NIEUWSBRIEF DECEMBER 2012 Scholengemeenschap Vlaamse Ardennen
Scholengemeenschap Vlaamse Ardennen Nieuwsbrief: Jaargang 5, nr. 1, december 2012
Focus op kleuteronderwijs Beste collega's, Bij het nalezen van de nieuwsbrieven van de voorbije jaren, viel het mij op dat het kleuteronderwijs hier niet echt aan zijn trekken kwam. De nieuwsbrieven van de SGVLAARD stonden steeds boordevol tips, praktijkvoorbeelden, materialen, enz. die gericht waren op het lager onderwijs en het werken met lagereschoolkinderen. Ons kleuteronderwijs, dat nochtans zeer waardevol is, werd te vaak vergeten en te weinig vernoemd. Nochtans liggen de bouwstenen en de fundamenten van leren binnen het kleuteronderwijs! Vandaar dan ook de beslissing om een volledige nieuwsbrief te besteden aan tips, tricks, materialen, enz. die binnen het kleuteronderwijs van waarde kunnen zijn! Veel leesplezier!
Bijeenkomst zorgcoördinatoren: Johan Bossuyt 2012 - 2013 Volgende data overleg OVSG: Dinsdag 15 januari 2013 Dinsdag 23 april 2013 Locatie: GILKO - basisschool, Kloosterstraat 19, Merelbeke 9 u tot 11.30 u. Kwaliteitsvol kleuteronderwijs: Pengreep, zithouding en bladligging Op vraag van de GKS te Lierde en naar aanleiding van een aantal vaststellingen uit de praktijk werd, vanuit de SGLVAARD, een bundel m.b.t. de pengreep, zithouding en bladligging bij voorbereidend schrijven ontwikkeld. Heel wat kinderen hebben aan het begin van de derde kleuterklas en ook vaak nog aan het begin van het eerste leerjaar geen functionele, correcte pengreep. Een foutieve pengreep heeft invloed op het volledige schrijfproces en blijkt bovendien erg moeilijk af te leren. Daarom is het belangrijk om al op jonge leeftijd preventief te werk te gaan en oog te hebben voor de fijnmotorische ontwikkeling (in het kader van de pengreep) van jonge kleuters.
Het spraakmakende prentenboek Het Spraakmakende Prentenboek is een online prentenboek waarmee peuters en kleuters hun woordenschat kunnen uitbreiden. Niet alleen peuters en kleuters, maar ook anderstalige nieuwkomers kunnen met deze website hun voordeel doen. Momenteel bevat het prentenboek 69 woorden die geordend zijn in verschillende thema's: speelgoed,lichaam, dieren, eten & drinken, buiten, vervoer, binnen, leren en diversen. Elk woord krijgt een duidelijke afbeelding mee en een geluidsbestand met de juiste uitspraak. De moeite waard om te blijven volgen.
De SGVLAARD bundelde daarom heel wat relevante informatie m.b.t. de pengreep, zithouding en bladligging in het kader van voorbereidend schrijven en hoe men deze kan bijsturen, verder ondersteunen, enz. Leerkrachten vinden in deze bundel ook een aantal tips terug m.b.t. het werken rond de pengreep, zithouding en bladligging in de kleuterklassen. Het gaat hier iet om het constante corrigeren van de pengreep, bladligging, enz. maar eerder over het werken aan voorbereidend schrijven via een aantal leuke spelletjes en vingertussendoortjes die de fijne motoriek bevorderen.
Werken rond SES bij kleuters: Welzijnszorg: Robby Hoe werken rond kansarmoede bij kleuters? Welzijnszorg bracht een leuke uitgave op de markt onder de vorm van een voorleesboek en bijhorend popje genaamd Robby. Robby’s broertje Jordy is ziek. Robby moet zich alleen wassen en aankleden. Daarna gaat hij samen met de buurkinderen naar school. In de etalage van de speelgoedwinkel ziet Robby de hijskraan die hij zo graag wou. Waarom bracht de Sint alleen maar sokken voor hem? Op school praten Robby’s klasgenootjes honderduit over hun cadeaus. Als ze Robby’s sokken zien, schieten ze in de lach… Met dit boek en deze pop maak je armoede en uitsluiting bespreekbaar in de kleuterklassen. Een levensecht verhaal over opgroeien in een kansarm gezin. Geïnteresseerden kunnen deze publicatie bestellen bij Welzijnszorg. Men kan dit boekje en deze pop ook ontlenen bij de SGVLAARD!
Boeketje onderwijs: Meer zorg voor kleuters via spelbegeleiding
Mogen kinderen nog wel spelen? En kunnen ze het nog? Ontdek het ‘echte’ spelen waarbij het spel op zich het doel is. Spelen. Niets lijkt eenvoudiger. Toch is het niet voor ieder kind evident om uit zichzelf tot spelen te komen. Het wordt nog erger als je daar een weinig tot spel stimulerende prestatiemaatschappij aan toevoegt. Dit terwijl spel de grootste troef is van kinderen om tot leren te komen. De kleuterschool maakt daar gretig gebruik van: het spelend leren is daar één van de grootste krachten. Kinderen die niet uit zichzelf tot spelen komen, missen dus heel veel leerkansen. Ze missen immers het spel als middel tot leren. Voor Miet Fournier is het dan ook duidelijk: voor deze kinderen moet het leren spelen een doel worden. Rond deze gedachte is haar boek volledig opgebouwd. In het eerste deel van het boek schetst de auteur haar visie op spel. Ze doet dat aan de hand van verschillende hoofdstukken. In het eerste hoofdstuk schetst ze de theoretische kaders van waaruit ze vertrekt. Naast het al gekende handelingsgerichte werken komt daar ook het tweerichtingsverkeer van Pnina Kleins MISC-model bij. Dit model richt zich immers zowel op het kind als op de opvoeder. MISC kan in die zin zowel staan voor More Intelligent and Sensitive Children (Meer Intelligente en Gevoelige Kinderen) als voor Mediational Intervention for Sensitizing Caregivers (Mediërende Tussenkomst om Opvoeders te Sensibiliseren). Pnina Klein geeft expliciet aan dat dit geen programma of therapeutische interventie is. Het is een manier om met jonge kinderen om te gaan. In de volgende hoofdstukken van dit eerste deel ontwikkelt de auteur haar visie op spel en schetst ze de spelontwikkeling van het kind. Dit eerste deel sluit ze af met haar ideeën over het ontwikkelen van een spelvriendelijke omgeving. In het tweede deel staat de spelbegeleiding centraal. Vanuit het handelingsgericht werken gaat men eerst op een systematische wijze op zoek naar de onderwijsbehoeften van het kind en de ondersteuningsbehoeften van de leerkracht. Er worden doelen geformuleerd en een begeleidingsplan opgesteld. Dit begeleidingsplan wordt uitgevoerd en geëvalueerd. Dit alles legt Miet Fournier concreet uit in het eerste hoofdstuk van het tweede deel. Hoe je die extra spelbegeleiding realiseert en je er de ouders bij betrekt, is het onderwerp van de volgende hoofdstukken. Meer zorg voor kleuters is een boek dat heel wat kleuterleidsters enorm zal inspireren. Dit boek kan eveneens ontleend worden bij de SGVLAARD!
Boeketje onderwijs: Werkhouding bij kleuters Het uitgangspunt binnen dit boek is dat, terwijl het kleuteronderwijs de kinderen schrijf-, kijk-, luister- en rekenoefeningen geeft ter voorbereiding van het lager onderwijs, het minstens even belangrijk is dat kleuters een intensieve voorbereiding krijgen op de werkhouding die het lager onderwijs van hen verwacht. Dit moet zeer systematisch gebeuren. Men mag er immers niet van uit gaan dat kleuters die werkhouding uit zichzelf verwerven. In dit boek beschrijft men een methode die men daarvoor zowel thuis als in de klas kan gebruiken. Ze ziet deze ingebed in een leerlijn leren leren. In het eerste hoofdstuk definieert ze het begrip werkhouding en argumenteert ze dat men er bij jonge kinderen al aan moet werken omdat die werkhouding er nu eenmaal niet vanzelf komt. In het tweede hoofdstuk beschrijft ze haar methode die uit vijf verschillende blokken bestaat. In elk van deze blokken komen er één of meer vaardigheden aan bod. Schematisch ziet deze er als volgt uit:
Blok 1
Inhoud Algemene werkhouding en respect
2 3 4
Een nauwkeurige kijk- en luisterhouding Verkennen en probleembesef Systematisch en nauwkeurig werken
5
Geheugen en geheugenstrategie
Aan te leren vaardigheid Ik zit stil Ik zwijg Ik steek mijn vinger op Ik kijk goed Ik luister goed Ik verken de opdracht ik werk systematisch: ik leg mijn materiaal klaar ik werk systematisch: ik maak mijn werkplan ik maak mijn taakje nauwkeurig af Ik kijk mijn werk na Ik papegaai Ik oefen mijn geheugen
Hierna wordt elk blok uitgewerkt in een afzonderlijk hoofdstuk. Na een algemene duiding worden de vaardigheden aan de hand van een stappenplan aangebracht. Als visuele ondersteuning is er gekozen voor tekeningen van het – gloednieuwe – ijsbeertje Tom. Een en ander wordt verder verduidelijkt aan de hand van tips voor de ouders en/of concrete oefenvoorbeelden. Het zal niemand, die het werk van Kaat Timmerman kent, verwonderen dat de beertjes van Meichenbaum nooit ver weg zijn. Persoonlijk vind ik het heel positief dat Kaat Timmerman in dit werk gekozen heeft voor het ijsbeertje Tom. Het is immers zo dat de beertjes van Meichenbaum door het veelvuldige en vaak oneigenlijke gebruik een leven zijn gaan leiden dat los staat van hun achtergrondtheorie en dat ver staat van hun oorspronkelijke bedoeling.
Dubbelen derde kleuterklas: Lieven Coppens
ICT - weetje Wist je dat...
Eind vorig schooljaar schreef Lieven Coppens volgende 'visietekst' m.b.t. het dubbelen in de derde kleuterklas. Her en der krijgen ouders te horen dat hun kleuter de overgang van de derde kleuterklas naar het eerste leerjaar niet zal kunnen maken. Officieel heet het dan dat deze kinderen niet "schoolrijp" zijn. Sommige ouders hebben dit zien aankomen, anderen niet. In een aantal gevallen zal er bij de ouders heel wat weerstand zijn. Een argument dat velen onder hen zullen gebruiken, is dat het derde kleuterklasje overzitten geen zin heeft omdat er "toch alleen maar gespeeld wordt". Nee, dan maar liever toch naar het eerste leerjaar en als het niet gaat dat maar overzitten. Want daar wordt er wel geleerd. Deze ouders hebben blijkbaar nog niets gehoord over de ontwikkelingsdoelen van de kleuterschool, over het geleidelijk bijbrengen van schoolse vaardigheden, over het stapsgewijs voorbereiden van schoolse inhouden en dergelijke meer. Het overzitten van de derde kleuterklas heeft wel degelijk zin voor die kinderen waarvan de ontwikkeling (taalontwikkeling, motorische ontwikkeling, ontwikkeling van de zelfsturing, ...) nog niet ver genoeg staat om aan de eisen van het eerste leerjaar te voldoen. Ook al is het de taak van het eerste leerjaar om kleuters verder schoolrijp te maken. Soms is de ontwikkelingsachterstand van een kind gewoon te groot. Een extra jaar in de kleuterschool kan dan een wereld van verschil maken. Het is wel duidelijk dat de kleuterschool zich naar buiten uit nog meer mag (moet) profileren als een plaats waar er heel veel geleerd wordt. Regelmatige contacten met ouders waarbij er feedback gegeven wordt over wat hun kleuter op dat moment moet kunnen en effectief kan, is hierbij nodig. Nog ieder jaar moeten er leerlingen in het eerste leerjaar in de loop van de eerste trimester terugkeren naar de derde kleuterklas... . Dit valt uiteraard koste wat het kost te vermijden!
De site van de scholengemeenschap uitpuilt van de interessante links m.b.t. het kleuteronderwijs. Je kan er educatieve spelletjes, oefeningen, enz. vinden m.b.t. onderwerpen zoals voorbereidend rekenen, visuele discriminatie, enz. Je gaat naar de website: http://www.sgvlaard.be en klikt op de rubriek 'kleuters'. Hier krijg je vervolgens heel wat nuttige, bruikbare links die bovendien werden ondergebracht in overzichtelijke categorieën. Ook op de blogs van Lieven Coppens kan je een pagina terugvinden m.b.t. software voor kleuters: Softie en het ware meer. Hier maakt hij een oplijsting van een aantal kwalitatief goede educatieve sites en/of oefenprogramma's voor kleuters. http://softie-en-het-waremeer.skynetblogs.be/tag/kleuters
Cartoon van de maand
Prettige feestdagen!
Prettige feestdagen!
