NIEUWSBRIEF. HELSINKI, the city that never sleeps. Terugblik op een internationale conferentie rond herstelrecht

HELSINKI, the city that never sleeps Terugblik op een internationale conferentie rond herstelrecht

© Karolien Mariën

Driemaandelijks tijdschrift September 2012 13de jaargang

NIEUWSBRIEF - N°2/12

NIEUWSBRIEF

België - Belgique P.B. / P.P. LEUVEN 1 BC 10656 P508764

Beste lezer,

Een tijd geleden borrelde op de redactie van de Nieuwsbrief de idee op om een nieuwsbrief te wijden aan een internationale conferentie rond herstelrecht. Veel mensen die dagelijks in de praktijk staan, hebben immers niet de kans om deel te nemen aan zo’n conferentie en van degenen die er wel al aan deelnamen horen we telkens opnieuw enthousiaste verhalen over hoe boeiend het is om mensen van over de hele wereld te ontmoeten en hun verhalen en ervaringen te beluisteren rond werken vanuit een herstelrechtelijke visie.

Redactiehelden

Anja Boers Carl Beckers Nele Devarrewaere Antje Segers Alice Delvigne Lenny Naert Lien Soetewey Pieter Verbeeck

In deze nieuwsbrief leest u dus het resultaat van een oproep die we als redactie een aantal weken voor de internationale conferentie van het European Forum for Restorative Justice (eerder deze lente te Helsinki) verstuurden. “Wordt u onze reporter ter plaatse?” vroegen we aan alle Vlamingen en Nederlanders die zich inschreven voor de conferentie. Heel wat enthousiaste reacties later, is dit uw nieuwsbrief. Via deze nieuwsbrief willen we dat netwerk wat korter tot bij de lezer brengen. Want zoals we in de tekst van Stefan Boonen (p.14) kunnen lezen, vinden ook wij het belangrijk om naar buiten te komen, op stap te gaan, mensen en visies te leren kennen en met elkaar in gesprek te gaan. We hopen dat de schoenen die we jullie hier bieden ook voor jullie passen. We willen jullie laten ervaren wat dat is zo’n conferentie, hoe het eraan toe gaat, welke thema’s besproken worden en op welke manier de verschillende workshops vorm krijgen. Welke mensen komen naar zo’n conferentie, vooral wetenschappers, of enkel bemiddelaars, en hoe werkt het allemaal in de verschillende deelnemende landen…? Welke quotes bleven in ons hoofd rondspoken en waren misschien de kiem, om zelf aan de slag te gaan? Hieronder leest u de ervaringen van ervaren bemiddelaar Nancy Van Eynde, die voor de eerste keer deelnam aan de conferentie in Helsinki. U leest haar frisse blik, haar bedenkingen en voelt haar inspiratie opborrelen naar aanleiding van de gesmaakte plenaire bijdrage van Ezzat Fattah, één van de ‘leading men’, als het op herstelrechtelijk denken aankomt.

Editoriaal


Daarnaast leest u zoals hierboven al aangekondigd veel persoonlijke indrukken over de verschillende workshops die mensen volgden en over de mensen die ze ontmoetten in Helsinki, the city that never sleeps (toch niet als er een herstelrechtelijke conferentie doorgaat en buiten de zon niet ondergaat (Midsömmar). Ook leest u een interview van Carl Beckers met de uittredende en de nieuwe voorzitter van het organiserende European Forum for Restorative Justice. Bemiddelaar Petra Sampers laat haar spinsels op u los onder de term: Maailma (on)kotini en de kers op de taart leest u achteraan in een exclusief interview van redactrice Antje Segers met niemand minder dan Nils ‘conflicts as property’ Christie. Achteraan splijt ook the stig de werkelijkheid weer in twee helften, raast hij door en denkt na over het concept ‘spijt’. Op maat gefileerd voor u? Of toch geen spek voor uw bek… u mag het ons altijd laten weten. We houden eraan alle medewerkers aan deze nieuwsbrief uitdrukkelijk te danken voor hun spontane en gewaardeerde medewerking!! Veel leesplezier, Pieter Verbeeck, in naam van de redactie.

PS: u kan Suggnomè en de herstelrechtelijke actualiteit nu ook volgen op facebook: https:// www.facebook.com/Suggnomebemiddelingenherstelrecht

Suggnomè vzw v o o r r e c h t v a n s p r e k e n

2

Trefdag 22 november 2012

Recente ontwikkelingen in restorative justice in België NIEUWSBRIEF - N°2/12

Meer info en inschrijven kan via: www.suggnome.be

3

WORKSHOPS

Plenary

Herstelrecht voor consumenten in of naast een proportioneel strafrecht? Hans Claus - Gevangenisdirecteur te Oudenaarde

Het onderwerp van de inleiding is maatschappelijke verandering. In dit verband focust de spreker op de introductie van de herstelgedachte in het Belgisch strafrecht. Hij brengt die introductie en het wedervaren van de herstelbeweging in verband met de grote evoluties binnen onze maatschappelijke ordening, trekt conclusies en doet enkele voorstellen.

Workshop 1

Workshop: onderzoek Bemiddeling in Strafzaken Dieter Burssens – Onderzoeker aan het NICC.

Bemiddeling in strafzaken vormt sinds zijn invoering in 1994 voorwerp van debat. Men is het vaak niet eens over de doelstellingen, noch over de manier waarop het in de praktijk moet worden gebracht. Een onderzoek binnen het NICC brengt de praktijk van bemiddeling in strafzaken in beeld door een analyse op de gegevens die door justitieassistenten worden geregistreerd in SIPAR, de databank van de justitiehuizen. Deelnemers aan de workshop krijgen een korte voorstelling van de bevindingen uit het onderzoek. Daarna worden zij uitgenodigd tot discussie over de mogelijkheden en grenzen van bemiddeling in strafzaken. Enkele cijfers, aangevuld met stellingen of vragen dienen als aanzet tot reflectie.

Workshop 2

Workshop: Methodiek tandembemiddeling Ingrid Marit en Hilde Vanlommel - slachtoffer-daderbemiddelaars arrondissement Antwerpen (Suggnomè vzw)

De methodiek van tandembemiddeling kwam tot bij ons via onze collega’s uit Oostenrijk. Het is een sterk gestructureerde manier om mensen in conflict met elkaar een rechtstreeks gesprek te laten aangaan. In deze workshop geven we kort wat achtergrond over de methodiek, we vertellen onze eigen ervaringen in een casus van intrafamiliaal geweld en we laten jullie proeven van de methodiek.

Workshop 3

Workshop: het Alternative project Inge Vanfraechem – Onderzoeker aan LINC (KULeuven).


In deze workshop wordt een Europees onderzoeksproject voorgesteld over de toepassing van bemiddeling en herstelrecht aangaande conflicten in interculturele settings. Het omvat de volgende punten:



(Europese) context van het onderzoek;



Voorstelling van de verschillende partners en plaatsen waar het onderzoek zal worden uitgevoerd;



Voor- en nadelen van actie-onderzoek;



Interculturele conflicten;



Toepasbaarheid van bemiddeling in interculturele settings.

Deze workshop is interactief en wil samen met de deelnemers nagaan wat de uitdagingen zijn van het implementeren van herstelrecht in interculturele conflicten.


4

WORKSHOPS

Workshop 4

Workshop: Een herstelgerichte benadering in de Jeugdzorg Riet Ysebaert – Coördinator van de HCA-dienst Brussel (vzw Alba)

Het Bemiddelingsburo Brussel (vzw ALBA) organiseert een kwaliteitsvol en toegankelijk aanbod van herstelbemiddeling en herstelgericht groepsoverleg (HERGO). Deze bemiddelingen vertrekken vanuit een gerechtelijk mandaat en worden via een HCA (herstelgerichte en constructieve afhandeling)-erkenning gesubsidieerd. Ook buiten dit HCA-kader kunnen herstelgerichte praktijken zeer zinvol ingezet worden. In voorzieningen uit de Bijzondere Jeugdzorg zijn de relaties tussen jongeren en tussen jongeren en hun begeleiders vaak zeer complex en kwetsbaar. Conflicten (al dan niet strafbare feiten) zijn hier dan ook onvermijdelijk. Vanuit een nood aan herstelgerichte antwoorden op deze conflicten, is ons proefproject ‘bemiddelen in residentiële voorzieningen’ ontstaan. In deze presentatie willen we een kritische terugblik geven op het eerste jaar van dit project. We schetsen de meerwaarde maar willen ook de knelpunten van het bemiddelen in een buiten-gerechtelijke, pedagogische context belichten.

Workshop 5

Workshop: Peacemaking circles Davy Dhondt en Ivo Aertsen - Davy werkt deeltijds als onderzoeker aan LINC (KULeuven) en deeltijds als slachtoffer-daderbemiddelaar bij Suggnomè vzw. Ivo is professor aan LINC (KULeuven)

Wanneer een misdrijf plaats vindt, is de focus van het strafrechtelijk systeem gericht op de dader en het slachtoffer. Parallel aan het strafrechtelijk systeem krijgen deze twee partijen bovendien de mogelijkheid om samen op zoek te gaan naar een oplossing via de slachtofferdaderbemiddeling. De directe omgeving van slachtoffer en dader, die ook gevolgen n.a.v. de gepleegde feiten ondervindt, wordt hierbij soms over het hoofd gezien. Ook de impact van een misdrijf op de ruimere gemeenschap en hun rol in de nasleep van de feiten (opvang slachtoffers, re-integratie daders) wordt soms vergeten. Peacemaking circles tracht deze personen ook een stem te geven door zowel slachtoffer, dader, hun beider omgeving, leden uit de ruimere gemeenschap en eventueel de gerechtelijke actoren actief te betrekken. Door gebruik te maken van een bepaalde gespreksmethode wordt een veilige sfeer gecreëerd, waarbij iedereen als mens kan deelnemen om oprecht op zoek te gaan naar een oplossing die voor iedereen aanvaardbaar is. In de workshop willen we even stilstaan bij deze methodiek, om daarna in discussie te gaan over een aantal belangrijke vragen hierbij, o.a.:

Workshop 6



Hoe kan je de ruimere gemeenschap betrekken? Is dit steeds wenselijk? En wat met de gemeenschap die niet aanwezig is?



Wat is de verhouding tussen een peacemaking circle en de gerechtelijke instanties/het verdere gerechtelijke verloop?

Workshop: Eigen Kracht Conferentie NIEUWSBRIEF - N°2/12

Mirjam Beyers - Trainer-supervisor voor EKC vzw “Een eigen kracht conferentie (EKC) wordt ingezet bij probleemsituaties of moeilijkheden waarbij belangrijke beslissingen moeten worden genomen of afspraken moeten worden gemaakt. De benadering vertrekt van de kracht van gezinnen en hun omgeving. Het gaat om ‘krachten bundelen’ en ‘de kring groter maken’ om zo de draagkracht te vergroten. Alle belangrijke personen rond iemand worden samengebracht om een plan van aanpak uit te werken: familie, vrienden, buren, kennissen.... In zo'n plan staat wat het netwerk zelf zal doen; de eigen krachten die ze kan en wil inzetten. Indien nodig of wenselijk geeft het netwerk aan waarvoor ze een beroep wil doen op aanvullende professionele hulp.

5

WORKSHOPS

EKC is meer dan een bepaald model of methodiek. Het is een manier om fundamentele burgerrechten te garanderen: het recht om zelf regie te behouden over je eigen leven, het recht van familie om betrokken te worden. EKC past in de bredere beweging van verzorgingsstaat naar participatie en actief burgerschap.”

Workshop 7

Workshop: Gemeenschapsontwikkeling in herstelrechtelijke praktijken Erik Claes – Docent aan de HUB.

In deze workshop wordt getracht op een alternatieve manier te kijken naar de plaats van gemeenschap, of samenleving in een herstelrechtelijk antwoord op criminaliteit. Met deze alternatieve lens wordt het locaal vrijwilligersproject belicht. De workshop wisselt theorievorming af met uitwisseling van voorbeelden van gemeenschapsontwikkeling in en rond herstelrechtelijke praktijken.

Workshop 8

Workshop: Within-without-walls Hilde Van Geel en Jan De Cock – Within without walls vzw Jan De Cock: vrijwilliger van het pastorale team in de gevangenis van Antwerpen, initiatiefnemer van projecten om het lot van gevangenen wereldwijd te verbeteren, auteur van o.a.‘Hotel Prison’ en ‘De Kelders van Congo’, voorzitter van Within-Without-Walls. Hilde Van Geel: zus van slachtoffer ‘levensdelict’, geeft aan daders en gewone burgers getuigenissen over verwerkings- en transformatieproces, medeoprichter en bestuurslid van Within-Without-Walls.

Jan De Cock en Hilde Van Geel brengen samen het verhaal over de uitgelezen kans die hun ontmoeting in zich droeg om de kloof tussen daders en slachtoffers overbrugbaar te maken. Door hun keuze - kijken naar de schijnbare tegenpool, de dialoog aangaan en empathie opbrengen voor elkaar - verbreedde hun visie op herstel voor slachtoffers en daders. Ze vertellen over projecten waarbij ze de maatschappij uitnodigen om een breder draagvlak te creëren waar zorg en aandacht voor beide groepen een evidentie zijn.

Workshop 9

Workshop: Herstelgericht werken in scholen Liesbeth Eggen, herstelbemiddelaar te Leuven (Alba vzw) en Heidi Defever (vzw Arktos)


Op school gebeuren bijna dagelijks incidenten die zorgen voor spanningen: jongeren die vechten op school, pesterijen, een leerling die in een woedende bui een glazen deur stuk stampt, er wordt een gsm gestolen door een medeleerling, … Bij al deze incidenten worden heel wat mensen direct en indirect betrokken op het conflict. De jongeren en hun ouders, klasgenoten, leerkrachten en zelfs directie spelen een belangrijke rol in het aanpakken van dit soort situaties. Hergo (Herstelgericht groepsoverleg) kan hierop een antwoord bieden. Hoe verloopt zo’n bijeenkomst? Hoe wordt het ervaren door de deelnemers? Wat kan het resultaat van zo’n overleg zijn? Wij proberen het graag samen met jullie uit!


6

PRAKTISCH

UURSCHEMA 09.30 uur

Onthaal en aanmelding (FOD Justitie, Waterloolaan 115 te Brussel)

10.00 - 10.45 uur

Plenaire inleiding in de Aula door Hans Claus

10.45 - 11.00 uur

Pauze

11.00 - 12.15 uur

Eerste workshopsessie

12.15 - 13.15 uur

Broodjesmaaltijd in het Justitiepaleis (Poelaertplein te Brussel)

13.15 - 14.30 uur

Tweede workshopsessie

14.30 - 14.45 uur

Pauze

14.45 - 16.00 uur

Derde workshopsessie

CONCREET De dag is opgedeeld in twee delen. In de voormiddag kan u naast de plenaire inleiding één workshop volgen, waarvoor u een keuze uit vier workshops dient te maken. In de namiddag staan er twee workshopsessies op het programma, waarvoor u kan kiezen uit een achttal workshops. We proberen zoveel als mogelijk rekening te houden met de door u opgegeven voorkeuren. HOE INSCHRIJVEN

U stuurt voor 20 oktober 2012 een mailtje naar [email protected], waarin u volgende gegevens vermeldt: 1.

Naam + voornaam

2.

Organisatie

3.

Emailadres

4.

Voorkeur workshop voormiddag: (u geeft een top drie (titel van de workshops) te kiezen uit workshops 1-4

5.

Voorkeur workshops namiddag: (u geeft een top vier (titel van de workshops) te kiezen uit workshops 2-9

WAAR

FOD Justitie: Bordet A - Waterloolaan 115, 1000 Brussel

7


BETALING Na uw inschrijving ontvangt u een bevestigingsmail met de betalingsgegevens. De trefdag kost 10 euro per deelnemer en hierin is drank en een broodje voorzien. Annulatie van de inschrijving is slechts mogelijk tot uiterlijk 2 weken voor de trefdag.

Conferentie Helsinki 14-16 juni 2012 Victims, offenders and community in Restorative Justice

Indrukken bij een eerste deelname aan het internationaal congres van het European Forum for Restorative Justice Nancy Van Eynde

Wat eerst moet gezegd: Helsinki verwelkomde ons elke

dere landen aan toegaat op het gebied van herstelrecht.

dag met een strak blauwe en zonnige hemel van heel

Gelukkig kan het ook omgekeerd, weet ik nu. Net via de

vroeg in de morgen tot na middernacht. Dat kleurt en

uitwisseling met andere deelnemers en de diverse work-

verfrist elke verdere waarneming van de 4 dagen die we

shops krijg je informatie van de andere en dat geeft stof

met een aantal bemiddelaars van Suggnomè op het Euro-

tot nadenken over onze werkwijzen. Soms in de richting

pese congres doorbrachten en dat borrelt ook weer op bij

van “wij zijn goed bezig..” en soms in de richting van

het schrijven van deze tekst waarmee ik enkele indrukken

“waarom hebben we dat niet eerder ook geprobeerd

wil delen met de lezer.

(bvb. meer werken met de bredere context van de partij-

Reeds op de terugvlucht naar België vroeg ik mij af waarom ik dit niet eerder heb gedaan, deelnemen aan een Europees congres. Want ik heb er van genoten om inspi-


ratie op te doen bij mensen van alle hoeken van de we-

en, ook bemiddelen met daders en slachtoffers die niet rechtstreeks met elkaar gelinkt zijn) of omgekeerd wat is ons argument om wel te bemiddelen na intra familiaal geweld terwijl dat in sommige landen uitgesloten wordt.

reld die gedreven worden door het zelfde beestje. Het

Dus, vooruitlopend op de conclusie, mijn oproep aan onze

was mij ook een genoegen om mensen zoals Nils Christie

organisatie en aan al wie dit leest is: ga zo snel als moge-

en Ezzat Fattah live te horen spreken met een vuur dat

lijk in op dergelijke mogelijkheden tot uitwisselingen bui-

aanstekelijk werkt en alleen maar lijkt toegenomen even-

ten de grenzen van je eigen werkgebied. Het voedt en

redig met hun leeftijd. Dat riep meteen respect op.

stemt tot nadenken, tot stellen van nieuwe interessante

Inmiddels is de euforie van de zomer geweken en is mij wel duidelijk waarom ik niet eerder naar een congres ging. Het vraagt immers ook overwinning van schroom als je de Engelse taal niet vlot spreekt, en bovendien had ik de misvatting dat ik eerst moest weten hoe het er in an-


vragen en in vraag stellen van zichzelf. Zoals Nils Christie dat zo treffend zei in zijn introductie: “Ik ben beter in het stellen van vragen dan in antwoorden …” Dit is nu net wat je als bemiddelaar bij Suggnomè krijgt ingelepeld als basisintroductie: vragen stellen, en blijven vragen stellen!

8

De toon was gezet, ik voelde mij meteen thuis.

you have the will and determination you do have

En dan nu, wat bij mij het langst bleef nazinderen, het verhaal (pleidooi past beter) van Ezzat Fattah ¹ , dat eindigde met de woorden:

the ability to reduce the pain and suffering that is being inflicted on millions of people in your name and the name of a pseudo justice. You have the ability to change society to the better and to make

“I keep attending these Restorative Justice Confer-

the world a peaceful harmonious place for your

ences hopelessly waiting for someone to join me

children and grand children.” ²

saying “YES it is possible”, “YES it is doable”. Because if there is any hope for a brighter future it lies in your hands and rests on your shoulders. It is the young people like you who can be the agents of

Van een appèl gesproken! Uit zijn verhaal begrijp ik dat hij abolitionistisch³ ingesteld is en dus een veel radicaler standpunt inneemt over het bestaande strafrechtssysteem op basis van heel aannemelijke en gegronde argumenten.

Sinds

zijn

toespraak blijven een aantal woorden prikken en worstel ik met de vraag of ik mij achter de meer gematigde

visie

van

Suggnomè kan blijven zetten, met name in onze visie op en verhouding tot het gerechtelijk

systeem.

Want, draagt onze activiteit en strategie eigenlijk bij tot “real change”? Doen wij genoeg of beter, volgen wij de goede weg om te bereiken wat we willen bereiken, nl. een meer humane © Karolien Mariën Ezzat Fatttah

justitie? Dus de wens van Fattah indachtig om zijn visie en gedach-

seem an impossible dream become a future reality, because you are masters not only of your destiny but the destiny of many generations to come. If

ten zoveel mogelijk te verspreiden en om te vermijden dat ik in mijn eentje in cirkels blijf redeneren, zet ik mijn denkoefening op papier en vertrouw ze toe aan de lezer van de nieuwsbrief. Doel is mede-doeners te vinden om

¹ Professor Emeritus, Simon Fraser University, Vancouver, Canada. ² Letterlijk uit de speech van Ezzat Fattah op het congres juni 2012 te Helsinki. ³ Het abolitionisme wil het dadergerichte en repressieve geldend strafrecht afschaffen en vervangen door een alternatief en wezenlijk ander rechtssysteem dat slachtoffers meer soelaas zou bieden en veroordeelde delinquenten niet langer meer van het maatschappelijk leven uitsluit.

9


real change. It is up to you to make what may now

deze denkoefening te maken en te laten evolueren, corri-

om betrokken en nieuwsgiering te zijn naar het resultaat

geren, en wie weet leidt het ook nog tot acties! Dat is

van de inspanningen van de partijen bij een bemiddeling.

mijn appèl aan de lezer.

Dus we erkennen hen in hun bestaansgrond. Hier begint

Nu even terug naar het begin van de speech van Fattah: “…restorative practices as a justice model and showing the viability of the Restorative paradigm as a feasible and better alternative to the present system of retributive justice.”

de verwarring, want hoe kan ik dit rijmen met de verontwaardiging die bij mij wordt opgeroepen door bepaalde effecten van ditzelfde systeem waarmee ik in dialoog ga? Fattah legt de pijnpunten van de klassieke bestraffing pijnlijk bloot, en tevens klaagt hij aan hoe verouderd de

“Is retribution an ethical and acceptable justice

Zijn wij wel duidelijk genoeg met onze gematigde houding?

goal in modern civilized secular society? Is retribution acceptable at any price regardless of the human, material and social costs it requires? In an age where there is growing recognition that the conflict is the victim’s property, that the offence is primarily against the victim and only secondarily against the state, when it comes to a choice between punishment & retribution vs. reconciliation

principes zijn waarop men blijft terugvallen om beleids-

and restitution – who should decide? Is it not logi-

keuzes te maken op gebied van justitie. Hij verwijst naar

cal that victims be given the right to choose their

Cesare Beccaria⁴, Italiaanse filosoof uit de 18°eeuw.

preferred mode of dispute resolution??”

Moest die ons bezig zien en vaststellen hoe weinig veran-

Hiermee stelt hij zichzelf voor als sterke voorstander van

derd is de voorbije 3 eeuwen, hij zou zich omdraaien in

Herstelrecht en als hevige tegenstander van de doodstraf

zijn graf (vrij vertaald....) Terwijl op zoveel terreinen im-

en de klassieke gevangenisstraffen. Hij klaagt de zware

mens veel veranderd is: we zijn in staat om mensen naar

kostprijs van het retributieve strafrechtssysteem aan, en

de maan te sturen, om maar iets te noemen, en nog

meent dat het slachtoffer meer rechten toekomt dan de

steeds niet in staat tot een beter antwoord op criminali-

staat in de keuze tussen straf en herstel.

teit, een antwoord dat bijdraagt tot werkelijk herstel en

“… based on an unshakeable deep conviction of its superiority, its viability, its vitality and its effectiveness as a mechanism of dispute settlement and conflict resolution.” En in beide wil hij kritisch en realistisch blijven. Een houding die mij vertrouwen inboezemt en doet luisteren. Door de wijze waarop hij het brengt kan ik zijn radicaal discours niet afwimpelen als ‘voor dromers en idealisten’. Anderzijds ben ik het al jaren eens met het standpunt van Suggnomè om te kiezen voor een doorgedreven dialoog met de vertegenwoordigers van het bestaande strafrechtsysteem, ondermeer door hen een actieve rol te geven in


het bemiddelingsaanbod. Wij doen een appèl op justitie

niet alleen leedtoevoeging veroorzaakt.. Ik werd meegezogen in zijn diepe verontwaardiging dat het er in onze moderne tijd nog bijzonder archaïsch en vaak onmenselijk aan toe gaat. Dit valt bij mij op een bodem van een gedurende jaren opgebouwde verzameling van verhalen en beelden over de schrijnende leef (?) toestanden in onze gevangenissen enerzijds en de wetenschap dat slachtoffers die erkend en beluisterd worden, en een tegemoetkoming ervaren in hun nood, zelden luidkeels en collectief roepen voor klassieke gevangenisstraffen. Dus ik voel aansluiting en herkenning bij zijn verontwaardiging: heel veel dingen gaan hier echt niet goed in de uitvoering van het bestaande systeem, en daarmee bedoel ik, zijn mensonwaardig en

⁴ Cesare Beccaria, schrijver van het traktaat Dei delitti e delle pene in 1764. De doelstelling van elke wetgeving moest volgens Beccaria het maximaal geluk voor een maximaal aantal, mensen zijn. Hij ging in tegen wat zijns inziens duistere, complexe en wrede wetgeving was. bvb. zijn idee over Het proportionaliteitsbeginsel: een maximum welzijn verzekeren met een minimum aan leed. De opgelegde straf moet net volstaan om te voorkomen dat de delinquent zijn medeburgers nog benadeelt. (Bron: Wikipedia)


10

dus op geen enkele manier te rechtvaardigen.

Voor de praktijk van de strafrechtsbedeling betekent een

En nu vraag ik mij af: Is het ethisch verantwoord om hier een gematigde houding in aan te nemen? Zijn wij wel duidelijk genoeg met onze gematigde houding? Hiermee stel ik zowel de inhoud als de wijze waarop in vraag: Roepen wij hard genoeg en roepen wij wat nodig is?! Wat doen we om te maken dat er geluisterd wordt? Doen wij wel genoeg om situaties aan te klagen die niet menswaardig zijn en dus zeker niet zullen bijdragen tot de ontwikkeling van een meer humane justitie? En dan bedoel ik niet dat wij met onze vingers zitten te draaien en tijd over hebben. De cijfers maken duidelijk dat de bemiddelaars in Vlaanderen weten wat te doen en niet om werk verlegen zitten. Maar veel aandacht en tijd gaat naar de ontwikkeling van de bemiddelingspraktijk, de concrete uitwerking van een bemiddelingsaanbod in samenwerking met justitie en de para-justitiële actoren. Het aantal bemiddelingsdossiers per jaar is het meest tastbare instrument om onze subsidiërende overheden te bewijzen dat we het menen met onze opdracht, waardoor het structurele werk wel eens op de tweede plaats komt. In onze subsidiëring wordt niet expliciet verwezen naar de structurele opdracht. En in onze functieomschrijving en in de beleidsplannen van onze organisatie wordt de verhouding van 70% van de tijd dossierwerk en 30% structureel werk naar voor geschoven als na te streven.

benadering van criminaliteit beantwoordend aan de menselijke waardigheid, de noodzaak aan een radicalisering van het subsidiariteitsbeginsel (het gerechtelijk systeem als ultimum remedium) en de herwaardering van het tegensprekelijkheidsbeginsel, de herwaardering van de 'publieke ruimte' omschreven als “a space of appearance”, waarin ieder vanuit onderling verschillende posities spreekt en handelt in het aanschijn van de ander. Dat betekent dat ieder door de ander kan en moet worden aangesproken op wat hij te zeggen en te doen heeft” ⁵. Wat er in onze praktijk op neerkomt dat wij dagelijks individuele slachtoffers en daders aanmoedigen om zich te verhouden tot de andere partij enerzijds en tot justitie en maatschappij anderzijds, ondermeer via overeenkomsten waarin ze zich uitdrukken. En hierin gaan we best ver. Ook al heeft een slachtoffer formeel niet het recht om zich uit te spreken over de straf en moet die zich beperken tot de rol van burgerlijke partij die slechts een schade eis kan voorleggen. In een bemiddeling zullen we steevast aan slachtoffers vragen wat zij verwachten van de dader en van justitie en wat volgens hen een gepaste reactie is. Uiteraard wordt aan de partijen ook steeds duidelijk gemaakt dat de uiteindelijke beslissing de onvervreemdbare bevoegdheid van de gerechtelijke instantie is. Dit leidt tot meer of minder genuanceerde boodschappen over wat

belang hechten aan dat tweede luik:

partijen zelf een zinvolle reactie vinden voor de dader en

“Met het bemiddelingsaanbod willen we, niet al-

voor zichzelf. En hierin zijn mensen soms ontzettend crea-

leen individuele mensen die betrokken geraken bij

tief! Met deze overeenkomsten geven wij partijen een

een misdrijf de kans geven om de dialoog met el-

instrument in handen waarmee ze voorbereid op een

kaar en met justitie aan te gaan, maar tevens deze

zitting kunnen komen en dus meer beslagen voor een

methode gebruiken als ingangspoort en promotie

werkelijk tegensprekelijk debat. In de praktijk stellen we

van een herstelrechtelijke cultuur binnen het be-

echter vast dat de magistratuur (nog) niet altijd even be-

staande strafrechtssysteem. Het bemiddelingsaan-

slagen en voorbereid is op deze actievere participatie van

bod wordt dus gekaderd in de brede strijd voor de

de rechtzoekenden.

humanisering van het bestraffingssysteem.”

Dus ik vraag mij af of wij niet evenveel energie en activi-

“Herstelrecht als een specifieke en dynamische

teit moeten besteden aan de dialoog met onze structure-

verhouding tussen een in zijn basisbeginselen gera-

le partners? Dat wil zeggen, meer dan nu het geval is,

dicaliseerd strafrecht en een samenleving die zich

opdat de rechtzoekenden die geïnvesteerd hebben in een

actief laat bevragen op haar oplossingscapaciteit

bemiddeling meer kans hebben terecht te komen in een

en verantwoordelijkheid.” (Leo Van Garsse, Panop-

strafrechtelijke systeem dat recht doet aan hun inspan-

ticon, juni 2008)

ningen. Kunnen wij niet meer dan nu alle knelpunten, pijnpunten, groeipijnen of regelrechte schandalen en bij-

⁵ Foqué, R. (2001). Samenhang en tegenhang in twee decennia strafrechtstheorie, Panopticon, 22 (2), 123-140.

11


uitspraken over meer dan alleen schadevergoedingen, tot

In onze visie staat nochtans duidelijk dat we ‘evenzeer’

© Karolien Mariën

horende verwachtingen over zinvolle reacties op de ver-

bemiddeling mogelijks enige invloed heeft op de gerech-

gadertafels leggen waar we aanschuiven? Of verbloemen

telijke besluitvorming. Dit neemt de vrijblijvendheid van

en verzachten we teveel met het oog op het onderhou-

het aanbod weg terwijl de vrijwilligheid toch gegaran-

den van de samenwerking die nu, na volgehouden inspan-

deerd

ning toch goed loopt en niet gediend is bij spanningen?

“tegenafhankelijkheid” tussen de bemiddeling en justitie:

We hebben ervoor gekozen om samenwerkingsprotocollen af te sluiten met al onze partners in en rond justitie. Hiermee werd ondermeer bepaald dat de bemiddelaar start vanuit een duidelijk strafrechtelijk kader meer bepaald vanuit de posities van 'slachtoffer' respectievelijk 'dader' en de kwalificatie van het misdrijf zoals deze door

Wij

noemen

dit

een

relatie

van

beiden hebben, zowel als aanbod als in hun procesmatig verloop, voortdurend met elkaar te maken, beïnvloeden elkaar maar bepalen elkaar niet.⁸ De implementatie van deze werkwijze was alleen maar mogelijk door eerst een structurele samenwerking op poten te zetten in de figuur van de stuurgroep.

de gerechtelijke instanties zijn bepaald. Dit kader geeft de

Ik heb mij altijd goed kunnen vinden in de positie van

basis en het uitgangspunt voor de gesprekken die de be-

‘actief’ initiatiefnemer en uitnodiger tot samenspraak

middelaar met de partijen voert.⁶

vanuit een onafhankelijke, kritische houding ten opzichte

We hebben bewust gekozen⁷, voor een buitengerechtelijk aanbod, dat op verzoek van justitie, gelijktijdig aan beide partijen wordt gedaan. Beide partijen zijn vrij om daar al dan niet op in te gaan. Door deze keuze beogen wij dat


wordt.

van de (para)-justitiële actoren. Ik ervaar in ‘ons’ arrondissement ook een grote bereidheid en openheid in het volgehouden (jawel, al sinds 2001) overleg van de stuurgroeppartners over herstelrechtelijke thema’s.

justitie een principiële nieuwsgierigheid ontwikkelt naar

Mijn ervaring in Antwerpen is dat we met de individuele

het bemiddelingsresultaat. En dit beïnvloedt dan weer de

bemiddelingsverhalen en alle structurele overlegmomen-

motivatie van partijen, te weten dat het resultaat van hun

ten wel invloed hebben op de beeldvorming over de no-

⁶ Marianne Regelbrugge, onuitgegeven artikel (juni 2010) ter voorbereiding van bijdrage aan Handboek Forensisch Welzijnswerk. ⁷ Geïnspireerd door de ervaringen van het actie-onderzoek gevoerd in 1993, door Leo Van Garsse ism KUL. ⁸ “Bedenkingen vanuit de bemiddelingspraktijk”. Leo Van Garsse, Herstel of Sanctie, p119-137, juli 1998.


12

den, verwachtingen en capaciteiten van slachtoffers en

effectief te zijn, zie ik talloze gedetineerden voor de geest

daders en hun context met betrekking tot herstel na een

verschijnen met hun verhalen over het leven in de gevan-

delict.

genis, de schrijnende middeleeuwse toestanden die zowel

Onze invloed op het beleid op vlak van herstelrecht lijkt mij echter marginaal. En dat wringt nogal, sinds de woorden van Fattah. Begrijp me niet verkeerd: dit heeft niets te maken met pessimisme. Temeer omdat we in een tijdspanne zitten waarin het bemiddelingsverhaal en de onderliggende overtuiging dat deze conflict benadering herstellend kan werken voor alle partijen, wordt gehoord door de procureur des Konings. We ervaren bij meerdere mensen een oprechte interesse en geloof in een maatschappelijke benadering die partijen uitdaagt om zelf actief aan de slag te gaan met de gevolgen van misdrijven en waarbij het strafrechtssysteem kan terug vallen op het ultimum remedium principe. Dat blijkt uit de good will om te komen tot afspraken over de uitwerking van nieuwe projecten.

onmacht en depressie als agressie oproepen. Ook komen verhalen van slachtoffers voorbij die in hun individuele verhalen niet roepen voor meer repressie maar op zoek gaan naar meer betekenisvolle reacties voor beide partijen. We stellen regelmatig vast dat magistraten en advocaten niet op de hoogte zijn en/of niet overtuigd zijn van de basisprincipes van herstelrecht. Ten slotte horen we veel vragen waarop we volgens de voorschriften van onze subsidiërende overheid niet kunnen ingaan, bvb. buitengerechtelijke vragen, vragen naar begeleide communicatie tussen gedetineerde en familie, … en we stellen vast dat andere organisaties dit ook niet opnemen. En wat doen wij daarmee, behalve vaststellen? Niet genoeg volgens mij. Als wij slachtoffers en daders aanmoedigen om de dialoog

Het is eigenlijk net vanuit die ogenschijnlijk comfortabele positie van gerespecteerde gesprekspartner van justitie dat ik mij nu afvraag of wij daarmee niet teveel het bestaande systeem met al zijn onrechtvaardigheden en tekortkomingen ondersteunen en dus mee in stand houden, hoewel dit laatste overmoedig klinkt als je weet hoe nietig klein onze dienst is in verhouding tot de schaal van het arrondissement. Dus beter geformuleerd: hoe beter de

met elkaar aan te gaan, vraagt dat minstens zoveel moed van onszelf om aan te moedigen tot dialoog tussen bemiddelaars en magistraten, tussen de deelnemers van de stuurgroep onderling en tussen professionelen in de (para)justitiële sector en beleidsmakers, tussen Justitie en Vlaamse Gemeenschap, en ….

Opdat het ‘misdaad-

verhaal’ minder een ‘ver van mijn bed’ en ‘eigen schuld, dikke bult’ verhaal zou zijn.

samenwerking, hoe moeilijker het wordt om vol te hou-

In een eerste reflex zou ik zeggen, dat is net waar de

den in “het spreken en aanspreekbaar zijn, op wat hij te

stuurgroep voor opgericht is. Maar op dat lokale niveau

zeggen en te doen heeft, ieder vanuit onderling verschil-

missen we slagkracht en daadkracht om tot gedragen

lende posities”. (Foqué met verwijzing naar Hannah

beslissingen en acties te komen.

Arendt, 2001,136). Geeft de huidige structurele samenwerking en de inbed-

Wat is daartoe nodig? Zijn wij (Suggnomè) hier te braaf,

ding van het bemiddelingsaanbod een goede basis om te

volgzaam omwille van toch niet zo onafhankelijk als we

werken naar een meer humane justitie? In theorie volg ik

vooropstellen? Zou het helpen indien dit overleg meer

het standpunt van Suggnomè nog steeds om via volge-

gedragen wordt door meerdere organisaties en beleidsni-

houden overleg en samenspraak, ondermeer in de figuur

veaus? Zijn de organisaties die zich engageren in de stuur-

van de stuurgroep, te werken aan een meer humane justi-

groep bereid om hun vertegenwoordigers te mandateren

tie, in praktijk vind ik het een moeilijke evenwichtsoefe-

om daadwerkelijk te spreken? Is het justitieel beleid be-

ning tussen de uitwerking van een samenwerkingsrelatie

reid om dit structurele overleg formeel te erkennen en

die het nodige vertrouwen en afstemming vraagt ener-

mandaat te geven zodat werkelijke beleidsbeïnvloeding

zijds en hebt behoud van de nodige onafhankelijkheid en

mogelijk wordt? Zou een bovenlokale stuurgroep hierin

autonomie om de eigen werkingsprincipes te garanderen

een stimulerende invloed hebben? Zou het helpen indien

en kritisch te blijven.

de bemiddelingspraktijk en de forensische praktijk, in het

Met name hierin bracht de spreker verwarring bij mij: hij klaagt de negatieve gevolgen aan van het klassieke strafrechtssysteem. Terwijl hij zijn overtuiging uiteenzet dat straffen zoveel extra beschadigingen veroorzaken zonder

13

bijzonder slachtofferhulp en justitieel welzijnswerk, meer dan nu de realiteit is, de handen in elkaar slaan als bondgenoten in hun structurele oriëntatie op het strafrechtelijk beleid?


Kunnen onze stuurgroepen hier een andere rol in spelen?

Als ik mezelf zo overlees dan komt het er op neer dat ik mij nog wel kan vinden in onze eigen gematigde visie. Door Fattah zijn woorden heb ik echter het gevoel dat we er veel te gematigd mee omgaan. Hij heeft mij geïnspireerd om veel daadkrachtiger te willen uitwerken wat we in onze visie hebben verwoord. Dat zou al een mooi begin zijn. En dat is ook mijn vraag aan de lezer, wie zich hierin vindt, gelieve hier op te reageren, en graag ook degene die zich hier niet in vindt. En ik zie dit meteen ook als een gelegenheid om aan de organisatoren van volgende conferentie te vragen om hier oog voor te hebben. Dit jaar kregen we veel input over diverse methodieken, onderzoeken enz. Wat ik graag zou meemaken een volgende keer is meer debat, dialoog en uitwisseling tussen de verschillende landen over de visie, houding en acties ten opzichte van justitie. Als we dan ook onze partners van justitie erbij betrekken wordt het helemaal interessant. Ik kijk er alvast naar uit! Wie gaat mee?

Nancy Van Eynde Bemiddelaar bemiddelingsdienst Antwerpen

11.20 De lucht geschilderd in slordig grijs. Het waait, maar zonder overtuiging. Alsof de wind niet in zichzelf gelooft. Uitstekend weer voor een wandeling. Of om de daartoe bestemde schoenen te kopen. ‘Welke tochten ik denk te maken?’ vraagt de verkoopster. Ik weet niet of ik haar in gedachten nog een meisje mag noemen. Misschien wel. Ze kijkt of ze overweegt om met me mee te wandelen. Worden het dagtochten? Dagenlange tochten? Met rugzak? Over steile steenvlaktes? (Ik hoor het gruis al kraken) Over beboste heuvels? Als het regent? In gebieden met kannibalen of ijsberen? Op plaatsen waar het te droog is? En of ik stevige enkels heb? Ik zeg dat ik het allemaal niet weet. Behalve dat van die enkels. Maar voor de rest. Zal ik haar vragen of zij nog weet hoe tikkertje werkt?


Of ze nog tot tien tellen kan. Met haar ogen dicht? Want dat stond in de krant. Dat kinderen niet meer weten wat ze met buiten moeten aanvangen. Hoe ze er moeten spelen. Bang voor het saaie van grasvelden. In de war door een park zonder gebruiksaanwijzing. En als het echt waar is, sinds wanneer dat dan zo is? En wie er dan de schuld van moet krijgen? Ik vertel het meisje wat mijn schoenmaat is. Ze glimlacht en haalt de juiste doos. Ik maak de veters los. In mijn voeten voel ik het reizen al. Het onderweg zijn. Passen ze? vraagt het meisje. Alsof ze van mij zijn, zeg ik.

Stefan BOONEN


14

Een persoonlijke kijk op de workshops (1) We vroegen aan verschillende Nederlandstalige (Vlaamse en Nederlandse) deelnemers van de conferentie om als vliegende reporter voor uw Nieuwsbrief op te treden. We bezorgden hen een vraagformulier en stuurden hen met bic en open blik op pad tussen de verschillende deelnemers van de conferentie. We stuurden hen naar verschillende workshops en vroegen hen om op hun eigen manier een verslagje te maken van de workshops die hen bijbleven.

Welke discussies kwamen aan bod, welke quotes bleven hangen, wie maakte een indruk op hen en waarom? U leest het hieronder en verderop in de nieuwsbrief...

Titel van de workshop/plenary die

‘script’ benadering. Zij kiezen voor

Welke

u volgde:

een meer open proces van verhaal-

bedenking/gebeurtenis is je het

vertelling en dialoog. Deze work-

meest bijgebleven op of n.a.v. con-

shop geeft de theoretische onder-

gres en waarom?

how facilitating restorative conferences enable people to tell their stories to each other.”

bouwing

van

deze

benadering,

waarbij concepten ontleend worden van Christie, Habermas, Shriver en

De workshop ‘Limits vs Opportunities of RJ’.

Naam van degene die de work-

de narratieve therapie van White.

Omdat er eindelijk dieper kon door-

shop/plenary gaf en (eventueel)

Aan de hand hiervan wordt aange-

gesproken worden over inhoudelij-

wat meer achtergrondinfo:

toond welke technieken gebruikt

ke thema’s waarbij de verschillende

Tim Chapman is lector in methodie-

kunnen worden om de medewer-

methodes of de verschillende justiti-

ken van herstelrecht aan de univer-

king van de verschillende partijen te

ële contexten in de verschillende

siteit van Ulster, Noord Ierland. Hij

verbeteren en om hen beter in staat

landen ook aan bod kwamen (zoals

heeft met zijn collega’s het Noord

te stellen om aan hun noden tege-

in de vele workshops) maar dan in

Ierse model van youth conferences

moet te komen.

functie van een concreet vraagstuk. Dit maakt (voor mij althans) de ver-

uitgewerkt. Hij heeft mensen vanuit verschillende

disciplines

(jeugdwerkers, politie, gevangenispersoneel,

leerkrachten,

sociaal

assistenten,…) opgeleid in metho-

schillende methodes en contexten Wat zijn de belangrijkste discussie-

tot een inspirerende meerwaarde

punten die aan bod kwamen tij-

ipv een theoretisch gegeven.

dens de workshop/plenary?

dieken van herstelrecht. Bovendien

Wat maakt dat slachtoffers het

onderzoekt hij de praktijk van her-

rechtssysteem niet/minder en de

stelrecht in Noord Ierland.

methodes van herstelrecht wel/ meer vertrouwen?

Korte inhoud van de workshop:

(en alweer wat te weinig tijd voor discusie…)

De ‘youth conferences” in Noord Ierland maken geen gebruik van de

15

The process must fit the parties


“Stories, narratives and discourse :

workshop/discussie/

brengen van het slachtoffer in een

Restorative Justice

Je contactgegevens voor meer info (e-mailadres, website,…)

bemiddeling. Hoe kijken ze naar bemiddeling? Wat verwachten ze ervan en komt een bemiddeling dan

[email protected]

ook tegemoet aan die verwachtingen?

can



Een wetenschappelijke/ onderzoeksmatige kijk op de

steal

hele zaak. 

conflicts

Wat met slachtoffers van zware misdrijven? Wat hebben zij nodig om een bemid-

too

deling te starten en halen ze Titel van de workshop/plenary die

hier voldoening uit of heb-

u volgde:

ben ze meer nodig?

How to meet the victim



Een voorstelling vanuit de praktijk.

Wat is voor jou de quote van het Naam van degene die de work-

congres?



Voorstelling van de eerste


hersenspinsels vanuit een


thesis. Een aantal grote lij-



Daniela Bolivar

nen

rijke ‘focus’ die ons misschien ook breder moet doen nadenken en niet



Antonio Buonatesta: al meer

“ The process must fit the parties” naast alle methodieken een belang-

alleen spreken over ‘restorative

dan 20 jaar gebeten door de

justice’ maar beter (?) ‘restorative

bemiddelingsmicrobe en al

practices’

even lang bemiddelaar bij

much hate, how much love can we create”, de ‘jeugd’ van Noorwegen geciteerd door Nils Christie. Een

aantal partners hebben over bemiddeling. Focus op het slachtoffer en vooral wat hun obstakels zijn bij de bemiddeling en hoe die over-

gers nl. Médiante. 

meegegeven

over de bedenkingen die een

onze Franstalige tegenhan-

“When one man can create so

werden

wonnen kunnen worden.

Jussi Vesikansa (zie ID kit hieronder)



Erg vage voorstelling van het opzet van een thesis.

uitspraak die naar mijn aanvoelen hoop

bevat

voor

een

breed

maatschappelijk draagvlak voor RJ.

Korte inhoud van de workshop: De focus lag vooral op het binnen-

Wat zijn de belangrijkste discussiepunten die aan bod kwamen tijdens de workshop/plenary? 

The social elements of mediation and why they should be explored more. Could this be the core of restoration for the victim?




Promoting mediation by politics = undefined. They use it as easy to get – non stigmatizing help.

© Karolien Mariën Tim Chapman


16

Welke

workshop/discussie/

Kangur benadert herstelrechtelijke

gemakkelijker via symboliek over te


processen door met een antropolo-

brengen en rituelen zijn een medi-


gische bril door te kijken naar de

um om mensen op elkaar ‘af te

gres en waarom?

rituele elementen ervan. In herstel-

stemmen’ en hetgeen bereikt is te

rechtelijke praktijken in landen als

bekrachtigen.

De workshop van Tim Chapman en Ivo Aertsen.

Uganda (of van de Maori in) NewZeeland zijn deze rituele elementen

Zeer gepassioneerd door wat ze

prominenter aanwezig omdat bin-

Wat zijn de belangrijkste discussie-

doen en vooral hoe ze het willen

nen de West-Europese praktijken

punten die aan bod kwamen tij-

doen. Vooral de informatie over de

het

dens de workshop/plenary?

support circles en de veelplegers

‘introverter’ is. Maar veel alledaag-

was leerrijk en eventueel ook bruik-

Er was helaas niet zo veel tijd voor

se handelingen zijn symbolisch gela-

baar in onze huidige praktijk van

discussie, maar de vragen gingen

den, zoals het schudden van han-

Hergo.

met name over welke vorm van

den, het formeren van een kring, de

ritueel en symboliek passend is voor

wijze waarop excuses worden aan-

herstelrechtelijke praktijken. Au-

geboden. Rituelen zijn middelen

thenticiteit was een thema en het

voor aanpassing aan sociale en bio-

feit dat ritueel en symboliek meest-

logische

Herstel-

al met religiositeit en/of spirituali-

rechtelijke praktijken zijn zelfs op te

teit worden geassocieerd, terwijl

Wat is voor jou de quote van het congres? Restorative Justice can steal con-

symbolische

jargon

veranderingen.

wat

flicts too.

It is not only the worst that happens when bad things occur

Je contactgegevens voor meer info (e-mailadres, website,…) [email protected]

Titel van de workshop/plenary die u volgde: Rituals in the process of restorative justice

rituelen voor alles verbonden zijn vatten als transitierituelen, die het

met sociale relaties en interactie,

slachtoffer, de dader en hun onder-

zowel op bijzondere momenten als


linge relatie via de fasen van separa-

in het leven van alledag.


tie (het losmaken uit de oude toe-


stand/situatie), transitie (overgang)

Januus Kangur (Estland) is de initia-

en incorporatie (de integratie in een

Welke

tor van een RJ programma in het

nieuwe status of toestand) veran-


Estlandse

Hij

dert en een nieuwe richting geeft.


bestudeerde RJ praktijken in ver-

De wijze waarop rituelen communi-

gres en waarom?

schillende landen als Australië, Ca-

ceren en hun rijkdom aan informa-

nada, Engeland, Nieuw-Zeeland en

tie – vaak ‘meta-informatie’ want

Zuid-Afrika.

niet expliciet te zien of te horen kunnen deelnemers aan een herstelrechtelijke ontmoeting behulp-


zaam zijn. Kwalitatieve informatie is 17

De workshop die mij veel stof tot nadenken heeft gegeven is ‘The different images of victims of crime and their connections to restorative justice’

van Antony Pemberton


gevangeniswezen.

workshop/discussie/

(Intervict). Het raakt aan een thema waar ik in mijn eigen

samenleving reageerde op de bloedige aanslag die Anders

organisatie ook mee te maken heb, en dat is de scepsis en

Breivik op het hart van de sociaaldemocratische partij.

soms weerstand van een slachtofferhulporganisatie ten opzichte van herstelrecht. Pemberton ontrafelde de vaak als homogeen gepresenteerde ‘slachtofferbeweging’ in

Je contactgegevens voor meer info (e-mailadres, website,

een

…)

aantal

stromingen

die

er

ieder

een

eigen

‘slachtofferbeeld’ op nahouden, gebaseerd op hun specifieke ervaringen (of ideologie) m.b.t. slachtoffers. Zo heeft de vrouwenbeweging, die seksueel en huiselijk geweld als haar focus heeft, een beeld van slachtoffers als ‘survivors’, terwijl het herstelrecht het beeld koestert van een vergevingsgezind slachtoffer. Vanuit verschillende agenda’s en

Sonja Leferink (Slachtofferhulp Nederland) [email protected] +31 30 2340116 www.slachtofferhulp.nl

slachtofferbeelden kan (althans een deel) van de afstand tussen slachtofferhulporganisaties en de herstelbeweging worden verklaard en tevens handvaten worden aangereikt om die afstand te verkleinen. Want, zo stelt Pemberton en dat ben ik met hem eens, de herstelrechtbeweging en slachtofferhulporganisaties zijn in feite natuurlijke bondgenoten. Titel van de workshop die u volgde: Stories, narrative and discourse

Naam van degene die de workshop gaf en (eventueel) wat meer achtergrondinfo: Tim Chapman

Korte inhoud van de workshop: Tim Chapman startte zijn presentatie vanuit de vaststelling dat weinig literatuur bestaat over de eigenlijke praktijk. Veelal vindt men dan informatie over ‘het script’, maar dat model heeft men in Noord-Ierland niet gevolgd. Sinds 2003 zijn de ‘conferences’ de mainstream praktijk in Noord-Ierland voor jeugdige daders. Hierbij start men vanuit de verhalen van de partijen, eerder dan stan© Petra Sampers

daard-vragen in een script. Het verhaal genereert de vragen en daardoor komt men tot de

Enkele van de Belgische deelnemers

‘emotionele waarheid’. In de narratieve theoNIEUWSBRIEF - N°2/12

rie verwijst men naar ‘thin stories’: herstelrecht biedt de mogelijkheid om die verhalen ‘aan te dikWat is voor jou de quote van het congres?

ken’ en een extra dimensie toe te voegen.

‘It is not only the worst that happens when bad things occur.’ Nils Christie refereert aan de wijze waarop de Noorse


Titel van de workshop die u volgde:

18

Making probation in Europe more

restorative?

Naam van degene die de workshop gaf en (eventueel) wat meer achtergrondinfo: Koen Goei, CEP

Korte inhoud van de workshop: De European Organisation for Probation (CEP) startte in februari 2012 een ‘mapping excercise’ waarbij getracht wordt

Nobody has ever asked me these questions

een overzicht te krijgen van de verschillende herstelrechtelijke praktijken en slachtofferhulpdiensten in Europa. Bij een bevraging van de leden van CEP bleek immers dat herstelrecht één van de belangrijkste aandachtspunten was. Bovendien toonde onderzoek aan dat herstelrecht een positieve invloed kan hebben op het gedrag van de dader en daarom wil men nagaan hoe herstelrecht en gedragsgerichte programma’s kunnen samengaan.

Wat zijn de belangrijkste discussiepunten die aan bod kwamen tijdens de workshop? 

Onderzoek naar ‘desistance’ kan belangrijke aanknopingspunten geven



Hoe ga je om met Europese verschillen?



Herstelrecht is opgenomen in de Probation rules van de Raad van Europa



Het risico bestaat dat herstelrecht wordt herleid tot een ‘what works’ programma

Welke workshop/discussie/bedenking/gebeurtenis is je het meest bijgebleven op of n.a.v. congres en waarom? De plenary van Ezzat Fattah was heel inspirerend: hij roept op tot een meer radicale aanpak en herstelrecht te zien als


een werkelijk alternatief voor het strafrecht.

19

Conferentie Helsinki 14-16 juni 2012

INTERVIEW NIALL KEARNEY & MICHAEL KILCHLING Carl Beckers

Redactielid Carl Beckers wilde tijdens de conferentie een interview afnemen met de voorzitter van het European Forum for Restorative Justice, Niall Kearney, maar kwam terug met meer… Een scoop van jewelste, en een dubbelinterview met de uittredende en nieuwe voorzitter van het European Forum.

Heren, eerst en vooral gefelici-

omdat vanaf het ontstaan van het

mensen uit bijvoorbeeld de VS en

teerd. Het was een succesvolle edi-

Forum en de conferenties niet enkel

Nieuw-Zeeland aanwezig, thans is er

tie van de tweejaarlijkse conferen-

de meeste Europese landen hun

de spreker uit Canada (Ezzat Fattah)

tie in een prachtige stad, Helsinki.

interesse toonden maar ook al deel-

en zijn er mensen uit Macau en

Hoe bepaalt het European Forum

nemers uit andere landen geïnteres-

Hong Kong. We merken inderdaad

(verder Forum) eigenlijk in welk

seerd bleken. Zo waren er al vroeg

wel sinds enkele conferenties gele-

land de conferentie plaatsvindt? Kearney: De conferentie wordt altijd gekoppeld aan een project. Finland was één van de partners in een project rond slachtoffers samen met Oostenrijk en Nederland. De conferentie wordt opgenomen in het budget van het project waar het aan gekoppeld wordt, op die manier moeten er geen bijkomende kosten worden gemaakt door het Forum.

Zien jullie een verschil t.o.v. de conferentie in Bilbao wat betreft de landen die thans hebben deelgenoNIEUWSBRIEF - N°2/12

men aan de conferentie in Helsinki? Is er een uitbreiding van het aantal landen dat deelneemt? Kilching: Over het algemeen is er niet echt een evolutie merkbaar


© Karolien Mariën Michael Kilchling (l), de nieuwe voorzitter van het European Forum for Restorative Justice, hier samen met Martin Wright, naar aanleiding van de uitreiking van de Restorative Justice Award 2012.

20

den dat de interesse vanuit het Ver-

Thailand, Rusland, Japan,… Is de

gehad dat de Conferentie een voor-

re Oosten toeneemt.

naam European Forum nog wel

beeldfunctie voor herstelrecht ver-

toepasselijk?

vult. De bedoeling van de conferen-

Kearney: Ik ben een groot voorstan-

tie is een krachtig evenement te

der van de tweejaarlijkse conferen-

Kilching: De herstelrechtelijke be-

tie van het Forum dat zich zeker

weging is inderdaad een wereldwij-

niet beperkt tot Europa maar we-

de beweging en beperkt zich niet

reldwijd belangstelling geniet. Er

tot Europa. Dit heeft eigenlijk te

bestaan wel gelijkaardige conferen-

maken met de juridische cultuur

ties maar de conferentie van het

van Europa waar herstelrechtelijke

Forum wordt tweejaarlijks georga-

componenten makkelijker in te voe-

niseerd en is daarmee een vast ge-

ren zijn in de wetgeving. De twee-

beuren. De aanwezigheid van de

jaarlijkse conferentie is het uithang-

Russische delegatie verheugt mij in

bord van het Forum waarmee te-

het bijzonder ook al is het hier

vens de promotie van herstelrecht

naast de deur. De nabijheid van de

buiten de Europese grenzen wordt

Mijnheer Kearney u eindigt uw

congreslocatie speelt voor sommige

beoogd. Dat is ook de reden waar-

mandaat als voorzitter van de

deelnemers uiteraard ook een rol

om men twee jaar geleden de Euro-

Board van het Forum en wordt

om al dan niet deel te nemen aan

pean Restorative Justice Award

opgevolgd door mijnheer Kilchling.

de conferentie. Hierdoor is het

heeft gelanceerd. Het betreft de

Wat blijft u het meeste bij uit uw

moeilijk om een evolutie te ontdek-

enige Award op het gebied van her-

periode als voorzitter?

organiseren waardoor de deelnemers geraakt worden, energie krijgen en gestimuleerd vertrekken. Ik vind dat dit met de conferentie in Helsinki zeer goed gelukt is, het was een ongelofelijk stimulerende gebeurtenis die ik ervaren heb als één van de beste conferenties tot nu toe.

Kearney: De samenwerking met de Commissie in het kader van het opstellen van de nieuwe richtlijn betreffende herstelrecht was buitengewoon interessant. Ook Michael Kilchling speelde hier een grote rol. Wat we daar wilden bereiken was om in de tekst artikels op te nemen over herstelrecht die de huidige denkwijze weerspiegelden. We hebben hard gewerkt om dat te bereiken en ergens is dat ook wel gelukt waardoor ik het als een belangrijke bijdrage beschouw. Een ander evenement dat mij bij zal blijven is de “Summerschool” in Kent. De dag met de mensen uit het © Karolien Mariën

werkveld die werd bijgewoond door Prinses Anne was fantastisch.

ken wat betreft de landen die door-

stelrecht in de wereld. Hiermee

heen de jaren wel of niet deelne-

willen we de leidersrol van Europa

men.

op het gebied van herstelrecht bevestigen en voortzetten.

Wij hadden inderdaad vernomen dat zij een workshop van u bijwoonde tijdens de zomerklassen in Kent. Prinses Anne wordt in Engeland dan ook beschouwd als een

Op de conferentie kwamen we

Kearney: In de Board (van het Fo-

voorstander van herstelrecht. Is

inderdaad mensen tegen uit China,

rum) heeft men het er vaak over

het volgens u belangrijk dat derge-

21


Niall Kearney (r), samen met Niks Christie

lijke publieke figuren zich profile-

op gebied van samenleving en wet-

Kilchling: Er zijn drie grote uitdagin-

ren pro herstelrecht?

geving. In één van de workshops die

gen voor het Forum de komende

ik hier gevolgd heb, merkte Nils

jaren. De eerste is het politieke pro-

Christie op dat bemiddeling en her-

ces dat plaatsvindt in Brussel. Wel-

stelrecht in Indië gezien wordt als

dra zullen we beschikken over een

iets dat enkel gedaan wordt door

bindend wetgevend stuk. Het Fo-

ouderen terwijl dit in andere landen

rum doet alle nodige inspanningen

niet speelt. De ontwikkeling van

om te zorgen dat deze regelgeving

herstelrechtelijke praktijken hangt

het grootst mogelijke kader biedt

dan ook nauw samen met o.m. de

voor nationale en lokale initiatie-

sociale structuur en het wettelijk

ven. De tweede uitdaging betreft

systeem in een land. Zelfs binnen

fondsenwerving. Het Forum heeft

een land kunnen er verschillende

nood aan een stabiele financiële

praktijken ontstaan bijvoorbeeld

basis onafhankelijk van subsidies

naargelang

vanuit de Europese Commissie. De

Kearney: Prinses Anne is inderdaad de “Patron of the Restorative Justice Council” in Engeland. Het belang daarvan mag niet onderschat worden want dit betekent heel wat in het Verenigd Koninkrijk. Zij heeft een belangrijke rol gespeeld in het promoten van herstelrecht ook bij instellingen en verenigingen die normalerwijze niet meteen aan herstelrecht

zouden

hebben

gedacht.

de

doelgroep

Kilchling: Ik vind het eveneens van

(minderjarigen-meerderjarigen).

derde uitdaging is het verbeteren

belang dat publieke, bekende figu-

Diversiteit is nodig, leerrijk en biedt

van de bekendheid van het Forum

ren zich identificeren met herstel-

de mogelijkheid tot vergelijking en

via de nieuwe media, internet enz.

recht aangezien voor het overgrote

verbetering.

deel van de media, herstelrecht nog steeds aanzien wordt als iets exotisch. Dergelijke hulp van publieke figuren kan de aantrekkingskracht van herstelrecht aanzienlijk verhogen.

Kearney: Ik ga volledig akkoord met

Hoe laat het Forum precies zijn

Michael maar voeg er aan toe dat

invloed gelden in het kader van de

er inderdaad wel wat gemeen-

ontwikkeling van Europese regel-

schappelijke punten zijn waar ieder-

geving?

een het over eens is. Eén daarvan is de veiligheid van de deelnemers,

Kearney: Dat is ook één van de gro-

namelijk dat deelnemers niet het

te uitdagingen voor herstelrecht,

slachtoffer mogen worden van se-

namelijk het communiceren naar de

cundaire victimisering of nieuwe

brede samenleving over de voorde-

misdrijven. De minimumnormen in

len van herstelrecht.

Tijdens de

de nieuwe Richtlijn bevatten enkele

conferentie is dit ook enkele malen

van deze basisvoorwaarden. Het

naar voor gekomen als een belang-

Forum heeft dan ook hard zijn best

rijk aandachtspunt waar nog heel

gedaan om deze basisvoorwaarden

wat werk te verrichten valt.

er in te krijgen. Ondanks de diversiteit zou elk land binnen zijn herstel-

Wat tevens opviel tijdens de conferentie is de grote verscheidenheid aan praktijken in de verschillende landen. Er is een grote diversiteit in de wijze waarop men concreet


toepassing maakt van bijvoorbeeld

rechtelijke praktijken die basisvoorwaarden moeten respecteren. Mits

cumenten uitgewerkt die aan de Europese Commissie worden overgemaakt en tevens aan de mensen die binnen verschillende instanties van het Europees Parlement verantwoordelijk zijn voor het ontwikkelen van de regelgeving. Verder werd ook samengewerkt met de ministeries van justitie van de verschillende lidstaten die tevens de uiteindelijke goedkeuring moeten geven. M.a.w. betreft het een vorm van lobbying.

rekening te houden met deze basis-

Kearney: De nieuwe richtlijn is zeer

voorwaarden kan herstelrecht zich

belangrijk en zal veel invloed heb-

in elk land ontwikkelen binnen de

ben maar betekent nog niet het

eigen identiteit van dit land.

einde. Het Forum zal verder blijven

bemiddeling. Achten jullie dit een

Kilchling: De wereld is kleurrijk en

goede zaak of is er nood aan meer

dient zo te blijven.

werken aan wat er nodig is binnen de herstelrechtelijke gemeenschap om goede praktijken te ontwikkelen

uniformiteit?

en in stand te houden.

Kilchling: Ik vind dat er wel degelijk

Als nieuwe voorzitter van het Fo-

diversiteit nodig is. Dit hangt ook

rum, wat zijn de grote uitdagingen

samen met het verschil in cultuur

voor het Forum?

Carl Beckers Attaché - Federale overheidsdienst

tussen al deze landen, bijvoorbeeld


Kilchling: Eerst worden beleidsdo-

Justitie (DG Justitiehuizen)

22

Een persoonlijke kijk op de workshops (2) Titel van de workshop/plenary die u volgde:

2.

Talking with political prisoners about their victims and desistance.

Kan deze universitaire insteek en een cursus eerder

dan een begeleiding een insteek vormen om te denken over hun re-integratie en het niet meer plegen van geweld?

Naam van degene die de workshop/plenary gaf en (eventueel) wat meer achtergrondinfo:

Politieke gevangenen worden hier als een zeer specifieke groep

bekeken

(collectieve

verantwoordelijkheid-

Tim Chapman

intelligenter-SO’s zijn hun vijand- des te meer schade, des

Lector in RJ aan de universiteit van Ulster. Werkte 25 j aar

te beter, des te meer media-aandacht), maar zijn zij wel zo

binnen de probatiedienst in Noord Ierland. Samen met zijn

verschillend van de doorsnee gevangene? Over-politiseren

collega’s stond hij in voor de ontwikkeling en implementa-

we hen niet of onder-politiseren we andere gevangenen

tie van het conference model voor jongeren in Noord Ier-

niet?

land. Hij geeft trainingen aan uiteenlopende groepen en

Belangrijke punten in het programma zijn confrontatie,

publiceerde diverse boeken en artikels in het veld van RJ.

schaamte, aanvaarding en spijt. Maar hoe ver kan je hierin gaan? Deze inzichten kunnen voor een positief keerpunt zorgen, maar ook iemand volledig breken.

Korte inhoud van de workshop: Tim Chapman werkte met politiek gevangenen in Noord Ierland rond slachtofferempathie en mogelijke rehabilita-

Welke workshop/discussie/bedenking/gebeurtenis is je

tie. Op een heel laagdrempelige, open manier slaagde hij

het meest bijgebleven op of n.a.v. congres en waarom?

erin met hen te praten rond hun motieven, wat hen drijft,

Workshop ‘Restorative justice and the blurring between

hoe ze er nu tegenaan zien, welke gevolgen dit heeft voor

victims and community members’ van Fernanda Fonseca

anderen,… In de workshop bespreekt hij de opbouw van

Rosenblatt (UK)

hun programma en hoe zij erin slaagden succesvol met deze groep te werken die niet gemotiveerd was om andere daderprogramma’s te volgen. Hun programma werd georganiseerd vanuit de universiteit van Ulster en gaf daarom een heel andere insteek dan andere daderprogramma’s.

In haar onderzoek gaf iemand de quote “Je kan de gemeenschap vertegenwoordigen als je zelf ooit slachtoffer bent geweest.” Blurring ten top. Heel wat vragen blijven door mijn hoofd spoken over de rollen van slachtoffer en maatschappij in hergo en bemidzonder slachtoffer, ook bepaalde organisaties laten hergo’s

kwamen tijdens de workshop/plenary?

doorgaan zonder het slachtoffer, in hoeverre kan je her-

2 sleutelvragen:

stelgericht werken zonder effectieve deelname van het

1.

Kan RJ een manier zijn om met politieke gevange-

nen na te denken over de impact van hun daden op de slachtoffers? 23

slachtoffer? Wat betekent dit allemaal nog? Houden we onszelf niet voor dat dit nog betekenisvol is? Hoe vullen we de actieve partij van de gemeenschap binnen herstel-


deling. Zo werden er in haar geval conferenties gedaan Wat zijn de belangrijkste discussiepunten die aan bod

recht het beste in? De nabije gemeenschap rond de betrok- nisterie van Justitie, scholen, bedrijven en vrijwillige bemidkenen of een politieagent of … ? Hoe voorkomen we ver- delaars rond conflictmanagement. troebeling tussen de rollen en kan de bemiddelaar zich uiten als lid van de maatschappij of als slachtoffer? Is het zijn rol als deel van de maatschappij om dit perspectief binnen te

Van 2002 tot 2008 maakte Frauke Petzold deel uit van de raad van bestuur van het Europees Forum.

brengen? Hoe betekenisvol is een indirecte bemiddeling en wat laten we liggen?

Korte inhoud van de workshop: Frauke Petzold gaf tijdens haar workshop een subjectieve en zeer persoonlijke kijk op deze 3-daagse conferentie rond

Wat is voor jou de quote van het congres?

daders, slachtoffers en de gemeenschap. Ze probeerde ook

“Nobody has ever asked me these questions.”

de link naar de bemiddelaars te leggen, door zich luidop af

(politieke gevangene in cursus van Tim Chapman, reflecte- te vragen ‘wat dit allemaal met ons te maken heeft?’. Hoe ren rond impact van agressie op slachtoffers)

zit het met onze eigen bezorgdheden? Wat betekent dit voor bemiddelaars die met hun partijen werken, onderzoekers die met praktijkmensen aan de slag gaan, …

Je contactgegevens voor meer info (e-mailadres, website, …) [email protected]

Wat zijn de belangrijkste discussiepunten die aan bod kwamen tijdens de workshop/plenary? Frauke Petzold vindt dat je een speciale attitude nodig hebt, als je werkt binnen bemiddeling en herstelrecht, als je het goed wil doen. Deze attitude kan je niet leren door technieken toe te passen maar wel door bereid te zijn en klaar te staan om betrokken en geïnteresseerd te zijn in de verhalen van partijen. Je moet als bemiddelaar ook voorbereid zijn op

Titel van de workshop/plenary die u volgde:

verschillen. Dit betekent kunnen omgaan met verschillende

mensen, gewoonten en overtuigingen. Deze redenering Afsluitende plenaire sessie: ‘Victims, offenders and commu- geldt zowel voor de partijen als de collega’s waar je mee nity –that doesn’t have anything to do with us!’ werkt.

Naam van degene die de workshop/plenary gaf en Welke workshop/discussie/bedenking/gebeurtenis is je het (eventueel) wat meer achtergrondinfo: meest bijgebleven op of n.a.v. congres en waarom? Van 1986 tot 1995 werkte Frauke PETZOLD voor het crimi- Frauke Petzold was zeer onder de indruk en ontroerd door nologisch onderzoekscentrum van Lager Saxony. Als onderzoeker was ze betrokken bij verschillende onderzoeksprojecten rond dader - slachtoffer bemiddeling in Duitsland voor minderjarige verdachten en slachtoffers van misdrijven. In 1990 stichtte Frauke Petzold het Waage Hannover Institute op, een vzw die bemiddelingen organiseert NIEUWSBRIEF - N°2/12

tussen meerderjarige daders en slachtoffers. Vandaag werkt ze nog steeds voor deze vzw als bemiddelaar en trainer. Frauke Petzold

Victims, offenders and community –that doesn’t have anything to do with us

geeft onder andere trainingen aan het mi-


24

de plenaire sessie van Nils Christie. Ze kent zijn werk sinds

Workshop die ik volgde tijdens de R.J. conferentie in Hel-

ze -20 jaar geleden- in de wereld van het herstelrecht bin-

sinki, juni 2012:

nenstapte. Mevrouw Petzold vond het zeer indrukwekkend dat Nils Christie bemiddeling in overweging nam als

Conferences In Neighborhood Conflicts

deel van het antwoord op de zware aanslagen in Oslo afgelopen zomer. Frauke vindt dit een mooie overweging. Het

Naam van de workshop begeleiders en wat achtergrond-

is belangrijk om na te gaan wat moet hersteld worden en

info:

hoe een gemeenschap reageert op zo’n zware feiten.

Rob Van Pagée en Hedda Van Lieshout (Nederland).

Frauke was ook zeer geboeid door de workshop rond alternatieve programma’s. Het is voor haar dan ook belangrijk om diversiteit en interculturaliteit binnen herstelrecht niet uit het oog te verliezen.

Allebei vroeger werkzaam binnen de sociale sector, maar nu reeds meerdere jaren actief binnen ‘cirkels’. Of ‘eigen kracht conferentie’ .

Last but not least, vond ze het zeer ontroerend dat Martin Wright de Restorative Justice Award kreeg. Zijn speech was zeer mooi en humoristisch.

Korte inhoud van de workshop: Het sociale weefsel, het netwerk als belangrijkste ondersteunende factor voor conflicterende partijen.

Bijna iedereen

zou een bepaald netwerk achter zich hebben aldus een rondvraag . De verantwoordelijkheid wordt volledig binnen de cirkel gelegd, waarbij een mix van aanwezigen uit de diverse netwerken (familie, vrienden, collega’s, buren enz.) samen zoeken naar een eigen oplossing van het geschil. Achterliggende visie is dat er voldoende capaciteit aanwezig is binnen dat netwerkweefsel om ZELF tot eigen gedragen oplossingen te komen zonder veel inmenging van overheid of vergelijkbare instanties. Dit vraagt vooral een andere © Karolien Mariën Martin Wright op het spreekgestoelte

ingesteldheid van die overheid of instanties en professionele werkers die zich normaliter inmengen in zulke conflicten.

Belangrijkste discussiepunten die aan bod kwamen:

ken aan zulke cirkel? De noodzaak van een heel andere houding/ingesteldheid van de professionelen: in hun benadering dienen de professionelen de mensen (onafhankelijke burgers) enkel

25


Heeft iedereen echt een netwerk dat mee wil en kan wer-

maar te trainen om deel te nemen aan cirkels. Professio-

tot andere oplossingen en kan dus volgen dat er vele pistes

nals dienen zich niet in te mengen in het eindresultaat van

leiden naar een vergelijkbaar resultaat.

de cirkel, noch met de inhoud tijdens de bespreking binnen

steeds tricky en historiek en volksaard spelen zeker een

de cirkel.

grote rol in dat alles.

Vergelijken is

Volgens de workshop-begeleiders gaat het hier echt over volledig teruggeven van het conflict aan de burgers en de samenleving, vanuit de overtuiging dat er niet alleen voldoende oplossingscapaciteit aanwezig is, maar ook vanuit het idee dat er op die manier veel meer appel wordt gedaan op de burgerzin en dat die manier van werken ervoor

De quote van het congres eruit lichten is heel moeilijk, omdat er telkens weer wel iets was wat bleef hangen, dus toch maar een kleine opsomming: 

focus niet op het probleem maar op het netwerk (Nederland)

zorgt dat het sociale weefsel weer versterkt wordt. 

you don’t need to be a perfect person to assist at the support circle (Ierland)

Welke bedenking is me meest bijgebleven n.a.v. dit congres en waarom?



the process must fit to the participants (Ierland)

Wat me opnieuw is opgevallen is de enorme verscheiden-



Denk niet dat je het weet, luister steeds opnieuw heel aandachtig naar je partijen (Duitsland)

heid, invulling en uitwerking die er gegeven wordt aan het item ‘restorative justice’: zo bijvoorbeeld de uitersten van probatieassistenten die binnen een vooraf afgebakende periode met een zekere vorm van rapportage in opdracht



focus op het proces, niet op de overeenkomst



er bestaat geen methode die voor alle casussen geschikt is

van de gerechtelijke instanties met dader en slachtoffer een min of meer vooraf uitgetekend traject afleggen om tot een



FOLLOW YOUR INTUITION

vergelijk te komen of de cirkel die het conflict volledig en autonoom teruggeeft aan betrokken partijen met hun achterban, zonder inhoudelijke inmenging van professionelen

Mijn contactgegevens:

wat inhoud en resultaat betreft. En toch staat iedereen

[email protected], www.suggnome.be

met hetzelfde vendel te zwaaien en zijn ze allemaal ervan overtuigd dat ze varen onder de rederij ‘restorative justice’. Wat me nog is opgevallen is het recupereren of gebruiken (?) van slachtoffers in het kader van de reïntegratieplanning van de dader. Daarbij vraag ik me soms af hoe zuiver op de graat dat is en of er voldoende evenwicht in zulke benadering is.

Titel van de workshop/plenary die u volgde:

Ik besef dat verschillende culturele achtergronden leiden

Restorative Justice in Schools: creating communities of care, restorative measures in the schoolcontext: a way forward to change mentalities, the co-operation of schools and local victim offender mediation services


you don’t need to be a

Naam van degene die de workshop/ plenary gaf en (eventueel) wat meer ach-

perfect person to assist at the support circle

tergrondinfo: 

Belinda Hopkins, founding director

of transforming conflict and the national centre for restorative approaches in youth settings (United Kingdom)


26

 

Teresa Robalo, lecturer faculty of law, University of

te laten functioneren door gezamenlijk plannen en oplos-

Macau, China

singen te bedenken en elkaar te helpen als iets niet goed

Maija Gelling, director and main developer of

gaat.

school mediation project, also mediator (Finland)  

Eeva Saarinen, training manager of school mediati-

Wat zijn de belangrijkste discussiepunten die aan bod

on project, also mediator (Finland)

kwamen tijdens de workshop/plenary?

Harri Vaisanen, contact manager of school mediati-

Belangrijkste discussiepunt was de vraag in hoeverre je

on project, also mediator (Finland)

moet beginnen met de docenten, of toch eerst de leerlingen voor wat betreft het bijbrengen van herstelgerichte principes in de klas. De les die getrokken werd, was dat


docenten hierin van groot belang zijn, en dat kinderen/

De workshop had een interactief karakter. We begonnen

leerlingen – mits goed begeleid en getraind – heel goed in

in een kring, vervolgens gingen de deelnemers aan de

staat zijn om hun conflicten op te lossen op een herstelge-

hand van kaartjes kennis maken met de vijf sleutelthema’s

richte manier.

die kenmerkend zijn voor een herstelgerichte pedagogiek binnen een schoolcontext.

Welke workshop/discussie/bedenking/gebeurtenis is je

Iedereen heeft zijn eigen unieke en gelijk gewaardeerde perspectief, met als missie statement: iedere leerling heeft zijn ideeën en waarden en doet ertoe.

het meest bijgebleven op of n.a.v. congres en waarom? De kracht van de cirkel ervaar je aan den lijve, geeft een heel andere sfeer dan in een rijtjes opstelling, je voelt je

Gedachten beïnvloeden emoties, en emoties beïnvloeden

ook echt meer betrokken op de andere deelnemers, het

gedrag, met als missie statement: Onze gedachten en ge-

activeert je ook tot een actieve houding.

voelens zijn onzichtbaar voor anderen. In de klas proberen we zichtbaar te maken wat onzichtbaar is door te praten over gedachten en gevoelens.

Wat is voor jou de quote van het congres?

Empathie en aandacht staan cen-

Niet zozeer een quote als wel een relevante vraag, die ik

traal, met als missie statement: in de klas weten we dat wat we zeggen invloed heeft op de anderen, en omdat we om elkaar geven, denken we eerst voordat we spreken of handelen. Behoeften zijn van groot belang, met als missie statement: in de klas weten we dat ieder van ons zijn of haar best doet en we houden zoveel mogelijk rekening met ieders behoeften als we samenwerken. Collectieve

verantwoordelijkheid

den en de consequenties daarvan, met als missie statement: We zijn allemaal met elkaar verbonden, © Karolien Mariën

we hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de klas goed

Eric Wiersma (l)

27


voor de keuzes die gemaakt wor-

erg treffend vond, geformuleerd

Universiteit in Bursa en Istanbul.

door de Noorse criminoloog Nils

meer de doodstraf oplegt aan da-

Cristie: Hij vroeg zich af – onder het

ders van eremoorden. Ook bemid-

motto dat het de taak van weten-


deling werd naar voren geschoven

schappers is om de juiste vragen te

In 2005 werd in Turkije het straf-

als ‘alternatieve dispute resolution’.

stellen, niet zozeer om met de op-

recht hervormd. De notie van RJ

Maar de praktijk blijft uit.

lossingen te komen – welke mate

kwam toen voor het eerst ter spra-

van leedtoevoeging aan een dader

Als men dan toch over gaat tot een

ke in de Turkse wetgeving. Daders

van een vreselijk delict – noemde

bemiddeling dan wordt deze uitge-

en slachtoffers werden aangemoe-

als voorbeeld de door Anders Brei-

voerd door procureurs of advocaten

digd om in bemiddeling te gaan. De

vik gepleegde moorden vorig jaar in

en draait het bijna uitsluitend rond

doelstelling lag hoog: preventie van

Noorwegen - is wenselijk? En hoe

compensatie en het vergoeden van

recidivisme, re-integratie van de

zou een samenleving herstelgerich-

de schade. Communicatie tussen

dader en het verlagen van de werk-

ter kunnen reageren?

dader en slachtoffer is er nauwe-

last van het gerecht. Echter, de

lijks.

Kortom, relevante vragen die het

praktijk raakt niet opgestart en de

overdenken meer dan waard zijn,

doelstellingen die men eerst voor

ook voor diegenen die zich bezig-

ogen had, worden niet gerealiseerd.

houden met herstelrecht, vanuit

Er zijn weinig dossiers en dus ook

welke

weinig ervaring.

hoedanigheid

dan

ook

(praktijk, wetenschap, beleid).

Je contactgegevens voor meer info (e-mailadres, website,…)

geweigerd. Pas in 2015 kan kandi-

van het woord ‘restorative justice’,

daat lidstaat Turkije ten vroegste tot

het sterk vasthouden aan het legali-

de EU toe treden. Criminaliteit,

van advocaten en feministenbewe-

Wat zijn de beTitel van de workshop/plenary die

langrijkste discus-

u volgde:

siepunten die aan bod kwamen tijdens

de

work-

shop/plenary? De veranderingen


op wetgevend vlak


werden


ingegeven door de

als

onderzoeksassistente

aan het International and Comparative Law Institute van Cologne (Italië) en geeft momenteel criminal procedures en international criminal law aan de Uludag en Bosphorus Suggnomè vzw v o o r r e c h t v a n s p r e k e n

rol in. Turkije is al sinds 1987 vratoenmalige EG maar werd steeds

gingen.

werkte

speelt hier een niet onbelangrijke

leid personeel, het verkeerd gebruik

sterke tegenstand

Assistent Prof. Dr. Oznur Sevdiren,

De mogelijke toetreding tot de EU

gende partij om toe te treden tot de

of zakelijk [email protected]

grammes in Turkey.

naar moderniteit en vernieuwing.

gezocht in het ontbreken van opge-

teitsbegrip en de

A shadowy existence? VOM pro-

Er heerst in Turkije een grote drang

Mogelijke redenen hiervoor worden

Eric Wiersma ([email protected])

Tel: 06 – 247 20 120


nieuwe wet ingevoerd die onder

vooral

“We should create a society where people can step forward and say: I did something wrong”

druk van buiten af. Om de onderhandelingen over de toetreding tot de Europese Unie te bevorderen, werd er in 2005 een

28

mensenrechten en justitie in het algemeen blijven, in het kader van de toe-

“They are

tredingsonderhandelingen, hete hangijzers. Het verwondert dan ook niet dat de tegenstand op ‘alternatieve afhandelingen’ voornamelijk uit seculie-

integrated well in our society. Well, actually, we

re hoek komt.

integrated well in their country…”

Daarnaast is het van belang te weten hoe Turken naar criminaliteit kijken.

De vrees is groot dat het verankeren van bemiddeling in een gerechtelijk kader, een terugkeer naar vroeger betekent. Imams en traditionele dorpshoofden zouden wel eens de macht kunnen terug nemen in het beslechten van conflicten. Een moderne justitie betekent in de hoofden van vele Turken, dat de rechtbank de enige legitieme macht is die zich kan uitspreken over de aanpak en het oplossen van criminaliteit en conflicten.

Onder het Ottomaanse Rijk werden daders eerder gezien als het object van compassie dan van minachting. Er heerste een sterk geloof in het voorbestemd zijn van criminaliteit. ‘You can’t blame him’. Dit zorgt ervoor dat Turken, volgens Sevdiren, een betrekkelijk tolerante houding hebben ten aanzien van daders. Ook in het jeugdrecht ziet men dat de bevolking doorgaans deze zaken niet percipieert als ‘major crimes’. Er wordt zelden aangifte gedaan bij de politie. Maar, klachten van slachtoffers zijn net noodzakelijk om verder te kunnen vervolgen. Tijdens de discussie werd door de deelnemers opgemerkt dat dit herkenbare zaken zijn. In het bemiddelen met Turkse verdachten, of met mensen van Turkse origine, komt de klemtoon al snel te liggen op het betalen van de schade. Het erkennen van de eigen verantwoordelijkheid of het aanbieden van excuses lijkt een moeilijker gegeven. Het eergevoel speelt volgens Sevdiren een belangrijke rol maar ook de invloed van religie mag niet onderschat worden. Volgens de islamitische wetgeving kan verzoening plaatsvinden door compensatie.

Wat is voor jou de quote van het congres? “We should create a society where people can step forward and say: I did something wrong” Uit de workshop ‘Moving towards RJ practices in strengthening business ethics.’

“They are integrated well in our society. Well, actually, we integrated well in their country…” Phlip Recordon over Maori’s in Nieuw Zeeland.

Nils Christie

Je contactgegevens voor meer info (e-mailadres, website, …) [email protected]

29


“We should speak with the devil.”

“We should speak with the devil.”

"Maailma (on) kotini" Het herstelrechtelijk gedachtegoed, geen gemakkelijk product. Een paar indrukken over het congres. Petra Sampers


Maailma (on) kotini is Fins voor “the globe my home” of “de wereld mijn thuis”¹. Saija Sambou, een vriendelijke mevrouw van het Finse ministerie van justitie hielp mij met deze vertaling. Deze uitdrukking vat voor mij het congres samen. Een congres met deelnemers afkomstig uit een groot aantal regio’s, landen, werelddelen…. : Oostenrijk, Nieuw-Zeeland, Australia, België, China, Taiwan, Zuid-Afrika, Canada, Rusland, Denemarken, Noorwegen, Zweden, Estland, Finland, Duitsland, Hongarije, Ierland, Italië, Japan, Letland, Macedonië, Malta, Noord-Ierland, Liechtenstein, Polen, Portugal, Korea, Singapore, Spanje, Thailand, Nederland, Turkije, Engeland, Schotland, Baskenland, Verenigde Staten.

© Petra Sampers Helsinki


30

Zowel tijdens de plenaire gedeelten als tijdens de workshops stak dit “wereld mijn thuis”-gevoel de kop op. Als deelnemers van het congres wonen we ettelijke kilometers van elkaar op diezelfde wereldbol. Op privévlak streven we wellicht allemaal naar een goed, gezond en gelukkig leven. Op werkvlak ijveren we ervoor om het herstelrechtelijk gedachtegoed te verspreiden. Dit is geen vanzelfsprekende opdracht. Een aantal workshops -vooral die met een focus op etnische minderheden- confronteerden ons met het feit dat de waarden en normen van de heersende klasse dikwijls haaks staan op de cultuur, de tradities en de geschiedenis van de oorspronkelijke inheemse bevolking. Dit hoorden we in verhalen over de Ubuntu-people in Zuid-Afrika en de Maori’s in NieuwZeeland.

Tijdens een aantal workshops was vast te stellen dat de dialoog tussen congresleden onderling soms hevig was. Wellicht kleurden persoonlijke achtergrond, geschiedenis of temperament deze discussies. Wat we in onze job (misschien soms wat té?) vanzelfsprekend vinden voor onze partijen, lijkt niet zo gemakkelijk wanneer we discussiëren over persoonlijke thema’s. Dit is iets wat we allemaal wel weten maar het viel mij meermaals op bv. in de gesprekken over de Baskische minderheid in Spanje of over de situatie in Noord-Ierland, wanneer een Russische delegatie spreekt over bemiddeling in hun land, wanneer het concrete dossier Breivik ter sprake werd gebracht door Nils Christie…..

niet gemakkelijk om “good stories” te verkopen aan de pers.

“Restorative Justice is continually pushed to the margins despite the encouragement of the legislators.”

Nils Christie ²(Noorwegen) “Restauration” “brings back the building in his old beauty and makes the building even more beautiful than in the beginning…”

“A court should not be an arena of restorative justice but it does have to take more care for victims and offenders in penal procedures.” Verwijzend naar de zaak Anders Breivik en de mars van 200 000 mensen: “Roses rather then hate” . “The more we make a monster of him (Breivik), the more we say he

Feed the sharks is not one of us, the less we are able to understand him, the easier we can say why bother about him. “³

Nog een aantal uitspraken die bij mij zijn blijven hangen :Restorative Justice is “nursery work”.

Derick Wislon (Noord-Ierland)

Rol en invloed van de media: “Feed the sharks”. Het is

“The perpetrators get a lot of attention. The individual

“People who has done terrible things, can chose one day to change and to do better…. “

² Het was aangenaam dé Nils Christie (°1928 Oslo), Noorse Prof. Emeritus Criminologie te mogen ontmoeten op dit congres. Een fijne begeesterende man . ³ Aan deze uitspraak van Nils Christie dacht ik terug toen ik in de Standaard van 25-26 augustus 2012 las over het overleden meisje Priscilla en meer bepaald bij de uitspraak van Robert Accoe “Oef, “marginaal” zeggen we, en we zijn gerust”.

31


¹ De Initia-spaaractie “De wereld mijn thuis” uit de jaren ’80 bracht de “verre” wereld binnen bij mij in de Westhoek.

victim is often left alone. This is a big “issue”. If we leave all those victims outside we cannot move forward.”

Philip Recordon (Nieuw-Zeeland) Maori (indigenous people) constitute 16% of the population. They represent 50% in the prisons. The figure for Maori womens is over 62%.

Een vertegenwoordiger van de Russische delegatie From micro to micro. A lot of problems cannot be solved at a political level but community by community.

Petra Sampers Bemiddelaar


Bemiddelingsdienst Arrondissement Leuven

© Petra Sampers Conferentie Helsinki 2012


32

Een persoonlijke kijk op de mensen… (3) ID-kit Naam: Olga Medvedkova Functie: Assistant of principal psy-

scholen waar we mee samenwer-

stelrechtelijk werk, maar ook nie-

ken, wordt er op vraag ook bemid-

mand verbiedt het. De meeste me-

deling gedaan, ongeveer 1 per

dewerkers ontvangen een loon

maand, per school.

maar de uren die aan herstelwerk

chological center

besteed worden zijn eigenlijk op

Organisatie: State educational institution

vrijwillige basis. Wie zijn jullie belangrijkste samenwerkingspartners?:

Land:Russia, Mokou

Andere educatieve centra, een 10-

Website: www.centrrost.ru

tal scholen.

In welke mate is RJ ingeburgerd in jouw land? Sinds 1997 heeft het ‘Public Center for Judicial Reform’ gepleit voor de

Werken jullie met vrijwilligers en/

idee en de methodieken van her-

Wat is de grootste uitdaging voor

of ‘professionele’ medewerkers?:

stelrecht.

Restorative Justice in jouw land?:

Het centrum krijgt subsidies van de

In 2010 is er een ‘wet op bemidde-

De grootste uitdaging is een menta-

overheid om ‘sociaal werk’ te doen.

ling’ goedgekeurd in Rusland. De

liteitsverandering op gang brengen.

Hoe dit juist ingevuld wordt, wordt

wet refereert naar de aanpak van

Momenteel overheerst nog steeds

niet echt gecontroleerd. Niemand

burgerlijke, commerciële, werkgere-

een

van de overheid zegt ‘ja’ op her-

lateerde en familie conflicten, maar

zeer

(strafrechtelijke

conservatieve en

bureaucrati-

sche) kijk op het omgaan met conflicten. Het grootste obstakel voor de ontwikkeling van herstelrecht in Rusland is de verticale structuur van het sociale werkveld. Waarbij de sociale

organisaties

in

Rusland

rechtstreeks afhankelijk zijn van politieke bureaucratische instanties. Ook het onderzoekswerk over herstelrecht wordt hierdoor beïnvloed en kan niet onafhankelijk werken.

voert jouw organisatie op jaarbasis uit?: © Karolien Mariën

Er werden een 10 –tal ‘family Group conferences’ georganiseerd. In de

Een deel van de Russische delegatie presenteert een workshop

33


Hoeveel bemiddelingen/circles/…

valt buiten de strafrechtelijke pro-

aanbiedt en opneemt. Dit op een

cedures.

totale bevolking van 11 miljoen in-

Vandaar dat de ontwikkeling van

woners in Moskou.

wordt

uitgedragen

door de sociale sector. Eens er een klacht is ingediend voor een strafbaar feit zal de gerechtelijke procedure afgehandeld worden, maw bemiddeling op parketniveau of bemiddeling in strafzaken is niet mogelijk in Rusland. Wel kan er naast de gerechtelijke procedure

Naam: Jussi Vesikansa (gaf op vrijdag de workshop:

het herstelrechtelijke gedachtegoed voornamelijk

ID-kit

‘Victims in Finnish victim – offender In welk soort dossiers werken jullie

mediation- Preliminary results and

hoofdzakelijk?:

reflections from my thesis)

Er wordt gewerkt met conflicten op

Functie: mediation advisor = zoals

school, voor ze zich in de gerechte-

ik het begrepen heb, het onder-

lijke of wettelijk strafbare sfeer be-

steunen van zijn collega’s in het

vinden. Het gaat over conflicten

bemiddelen. Momenteel is hij be-

tussen leerlingen, leerlingen en

zig met het schrijven van zijn thesis

leerkrachten, leerkrachten onder-

en minder met bemiddelen.

ling en leerkrachten en ouders,…

Organisatie:

Bemiddelingsdienst

van Helsinki Land: Helsinki (Finland) Website: www.sovittelutoiminta.fi

Wat is de grootste uitdaging voor Restorative Justice in jouw land?: De dossiers rond intrafamiliaal geweld: niet alle dossiers zijn geschikt om een bemiddeling in aan te bieden. Ze mogen zelf op het parket nagaan welke dossiers in aanmerking komen, maar het is niet altijd zo duidelijk hoe de situatie in elkaar zit (niet altijd genoeg bewijs van © Karolien Mariën

geweld). Dus proberen ze toch het aanbod te doen en zo na te gaan of er kan bemiddeld worden, maar vaak willen partijen niet.


gebruik gemaakt worden van herstelrechtelijke methodes zoals be-

Van waar halen jullie de nodige

middeling, ‘community circles’ en

middelen om jullie werk te kunnen

Hoeveel

‘Family Group conferences’

doen? (subsidies, sponsoring, …):

voert jouw organisatie op jaarbasis

Concreet voorbeeld wat de situatie

Het centrum wordt rechtstreeks

in Moskou betreft voor minderjari-

gesponsord door de lokale overheid

Er worden ongeveer 1000 bemidde-

gen :

van Moskou. Maar de medewerkers

lingsdossiers aangemeld. 70 % daar-

Er is maar 1 rechtbank in Moskou

worden onderbetaald of je zou kun-

van start op.

die openstaat voor een herstelrech-

nen zeggen dat een deel van hun

telijke aanpak voor jongeren en er is

werk als ‘vrijwilligerswerk’ kan be-

in heel Moskou maar één centrum

schouwd worden.

uit?:

Wie zijn jullie belangrijkste samenwerkingspartners?:

dat deze herstelgerichte aanpak


bemiddelingen/circles/…

34

Politie, parket en soms slachtofferhulp.

Werken jullie met vrijwilligers en/of ‘professionele’ medewerkers?: Ze werken vooral met vrijwilligers (ondertussen hebben ze al 25 jaar ervaring en een honderdtal actieve vrijwilligers), waardoor de caseload beter kan gedragen worden. De opstart van het project was niet evident, maar sedert een aantal jaren krijgen ze meer middelen van de overheid waardoor ze ook uitgebreider kunnen werven en een betere service naar de vrijwilligers kunnen bieden. Zo kiezen ze ervoor om hen per dossier te vergoeden, © Karolien Mariën

ongeveer 25 euro + onkosten. Zo kunnen ze hen gemotiveerd houden.

Frauke Petzold

In welke mate is RJ ingeburgerd in jouw land? Als ik het verhaal hoorde is het te vergelijken met de situatie in België.

In welk soort dossiers werken jullie hoofdzakelijk?:

ID-kit

Alle soorten feiten komen in principe in aanmerking. Al-

Naam: Frauke Petzold

leen de echt zware zaken komen niet in bemiddeling omdat ze vaak niet worden aangemeld. Met erg jonge daders en/of slachtoffers wordt niet bemiddeld. In zaken van intra-familiaal geweld waarbij al een lange geschiedenis van geweld is of al bemiddeld werd en dezelfde feiten opnieuw gebeuren, wordt niet opnieuw be-

Functie: bemiddelaar, trainer en coördinator. Organisatie: Waage-Hannover e.V. and Waage Institut GbR Land: Duitsland Website: www.waage-hannover.de www.waage-institut.de

middeld. e-mailadres: [email protected] Van waar halen jullie de nodige middelen om jullie werk te kunnen doen? (subsidies, sponsoring, …): Wat is de grootste uitdaging voor Restorative Justice in

Hoofdzakelijk van de overheid.

jouw land?: Een van de grootste uitdagingen voor Duitsland is om de verschillende programma’s en concepten die er binnen het herstelrecht bestaan, op elkaar af te stemmen en jaar ervaring vindt Frauke dat ze meer behoefte hebben aan kwalitatief onderzoek rond het werk van bemiddelaars en minder aan statistische analyses. Duitsland moet blijvend aandacht hebben voor diversiteit en interculturaliteit zowel voor cliënten als binnen teams. 35


ervoor te zorgen dat ze allen zeer kwaliteitsvol zijn. Na 25

Hoeveel bemiddelingen/circles/… voert jouw organisatie

Van waar halen jullie de nodige middelen om jullie werk

op jaarbasis uit?:

te kunnen doen? (subsidies, sponsoring, …):

Zo’n 600 tot 650 dossiers per jaar. Het grootste deel van

Het Waage – Hannover Institute wordt voor 60% door het

deze dossiers (60%) situeren zich binnen intrafamiliaal

ministerie van Justitie gesubsidieerd. Voor het overige

geweld.

rekenen ze op giften. Een deel wordt ook via administratieve kosten –die worden doorgerekend aan de partijenopgehaald.

Wie zijn jullie belangrijkste samenwerkingspartners?: Magistraten,

rechters,

middenveld

organisaties

(vrouwenrechten bewegingen, organisaties die werken met gewelddadige mannen, organisaties die kinderen opvangen), advocaten,… ID-kit Naam: Andrey Pentin Functie: Mediator-trainer Organisatie: Moscow Association on Mediation/ Center of Rehabilitation and Corrections Land: Rusland Website: www.sprc.ru

Wat is de grootste uitdaging voor Restorative Justice in jouw land?: De mentaliteit en publieke opinie beïnvloeden en de strijd aangaan met het © Karolien Mariën Andrey Pentin

punitieve en politieke systeem. Beinvloeden ook. De politiek is niet echt geïnteresseerd in RJ en zij willen niet

begrijpen en inzien wat er gaande is rond RJ. De uitdaging Werken jullie met vrijwilligers en/of ‘professionele’ me-

is om civil society mee op te bouwen aan de hand van RJ

dewerkers?:

uitgangspunten. Dat betekent onder meer acteren op

Er werken 3 voltijdse bemiddelaars en 11 vrijwilligers in de vzw van Frauke Petzold.

In welke mate is RJ ingeburgerd in jouw land?


Dader – slachtoffer bemiddeling is zeer goed ingeburgerd in Duitsland. Er zijn heel wat organisaties in Duitsland die bemiddelingen organiseren voor zowel jongeren als volwassenen die feiten plegen. Anderzijds zijn er bijna geen programma’s die conferenties organiseren.

scholen en in gevangenissen. Motto: ga de pleinen op, niet alleen de verkiezingshokjes in.

Hoeveel bemiddelingen/circles/… voert jouw organisatie op jaarbasis uit?: Trainingen in 10 regio’s aan lokale rechters bij 50 rechtbanken. Zoeken naar rechtbanken met een traditie die aansluit op RJ. 300 mediations in Moskou regio met 45 mediators. Verwijzingen via commissons on judicial affairs en via recht-


36

banken en scholen.

Wie zijn jullie belangrijkste samenwerkingspartners?:   

Op een zeer laag en betrekkelijk



Niet in ernstige delicten

niveau.



Voornamelijk jeugdstrafrecht



BEmiddeling en conferencing

In 2011 was er een uitspraak van het

Hooggerechtshof

(Supreme

Court) waarin een besluit om RJ tot

Legal and Judicial Reform

een algemene praktijk te verheffen

Center Moscow (NGO)


in Rusland. Maar de situaties waarin


Institute of Law and Public

het daadwerkelijk wordt ingezet zijn


Policy (NGO)

schaars.

Center for Assistance on Cri-

Daarna volgden een nationale stra-

minal Law Reform (NGO)

tegie en een presidentieel decreet.

Door de overheid gefinancierd.

Ook hier werd de ontwikkeling van RJ aangemoedigd in dezelfde toonWerken jullie met vrijwilligers en/

aard als in de uitspraak van het

of ‘professionele’ medewerkers?:

Hooggerechtshof en het voorhan-

ID-kit

den zijn van bemiddelingsdiensten.

Naam: Mette Juel Madson

Wij krijgen een salaris van de staat via het ministerie van Justitie. Bemiddelingen zijn voor deelne-

Volgende stap zou moeten zijn om structuren

voor

gecoördineerde

ontwikkeling op te zetten.

mers kosteloos.

Organisatie:

Bemiddelaar bij de

politie In welk soort dossiers werken jullie

In welke mate is RJ ingeburgerd in

Functie: Bemiddelaar

hoofdzakelijk?:

Land: Denemarken Website: konfliktraad.dk

© Karolien Mariën Enkele deelnemers aan de conferentie, tijdens een informeel moment op de trappen van het congresgebouw

37


jouw land?

Wat is de grootste uitdaging voor Restorative Justice in jouw land?: Zij werkt binnen een project dat in 2010 is opgestart. Het project is werkzaam op een nationaal niveau, in het totaal zijn er 80 bemiddelaars werkzaam. Op het niveau van de politie worden er straffen opgelegd.

ID-kit Naam: Ruth Gahn Functie: herstelbemiddelaar Organisatie: gemeente Ljusdal (5643 km² en +- 19 000 inwoners)

Het aanbod van bemiddelen is een andere insteek. Er is

Land: Zweden

een spanning tussen deze twee. Het ‘bestraffende’ houdt

Website: www.s-f-m.se

geen rekening met de beleving van het slachtoffer.

Hoeveel bemiddelingen/circles/… voert jouw organisatie op jaarbasis uit?: 600 bemiddelingen op een jaar

Wat is de grootste uitdaging voor Restorative Justice in jouw land?: Sinds 2008 staat in de wetgeving dat elke gemeente bemiddeling moet aanbieden voor jonge daders tussen 12

Wie zijn jullie belangrijkste samenwerkingspartners?: Op dit moment werken ze nog niet samen met partners. Daar wordt aan gewerkt.

en 21 jaar. Het blijft echter een probleem om dossiers te krijgen. Dit schommelt enorm van jaar tot jaar. Ruth is de enige bemiddelaar in Ljusdal en heeft meestal tussen de 10 à 40 doorverwijzingen/jaar. Zelf heeft ze geen idee waarom dit zo schommelt. Wel merkt/hoort ze, in de 10

Werken jullie met vrijwilligers en/of ‘professionele’ medewerkers?: Naast haar eigenlijke werk doet ze 20 dossiers van bemiddeling in dit project. Ze wordt betaald per dossier.

jaar dat ze al in dezelfde gemeente bemiddelt, dat weinig gasten na een bemiddeling nog met de politie in aanraking komen. Als de dader tussen 12 – 15j is, worden de dossiers naar hen doorverwezen door de hulpverlening/sociale diensten. Het resultaat van bemiddeling wordt dan terugge-

In welke mate is RJ ingeburgerd in jouw land? RJ is nog niet ingeburgerd in Denemarken. De idee is vrij nieuw.

koppeld aan de sociale diensten die beslissen of dit verder juridisch nog moet afgehandeld worden of niet. Vooral als de dader spijt toont, wordt dit niet doorverwezen naar het juridische systeem.. Tussen 15 – 21j, door de politie. Resultaat van bemidde-

In welk soort dossiers werken jullie hoofdzakelijk?: Ze werken in alle soorten dossiers. Het slachtoffer moet

ling wordt teruggekoppeld aan procureur die beslist of de bemiddeling voldoende was.

wel een natuurlijk persoon zijn. Ze werken dus niet met rechtspersonen. De ‘beleving’ van de partijen is een belangrijk gegeven in de bemiddeling.

Hoeveel bemiddelingen/circles/… voert jouw organisatie op jaarbasis uit?: Tussen 10 — 40j. Een bemiddeling betekent (uiteindelijk)


altijd een ontmoeting tussen dader en slachtoffer. Bij


minderjarigen worden de ouders niet automatisch be-


In 1996 is deze vorm van bemiddeling gestart als een pro-

trokken, maar vaak wel.

ject. In 2010 werd het opgenomen in de wet. Het budget komt van de politie. Ze zijn zelf op zoek naar sponsoring.


Wie zijn jullie belangrijkste samenwerkingspartners?: 

Hulpverlening – sociale diensten



Parket

38



Geen speciale samenwerking met slachtofferdien-

Sinds 2008 in wetgeving voor 12-21j. Er is in Zweden geen

sten ofzo.

opsplitsing tussen bemiddelaars voor minder- en meerderjarigen. Ruth bemiddelt dus soms ook met meerderjarigen. Dit komt echter niet vaak voor omdat de wet hierin

Werken jullie met vrijwilligers en/of ‘professionele’ me-

niets voorstelt of verplicht.

dewerkers?: Elke gemeente is vrij het bemiddelingsaanbod te organiseren hoe ze dit zelf wensen. Dit maakt dat Ljusdal heeft gekozen voor 1 vaste bemiddelaar, Ruth, die 50% werkt. Alle bemiddelaars hebben verschillende achtergronden en opleidingen. Tot 2007 bestond er een soort korte opleiding voor bemiddelaars waarbij nieuwe bemiddelaars 2 lessen kregen en na 2 jaar nog een vervolgdag voor ervaren bemiddelaars. Nu is het elk voor zich.

In welk soort dossiers werken jullie hoofdzakelijk?: Winkeldiefstal, slagen en verwondingen, geweldpleging Opvallend is dat zij bijna nooit over schade bemiddelen, er wordt zelden een financiële compensatie gevraagd of een herstel in natura. Het gesprek zelf wordt gezien als herstel.

Van waar halen jullie de nodige middelen om jullie werk te kunnen

doen?

(subsidies,

sponsoring, …): Ze wordt betaald door de gemeente, haar functie valt onder departement welzijn. Ze heeft een vast loon, is niet afhankelijk van het aantal doorverwijzingen.

© Karolien Mariën Workshop Ed Goei

Ruth is al sinds 1977 een verpleegster en ze zegt dat ze vooral daar heeft leren bemiddelen.

ID-kit Naam: Henning PEDERSEN

In sommige gemeenten is er wel gekozen met vrijwilligers te werken.

Functie: Head of the National Mediation Service Organisatie:

Konfliktradet (The Norwegian Mediation

Land: Noorwegen, 385.155 km² groot, relatief laag inwo-

Mensen kennen RJ vooral in het kader van bemiddeling

nertal van 5 miljoen, bevolkingsdichtheid van nog geen

op scholen en in familiezaken. Op gerechtelijk vlak is het

13 per km². Grote delen van het land worden gedomi-

minder ingeburgerd. Mensen die er niet direct mee in

neerd door natuur: bossen, fjorden, gletsjers en meren.

aanraking komen, kennen het meestal niet.

(ter vergelijking: België: 30.528 km² groot, 11 miljoen 39


Service) In welke mate is RJ ingeburgerd in jouw land?

inwoners, bevolkingsdichtheid van 342.2 inwoners per


km² , cijfers van 2005)


Website: www.konfliktraadet.no

Tot op heden van het ministerie van Justitie maar men denkt eraan dit over te hevelen naar “welzijn”.

Wat is de grootste uitdaging voor Restorative Justice in jouw land?: Vrijwilligers rekruteren voor de verschillende “counties” waarin Noorwegen is opgedeeld.

Hoeveel bemiddelingen voert jouw organisatie op jaarbasis uit?: Ongeveer 500 op jaarbasis voor zijn county, in totaal 9000 voor het hele land.

Wie zijn jullie belangrijkste samenwerkingspartners?: De politie en het openbaar ministerie (in Noorwegen zit het openbaar ministerie gedeeltelijk bij de politie).

Werken jullie met vrijwilligers en/of ‘professionele’ medewerkers?: Er wordt uitsluitend met vrijwilligers gewerkt. Dit zijn er ongeveer 600 voor het hele land. Ze werken per maand minimaal in twee dossiers. Er gebeuren geen huisbezoeken (gesprekken vinden op openbare diensten plaats). Er wordt een engagement verwacht voor 4 jaar. De vrijwilligers worden per uur betaald. Een gemiddeld klein dossier neemt drie uur in beslag.

In welke mate is RJ ingeburgerd in jouw land? Vrij goed, dit is dank zij Nils Christie. Bemiddeling bestaat als 20 jaar. In 1991 was er de “Act of mediation”.

In welk soort dossiers werken jullie hoofdzakelijk?: Er wordt zowel bemiddeld in strafzaken als in civiele zaNIEUWSBRIEF - N°2/12

ken. Dit zijn voornamelijk lichtere feiten. Er wordt steeds een pre-meeting-gesprek gehouden. De bedoeling is steeds een gezamenlijk gesprek tussen de betrokken partijen. Bij een geslaagde bemiddeling en (uitgevoerde) overeenkomst kan het dossier gesloten worden.


40

Can you see the human behind the dirt? Interview met Nils Christie Antje Segers

Ja, ik ben een veteraan. (lacht)

Zijn er persoonlijke ervaringen die u hebben aangetrokken om dit werk te gaan doen? Je zou het kunnen terugbrengen naar het werk dat ik als jonge student heb verricht. Ik heb criminologie en sociologie gestudeerd. Die 2 domeinen hingen toen samen. Ik was zeer slecht op school maar dat veranderde toen ik naar de universiteit ging. Mensen stelden je daar geen vragen enkel om te bewijzen dat je hetzelfde als hen wist. Op de universiteit kon je de vragen gewoon zelf stellen en zelf de antwoorden proberen te vinden. Dat lag mij beter. (lacht) Het was net na de Tweede Wereldoorlog en de omstandigheden waren slecht. Ik werd door mijn oude professor gevraagd om naar zijn bureau te komen. Ik deed in die tijd kleine taakjes voor hem en hij vertrouwde mij. Hij vertelde mij, in aanwezigheid van de ‘general prosecutor’, dat er iets aan het licht was gekomen dat iedereen met stomheid had geslagen. In die tijd was iedereen, niet enkel de bezette landen, ontzet over de gruwelijkheden die Nazi Duitsland had begaan. Maar plots kwam aan het licht dat Noorwegen had geparticipeerd aan deze gewelddaden. Hitler had er concentratiekampen opgezet waar Servische gevangenen naar toe werden gebracht. 41

Duizenden gevangenen uit het voormalig Joegoslavië werden naar Noorwegen gebracht zonder dat zij wisten waar ze naartoe werden vervoerd. Ze bevonden zich in een erbarmelijke toestand. De Noorse bewakers waren niet schuw om hen te vernederen, te slaan en zelfs te vermoorden. Ik begreep niet dat dit had plaatsgevonden in ons vredig Noorwegen en dus deed ik een studie over dit onderwerp. Ik bevroeg de bewakers. Zowel diegenen die moordden, als diegenen die geen moord of andere gewelddaden hadden gepleegd. Ik vroeg ze niet waarom ze hadden gemoord maar ik vroeg ze om de gevangenen te beschrijven. Het verschil was enorm. Degenen die niemand hadden gedood, zagen gewone mensen in ellendige omstandigheden. Degenen die wel waren overgegaan tot het vermoorden van de gevangenen, beschreven hen als dieren, als vuile beesten. Zij hadden geen enkele toenadering gezocht tot de gevangenen. Ze hadden geen verhalen uitgewisseld, geen familiefoto’s met elkaar gedeeld,… Dit is essentieel voor Restorative Justice. De belangrijkste vraag is: “Kan je zien wie de andere persoon is? Kan je de persoon achter de viezigheid en vuilheid zien?” Ik blijf nog steeds geloven in de kracht om de andere als een mens te zien. Als een persoon in zijn geheel. En niet in de rol die ze spelen of het gedrag dat ze stellen. Dat is het verschil tussen een ontmoeting in het kader van Restorative Justice en een ontmoeting in de rechtszaal.


Je bent al heel lang betrokken in de Restorative Justice wereld…

Heb je het nooit moeilijk gehad om te blijven geloven in de mensheid? Nee, nooit.

Ook niet wanneer Noorwegen werd geconfronteerd met iemand zoals Anders Breivik? Ik ben ervan overtuigd dat Breivik een doodgewone man is. Toen ik hem op televisie voor de eerste keer de rechtbank zag binnenwandelen, dacht ik: ‘O, hij heeft het no-

Echt? Nee. (lacht) Nu, ik heb wel dreigbrieven gekregen maar daar is het bij gebleven. Er waren zelfs sommige van mijn collega’s kwaad op mij. Ze vonden dat deze situatie zo uitzonderlijk was dat we geen extra ophef moesten creëren. Maar ik blijf bij wat ik heb gezegd. Ik denk dat hij een normale man is. Het is zo immens belangrijk om inclusief te zijn in plaats van manieren te zoeken om te externaliseren. Ik hou niet van concepten zoals ‘evil’. Dan duw je

© Karolien Mariën Nils Christie


dig dat iemand naar hem toe wandelt en hem een dikke knuffel geeft.’ Ik denk dat hij zou smelten en zijn façade zou laten zakken.

Ik kan mij voorstellen dat veel mensen moeite hebben met deze uitspraak.. Ja, ik werd bijna vermoord omwille van dit statement.


mensen van ons af en stel je ze buiten alles en iedereen.

Toch vindt een groot deel van de bevolking dat sommige daders geen mensen zijn maar beesten. Dit verschilt niet veel van wat u daarnet vertelde over de Noorse bewakers tijdens de WOII. Ziet u een evolutie in de samenleving in onze kijk naar daders?

42

Daarom luidt mijn ‘politieke’ slogan als het ware: probeer te werken aan condities die mensen er toe brengen om niet zoveel te willen bewegen. Blijf op de plaats waar je bent opgegroeid. Er is door het stadsbestuur in Oslo een idiote beslissing genomen die de vrije keuze van school goedkeurt. Waarom die vrije keuze? Ik zou zeggen: laten we mensen vastlijmen op de plaats waar ze wonen want dan zouden ze elkaar kunnen leren kennen. We zouden dan niet enkel de personen op zich leren kennen maar ook de connecties die ze hebben en de omgeving waarin ze zich bevinden. Laat ze rondzweven en vrijuit bewegen en we krijgen gesloten individuen zonder een sociaal net. Het is nodig dat we samen zitten, dat we met elkaar praten,… Die vrijheid van mobiliteit is zeer gevaarlijk. Hetzelfde geldt ook voor onze sociale mobiliteit. We weten door verschillende studies dat samenlevingen met grote interne klassenverschillen, een veel moeilijker bestaan hebben. We ontwrichten onze samenleving door de toenemende kloof tussen verschillende klassen te aanvaarden. Daarom denk ik dat het belangrijk is om de geografische en sociale mobiliteit in onze maatschappij te verminderen.

Dit is net een belangrijk thema in Restorative Justice. Hoe betrekken we de ‘community’? Ik denk dat het belangrijk is voor Restorative Justice om rond het onderwerp van mobiliteit te werken. Het is een belangrijke eigenschap van Restorative Justice dat het niet enkel helpt om verbroken relaties te herstellen maar ook het sociale system waarin deze zich bevinden helpt te herstellen. Het is trouwens niet zeker dat we gaan evolueren naar een nog grotere mobiliteit. We bevinden ons in een economische crisis en ik hoop dat dit invloed zal hebben op onze mobiliteit. Het is ook nodig dat er een einde aan komt. Werkgelegenheid en werkloosheid veroorzaken een gevaarlijke sociale separatie. Ik ben bezorgd dat er iets gaat mislopen met de jonge generatie die naar ons land komt. Er ontwikkelt zich een ‘zwarte’ arbeidsmarkt. En het is duidelijk dat deze zwarte markt hen in staat stelt om te overleven. Dit zie je ook in arme landen. De neiging om te vertrouwen op je familie en buren, die je nodig hebt om te kunnen overleven. Je hebt een nonkel nodig 43

die je kleine taakjes laat doen om een beetje geld te kunnen verdienen. Maar velen komen naar hier zonder gezin, zonder familie en zonder netwerk. Ook zij komen vaak op de zwarte arbeidsmarkt terecht. Als deze economische groei stopt, acht ik de kans groot dat dit invloed zal hebben op zowel de sociale als geografische mobiliteit.

Toch blijkt dat in tijden van economische recessie, deze economische stress kan leiden tot frustratie en woede. Ik ben volledig akkoord met wat je zegt. Daardoor zie je ook mensen als Breivik verschijnen. Ze spelen dan de eenzame wolf in het landschap. Een man met een missie. Een man die wij, de maatschappij, hebben geproduceerd.

Wat vind je de belangrijkste uitdaging voor de toekomst? We zien in verschillende geïndustrialiseerde landen een enorme boom in de gevangenisindustrie. De gevangenis is de grootste ontvanger van het armste deel van de bevolking. Als je de gevangenis binnenstapt is het voornaamste beeld dat je krijgt: armoede. Gedetineerden hebben weinig tot geen relaties met ‘gewone’ mensen, ze zijn gescheiden of niet getrouwd, zijn werkloos en hebben vaak geen huis om naar terug te keren. Ze missen dus vaak wat nodig is om te overleven. Terwijl anderen juist teveel hebben. Dit moet veranderen. Daarnaast zie je ook, vooral in de VS, dat mensen minder de boodschap ‘stop ze weg in gevangenissen’ gaan verkondigen. Vooral omdat het gewoon te kostelijk wordt. De bevolking geeft hiermee aan dat ze in de plaats van een streng strafrechtelijk beleid, een slim strafrechtelijk beleid wenst. Maar dan rijst de volgende vraag: wie zorgt er dan voor de armen? Voor de sociale armen. Voor degenen zonder netwerk? Dit is de belangrijkste uitdaging. Een sociaal systeem creëren dat mensen in contact brengt met elkaar. Face to face. We moeten ervoor zorgen dat er geen eenzame wolven ontstaan. Hierbij moeten we onze creativiteit gebruiken. Nabijheid is het sleutelwoord.

Denkt u dat de verandering in het denken over het gevangeniswezen voornamelijk door economische en financiële motieven wordt ingegeven? Nee, we hebben verschillende studies die aantonen dat


Het probleem in onze samenleving is dat de mogelijkheid om elkaar te leren kennen, vermindert. We weten niet meer door wie we omringd worden. We bewegen ons veel meer, de mobiliteit is enorm toegenomen in vergelijking met vroeger. Niet enkel geografisch, maar ook onze sociale mobiliteit is sterk toegenomen.

als je aan mensen vraagt: ‘Vind je dat in deze zaak de strafmaat voldoende is?’, de meesten vinden dat de straf hoger moet. Maar, geef je de ondervraagden concrete casussen met veel details over wie de dader is en wat er gebeurd is, dan geven ze een lagere straf dan de rechter had toegekend. Geef ze de volledige persoon en een compleet beeld over wat er gebeurd is en mensen krijgen een andere mening over welke straf gepast is.

Had ik meer tijd in dit leven, zou ik graag meer lezen over boeddhisme, maar er zijn zoveel afleidingen en ik weet niet of ik nog veel tijd over heb. (lacht)

Voelt u zich nooit uitgeput om op te boksen tegen het beeld van de dader als ‘het monster’, dat nog steeds leeft in de samenleving?

Ik ben dan ook een groot voorstander om niet met de grote woorden te spreken. Om onze moeilijke, complexe woordenschat te vermijden. Zelf probeer ik te schrijven alsof ik voor mijn favoriete tante zou schrijven. Want zij zijn de mensen die het moeten begrijpen. Dat is zo cruciaal in ons werk. We hebben nood aan de concrete verhalen en niet aan diagnoses. Verhaalvertelling met oog voor de kleine details is zeer belangrijk. Restorative Justice kan ervoor zorgen dat mensen de vrijheid voelen om het hele verhaal te brengen. En dan hopelijk tot het besef komen dat we allemaal hetzelfde zijn.

Ik geniet ervan om een irritant persoon te zijn. (lacht) Welk plezier zou ik hebben als ik zou zeggen wat de rest van de wereld al zegt? (lacht hard)

Hoe denkt u over de positie van Restorative Justice in het gerechtelijk systeem? Is Restorative Justice het einddoel? Het is gevaarlijk om het geloof in het gerechtelijk systeem weg te nemen , te gaan decriminaliseren en tezelfdertijd een RJ meeting als alternatief aan te bieden. Dit kan tot gevaarlijke situaties leiden, vooral voor de RJ praktijkwerkers. Het kan het gevoel geven aan RJ praktijkwerkers dat ze de samenleving moeten dienen. Zeker als we, wat wij ‘restoration’ noemen, gebruiken met dezelfde zwaarwichtigheid als een straf.

Maar wat je stelt is een centraal begrip in RJ: see the whole picture en concentreer je niet op de zaken die ons van elkaar scheiden. Vraag niet: “waarom heb je het gedaan?” , maar “wat is er gebeurd?” We zijn allemaal mensen en vanuit die menselijkheid dien je de andere te benaderen.

Antje Segers Herstelbemiddelaar BAAB (De Patio Brugge)

Ik verkies strafrechtbanken met restricties, met een diep ingewortelde menselijkheid. Als het komt tot een situatie waar er ‘pijn’ dient toegewezen te worden, zijn zij de enigen die dit kunnen. Het element van ‘leedtoevoeging’ behoort absoluut niet tot het domein van Restorative Justice. Ik ben geen abolitionist. Strafrechtbanken zijn nodig en ook gevangenissen zijn nodig. De vraag is: hoeveel pijn willen we leveren? In mijn boek ‘Limits to pain’ ga ik daar uitvoerig op in.


Uw visie op de mensheid lijkt veel raakvlakken te hebben met Jiddu Krishnamurti, een Indische filosoof die stelde dat het inzicht dat je verbonden bent met anderen, de eerste stap naar vrede is. Vormt religie een inspiratiebron voor u? Op zich ben ik niet religieus. Ik herinner mij wel dat ik een lezing heb gegeven op een Boeddhistische universiteit in Japan en mij nog nooit ergens zo welkom heb gevoeld. De man met wie ik toen sprak zag mij als zijn geadopteerde zoon, hoewel hij even oud was als ik. (lacht)


44

Een persoonlijke kijk op de mensen… (4) ID-kit

grote programma’s met veel voorbereiding.

Naam: Anna Balaeva Functie: PhD, psycholoog, bemiddelaar, hoofd van de afdeling ‘work with juvenile offenders’

Wie zijn jullie belangrijkste samenwerkingspartners?: Public Centre for Legal and Judical Reform = hoofdpart-

Organisatie: Center of social and psychological adaptati-

ner.

on and development of adolescents “Perekrestok” Land: Rusland

Werken jullie met vrijwilligers en/of ‘professionele’ me-

Website: www.perekrestok.info

dewerkers?: Enkel professionele medewerkers tewerk gesteld.

Wat is de grootste uitdaging voor Restorative Justice in

Soms worden er vrijwilligers betrokken in de cirkels als

jouw land?:

vertegenwoordigers van de maatschappij.

Mentaliteit à hoofdzakelijk bestraffend discours (overal: op school,…). De cultuur van herstel / van dialoog is helemaal niet ingeburgerd. Er zijn geen geregulariseerde pro-

In welke mate is RJ ingeburgerd in jouw land?

cedures voor bemiddeling binnen de strafwet. Bemidde-

Er zijn een aantal herstelgerichte programma’s in ver-

ling is enkel geregulariseerd voor burgerlijke zaken.

schillende regio’s …

Ze moeten voortdurend bewijzen dat hun centrum nodig is / voortdurend werken aan een mentaliteitswijziging (moeilijk om soms gemotiveerd te blijven, vandaar ook deelname aan dit congres: om te blijven geloven in het herstelrecht, om hernieuwde motivatie en kracht te vinden, om geïnspireerd te worden, …)

Hoeveel

bemiddelingen/circles/…

voert jouw organisatie op jaarbasis uit?:

kan meerdere daders en slachtoffers bevatten) à ongeveer 5 programma’s van bemiddeling + 2 familie bemiddelingen / gezinsbemiddelingen + 3 à 4 cirkels op school. Let wel: dit zijn

© Karolien Mariën Deelnemers uit oa Zuid-Afrika (George Lai Thom - 2de van links)

45


Ongeveer 20 zaken per jaar (1 zaak

In welk soort dossiers werken jullie

ID-kit

hoofdzakelijk?: 

Juvenile

moet een structurele organisatie/ inbedding krijgen binnen een aantal

Naam: Bruno Caldeira offences

crime

Functie:

(jeugdcriminaliteit): diefstal,

diensten. slachtoffer-

daderbemiddelaar (o.a. want com-

overval, …

bineert dit met zijn job als psycho-

Hoeveel bemiddelingen/circles/… voert jouw organisatie op jaarbasis



Conflicten op school

loog, familiebemiddelaar,…)



Pesten

Organisatie: werkt op zelfstandige



Soms familie conflicten

basis

Bruno werkt als zelfstandige, dus heeft niet echt zicht op doorverwij-

Land: Portugal Van waar halen jullie de nodige middelen om jullie werk te kunnen doen? (subsidies, sponsoring, …): 



uit?:

zingen. Hij weet enkel dat er heel

Website: www.mj.gov.pt (site van

weinig

het Ministerie van Jusititie van

slachtoffer-daderbemiddeling

Portugal)

beuren.

doorverwijzingen

naar ge-

Er zijn in Portugal een 200-tal

Hoofdzakelijk: governemental (afdeling is een onderdeel


slachtoffer-daderbemiddelaars, die

van de staatsuniversiteit van


dit over het algemeen combineren

psyhologie en opvoeding/

RJ moet werkelijk geïmplementeerd

onderwijs

state

worden. Bruno ziet hierbij twee

University of Psychology and

mogelijkheden. Ofwel moet het

Education).

systeem grondig hervormd worden,

Een deeltje van projecten.

ofwel moet het zoals het nu bestaat

Wie zijn jullie belangrijkste samen-

gestopt worden en moet het volle-

werkingspartners?:

(Moscow

dig terug opnieuw opgebouwd worOpmerking: uitgebreide info terug

den op een degelijke manier. RJ

te vinden in het groene boekje:

met een andere job, en waarbij de bemiddelingen slechts een zeer klein stukje van hun werk zijn.

De dossiers worden doorverwezen door de ‘prosecutor’.


‘restorative justice in russia’.

© Karolien Mariën Vicky De Souter (B), Eleonore Lind (S) en Bruno Caldeira (P), leden van de Board van het European Forum for Restorative Justice


46

Verder zijn er niet echt samenwerkingspartners. Er is ook geen overleg tussen bemiddelaars.

ID-kit

2012 is echter de EU-subsidie opge-

Naam: George Lai Thom Functie: Special Advisor

Werken jullie met vrijwilligers en/ of ‘professionele’ medewerkers?: Bruno werkt als zelfstandige.

In welke mate is RJ ingeburgerd in

houden waardoor de projecten noodgedwongen gestopt zijn. Recent is subsidie ontvangen van

Organisatie: Khulisa Social Solu-

het Open Society Institute voor RJ-

tions (Khulisa is Zulu voor “to nur-

projecten in 2 provincies.

ture”)

Een ouder project, uit 2003 – 2004,

Land: Zuid-Afrika

betreft een project gericht op zwa-

Website:

re, gewelddadige delicten. Daarvoor

www.khulisaservices.co.za

werden verschillende methodieken ingezet op het gebied van RJ, con-

jouw land?

flict resolution and peacemaking

RJ is een redelijk marginaal feno-

(multi-methods approach), afhanke-

meen. Het wordt wel meer en meer

lijk van de wensen van de betrokke-

besproken onder advocatuur en zo,


maar het blijft voorlopig binnen een


zeer klein circuit.

Grootste knelpunt is geld. Het is

vormden herstelconferenties een

niet nodig om ervoor te zorgen dat

belangrijk

de regering Restorative Justice (RJ)

doel was om zoveel mogelijk men-

meer stimuleert, want ze stimule-

sen bij de conferenties te betrek-

ren het al flink, althans in woorden

ken. Per zaak werden vaak diverse

ge-

en qua beleid. In februari 2011 is er

conferenties uitgevoerd voor ver-

beurt in dossiers waarvoor maxi-

bijvoorbeeld een beleidskader her-

schillende doelgroepen. Ook werd

mum 5

jaar gevangenisstraf kan

stelrecht verschenen. Het uitgangs-

gebruik gemaakt van videobood-

worden uitgesproken. Er is een

punt is dat RJ uitgevoerd wordt

schappen indien wenselijk. Ook dit

klacht nodig van het slachtoffer.

door NGO’s. Dit gaat echter niet

project is echter gestopt bij gebrek

gepaard met het verschaffen van de

aan geld.

In welk soort dossiers werken jullie hoofdzakelijk?: Slachtoffer-daderbemiddeling

nen: zij bepaalden namelijk welke methoden werden ingezet. Vaak onderdeel. Bijkomend

benodigde subsidie aan NGO’s om RJ ook daadwerkelijk te kunnen


implementeren.


Geld wordt daarom ook buiten het

Hoeveel bemiddelingen/circles/… voert jouw organisatie op jaarbasis uit?:

Zelfstandige bemiddelaars worden

land gezocht, b.v. EU, Soros Foun-

betaald vanuit het Ministerie van

dation / Open Society Institute etc.

In het kader van het 5-jarige EU-

Justitie, per dossier. De vergoeding

Als de betreffende projectsubsidie

project zijn 5.000 mediations uitge-

hangt ook af van het al dan niet

echter op is, stoppen de RJ-

voerd per jaar op 6 verschillende

bereiken van een overeenkomst.

projecten echter accuut.

sites. Het betrof hier m.n. ‘minor

Zo heeft hun Justice and Reconciliation Project (JARP) 5 jaar lang EU-

cases’ al is dat begrip relatief in Zuid -Afrika.

subsidie ontvangen. In pilots is

In het kader van het project gericht

i.s.m. het Openbaar Ministerie en

op zware, gewelddadige criminali-

het Ministerie van Justitie een best

teit zijn 1.000 ernstige zaken behan-

practice model voor RJ ontwikkeld

deld.

dat is toegespitst op de situatie in Zuid-Afrika. Dit project en het bijbehorende model heeft ook een prijs

Wie zijn jullie belangrijkste samen-

ontvangen. De ambitie was om dit

werkingspartners?:

model landelijk uit te rollen. In april

Het Ministerie van Justitie, het

47



Openbaar Ministerie / Landelijk Parket, de politie, de sociale hulpverlening, NGO’s en andere community organisaties en leden van de

tenvergoeding. In welke mate is RJ ingeburgerd in jouw land?

Een ouder project betrof juist zeer

lokale gemeenschappen waar de

Politici en beleidsmakers stimuleren

projecten worden uitgevoerd.

RJ in principe. Omdat deze politieke

Per gemeenschap wordt een zgn. Forum ingericht waarin alle relevante stakeholders zijn vertegenwoordigd.

Werken jullie met vrijwilligers en/ of ‘professionele’ medewerkers?: In het genoemde EU-project werd

en beleidsmatige steun echter niet gepaard gaat met het verschaffen


van de benodigde subsidies, valt de


praktijk helaas tegen. Er zijn ad hoc


projecten, die echter na 1 of enkele

Enerzijds via het binnenhalen van

jaren

moeten

internationale subsidies, anderzijds

stoppen als de projectsubsidie weer

door het bedrijfsleven te benaderen

ophoudt.

Dit bemoeilijkt het op-

voor sponsoring. Sponsoring is ech-

bouwen van een degelijke, structu-

ter met name gericht op Khulisa’s

rele praktijk.

overige projecten (zoals het op-

noodgedwongen

gewerkt met 20 mediators per site

zetten van social enterprises door

(in totaal 120 mediators). Het betrof gewone leden van de gemeen-

In welk soort dossiers werken jullie

schap, die een mediation training

hoofdzakelijk?:

hadden ontvangen. Zij voerden de mediations uit als vrijwilliger en ontvingen een bescheiden onkos-

ernstige en gewelddadige zaken.

ex-delinquenten en andere kwetsbare groepen en het opzetten van zgn. Ubuntu gemeenschappen).

Zie hierboven: het EU-project was met name gericht op minder ernstige zaken.


Nieuws uit de sector 1.

Feestelijke ontmoetingsdag georganiseerd door Over-hoop vzw, lotgenotenwerking voor families met jonge verkeersslachtoffers, naar aanleiding van 5 jaar Over-Hoop vzw. Deze vindt plaats op zaterdag 17 november van 13u30 tot 18u in CC Westrand in Dilbeek . (Meer info: http://www.over-hoop.be/)

2.

De Summer School 2013 georganiseerd door het European Forum for Restorative Justice i.s.m. het Duitse WAAGE INSTITUT en het Oostenrijkse IRKS vindt plaats in Wenen van 29 juli t.e.m. 2 augustus 2013. De titel luidt als volgt: “Restorative Justice in intercultural settings: business as usual?” De Summer School past in een ruimer 4-jarig onderzoeksproject, gecoördineerd door de KU Leuven betreffende een alternatieve aanpak van conflicten in interculturele settings. Voor meer info aangaande het project: www.alternativeproject.eu en [email protected]. (Voor meer info aangaande de Summer School: www.euforumrj.org en [email protected])

3.

In samenwerking met Jongerenwelzijn organiseren de HCA-diensten een publieksmoment inzake het onderzoek Beke (onderzoek door Nederlands onderzoeksburo inzake de bemiddelingspraktijk in Vlaanderen). Moment voorzien op 7 maart 2013!


48

The Stig fileert de realiteit...

“Schop ze een geweten” Vreemd: eerst vraagt de redactie een artikel in regelrechte Topgearstijl, waarna ze zich bij het eerste artikeltje een helmpje schrikken en prompt een veel strikter kader opleggen. Ik heb natuurlijk mijn ‘partner in crime’ Jeremy opgebeld. Hij antwoordde me dat ik, ‘de Witte zijnde’, me niet moet bekommeren om redactieregeltjes. Genoeg de redactie uitgedaagd, anders krijg ik er nog spijt van. Ik ga maar lekker binnen de lijntjes rijden. Ik heb alvast Midge Ure in mijn CD-wisselaar gestopt. ‘No regrets’ huilt door de boxen. OK, hier komt het thema: spijt! Geef nu toe , lieve redactie, spijt is een specerij in een herstelrechterlijk sausje! Hoe vaak hebben jullie het niet gehoord? “Hij heeft er geen spijt over. “ “ Hij drukt zijn spijt niet uit.” En als hij of zij dan toch zijn of haar spijt uitdrukt, dan zullen ze het wel niet menen, of ze zullen enkel spijt hebben omdat hun daden negatieve gevolgen hadden voor hen zelf. Wat is spijt? Wees eens eerlijk en maak een oefening. Schrijf nu eens op, in een terugblik op je leven, waarover jij oprechte spijt hebt. Niet dwaas doen. Antwoorden zoals ‘Ik vond het spijtig dat onze reis naar Mexico zo kort was”, kunnen niet. Je moet daadwerkelijke spijt voor je keuze hebben! Goed, heb je een lijstje? Is het kort of is het lang? Als het lang is, ken ik een goede therapeut! Tweede deel van de oefening! Schrijf nu eens eerlijk op waarom je er spijt van hebt! Heb je het? Durf je het tonen aan je partner? Kleur je al wat rood? Zelf is mijn lijstje gekruid met zaken die beantwoorden aan het citaat van journaliste Helen Rowland: “De dwaasheden waarover men het meeste spijt heeft, zijn die welke men niet begaan heeft toen men de gelegenheid had”. Ondertussen heeft Midge Ure plaats gemaakt voor Herman van Veen: ‘We waren nog zo jong, en dachten er niet aan…om met elkaar naar bed te gaan…en dat spijt me nog altijd….”! Njam. (Bron: Voor een verre prinses – Van Veen). Waarmee ik bewijs dat ik inderdaad vooral spijt heb over mijn eigen gedrag als ik merk dat de balans voor mij negatief is. Vergeet dus spijt. Met spijt kan je niets aanvangen. Wat kan je dan wel verwachten? Inzicht? Wat ben je met inzicht? Inzicht is een rationeel gegeven! De vaststelling dat de andere inzicht heeft in wat hij aanrichtte, biedt voor mij geen baten, enkel kosten. Als benadeelde zou ik nooit spijt of inzicht verwachten!

Ach, een man is niet oud totdat spijt de plaats in neemt van zijn dromen. Het is mijn adagio in werken met mensen: ga je dromen achterna, maar zorg er steeds voor dat er dromen resten, ook al droom je over een onbereikbare vrijheid..! No regrets! De Witte

49


Ik verwacht , geen uitgedrukte spijt, geen inzicht, ik verwacht niets van mensen die mij kwetsten. Ik zou enkel op zoek gaan naar sporen van geweten. Dan weet ik dat er een moment komt dat dan het geweten zal knagen, zeker als de haan driemaal kraait in het laatste uur. In het jaar van Louis-Paul Boon verwijs ik naar zijn beroemde uitspraak: ‘Schop ze een geweten’. Boontje wist het al! Misschien kan dit wel de nieuwe uitdaging worden voor geïnspireerde ”waarden”volle, misschien religieuze, gemeenschappen: schop ze een geweten!

Bemidde WERKGROEP VORMING VOOR BEMIDDELING IN DELICTSITUATIES

Vormingsprogramma 2012 Datum

Onderwerp

Plaats

16/11

Vorming

Alba Brussel

Kostprijs

Train de trainer Doelpubliek: coaches methodiektrainingen 22/11

Trefdag

FOD Justitie Brussel

10 euro

Het Kasteeltje te Wijgmaal

80 euro

Huis van het derlands te

Gratis

Recente ontwikkelingen in Restorative Justice in België Doelpubliek: alle geïnteresseerden

29-30/11

Introductiecursus 2-daagse rond methodiek ‘Face tot face’ Doelpubliek: slachtoffer- daderbemiddelaars

10/12

Vorming Verzekeringen: verdiepende praktijkdag rond gelingen en burgerlijke aansprakelijkheid

schadere-

NeBrussel

Doelpubliek: slachtoffer- daderbemiddelaars 13/12

Methodiektraining

Alba Brussel

Frans-Nederlands


Doelpubliek: slachtoffer- daderbemiddelaars

Inschrijven of meer info op www.suggnome.be of via een mailtje aan [email protected].


50

10 euro

!!! Aandacht !!! Vzw Suggnomè - Forum voor Herstelrecht en Bemiddeling is door de overheid erkend als organisatie die FISCALE ATTESTEN mag afleveren aan alle personen of organisaties die op jaarbasis 40 euro als gift aan de organisatie schenken. Concreet betekent dit dat al wie, over een kalenderjaar gespreid, minimaal 40 euro stort op ons rekeningnummer: 736-0001066-63, een fiscaal attest ontvangt dat kan gebuikt worden om belastingvermindering te krijgen. Even alles op een rijtje: (bron: http://www.vef-aerf.be) 1. Wat is een fiscaal attest? Een fiscaal attest is een kwijtschrift voor giften van minstens 40 euro die de schenker van zijn totale belastbare netto-inkomen kan aftrekken. 2. Wat is het minimumbedrag waarvoor ik een fiscaal attest kan ontvangen? Als u, over het hele jaar, minstens 40 euro gegeven heeft aan dezelfde erkende instelling heeft u recht op een fiscaal attest. 3. Wat is het voordeel van een fiscaal attest? Met een fiscaal attest kunt u het bedrag van uw gift aftrekken van uw totale belastbare nettoinkomen. 4. Wat moet ik doen met ontvangen fiscale attesten? De originele fiscale attesten die u ontvangt moet u bij uw belastingsaangifte voegen. U kunt zelf een kopie ervan bijhouden maar de belastingdienst aanvaardt bij de aangifte enkel originelen. 5. Wanneer ontvang ik mijn attest? Het attest wordt altijd in het jaar NA de gift opgestuurd, in de periode juist voor dat u uw belastingafgifte in de brievenbus krijgt. Dan wordt er namelijk gevraagd naar uw uitgaven in het bewuste jaar.

Twijfel dus niet en steun onze organisatie! Stort (minimaal) 40 euro op 736-0001066-63 met vermelding van ‘je naam’ en “gift: fiscaal attest”. 51


6. Wie krijgt er een fiscaal attest? Het fiscaal attest wordt door de erkende instelling opgestuurd naar het postadres van degene die de gift gedaan heeft.

INHOUD Editoriaal

20 september 2012

2

Indrukken bij een eerste deelname aan het internationaal congres van het Euro- 8 pean Forum for Restorative Justice Nancy Van Eynde

V.U.: Marianne Regelbrugge

Een persoonlijke kijk op de workshops (1)- Deelnemers blikken terug...

15

20

Tel: 016/ 22 63 88

Interview met Niall Kearney en Michael Kilchling, de uittredende en nieuwe voorzitter van het European Forum for Restorative Justice

Fax: 016/ 22 74 82

Carl Beckers

Maria Theresiastraat 114 3000 LEUVEN

Bank: 736-0001066-63 E-mail: [email protected]

Een persoonlijke kijk op de workshops (2) - Deelnemers blikken terug...

23

Maailma (on)kotini

30

Website: www.suggnome.be Nu ook op Facebook: www.facebook.com/ Suggnomebemiddelingenherstelrecht

Petra Sampers

Een persoonlijke kijk op de mensen (3)- Deelnemers blikken terug...

33

Can you see the human behind the dirt? Interview met Nils Christie

41

Antje Segers

Met de steun van:

Een persoonlijke kijk op de mensen (4)- Deelnemers blikken terug...

45

Nieuws uit de sector

48

The Stig fileert de realiteit….

49

Vormingsprogramma BemiddeLINK

50


FOD Justitie Vlaamse Gemeenschap


52

NIEUWSBRIEF. HELSINKI, the city that never sleeps. Terugblik op een internationale conferentie rond herstelrecht

Recommend Documents