Noord-Holland, de lokale VVV’s, de verschillende kustgemeenten, etcetera. Het Noordzeekust Bezoekersonderzoek is de meest complete
1.2.3. Locaties waar onderzoek heeft plaatsgevonden
informatiebron op dit gebied. Ook geeft het de mogelijkheid om de validiteit van de bevindingen van
Het Noordzeekust Bezoekersonderzoek vond plaats in Egmond aan Zee, Bergen aan Zee, Callantsoog, Velsen/IJmuiden aan
het bezoekersonderzoek uit 2003, dat een nulmeting betrof, te toetsen.
Zee, Texel en Zandvoort. In elk van deze locaties bevindt zich een aantal sublocaties waar de interviews werden gehouden. Omdat de sublocaties een zo representatief mogelijk beeld moesten geven, zijn de gemeente en lokale VVV’s om advies gevraagd bij de keuze van deze sublocaties. Een lijst met locaties en sublocaties is bijgesloten in de appendix.
6 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 7 7 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Inleiding 1
1.2.4. Periode van onderzoek
Tabel 1.3. Aantal respondenten per badplaats
Het veldwerk heeft plaatsgevonden in de periode juni tot en met oktober 2008. Voorafgaand aan deze periode zijn in mei een aantal interviews gehouden in Zandvoort, omdat deze bestemming uitgekozen was voor de testfase. Het aantal interviews per maand en per locatie is gebaseerd op logiesstatistieken van het CBS, informatie van kustgemeenten en de resultaten van het bezoekersonderzoek uit 2003. Ook is rekening gehouden met praktische aspecten, door het slechte weer was het namelijk lastiger dan verwacht om de originele targets van juni en juli te halen. Tabel 1.1. Verdeling afgenomen enquêtes per maand (in %)
Mei
Juni
Juli
Augustus
September
Oktober
Totaal
Bergen aan Zee
0
7
22
18
12
40
100
Callantsoog
0
6
31
24
19
19
100
Egmond aan Zee
0
7
21
28
13
32
100
Texel
0
9
10
29
30
22
100
Velsen/IJmuiden aan Zee
0
19
28
18
12
22
100
Zandvoort
15
6
24
21
25
8
100
Interviews hadden plaats op elke dag van de week en in verschillende tijdsvakken. 92% van de interviews werd gehouden tussen 12.00 en 17.00 uur. 4% werd gehouden voor 12.00 uur en 4% na 17.00 uur. Dit betekent dat slechts een aantal ‘vroege vogels’ en bezoekers van de late middag geïnterviewd zijn. Dit komt overeen met de situatie in 2003. Tabel 1.2. Verdeling afgenomen enquêtes naar doordeweekse dagen en weekenddagen (in %)
Bergen aan Zee
236
Callantsoog
185
Egmond aan Zee
262
Texel
276
Velsen/IJmuiden aan Zee
185
Zandvoort
271
60% van alle geïnterviewde bezoekers was verblijfsbezoeker en 40% dagbezoeker. De verhoudingen verschillen zeer per locatie: Texel heeft bijvoorbeeld 74% verblijfsbezoekers en Velsen/IJmuiden aan Zee 41%. Tabel 1.4. Verdeling respondenten naar dag- en verblijfsbezoekers (in %) Dagbezoek
Verblijfsbezoek
Bergen aan Zee
50
50
Callantsoog
29
71
Egmond aan Zee
36
64
Texel
26
74
Velsen/IJmuiden aan Zee
59
41
Zandvoort
44
56
Door de week
Weekend
Totaal
Bergen aan Zee
57
43
100
Callantsoog
74
26
100
(1800). Dit is het gevolg van slechte weersomstandigheden. Parallel aan het Noordzeekustonderzoek hield Amsterdam
Egmond aan Zee
68
32
100
Toerisme & Congres Bureau een ander bezoekersonderzoek - met dezelfde enquête en methodologie - in verschillende
Texel
68
32
100
Velsen/IJmuiden aan Zee
46
54
100
Zandvoort
54
46
100
1.2.6. Betrouwbaarheid en nauwkeurigheid Het aantal ingevulde interviews (1435 minus de 20 buiten beschouwing gelaten enquêtes) is lager uitgevallen dan verwacht
locaties in Noord-Holland (zoals Alkmaar, Haarlem en Waterland). De doelstelling met betrekking tot het aantal interviews werd hier gehaald. Aan de kust werden deze doelen niet gehaald, omdat bezoekers minder snel naar het strand gaan bij slecht weer. In vergelijking met het onderzoek in 2003 is dit een belangrijke verandering. Het onderzoek van 2003 werd gehouden met zeer mooi weer.
1.2.5. Aantal respondenten
Om het aantal interviews per interviewer en per uur te verhogen, werd de enquête in juni en juli geoptimaliseerd: sommige
In totaal zijn 1435 enquêtes ingevuld. Hiervan zijn er 20 buiten beschouwing gelaten, omdat ze ingevuld waren door bezoekers
veel gegeven antwoorden op open vragen werden gecodeerd om de taak van de enquêteurs te vergemakkelijken. Ook werd
met een dermate afwijkend profiel dat gebruik ervan de deugdelijkheid van het totale onderzoek zou hebben beïnvloed.
besloten om de werkuren van de enquêteurs aan te passen aan de weersomstandigheden: diensten werden geannuleerd
Alle bezoekers met een verblijf langer dan 90 nachten werden buiten beschouwing gelaten.
als het weer te slecht was en extra diensten werden ingelast bij bijzonder mooi weer. Hierdoor kon het aantal respondenten verhoogd worden. Het feit dat het totaal aantal gehouden interviews lager is dan verwacht, heeft een geringe impact op de betrouwbaarheid van de resultaten. De betrouwbaarheid wordt gemeten door twee indicatoren: het ‘nauwkeurigheidsniveau’ en de ‘nauwkeurigheidsmarge’. Het nauwkeurigheidsniveau laat zien hoe zeker men kan zijn van het resultaat (meestal 95% zeker of 99%
8 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 9 9 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Inleiding 1
zeker) en de nauwkeurigheidsmarge geeft een marge aan waartussen de resultaten valide zijn. Als het nauwkeurigheidsniveau
Op basis van de actuele getallen van 2008 kan bij een resultaat van 50% met 95% zekerheid gesteld worden dat het werkelijke
bijvoorbeeld 95% is en de nauwkeurigheidsmarge 3, dan kan men met een resultaat van 40%, 95% zeker zijn dat het werkelijke
percentage van de populatie dat dit antwoord kiest, tussen de 47,39% en 52,61% ligt. Als er, zoals gepland, 1800 interviews
percentage van de bevolking dat dit antwoord kiest tussen de 37% en 43% ligt.
waren gehouden, zou het werkelijke percentage van de bevolking dat dit antwoord kiest tussen de 47,69% en 52,31% liggen. Het verschil is gering en heeft geen effect op de deugdelijkheid van de resultaten.
De nauwkeurigheidsmarge wordt met name beïnvloed door de grootte van de steekproef en het percentage dat geanalyseerd wordt (in het bovengenoemde voorbeeld, de 40%). Voor een nauwkeurigheidsniveau geldt, hoe groter de steekproef, hoe lager de nauwkeurigheidsmarge. Deze relatie is echter niet lineair; het verdubbelen van de grootte van de steekproef halveert
1.2.6.3. Het verschil tussen de verwachte resultaten en de gerealiseerde resultaten op alle locaties waar het onderzoek plaatsvond
bijvoorbeeld niet de nauwkeurigheidsmarge. De nauwkeurigheid is ook afhankelijk van het percentage van de steekproef dat een bepaald antwoord kiest. Als 99% van de steekproef ‘ja’ zegt en 1% ‘nee’ dan zijn de kansen op fouten beperkt, ongeacht
Tabel 1.7. Verschil gerealiseerde en verwachte nauwkeurigheidsmarge per badplaats
de grootte van de steekproef. Als de percentages 51% en 49% zijn dan is de kans op een fout veel groter; je bent eerder zeker van extreme antwoorden dan van gemiddelde antwoorden. Onderzoekers berekenen doorgaans de nauwkeurigheidsmarge met een nauwkeurigheidsniveau van 95% en een percentage van 50% omdat dit het moeilijkste geval is. We gebruiken deze wetenschappelijke pijlers voor het Noordzeekust Bezoekersonderzoek en vergelijken:
•
de onderzoeken uit 2008 en 2003;
•
de verwachte resultaten voor 2008 en de werkelijke resultaten voor 2008;
• het verschil tussen de verwachte resultaten en de werkelijke resultaten in elk van de locaties waar het onderzoek
werd gehouden.
1.2.6.1.
Steekproefgrootte
Nauwkeurigheidsmarge (in %)
Verschil tussen gerealiseerd en verwacht resultaat (in procentpunt)
185 in Callantsoog
7,21
1,55
185 in Velsen/IJmuiden aan Zee
7,21
1,55
236 in Bergen aan Zee
6,38
0,72
262 in Egmond aan Zee
6,05
0,39
271 in Zandvoort
5,95
0,29
276 in Texel
5,90
0,24
300 verwacht
5,66
0
De onderzoeken uit 2008 en 2003 Op alle bestemmingen ligt de werkelijke nauwkeurigheidsmarge dichter bij de verwachting. Zelfs in Callantsoog en Velsen/
Tabel 1.5. Verschil nauwkeurigheidsmarge 2008/2003
IJmuiden aan Zee, waar het minste aantal interviews plaatsvond, is het verschil tussen de gerealiseerde en de verwachte Steekproefgrootte
Nauwkeurigheidsmarge (in %)
Verschil tussen 2008 en 2003 (in procentpunt)
1415 in 2008
2,61
0,15
1582 in 2003
2,46
0
nauwkeurigheidsmarge 1,55 procentpunt. Op alle andere bestemmingen is het ver onder 1 procentpunt. De betrouwbaarheid van de resultaten op het niveau van elke locatie ligt dus zeer dicht bij de verwachting.
1.3. Vergelijking met 2003
In 2008 kan bij een resultaat van 50% met 95% zekerheid gesteld worden dat het werkelijke percentage van de populatie dat
De methodologie en enquête van 2008 zijn vergelijkbaar met die van 2003 (veranderingen in de enquête bestonden uit nieuwe
dit antwoord kiest tussen de 47,39% en 52,61% ligt. In 2003 kan bij een resultaat van 50% met 95% zekerheid gesteld worden
vragen). Dit betekent dat de gegevens met elkaar vergeleken kunnen worden. In 2003 is er echter geen onderzoek gedaan
dat het werkelijke percentage tussen de 47,54% en 52,46% ligt. Praktisch gezien is het onderzoek uit 2008 net zo betrouwbaar
op Texel, dus de bestemmingen zijn niet exact vergelijkbaar. Om een zo nauwkeurig mogelijk beeld te krijgen van trends en
als het onderzoek uit 2003.
ontwikkelingen zijn in dit rapport alle vergelijkingen tussen 2008 en 2003 berekend op een steekproef zonder Texel.
1.2.6.2.
1.4. Inhoud rapport
De verwachte resultaten voor 2008 en de gerealiseerde resultaten voor 2008
Omdat het Noordzeekust Bezoekersonderzoek informatie biedt over meerdere aspecten van de bezoekerservaring én over
Tabel 1.6. Verschil gerealiseerde en verwachte nauwkeurigheidsmarge
bezoekers zelf, kunnen de resultaten op talloze manieren worden gecombineerd. Het doel van dit rapport is niet om de uitslag Steekproefgrootte
Nauwkeurigheidsmarge (in %)
Verschil tussen gerealiseerd en verwacht resultaat (in procentpunt)
1415 gerealiseerd
2,61
0,30
1800 verwacht
2,31
0
10 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
van elke mogelijke combinatie te presenteren, maar om de lezer een aantal tabellen, grafieken en analyses te presenteren met de belangrijkste conclusies. Het rapport is opgezet rondom het socio-demografische profiel van de bezoeker en de voornaamste aspecten van een toeristische ervaring, zowel voor als tijdens zijn bezoek.
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 11 11 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Inleiding 1
Afhankelijk van het aspect dat wordt toegelicht, kan het relevant zijn de gemiddelde bezoeker of een specifiek bezoekers profiel te belichten. Dagbezoekers, verblijfsbezoekers en bezoekers met een bepaalde nationaliteit of in een bepaalde leeftijdscategorie kunnen om die reden worden gebruikt om de data beter te verklaren. Dit rapport tracht de vragen van de lezer te voorzien. Soms brengt een bevinding een volgende vraag voort, of opent het deuren voor verder onderzoek naar de resultaten, soms niet. Als gevolg hiervan zijn verschillende secties van dit rapport soms behoorlijk veel langer of korter dan andere. De flexibele manier waarop het rapport is opgezet, maakt het mogelijk de bezoeker van het Noordzeekustgebied van verschillende kanten te belichten en om er, uiteindelijk, een aantal kernprofielen aan te verbinden.
1.5. Beperkingen van het bezoekersonderzoek Bezoekersonderzoeken zijn perfecte hulpmiddelen om een bepaald profiel te onderzoeken, een nieuw profiel te bouwen of om een bepaald aspect van de bezoekerservaring in een bestemming te onderzoeken. Wat omvang betreft is een dergelijk onderzoek echter minder betrouwbaar. Het Noordzeekust Bezoekersonderzoek geeft bijvoorbeeld geen betrouwbare informatie over het aantal bezoekers van een bepaalde nationaliteit. Voor kwantitatieve data is het daarom beter andere informatiebronnen te gebruiken, zoals onderzoek van het CBS naar bezoekersaantallen en overnachtingen in commerciële accommodaties. In dit rapport dienen de data betreffende de herkomst van bezoekers – zeker wat betreft nationaliteit – met zorg te worden behandeld, aangezien ze slechts informatie geven over de feitelijke steekproef.
1.6. Begeleidingscommissie De begeleidingscommissie bestond uit vertegenwoordigers van Noord-Holland en personen uit de Noordzeekustbestemmingen waar het onderzoek plaatsvond. Zij waren hierdoor zeer betrokken bij het onderzoek. De begeleidingscommissie kwam voor aanvang van het onderzoek samen om de methodologie en de enquête te bespreken. Daarna kwam de commissie maandelijks bijeen om geïnformeerd te worden over de ontwikkelingen van het project (aantal interviews per locatie, problemen enzovoorts) en om de initiële resultaten te bespreken.
De volgende personen namen deel in de begeleidingscommissie:
−
Rieneke Kanne, Provincie Noord-Holland
−
Debby Kostandy, Gemeente Velsen
−
Marjan Nicolay, Gemeente Texel
−
Olivier Ponti, Amsterdam Toerisme & Congres Bureau
−
Adriana Stam, Toerisme Noord-Holland
12 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 13 13 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
2 Bezoekers van het Noordzeekustgebied: een algemene beschouwing
Grafiek 2.1. Indeling bezoekers Noordzeekust per nationaliteit
80 70 60 50
2.1. Herkomst van bezoekers
40 30
2.1.1. Land van herkomst Het Noordzeekustgebied is voornamelijk afhankelijk van twee afzetgebieden: Nederland en Duitsland. Deze landen staan voor 90% van alle bezoekers die zijn geïnterviewd tijdens deze enquête; van de ondervraagden is 68% Nederlands en 22% Duits (voornamelijk afkomstig uit Nordrhein-Westfalen). Buurlanden als België, Frankrijk en Groot-Brittannië worden ook vertegenwoordigd en staan respectievelijk voor 2,2%, 1,8% en 1,7% van de geïnterviewden. De overige bezoekers komen voornamelijk uit andere Europese landen1. 1
20 10 0 Nederland
Duitsland
België, Frankrijk, Groot-Brittanië
Andere landen
Zie Beperkingen van het bezoekersonderzoek (1.5.) voor meer details over de representativiteit van deze figuren.
14 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 15 15 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
2.2. Verblijfsduur
2.1.2. Provincie van herkomst binnen Nederland De meerderheid van de Nederlandse bezoekers aan het Noordzeekustgebied komt uit andere provincies (56%). 44% van de Nederlandse bezoekers komt echter uit Noord-Holland, deze provincie levert daarmee de grootste groep bezoekers.
2.2.1. Verblijfsbezoekers
Aan Noord-Holland grenzende provincies zijn ook goed vertegenwoordigd: een op de vier Nederlandse bezoekers in het
De gemiddelde verblijfsduur van verblijfsbezoekers aan de Noordzeekust is 7 nachten4. De verblijfsduur is sterk afhankelijk van
Noordzeekustgebied komt uit Zuid-Holland (10%), Utrecht (8%), Flevoland (4%) en Friesland (4%). Een op
het type accommodatie. Bezoekers die verblijven op campings en in appartementen melden een bovengemiddelde verblijfs-
de drie Nederlandse bezoekers komt uit de rest van Nederland.
duur (respectievelijk 12,2 nachten en 8 nachten). Bezoekers die in hun eigen of in een gehuurde boot verblijven, hebben een verblijfsduur die iets lager ligt dan het gemiddelde (6,5 nachten). Er is ook een derde groep, bestaande uit bezoekers met een
Onderstaande grafiek benadrukt de aantrekkelijkheid van bestemmingen aan de Noordzeekust voor inwoners van
verblijfsduur tussen de 4 en 4,5 nachten. Karakteristiek voor deze groep is vooral het niet-commerciële type accommodatie zoals
Noord-Holland. Inwoners van Utrecht, Flevoland en Groningen zijn in vergelijking tot hun inwonersaantal ook iets
campers en busjes uit de “Anders” categorie (4,3 nachten), “Familie/vrienden/kennissen” (4,2 nachten) en “Eigen accommodatie”
oververtegenwoordigd in locaties aan de Noordzeekust. Aan de andere kant zijn provincies met ligging aan de Noordzee,
(4 nachten). Tot slot melden bezoekers die overnachten in pensions, hotels of jeugdherbergen de kortste verblijfsduur. De
zoals Zuid-Holland en Zeeland, ondervertegenwoordigd. Gezien de ligging van Noord-Brabant ten opzichte van
gemiddelde verblijfsduur van bezoekers die in hotels in de gehele regio Noord-Holland - met uitzondering van Amsterdam -
Noord-Holland is het opmerkelijk dat hier veel bezoekers vandaan komen.
verblijven tussen juni en oktober is 1,8 nachten. Het verschil tussen het gemiddelde verblijf in hotels aan de Noordzeekust en het gemiddelde verblijf in hotels in heel Noord-Holland impliceert dat de verblijfsduur langer is aan de Noordzeekust. Dit is een aannemelijke hypothese aangezien er minder stadsbezoekers en meer toeristen op vakantie zijn dan in heel Noord-Holland
Grafiek 2.2. Herkomst Nederlandse bezoekers naar provincie
(zeker gezien het feit dat plaatsen als Schiphol, Haarlem en Alkmaar ook deel uitmaken van de regionale statistieken). 50%
Vergeleken met 2003 blijven verblijfsbezoekers langer. Het gemiddelde verblijf in 2008 was 8,1 nachten, dat van 2003
45%
7,5 nachten, na het buiten beschouwing laten van Texel.
40% 35% 30%
Bezoekers naar provincie
25%
Inwoners per provincie
Grafiek 2.3. Verblijfsduur verblijfsbezoekers in nachten naar accommodatie
20%
Camping
15%
Huisje/appartement
10%
Eigen boot/huurboot
5%
Anders
0%
-
ord
No
Familie/vrienden/kennissen
l t t n e d d d d d d rg an an aban rlan trech rijsse olan ge lan bu renth eelan oll e r v e ies ronin Lim U d H r B v e Z D l l F e O F id rd G G Zu Noo
ll Ho
Eigen accommodatie Pension/bed & breakast/kamer op privé-adres Hotel Jeugdherberg/-hotel
2.1.3. Afkomst van verblijfsbezoekers en dagbezoekers
0
De meerderheid van de geïnterviewde verblijfsbezoekers is Nederlander (60%). Naar verhouding zijn er minder Duitsers
2
4
6
8
10
12
14
Nachten
geïnterviewd dan in 2003: 30% ten opzichte van 45%. In vergelijking met 2003 komen Nederlandse toeristen nu vaker uit Noord-Holland en Zuid-Holland dan uit Utrecht en Overijssel2.
2.2.2. Dagbezoekers De meeste dagbezoekers zijn Nederlands (81%) en wonen in Noord-Holland (52%). Over het algemeen komen ze van
Dagbezoekers geven in het onderzoek aan gemiddeld 4,6 uur te blijven. Dit getal is een weerspiegeling van de werkelijkheid;
dichterbij dan in 2003: er zijn meer Nederlanders en minder Duitsers. Van de Nederlandse dagbezoekers komen er ook
de meerderheid van de dagbezoekers (86%) verblijft tussen de 2 en 6 uur . Voor de meeste bezoekers duurt het bezoek aan de
meer uit Noord-Holland dan voorheen .
Noordzeekust vaak niet langer dan een halve dag.
3
In vergelijking met 2003 ligt de gemiddelde verblijfsduur van dagbezoekers iets hoger in 2008: 4,5 uur ten opzichte van 4,2 uur in 2003, na het buiten beschouwing laten van Texel. 2
Zie Land van herkomst verblijfsbezoekers (Appendix I) voor meer details.
3
Zie Land van herkomst dagbezoekers (Appendix II) voor meer details.
16 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
4
Zie Aantal respondenten (1.2.5.), bezoekers met een verblijf van langer dan 90 nachten worden buiten beschouwing gelaten.
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 17 17 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
Het aandeel herhaalbezoekers varieert sterk van plaats tot plaats, maar alle bestemmingen registreren meer herhaalbezoekers
Grafiek 2.4. Verblijfsduur dagbezoekers in uren
dan bezoekers die voor het eerst de bestemming bezoeken. Egmond aan Zee (78%), Texel (76%), en Zandvoort (74%)
160
verwelkomen meer dan 70% herhaalbezoekers. Het aandeel is lager in Bergen aan Zee (68%), Callantsoog (62%) en
Aantal dagbezoekers
140
Velsen/IJmuiden aan Zee (62%).
120
Het onderzoek uit 2008 bevestigt duidelijk een van de bevindingen uit het onderzoek van 2003: er is een sterke correlatie
100 80
tussen de leeftijd en het percentage van herhaalbezoeken. Het aandeel herhaling onder bezoekers jonger dan 30 is 60%
60
ten opzichte van 83% van bezoekers ouder dan 60 jaar.
40
Grafiek 2.6. Herhaalbezoek versus leeftijd
20 0
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
100%
12
90%
Uren
80%
2.3. Frequentie van bezoek
70% 60%
De Noordzeekust registreert een hoog percentage herhaalbezoekers; 71% van alle bezoekers verklaart al eerder op de plek te zijn geweest waar ze zijn geïnterviewd. De bezoekfrequentie ligt relatief hoog, gezien het feit dat 88% de plek bezocht heeft in de afgelopen drie jaar. Van de herhaalbezoekers is 62% een incidentele bezoeker (1 tot 5 bezoeken), 17% een geregelde bezoeker (6 tot 10 bezoeken) en 21% een zeer frequente bezoeker (meer dan 10 bezoeken)5.
50% Eerste bezoek Herhaalbezoek
40% 30% 20%
Wat voor elke bestemming geldt, geldt ook voor de gehele provincie. Deze kent 74% herhaalbezoekers, waarvan 85% stelt Noord-Holland te hebben bezocht in de afgelopen drie jaar. Van deze herhaalbezoekers is 64% een incidentele bezoeker (1 tot
10% 0% < 21 jr
5 bezoeken), 19% een geregelde bezoeker (6 tot 10 bezoeken) en 17% een zeer frequente bezoeker (meer dan 10 bezoeken).
21-30 jr
31-40 jr
41-50 jr
51-60 jr
> 60 jr
76% van de dagbezoekers is herhaalbezoeker. In 20036 was dit 80%, wat impliceert dat er nu meer nieuwkomers zijn. Over het
De meeste geïnterviewde nieuwkomers zijn Nederlanders (47%) en Duitsers (29%), omdat dit de twee markten met de
algemeen komen dagbezoekers minder vaak dan in 2003: 10% heeft de bestemming waar ze geïnterviewd zijn nog niet eerder
grootste volumes zijn. De andere nationaliteiten bezoeken de Noordzeekust vaker voor het eerst. 70% van de bezoekers die
bezocht in de afgelopen drie jaar (ten opzichte van 7% in 2003) en het aantal bezoekers dat tussen de 1 en 5 bezoeken heeft
niet Nederlands of Duits zijn, bezoekt de bestemming waar ze geïnterviewd zijn voor de eerste keer. De meeste nieuwkomers
gebracht, is gestegen (42% in 2008 ten opzichte van 30% in 2003). De categorie bezoekers met meer dan 5 bezoeken laat de
zijn al bekend met de provincie Noord-Holland (dit geldt voor 60%7), maar hun bezoekfrequentie is laag: 20% heeft de provincie
sterkste daling zien (48% in 2008 ten opzichte van 63% in 2003)
in de afgelopen drie jaar niet bezocht en 64% bezocht de provincie minder dan 6 keer. De belangrijkste redenen voor bezoek zijn vergelijkbaar met die van herhaalbezoekers8, maar worden meer beïnvloed door de nabijheid van Amsterdam. Daarnaast
Het aandeel herhaalbezoekers onder verblijfsbezoekers is gestegen (70% ten opzichte van 57%). De frequentie van het bezoek
zijn ze eerder geneigd om vóór hun bezoek informatie op te zoeken9. Van de geïnterviewde nieuwkomers zijn de meesten
is heel licht gedaald: 10% van de toeristen stelt dat zij de bestemming waar ze geïnterviewd zijn nog niet eerder bezocht in de
verblijfsbezoekers (67%). Texel (19%), Velsen/IJmuiden aan Zee (17%) en Callantsoog (17%) zijn de bestemmingen met het
afgelopen drie jaar, ten opzichte van 9% in 2003.
hoogste aandeel nieuwkomers, terwijl Bergen aan Zee de bestemming was met het laagste aandeel (10%).
Grafiek 2.5. Frequentie van bezoek in de laatste drie jaar
1-5 keer
aan Noordzeekust en Noord-Holland
Tabel 2.1. Herhaalbezoek versus nationaliteit (in % per rij)
6-10 keer 11-25 keer
Noordzeekust Noord-Holland
5 6
Herhaalbezoek
Eerste bezoek
26-50 keer
Nederland
80
20
meer dan 50 keer
Duitsland
61
39
Overig
30
70
Totaal
71
29 7
Bewoners van Noord-Holland niet meegerekend.
Zie Frequentie van bezoek herhaalbezoekers (Appendix III) voor meer details.
8
Zie Belangrijkste reden voor bezoek (2.4.)
Zie Vergelijking met 2003 (1.3.)
9
Zie Gebruikte informatiebronnen (2.5.2.)
18 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 19 19 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
2.4. Belangrijkste reden voor bezoek
Tabel 2.2. Hoofdreden voor bezoek per badplaats (in % per kolom)
De natuur en het strand zijn verreweg de grootste attracties van de Noordzeekust en samen verantwoordelijk voor de meerder-
Bergen aan Zee
Callantsoog
Egmond aan Zee
Texel
Velsen/IJmuiden aan Zee
Zandvoort
Natuur en ontspanning
37
31
35
51
26
34
Strandbezoek, zonnen of zwemmen
20
34
36
6
39
32
Plezier
17
23
15
15
9
15
Familie/vrienden
8
5
6
18
12
6
Anders
2
3
2
3
2
6
Cultuur
11
2
1
3
0
1
Sportactiviteiten
3
2
4
3
5
3
Een evenement
1
0
0
1
6
0
Winkelen
1
1
0
0
0
2
heid van de bezoekredenen (64%). Ruim een op de drie bezoekers (37%) noemt ‘natuur en ontspanning’ als hoofdreden voor het bezoek en meer dan een op de vier (27%) ‘strandbezoek, zonnen of zwemmen’. Andere vaak genoemde redenen voor het bezoek zijn ‘plezier’ (16%) – gedefinieerd als ‘uitgaan, terrasbezoek, activiteiten’ – en bezoek aan ‘familie/vrienden’ (9%). Ondanks het feit dat hun aantrekkingskracht niet moet worden onderschat, blijken ‘sportactiviteiten’ (3%), ‘cultuur’ (3%), ‘een evenement’ (1%) en ‘winkelen’ (1%) vaak niet de belangrijkste beweegredenen van een bezoek. Een van de meest opvallende aspecten van het bezoekersonderzoek van 2008 is de sterke toename in de categorie ‘plezier’. In 2003 werd dit slechts door 4% van de verblijfsbezoekers genoemd (ten opzichte van 19% in 2008) en door 8% van de dagbezoekers (12% in 2008). Bezoekers met als hoofdreden ‘plezier’ zijn oververtegenwoordigd in Callantsoog (23% van alle bezoekers en 26% van de verblijfsbezoekers). Grafiek 2.7. Hoofdreden voor bezoek
Natuur en ontspanning (strand, duinen, wandelen, fietsen)
Op de vraag of de nabijheid van Amsterdam een rol heeft gespeeld in de beslissing om de Noordzeekust te bezoeken,
Strandbezoek, zonnen of zwemmen
antwoordde 81% ontkennend. Een verdere analyse van het profiel van bezoekers die ‘ja’ antwoordden op deze vraag, laat
Plezier (uitgaan, terrasbezoek, activiteiten)
zien dat dit voornamelijk buitenlandse toeristen zijn die in Amsterdam verblijven en voor een dagje hun eerste bezoek aan
Familie/vrienden
de Noordzeekust maken. Hun belangrijkste redenen voor bezoek zijn de natuur en het strand. Bezoekers die in hun bezoek
Anders
beïnvloed zijn door de nabijheid van Amsterdam gaan vaker naar badplaatsen onder het Noordzeekanaal10.
Cultuur (musea, tentoonstelling, galerieën) Sportactiviteit (bijvoorbeeld (kite)surfen, vliegeren, joggen)
Tabel 2.3. Invloed van Amsterdam op besluit tot bezoek (in %)
Een evenement (bijvoorbeeld een cultureel evenement, festival of sportevenement) Winkelen
Jazeker 0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
De analyse per badplaats laat zien dat de belangrijkste reden voor bezoek licht verschilt per bestemming. Texel lijkt ietwat afwijkend door met name de grote rol van ‘natuur en ontspanning’, het hoge percentage bezoekers dat een bezoek aan
Ja, een beetje
Nee
Badplaatsen ten noorden van het Noordzeekanaal
6
5
88
Badplaatsen ten zuiden van het Noordzeekanaal
15
20
65
2.5. Voorbereiding op het bezoek
‘familie/vrienden’ noemt, en de geringe aantrekkingskracht van het strand als een plaats om te zwemmen en zonnebaden. Velsen/IJmuiden aan Zee wordt ook vaker genoemd als een plek om familie en vrienden te bezoeken. Slechts 9% van de
2.5.1. Termijn waarin de beslissing over bezoek wordt genomen
bezoekers aan Velsen/IJmuiden aan Zee noemt ‘plezier’ als belangrijkste reden voor bezoek. Het relatief hoge percentage
Eén op de twee bezoekers besluit om naar de Noordzeekust te gaan in de week voor het bezoek (53%). Het aandeel bezoekers
bezoekers dat als belangrijkste reden voor bezoek aan Velsen/IJmuiden aan Zee deelname aan ‘een evenement’ noemt, is
dat de beslissing de dag voor het bezoek (18%) of op de dag zelf (15%) neemt is vrij groot. Wanneer de gegevens in chrono
verklaarbaar door het feit dat 5% van alle ondervraagden van deze plek geïnterviewd is tijdens het Havenfestival.
logische volgorde worden bekeken, blijkt dat slecht 20% van de bezoekers hun beslissing tot drie maanden van tevoren maakt. Het proces van beslissen laat daarna een exponentiële groei zien: 31% beslist tot een maand voor het bezoek, 47% een week van tevoren en 67% op de dag voor het bezoek. Deze algemene cijfers verBergen aan Zee een significant verschil tussen verblijfsbezoekers en dagbezoekers. Tot drie maanden voor het bezoek heeft een op de drie verblijfsbezoekers al besloten om naar de Noordzeekust te gaan. Dit percentage groeit tot 48% bij beslissingen tot een maand voor het bezoek en tot 71% bij een week ervoor. Dit betekent dat slecht een op de drie 10
20 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Zie Invloed Amsterdam op besluit tot bezoek (Appendix IV) voor meer details.
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 21 21 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
verblijfsbezoekers de beslissing op het laatste moment maakt. Verblijfsbezoekers die niet Nederlands of Duits zijn, zijn eerder
Grafiek 2.9. Invloed van weersomstandigheden op last-minute dagbezoekers
geneigd om op het laatste moment een besluit te nemen: 16% maakt hun beslissing tot in één week voor het bezoek, in tegenstelling tot 7% van de Nederlanders en Duitsers11. Wind+Zonnig
Dagbezoekers beslissen massaal binnen de week voor het bezoek (89%). Het deel van de dagbezoekers dat op de dag zelf beslist (35%) of de dag ervoor (36%) bevestigt dit gegeven. Regen+Bewolkt
Wind+Regen
Aantal bezoekers dat op de dag zelf of een dag van tevoren beslist op basis van de weersomstandigheden
Vergeleken met 2003 en onafhankelijk van het feit dat in 2008 meer bezoekers afkomstig zijn uit Noord-Holland, blijkt dat verblijfsbezoekers en dagbezoekers steeds later hun beslissing nemen. Het deel verblijfsbezoekers dat een beslissing nam in de week voor het bezoek was in 2003 24% en het deel dagbezoekers dat dit deed was 84%.
Regen+Koud
Wind+Bewolkt
Grafiek 2.8. Termijn voor beslissing over bezoek
100%
Koud+Bewolkt
Koud+Wind
90% 80%
Koud+Zonnig
70% 60%
Dagbezoekers
50%
Alle bezoekers
40% Verblijfbezoekers
30%
de bezoekers (50%) geen informatie opzoekt voor vertrek.
10% 0%
Tot
n ee
jaa
De meest gebruikte informatiebronnen voor bezoekers van de Noordzeekust zijn internet (23%) en familie en vrienden (19%). Andere bronnen worden nauwelijks gebruikt. Belangrijk wat betreft het gebruik van informatieve bronnen is dat de helft van
20%
n
ore
v r te
2.5.2. Gebruikte informatiebronnen
n
ore
ev nt
de
Tot
6
an ma
n
de
Tot
3
an ma
f r ren rvoo g zel e a evo k t dag De d e we De en
n
ore
ore
ev nt
ev dt
an
Ee
a nm
De meest geraadpleegde websites bij het voorbereiden van het bezoek zijn www.google.com (39%), www.texel.nl (12%), www.centerparcs.nl (9%) en www.noord-holland.nl (5%)12.
E
Het zoeken van informatie is sterk gecorreleerd aan de bezoekfrequentie. Van de bezoekers die voor de eerste keer naar een bestemming komen, zoekt 76% naar informatie, in tegenstelling tot gemiddeld 40% onder herhaalbezoekers. Dit laatste percentage verbergt de grote verschillen tussen herhaalbezoekers die de locatie waar ze geïnterviewd werden niet eerder
Het weer is van grote invloed voor dagbezoekers. Niet verrassend is het aantal dagbezoekers dat een beslissing over een
bezochten in de afgelopen drie jaar (57%) en bezoekers die de plek meer dan vijftig keer bezochten in dezelfde periode (14%).
bezoek maakt op de dag zelf of de dag ervoor groter op zonnige dagen dan op regenachtige dagen. Interessanter is de
Deze verhouding lijkt proportioneel: hoe vaker de bezoeken, hoe minder informatie nodig is.
kruising met en tussen andere weergerelateerde factoren om zo hun invloed te evalueren. Regen heeft duidelijk een zeer negatief effect. Er zijn 4,5 keer minder last-minute dagbezoekers op een winderige regenachtige dag dan op een winderige zonnige dag. De invloed van wind is middelmatig: wolken en regen hebben een groter negatief effect. Echter, het aantal bezoekers op een koude en winderige dag is hoog. Onder deze bezoekers zijn wandelaars en bezoekers die wind- en watersporten beoefenen sterk vertegenwoordigd.
11
Zie Termijn voor beslissing per nationaliteit (Appendix V) voor meer details.
22 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
12
Zie Geraadpleegde websites ter voorbereiding bezoek (Appendix VI) voor meer details.
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 23 23 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
gebruikt als toevoeging aan de reeds verzamelde informatie en niet als vervanging hiervan. Dit fenomeen werd reeds vast
Grafiek 2.10. Gebruik van informatie naar bezoekfrequentie
gesteld voor Amsterdam met het Bezoekersonderzoek Amsterdam 2006-2007. Nog een graadmeter is dat 67% van de bezoekers die informatie hebben opgezocht tijdens hun verblijf, verblijfsbezoekers waren die verbleven op de locatie waar ze werden geïnterviewd.
100% 90% 80% Informatie gezocht
70% 60%
Geen informatie gezocht
2.6. Accommodatie 2.6.1. Locatie van accommodatie
50%
73% van de dagbezoekers slaapt thuis. De rest verblijft voornamelijk in een bestemming dichtbij de plek waar ze zijn
40%
geïnterviewd. Behalve Amsterdam, waar 7% van de dagbezoekers verblijft, is er geen grote bestemming die overwegend
30%
genoemd wordt. Verblijfsbezoekers verblijven over het algemeen in de locatie waar ze zijn geïnterviewd of in een locatie nabij die locatie, zoals Bergen aan Zee Binnen of Schoorl voor mensen die in Bergen aan Zee ondervraagd zijn.
20% 10% 0%
2.6.2. Accommodatietype Eerste bezoek
Herhaal1-5 keer bezoek, maar geen bezoek in de laatste 3 jaar
6-10 keer
11-25 keer
26-50 keer
Meer dan 50 keer
De overwegende meerderheid van verblijfsbezoekers verblijft in commerciële accommodaties, voornamelijk campings (37%) en hotels (21%). Huisjes in bungalowparken (16%) en appartementen (13%) worden ook door een aanzienlijk aantal van de geïnterviewde bezoekers genoemd. Bezoekers die bij familie, vrienden of kennissen verblijven, staan voor 8% van de ondervraagden. Andere vormen van accommodatie (jeugdherberg, eigen of gehuurde boot, pension, bed & breakfast, kamer op privé-adres) worden zelden genoemd.
Gezien de verhouding tussen de frequentie van het bezoek en het gebruik van informatie, is een focus op bezoekers die voor de eerste keer een bestemming bezoeken en herhaalbezoekers die in de afgelopen drie jaar niet op dezelfde bestemming zijn
Grafiek 2.11. Type accommodatie verblijfsbezoekers
geweest nuttig voor een beter begrip van de populariteit van verscheidene informatiebronnen. Deze benadering toont aan dat er een derde bron van informatie gebruikt wordt: de VVV-vestigingen. Deze informatiebron wordt door 9% van de ondervraagden
Camping
uit de bovengenoemde groep genoemd.
Hotel
De verschillende informatiebronnen worden vaak in combinatie gebruikt. Onderzoek op het internet wordt vaak gecombineerd
Huisje in bungalowpark
met informatie verschaft door familie, vrienden en kennissen, en minder vaak met die uit kranten. Bezoekers die informatie van
Huisje/appartement
familie, vrienden of kennissen krijgen, zijn eerder geneigd dit te combineren met kranten en minder vaak met VVV-vestigingen,
Familie/vrienden/kennissen
bovenop het eerder genoemde raadplegen van internet.
Pension/bed & breakast/kamer op privé-adres Anders
Het aantal bezoekers dat niet naar informatie zoekt, is gestegen ten opzichte van 2003. Dit geldt zowel voor verblijfsbezoekers als
0%
dagbezoekers. Het toegenomen aantal bezoekers afkomstig uit Noord-Holland en de herhaalbezoekers spelen hierin een grote rol.
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
2.5.3. Invloed van de diverse informatiebronnen
De nationaliteit van verblijfsbezoekers lijkt samen te hangen met het type accommodatie. Zo zijn Nederlandse bezoekers
De informatie die men opzoekt, speelt een zeer belangrijke rol in de beslissing tot bezoek. Van de bezoekers die naar informatie
eerder geneigd om op campings te verblijven: 42% doet dit, versus 34% van de Duitsers en 17% van de andere
zochten, stelt 65% dat dit hun beslissing heeft beïnvloed. De meest invloedrijke informatiebronnen zijn familie, vrienden en
nationaliteiten. Bezoekers die niet Nederlands of Duits zijn, verblijven vaker in hotels: dit geldt voor 35% van hen, versus
kennissen, gevolgd door internet. De invloed van de informatiebronnen is gerelateerd aan het type activiteit dat de bezoeker
17% van de Nederlanders en 24% van de Duitsers13.
wenst te ondernemen. Zo is de mate van beïnvloeding vooral sterk bij wandelaars (69% wordt beïnvloed) en fietsers (59% wordt beïnvloed).
Hoewel er in het bezoekersonderzoek getracht is te variëren in de interviewlocaties - om een zo representatief en realistisch mogelijk beeld te geven van de badplaatsen - kon een zekere bevooroordeling op het gebied van accommodaties niet worden
2.5.4. Informatie tijdens het bezoek
vermeden. Zo is het grote aantal bezoekers in Callantsoog dat een camping noemde als accommodatietype, sterk beïnvloed
Een op de drie bezoekers (33%) vergaart informatie tijdens zijn verblijf aan de Noordzeekust. Van hen zocht 72% ook voor het
door het feit dat 52% van deze bezoekers op een camping is ondervraagd. Dit betekent dat de resultaten op dit gebied met
bezoek naar informatie. Dit betekent dat in de meeste gevallen de informatie die vergaard wordt tijdens het bezoek, wordt
de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd dienen te worden. Desondanks laten de resultaten samenhang in de informatie 13
24 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Zie Accommodatietype per nationaliteit (Appendix VII) voor meer details.
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 25 25 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
zien. In Zandvoort tonen zij het belang van bungalowparken en hotels. In Texel en Velsen/IJmuiden aan Zee vestigen zij
2.6.4.2. Tijdsbestek waarin de accommodatie wordt geboekt
de aandacht op het relatief hoge aantal bezoekers dat verblijft bij familie, vrienden en kennissen, wat in lijn ligt met de
Eén maand voor het bezoek heeft 37% van de verblijfsbezoekers zijn accommodatie reeds geboekt. Gedurende de rest van
belangrijkste reden om deze bestemmingen te bezoeken.
de maand worden de meeste boekingen gemaakt; 44% van de boekingen wordt tot een week voor vertrek gemaakt. Van de verblijfsbezoekers arriveert 23% op hun bestemming zonder reservering, wat hen er niet van weerhoudt om voornamelijk op campings en in hotels te verblijven (64%).
Tabel 2.4. Accommodatietype per badplaats (in % per kolom) Bergen aan Zee
Callantsoog
Egmond aan Zee
Texel
Velsen/IJmuiden aan Zee
Zandvoort
Anders
1
0
3
5
9
0
Pension/bed & breakfast/ kamer op privé adres
3
3
3
5
1
1
Familie/vrienden/kennissen
7
3
7
15
19
9
Huisje/appartement
15
15
22
14
2
8
Huisje in bungalowpark
9
2
4
23
0
43
Hotel
28
2
29
14
29
31
Camping
37
75
32
24
40
8
Het kruisen van het tijdsbestek waarin een boeking wordt gemaakt en het tijdsbestek waarin het besluit tot bezoek wordt genomen geeft een beter begrip van de verschillende verblijfsbezoekers. Slechts 59% van de bezoekers zonder voorafgaande reservering heeft binnen een week van tevoren besloten om een bezoek te brengen. De overige 41% wist ruim van tevoren dat ze zouden komen maar maakte geen reservering. Aan de andere kant, bezoekers die een dag van tevoren een boeking maakten zijn voornamelijk mensen die op het laatste moment besloten een bezoek te brengen aan een bestemming (78%). Tot slot, bezoekers die eerder dan een week van tevoren reserveerden, boekten meestal op het moment dat ze besloten te gaan. Tabel 2.5. Termijn voor boeking versus termijn voor beslissing over bezoek (in % per rij) Termijn voor beslissing over bezoek Termijn voor boeking
Niet
Een
Een
Een maand
Twee tot drie
Vier tot zes
Zeven maanden
Meer dan
van
dag van
week van
van tevoren
maanden van
maanden
tot een jaar van
een jaar van
tevoren
tevoren
tevoren
tevoren
van tevoren
tevoren
tevoren
Niet van tevoren geboekt
3
28
28
24
9
3
9
15
Een dag van tevoren
3
27
51
8
5
0
0
5
representativiteit van deze getallen geldt hetzelfde voorbehoud als in de voorgaande paragraaf.
Een week van tevoren
0
0
62
23
6
2
2
6
Een maand van tevoren
0
1
5
68
17
2
1
6
2.6.4. Boeken van de accommodatie 2.6.4.1. Boekingswijze van de accommodatie
Twee tot drie maanden van tevoren
1
3
0
5
69
13
13
8
Vier tot zes maanden van tevoren
2
1
1
1
5
68
11
11
Zeven maanden tot een jaar van tevoren
0
2
0
0
0
4
69
25
Meer dan een jaar van tevoren
0
0
0
0
0
0
7
93
2.6.3. Hotels De meeste verblijfsbezoekers die in een hotel verblijven, kiezen voor een gemiddelde tot topaccommodatie. Slechts 9% van deze bezoekers noemt een 0-2 sterren hotel, terwijl 51% een 3 sterren en 40% een 4-5 sterren hotel noemt. Wat betreft de
Verblijfsbezoekers vermijden over het algemeen tussenpersonen en boeken hun accommodatie zelf, via internet (28%) of telefonisch (16%). Slechts 6,5% gebruikt een Boekingssite op internet. Wanneer zij besluiten een derde partij te betrekken bij hun boeking, kiezen zij meestal voor reisbureaus en touroperators. Zij nemen met deze organisaties contact op via internet (9%), gaan zelf langs bij een bureau (6%) of via de telefoon (4%). Telefonische reserveringscentrales worden gebruikt door 4% van de verblijfs bezoekers. De categorie ‘anders’ staat voor 10% van de antwoorden en wordt getypeerd door zeer diverse boekingswijzen. Grafiek 2.12. Boekingswijze van de accommodatie Bij een verblijfsaccommodatie, via internet
Beslissing tot bezoek en boeking gemaakt op hetzelfde moment
Bij een verblijfsaccommodatie, telefonisch
Boeking gemaakt voor beslissing tot bezoek (discrepanties)
Geen accommodatie geboekt van tevoren Anders Reisbureau/touroperator, via internet Via een boekingssite op internet Reisbureau/touroperator, langsgegaan Reisbureau/touroperator, telefonisch Telefonisch via reserveringscentrale 0%
26 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
5%
10%
15%
20%
25%
30%
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 27 27 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
2.7. Vervoermiddelen Doordat de situatie op het gebied van openbaar vervoer per bestemming verschilt, laten de verschillende plaatsen uiteen
2.7.1. Vervoermiddelen naar Nederland
lopende resultaten zien. Velsen/IJmuiden aan Zee heeft bijvoorbeeld een relatief hoog percentage bezoekers dat het gebruik
Voor de reis naar Nederland gebruiken de meeste buitenlandse bezoekers een auto of een motor (78%), gevolgd door het
van lokale OV bussen noemt. In Zandvoort daarentegen wordt veel vaker het gebruik van de trein als voornaamste vervoermiddel
vliegtuig (12%). Vervoer per trein is een stuk minder populair (5%). Andere vervoermiddelen worden zeer weinig gebruikt.
genoemd (18%). Texel registreert een hoog percentage bezoekers dat als vervoermiddel de boot aangeeft (21%). De resultaten voor Texel maken tevens duidelijk dat ondervraagden hoofdzakelijk antwoorden wat hun voornaamste vervoer-
92% van de Duitse bezoekers komt per auto of motor en ook Belgische bezoekers laten dezelfde trend zien (ook al is het
middel is: wanneer zij met de auto kwamen, maar de veerboot nodig hadden om op het eiland te komen, noemden zij ‘auto’
aantal Belgische bezoekers beperkt, het patroon is duidelijk aanwezig). Overige nationaliteiten reizen vaker per vliegtuig.
als voornaamste vervoermiddel. Ondanks het feit dat ze ook de veerboot hadden gebruikt. Het noemen van het voornaamste vervoermiddel verklaart ook waarom sommige bestemmingen zonder station toch respons in de ‘trein’ categorie krijgen. Hierdoor zou het kunnen zijn dat bepaalde categorieën van openbaar vervoer (bussen tussen stations en het strand
Grafiek 2.13. Vervoer buitenlandse bezoekers naar Nederland
bijvoorbeeld) populairder zijn dan de onderstaande grafiek doet geloven. Tabel 2.6. Vervoer naar bestemming per badplaats (in % per kolom)
Auto/motor Vliegtuig
Bergen aan Zee
Callantsoog
Egmond aan Zee
Texel
Velsen/IJmuiden aan Zee
Zandvoort
Auto/motor
86
87
81
61
70
73
Camper
0
3
1
0
0
0
Eigen boot/huurboot
0
0
0
0
1
0
Fiets
7
5
11
3
2
6
Lokale OV bus
2
3
3
0
22
2
Lopen
1
0
0
0
0
0
Schip (bruine vloot)
0
0
0
21
0
0
Toerbus
0
1
0
0
2
1
(76%). Slechts een klein aantal bezoekers gebruikt het openbaar vervoer. In vergelijking met 2003 is het grote verschil dat
Trein
3
2
3
8
3
18
dagbezoekers vaker gebruik maken van bussen: 10% in 2008, ten opzichte van 4% in 2003.
Veerboot/ferry/boot
0
0
0
6
1
0
Trein Toerbus Veerboot/boot/riviercruiseschip Camper Fiets 0%
10%
20% 30%
40% 50%
60% 70% 80% 90%
2.7.2. Vervoermiddelen naar de bestemming Het voornaamste vervoermiddel naar de verschillende bestemmingen waar de interviews plaatsvonden, is de auto of motor
Grafiek 2.14. Vervoer naar bestemming
2.7.3. Publiciteit van de ‘Reach the beach’ campagne Slechts 6% van de bezoekers is bekend met de ‘Reach the beach’ campagne. Hiervan is 79% Nederlands en 15% Duits. Auto/motor
Van de Nederlandse bezoekers woont 48% in Noord-Holland en 14% in Zuid-Holland. De meesten van hen (56%) gebruikten
Trein
geen informatiebronnen voor vertrek. Degenen die dat wel deden raadpleegden het internet (19%) en familie, vrienden en
Fiets
kennissen (17%).
Lokale OV bus
2.7.4. Vervoermiddelen op de bestemming
Schip (bruine vloot)
Bijna een op de twee bezoekers (49%) verklaart geen enkele vorm van vervoer te gebruiken op de plek van bestemming
Anders
en wandelt liever, 25% gebruikt een fiets en 22% een auto of motor. OV bussen worden slechts door 3% van de bezoekers
Veerboot/ferry/boot
gebruikt. Texel is een plek waar bezoekers eerder geneigd zijn de auto te gebruiken (65% van hen doet dit). Velsen/IJmuiden 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
aan Zee en Zandvoort registreren een hoog aantal bezoekers dat geen enkele vorm van vervoermiddelen gebruikt (respectievelijk 72% en 65%). De bestemmingen waar bezoekers vaker een fiets gebruiken zijn Callantsoog en Texel.
28 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 29 29 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
Tabel 2.7. Vervoer op bestemming per badplaats (in % per kolom)
Grafiek 2.15. Correlaties tussen verschillende activiteittypes
Bergen aan Zee
Callantsoog
Egmond aan Zee
Texel
Velsen/IJmuiden aan Zee
Zandvoort
Auto/motor
25
21
15
39
14
17
Fiets
27
39
27
34
10
14
Geen/lopend
46
39
56
21
72
65
Lokale OV bus
3
1
2
4
4
3
Anders
0
0
0
0
0
1
Eten en drinken
Fietsen
Haven bekijken
Op het strand liggen
2.8. Activiteiten
Winkelen
Uitgaan
2.8.1. Activiteiten op de bestemming De meest populaire activiteiten aan de Noordzeekust zijn het maken van een wandeling (genoemd door 90% van de bezoekers)
Wandelen
en eten en drinken (87%). Winkelen is de derde meest genoemde activiteit (57%), voor op het strand liggen (45%). Andere populaire activiteiten zijn ‘fietsen’ (38%), ‘haven/boten bekijken’ (31%) en ‘uitgaan’ (26%). Minder populair maar toch door een significant aantal bezoekers genoemd zijn ‘culturele activiteiten’ (20%), ‘attracties bekijken’ (16%) en ‘wind- en watersport’ (14%).
Bezoekers zijn verhoudingsgewijs eerder geneigd te gaan fietsen op Texel, te winkelen in Egmond aan Zee, boten te bekijken in Velsen/IJmuiden aan Zee en op het strand te liggen in Callantsoog. Aan de andere kant zijn ze relatief minder snel geneigd
Waarschijnlijk vanwege de slechte weersomstandigheden wordt ‘winkelen‘ vaker genoemd dan in 2003 , voornamelijk door
te gaan eten en drinken in Velsen/IJmuiden aan Zee en Bergen aan Zee (hoewel 80% van hen dit doet, wat onmiskenbaar een
verblijfsbezoekers. Om dezelfde reden wordt de activiteit ‘op het strand liggen’ genoemd door 63% van de dagbezoekers in
hoog percentage is), of om te gaan wind- en watersporten in Zandvoort. Velsen/IJmuiden aan Zee wordt verhoudingsgewijs
2003, maar slechts door 28% in 2008. Het is daarom verrassend te zien dat het aantal verblijfsbezoekers dat ‘op het strand
ook minder vaak genoemd in relatie tot winkelen. Wat betreft activiteiten hebben de bestemmingen ten noorden van het
liggen’ als activiteit noemt is gestegen. Een mogelijke verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat verblijfsbezoekers, die toch al op
Noordzeekanaal vaak hoge percentages fietsers en bezoekers die geïnteresseerd zijn in culturele activiteiten of attracties.
de plek van bestemming zijn, minder snel beïnvloed worden door het slechte weer en de zonnige momenten weten te benutten.
14
Tabel 2.8. Activiteiten per badplaats (in %)
Activiteiten worden vaak gecombineerd en laten verschillende groepen van bezoekers zien die onderling ook door elkaar kunnen lopen. ‘Rondwandelen’, ‘winkelen’ en ‘eten en drinken’ zijn niet alleen de meest genoemde activiteiten, ze zijn ook
Bergen aan Zee
Callantsoog
Egmond aan Zee
Texel
Velsen/IJmuiden aan Zee
Zandvoort
Wandelen
90
92
94
87
82
93
strand ligt, is dat zij ten opzichte van de andere groepen (rondwandelen, winkelen en eten en drinken) een diverser - niet
Eten & drinken
81
90
91
89
82
90
per definitie groter - aantal activiteiten lijkt te combineren. Hetzelfde geldt voor de activiteit ‘fietsen’ (sterk verbonden aan
Winkelen
52
65
69
55
30
63
Op het strand liggen
33
69
37
40
48
49
Haven bekijken
18
21
24
41
50
32
Uitgaan
25
31
21
34
16
30
Fietsen
33
51
42
53
15
29
Andere activiteiten
17
21
20
25
12
20
Cultuur
31
18
15
32
11
10
Wind- watersport
13
21
15
15
11
9
Attracties
23
17
13
26
6
8
Andere sporten
2
6
4
9
4
3
het meest met elkaar verbonden. Interessanter is het wanneer dit gecombineerd wordt met de activiteit ‘op het strand liggen’, dit vormt een apart cluster ten opzichte van de andere groepen bezoekers. Het opmerkelijke aan de groep die graag op het
activiteiten als ‘eten en drinken’ en ‘wandeling’, en veel minder aan ‘op het strand liggen’ en ‘winkelen’) en ‘haven/boten bekijken’ (sterk verbonden aan de activiteiten ‘eten en drinken’ en ‘wandeling’, maar niet aan ‘winkelen’). De activiteit ‘uitgaan’ gaat tot slot voornamelijk samen met ‘wandeling’ en ‘eten en drinken’ en vormt een vierde cluster.
14
Zie Vergelijking met 2003 (1.3.)
30 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 31 31 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
De interesse van bezoekers in bepaalde activiteiten verschilt per nationaliteit. Dit is met name duidelijk bij de vergelijking
bezoekers aan Zandvoort die ook andere plaatsen bezochten, een bezoek aan Amsterdam. Dit percentage is slechts 21%
tussen verblijfsbezoekers uit Nederland, Duitsland en andere landen. Duitse toeristen zijn in verhouding eerder geneigd om
in Callantsoog.
activiteiten als ‘op het strand liggen’ en ‘wind- en watersport’ te noemen dan andere nationaliteiten. Nederlandse toeristen
Sommige bestemmingen blijken vaak met elkaar gecombineerd te worden, waarschijnlijk in verband met de geografische
zijn minder geïnteresseerd in uitgaan. Voor bezoekers met een andere nationaliteit dan de Nederlandse of Duitse geldt dat
ligging of goede verbinding. Dit geldt voor Texel en Den Helder en Bergen aan Zee en Egmond aan Zee.
ze minder graag fietsen.
Velsen/IJmuiden aan Zee is sterk verbonden met Amsterdam en Haarlem en hetzelfde geldt voor Zandvoort. Een van de bijzonderheden van Velsen/IJmuiden aan Zee is de aantrekkingskracht van de aangrenzende Beverwijkse Bazaar.
Grafiek 2.16. Verschillen tussen nationaliteiten met betrekking tot activiteiten Tabel 2.9. Belangrijkste activiteiten buiten de badplaats Op het strand liggen 80%
Duitsers Nederlanders Overige
60% 40%
Bergen aan Zee
20% 0% Fietsen
Wind-/watersport
Callantsoog
Egmond aan Zee
Texel
Velsen/IJmuiden aan Zee
Zandvoort
1
Alkmaar
52%
Den Helder
56%
Alkmaar
64%
Den Helder 60%
Amsterdam
54%
Amsterdam
72%
2
Amsterdam
40%
Schagen
39%
Bergen aan Zee
44%
Amsterdam 36%
Haarlem
33%
Haarlem
35%
3
Fietsen
31%
Alkmaar
31%
Fietsen
29%
Fietsen
Fietsen
21%
Fietsen
28%
4
Egmond aan Zee
26%
Texel
28%
Amsterdam 26%
Sportieve 21% wandeling
Alkmaar
15%
Alkmaar
18%
5
Sportieve wandeling
22%
Amsterdam
21%
Den Helder 18%
Alkmaar
Beverwijkse Bazaar
13%
Sportieve wandeling
15%
27%
16%
Uitgaan
2.9. Bestedingen 2.8.2. Activiteiten buiten de plaats van bestemming 58% van de bezoekers onderneemt geen activiteiten buiten de plek waar ze zijn geïnterviewd. Gezien hun langere verblijfs-
2.9.1. Methodologische noot
duur zullen verblijfsbezoekers uiteraard eerder geneigd zijn om een andere plek te bezoeken, maar slechts 49% doet dit. Dit
Net als in 2003 worden de berekeningen gemaakt met behulp van een rekenkundig gemiddelde. Het grootste voordeel van
betekent dat voor een op de twee verblijfsbezoekers de Noordzeekust een monobestemming is (vergeleken met minder dan
deze methode is dat het macro-economische denkbeelden toelaat aangezien het alle bezoekers meerekent, ongeacht hun
een op de drie in 200315). Dit geldt ook voor tweederde van de dagbezoekers (67%). De bezoekfrequentie is een duidelijke
uitgaven. Het is de meest geschikte methode om de totale uitgaven te berekenen op het niveau van de Noordzeekust.
parameter om te evalueren in hoeverre een bezoeker geneigd is activiteiten te ondernemen buiten de badplaats waar het
Het nadeel van deze methodologie is dat het bedrag van de verscheidene componenten van de totale bestedingen
interview plaatsvond. Bezoekers die voor de eerste keer een plek bezoeken zijn sneller geneigd ook andere locaties aan te
(accommodatie, eten en drinken, lokaal transport etcetera) niet realistisch lijkt. Dit komt door het feit dat mensen die zelf
doen. Dit geldt voor verblijfsbezoekers (53% van bezoekers die voor het eerst komen en 47% van de herhaalbezoekers), maar
niet betaald hebben voor een bepaald product of dienst ook worden meegenomen in de berekeningen, wat de kosten van
is nog duidelijker zichtbaar bij dagbezoekers (42% voor bezoekers die voor het eerst komen en 29% voor herhaalbezoekers).
deze diensten en producten ogenschijnlijk doet verlagen.
Een bezoek aan de Noordzeekust wordt vaak gecombineerd met een stedentrip of excursie, waarbij Amsterdam (39%) en
Het dient te worden benadrukt dat uitgaven die verbonden zijn aan accommodaties buitengewoon moeilijk zijn om mee te
Alkmaar (38%) verreweg de meest populaire bestemmingen zijn voor bezoekers die meerdere plekken willen bezoeken.
rekenen als gevolg van het frequent gebruik van yield management technieken. Prijzen van hotelkamers veranderen bijvoor-
Den Helder (25%), Haarlem (16%), Bergen aan Zee (14%) en Schagen (13%) vormen een tweede cluster van aantrekkelijke
beeld met de dag. Bezoekersonderzoeken zijn niet het meest geschikte middel om dit soort ontwikkelingen te lezen. Ze geven
bestemmingen voor bezoekers. Op het gebied van activiteiten zijn ‘fietsen’ (27%) en een ‘sportieve wandeling’ (16%)
een goede indicatie, maar nooit een exact getal.
belangrijke motieven om een bezoek te brengen aan een andere locatie dan die waar het interview plaatsvond. In 2008 was het lastiger om de berekening te maken van het algemene economische effect van toerisme op de Noordzeekust. Net als in 2003 is het opvallend hoe weinig de grootste attracties van de regio worden genoemd, zoals de Beverwijkse
Dit komt omdat het in 2003 voor het laatst was dat het NBTC het CVO-onderzoek naar het bezoek aan badplaatsen uitvoerde.
Bazaar (8%), het Zuiderzeemuseum (5%) en de Zaanse Schans (3%).
Dit onderzoek verschafte gegevens over het aantal dagbezoeken van Nederlanders aan de kust. De informatie over het aantal overnachtingen aan de kust én de algemene bestedingen van bezoekers in Noord-Holland is, naar ons weten, niet bijgewerkt
Een analyse per bestemming bevestigt dat de aantrekkelijkheid van Amsterdam en Alkmaar niet specifiek is voor bepaalde
sinds respectievelijk 2002 en 200316.
bestemmingen, hoewel de grootte van de aantrekkingskracht wel significant kan verschillen per regio. Zo bracht 72% van de 16 15
Zie Vergelijking met 2003 (1.3.)
32 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Kerncijfers Toerisme 2002, Logiesaccommodatie en jachthavens en Kerncijfers Openlucht recreatie en toerisme Noord-Holland 2003, twee publicaties van provincie Noord-Holland.
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 33 33 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
Data die verband houden met bestedingen van bezoekers aan de Noordzeekust moeten daarom met passende alertheid
Grafiek 2.17. Dagelijkse besteding verblijfsbezoekers per badplaats
worden bekeken.
€ 100
2.9.2. Besteding dagbezoekers
€ 90
In 2008 hebben de dagbezoekers aan de kust gemiddeld € 31,- per persoon per dag uitgegeven. Hierbij wordt in de bad-
€ 80
plaatsen Bergen aan Zee en Zandvoort met circa € 35,- het meest uitgegeven en in Velsen/IJmuiden aan Zee met € 25,- het
€ 70
minst. Dit heeft onder andere te maken met de hoge besteding van dagbezoekers aan winkelen in Zandvoort. Dit is het hoogst
€ 60
van alle badplaatsen aan de kust, namelijk € 14,-. Met een gemiddelde van € 18,- zijn de uitgaven op het gebied van eten en drinken in Bergen aan Zee het hoogst. Ook wordt hier het meeste besteed aan dagjes uit naar attracties en musea. In Velsen/ IJmuiden aan Zee wordt het meest besteed aan lokaal vervoer17.
Attractie- of museumbezoek
€ 50
Winkelen (incl. markten)
€ 40
Lokaal vervoer
€ 30
Eten drinken (incl. clubs, terrasbezoek)
In vergelijking met 2003 is er een stijging van de gemiddelde besteding van een dagbezoeker per dag van ruim € 9,-. Bij alle
€ 20
badplaatsen is de gemiddelde besteding per persoon per dag gestegen met minimaal € 4,- met uitzondering van Callantsoog,
€ 10
hier is de gemiddelde besteding gedaald met € 2,-.
Totaal overige uitgaven
€0
Accommodatie
Bergen aan Zee
Callantsoog
Egmond aan Zee
Texel
Velsen/ IJmuiden aan Zee
Zandvoort
Tabel 2.10. Gemiddelde besteding dagbezoekers per persoon per dag (in €) Bergen aan Zee
Callantsoog
Egmond aan Zee
Texel
Velsen/IJmuiden aan Zee
Zandvoort
2008
35
27
29
28
25
36
2003
21
29
20
-
21 18
21
In vergelijking met het kustonderzoek van 2003 is de gemiddelde besteding per verblijfsbezoeker per dag gedaald met € 14,-. Dit houdt in grote mate verband met de keuze van de sublocatie binnen de badplaats waar het interview werd gehouden. Eén van de oorzaken waardoor bijvoorbeeld de overnachtingbestedingen in Velsen/IJmuiden aan Zee in 2003 even hoog waren als in 2008, is het feit dat in 2003 in Velsen/IJmuiden aan Zee ruim de helft van alle enquêtes is afgenomen bij een 4-sterren hotel. In 2008 vond slechts 15% van de interviews hier plaats, 30% vond plaats op een camping en de overige op straat of bij een evenement.
2.9.3. Besteding verblijfsbezoekers
Een vergelijkbare situatie is zichtbaar in Bergen aan Zee. In 2003 heeft ongeveer de helft van alle interviews plaatsgevonden in
De gemiddelde besteding van verblijfsbezoekers is in 2008 per dag € 66,-. Bijna 40% hiervan zijn de overnachtingkosten.
een 3- of 4-sterren hotel, terwijl in 2008 de locaties meer divers waren.
Wanneer deze buiten beschouwing worden gelaten, besteedt de verblijfsbezoeker gemiddeld € 40,- per dag. Dit type bezoeker geeft dus meer uit op een dag dan een dagbezoeker, alhoewel deze gemiddeld minder uur op locatie doorbrengt19.
Indien er tevens wordt gekeken naar het type accommodatie waar de verblijfsbezoekers in deze twee badplaatsen overnachten, dan wordt duidelijk dat in 2003 meer dan driekwart van de bezoekers in een hotel overnachtten, maar dat dit in 2008 gedaald
De bestedingen van de verblijfsbezoekers aan de accommodatie zijn het hoogst in Zandvoort met € 38,- en het laagst in
is naar 28% voor beide badplaatsen.
Callantsoog met € 19,-. De lagere overnachtingbestedingen in Callantsoog hebben onder andere te maken met het type accommodatie waarin de bezoekers het meest verblijven. In Zandvoort verblijft men bijvoorbeeld overwegend in een hotel of
In 2003 werd 25% van de interviews op Callantsoog gehouden in het Tulip Inn hotel. In 2008 wilde geen enkel hotel in deze
in een huisje op een bungalowpark en in Callantsoog verblijft het merendeel van de geïnterviewde bezoekers op een camping.
bestemming deelnemen aan het onderzoek20.
Evenals bij de dagbezoekers wordt er door de verblijfsbezoekers in Zandvoort het meest uitgegeven aan winkelen. In Texel
Dit heeft ook invloed op bestedingen, deze zullen ook lager zijn, wanneer men voor goedkopere accommodaties kiest dan
en Bergen aan Zee wordt het meest gespendeerd aan eten en drinken. De verblijfsbezoekers in Velsen/IJmuiden aan Zee
hotels. Zelfs wanneer de kosten voor de accommodatie niet meegerekend worden, zijn de bestedingen gemiddeld € 9,- lager
besteden het meest aan lokaal vervoer, evenals de dagbezoekers. In onderstaande grafiek staat een overzicht van de bestedingen
dan in 2003. Verblijfsbezoekers die op een camping logeren, besteden in 2008 überhaupt iets minder dan in 2003. In tegen-
per categorie en per badplaats.
stelling, geven verblijfsbezoekers in hotels meer uit dan in 2003.
17
Zie Bestedingen dagbezoekers Noordzeekust (Appendix VIII) voor meer details.
18
Als interviewlocatie is alleen het 4-sterren hotel Holiday Inn Seaport Beach gebruikt, verder op straat of op de boulevard.
19
Zie Dagbezoekers (2.2.2.)
34 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
20
Zie Interviews per sublocatie in 2008, Interviews per sublocatie in 2003 en Interviews per sublocatietype in 2003 (Appendix XIII, XIV, XV) voor meer details betreffende het percentage interviews per sublocatie.
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 35 35 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
Een meer gedetailleerde vergelijking tussen de tevredenheidsscores van 2008 en 2003 nuanceert het beeld van de Noordzee-
Tabel 2.11. Gemiddelde besteding verblijfsbezoekers per persoon per dag (in €)
kust. Het aspect dat het meest verbeterd is volgens zowel verblijfsbezoekers als dagbezoekers, is de prijs-kwaliteitverhouding. Bergen aan Zee
Callantsoog
Egmond aan Zee
Texel
Velsen/IJmuiden aan Zee
Zandvoort
2008
67
54
68
60
59
88
2003
94
69
74
-
100 21
84
Dit wordt bevestigd door het feit dat hoge prijzen veel minder vaak spontaan genoemd zijn als negatieve aspecten van een bestemming dan in 2003. Dit beeld komt overeen met de informatie die de besteding van dag- en verblijfsbezoekers toelicht25. De prijs-kwaliteitverhouding is vooral van belang voor de concurrentiepositie van een bestemming. Andere aspecten die ook verbeterden, maar in mindere mate, waren ‘netheid/schoonheid van het straatbeeld’ (ook minder vaak spontaan genoemd in de negatieve aspecten) en de ‘parkeergelegenheid in badplaats’. Dagbezoekers spreken ook van
2.9.4. Totale bestedingen bezoekers Noordzeekust
een kleine verbetering in ‘faciliteiten bij slecht weer’, maar dit wordt niet bevestigd door verblijfsbezoekers, die het als stabiel
Uit het bezoekersonderzoek kan een schatting voor de toeristische omzet worden berekend. Hierbij is uitgegaan van het in
aanduiden.
2003 vastgestelde bestedingsaandeel aan de kust ten opzichte van de bestedingen in heel Noord-Holland. Op basis van de uitkomsten van het onderzoek in heel Noord-Holland, dat ATCB in 2008 uitvoerde, kan het kustdeel worden doorgerekend.
Het aspect dat de belangrijkste daling laat zien, is de bereikbaarheid per auto: een afname van 0,7 punt bij verblijfsbezoekers.
De bestedingen in Texel zijn in 2008 ook meegerekend met de kustbestedingen.
De analyse van ontwikkelingen tussen 2003 en 2008 laat voornamelijk zien dat de horecasector lager scoort, ook al zijn de
De geschatte directe omzet van de toeristische sector aan de Noordzeekust bedraagt 1,1 miljard euro . Dit is 43% van de to-
scores op zich voldoende. Alle aspecten die verbonden zijn aan deze sector scoren iets minder goed, zowel bij verblijfs
tale directe omzet verkregen door toeristische dag- en verblijfsbezoekers in de provincie Noord-Holland (exclusief Amsterdam).
bezoekers als dagbezoekers (‘vriendelijkheid van hotel-, restaurant- en winkelpersoneel’ en ‘serviceniveau in hotels, restaurants,
Naar schatting is de totale toeristische omzet in Noord-Holland (exclusief Amsterdam) rond 2,6 miljard euro. De toeristische
winkels etcetera’). Bij ‘accommodatie’ en ‘hotel- en cateringfaciliteiten’ daalt de score van dagbezoekers en blijft de score van
dag- en verblijfsbezoekers van de Noordzeekust genereren daarmee 10.300 voltijdbanen . Het bestedingscijfer geeft tevens
verblijfsbezoekers gelijk. Tot slot daalt het niveau van tevredenheid van verblijfsbezoekers op het gebied van sfeer, de fiets-
aan dat toerisme aan de kust gezien kan worden als een essentiële economische component van de Provincie Noord-Holland.
en wandelmogelijkheden (hoewel de scores uitmuntend blijven), en de faciliteiten voor kleine kinderen.
22
23
Tabel 2.12. Tevredenheid van dagbezoekers en verblijfsbezoekers 2008/2003
2.10. Tevredenheid Dagbezoekers
Verblijfsbezoekers
Atmosfeer
7,6
7,8
Verblijfsbezoekers zijn iets meer tevreden dan dagbezoekers, maar het verschil is miniem: 7,9 voor verblijfsbezoekers en
Vriendelijkheid van hotel-, restaurant- en winkelpersoneel
7,4
7,7
7,7 voor dagbezoekers, net als in 2003. Over het algemeen zijn dagbezoekers moeilijker tevreden te stellen dan verblijfs
Serviceniveau in hotels, restaurants, winkels etcetera
7,3
7,6
8
7,8
Fiets- en wandelmogelijkheden
7,9
8,2
Hotel- en cateringfaciliteiten (restaurants, terrassen, cafés etcetera)
7,3
7,6
Netheid/schoonheid van het straatbeeld
7,8
7,9
7
7
2.10.1. Belangrijkste pijlers voor prestatie De Noordzeekust scoort zeer hoog op tevredenheid: 7,8 op een schaal van 10. Een stabiele score vergeleken met 200324.
bezoekers. Dit komt voornamelijk omdat het aandeel dagbezoekers vooral uit Nederlanders bestaat, die staan iets kritischer
Accommodatie
tegenover hun eigen land. Duitse bezoekers geven de Noordzeekust een algemene tevredenheidsscore van 8,1 en bezoekers die niet uit Nederland of Duitsland komen geven een 7,8. Dit patroon werd eerder ook al opgemerkt in 2003 en tijdens het Bezoekersonderzoek Amsterdam 2006-2007. Bezoekers werd ook gevraagd om verschillende aspecten van de bestemming waar ze werden geïnterviewd te evalueren. De
Prijs-kwaliteitverhouding in restaurants
analyse wijst uit dat het bij het benoemen van topaspecten van een bestemming weinig uitmaakt of iemand een dagbezoeker of verblijfsbezoeker is. Bezoekers waarderen voornamelijk hun accommodatie, de fietsmogelijkheden, de netheid
Prijs-kwaliteitverhouding van de accommodatie
7,3
7,2
van het straatbeeld, de sfeer en de schoonheid van de stranden. Het grootste verschil tussen verblijfsbezoekers en
Algemeen oordeel ‘waar voor uw geld’
7,3
7,5
Bereikbaarheid per trein of bus
7,7
7,3
Bereikbaarheid per auto
7,6
7,9
scoren onder de 7: ‘faciliteiten bij slecht weer’ (score van 6,2 bij dagbezoekers en 6,7 bij verblijfsbezoekers) en ‘faciliteiten voor
Parkeergelegenheid in badplaats
7,2
7,3
kleine kinderen’ (score van 6,8 bij dagbezoekers).
Faciliteiten voor kleine kinderen
6,8
7,4
Bewegwijzering voor bezoekers/toeristen
7,3
7,8
Netheid/schoonheid van het strand
7,8
7,8
dagbezoekers betreft de bereikbaarheid: dagbezoekers vinden de bestemming makkelijker bereikbaar met het openbaar vervoer dan verblijfsbezoekers. Dit is begrijpelijk met oog op het hoge aandeel buitenlanders onder de verblijfsbezoekers. Een ander positief resultaat is dat geen enkel aspect van de Noordzeekust een slechte waardering krijgt. Slechts twee aspecten
21
Als interviewlocatie is alleen het 4-sterren hotel Holiday Inn Seaport Beach gebruikt, verder op straat of op de boulevard.
22
Gebaseerd op een combinatie van gegevens van het Bezoekersonderzoek Noord-Holland 2008, het CBS, het Continu Vakantie Onderzoek 2006/2007 van NBTC-NIPO Research en de Gemeente Texel. Een vergelijking met 2003 is niet mogelijk in verband met een wijziging in de berekeningsmethode.
23
Op basis van NRIT arbeidcoëfficiënt voor toerisme en recreatie, met inflatiecorrectie. In de enquête die gebruikt is voor dit onderzoek behelst de algehele tevredenheid een aparte vraag. Het is aldus niet de optelsom van de evaluatie van
24
25
Zie Bestedingen (2.9.)
verscheidene aspecten van de bestemming.
36 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 37 37 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
Faciliteiten bij slecht weer
6,3
6,6
7
7,3
7,7
7,9
7,9
7,2
7,1
6,9
7,1
6,8
7
7,5
7,4
6,9
7,4
6,7
7,4
7,7
7,6
7,3
7,7
7,2
7
7,2
7
7,9
6,8
7,8
Bereikbaarheid per auto
7,7
7,7
8
7,9
7,7
7,8
Parkeergelegenheid in badplaats
6,9
7
7,3
7,6
7,4
7
Faciliteiten voor kleine kinderen
7,1
7,5
6,9
6,8
7,4
7,3
Bewegwijzering voor bezoekers/toeristen
7,4
7,4
7,4
7,2
7,6
7,4
Netheid/schoonheid van het strand
7,7
7,9
7,8
7,9
7,8
7,6
in 2003: Bergen aan Zee en Velsen/IJmuiden aan Zee (allebei -0,1 punt). Beiden tonen ook de grootste daling wat betreft het
Faciliteiten bij slecht weer
6,4
7
6,3
6,1
6,7
6,6
aspect ‘vriendelijkheid van hotel-, restaurant- en winkelpersoneel’. De daling voor het totale Noordzeekustgebied wordt
Aanbod van faciliteiten op het strand (strandwacht, EHBO, toiletten, restaurants etcetera)
7
7,2
7,4
7
7,3
7
7,8
7,9
7,9
7,6
8,0
7,7
Aanbod van faciliteiten op het strand (strandwacht, EHBO, toiletten, restaurants etcetera) Algemeen oordeel
Prijs-kwaliteitverhouding in restaurants Prijs-kwaliteitverhouding van de accommodatie Algemeen oordeel ‘waar voor uw geld’ Bereikbaarheid per trein of bus
Stijging ≥ 0,5 punt
Daling < 0,5 punt
Stijging < 0,5 punt
Daling ≥ 0,5 punt
Stabiel
Geen vergelijking mogelijk
2.10.2. Tevredenheid per badplaats Van alle onderzochte badplaatsen aan de Noordzeekust heeft Texel de hoogste tevredenheidsscore met een 8 op een schaal van 10, gevolgd door Callantsoog (7,9) en Egmond aan Zee (7,9). Twee locaties hebben een iets lagere score gekregen dan
bevestigd door de analyse per badplaats; alle locaties – met uitzondering van Egmond aan Zee – scoren voor de meeste horeca-aspecten lager op tevredenheid dan in 2003. De trend is waarschijnlijk het gevolg van de continue stijging van de
Algemeen oordeel
verwachtingspatronen van bezoekers. De analyse per badplaats toont tevens aan dat de tevredenheidsscore voor Zandvoort nauwelijks beïnvloed wordt door de
Stijging ≥ 0,5 punt
Daling < 0,5 punt
lagere waardering met betrekking tot de faciliteiten voor kleine kinderen (-0,1 punt), maar die van Egmond aan Zee (-0,3 punt)
Stijging < 0,5 punt
Daling ≥ 0,5 punt
en Velsen/IJmuiden aan Zee (-0,5 punt) des te meer. De lagere tevredenheidsscore met betrekking tot bereikbaarheid per auto
Stabiel
Geen vergelijking mogelijk
heeft alleen effect op Callantsoog.
2.10.3. Positieve aspecten van de bestemming volgens bezoekers Positiever is de groeiende tendens dat alle bestemmingen aan de Noordzeekust goed beoordeeld worden op prijs-kwaliteit-
Met 62% spontane reacties26 is het strand duidelijk het aspect van een bestemming dat door bezoekers het meest gewaar-
verhouding. Het effect is het sterkst in Callantsoog (+1,2 punt) en het minst sterk in Velsen/IJmuiden aan Zee (+0,4 punt). Het
deerd wordt. Bezoekers waarderen ook de sfeer (37%) en de rust van de omgeving (25%). Andere positieve aspecten - hoewel
gevoel dat een bestemming ‘waar voor uw geld’ biedt, komt voort uit de evaluatie van het gehele aanbod van producten en
minder vaak genoemd - zijn de vriendelijkheid van de mensen (13%) en hoe mooi de badplaats is (9%). Vergeleken met 2003
diensten dat verantwoordelijk is voor de beleving van de toerist. De tevredenheidsscore voor het algemene oordeel ‘waar voor
heeft op dit punt geen grote verandering plaatsgevonden.
uw geld’ staat namelijk hoger in de rangorde dan de ‘prijs-kwaliteitverhouding in hotels’ en de ‘prijs-kwaliteitverhouding in restaurants’.
Hoewel alle bezoekers dezelfde drie positieve aspecten noemen, kan er wat betreft de overige aspecten een onderscheid worden gemaakt tussen nationaliteiten. Zo benadrukken bezoekers die niet uit Nederland of Duitsland komen vooral de vriendelijkheid van de mensen (25%) en de schoonheid van de omgeving (21%). Duitse bezoekers benadrukken met name
Tabel 2.13. Tevredenheid per badplaats 2008/2003
hoe mooi de badplaats is (15%) en Nederlandse bezoekers waarderen de bereikbaarheid (15%). Bergen aan Zee
Callantsoog
Egmond aan Zee
Velsen/IJmuiden aan Zee
Texel
Atmosfeer
7,7
Vriendelijkheid van hotel-, restaurant- en winkelpersoneel
Zandvoort
7,8
7,9
7,6
8,0
7,5
7,4
7,8
7,8
7,4
7,6
7,6
Serviceniveau in hotels-, restaurants, winkels etcetera
7,3
7,6
7,7
7,3
7,4
7,3
Accommodatie
7,8
8,2
8
7,9
8,1
7,1
Fiets- en wandelmogelijkheden
8,1
8,2
8,3
7,9
8,3
8
Hotel- en cateringfaciliteiten (restaurants, terrassen, cafés etcetera)
7,5
7,5
7,7
7,2
7,6
7,3
Netheid/schoonheid van het straatbeeld
7,9
8
7,9
8
7,9
7,6
Vanuit een meer conceptueel oogpunt bekeken, lijkt de algehele waardering van de Noordzeekust zowel gebaseerd op wat er daadwerkelijk geboden wordt op het gebied van infrastructuur als op aspecten die intrinsiek verbonden zijn aan de bezoekers zelf: hun emoties en persoonlijke gevoelens spelen een zeer belangrijke rol. Het succes van de badplaatsen aan de Noordzeekust komt net zo zeer voort uit de middelen om een goed toeristisch product te leveren als uit de mogelijkheid om een vakantiesfeer te creëren. Er is duidelijk een synergie tussen de badplaatsen en hun omgeving: het laatste aspect versterkt het imago en het eerste de algehele aantrekkelijkheid.
26
38 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Bezoekers hadden de mogelijkheid om maximaal drie positieve aspecten te noemen.
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 39 39 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
Grafiek 2.18. Positieve aspecten van de Noordzeekust badplaatsen
Grafiek 2.19. Voorkeursseizoen voor toekomstig bezoek
Hoe meer bezoekers een positief aspect van de badplaats noemen, hoe groter de cirkel in de matrix. Op de x-as wordt onderscheid gemaakt tussen 90%
concrete en emotionele aspecten. De y-as geeft weer of de aspecten betrekking hebben op de badplaats zelf of op de omgeving.
80% 70%
Badplaats zelf 10
Bereikbaar Winkels
60%
Mooie badplaats
Klein
50%
Leuke restaurants
Haven
Vriendelijke mensen
Strand
40%
Gezellig
30%
Rustig Concreet
0
10
Schoon
20%
Emotioneel
10% 0%
Ligging Goede fiets en wandelmogelijkheden
Lente
Zomer
Herfst
Winter
Weet niet
Mooie omgeving 0 Omgeving
Er kan één bezoekersprofiel worden geïdentificeerd dat minder snel geneigd is om in de toekomst terug te keren naar de bestemming. Tot deze categorie behoren bezoekers die niet Nederlands of Duits zijn en een leeftijd van 21 tot 30 jaar hebben; van hen zegt 45% niet terug te willen komen. Desondanks geven ze goede tevredenheidsscores over de bestemming. In deze
2.10.4.
Negatieve aspecten van de bestemming volgens bezoekers
Op de vraag een negatief aspect te noemen van de bestemming waar de bezoeker werd geïnterviewd, stelt 58% dat er geen
groep is er geen verschil tussen verblijfsbezoekers en dagbezoekers. Het lijkt er dus op dat veel bezoekers met een dergelijk profiel niet terug willen keren omdat ze andere plekken willen bezoeken, niet omdat ze de bestemming niet leuk vinden.
negatieve aspecten zijn. Klachten waren beperkt en hadden voornamelijk betrekking op het weer (7%), het gebrek aan winkelgelegenheden (5%) en moeilijkheden met parkeren (5%)27. Het relatief kleine aantal geïnterviewden dat klaagde over gebrek aan winkelgelegenheid, was voornamelijk ontevreden over het winkelaanbod in Egmond aan Zee en Bergen aan Zee.
2.11. Sociodemografisch profiel
Moeilijkheden met parkeren waren vooral aanwezig in Bergen aan Zee, Callantsoog en Egmond aan Zee.
2.11.1. Groepsgrootte van bezoekers en de relatie tussen bezoekers In 2003 waren de meest genoemde negatieve aspecten dat de bestemmingen duur waren, niet schoon en dat er problemen
6% van de bezoekers bezoekt de badplaats alleen, 46% wordt vergezeld door één persoon en 34% komt in kleine groepen van
bestonden met betrekking tot parkeren. In 2008 werden hoge prijzen slechts door 3% van de bezoekers genoemd en slechts
drie tot vier personen. Groepen van zes of meer zijn in de minderheid (4%).
1% vond de bestemming niet schoon . Dit is zeer positief. 28
Dit globale patroon geldt voor alle nationaliteiten: groepen van twee personen komen het meest voor, gevolgd door groepen
2.10.5. Intentie om terug te keren
van vier en groepen van drie personen. Nederlandse bezoekers zijn, anders dan andere nationaliteiten, eerder geneigd om
De combinatie van een zeer hoog tevredenheidsniveau en het grote aantal herhaalbezoekers zorgt ervoor dat de intentie om
alleen naar de Noordzeekust te reizen29.
terug te keren hoog is: 86% van de bezoekers is van plan terug te komen. Bergen aan Zee registreert het hoogste percentage bezoekers dat de intentie heeft terug te komen (90%) en Texel het laagste (81%).
Individuele bezoekers zijn voornamelijk dagbezoekers die in Noord-Holland wonen. Ze besluiten op het laatste moment om te gaan (68% op de dag zelf, ten opzichte van 51% voor de gemiddelde inwoner van Noord-Holland). Ze komen meestal voor
De vergelijking tussen het deel herhaalbezoekers (71%) en het deel van de bezoekers dat aangeeft terug te willen komen
de natuur of het strand. Ook zijn zij eerder geneigd uit te gaan of familie en vrienden te bezoeken. Vrouwen zijn oververtegen-
(86%), geeft een goed beeld van de aantrekkelijkheid van een bestemming. Bezoeken aan de Noordzeekust genereren vaak
woordigd in dit bezoekersprofiel.
een steeds groter verlangen om terug te keren. De meeste bezoekers die voor het eerst een bezoek hebben gebracht willen terugkomen (65%) en de intentie om terug te keren is zelfs nog hoger bij herhaalbezoekers (94%). 56% van alle bezoekers die aangeven met z’n tweeën een bezoek te brengen, is 51 jaar of ouder. De tweede persoon is een De zomer is bij uitstek het seizoen waarin de meeste bezoekers terug zouden willen keren (81%). Winterbezoekers zijn eerder
volwassen familielid, meestal de partner. Bezoekers jonger dan 51 worden vaker vergezeld door een vriend (20% tegen 7%
geneigd om het hele jaar door te komen, wat logisch is aangezien de meerderheid van hen in de buurt woont (55% woont in
voor bezoekers ouder dan 51).
Noord-Holland). 27
Zie Negatieve aspecten per nationaliteit: dagbezoekers versus verblijfsbezoekers (Appendix IX) voor meer details.
28
Deze ontwikkelingen volgen de tendens eerder waargenomen in Belangrijkste pijlers voor prestatie (2.10.1.)
40 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
29
Zie Groepsgrootte van bezoekers per nationaliteit (Appendix X) voor meer details.
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 41 41 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Bezoekers van het Noordzeekustgebied 2
66% van de bezoekers in een groep van drie tot zes personen bestaat uit families die de Noordzeekust bezoeken met kinderen.
Grafiek 2.21. Leeftijd bezoekers Noordzeekust
In drie van de vier gevallen zijn dit verblijfsbezoekers, evenredig onderverdeeld in Nederlanders en buitenlanders. 86% van deze verblijfsbezoekers is tussen de 31 en 50 jaar oud.
< 21 jr; 3% > 60 jr; 18%
Tot slot kan onder de bezoekers in een groep van drie tot zes mensen een ander profiel geïdentificeerd worden: jonge
21-30 jr; 14%
bezoekers onder de 30 die met vrienden komen. De categorie verblijfsbezoekers noemt hier vaker dan gemiddeld (aan de Noordzeekust) ‘plezier’ als hoofdreden van het bezoek en dagbezoekers komen eerder voor sportactiviteiten (16%). Grafiek 2.20. Groepsgrootte van bezoekers 51-60 jr; 18%
31-40 jr; 24%
50% 45% 40% 35%
41-50 jr; 24%
30% 25% 20%
Leeftijd heeft geen groot effect op het niveau van tevredenheid: bezoekers jonger dan 21 jaar en bezoekers ouder dan 60 jaar
15%
geven allebei een 8 op een schaal van 10. Leeftijd maakt echter wel een verschil in de manier waarop sommige aspecten van een bestemming beoordeeld worden. Dit geldt voor de horeca, waar bezoekers jonger dan 30 eerder een lagere score geven
10%
dan oudere bezoekers. Bezoekers ouder dan 60 jaar geven daarentegen vaak de hoogste score op het gebied van tevredenheid
5% 0%
met betrekking tot horeca. Jongere bezoekers klagen vaker over de sfeer en de faciliteiten op het strand dan oudere bezoekers. 1
2
3
4
5
6
Meer dan 6
De categorie bezoekers jonger dan 21 jaar is de enige groep waarvoor het strand de belangrijkste reden is voor bezoek. Oudere bezoekers (vooral ouder dan 30) noemen eerst ‘natuur en ontspanning’. Sportactiviteiten blijken een belangrijke reden
2.11.2.
Leeftijd en geslacht
voor bezoekers jonger dan 40. ‘Plezier’ is een reden die vooral genoemd wordt door bezoekers jonger dan 21 (26%).
De badplaatsen aan de Noordzeekust verwelkomen evenveel mannen als vrouwen. De gemiddelde leeftijd van een bezoeker aan de Noordzeekust is 46 jaar en bijna de helft van de bezoekers is tussen de 31 en 50 jaar oud (48%). In vergelijking met
Tabel 2.14. Belangrijkste reden voor bezoek per leeftijdscategorie
2003 zijn bezoekers nu iets jonger: gemiddeld 44 jaar voor verblijfsbezoekers (ten opzichte van 48 in 2003) en gemiddeld 48 voor dagbezoekers (ten opzichte van 50 in 2003).
<21 jr
21-30 jr
De gemiddelde leeftijd van een Nederlandse bezoeker is 47 jaar, de gemiddelde leeftijd van een Duitse bezoeker is 43 jaar en
41-50 jr
51-60 jr
1
Strandbezoek 35%
Natuur en ontspanning
32%
Natuur en ontspanning
39%
Natuur en ontspanning
38%
Natuur en ontspanning
2
Plezier
26%
Strandbezoek
23%
Strandbezoek
27%
Strandbezoek
26%
3
Natuur en ontspanning
21%
Plezier
17%
Plezier
14%
Plezier
18%
Over het algemeen zijn bezoekers het jongst in Callantsoog en het oudst in Egmond aan Zee. Meer dan de helft van de geïnterviewde bezoekers in deze laatstgenoemde locatie was ouder dan 51 jaar.
31-40 jr
>60 jr 37%
Natuur en ontspanning
38%
Strandbezoek 29%
Strandbezoek
27%
Plezier
Plezier
12%
17%
de gemiddelde leeftijd van een bezoeker van een andere nationaliteit is 39 jaar30. Vooral Duitse bezoekers reizen met kinderen jonger dan 15 jaar31. Bezoekers tussen de 31 en 50 jaar ondernemen de meeste activiteiten. Over het algemeen ondernemen zij meer activiteiten dan bezoekers ouder dan 60 jaar. Bezoekers tussen de 31 en 50 jaar bezoeken bijvoorbeeld eerder attracties. Culturele activiteiten zijn vooral populair onder bezoekers tussen de 41 en 50 jaar oud. Sport wordt het vaakst genoemd als belangrijkste bezoekreden door bezoekers onder de 40; de groep tussen 41 en 50 jaar oud vertoont een noemenswaardige hoge mate van activiteit op het gebied van wind- en watersport (18%). Tot slot vertonen bezoekers jonger dan 20 een opvallend patroon: 30
Zie Leeftijd per nationaliteit (Appendix XI) voor meer details.
31
Zie Kinderen jonger dan 15 jaar in gezelschap (Appendix XII) voor meer details.
42 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
ze noemen ‘winkelen’, ‘op het strand liggen’, ‘uitgaan’ en ‘fietsen’ vaker dan elke andere leeftijdscategorie.
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 43 43 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Conclusie 3
3 Conclusie
3.1. Kernprofielen 3.1.1. Noord-Hollandse opportunisten
Er zijn vele manieren waarop de gegevens van het Noordzeekust Bezoekersonderzoek geïnterpreteerd kunnen worden. Dit rapport geeft hiervan slechts een aantal weer. Het gevaar van het telkens combineren van alle segmenten, is dat het globale beeld verloren gaat; tenslotte vertegenwoordigt elke individuele bezoeker een combinatie van antwoorden die voor hem of haar uniek is. Het is zinvol om een aantal kernprofielen te identificeren die een overzicht geven van het soort bezoekers aan de Noordzeekust.
Noord-Hollandse opportunisten zijn mensen die in Noord-Holland wonen en op het laatste moment besluiten de Noordzeekust te bezoeken. Het weer speelt een belangrijke rol in hun besluit. Ze kennen de plek waar ze naartoe gaan en aangezien ze frequente bezoekers zijn, zoeken ze niet naar informatie voor of tijdens hun verblijf. Het verblijf is kort (gemiddeld 4 uur). Noord-Hollandse opportunisten komen het hele jaar door, maar vooral in de zomer en de lente. De Noord-Hollandse opportunist heeft vele gezichten. Over het algemeen komen deze bezoekers alleen of als stel boven de 50 jaar. De meesten van hen komen voor de natuur en het strand. De voornaamste activiteiten zijn wandelen, eten en
De gekozen kernprofielen zijn ‘Noord-Hollandse opportunisten’, ‘familie verblijfsbezoekers’ en ‘internationale nieuwkomers’.
drinken en winkelen. De activiteit winkelen past niet in een specifiek gedetailleerder profiel. Winkelen maakt in het profiel van de Noord-Hollandse opportunisten wel het verschil tussen de big spenders en de rest van de bezoekers uit deze categorie. Vergeleken met andere bezoekersprofielen geven Noord-Hollandse opportunisten gemiddeld minder geld uit tijdens hun bezoek. Maar gezien het feit dat ze frequente bezoekers zijn, mag hun aandeel op economisch vlak niet worden onderschat. Een op de vijf opportunisten is een geregelde bezoeker (6 tot 10 bezoeken per drie jaar) en een op de drie een zeer frequente bezoeker (meer dan 10 bezoeken per drie jaar).
44 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 45 45 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Conclusie 3
Deze bezoekers zijn zeer tevreden over de bestemming en genieten van het strand, de natuur, de sfeer en de stilte van de
Meer dan andere bezoekers worden internationale nieuwkomers beïnvloed door de nabijheid van Amsterdam. Voor
Noordzeekust. Ze waarderen ook de bereikbaarheid. Ongeacht het feit dat de Noordzeekust wellicht een logische bestemming
dagbezoekers is Amsterdam de belangrijkste bestemming en is een excursie naar de Noordzeekust een goede manier om
is voor Noord-Hollandse opportunisten, gaan ze hier niet naar toe bij gebrek aan alternatieven: ze besluiten de bestemming te
de Nederlandse natuur te bekijken. Het besluit tot het maken van de excursie wordt op het allerlaatste moment genomen
bezoeken omdat ze hem leuk vinden.
met behulp van diverse informatiebronnen. Het bezoek vindt meestal plaats in het gezelschap van partner of vrienden. Deze bezoekers reizen niet vaak met kinderen en zijn jonger dan gemiddeld. Ze zijn meer tevreden met hun verblijf dan de
Een manier om het economische aandeel van deze bezoekers te vergroten, is het onder de aandacht brengen van de
gemiddelde dagbezoeker, maar ze zijn tevens eerder geneigd te zeggen dat ze niet terug willen komen. Deze bezoekers zijn
activiteiten die een bestemming biedt, dus het handelen vanuit een aanbodperspectief. Aangezien de opportunisten niet
oververtegenwoordigd in Velsen/IJmuiden aan Zee en Zandvoort, waarschijnlijk door de goede verbinding met Amsterdam.
zelf zoeken naar informatie, zal de informatie naar hen gebracht moeten worden. Het feit dat deze bezoekers allemaal in Noord-Holland wonen, maakt dit goed uitvoerbaar.
Onder de internationale nieuwkomers zijn ook verblijfsbezoekers. De nabijheid van Amsterdam speelt ook een rol in hun besluit tot bezoek, maar minder dan bij dagbezoekers. Zij zoeken veel informatie voordat ze op bezoek gaan. Deze verblijfs-
3.1.2. Familie verblijfsbezoekers
bezoekers worden voornamelijk aangetrokken door de natuur, maar zijn eerder dan andere bezoekers geneigd om ‘plezier’
Samen met de Noord-Hollandse opportunisten zijn familie verblijfsbezoekers het fundament van toerisme aan de
te noemen als een reden tot bezoek. Ze verblijven in hotels en hebben een significant korter verblijf dan andere verblijfs
Noordzeekust. Deze bezoekers met kinderen komen uit heel Nederland (hoewel Noord-Holland, Zuid-Holland en Gelderland
bezoekers. Van de badplaatsen aan de Noordzeekust gaan ze voornamelijk naar Zandvoort. Hun algehele tevredenheid is
iets sterker vertegenwoordigd zijn) en nabije gebieden in Duitsland (voornamelijk Nordrhein-Westfalen). De overgrote
goed, maar lager dan gemiddeld en hun intentie om terug te keren is significant lager.
meerderheid van hen is tussen de 31 en 50 jaar oud. Of het nu dagbezoekers of verblijfsbezoekers zijn, internationale nieuwkomers hebben de eigenschap om in verhouding Ondanks het feit dat de meeste familie verblijfsbezoekers herhaalbezoekers zijn, gebruiken ze informatie zowel voor als tijdens
meer geld per dag en per persoon uit te geven dan andere bezoekers. Ze zijn om die reden een interessante doelgroep.
hun verblijf. De bezoekfrequentie van een herhaalbezoeker is gematigd: ze komen meestal tussen de een en vijf keer (in de
Het probleem is echter dat ze zich concentreren in slechts een paar bestemmingen aan de Noordzeekust en dat ze over het
laatste drie jaar). Van de nieuwkomers is de meerderheid buitenlander. Vergeleken met andere verblijfsbezoekers kijken zij het
algemeen minder vaak terugkeren dan andere profielen. Een verklaring zou kunnen zijn dat deze bezoekers benieuwd zijn
meest vooruit: ze maken op een vroeger moment de beslissing om een bezoek te brengen en om te boeken. Nieuwkomers
naar de natuur in Nederland – en hier ook daadwerkelijk van genieten – maar daarna geen behoefte hebben om de ervaring
kunnen in alle bestemmingen worden gevonden, maar zijn ondervertegenwoordigd in Velsen/IJmuiden aan Zee.
te herhalen. Internationale nieuwkomers zijn dus eerder interessant op het gebied van profieldiversificatie aan de Noordzeekust, dan wat
Familie verblijfsbezoekers zijn erg actief. Niet alleen doen ze meer in de bestemming zelf, ook zijn ze eerder geneigd om
betreft de aantallen waarin ze voorkomen. Gezien hun hoge uitgavenpatroon zijn ze ook een geschikte doelgroep voor
plekken buiten de bestemming te bezoeken. Dit hoge niveau van activiteit houdt verband met de duur van het bezoek, dat
marketingcampagnes. Op communicatiegebied staan deze bezoekers waarschijnlijk open voor een boodschap waarin de
boven het gemiddelde ligt.
Noordzeekust wordt gepresenteerd als een typisch Nederlandse ervaring in de Amsterdamse regio.
Het tevredenheidsniveau van dit bezoekersprofiel ligt boven het gemiddelde, wat verklaart waarom het percentage bezoekers dat de intentie heeft terug te keren erg hoog is. Hoewel er dus veel nieuwkomers zeggen terug te willen komen, geeft 33%
3.2. Bezoekers van de kust in het Amsterdam Bezoekersonderzoek
aan dat niet te zullen doen. Dit kan verband houden met de slechte weersomstandigheden en een relatief lagere tevredenheid over faciliteiten voor kleine kinderen. De algehele tevredenheid van de bezoekers die niet wensen terug te komen is significant
Van de 6.184 bezoekers die in Amsterdam zijn geïnterviewd tijdens het Amsterdam Bezoekersonderzoek in 2006-2007
lager dan het gemiddelde (7,3 op een schaal van 10).
verklaarden 209 dat ze naar het strand zijn geweest. Bij nadere beschouwing bevestigen deze bezoekers de voornaamste eigenschappen van de bovengenoemde ‘internationale nieuwkomers’ met een dagbezoekersprofiel. Het verschaft bovendien
De gemiddelde uitgave per persoon per dag van familie verblijfsbezoekers is iets lager dan gemiddeld, maar aangezien ze
extra informatie.
langer blijven zijn hun uitgaven over het geheel genomen hoger. De meerderheid van deze bezoekers (78,5%) is niet Nederlands (3,3% van de respondenten) of Duits (18,2%). Slechts een klein Familie verblijfsbezoekers vormen een bezoekersprofiel dat van bijzonder groot belang is voor de ontwikkeling van de
deel van hen is op rondreis door Europa. Amsterdam is de belangrijkste bestemming en daarom verblijven ze in de stad zelf;
Noordzeekust. Het ligt voor de hand om het aantal bezoekers met een dergelijk profiel te willen verhogen. Vanuit
slechts 7% bezoekt de stad één dag. Ze verblijven vooral in hotels (43%) en hostels (27%). Slechts 17% komt met de auto naar
communicatie-oogpunt zijn ze vrij makkelijk te bereiken, omdat ze vaak informatie zoeken. Geografisch gezien komen ze
Nederland.
voornamelijk uit Nederland en Nordrhein-Westfalen. Het is niet bekend hoeveel van hen de kust al bezocht hebben. Wel is bekend dat 50% van hen nog nooit in Amsterdam is
3.1.3. Internationale nieuwkomers
geweest en dat de andere helft vooral bestaat uit incidentele bezoekers (29% heeft in de afgelopen drie jaar geen bezoek
Internationale nieuwkomers kunnen worden gedefinieerd als nieuwkomers die noch afkomstig zijn uit Nederland, noch uit
gebracht en 54% bracht 1 tot 5 keer een bezoek). Zij komen naar Amsterdam voor ontspanning.
Duitsland. Het profiel vertegenwoordigt een minderheid van de bezoekers. Ondanks het feit dat tijdens het Noordzeekust Bezoekersonderzoek slechts 97 van dit soort bezoekers zijn geïnterviewd, zijn de specifieke kenmerken van dit profiel zo duidelijk dat ze noemenswaardig zijn.
46 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 47 47 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Conclusie 3 Deze bezoekers zijn beduidend jonger dan de gemiddelde bezoeker van de kust: 48% van hen is jonger dan 30 en 19% is
3.3.6. Bestedingen
tussen de 31 en 40 jaar oud. Ze reizen zonder kinderen (92%) en zelden alleen (14% individuele reizigers). Meestal reizen ze
De uitgaven van dagbezoekers stijgen. Gemiddeld besteden verblijfsbezoekers minder dan in 2003, maar dit houdt verband
met een (44%) of meer mensen (42%), voornamelijk partners of andere familieleden (52%) of vrienden (42%). Het aantal
met het feit dat voor het onderzoek van 2008 meer bezoekers zijn geïnterviewd die op campings verbleven. Deze bezoekers
mannen en vrouwen is nagenoeg gelijk.
geven structureel minder uit, dan bezoekers die in hotels verblijven. Ze geven bovendien iets minder uit dan in 2003. Hiertegenover staat dat bezoekers die in hotels verblijven meer uitgeven dan in 2003.
Een van de meest opvallende kenmerken is dat ze vooral geïnformeerd zijn door vrienden en familie: 73% van hen noemt deze informatiebron, tegen 16% van de gemiddelde verblijfsbezoekers in Amsterdam. Aan de andere kant maken ze minder gebruik
3.3.7. Tevredenheid
van internet dan gemiddeld (24% tegen 53%).
De algehele tevredenheid blijft stabiel, maar andere belangrijke pijlers verschillen. De grootste ontwikkeling is de ‘prijs-kwaliteitverhouding’ van een bestemming. Bezoekers richtten de aandacht ook op de horecasector die, ondanks de
Een ander kenmerk is dat hun verblijfsbezoek beduidend langer is dan dat van de gemiddelde verblijfsbezoeker (6,9 nachten
goede tevredenheidsscore, vaker slecht beroordeeld is dan in 2003. Vergeleken met de vorige onderzoekseditie noemen
in plaats van 4,0).
bezoekers minder vaak ‘hoge prijzen’ en ‘viesheid’ als gevraagd werd naar de negatieve aspecten van een bestemming.
Naast een bezoek aan het strand ondernemen deze bezoekers weinig buiten Amsterdam. De enige andere activiteit die vaak
De algehele indruk die dit onderzoek geeft, is vrij positief. De Noordzeekust is een bestemming die haar bezoekers tevreden
genoemd wordt, is een bezoek aan Haarlem (27%).
stemt en die kan rekenen op een hoog niveau van herhaalbezoekers. Er is klaarblijkelijk geen groot probleem met het product. De bestemming is echter sterk afhankelijk van het weer en van een beperkt aantal afzetmarkten. Nieuwe afzetmarkten zijn
3.3. Belangrijkste trends en ontwikkelingen sinds 2003
moeilijker te overtuigen dan de traditionele. Diversificatie is een uitdaging die de Noordzeekust zal moeten aandurven als het in de toekomst het risico wat de huidige beperkte afzetmarkten met zich meebrengen, wil verlagen.
Het Noordzeekust Bezoekersonderzoek 2008 loopt opvallend in lijn met de vorige editie en bevestigt de validiteit van de bevindingen uit 2003. In één woord: stabiel. De algemene tevredenheidsscore is hier een goed voorbeeld van. Ondanks het feit dat er geen grote veranderingen hebben plaatsgevonden, zijn er wel ontwikkelingen te zien. De belangrijkste ontwikkelingen worden hieronder per thema genoemd.
3.3.1. Bezoekersprofiel In vergelijking met 2003 zijn de geïnterviewden over het algemeen jonger, komen ze van dichtbij en blijven ze iets langer. Tegelijkertijd is het aandeel van herhaalbezoekers groter, maar de frequentie van bezoek daalt.
3.3.2. Verblijfsduur Zowel dagbezoekers als verblijfsbezoekers vertonen in 2008 een langere gemiddelde verblijfsduur.
3.3.3. Beslissingsproces Het besluit tot bezoek wordt steeds vaker op het laatste moment gemaakt. ‘Natuur en ontspanning’ en ‘strandbezoek’ blijven de belangrijkste redenen voor bezoek, maar een stijgend aantal bezoekers noemt ook ‘plezier’.
3.3.4. Transport In vergelijking met 2003 gebruiken dagbezoekers vaker de bus. Het gebruik van deze vorm van transport blijft echter relatief gering.
3.3.5. Activiteiten ‘Op het strand liggen’ is een activiteit die veel minder genoemd wordt dan in het verleden. Aan de ander kant wordt ‘winkelen’ steeds populairder, voornamelijk onder verblijfsbezoekers.
48 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 49 49 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Appendix 4
4 Appendix
I. Land van herkomst verblijfsbezoekers Permanent woonachtig
Aantal respondenten
% van totaal
% van markt
Anders
3
0,4%
100,0%
Australië
1
0,1%
100,0%
Brussels Hoofdstedelijk gewest
2
0,2%
8,3%
Prov. Antwerpen
7
0,8%
29,2%
Prov. Limburg (B)
3
0,4%
12,5%
Prov. Oost-Vlaanderen
1
0,1%
4,2%
Prov. Vlaams-Brabant
5
0,6%
20,8%
Prov. West-Vlaanderen
3
0,4%
12,5%
Prov. Hainaut
3
0,4%
12,5%
24
2,8%
100,0%
1
0,1%
100,0%
4
0,5%
1,6%
België
Totaal China Duitsland Stuttgart
50 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 51 51 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Appendix 4 Frankrijk
Karlsrühe
5
0,6%
2,0%
Freiberg
5
0,6%
2,0%
Ile-de-France
5
0,6%
31,3%
Tübingen
7
0,8%
2,7%
Champagne-Ardenne
1
0,1%
6,3%
Oberbayern
7
0,8%
2,7%
Haute-Normandie
2
0,2%
12,5%
Niederbayern
5
0,6%
2,0%
Basse-Normandie
1
0,1%
6,3%
Oberpfalz
4
0,5%
1,6%
Bourgogne
3
0,4%
18,8%
Oberfranken
3
0,4%
1,2%
Lorraine
1
0,1%
6,3%
Mittelfranken
3
0,4%
1,2%
Franche-comte
1
0,1%
6,3%
Unterfranken
3
0,4%
1,2%
Pays-de-Loire
1
0,1%
6,3%
Schwaben
5
0,6%
2,0%
Rhone-Alpes
1
0,1%
6,3%
Berlin
10
1,2%
3,9%
Totaal
16
1,9%
100,0%
Brandenburg-Nordost
4
0,5%
1,6%
Brandenburg-Süd
3
0,4%
1,2%
Cumbria
2
0,2%
9,5%
Bremen
3
0,4%
1,2%
Great Manchester
4
0,5%
19,0%
Hamburg
7
0,8%
2,7%
Lancashire
1
0,1%
4,8%
Darmstadt
5
0,6%
2,0%
West Yorkshire
1
0,1%
4,8%
Gießen
6
0,7%
2,4%
Derbyshire and Nothinghamshire
1
0,1%
4,8%
Kassel
1
0,1%
0,4%
Lincolnshire
1
0,1%
4,8%
Braunschweig
1
0,1%
0,4%
West Midlands
1
0,1%
4,8%
Hannover
7
0,8%
2,7%
Inner London
2
0,2%
9,5%
Lüneburg
5
0,6%
2,0%
Outer London
2
0,2%
9,5%
Weser-Ems
3
0,4%
1,2%
Berkshire, Buckinghamshire and Oxfordshire
2
0,2%
9,5%
Düsseldorf
41
4,8%
16,1%
Devon
2
0,2%
9,5%
Köln
35
4,1%
13,7%
West Wales and the Valleys
1
0,1%
4,8%
Münster
30
3,5%
11,8%
North Eastern Scotland
1
0,1%
4,8%
Detmold
10
1,2%
3,9%
Totaal
21
2,5%
100,0%
Arnsberg
3
0,4%
1,2%
Koblenz
5
0,6%
2,0%
Liguria
1
0,1%
100,0%
Rheinhessen-Pfalz
4
0,5%
1,6%
Totaal
1
0,1%
100,0%
Saarland
1
0,1%
0,4%
Chemnitz
1
0,1%
0,4%
Drenthe
16
1,9%
3,2%
Dresden
1
0,1%
0,4%
Flevoland
18
2,1%
3,6%
Leipzig
1
0,1%
0,4%
Friesland
26
3,1%
5,1%
Sachsen-Anhalt
2
0,2%
0,8%
Gelderland
63
7,4%
12,5%
Onbekend
15
1,8%
5,9%
Groningen
21
2,5%
4,2%
255
30,0%
100,0%
Limburg
16
1,9%
3,2%
Noord-Brabant
62
7,3%
12,3%
Noord-Holland
127
14,9%
25,1%
Totaal
52 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Groot-Brittannië
Italië
Nederland
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 53 53 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Appendix 4 Drenthe
6
1,1%
1,3%
9,9%
Flevoland
17
3,0%
3,7%
0,5%
0,8%
Friesland
9
1,6%
2,0%
66
7,8%
13,0%
Gelderland
16
2,8%
3,5%
1
0,1%
0,2%
Groningen
13
2,3%
2,8%
506
59,5%
100,0%
Limburg
6
1,1%
1,3%
Oostenrijk
2
0,2%
100,0%
Noord-Brabant
28
5,0%
6,1%
Polen
5
0,6%
100,0%
Noord-Holland
294
52,0%
63,9%
Overijssel
11
1,9%
2,4%
Overijssel
36
4,2%
7,1%
Utrecht
50
5,9%
Zeeland
4
Zuid-Holland Onbekend Totaal
Nederland
Spanje Cantabria
1
0,1%
14,3%
Utrecht
24
4,2%
5,2%
Aragon
1
0,1%
14,3%
Zeeland
4
0,7%
0,9%
Communidad de Madrid
1
0,1%
14,3%
Zuid-Holland
32
5,7%
7,0%
Illes Balears
1
0,1%
14,3%
Totaal
460
81,4%
100,0%
Catalûna
1
0,1%
14,3%
Oostenrijk
1
0,2%
Onbekend
2
0,2%
28,6%
Polen
2
0,4%
Totaal
7
0,8%
100,0%
Spanje
9
1,6%
Verenigde Staten
3
0,5%
1
0,2%
565
100,0%
Verenigde Staten Delaware
1
0,1%
33,3%
Zwitserland
Hawaii
1
0,1%
33,3%
Totaal
Texas
1
0,1%
33,3%
Totaal
3
0,4%
100,0%
5
0,6%
100,0%
850
100,0%
100,0%
Zwitserland Totaal
III. Frequentie van bezoek herhaalbezoekers Percentage Dag bezoekers
II. Land van herkomst dagbezoekers Permanent woonachtig
% van markt
Geen bezoek in de laatste 3 jaar
11%
1 - 5 keer
41%
11 - 25 keer
14%
26 - 50 keer
5%
Aantal respondenten
% van totaal
Anders
3
0,5%
6 - 10 keer
21%
België
8
1,4%
meer dan 50 keer
8%
Canada
3
0,5%
Totaal
China
2
0,4%
Denemarken
1
0,2%
Duitsland
56
Frankrijk
Geen bezoek in de laatste 3 jaar
13%
1 - 5 keer
65%
9,9%
11 - 25 keer
6%
10
1,8%
26 - 50 keer
3%
Groot Brittannië
3
0,5%
6 - 10 keer
10%
Italië
2
0,4%
meer dan 50 keer
3%
Japan
1
0,2%
Totaal
54 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Verblijfs bezoekers
100%
100%
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 55 55 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Appendix 4
V. Termijn voor beslissing per nationaliteit
IV. Invloed Amsterdam op besluit tot bezoek
Aantal
Percentage
Vandaag
6
1,2%
10,8%
Gisteren
30
5,9%
132
79,5%
Een week geleden
122
24,1%
236
100,0%
Een maand geleden
111
21,9%
Jazeker
7
5,0%
Twee tot drie maanden geleden
74
14,6%
Ja, een beetje
7
5,0%
Vier tot zes maanden geleden
60
11,9%
Nee
126
90,0%
Zeven maanden tot een jaar geleden
47
9,3%
Totaal
185
100,0%
Meer dan een jaar geleden
56
11,1%
Jazeker
7
7,1%
506
100,0%
Ja, een beetje
12
4,1%
Vandaag
4
1,6%
Nee
151
88,8%
Gisteren
13
5,1%
Totaal
262
100,0%
Een week geleden
47
18,4%
Jazeker
3
3,7%
Een maand geleden
61
23,9%
Ja, een beetje
7
1,6%
Twee tot drie maanden geleden
47
18,4%
Nee
181
94,8%
Vier tot zes maanden geleden
35
13,7%
Zeven maanden tot een jaar geleden
16
6,3%
Totaal
276
100,0%
Meer dan een jaar geleden
32
12,5%
Jazeker
18
18,0%
255
100,0%
Ja, een beetje
20
16,2%
Vandaag
7
7,9%
Nee
73
65,8%
Gisteren
7
7,9%
Totaal
185
100,0%
Een week geleden
17
19,1%
Jazeker
48
13,4%
Een maand geleden
20
22,5%
Ja, een beetje
29
22,2%
Twee tot drie maanden geleden
15
16,9%
Nee
139
64,4%
Vier tot zes maanden geleden
14
15,7%
Totaal
271
100,0%
Zeven maanden tot een jaar geleden
4
4,5%
Meer dan een jaar geleden
5
5,6%
Meer dan een jaar geleden
5
5,6%
89
100,0%
Stad waarin de enquête plaatsvindt
Bergen aan Zee
Callantsoog
Egmond aan Zee
Texel
Velsen/IJmuiden aan Zee
Zandvoort
Aantal
Percentage
Jazeker
18
9,6%
Ja, een beetje
16
Nee Totaal
Nederland
Totaal Duitsland
Totaal Overig
Totaal
56 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 57 57 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Appendix 4
VI. Geraadpleegde websites ter voorbereiding bezoek Aantal keer genoemd
Percentage
www.google.com
96
39%
www.texel.nl
29
12%
www.centerparcs.nl
23
9%
www.noord-holland.com
12
5%
www.vvv.nl
11
4%
www.teso.nl
9
4%
www.vvvtexel.nl
6
2%
www.zandvoort.nl
5
2%
www.callantsoog.nl
4
2%
www.dekrim.nl
3
1%
www.anwb.nl
2
1%
www.bungaloos.nl
2
1%
www.ecomare.nl
2
1%
www.holland.nl
2
1%
www.IJmuiden aan Zee.nl
2
1%
www.landal.nl
2
1%
www.ns.nl
2
1%
www.roompot.nl
2
1%
www.texelplaza.nl
2
1%
www.texelvakanties.nl
2
1%
www.weekendjeweg.nl
2
1%
Hotel.
1
0%
www.9292ov.nl
1
0%
www.amsterdam.nl
1
0%
www.anwbfietsroutes.nl
1
0%
www.beachhotel.nl
1
0%
www.Bergen aan Zee.nl
1
0%
www.campingcoogerstrand.nl
1
0%
www.campingcoogerveld.nl
1
0%
www.campingsnoordholland.nl
1
0%
www.connexxion.nl
1
0%
www.coogerstrand.nl
1
0%
www.duinzicht.nl
1
0%
58 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
VII. Accommodatietype per nationaliteit Aantal
Percentage
5
1%
204
42%
Eigen accommodatie
2
0%
0%
Eigen boot/huurboot
2
0%
1
0%
Familie/vrienden/kennissen
47
10%
www.kamperennoordholland.nl
1
0%
Hotel
82
17%
www.madurodam.nl
1
0%
Huisje in bungalowpark
81
17%
www.thegreatpalace.nl
1
0%
Huisje/appartement
47
10%
www.vakantiehuizen.nl
1
0%
Jeugdherberg/-hotel
3
1%
www.vrijuit.nl
1
0%
Pension/bed & breakfast/kamer op privé-adres
10
2%
www.vvvkennemerland.nl
1
0%
Totaal
483
100%
www.weeronline.nl
1
0%
Anders
1
0%
245
100%
Camping
86
34%
Familie/vrienden/kennissen
13
5%
Hotel
62
24%
Huisje in bungalowpark
34
13%
Huisje/appartement
50
20%
Pension/bed & breakfast/kamer op privé-adres
8
3%
Totaal
254
100%
Anders
1
1%
Camping
15
17%
Familie/vrienden/kennissen
9
10%
Hotel
31
35%
Huisje in bungalowpark
15
17%
Huisje/appartement
14
16%
Jeugdherberg/-hotel
1
1%
Pension/bed & breakfast/kamer op privé-adres
2
2%
88
100%
www.expedia.nl
1
0%
www.ferry.nl
1
0%
www.global.nl
1
0%
Camping
www.groenloo.nl
1
0%
www.hogeboom.nl
1
www.hotelopduin.nl
Totaal
Nederland
Duitsland
Overig
Anders
Totaal
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 59 59 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Appendix 4 Duitsland
VIII. Bestedingen dagbezoekers Noordzeekust per persoon per dag Eten drinken (incl. clubs, terrasbezoek)
€
15,00
Lokaal vervoer
€
3,40
Winkelen (incl. markten)
€
9,50
Attractie- of museumbezoek
€
1,30
Theater & concerten
€
0,00
Soft drugs of coffeeshop
€
0,40
Overige uitgaven
€
1,10
Rekenkundig gemiddelde
€
30,60
dagbezoek
verblijfsbezoek
IX. Negatieve aspecten per nationaliteit: dagbezoekers versus verblijfsbezoekers
Nederland
dagbezoek
verblijfsbezoek
60 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Parkeren - duur
4
7,8%
Parkeren - moeilijk
2
3,9%
Het weer
6
11,8%
Slecht bereikbaar met auto
1
2,0%
Weinig winkels
5
9,8%
Duur
1
2,0%
Saai, niets te doen
1
2,0%
Geen negatieve aspecten
40
78,4%
Totaal
60
117,6%
Vuil
4
1,9%
Parkeren - duur
11
5,2%
Parkeren - moeilijk
16
7,5%
Het weer
27
12,7%
Slecht bereikbaar met auto
2
,9%
Slecht bereikbaar met OV
1
,5%
Aantal
Percentage
Vuil
7
1,7%
Druk, massatoerisme
8
3,8%
Parkeren - duur
22
5,3%
Weinig winkels
16
7,5%
Parkeren - moeilijk
22
5,3%
Duur
11
5,2%
Het weer
25
6,0%
Saai, niets te doen
1
,5%
Slecht bereikbaar met auto
16
3,8%
Anders negatief
14
6,6%
Slecht bereikbaar met OV
4
1,0%
Geen negatieve aspecten
148
69,5%
Druk, massatoerisme
9
2,1%
Totaal
259
121,6%
Weinig winkels
31
7,4%
Vuil
1
2,3%
Duur
16
3,8%
Parkeren - duur
1
2,3%
Saai, niets te doen
10
2,4%
Het weer
2
4,7%
Anders negatief
58
13,8%
Weinig winkels
5
11,6%
Geen negatieve aspecten
269
64,2%
Duur
1
2,3%
Totaal
489
116,7%
Anders negatief
2
4,7%
Vuil
5
1,2%
Geen negatieve aspecten
35
81,4%
Parkeren - duur
20
4,8%
Totaal
47
109,3%
Parkeren - moeilijk
24
5,8%
Vuil
2
2,5%
Het weer
31
7,5%
Parkeren - duur
5
6,3%
Slecht bereikbaar met auto
5
1,2%
Parkeren - moeilijk
4
5,1%
Slecht bereikbaar met OV
9
2,2%
Het weer
9
11,4%
Druk, massatoerisme
18
4,3%
Slecht bereikbaar met auto
1
1,3%
Weinig winkels
12
2,9%
Weinig winkels
2
2,5%
Duur
11
2,6%
Duur
2
2,5%
Saai, niets te doen
8
1,9%
Saai, niets te doen
1
1,3%
Anders negatief
51
12,3%
Anders negatief
6
7,6%
Geen negatieve aspecten
54
68,4%
Totaal
86
108,9%
Geen negatieve aspecten
279
67,1%
Totaal
473
113,7%
Overig
dagbezoek
verblijfsbezoek
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 61 61 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Appendix 4
X. Groepsgrootte van bezoekers per nationaliteit
Nederland
76
7,9%
Nederland
XIII. Interviews per sublocatie in 2008
Aantal
Percentage
< 20 jr.
31
3%
21-30 jr.
113
31-40 jr.
Badplaats
Sublocatie
% interviews
Bergen aan Zee
BW Hotel Marijke
2%
12%
Camping de Bregman
22%
200
21%
Boulevard Bergen aan Zee
23%
41-50 jr.
220
23%
VVV Bergen aan Zee
8%
51-60 jr.
188
19%
Zee Aquarium
12%
> 60 jr.
213
22%
Centrum/winkelcentrum
25%
Totaal
965
100%
Hotel 1900
2%
< 20 jr.
12
4%
Hotel Meijer
0%
Hotel Victoria
7%
Camping Tempelhof
23%
2
481
49,8%
3
123
12,7%
4
163
16,9%
5
64
6,6%
6
18
1,9%
Meer dan 6
40
4,1%
965
100,0%
1
8
2,6%
2
121
38,9%
21-30 jr.
39
13%
3
67
21,5%
31-40 jr.
85
27%
4
71
22,8%
41-50 jr.
90
29%
De Nollen
6%
5
22
7,1%
51-60 jr.
54
17%
Strandpaviljoen Vos
16%
6
11
3,5%
> 60 jr.
30
10%
Meer dan 6
11
3,5%
Strandpaviljoen Noordzeebad
6%
311
100,0%
Totaal
310
100%
Camping Callassande
23%
5
3,6%
21-30 jr.
41
30%
Sportcentrum het Coraaltje
9%
31-40 jr.
48
35%
Centrum - Dorpsplein e.o.
18%
25
18%
Zuiderduin
13%
Totaal Overig
Percentage
1
Totaal Duitsland
Aantal
XI. Leeftijd per nationaliteit
1 2
49
Duitsland
Overig
35,5%
Callantsoog
3
29
21,0%
41-50 jr.
4
30
21,7%
51-60 jr.
17
12%
Hotel Bellevue
8%
5
12
8,7%
> 60 jr.
6
4%
Recreatiepark De Woudhoeven
18%
6
2
1,4%
Totaal
137
100%
Omgeving strandboulevard
34%
Meer dan 6
11
8,0%
Winkelstraten
18%
138
100,0%
VVV Egmond aan Zee
10%
Maritiem & Juttersmuseum
3%
Camping Kogerstrand
2%
Strand
1%
Veerboot naar Den Helder
83%
Strandtent paal 17
1%
Vakantiecentrum de Krim
10%
Holiday Inn
15%
Camping de Duindoorn
30%
Kennemerboulevard
25%
Strandopgang IJmuiden aan Zee
22%
Strandopgang IJmuiderslag
1%
Havenfestival (Trawlerkade)
5%
Trouwbeurs Beeckestijn
2%
Totaal
XII. Kinderen jonger dan 15 jaar in gezelschap
Nederland
Duitsland
Overig
Aantal
Percentage
Ja
271
30%
Nee
619
70%
Totaal
890
100%
Ja
132
44%
Nee
171
56%
Totaal
303
100%
Ja
43
32%
Nee
90
68%
133
100%
Totaal
62 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
Egmond aan Zee
Texel
Velsen/IJmuiden aan Zee
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 63 63 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Appendix 4 Zandvoort
Strandhotel Zandvoort Center Parcs
19%
NH Zandvoort Hotel
0%
Camping De Duinrand/Park Zandvoort Centerparcs
25%
Camping de Branding
4%
Best Western Palace
4%
Boulevard tussen NH en De Branding
19%
Boulevard thv Badhuisplein
5%
Boulevard Paulus Loot (Zuid) thv Friedhoffplein
4%
Tempelhof - Callantsoog (camping) 40
(winkel)straten
18%
Totaal
XV. Interviews per sublocatie in 2003 Badplaats Bergen aan Zee
Callantsoog
XIV. Interviews per sublocatietype in 2003
Bergen aan Zee
Callantsoog
Percentage Verblijfsaccommodatie
48,6%
Op straat \ winkelstraat
29,4%
Bij strandopgang \ boulevard
21,5%
Anders
0,6%
Totaal
100,0%
Verblijfsaccommodatie
44,6%
Op straat \ winkelstraat
36,2%
Bij strandopgang \ boulevard Totaal Egmond aan Zee
Velsen/IJmuiden aan Zee
Zandvoort
Op straat \ winkelstraat
33,3%
29,4% 100,0%
Tulip Inn - Callantsoog (hotel) 60
57,6% 42,4% 100,0%
Zuiderduin - Egmond aan Zee (hotel) 20
18,8%
BW Hotel Bellevue - Egmond aan Zee (hotel) 20
20,0%
De Boei - Egmond aan Zee (hotel) 40
30,6%
De Woudhoeve - Egmond aan Zee (camping) 40
30,6%
Totaal
100,0%
Velsen/IJmuiden aan Zee
Holiday Inn - IJmuiden aan Zee (hotel) 100
100,0%
Zandvoort
Strandhotel Zandvoort Center Parcs - Zandvoort (hotel) 40
41,3%
Park Zandvoort CenterParcs - Zandvoort (bungalow) 50
58,7%
Totaal
100,0%
28,9%
54,5%
Op straat \ winkelstraat
25,6%
Bij strandopgang \ boulevard
19,0%
Anders
0,8%
Totaal
100,0%
Verblijfsaccommodatie
44,7%
Op straat \ winkelstraat
42,3%
Bij strandopgang \ boulevard
13,0%
64 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
23,5%
Hotel 1900 - Bergen aan Zee (hotel) 30
100,0%
Verblijfsaccommodatie
Totaal
Blooming Hotel - Bergen aan Zee (hotel) 30
19,2%
37,8%
Totaal
47,1%
100,0%
Verblijfsaccommodatie
Bij strandopgang \ boulevard
BW Hotel Marijke - Bergen aan Zee (hotel) 40
Totaal
Egmond aan Zee
Badplaats
Percentage
100,0%
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 65 65 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
Appendix 4
XVI. Datum waarop interviews zijn afgenomen, per locatie
Datum interview Bergen aan Zee
Aantal interviews
Percentage
2008 06 22
9
3,8%
2008 06 23
8
3,3%
2008 07 03
17
7,1%
2008 07 08
10
4,2%
2008 07 14
4
1,7%
2008 07 15
14
5,9%
2008 07 27
11
4,6%
2008 08 02
12
5,0%
2008 08 14
16
6,7%
2008 08 20
15
6,3%
2008 09 07
13
5,4%
2008 09 15
12
5,0%
2008 09 19
3
1,3%
2008 10 11
16
6,7%
2008 10 17
12
5,0%
2008 10 19
22
9,2%
2008 10 21
17
7,1%
2008 10 24
10
4,2%
2008 10 25
15
6,3%
2008 10 26
3
1,3%
239
100,0%
2008 06 27
12
6,4%
2008 07 01
18
9,6%
2008 07 05
21
11,2%
2008 07 25
5
2,7%
2008 07 30
15
8,0%
2008 08 06
18
9,6%
2008 08 18
24
12,8%
2008 08 23
3
1,6%
2008 09 14
16
8,6%
2008 09 17
15
8,0%
2008 09 27
5
2,7%
Totaal Callantsoog
66 Noordzeekust Bezoekersprofiel 2009
0,7%
2008 10 10
2
1,0%
3
1,6%
2008 08 09
22
7,9%
2008 10 11
11
5,7%
2008 10 14
11
5,9%
2008 08 10
15
5,4%
2008 10 12
4
2,1%
2008 10 20
8
4,3%
2008 08 11
21
7,6%
2008 10 19
8
4,1%
2008 10 22
9
4,8%
2008 08 18
20
7,2%
2008 10 23
5
2,6%
2008 10 26
4
2,1%
2008 09 08
6
2,2%
2008 10 25
7
3,6%
187
100,0%
2008 09 11
12
4,3%
2008 10 26
4
2,1%
2008 06 22
6
2,3%
2008 09 14
9
3,2%
Totaal
194
100,0%
2008 06 24
10
3,8%
2008 09 17
22
7,9%
2008 05 24
29
10,7%
2008 06 25
2
0,8%
2008 09 23
19
6,9%
2008 05 25
12
4,4%
2008 07 03
13
4,9%
2008 09 27
8
2,9%
2008 06 12
8
2,9%
2008 07 08
9
3,4%
2008 09 30
7
2,5%
2008 06 16
9
3,3%
2008 07 14
12
4,5%
2008 10 05
14
5,1%
2008 07 04
19
7,0%
2008 07 15
15
5,6%
2008 10 06
18
6,5%
2008 07 10
4
1,5%
2008 07 27
8
3,0%
2008 10 13
3
1,1%
2008 07 16
10
3,7%
2008 08 02
11
4,1%
2008 10 14
5
1,8%
2008 07 19
16
5,9%
2008 08 14
23
8,6%
2008 10 20
4
1,4%
2008 07 22
16
5,9%
2008 08 20
11
4,1%
2008 10 22
11
4,0%
2008 08 03
6
2,2%
2008 08 26
29
10,9%
2008 10 26
6
2,2%
2008 08 15
32
11,8%
2008 09 07
7
2,6%
Totaal
277
100,0%
2008 08 21
19
7,0%
2008 09 15
20
7,5%
2008 06 26
3
1,5%
2008 09 05
2
0,7%
2008 09 19
7
2,6%
2008 06 27
12
6,2%
2008 09 13
10
3,7%
2008 10 11
16
6,0%
2008 06 28
10
5,2%
2008 09 16
16
5,9%
2008 10 17
9
3,4%
2008 06 29
11
5,7%
2008 09 20
29
10,7%
2008 10 19
15
5,6%
2008 07 04
10
5,2%
2008 09 26
12
4,4%
2008 10 21
21
7,9%
2008 07 10
9
4,6%
2008 10 11
6
2,2%
2008 10 25
22
8,3%
2008 07 16
12
6,2%
2008 10 12
8
2,9%
266
100,0%
2008 07 22
9
4,6%
2008 10 18
9
3,3%
2008 06 26
7
2,5%
2008 07 26
21
10,8%
Totaal
272
100,0%
2008 06 27
9
3,2%
2008 08 15
13
6,7%
2008 06 29
9
3,2%
2008 08 21
2
1,0%
2008 07 02
2
0,7%
2008 08 30
19
9,8%
2008 07 15
8
2,9%
2008 09 13
5
2,6%
2008 07 26
6
2,2%
2008 09 16
17
8,8%
2008 07 30
12
4,3%
Totaal Texel
2
2008 10 13
Totaal Egmond aan Zee
2008 08 06
Velsen/IJmuiden aan Zee
Zandvoort
Amsterdam Toerisme & Congres Bureau 67 67 Service Catalogue of OPS & IT Banking IT Infrastructure 2007
In samenwerking met de Provincie Noord-Holland
Uitgevoerd door:
De Ruyterkade 5, Postbus 3901 1001 AS Amsterdam www.amsterdamtourist.nl/www.iamsterdam.com