Lokale Ontwikkelingsstrategie Vlaamse Ardennen

Lokale Ontwikkelingsstrategie Vlaamse Ardennen maart 2008

Indieningsdossier voor de erkenning als Leadergebied in het kader van het Programmeringsdocument voor Plattelandsontwikkeling 2007-2013

De Leaderwerking wordt financieel ondersteund door de Europese Unie, het Vlaamse Gewest en het Provinciebestuur

Inleiding LEADER staat voor ‘Liaisons Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale’. En onder een vrije vertaling betekent het zoveel als ‘Netwerk van ontwikkelingsinitiatieven voor de plattelandseconomie’. LEADER kan een enorme meerwaarde betekenen voor de Vlaamse Ardennen. Tot deze conclusie kwamen het Streekoverleg Zuid-Oost-Vlaanderen, het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen en Toerisme Vlaamse Ardennen. Gezamenlijk werden de schouders gezet onder de opmaak van deze lokale ontwikkelingsstrategie. De krachten werden gebundeld en de bestaande expertise werd samengebracht. Met ondersteuning van het Provinciebestuur werd een stappenplan uitgetekend om tot een lokale ontwikkelingsstrategie te komen. Op 11 oktober werd het eerste huiswerk, resultaat van maandenlange voorbereiding, aan de lokale besturen en verenigingen uit de regio voorgesteld en werd een oproep voor kandidaten leesgroep en kandidaten plaatselijke groep gelanceerd. Op 6 december werd op een nieuwe infovergadering de stand van zaken toegelicht en de plaatselijke groep samengesteld. Via de leesgroep kon iedereen tussentijds aanvullingen geven op de voorliggende teksten en voorgestelde doelstellingen en actiedomeinen. Op 18 december keurde de plaatselijke groep de lokale ontwikkelingsstrategie goed. Wij willen iedereen bedanken die mee de schouders onder dit project heeft gezet. De ondersteuning vanuit het provinciebestuur, de “schrijvers” en de “lezers” en zeker ook de leden van de plaatselijke groep die het engagement hebben aangegaan om de volgende zes jaar LEADER in de Vlaamse Ardennen mee uit te bouwen. Hierna vindt u het resultaat: de lokale ontwikkelingsstrategie. Het is de eerste maal dat de regio zich kandidaat stelt. Er is getracht een gedragen en onderbouwde visie uit te werken. Uiteraard is de lokale ontwikkelingsstrategie een “levend” gegeven. De komende jaren zal de visie verder uitgewerkt en verfijnd worden. Daarnaast worden in een draaiboek alle praktische afspraken uitgewerkt, b.v. rond selectie projectaanvragen, begeleiding promotoren, tijdsschema projectoproepen… Dit draaiboek zal op het moment van de 1e projectoproep beschikbaar zijn.

maart 2008

3

Inhoudstafel INLEIDING _______________________________________________________________ 3 LIJST MET FIGUREN ______________________________________________________ 6 LIJST MET TABELLEN_____________________________________________________ 6 LIJST MET BIJLAGEN _____________________________________________________ 6 HOOFDSTUK 1: 1.1 1.2 1.3 1.4

AFBAKENING VAN HET LEADERGEBIED _____________________________________ 7 BEVOLKING ________________________________________________________ 10 COHERENTIE VAN HET GEBIED __________________________________________ 12 RURAAL KARAKTER __________________________________________________ 13

HOOFDSTUK 2: 2.1 2.2. 2.3. 2.4.

2.5. 2.6. 2.7. 2.8.

4

PLAATSELIJKE GROEP___________________________________ 15

SAMENSTELLING ____________________________________________________ JURIDISCHE STRUCTUUR ______________________________________________ WERKING __________________________________________________________ SELECTIEPROCEDURE EN -CRITERIA ______________________________________ 2.4.1. Selectieprocedure_____________________________________________ 2.4.2. Selectiecriteria _______________________________________________ MONITORING EN EVALUATIE ____________________________________________ COMMUNICATIE _____________________________________________________ FINANCIEEL PLAN ____________________________________________________ FINANCIEEL BEHEER _________________________________________________

HOOFDSTUK 3: 3.1

LEADER GEBIED _________________________________________ 7

15 15 18 19 19 21 21 22 23 25

ONTWIKKELINGSPROGRAMMA ___________________________ 27

BESCHRIJVING EN ANALYSE VAN HET LEADERGEBIED _________________________ 3.1.1. Ruimtelijke situering ___________________________________________ 3.1.2. Economische structuur _________________________________________ 3.1.3. Wegeninfrastructuur en mobiliteit _________________________________ 3.1.4. Demografie __________________________________________________ 3.1.5. Sociale context _______________________________________________ 3.1.6. Wonen _____________________________________________________ 3.1.7. Toerisme en recreatie__________________________________________ 3.1.8. Cultuur _____________________________________________________ 3.1.9. Natuurlijke rijkdommen: landschap, natuur, water, bodem, stilte… _______ 3.1.10. Open vragen _________________________________________________

27 27 29 37 38 40 40 41 44 45 51

3.1.11. SWOT-analyse voor het Leadergebied Vlaamse Ardennen _____________ REEDS GEVOERD BELEID ______________________________________________ 3.2.1. Europa en Vlaanderen _________________________________________ 3.2.2. Provincie Oost-Vlaanderen______________________________________ 3.2.3. Streekpact voor Zuid-Oost-Vlaanderen ____________________________ 3.2.4. Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen __________________________ 3.2.5. Strategisch Plan Toerisme Vlaamse Ardennen ______________________ 3.2.6. Gemeentelijke beleidsplannen ___________________________________ 3.2.7. Andere organisaties ___________________________________________ 3.3. MISSIE EN DOELSTELLINGEN____________________________________________ 3.4. MAATREGELEN EN ACTIES _____________________________________________ Maatregel 1: Bevorderen van toeristische activiteiten__________________________ Maatregel 2: Basisvoorzieningen voor de economie en bevolking ________________ Maatregel 3: Dorpskernvernieuwing en –ontwikkeling _________________________ Maatregel 4: Instandhouding en opwaardering van het landelijk erfgoed___________ Maatregel 5: Intermediaire dienstverlening __________________________________ SAMENWERKING MET ANDERE PLATTELANDSGEBIEDEN _______________________ 3.5. 3.6. DOELGROEPEN _____________________________________________________ 3.7. DUURZAAMHEID _____________________________________________________ 3.7.1. Een duurzame visieontwikkeling__________________________________ 3.7.2. Duurzame uitvoering van de ontwikkelingsstrategie___________________ 3.8. INNOVATIVITEIT _____________________________________________________ 3.9. OVERDRAAGBAARHEID _______________________________________________ 3.10. COMPLEMENTARITEIT EN OVERZICHT VAN DE EU PROGRAMMA’S IN HET GEBIED_____ 3.10.1. Vlaamse Programmeringsdocument voor Plattelandsontwikkeling 20072013 (PDPO II) _______________________________________________ 3.10.2. Doelstelling 2 : Regionaal concurrentievermogen en werk-gelegenheid – Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling_______________________ 3.10.3. Doelstelling 2 : Regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid – Europees Sociaal Fonds________________________________________ 3.10.4. Doelstelling 3 ________________________________________________ 3.10.5. Europese Life+ programma _____________________________________ 3.11. GELIJKE KANSEN _____________________________________________________ 3.2.

52 53 53 55 55 56 56 57 57 58 59 60 61 63 65 66 68 68 69 69 69 70 71 72 72 72 72 73 74 75

5

Lijst met figuren Figuur 1: Figuur 2: Figuur 3: Figuur 4: Figuur 5: Figuur 6: Figuur 7: Figuur 8: Figuur 9: Figuur 10: Figuur 11: Figuur 12:

Situering van de Vlaamse Ardennen binnen Vlaanderen ..................................... 7 Alle ‘landelijke’ deelgemeenten uit het zoekgebied volgens de criteria ................ 9 Kaart van het Leadergebied Vlaamse Ardennen (achter hoofdstuk 1) ................10 Kleurenkaart met bevolkingsdichtheid per deelgemeente ...................................14 Kleurenkaart met bebouwingspercentage per deelgemeente .............................14 Situering Leadergebied tov aangrenzende regio’s en buurlanden ......................27 Kaart met belangrijkste verkeersinfrastructuren, waterlopen, nederzettingen .....28 Spontane naambekendheid Vlaamse Regio’s (Vakantieganger 2002)................41 Relictzones binnen Oost-Vlaanderen en binnen het Leadergebied.....................45 Natuuraandachtzones en natuurverbindingsgebieden ........................................47 Gemiddelde erosie-intensiteit per gemeente binnen het Leadergebied...............48 Kaart met stiltepaden in het stiltegebied Dender-Mark........................................50

Lijst met tabellen Tabel 1: Tabel 2: Tabel 3: Tabel 4: Tabel 5: Tabel 6: Tabel 7: Tabel 8: Tabel 9: Tabel 10: Tabel 11: Tabel 12: Tabel 13: Tabel 14:

Zoekgebied voor de afbakening Leadergebied Vlaamse Ardennen ...................... 7 Cijfergegevens van de ‘landelijke’ criteria per deelgemeente...............................10 Samenvatting van oppervlaktes ruraal en niet-ruraal gebied................................13 Leden van de Plaatselijke Groep .........................................................................16 Communicatiestrategie ........................................................................................23 Verdeling totaal budget Leader Vlaamse Ardennen 2008–2013 en jaarlijks.........23 Verdeling van het budget per maatregel voor 2008-2013.....................................24 Begroting voor het budget technische bijstand (= werking PG) voor 2008-2013 ..24 Activiteitsgraad, werkgelegenheidsgraad en werkloosheidsgraad........................30 Sectorale werkgelegenheid – 31/12/2004 ............................................................31 Verhouding aantal werknemers en zelfstandigen – 31/12/2004 ..........................32 Oppervlakte cultuurgrond t.o.v. totale oppervlakte ...............................................33 Evolutie in het aantal landbouwbedrijven .............................................................35 Bevolkingsaantallen in 3 leeftijdscategoriën per gemeente (enkel de deelgemeenten van het Leadergebied) ...............................................................39 Tabel 15 : Overzicht recreatieve routestructuren in de Vlaamse Ardennen in 2007 ..............42 Tabel 16 : Overzicht verblijfsaccommodaties in de Vlaamse Ardennen in 2006 (STER).......43 Tabel 17: Overzicht van de oppervlaktes natuur-, bos-, biologisch waardevol gebied binnen het Leadergebied Vlaamse Ardennen......................................................46 Tabel 18: Stand van zaken afgesloten beheersovereenkomsten erosie, per provincie ........49

Lijst met bijlagen 1. Bevolkingsdichtheid en bebouwingspercentage per deelgemeente uit het zoekgebied 2. Functiebeschrijving voor de coördinator en de financieel-administratieve medewerker 3. Bevolkingsaantallen per leeftijdscategorie en per deelgemeente

6

Hoofdstuk 1: 1.1

Leader gebied

Afbakening van het Leadergebied

De Vlaamse Ardennen is een streek in het zuiden van Oost-Vlaanderen, gelegen tussen de verstedelijkte gebieden van Gent, Kortrijk en Aalst-Brussel. In het zuiden grenst ze aan het landelijke gebied Pays des Collines en in het zuidoosten is er aansluiting met het landelijke Pajottenland. FIGUUR 1: SITUERING VAN DE VLAAMSE ARDENNEN BINNEN VLAANDEREN

Bron: eigen opmaak

Om het Leadergebied Vlaamse Ardennen af te bakenen, is het werkingsgebied van de drie samenwerkende streekorganisaties als basis genomen : - Streekoverleg Zuid-Oost-Vlaanderen (Serr, Resoc-werking) organiseert het regionaal overleg met lokale besturen, sociale partners en derden op socioeconomisch vlak in de ruime zin. Dit overleg resulteert in ontwikkeling van een eigen streekvisie en uitvoering van regionale dossiers ter bevordering van het algemene welzijn en welvaart. - Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen vzw (RLVA) is een samenwerkingsverband tussen gemeenten, provincie, Vlaams Gewest en enkele private leden en heeft als doel het draagvlak voor natuur en landschap in de streek te verhogen via concrete projecten die de streekidentiteit versterken. - Toerisme Vlaamse Ardennen vzw (TVA) is een samenwerkingsverband tussen gemeenten, Toerisme Oost-Vlaanderen vzw en enkele private leden en stelt zich tot doel toerisme en recreatie te initiëren, coördineren en implementeren in de toeristische regio Vlaamse Ardennen. Deze organisaties zijn overtuigd van de meerwaarde van een Leaderwerking voor de streek. Het resultaat van het samenvoegen van de werkingsgebieden is het zoekgebied voor de afbakening van het Leadergebied Vlaamse Ardennen. In tabel 1 is een overzicht opgenomen van de gemeenten en hun lidmaatschap in de drie streekorganisaties. TABEL 1: ZOEKGEBIED VOOR DE AFBAKENING LEADERGEBIED VLAAMSE ARDENNEN

7

Lid

Lid

Lid

Streekoverleg ZOV

RLVA

TVA

Aalst

Ja

Nee

Nee

Brakel

Ja

Ja

Ja

Denderleeuw

Ja

Nee

Nee

Erpe-Mere

Ja

Nee

Nee

Nee

Ja

Ja

Geraardsbergen

Ja

Nee

Ja

Haaltert

Ja

Nee

Nee

Herzele

Ja

Ja

Ja

Horebeke

Ja

Ja

Ja

Kluisbergen

Ja

Ja

Ja

Kruishoutem

Ja

Ja

Ja

Lede

Ja

Nee

Nee

Lierde

Ja

Ja

Ja

Maarkedal

Ja

Ja

Ja

Gemeente

Gavere

Ninove

Ja

Nee

Nee

Nee

Nee

Ja

Oudenaarde

Ja

Ja

Ja

Ronse

Ja

Ja

Ja

Sint-Lievens-Houtem

Ja

Nee

Ja

Wortegem-Petegem

Ja

Ja

Ja

Zingem

Ja

Ja

Ja

Zottegem

Ja

Ja

Ja

Zwalm

Ja

Nee

Ja

Totaal aantal leden

21

13

17

Oosterzele

Vanuit het Europese en Vlaamse beleid voor plattelandsontwikkeling worden 2 criteria voor ruraliteit vooropgesteld als basis voor de afbakening van de Leadergebieden: - een bebouwde oppervlakte van maximum 15% van de totale oppervlakte (= bebouwingspercentage) - een bevolkingsdichtheid van maximum 300 inwoners per km² De deelgemeente is het meest gedetailleerde niveau waarop deze criteria beschikbaar zijn. Deze 2 criteria worden toegepast op de deelgemeenten van de 23 gemeenten uit het zoekgebied. We gebruiken als deelgemeenten de gemeenten van 1963, toen nog 295 gemeenten in Oost-Vlaanderen. De berekeningen gebeurden aan de hand van de bodemgebruikskaart van 2001 en NIS-data van 2003. Dit laat toe om op een gedetailleerde wijze de deelgemeenten met een landelijk karakter in de Vlaamse Ardennen af te bakenen. In bijlage 2 is de bevolkingsdichtheid en het bebouwingspercentage opgenomen voor alle deelgemeenten uit het zoekgebied. Gezien de meeste gemeenten een groot aantal deelgemeenten hebben, toont de kaart (Figuur 2) met de landelijke deelgemeenten binnen het zoekgebied een zeer versnipperd patroon, met veel 8

gaten. Zo heeft Munkzwalm - als kern van de plattelandsgemeente Zwalm – een bevolkingsdichtheid > 300 inw/km² en is dus een witte vlek (zie figuur 2). Ronse is de enige gemeente zonder deelgemeenten. FIGUUR 2: ALLE ‘LANDELIJKE’ DEELGEMEENTEN UIT HET ZOEKGEBIED VOLGENS DE CRITERIA

Volgens de richtlijnen moet het af te bakenen gebied voor 90% van de oppervlakte bestaan uit (deel)gemeenten die voldoen aan deze 2 criteria. De resterende (maximaal) 10% mag aangevuld worden met (deel)gemeenten die niet aan deze voorwaarden voldoen. Bijkomend uitgangspunt voor de afbakening is een zo aaneengesloten mogelijk en een zo maximaal mogelijk werkingsgebied. Daarom is binnen het zoekgebied (tabel 1) volgende werkwijze toegepast voor de selectie van deelgemeenten: - Stap1: alle landelijke deelgemeenten uit het zoekgebied zijn opgenomen die een aaneengesloten geheel vormen (d.i. met een gemeenschappelijke grens). Viane, Vurste en Smetlede sluiten nergens aan en worden daarom niet weerhouden. Dit zijn in totaal 75 deelgemeenten. - Stap 2: uitbreiding met 6 niet-rurale deelgemeenten (Hundelgem, Scheldewindeke, Bavegem, Ressegem, Nederhasselt, Onkerzele). Het zijn deelgemeenten met een bebouwingspercentage <= 15% en een bevolkingsdichtheid die maximaal 10% hoger ligt (300-330 inw./km²) - Stap 3: uitbreiding met 4 niet-rurale deelgemeenten (Munkzwalm, Sint-MariaOudenhove, Nederbrakel, Idegem). Het zijn 4 deelgemeenten die volledig ingesloten liggen door de geselecteerde deelgemeenten uit stap 1 en 2. Alle 4 hebben ze dezelfde karakteristieken (bebouwingspercentage <= 15% en bev.dichth. > 360

9

inw./km²). Hierdoor krijgen we een meer samenhangend gebied. Andere deelgemeenten met dezelfde karakteristieken (b.v. deelgemeenten Zingem en SintLievens-Houtem), maar gelegen aan de rand van het gebied, worden niet opgenomen. Opmerkingen: - 7 deelgemeenten van Oudenaarde bepalen de stedelijke kern en worden niet opgenomen. Dit is de enige ingesloten witte vlek in het gebied. - Ronse heeft rond de stad een indrukwekkend platteland met weinig bebouwing, maar heeft geen deelgemeenten, waardoor het globale cijfer voor kern + platteland de criteria ruim overstijgt. Samengevat: Niettegenstaande de versnipperde ligging van de landelijke deelgemeenten, is dit een geslaagde afbakening van een aaneengesloten gebied, met één uitgesloten stedelijke kern (Oudenaarde) en één uitgesloten verstedelijkt gebied langs de as Aalst-Zottegem die het gebied in het noordoosten insnijdt. Het Leadergebied Vlaamse Ardennen ligt verspreid over het grondgebied van 18 gemeenten (7 gemeenten volledig en 11 gemeenten gedeeltelijk) en meer bepaald over 85 deelgemeenten. Deze geselecteerde regio beslaat in totaal 575 km². De gemiddelde bevolkingsdichtheid is 212 inw/km² en het gemiddelde bebouwingspercentage 5,5 %. FIGUUR 3: KAART VAN HET LEADERGEBIED VLAAMSE ARDENNEN (ACHTER HOOFDSTUK 1)

1.2

Bevolking

Het Leaderprogramma richt zich tot plattelandsgebieden die niet minder dan 5.000 inwoners en niet meer dan 150.000 inwoners tellen. Met 121.781 inwoners (dd. 1/01/2003) beantwoordt het Leadergebied Vlaamse Ardennen aan deze voorwaarde. Tabel 2 geeft van alle opgenomen gemeenten en deelgemeenten – naast het inwonersaantal - ook de oppervlakte, de bevolkingsdichtheid en het bebouwingspercentage weer. TABEL 2: CIJFERGEGEVENS VAN DE ‘LANDELIJKE’ CRITERIA PER DEELGEMEENTE Gemeente (deelgemeente) - (Cijfers van 1 januari 2003) BRAKEL (volledig: 7 deelgemeenten)

Oppervlakte (km²)

Inwonersaantal

Bevolkingsdichtheid (inw/km²)

Bebouwingspercentage (%)

57,0

13627

239

4

ERPE-MERE (Aaigem)

7,4

2116

286

4

ERPE-MERE (Vlekkem)

1,2

292

248

9

GAVERE (Baaigem)

3,9

567

147

4

GAVERE (Dikkelvenne)

9,2

1887

206

4

GERAARDSBERGEN (Grimminge)

4,4

968

218

5

GERAARDSBERGEN (Idegem)

3,4

1581

459

10

GERAARDSBERGEN (Nieuwenhove)

2,0

425

209

3

10

GERAARDSBERGEN (Onkerzele)

8,5

2731

323

8

GERAARDSBERGEN (Ophasselt)

7,6

1609

211

5

GERAARDSBERGEN (Schendelbeke)

5,9

1663

283

12

GERAARDSBERGEN (Smeerebbe-Vloezegem)

3,6

770

211

4

GERAARDSBERGEN (Waarbeke)

2,6

257

98

2

GERAARDSBERGEN (Zandbergen)

6,9

1632

235

5

GERAARDSBERGEN (Zarlardinge)

6,5

868

133

2

HERZELE (Ressegem)

4,0

1215

307

5

HERZELE (Sint-Antelinks)

3,4

614

182

2

11,7

2024

172

3

HERZELE (Steenhuize-Wijnhuize)

7,6

1753

232

5

HERZELE (Woubrechtegem)

4,8

925

191

4

11,3

1915

169

3

KLUISBERGEN (Kwaremont)

8,6

785

91

3

KLUISBERGEN (Ruien)

9,8

2538

260

15

KLUISBERGEN (Zulzeke)

5,7

584

103

2

KRUISHOUTEM (volledig: 3 deelgemeenten)

47,3

7807

165

8

LIERDE (volledig: 4 deelgemeenten)

26,4

6391

242

4

MAARKEDAL (volledig: 4 deelgemeenten)

46,1

6393

139

3

HERZELE (Sint-Lievens-Esse)

HOREBEKE (volledig: 2 deelgemeenten)

NINOVE (Aspelare)

5,1

1439

284

4

15,3

3505

229

3

NINOVE (Lieferinge)

1,2

336

274

2

NINOVE (Nederhasselt)

4,0

1272

315

6

NINOVE (Voorde)

5,1

1244

243

6

OOSTERZELE

11,8

3499

297

8

OOSTERZELE (Balegem)

12,1

3356

277

6

OOSTERZELE (Moortsele)

3,7

1089

295

6

11,9

3602

302

7

3,9

973

252

6

13,5

2137

158

4

OUDENAARDE (Melden)

9,6

911

95

12

OUDENAARDE (Mullem)

3,3

448

138

4

OUDENAARDE (Volkegem)

2,9

602

256

10

OUDENAARDE (Welden)

6,2

1116

179

7

SINT-LIEVENS-HOUTEM (Bavegem)

3,8

1258

330

11

SINT-LIEVENS-HOUTEM (Letterhoutem)

4,6

1080

234

5

SINT-LIEVENS-HOUTEM (Vlierzele)

6,2

1816

292

10

SINT-LIEVENS-HOUTEM (Zonnegem)

2,8

604

216

4

WORTEGEM-PETEGEM (volledig: 5 deelgem)

42,6

5974

140

5

ZINGEM (Huise)

10,0

1621

163

6

6,2

1581

254

11

NINOVE (Denderwindeke)

OOSTERZELE (Scheldewindeke) OUDENAARDE (Heurne) OUDENAARDE (Mater)

ZINGEM (Ouwegem)

11

ZOTTEGEM (Erwetegem)

9,4

2785

296

5

ZOTTEGEM (Grotenberge)

5,0

1499

297

14

ZOTTEGEM (Sint-Goriks-Oudenhove)

5,6

967

172

2

ZOTTEGEM (Sint-Maria-Oudenhove)

5,2

2243

430

7

ZOTTEGEM (Velzeke-Ruddershove)

13,2

3203

242

4

ZWALM (volledig: 12 deelgemeenten)

33,9

7684

227

5

518,5

99231

191

5,2

56,5

22550

399

8,8

575,0

121781

212

5,5

Totaal ruraal gebied Totaal niet-ruraal gebied Totaal Leadergebied Vlaamse Ardennen Bron: NIS, FOD Economie, 1 januari 2003

1.3

Coherentie van het gebied

Het gebied vormt een logisch aaneengrenzend geheel vanuit zowel fysisch-geografisch als socio-economisch oogpunt. De geografische regio Vlaamse Ardennen is een verzameling van enkele “traditionele” waardevolle landschappen: de getuigenheuvels, de alluviale vlakte van de Bovenschelde, de Zwalmvallei, het interfluvium Leie-Schelde, de Dendervallei en het Land van Zottegem. We vinden hier op korte afstand sterk gedifferentieerde maar gave landschappen. Deze diversiteit in het landschap oefent een grote aantrekkingskracht uit op inwoners van en bezoekers aan de streek. Een wetenschappelijke benadering van deze traditionele landschappen vinden we terug in de Landschapsatlas. Die geeft aan dat de Vlaamse Ardennen in zijn geheel, en het Leadergebied Vlaamse Ardennen in het bijzonder, enorm rijk zijn aan relictzones en ankerplaatsen, die worden afgebakend op basis van aanwezigheid van landschapsrelicten. Het socio-economische profiel van de streek toont ook een aantal gemeenschappelijke kenmerken voor gans het gebied. De arbeidsmarkt wordt gekenmerkt door een hoge activiteitsgraad, een lage werkgelegenheidsgraad met veel pendel en een lage werkloosheidsgraad. De bevolkingscijfers tonen een oudere bevolking in de Vlaamse Ardennen, vooral in vergelijking met de andere Oost-Vlaamse plattelandsregio’s. Het woningbestand is eveneens verouderd. De Vlaamse Ardennen is één van de dunst bevolkte regio’s binnen Vlaanderen en OostVlaanderen. Maarkedal en Wortegem-Petegem zijn de op één na dunst bevolkte gemeenten van Oost-Vlaanderen. Brakel, Horebeke, Kluisbergen, Kruishoutem, Lierde, Maarkedal, Wortegem-Petegem, Zingem, Zwalm (= 9 gemeenten) behoren tot de 19 Oost-Vlaamse gemeenten met minder dan 300 inwoners/km². Meer dan 50 % van de oppervlakte is in landbouwgebruik. Dit percentage is berekend op alle 18 fusiegemeenten. Dit percentage zou nog veel hoger zijn indien dit berekend zou worden op de werkelijke afbakening op deelgemeenteniveau.

12

Volgens het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen behoort het gebied hoofdzakelijk tot het buitengebied. Binnen 4 van de 18 gemeenten situeert zich een stedelijk gebied (Oudenaarde, Zottegem, Ninove en Geraardsbergen). De stedelijke gebieden, welke op provinciaal niveau worden afgebakend, bevinden zich quasi volledig buiten het Leadergebied. Van die 4 stedelijke gebieden situeren er zich 2 aan de rand van het gebied (Ninove, Geraardsbergen) en liggen er 2 ingesloten of bijna ingesloten binnen het Leadergebied (Oudenaarde, Zottegem). Als gevolg hiervan ontbreken op het platteland vaak belangrijke economische, sociale en culturele voorzieningen voor de bevolking (b.v. centrum geestelijke gezondheidszorg, instellingen voor personen met een handicap, cultuuraanbod voor jongeren).

1.4

Ruraal karakter

Deze geselecteerde regio beslaat in totaal 575 km², waarvan 518,5 km² van de oppervlakte bestaat uit deelgemeenten met minder dan 300 inwoners per km² en met een bebouwingspercentage van minder dan 15 %. De oppervlakte niet-ruraal gebied bedraagt 56,5 km². De gemiddelde bevolkingsdichtheid is 212 inw/km² en het gemiddelde bebouwingspercentage 5,5 %. Het niet-rurale gebied beslaat 9,8 % van de totale oppervlakte. Het Leadergebied Vlaamse Ardennen bevat dus minstens 90% landelijk gebied, waarmee het voldoet aan de voorwaarden voor afbakening. (zie Tabel 3). TABEL 3: SAMENVATTING VAN OPPERVLAKTES RURAAL EN NIET-RURAAL GEBIED Oppervlakte (km²) ruraal gebied (75 deelgemeenten) niet-ruraal gebied (10 deelgemeenten) Leadergebied Vlaamse Ardennen

Aantal inwoners

Bevolkingsdichtheid (inwoners/km²)

Bebouwingspercentage (%)

518,5

99231

191

5,2

56,5

22550

399

8,8

575,0

121781

212

5,5

Percentage niet-ruraal (56.5 km²) t.o.v. totale oppervlakte kandidaat Leadergebied (518,5 km²) = 9,8 %

De twee criteria die het landelijk karakter per deelgemeente bepalen, zijn visueel en gradueel voorgesteld op figuur 4 en 5. Figuur 4 geeft heel duidelijk weer dat de bevolking in de plattelandsdeelgemeenten meer geconcentreerd is in het oosten van het Leadergebied. Het bebouwingspercentage vertoont echter een afwijkend patroon van dat van de bevolkingsdichtheid. In de bebouwde oppervlakte is immers wegenis en KMO- en industriezones begrepen (zie figuur 5)

13

FIGUUR 4: KLEURENKAART MET BEVOLKINGSDICHTHEID PER DEELGEMEENTE

FIGUUR 5: KLEURENKAART MET BEBOUWINGSPERCENTAGE PER DEELGEMEENTE

14

Hoofdstuk 2: Plaatselijke groep 2.1

Samenstelling

De plaatselijke groep (PG) is een nieuw partnerschap en heeft de ambitie de plattelandsontwikkeling in de Vlaamse Ardennen vorm te geven. De lokale ontwikkelingsstrategie is de basis voor deze ontwikkeling. De samenstelling van de PG garandeert een weloverwogen, geïntegreerde aanpak. Hierbij is gekozen voor een regionale spreiding van de leden over het gebied. Enerzijds maken de diverse private partners 60% uit van de plaatselijke groep, anderzijds is geopteerd een maximale vertegenwoordiging van de lokale besturen in te bouwen. De PG telt 23 stemgerechtigde leden, waarvan 9 vertegenwoordigers uit de publieke sector en 14 uit de private sector. De vertegenwoordigers van de sectoren platteland, landbouw, natuur en landschap, toerisme en recreatie, cultuur, welzijn, lokale economie en streekontwikkeling, kunnen een wezenlijke bijdrage leveren aan een duurzame plattelandsontwikkeling. Zij maken deel uit van organisaties met ervaring in regionale werking. Er zijn ook 4 adviserende leden (zonder stemrecht). Indien nodig kan de PG deskundigen uitnodigen op de bijeenkomsten (zie tabel 4 op volgende pagina).

2.2. Juridische structuur Voor het Leaderprogramma 2007-2013 zal de vzw Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen optreden als juridische structuur. Deze vzw werd opgericht op 1 juli 1992 en is een samenwerkingsverband van lokale besturen (provincie, gemeenten) en middenveldorganisaties (natuur, landbouw, recreatie, jacht) die zich engageren de natuurlijke troeven van de Vlaamse Ardennen te beschermen en te versterken. Via concrete projecten worden overheid, bewoners en bezoekers hierbij betrokken. Vzw RLVA heeft heel wat ervaring met projectwerking, overheidssubsidiëring en sectoroverschrijdend werken. De vereniging functioneert onder het voorzitterschap van Jozef Dauwe, gedeputeerde leefmilieu en Eddy Raepsaet, coördinator. De contactgegevens zijn: vzw Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen, De Biesestraat 5, 9600 Ronse tel: 055/207265 - fax: 055/206187 e-mail: [email protected]; website: www.rlva.be

15

TABEL 4: LEDEN VAN DE PLAATSELIJKE GROEP Naam

Vertegenwoordiger van

Organisatie - bevoegdheid

Contactgegevens

Rol binnen PG

Stemgerechtigde leden - PUBLIEKE SECTOR 1

Alexander Vercamer

Provinciebestuur

Gedeputeerde

Gouvernementstraat 1, 9000 Gent

afstemming met provinciebestuur, VOORZITTER

2

Jo De Loor

Provinciebestuur

Provincieraadslid

Kriekelaan 2, 9550 Herzele

afstemming met provinciebestuur, 2 ONDERVOORZITTER

3

Kathleen Hutsebaut

Provinciebestuur

Provincieraadslid

Wannegemstraat 24, 9750 Zingem

afstemming met provinciebestuur

4

Santina Driesen

Provinciale administratie

Coördinator provinciaal plattelandsbeleid

Gouvernementstraat 1 , 9000 Gent

afstemming met provinciaal plattelandsbeleid

5

Jurgen Haustraete

Lokale besturen

Gemeente Zingem – Schepen

Lange Aststraat 29, 9750 Zingem

ideeën en terreinkennis, communicatie naar bevolking

6

Lieven Latoir

Lokale besturen

Gemeente Sint-Lievens-Houtem – Burgemeester

Marktplein 3, 9720 Sint-Lievens-Houtem


7

Bruno Tuybens

Lokale besturen

Gemeente Zwalm – Titelvoerend burgemeester

Borstekouterstraat 52 bus 1, 9630 Zwalm


8

Guy Duwijn

Lokale besturen

Gemeente Maarkedal – Schepen Nederholbeekstraat 124, 9680 Maarkedal


9

Hilde De Sutter

Lokale besturen

OCMW Oosterzele – Voorzitter

Gootje 2, 9860 Oosterzele

ideeën en terreinkennis, communicatie naar bevolking, e 1 ONDERVOORZITTER

e

Stemgerechtigde leden - PRIVATE SECTOR 10

Guy Depraetere

Landbouw

Algemeen Boerensyndicaat – Algemeen secretaris

Muizenholstraat 20, 9570 Lierde

procesbegeleider naar promotoren, kennis land- en tuinbouwsector

11

Johan Sanders

Landbouw

Belgische Boerenbond – Consulent

Denen 157, 9080 Lochristi

procesbegeleider naar promotoren, kennis land- en tuinbouwsector

12

Bernard della Faille

Platteland

Landelijk Vlaanderen

Kasteelstraat 36, 9770 Kruishoutem

procesbegeleider naar promotoren, inbreng inzichten op het gebied van platteland

Platteland

Landelijke Gilden – Consulent

Denen 157, 9080 Lochristi

procesbegeleider naar promotoren, inbreng inzichten op het gebied van platteland

13 14

Eddy Raepsaet

Natuur en Landschap Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen – Coördinator

De Biesestraat 5, 9600 Ronse

procesbegeleider naar promotoren, inbreng inzichten op het gebied van natuur en landschap

15

Guido Tack

Natuur en Landschap Natuurpunt Vlaamse Ardennen plus – Voorzitter

Boskant 50, 9700 Oudenaarde

procesbegeleider naar promotoren, inbreng inzichten op het gebied van natuur en landschap

16

Naam

Vertegenwoordiger Organisatie - bevoegdheid Contactgegevens van

Rol binnen PG

Stemgerechtigde leden - PRIVATE SECTOR (vervolg) 16

Klaus Van Hoecke

Toerisme

Vakantiegenoegens Zuid Oost-Vlaanderen

Tivolistraat 97, 9700 Oudenaarde

procesbegeleider naar promotoren, inbreng inzichten op het gebied van plattelandstoerisme

17

Marc De Brakeleer

Toerisme

Toerisme Vlaamse Ardennen – Voorzitter

Nieuwe Wijk 38, 9570 Lierde

procesbegeleider naar promotoren, inbreng van inzichten op het gebied van plattelandstoerisme

18

Dirk Sturtewagen

Cultuur

Centrum Waerbeke

Waarbekeplein 19, 9506 Geraardsbergen

procesbegeleider naar promotoren, inbreng van inzichten inzake cultuur

19

Willem Derde

Cultuur

Ename Expertisecentrum

Abdijstraat 13-15, 9700 Oudenaarde

procesbegeleider naar promotoren, inbreng van inzichten inzake landelijk erfgoed

20

Luc Joos

Welzijn

Samenlevingsopbouw OostVlaanderen

Boelare 131, 9900 Eeklo

procesbegeleider naar promotoren, inbreng van vernieuwende inzichten inzake plattelandsbeleid, wonen en leefbaarheid

21

David Cis

Welzijn

Regionaal Welzijnsoverleg

Keizersplain 42, 9300 Aalst

procesbegeleider naar promotoren, inbreng van inzichten inzake welzijn

22

Pieter Van Houcke

Streekontwikkeling

Streekoverleg Zuid OostVlaanderen

Keizersplein 42, 9300 Aalst

procesbegeleider naar promotoren, inbreng van inzichten in socio-economische streekvisie

23

Eric Van Laecke

Lokale economie

Algemeen Christelijk Vakverbond

A. Delhayeplein 16, 9600 Ronse

procesbegeleider naar promotoren, inbreng van inzichten rond lokale economie

Seminariestraat 2, 9000 Gent

advies, ideeën

Adviserende leden: 24

Didier Huygens

Provincie OostVlaanderen

Diensthoofd Landbouw en Platteland

25

Katrien De Merlier

Provincie OostVlaanderen

Coördinator Leadergebieden Seminariestraat 2, 9000 Gent Oost-Vlaanderen

advies, afstemming andere plattelandsgebieden

26

Pascale Steurbaut

Vlaamse Landmaatschappij

Bedrijfsplanner Vlaamse Ardennen

Ganzendries 143, 9000 Gent

advies, ideeën, terreinkennis

27

Myriam De Bie

Agentschap Natuur en Bos

Buitendienst OostVlaanderen

Gebr. Van Eyckstraat 4-6, 9000 Gent

advies

28

Rein Dessers

Leader Vlaamse Ardennen

Coördinator

De Biesestraat 5, 9600 Ronse

advies, coördinatie Leaderwerking Vlaamse Ardennen

17

2.3. Werking De voornaamste taken van de plaatselijke groep zijn: - ontwikkelen van een langetermijnvisie voor de plattelandsontwikkeling in het Leadergebied Vlaamse Ardennen - lanceren van oproepen voor projecten - adviseren en coachen van projectindieners (peter- en meterschap) - beoordelen en selecteren van projecten - organiseren van vormings- en uitwisselingsmomenten voor promotoren - uitvoeren van samenwerkingsprojecten met andere plattelandsgebieden - communicatie voeren over Leader naar organisaties, bevolking - evalueren van projecten - stimuleren van continuering en overdraagbaarheid van projecten Binnen de PG zijn de nodige competenties aanwezig - beheer overheidsmiddelen: een groot deel van de leden hebben ervaring met het werken met overheidsmiddelen, met de opmaak van begrotingen en het verantwoorden van uitgaven - strategische planning: verschillende leden zijn betrokken bij de totstandkoming van diverse visies en beleidsplannen - management: de plaatselijke groep telt heel wat mensen met ruime ervaring in leiderschap en management - plattelandsontwikkeling: meerdere leden volgen het plattelandsbeleid van nabij Er zullen voldoende vormingsmomenten voorzien worden zodat leden van de plaatselijke groep gestimuleerd en geprikkeld worden hun taak naar behoren te vervullen. Minimum 10% van de middelen voor de plaatselijke groep zal besteed worden aan vorminginitiatieven (studiebezoeken aan andere plattelandsgebieden, deelname cursussen of seminaries, vergoeding peter- en meterschap, uitnodigen externe deskundigen...) De PG komt minimaal 4x per jaar bij elkaar en kan geldig beslissingen nemen van zodra de helft + 1 van de stemgerechtigde leden aanwezig of vertegenwoordigd zijn (via schriftelijke volmacht). Bij de samenstelling zoals hier beschreven zijn dit 13 stemgerechtigde leden (de helft van 23 + 1 en naar boven afgerond). Voor alle beslissingen wordt consensus nagestreefd tussen alle leden van de plaatselijke groep. Kan dit niet bereikt worden, dan wordt beslist met 2/3 van de aanwezige of vertegenwoordigde leden. Elk stemgerechtigd lid heeft één stem. Een stemgerechtigd lid kan bij afwezigheid schriftelijk volmacht geven aan een ander stemgerechtigd lid. Per stemgerechtigd lid kan slechts één volmacht opgenomen worden. Er worden geen plaatsvervangers voorzien. De leden van de plaatselijke groep ontvangen geen zitpenning, een onkostenvergoeding kan wel uitgekeerd worden. Aan het lidmaatschap van de plaatselijke groep kan een einde gesteld worden door ontslag, door uitsluiting na 3 opeenvolgende afwezigheden zonder verwittiging, na stopzetting van het mandaat binnen bestuur/organisatie. De vervanging gebeurt door een andere vertegenwoordiger uit dezelfde sector/subsector. Binnen de plaatselijke groep zal een reglement van inwendige orde opgemaakt en goedgekeurd 18

worden. Een engagementsverklaring zal worden opgemaakt waarin de PG-leden hun medewerking bevestigen voor de komende jaren. Ten einde de werkbaarheid van de plaatselijke groep te bevorderen, zal een dagelijks bestuur geïnstalleerd worden. Daarin zetelen de provincie Oost-Vlaanderen (voorzitter), Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen, Streekoverleg Zuid Oost-Vlaanderen, Toerisme Vlaamse Ardennen (initiatiefnemers) en een lokaal bestuur. Na goedkeuring van de Ontwikkelingsstrategie werft de PG een voltijdse coördinator aan en een administratief en financiële medewerker (deeltijds), die verloond worden vanuit het eigen budget van de PG (Technische Bijstand) voor de dagdagelijkse opvolging en uitvoering van het Leaderprogramma. Voor beide betrekkingen is een functiebeschrijving bijgevoegd in bijlage 3. De Leadermedewerkers zullen gehuisvest worden bij vzw RLVA te Ronse en zullen inhoudelijk en logistiek kunnen genieten van de inbedding bij RLVA bij welke ook het financiële beheer berust. Daarnaast stelt de provincie een fulltime coördinator met ervaring en deskundigheid inzake Leader aan die voor 1/3 werkt voor de PG en wordt vergoed vanuit het luik technische bijstand. De deskundige werkt daarnaast 1/3 in het 2de Leadergebied en 1/3 overkoepelend voor de 2 Leadergebieden en de provincie. Vanuit de opgedane kennis en ervaring in de voorbije programmaperiode, zal deze deskundige de begeleiding van de PG en de leadercoördinator, overleg met de PG’s onderling en met de provincie op zich nemen. De coördinator wordt dus gecoacht en ondersteund door de PG, het dagelijks bestuur en de provincie. Jaarlijks zal er een verslag uitgebracht worden aan het Provinciaal Managementcomité (PMC) en halfweg een iets uitgebreider verslag. Wijzigingen aan de ontwikkelingsstrategie zullen dan ook voorgelegd worden aan het PMC.

2.4. Selectieprocedure en -criteria 2.4.1. Selectieprocedure Het lanceren van de projectoproep(en) In de mate van het mogelijke zal getracht worden om de tijdslijn van de projectoproepen van de plaatselijke groep Vlaamse Ardennen gelijk te laten lopen met de oproepen voor de plattelandsprojecten (As 3). Samen met de 1e gelanceerde projectoproep, stelt de plaatselijke groep een gedetailleerd draaiboek beschikbaar over ‘aanvraag, selectie en evaluatie’ van projecten. Bij de projectoproep kondigt de plaatselijke groep ook de uiterste indieningdata af, die bindend zijn voor de promotoren. Eerste projectidee en contact met de leadercoördinator Elk project begint met een idee. Besturen, organisaties, particulieren met vernieuwende ideeën rond plattelandsontwikkeling kunnen contact nemen met het secretariaat van Leader.

19

De doelstellingen, eventuele partners en een idee van de kostprijs van het project kunnen besproken worden tussen promotor en coördinator, waarbij het idee wordt getoetst aan de visie van de ontwikkelingsstrategie. Ook kunnen enkele leden van de plaatselijke groep of externe deskundigen om advies of suggesties gevraagd worden. Daarna kan de promotor het project uitwerken voor indiening bij een lopende of nog volgende projectoproep. Indienen voorlopige projectaanvraag en eerste bespreking Tegen de bij projectoproep vastgelegde indieningdatum, dient de promotor een eerste projectaanvraag in met behulp van de standaardprojectfiche. De indieningdatum is bindend. De projectfiche is een voorlopige versie, die een eerste bespreking van het project in de plaatselijke groep moet toelaten. Om voor een eerste bespreking ontvankelijk te zijn, moet ze bevatten: coördinaten en juridische structuur indiener, projectbeschrijving (planning, gebied, partners), doelstellingen, verwachte resultaten en indicatoren, financieel plan, andere subsidiekanalen. De plaatselijke groep geeft inhoudelijke bemerkingen en suggesties, die de promotor kan verwerken in de definitieve projectfiche. Deze eerste bespreking en advies houden geen goedkeuring in. Indienen definitieve projectaanvraag en beslissing door de plaatselijke groep Bij de projectoproep zal ook de datum voor indiening van de definitieve projectfiche worden meegedeeld. Tegen die datum dient een promotor een volledige projectfiche in. Dus in overeenstemming met de richtlijnen uit het draaiboek en met alle gevraagde bijlagen: - gegevens over de projectpromotor: indien een privaatrechtelijke persoon, moeten de statuten bij de aanvraag toegevoegd worden; als de promotor echter een publiekrechtelijke instantie is, dan is een formeel besluit nodig (b.v. college- of gemeenteraadsbesluit) - projectbeschrijving (inclusief de eventueel noodzakelijke vergunningen) - doelstelling, situering en verantwoording van het project - begroting en de financieringswijze van het project (garanties voor cofinanciering van derden indien van toepassing) De beoordeling gebeurt op basis van twee toetsingen (vormelijk en inhoudelijk) met behulp van criteria (zie 2.4.2). De vormelijke toetsing van de ingediende projectfiche kan in hoofdzaak door de coördinator uitgevoerd worden. Tweede bespreking en beslissing door de Plaatselijke Groep De PG beoordeelt de ingediende projecten inhoudelijk aan de hand van een beoordelingstabel. Er zal nagegaan worden of deze in overeenstemming zijn met het gevoerde beleid. De Plaatselijke Groep houdt in zijn besluitvorming rekening met het duurzame karakter van de projecten, de netwerkvormen en partnerschappen, de complementariteit, de overdraagbaarheid en de aandacht voor het gelijke kansenbeleid. De promotor wordt door het Leadersecretariaat van de beslissing op de hoogte gebracht. De projecten worden dus in 2 fasen goedgekeurd, dit om de kandidaatspromotoren de kans te geven aanpassingen door te voeren.

20

Klachten van PG-leden of promotoren kunnen gemeld worden aan de voorzitter. De voorzitter behandelt samen met de ondervoorzitters en het dagelijks bestuur het probleem en brengt het indien nodig op de PG.

2.4.2. Selectiecriteria Om de beoordeling en selectie van de verschillende projecten op een objectieve en gestructureerde wijze te laten verlopen, worden de ingediende projecten getoetst op ontvankelijkheid (vormelijke toetsing) en kwaliteit (inhoudelijke toetsing). Criteria voor de vormelijke toetsing: - volledigheid van de projectfiche, met gevraagde bijlagen - tijdige indiening - ligging in het Leadergebied - uitvoeringsperiode - maatschappelijk effect (= niet puur commercieel) - conformiteit met Europese, Federale en Vlaamse wetgeving - een sluitend financieel plan met inbreng van eigen financiering (minimum 10%) - indicatorenlijst om de resultaten te meten Wat de inhoudelijke toetsing betreft, zijn volgende criteria bepalend: - conformiteit met de doelstellingen van de lokale ontwikkelingsstrategie - geïntegreerd: nastreven van meerdere doelstellingen - effectiviteit, impact en meerwaarde van het project - continuïteit naar de toekomst en economische levensvatbaarheid - duurzaam: milieu- en sociale aspecten - partnerschappen / samenwerkingsverbanden - overdraagbaarheid van methodieken en resultaten (communicatieluik is essentieel) - innovatief en experimenteel karakter - aandacht voor gelijke kansen - complementair met beleid van andere niveaus - geschiktheid promotor - noodzaak Leadersubsidies Deze criteria worden afzonderlijk beoordeeld en afgewogen in een globale beoordeling. Het draaiboek beschrijft gedetailleerd de projectindiening en aan welke criteria een project moet voldoen, hoe er geëvalueerd wordt en welke indicatoren hiervoor gebruikt worden.

2.5. Monitoring en evaluatie De uitvoering van de ontwikkelingsstrategie zal op twee manieren worden geëvalueerd: - Intern door de PG via tussentijdse evaluaties en op het einde van de periode - Externe audit, zoals voorzien door Europa De projecten zullen worden beoordeeld op basis van de doelstellingen, de verwachte effecten en de voorgestelde resultaten in de projectfiche. Op basis van o.a. tussentijdse rapportage door de promotor zal het Leadersecretariaat de plaatselijke groep op regelmatige

21

basis informeren over de voortgang van de projecten. Waar nodig zal de Plaatselijke Groep promotoren wijzen op hun verantwoordelijkheid. De werking van de Plaatselijke Groep zal jaarlijks worden geëvalueerd door de groep zelf.

2.6. Communicatie Leader Vlaamse Ardennen heeft maar kans op slagen als voldoende en doelgericht geprikkeld wordt om via projecten mee te helpen aan de realisatie van de lokale ontwikkelings-strategie. Een goede communicatie is dan ook van het grootste belang en moet gericht zijn op: - brede bekendmaking van Leader - het verzamelen van goede projectideeën - participatie van de bevolking bij Leader - een versterking van streekgevoel en streekidentiteit - het betrekken van de lokale beleidsverantwoordelijken bij het proces van duurzame plattelandsontwikkeling - het samenwerken met andere Leadergebieden Wat is reeds gebeurd? In de voorbereiding van de lokale ontwikkelingsstrategie zijn onder ruime belangstelling van lokale besturen en diverse middenveldorganisaties twee infomomenten georganiseerd (11 oktober en 6 december 2007). Er is toelichting gegeven over de betekenis en mogelijkheden van Leader, de afbakening van het gebied, de selectiecriteria voor projecten, de werking en samenstelling van de plaatselijke groep, de financiële aspecten… Op die manier wordt het draagvlak voor plattelandsontwikkeling en voor Leader groter.

De leden van de toekomstige plaatselijke groep – zoals aangegeven in 2.1 – zijn een eerste maal samengekomen op 18 december 2007 om kennis te maken en om de in te dienen ontwikkelingsstrategie te bespreken en goed te keuren. Er waren 23 van de 27 leden aanwezig. 22

De communicatiestrategie voor de komende jaren is gericht naar 3 verschillende doelgroepen. TABEL 5: COMMUNICATIESTRATEGIE Brede bevolking Startdag Leader

Mogelijke promotoren

Beleidsverantwoordelijken

X

X

Gemeentelijke infoavonden

X

X

X

Artikels in tijdschriften, kranten, nieuwsbrieven, gemeentelijke infobladen

X

X

Ontwikkelen eigen website (b.v.

X

X

X

X

X

www.leadervlaamseardennen.be) Reportage regionale TV Agendapunt op vergaderingen van verschillende streekfora

X

Jaarlijks overleg met schepencolleges

X

Het budget voorzien voor communicatie zal vooral in de beginfase groter zijn en jaarlijks gemiddeld 10 % uitmaken van de PG middelen.

2.7. Financieel plan Afhankelijk van de beschikbaar gestelde Europese, Vlaamse en Provinciale budgetten voor cofinanciering, kan het exacte bedrag variëren tussen een maximum- en een minimumscenario. TABEL 6: VERDELING TOTAAL BUDGET LEADER VLAAMSE ARDENNEN 2008–2013 EN JAARLIJKS Totaal voor 6 jaar (2008 – 2013)

Bedrag (euro) maximum

minimum

12.500

12.500

3.153.512

2.118.700

Werking plaatselijke groep (= technische bijstand) = max. 20% van totaal

775.878

520.300

Samenwerking ander plattelandsgebieden

125.000

125.000

4.066.890

2.776.500

Voorbereiding strategie Uitvoering lokale ontwikkelingsstrategie (= projecten)

Totaal Gemiddeld jaarlijks beschikbaar budget

Bedrag (euro) maximum

minimum

Uitvoering lokale ontwikkelingsstrategie (= projecten)

525.585

353.117

Werking plaatselijke groep

129.313

86.717

Totaal

654.898

439.834

23

Er wordt als uitgangspunt gekozen voor een gelijke verdeling van het totale budget over de 5 maatregelen. Dit betekent elke maatregel 20% van het totale budget dat voor de zes jaar beschikbaar is (tabel 4) TABEL 7: VERDELING VAN HET BUDGET PER MAATREGEL VOOR 2008-2013 publiek (EU+Vlaams+Prov) Maatregel

bedrag (euro) maximum

privaat

%

minimum

(max. 65%)

bedrag (euro)

%

maximum

minimum

(min. 35%)

1 Bevorderen van toeristische activiteiten

630.702

423.740

65 (*)

339.609

286.892

35

2 Basisvoorzieningen voor de economie en bevolking

630.702

423.740

65 (*)

339.609

286.892

35

3 Dorpskernvernieuwing en – ontwikkeling

630.702

423.740

65 (*)

339.609

286.892

35

4 Instandhouding en opwaardering van het landelijke erfgoed

630.702

423.740

65 (*)

339.609

286.892

35

5 Intermediaire dienstverlening

630.702

423.740

65 (*)

339.609

286.892

35

3.153.512

2.118.700

1.698.045

1.434.461

Totaal

(*) De cofinancieringpercentages liggen vast per actie maar de promotoren zijn vrij om een lagere cofinanciering te vragen. Voor kleinschalige infrastructuur en verbouwingswerken kan maximum 25 % cofinanciering verkregen worden met een maximum van 50.000 € per project.

TABEL 8: BEGROTING VOOR HET BUDGET TECHNISCHE BIJSTAND (= WERKING PG) VOOR 2008-2013 Werking plaatselijke groep (Technische bijstand) = max. 20% van het budget

Bedrag (euro) Maximumscenario

Minimumscenario

Totaal beschikbaar (= 20 %)

775.878

520.300

Loonkosten coördinator: voltijds

330.000

330.000

1/3 ondersteuning provinciale coördinator

110.000

110.000

Loon ½ administratieve kracht

120.000

? 120.000

Werking- en overheadmiddelen secretariaat (verplaatsingen, studiedagen, telefoon, PC)

42.000

? 42.000

Aandeel vorming (min.10% van technische bijstand)

96.290

52.030

Communicatie (10% van technische bijstand)

77.588

? 52.030

775.878

?

Totaal

Conclusie: In het maximumscenario sluit het beschikbare budget (775 878 € voor zes jaar) perfect aan bij de begroting van de gewenste werkingsmiddelen en bij de richtlijnen voor te benutten vormings- en communicatiebudgetten. In het minimumscenario zal moeten bespaard worden op de loon- en werkingskosten en eventueel op de communicatiemiddelen.

24

Om een ongeveer gelijke spreiding in de tijd van de bestede projectmiddelen te bereiken, wordt er een opsplitsing gemaakt van het budget in 2 gelijke delen, nl. maximum de helft van het totale budget wordt toegekend in de periode 2008-2010. Het resterende budget is dan beschikbaar voor toewijzing aan projecten tussen 2011 en 2013.

2.8. Financieel beheer Gezien de vzw RLVA administratief beheerder is van het programma, ligt de financiële verantwoordelijkheid binnen deze organisatie. Vzw RLVA zal een aparte financiële rekening openen en een aparte boekhouding voeren m.b.t. Leader Vlaamse Ardennen. Op die manier zullen zowel de plaatselijke groep als de subsidiërende overheden te allen tijde toezicht kunnen houden op de inkomsten en uitgaven m.b.t. het beheer van het Leaderprogramma. De boekhouding van Leader zal een afzonderlijk onderdeel uitmaken van de boekhouding van vzw RLVA en daardoor aan de controle van de accountant van de vereniging onderworpen worden.

25

26

Hoofdstuk 3: 3.1

Ontwikkelingsprogramma

Beschrijving en analyse van het Leadergebied

De beschrijving in het eerste deel van dit hoofdstuk is een momentopname en heeft verre van de bedoeling om volledig te zijn. Dit laatste was ook niet mogelijk binnen het voorziene tijdsbestek. Daarom zijn aan het einde van dit deel een aantal open vragen opgenomen in 3.1.10. Een aantal cijfergegevens zijn niet beschikbaar op deelgemeenteniveau en zijn dus cijfers van de 18 gemeenten waarbinnen het Leadergebied Vlaamse Ardennen is afgebakend. Waar het de 18 gemeenten betreft, is dit in de tabellen opgenomen onder de noemer ‘totaal 18 gemeenten/Leadergebied VA”.

3.1.1. Ruimtelijke situering Het Leadergebied Vlaamse Ardennen wordt omringd door enkele grote stedelijke netwerken in Vlaanderen (Gent – Kortrijk – Aalst – Brussel). In termen van de ruimtelijkeeconomische hoofdstructuur, zitten de Vlaamse Ardennen als openruimtegeheel tussen de Vlaamse ruit (Antwerpen-Leuven-Brussel-Gent) en het economisch kerngebied rond de E17 (Gent-Kortrijk). In het zuiden grenst het gebied aan de Waalse provincie Henegouwen. FIGUUR 6: SITUERING LEADERGEBIED TOV AANGRENZENDE REGIO’S EN BUURLANDEN

Bron: eigen opmaak

De twee rivieren de Schelde en de Dender doorsnijden het gebied van zuidwest naar noordoost (is ook de stroomrichting). Ze zijn beide belangrijk op economisch, ecologisch en toeristisch vlak.

27

FIGUUR 7: KAART MET BELANGRIJKSTE VERKEERSINFRASTRUCTUREN, WATERLOPEN, NEDERZETTINGEN

Bron: eigen opmaak

28

3.1.2. Economische structuur In dit deel wordt er een korte beschrijving gegeven van algemene indicatoren die een beeld geven van de economische activiteit en de arbeidsmarktgegevens. Om reden van de wisselwerking Leader, plattelandsontwikkeling en landbouw wordt er een aparte bijdrage over landbouwgegevens opgenomen. a) Economische activiteit en arbeidsmarkt 1. Activiteitsgraad, werkgelegenheidsgraad en werkloosheidsgraad De activiteitsgraad is de procentuele verhouding tussen het aantal beroepsactieven (werkenden plus werkzoekenden) en het aantal inwoners tussen 20 en 64 jaar. De werkgelegenheidsgraad is de verhouding tussen het aantal lokale beschikbare arbeidsplaatsen en het aantal inwoners tussen 20 en 64 jaar. De werkloosheidsgraad is de procentuele verhouding tussen het aantal niet-werkende werkzoekenden en het totaal tegen werkloosheid verzekerden. Het afgebakende Leadergebied heeft een hoge activiteitsgraad. De werkgelegenheidsgraad binnen het afgebakende gebied is laag. In Oudenaarde zijn de lokale arbeidsplaatsen voornamelijk te situeren binnen de deelgemeenten die niet zijn opgenomen binnen het Leadergebied. Er is algemeen een lage werkloosheidsgraad in het gebied. De stedelijke kern van Geraardsbergen (die niet opgenomen is in het Leadergebied) heeft heel wat werklozen, waardoor het cijfer hoog uitvalt. De combinatie van een hoge activiteitsgraad, lage werkgelegenheidsgraad en lage werkloosheidsgraad wijst op een grote pendelbeweging van werknemers naar buiten de regio.

29

TABEL 9: ACTIVITEITSGRAAD, WERKGELEGENHEIDSGRAAD EN WERKLOOSHEIDSGRAAD Activiteitsgraad 01/2005

Werkgelegenheidsgraad 01/2005

Werkloosheidsgraad Gemiddelde van 2005

Werkloosheidsgraad 09/2007

Brakel

78,40

34,90

6,10%

5,29%

Erpe-Mere

79,00

43,20

6,11%

5,20%

Gavere

80,40

45,40

5,34%

4,93%

Geraardsbergen

77,70

42,90

8,54%

7,04%

Herzele

78,90

28,70

6,26%

5,45%

Horebeke

80,30

34,10

4,31%

3,37%

Kluisbergen

77,90

62,50

6,34%

5,06%

Kruishoutem

80,70

71,70

4,86%

3,19%

Lierde

79,40

25,40

5,39%

5,10%

Maarkedal

80,80

38,50

6,03%

4,34%

Ninove

77,90

50,90

7,57%

6,42%

Oosterzele

79,60

36,00

4,98%

5,61%

Oudenaarde

79,20

100,60

6,30%

4,99%

Sint-Lievens-Houtem

78,50

42,70

6,99%

5,55%

Wortegem-Petegem

79,10

56,50

4,54%

3,94%

Zingem

79,20

41,10

5,33%

3,67%

Zottegem

78,00

49,20

5,62%

4,98%

Zwalm

79,30

33,10

5,40%

4,40%

Arr. Aalst

78,20

49,70

7,71%

6,25%

Arr. Oudenaarde

78,50

62,10

7,44%

5,99%

Oost-Vlaanderen

77,20

63,30

8,32%

6,43%

Vlaanderen

75,70

67,40

8,52%

6,43%

Bron: activiteitsgraad en werkgelegenheidsgraad bij FOD Financiën – Directie Statistiek; werkloosheidsgraad bij VDAB Noot: deze cijfers zijn niet beschikbaar op deelgemeenteniveau; de meest recentste cijfers worden aangehaald – vnl. voor de werkloosheid is dit belangrijk gezien de sterke daling het laatste jaar.

Een aantal andere vaststellingen uit de recentste werkloosheidscijfers zijn de volgende: - de regio heeft ongeveer 4 % meer laaggeschoolden dan gemiddeld in Vlaanderen - de jeugdwerkloosheid situeert zich op het zelfde niveau van Vlaanderen - de populatie oudere werkzoekenden is iets groter dan gemiddeld in Vlaanderen - er zijn weinig niet-werkende werkzoekenden die behoren tot de etnisch niet–EUburgers - er is een overwicht aan arbeiders (ongeveer 57%) binnen de groep van nietwerkende werkzoekenden - de daling van de werkloosheid zet zich ook in deze regio door, maar minder dan algemeen in Vlaanderen. Oorzaak hiervan is wellicht dat de restgroep steeds moeilijker de weg vindt naar de arbeidsmarkt.

30

2. Sectorale werkgelegenheid: Binnen het afgebakende gebied is de primaire sector manifest aanwezig en ver boven het gemiddelde in Vlaanderen. Opvallend is ook de relatief hoge aanwezigheid van de tertiaire sector, die zich over het algemeen op het Oost-Vlaams gemiddelde situeert. TABEL 10: SECTORALE WERKGELEGENHEID – 31/12/2004 PRIMAIR totaal arbeidspl. absoluut

SECUNDAIR

%

absoluut

TERTIAIR

QUARTAIR

%

absoluut

%

absoluut

%

Brakel

2.796

196

7,0

495

17,7

1018

36,4

1087

38,9

Erpe-Mere

4.961

168

3,4

2084

42,0

1598

32,2

1111

22,4

Gavere

3.294

125

3,8

860

26,1

1143

34,7

1166

35,4

Geraardsbergen

7.993

175

2,2

1438

18,0

3277

41,0

3101

38,8

Herzele

2.898

206

7,1

513

17,7

1292

44,6

887

30,6

388

46

11,9

67

17,3

168

43,2

107

27,6

Kluisbergen

2.201

111

5,0

995

45,2

600

27,3

495

22,5

Kruishoutem

3.374

277

8,2

1582

46,9

1026

30,4

489

14,5

Horebeke

Lierde Maarkedal Ninove Oosterzele Oudenaarde

970

84

8,7

235

24,2

354

36,5

297

30,6

1.385

187

13,5

244

17,6

489

35,3

465

33,6

11.047

221

2,0

3160

28,6

5026

45,5

2640

23,9

2.823

330

11,7

596

21,1

954

33,8

943

33,4

16.760

268

1,6

6855

40,9

4659

27,8

4978

29,7

Sint-Lievens-Houtem

2.375

128

5,4

779

32,8

1062

44,7

406

17,1

Wortegem-Petegem

2.007

177

8,8

815

40,6

743

37,0

272

13,6

Zingem

1.626

81

5,0

603

37,1

637

39,2

305

18,7

Zottegem

7.196

194

2,7

1123

15,6

2605

36,2

3274

45,5

885

73

8,2

159

18,0

360

40,7

293

33,1

18 gemeenten Leadergebied VA

74.979

3048

4,1

22604

30,1

27011

36,0

22316

29,8

Arr. Aalst

79.783

1675

2,1

18749

23,5

31036

38,9

28323

35,5

Zwalm

Arr. Oudenaarde

41.770

1671

4,0

15371

36,8

12865

30,8

11863

28,4

Oost-Vlaanderen

526.413

16845

3,2

138447

26,3

194773

37,0

176348

33,5

2.445.544

68475

2,8

633396

25,9

980663

40,1

763010

31,2

Vlaanderen

Bron: Socio-economische situatieschets van Oost-Vlaanderen, 2007; Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen. Noot: deze cijfers zijn niet te verkrijgen op deelgemeenteniveau

3. Verhouding aantal werknemers en zelfstandigen: Het aandeel zelfstandigen geeft een beeld van het ondernemerschap in de regio. In plattelandsregio’s zijn er in verhouding meer zelfstandigen dan in de steden. Het zijn op het platteland vooral landbouwers, vrije beroepen, detailhandel en kleine bedrijfjes.

31

TABEL 11: VERHOUDING AANTAL WERKNEMERS EN ZELFSTANDIGEN – 31/12/2004 WERKNEMERS

ZELFSTANDIGEN

absoluut

absoluut

%

TOTAAL

%

Brakel

1.801

64,41%

995

35,59%

2.796

Erpe-Mere

3.652

73,61%

1.309

26,39%

4.961

Gavere

2.308

70,06%

986

29,94%

3.294

Geraardsbergen

5.942

74,34%

2.051

25,66%

7.993

Herzele

1.731

59,73%

1.167

40,27%

2.898

185

47,68%

203

52,32%

388

Kluisbergen

1.667

75,74%

534

24,26%

2.201

Kruishoutem

Horebeke

2.418

71,67%

956

28,33%

3.374

Lierde

516

53,20%

454

46,80%

970

Maarkedal

695

50,18%

690

49,82%

1.385

8.528

77,20%

2.519

22,80%

11.047

Ninove Oosterzele

1.734

61,42%

1.089

38,58%

2.823

14.662

87,48%

2.098

12,52%

16.760

Sint-Lievens-Houtem

1.648

69,39%

727

30,61%

2.375

Wortegem-Petegem

1.337

66,62%

670

33,38%

2.007

Zingem

1.076

66,17%

550

33,83%

1.626

Zottegem

5.556

77,20%

1.640

22,80%

7.196

885

57,17%

663

42,83%

1.548

18 gemeenten Leadergebied VA

56.341

74,49%

19.301

25,51%

75.642

Arr. Aalst

62.381

78,19%

17.402

21,81%

79.783

Arr. Oudenaarde

32.581

78,00%

9.189

22,00%

41.770

Oost-Vlaanderen

425.427

80,82%

100.986

19,18%

526.413

2.013.754

82,34%

431.790

17,66%

2.445.544

Oudenaarde

Zwalm

Vlaanderen

Bron: Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen

Het aantal zelfstandigen in de afgebakende regio is relatief hoog. Ruim 25 % als we het hebben over alle 18 gemeenten (deze cijfers zijn immers niet beschikbaar op deelgemeenteniveau. Als we het kleinstedelijk gebied (Oudenaarde, Zottegem, Geraardsbergen en Ninove) eruit halen, dan is het aandeel zelfstandigen 33,7 % van het totaal aantal arbeidsplaatsen. Dit percentage is vergelijkbaar met andere plattelandsregio’s, als we de studie ‘Oost-Vlaams Buitengoed onder de loep’, p. 56 erbij nemen. Deze studie werd in 2006 uitgegeven door de Provinciale Landbouwkamer over allerhande indicatoren mbt het OostVlaamse Platteland. 4. Sociale economie De laatste jaren is er een toenemend belang van de sector sociale economie in de maatschappij. Hierbij is de tewerkstelling van kansengroepen een belangrijk gegeven. Ook de diverse steunmaatregelen op Vlaams en federaal niveau getuigen hiervan. Toch is de

32

sociale economie voornamelijk actief binnen de verstedelijkte kernen van de samenleving en niet of vrijwel niet aanwezig op het platteland. De nieuwsbrief van het Streekoverleg van maart 2006 bevat een volledig overzicht van de diverse sociale economie-initiatieven in de regio. Hieruit blijkt duidelijk dat onze regio nog een sterke inhaalbeweging kan doen wat betreft uitbouw van de sociale economie. In de landelijke gemeenten zijn er vrijwel geen sociale economie-initiatieven gevestigd. Nochtans is de betere uitbouw van die sociale economie, ook op het platteland, een opportuniteit om enerzijds de tewerkstelling van kansengroepen te bevorderen en anderzijds het aanbod aan diensten gevoelig uit te breiden. Het decreet lokale diensteneconomie van de Vlaamse Regering is hiertoe een goed instrument. b) Land- en tuinbouw Typisch voor het Leadergebied Vlaamse Ardennen is het voorkomen van verschillende landbouwteelten door elkaar, als logisch gevolg van het reliëf. De landbouw heeft zich aangepast aan de bodem en het landschap. Daarom ook spelen landbouwbedrijven hier meer nog dan in andere landbouwgebieden een belangrijke rol bij de instandhouding en opbouw van de open ruimte. 1. Agrarisch karakter van het Leadergebied De regio heeft in hoofdzaak een goede landbouwkundige structuur, waar akkerbouw en rundveehouderij bepalend zijn. Het grootse deel van de bedrijven zijn gemengde melkveebedrijven. Daarnaast zijn er ook groenteteelten, fruitteelten, boomkwekerijen (specialisatie in Gavere, Oosterzele), pluimvee (specialisatie in Kruishoutem). In de valleigebieden is de open ruimte vooral te danken aan de landbouw, maar zijn er tegelijkertijd grote natuurpotenties. Het agrarisch karakter kan uitgedrukt worden aan de hand van de oppervlakte die in gebruik is door de land- en tuinbouwsector. Hier is de oppervlakte cultuurgrond opgenomen, d.i. de oppervlakte zoals aangegeven bij de 15-mei tellingen van het Nationaal Instituut voor Statistiek (NIS). Hierbij worden gebouwen, erven, wegen, siertuinen, onbebouwde gronden, beboste oppervlakten en niet gebruikte oppervlakte cultuurgrond niet in rekening gebracht. TABEL 12: OPPERVLAKTE CULTUURGROND T.O.V. TOTALE OPPERVLAKTE totale oppervlakte (km²)

oppervlakte cultuurgrond (km²)

aandeel cultuurgrond (%)

Brakel

57,00

32,57

57,15%

Erpe-Mere

34,34

15,96

46,47%

Gavere

31,75

13,47

42,42%

Geraardsbergen

80,10

36,70

45,82%

Herzele

47,88

26,32

54,98%

Horebeke

11,30

8,70

77,01%

Kluisbergen

30,61

16,44

53,71%

33

2007

2002

Kruishoutem

47,26

31,02

65,64%

Lierde

26,40

19,33

73,22%

Maarkedal

46,07

30,89

67,06%

Ninove

73,10

33,48

45,80%

Oosterzele

43,48

21,73

49,98%

Oudenaarde

68,81

36,58

53,17%

Sint-Lievens-Houtem

27,04

12,91

47,74%

Wortegem-Petegem

42,55

28,67

67,37%

Zingem

24,33

12,18

50,07%

Zottegem

57,43

30,14

52,49%

Zwalm

33,86

18,19

53,73%

Totaal voor 18 gemeenten / Leadergebied VA

783,31

425,30

54,30%

Totaal voor Oost-Vlaanderen

3.006,81

1.519,99

50,55%

Vlaanderen

13.522,25

6.215,91

45,97%

België

30.527,90

13.719,55

44,94%


783,31

431,60

55,10%


3.006,81

1.547,23

51,46%

Vlaanderen

13.522,25

6.358,86

47,03%

België

30.527,90

13.926,91

45,62%

Bron: NIS 2003, meitelling 2002 en 2006

Meer dan de helft van de oppervlakte van de 18 gemeenten die delen van het Leadergebied bevatten, is cultuurgrond. In Horebeke en Lierde is dat ¾. In Maarkedal, Wortegem-Petegem en Kruishoutem is dat 2/3. Tussen 2002 en 2007 is er geen noemenswaardige vermindering van de oppervlakte cultuurgrond (NIS). Ondermeer omwille van de vele beekvalleien is het areaal blijvend grasland binnen het Leadergebied relatief groot. Zo geven de gegevens van het Nationaal Instituut voor de Statistiek (NIS) aan dat in de gemeente Brakel 1258 ha (of 38,6% van de totale oppervlakte cultuurgrond) wordt ingenomen door blijvend grasland (NIS, 2006). De hier afgebakende regio heeft, omwille van zijn geologie en geomorfologie en in combinatie met teelttechniek en teeltkeuze enorm te kampen met erosieproblemen. Gewassen, die laat in het jaar gerooid worden zoals maïs en aardappelen, geven op gronden met een laag koolstofgehalte een groot risico voor structuurbederf, en dus ook voor bodemerosie. Bodemverliezen van meer dan 10 ton per hectare worden hier jammer genoeg opgetekend. Zie 3.1.8.c) De van oudsher grote aanwezigheid van de land- en tuinbouw heeft heel wat cultuurhistorisch erfgoed nagelaten: verschillende hoevetypes, stokerijen, bakovens…

34

2. Het aantal landbouwbedrijven In de 18 gemeenten die deel uitmaken van het Leadergebied VA zijn een kleine 2000 bedrijven gevestigd, waarvan 2/3 met minstens 1 voltijdse arbeidskracht. TABEL 13: EVOLUTIE IN HET AANTAL LANDBOUWBEDRIJVEN

Totaal

Volgens arbeidsvolume (VAK)

Totale oppervlakte bedrijven (ha)

Gemiddelde oppervlakte/ bedrijf (ha)

< 5 ha

>5 en <50 ha

> 50 ha

>=1VAK <1VAK Brakel

121

85

36

3.313,32

27,38

23

75

23

Erpe-Mere

110

59

51

1.641,48

14,92

35

73

2

89

39

50

1.376,22

15,46

37

45

7

Geraardsbergen

147

99

48

3.723,30

25,33

33

90

24

Herzele

133

92

41

2.677,53

20,13

23

102

8

Horebeke

42

31

11

883,20

21,03

8

29

5

Kluisbergen

70

47

23

1.671,02

23,87

17

42

11

Kruishoutem

162

104

58

3.185,96

19,67

49

104

9

Gavere

Lierde

63

38

25

1.957,56

31,07

7

41

15

Maarkedal

129

113

16

3.152,46

24,44

22

95

12

Ninove

158

97

61

3.393,83

21,48

43

94

21

Oosterzele

132

78

54

2.230,32

16,90

42

81

9

Oudenaarde

151

99

52

3.714,97

24,60

33

96

22

Sint-Lievens-Houtem

90

68

22

1.320,78

14,68

22

65

3

Wortegem-Petegem

119

86

33

2.945,86

24,76

23

81

15

61

36

25

1.252,83

20,54

19

37

5

129

79

50

3.071,60

23,81

23

92

14

80

36

44

1.856,79

23,21

22

47

11


1.986

1.286

700

43.369,03

21,84

481

1.289

216


8.697

5.960

2.737

156.454,81

17,99

2.911

5.214

572

Vlaanderen (2005)

33.293

24.341

10.069

18,8

11170

20717

2523

België (2005)

49.850

36.508

15.032

13701

29311

8525

2.271

1.421

850

44.086,87

19,41

637

1451

183

159.659,10

16,16

3578

5819

483

16,8

13209

22475

2211

16387

32520

8005

Zingem Zottegem Zwalm 2006 (2005)

2002

Totaal voor 18 gemeenten / Leadergebied VA Totaal voor Oost-Vlaanderen

2006 tov 2002

9.880

6.637

3.243

Vlaanderen

37.895

26.509

11.386

België

56.912

39.750

17.162


-12,5%

-9,5%

-17,6%

-1,6%

12,5%

-24,5%

-11,2%

18,0%

Totaal voor Oost-vlaanderen

-12,0%

-10,2%

-15,6%

-2,0%

11,3%

-18,6%

-10,4%

18,4%

Vlaams gewest (2005)

-12,1%

-8,2%

-11,6%

11,9%

-15,4%

-7,8%

14,1%

België (2005)

-12,4%

-8,2%

-12,4%

-16,4%

-9,9%

6,5%

Bron: NIS 2003, meitelling 2002, 2005 (ipv 2006 voor Vlaams Gewest en België) en 2006

Van alle Oost-Vlaamse bedrijven zijn 1/5 gevestigd in de 18 gemeenten die deel uitmaken van het Leadergebied VA, wat relatief gezien dus weinig is (Oost-Vlaanderen telt 65 gemeenten).

35

Tussen 2002 en 2006 is het aantal voltijdse bedrijven met 10% gedaald in de regio, het aantal deeltijdse met ca. 18%. Die evolutie is gelijkaardig als in de rest van Vlaanderen. Opvallend in Maarkedal is dat de bedrijven nagenoeg allemaal een voltijdse arbeidskracht hebben. De vraag is wat met de gronden gebeurt die vrijkomen door bedrijven die stoppen. Meestal worden die volgens de kenners van de sector opgenomen in andere landbouwbedrijven, waardoor een schaalvergroting wordt verklaard. Bovendien moet door deze evolutie heel wat landbouwkundig erfgoed een nieuwe bestemming te krijgen. Op de ca 2000 bedrijven in de 18 gemeenten die deel uitmaken van het Leadergebied VA, waren bij de meitelling 2006 in totaal 3419 arbeidskrachten werkzaam. 3. Leeftijd van de bedrijfsleiders De meitellingen van 2002 en 2006 (2005 voor Vlaams Gewest en België) geven ons ook een beeld van de evolutie van de leeftijd van de bedrijfsleiders en van de vergrijzing in deze sector. Meer dan 50 % van de landbouwbedrijven heeft een bedrijfsleider die ouder is dan 55 jaar en bij 31 % is die ouder dan 65 jaar. Slechts 4.7 % van de bedrijfsleiders is jonger dan 35 jaar en slechts 23,5 % is jonger dan 45 jaar. Het is al jaren zo dat de leeftijd van de landbouwbedrijfsleiders sterk verhoogt, maar er is nog steeds geen instroom van jonge landbouwers. Tussen 2002 en 2006 was er nog een afname in de leeftijdscategorie van 35 en jonger van ca 40 %!! De continuïteit op heel wat landbouwbedrijven is nog steeds in gevaar. Opvallend is ook dat de evolutie in Oost-Vlaanderen, en in de gemeenten van het Leadergebied in het bijzonder, voor nagenoeg alle leeftijdscategorieën veel negatiever is dan voor Vlaanderen en België. 4. Verbreding in de landbouw Uit bovenstaande tabellen is duidelijk dat het veranderende landbouwlandschap, landbouwers keuzes doet maken: groter worden, veranderen, stoppen… Verbreding in de landbouw is een toekomststrategie of soms ook een logische keuze voor heel wat bedrijven.

36

Volgens de recentste studie door de Afdeling Monitoring en Studie van het Departement Landbouw, doen 4644 Vlaamse bedrijven of 14 % aan verbreding, door: - toeristische-recreatieve activiteiten (hoevetoerisme, dagrecreatie, educatie) - sociale activiteiten (zorgboerderijen) - integratie van milieu, natuur en landschap - door productie en afzet van landbouwproducten (hoeveproducten, energie, nieuwe consumptiegoederen) - uitbesteding van productiefactoren (grond, gebouwen, machines, dieren…) Exacte cijfers voor het Leadergebied Vlaamse Ardennen zijn hier nog niet verwerkt. Het is bekend dat heel wat landbouwers reeds beheerovereenkomsten voor natuuronderhoud, waterkwaliteit of erosiebestrijding lopende hebben. Er zijn heel wat zorgboerderijen in de regio, alsook bedrijven die bedrijfsbezoekformules aanbieden. Er is een netwerk van hoeveproducenten in de streek met veel nieuwe en jonge starters. Vergelijkingen van deze regionale cijfers met andere regio’s en met Vlaamse gemiddelden zou moeten gebeuren om een juist beeld te krijgen van de verbreding in de streek.

3.1.3. Wegeninfrastructuur en mobiliteit Een aantal internationale en nationale autowegen zorgt voor de ontsluiting van het gebied: zo zijn er de snelwegen E40 (Brussel-Oostende) en E17 (Antwerpen-Kortrijk) ten noorden en de A8 (Doornik–Brussel) ten zuiden. Daarnaast doorkruisen de noord/zuid-verbindingen N60 (Gent-Oudenaarde-Ronse-Valenciennes) en N42 (Wetteren-Zottegem-Geraardsbergen) en de oost/west verbindingen N46 (Aalst-Oudenaarde) en N8 (Brussel-Ninove-Oudenaarde) het gebied. De N60 en de N42 zijn volgens de beleidsopties als missing links in het gewestelijk wegennetwerk aangeduid, alhoewel deze visie niet door iedereen gedragen wordt. Streefbeeldstudies werden (N60) of worden (N42) uitgewerkt om een verbeterd doorgaand verkeer mogelijk te maken en de veiligheid van de fietser en wandelaar te verbeteren.

37

Fietsen of wandelen is niet alleen de geschiktste manier om het gebied recreatief te ontdekken, een aantal inwoners is aangewezen op of kiest voor verplaatsingen te voet of met de fiets. De aanwezigheid van veilige fietspaden kan nog sterk verbeterd worden. Het provinciale fietsnetwerk in Oost-Vlaanderen is de laatste jaren sterk uitgebreid en geactualiseerd. Ook in de Vlaamse Ardennen is het thema van trage wegen zeer actueel. Oude veldwegen, kerkwegels, jaagpaden zijn soms verdwenen omdat niemand ze nog gebruikte. Andere echter zouden vandaag wel tot nut zijn van omwonenden en recreanten, maar zijn verdwenen door begroeiing, afvalstort, inpalming door aangelanden… Er is nood aan een doordachte planning voor het beheer en behoud van vele van die ‘trage wegen’. Deze wegjes houden immers heel wat mogelijkheden in voor functionele en recreatieve verplaatsingen. Verschillende stations langs de lijnen Ronse-Gent, Geraardsbergen-Gent en KortrijkZottegem, zorgen voor de ontsluiting via het spoor. Misschien moet dit voor sommige voorheen afgeschafte stations herbekeken worden. Aansluitend busvervoer is goed geregeld. In de stations van Oudenaarde en Zottegem is het huren van een fiets mogelijk. Op termijn voorziet de Vlaamse Regering in heel Vlaanderen de garantie op basismobiliteit. Dit houdt in dat iedereen recht heeft op een minimumaanbod aan openbaar vervoer. Vooral tijdens de spitsuren is er openbaar vervoer, tijdens de daluren en het weekend rijden er heel weinig bussen. Om aan de normen van basismobiliteit tegemoet te komen, worden binnenkort heel wat vaste lijnen versterkt en worden enkele nieuwe lijnen in het leven te geroepen. In kader van de basismobiliteit zijn in de regio een aantal belbussen ingevoerd, ter aanvulling van het bestaand aanbod. De combinatie met het openbaar vervoer wordt echter nog te weinig gemaakt. Organisaties van grote evenementen werken nog te weinig of helemaal niet samen met het openbaar vervoer. Daarnaast is het openbaar vervoer van en naar bedrijventerreinen onvoldoende uitgebouwd. Van de waterwegen heeft enkel de Schelde binnen het Leadergebied VA een functie voor het goederenvervoer. Op de Dender concentreert het economisch nut zich hoofdzakelijk op het stuk tussen Aalst en Dendermonde. Op recreatief vlak neemt het gebruik van de Dender en van de Schelde echter gestadig toe.

3.1.4. Demografie De bevolking van het Leadergebied heeft qua leeftijd volgende kenmerken: - categorie 0-19 jaar is relatief groot - categorie 20 -64 jaar is eerder aan de lage kant - categorie + 65 jarigen benadert het Oost-Vlaamse niveau en ligt iets hoger dan het Vlaamse gemiddelde In tabel 14 zijn deze categorieën opgenomen per fusiegemeente. In bijlage 4 zijn de cijfers voor alle deelgemeenten opgenomen.

38

TABEL 14: BEVOLKINGSAANTALLEN IN 3 LEEFTIJDSCATEGORIËN PER GEMEENTE (ENKEL DE DEELGEMEENTEN VAN HET LEADERGEBIED) Leadergebied

0-19

Brakel

2839

21,44%

7771

58,68%

2632

19,88%

13242

Erpe-Mere

523

21,43%

1453

59,52%

465

19,05%

2441

Gavere

600

24,05%

1499

60,08%

396

15,87%

2495

Geraardsbergen

2896

22,63%

7838

61,25%

2062

16,11%

12796

Herzele

1507

22,63%

4094

61,47%

1059

15,90%

6660

Horebeke

473

22,76%

1125

54,14%

480

23,10%

2078

Kluisbergen

959

24,83%

2010

52,05%

893

23,12%

3862

Kruishoutem

1921

23,57%

4789

58,75%

1441

17,68%

8151

Lierde

1287

19,91%

4015

62,10%

1163

17,99%

6465

Maarkedal

1521

23,54%

3625

56,11%

1314

20,34%

6460

Ninove

1759

22,41%

4781

60,92%

1308

16,67%

7848

Oosterzele

2725

23,59%

6819

59,03%

2008

17,38%

11552

Oudenaarde

1580

24,03%

3876

58,95%

1119

17,02%

6575

Sint-Lievens-Houtem

1098

22,25%

3018

61,17%

818

16,58%

4934

Wortegem-Petegem

1458

23,72%

3681

59,87%

1009

16,41%

6148

Zingem*

722

22,49%

1886

58,74%

603

18,78%

3211

Zottegem

2964

21,36%

8382

60,38%

2535

18,26%

13881

Zwalm

1759

22,22%

4772

60,28%

1385

17,50%

7916

Totaal Leadergebied

28591

22,56%

75434

59,54%

22690

17,90%

126715

Arr. Aalst*

54727

20,6%

161492

60,8%

49446

18,60%

265665

Arr. Oudenaarde*

26177

22,5%

67719

58,30%

22202

19,10%

116098

Oost-Vlaanderen*

303663

21,9%

836271

60,20%

249516

18,00%

1389450

1348899

22,2%

3645455

60,00%

1084246

17,80%

6078600

Vlaanderen*

%

20-64

%

65 +

%

Totaal

Bron: bevolkingsdiensten van de betreffende gemeentebesturen, 1/01/2007; *gegevens van 1/01/2005; de detailtabel per deelgemeente is bijgevoegd als bijlage 4.

De natuurlijke groei (geboorten en sterfte) op niveau van de 18 fusiegemeenten is negatief. Vooral Horebeke en Maarkedal hebben een hoge sterftecoëfficiënt. Dit zijn ook de gemeenten die veel +65-inwoners hebben. Het hoge sterftecijfer in sommige gemeenten kan ook mee verklaard worden door het feit dat in bepaalde gemeenten relatief veel rusthuizen aanwezig zijn. Het negatief natuurlijk saldo wordt gecompenseerd door een duidelijk positief migratiesaldo. Blijkbaar is het wonen op het platteland voor heel wat gezinnen terug aantrekkelijker geworden. Vooral binnen de afgebakende leaderregio blijkt dit een gegeven als men gans Oost-Vlaanderen bekijkt. Deze cijfers worden ook bevestigd door de studie ‘Oost-Vlaams buitengoed onder de loep’.

39

3.1.5. Sociale context De regio van de Vlaamse Ardennen wordt gekenmerkt door een groot aantal woonkernen die ver van elkaar gespreid liggen. Het aanbod aan sociale voorzieningen (ziekenhuizen, welzijnsorganisaties) zit vooral geconcentreerd in de stedelijke kernen. Door de beperkte mobiliteit in de regio is het niet gemakkelijk om het bestaande aanbod goed toegankelijk te maken voor iedereen. Binnen de welzijnssector wordt reeds werk gemaakt van overleg en samenwerking om de dienstverlening voor de inwoners te optimaliseren. Kansarmoede is niet iets dat exclusief in steden voorkomt. Ook in landelijke gebieden is er armoede. Deze is wel eerder verdoken. De drempelvrees is veel hoger dan in meer stedelijke gebieden. De regio kent procentueel een hoog aantal bejaarden. Door het samengaan van factoren zoals een beperkte mobiliteit, concentratie van het sociale en culturele aanbod in de steden en stedelijke kernen, bestaat het gevaar voor een groeiende vereenzaming bij een steeds groter wordende groep ouderen. Dit werd o.a. aangetoond door het onderzoek naar vereenzaming bij ouderen van het Regionaal Welzijnsoverleg arr. Oudenaarde. Het klassieke verenigingsleven in de regio is goed uitgebouwd. In de verschillende gemeenten zijn tal van sportclubs, toneelverenigingen, hobbyclubs enz. actief. De verenigingen dienen er wel over te waken om hun bestaande aanbod aan activiteiten ook aan te passen aan nieuwe doelgroepen (jongeren, nieuwe gezinnen, nieuwe inwoners…). De atlas van achtergestelde buurten (Prof. Kesteloot) zit momenteel in de eindfase. Er is ook een aparte analyse van de stedelijke en van de plattelandsachterstelling voorzien. Eenmaal deze gegevens ter beschikking zijn, kunnen die ook mee ingebracht worden in de analyse van de regio. Er zullen ook gegevens op wijkniveau ter beschikking worden gesteld rond bijvoorbeeld het % laaggeschoolden, % werkzoekenden, % gepensioneerden, inkomen per persoon in euro, indicator slechte voorzieningen/bereikbaarheid…

3.1.6. Wonen De Vlaamse Ardennen staan bekend als een regio waar het goed om wonen is. Veel inwoners hebben de keuze gemaakt om hier te wonen en elders te werken. Dit stuwt de woningprijzen in sommige delen van de regio ook steil de hoogte in. Er zijn een aantal belangrijke vaststellingen te maken: Vaststelling 1 : een groot aantal eigenaars van woningen. In Vlaanderen en Oost-Vlaanderen zijn ongeveer 72 à 73% van de bevolking eigenaar van hun woning. Onze regio scoort daar beduidend hoger in met scores boven de 80%. Dit is niet ongewoon in landelijke regio’s waar er slechts weinig huurwoningen voorkomen en dit in tegenstelling tot de stedelijke gebieden.

40

Vaststelling 2: Het basiscomfort van de woningen scoort slecht. Onze regio scoort ook vrij slecht op vlak van basiscomfort voor woningen. Veel woningen hebben nog steeds geen WC binnen, geen centrale verwarming of geen badkamer. Als we het basiscomfort linken met de leeftijd van de bewoners zien we een duidelijk verband. Hoe ouder de bewoner, hoe lager het basiscomfort. Algemeen kan worden gesteld dat oudere eigenaars niet sterk geneigd zijn om woningen te renoveren of te voorzien van de elementaire comfortvereisten. Vaststelling 3: een verouderd woningbestand De regio telt vrij veel oudere woningen die gebouwd zijn vóór 1945. Het is juist vaak in deze verouderde woningen dat het basiscomfort ontbreekt. Vaststelling 4: de regio kent relatief weinig sociale woningen. Ondanks een inhaalbeweging telt onze regio procentueel gezien weinig sociale woningen.

3.1.7. Toerisme en recreatie De Vlaamse Ardennen vormen samen met de Leiestreek, het Meetjesland, het Scheldeland, het Waasland en de kunststad Gent één van de zes toeristisch-recreatieve entiteiten van de provincie Oost-Vlaanderen. De toeristische regio Vlaamse Ardennen geniet een relatief hoge spontane naambekendheid (32%), na de Kust (72%), maar nog voor Limburg (17%) en de Westhoek (11%) en hebben het imago van een mooie natuur en landschap en een rustige omgeving dat actieve mensen aantrekt om er een korte vakantie door te brengen (WES, Vakantieganger 2002). FIGUUR 8: SPONTANE NAAMBEKENDHEID VLAAMSE REGIO’S (VAKANTIEGANGER 2002) 0

10

20

30

40

50

60

70

80

Kust Vlaamse Ardennen Limburg Westhoek Antwerpse Kempen Limburgse Kempen Voerstreek

41

Toeristisch-recreatief aanbod De streek heeft de potentie om dagen verblijfstoeristen aan te trekken maar ook voor de eigen bevolking is er nood aan een goed uitgebouwd recreatief aanbod voor diverse doelgroepen. Volgende toeristisch-recreatieve elementen op het platteland zijn van bovenlokaal niveau : Dagtoeristische elementen - het Provinciaal Domein De Gavers in Geraardsbergen (recreatiedomein, waterplas) - het Kluisbos in Kluisbergen (recreatiedomein, openluchtzwembad) - het Provinciaal Archeologisch Museum te Velzeke - de Boven-Schelde en de Dender als toeristisch-recreatieve slagaders (jaagpaden, jachthavens en aanlegplaatsen) - de natuureducatieve centra De Kaaihoeve (Meilegem) en De Helix (Grimminge) - een goed uitgebouwd fietsroutenetwerk en degelijke wandelroutes Verblijfstoeristische elementen - Provinciaal Domein De Gavers in Geraardsbergen (kampeerterrein) - uitgebreid en gediversifieerd logiesaanbod (zie verder) Natuur- en landschapselementen - wandelbossen (Kluisbos, Muziekbos, Brakelbos, Everbeekse bossen, …) - natuurreservaten (Moenebroek, ’t Burreken, Bos t’Ename, Duivenbos, Uilenbroek…) - aantrekkelijke fietsgebieden (vlak, zachtglooiend, steil) en wandelgebieden (getuigenheuvels en valleien) en de relatie met de Ronde van Vlaanderen - pittoreske dorpjes - molenpatrimonium en religieus erfgoed - de Zwalmstreek Recreatieve routestructuren Het fietsnetwerk Vlaamse Ardennen is de belangrijkste realisatie op gebied van recreatieve productontwikkeling van de laatste jaren. Het biedt uitstekende mogelijkheden voor het ontwikkelen van thematische routes zonder dat bijkomende bewegwijzering nodig is. TABEL 15 : OVERZICHT RECREATIEVE ROUTESTRUCTUREN IN DE VLAAMSE ARDENNEN IN 2007 Aantal Lusvormige wandelroutes GR-paden Lusvormige fietsroutes

27

Aantal km 336

2 19

1.050

Fietsnetwerken

1

830

LF-fietsroutes

2

Mountainbikeroutes

12

511

Lusvormige ruiter- en menroutes

10

188

Lusvormige autoroutes (2 lussen)

1

100

42

De wielerwedstrijd ‘Ronde van Vlaanderen’ geeft elk jaar weer internationale promotie aan deze streek. Fietsers en wandelaars maar ook ruiters, menners en mountainbikers komen zo spontaan naar deze regio afgezakt met soms een te grote recreatieve druk tot gevolg. Verblijfstoeristisch aanbod Ook op het vlak van verblijfstoerisme hebben de Vlaamse Ardennen heel wat potentieel. Uit een analyse van het aanbod van hoeve- en plattelandsverblijven in Vlaanderen (2004, Plattelandstoerisme in Vlaanderen vzw) blijken de Vlaamse Ardennen over een relatief groot aanbod aan hoeve-, plattelands- en dorpsverblijven te beschikken. De Vlaamse Ardennen vertegenwoordigen 7% van de totale logiescapaciteit op het platteland. Ze worden enkel voorafgegaan door de Westhoek (20%), het Brugse Ommeland (10%) en Haspengouw (8%). TABEL 16 : OVERZICHT VERBLIJFSACCOMMODATIES IN DE VLAAMSE ARDENNEN IN 2006 (STER) Aantal verblijven

Aantal kamers

Aantal bedplaatsen

Hotels (> 4 kamers)

46

295

768

Gastenkamers (< 4 kamers)

23

53

131

Vakantiewoningen

34

221

Campings Toerisme voor Allen TOTAAL

7

1.524

18

1.207

128

3.851

Het verblijfstoeristisch potentieel van de regio is vrij hoog maar wordt nog onvoldoende omgezet in bezoekcijfers. In 2005 werden slechts 62.000 aankomsten of 185.000 overnachtingen geteld wat maar 2,3% vertegenwoordigde op het totaal van alle Vlaamse regio’s en 0,7% van alle overnachtingen in Vlaanderen. Duidelijk minder dan ondermeer de Westhoek (5%) en de Limburgse Kempen (29%). Toeristisch onthaal Het huidig ad hoc tot stand gekomen netwerk van toeristische infokantoren is onvoldoende uitgebouwd en geëvolueerd om de bezoekers een kwalitatief en gastvrij toeristisch onthaal te garanderen. De regio heeft nood aan een duidelijke regioprofilering, een goede toeristische signalisatie en een op elkaar afgestemd regionaal onthaalnetwerk met goed bereikbare toeristische toegangspoorten en een goed ondersteunend onthaalnetwerk van toeristische onthaalpunten, fietsinrijpunten en rustpunten. Toeristische promotie Het groeiend belang van toerisme maakte de noodzaak een professioneel kader te creëren om de ontwikkeling van toerisme en recreatie op regionaal niveau te ondersteunen. Met een jaarlijkse promotiepool worden promotionele acties uitgewerkt die het imago en de inhoudelijke bekendheid van de regio moeten verhogen.

43

3.1.8. Cultuur Het Leadergebied Vlaamse Ardennen is een rijke cultuurhistorische regio die beïnvloed is door diverse culturen uit verschillende perioden. Vele verhalen kunnen hier worden opgehangen aan het cultureel erfgoed dat hier nog aanwezig is. Naast de belangrijke cultuurhistorische steden zijn ook de pittoreske dorpjes culturele pareltjes. We onderscheiden Romeinse dorpen, Scheldedorpen, abdijdorpen, kasteeldorpen, protestantse dorpen, tweelingdorpen, taalgrensdorpen, markt of pleindorpen, pendeldorpen… Typisch ook voor de streek zijn de vele water- en windmolens, de kerken, kapellen en veldkapelletjes en de verschillende soorten hoeves. Zij maken onlosmakelijk deel uit van het landschap. Een landschap dat vaak ook het onderwerp was voor vele schilders, schrijvers en dichters. Het immaterieel cultureel erfgoed, al dan niet gekoppeld aan het materiële, gaat nog verder verloren. Heel wat dialecten, verhalen, mondelinge overleveringen, traditionele recepten… zijn slechts door enkelingen nog gekend. In de Vlaamse Ardennen worden een aantal tradities en folkloristische evenementen (al dan niet met steun van het gemeentebestuur) door het verenigingsleven in ere gehouden. Gekende evenementen zijn: Adriaan Brouwer Bierfeesten, de Geutelingenfeesten en de Gulden Eifeesten, Bommelfeesten, Koninglopen en Walmken Brand, de Krakelingenstoet. De regio heeft verschillende toonaangevende en innovatieve musea (Ename, Velzeke, Centrum Ronde van Vlaanderen) maar ook verschillende andere kleinschaliger initiatieven. Tenslotte maakt ook het cultureel werk deel uit van het cultureel aanbod van de streek. Het verenigingsleven is vaak de motor in de lokale gemeenschappen. In een aantal gemeenten zijn er ontmoetingscentra als ontvangstruimten ingericht voor deze verenigingen. De streek telt heel wat initiatieven in culturele centra, alsook hoogwaardige concerten die mensen van buiten de regio naar hier halen, maar er is weinig financiële ondersteuning om ze leefbaar en bestaande te houden. Daar waar op het vlak van toerisme de regiowerking vorm heeft gekregen, is dit op cultureel vlak nog onvoldoende uitgewerkt. Anders is het op lokaal niveau waar cultuurbeleidsplannen wel vaker voorkomen en professioneel vanuit het Vlaams niveau worden ondersteund. Wil men het culturele aanbod in zijn vele vormen ook als een troef voor de regio uitspelen, dan moet dringend werk worden gemaakt van een meer regionale aanpak.

44

3.1.9. Natuurlijke rijkdommen: landschap, natuur, water, bodem, stilte… a) Landschap Zes waardevolle landschappen vormen samen de ‘Vlaamse Ardennen’: de getuigenheuvels, de alluviale vlakte van de Bovenschelde, de Zwalmvallei, het interfluvium Leie-Schelde, de Dendervallei en het Land van Zottegem. In de Landschapsatlas (2001) werden voor heel Vlaanderen relictzones afgebakend, waar waardevolle landschapselementen voorkomen in een relatief gave, herkenbare onderlinge samenhang. In de atlas zijn ook ankerplaatsen aangeduid, de meest landschappelijke waardevolle gebieden voor Vlaanderen. Het afgebakende Leadergebied Vlaamse Ardennen bestaat uit een aaneenschakeling van relictzones en ankerplaatsen. In het Leadergebied Vlaamse Ardennen is 65 % van de oppervlakte in de atlas aangeduid als relictzone, tegenover een gemiddelde van 47 % in alle Oost-Vlaamse plattelandsgebieden samen. De ankerplaatsen zijn goed voor 28 % tegenover een gemiddelde van 18 % in alle Oost-Vlaamse plattelandsgebieden. Los van deze cijfers, toont één blik op de OostVlaamse kaart al dat het landschap van de Vlaamse Ardennen en van het geselecteerde gebied relatief gaaf en waardevol is in vergelijking met de rest van Oost-Vlaanderen. FIGUUR 9: RELICTZONES BINNEN OOST-VLAANDEREN EN BINNEN HET LEADERGEBIED

Bron: eigen opmaak (op basis van digitale kaart van de relictzones)

45

b) Natuur en bos Een oppervlaktebenadering van bestaande en gewenste natuur- en bosgebieden (al dan niet toegankelijk) en van natuurwaarden is opgenomen in tabel 17 TABEL 17: OVERZICHT VAN DE OPPERVLAKTES NATUUR-, BOS-, BIOLOGISCH WAARDEVOL GEBIED BINNEN HET LEADERGEBIED VLAAMSE ARDENNEN Binnen het Leadergebied Vlaamse Ardennen

Oppervlakte (ha)

Verhouding tot oppervlakte Leadergebied (%)

Natura 2000: habitatrichtlijnengebied

3460,9175 ha

6,0 %

Afgebakend VEN-gebied 1e fase (= Vlaams Ecologisch Netwerk)

3417,8902 ha

5,9 %

Oppervlakte beheerde natuurgebieden (oktober 2007, Inbo)

662,3044 ha

1,2 %

Oppervlakte erkende natuurreservaten (2002, ANB)

168,9598 ha

0.3 %

17301,2385 ha

30,1 %

3470,2619 ha

6,0 %

417,2476 ha

0,7 %

Oppervlakte toegankelijke natuurgebieden – nog te verkrijgen Biologische waarderingskaart (2004): zones met waarde Waarvan 12586,6430 ha ‘waardevol tot zeer waardevol’ Oppervlakte bos (2001) Oppervlakte openbaar bos (2001) Bron: eigen berekeningen op basis van gegevens van ANB, INBO, POV

In het Provinciaal Ruimtelijk structuurplan zijn natuur-aandacht-zones aangeduid, alsook de natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuren van bovenlokaal belang (figuur 10). In de provincie zijn twee natuurverbindingsgebieden geselecteerd om als pilootproject gerealiseerd te worden, in onze streek is dat de Heuvelrug getuigenheuvels Vlaamse Ardennen. De pilootstudies zijn uitgevoerd, de realisaties op het terrein moeten nog gebeuren. De plantengroei (flora) in de Vlaamse Ardennen hangt sterk samen met de geologie en de geomorfologie van de streek. De diverse bodems, de vele bronnen, de steile hellingen die betreding ontraden, geven bepaalde planten groeigelegenheid die ze elders in Vlaanderen niet zo gauw vinden. We spreken daarom terecht over een ‘Vlaamse Ardennen Flora’. Drie soorten komen – op enkele uitzonderingen na – enkel voor in de Vlaamse Ardennen: de Donkere ooievaarsbek, de Paarse schubwortel en het Gevlekt longkruid. In de Vlaamse Ardennen vind je heel wat dieren (fauna) die elders in Vlaanderen zeldzaam geworden zijn, zoals de Bronlibel en de Vuursalamander. Andere komen hier gewoon veel dichter voor, zoals de Steenuil die gebonden is aan een kleinschalig landschap met veel kleine landschapselementen. Heel wat soorten zijn achteruitgegaan of zelfs helemaal uit de streek verdwenen (b.v. het aantal vindplaatsen van amfibieën is in de provincie de voorbije 20 jaar met 40 % verminderd). Andere soorten zijn terug van weggeweest (zoals de Vos, de Steenmarter en de Ree). Er zijn ook nieuwe soorten opgedoken, spontaan (Turkse tortel, Grote gele kwikstaart en Middelste bonte specht) of door de mens geïntroduceerd (Muskusrat). Heel wat geschikte leefgebieden (biotopen) zijn in de loop van de twintigste eeuw verdwenen. De belangrijkste oorzaak is de verslechtering van de globale milieukwaliteit (onder andere door verdroging en vermesting).

46

FIGUUR 10: NATUURAANDACHTZONES EN NATUURVERBINDINGSGEBIEDEN

Bron: eigen opmaak op basis van gegevens van ANB, INBO, POV

De oppervlakte beschermd reservaat bedraagt in Oost-Vlaanderen wel slechts 0,7 % van het totale Oost-Vlaamse grondgebied, tegenover een Vlaams gemiddelde van 1,6 %. Maar ook in die reeds beschermde gebieden, is er nog achteruitgang van de biotopen. c) Bodem: bodemerosie en grondverschuivingen Het zuidelijk gedeelte van de provincie Oost-Vlaanderen wordt geconfronteerd met belangrijke erosieproblemen (zie figuur 7). Binnen het afgebakend Leadergebied worden bodemverliezen van meer dan 10 ton per hectare opgetekend. Bodemerosie zorgt voor rechtstreekse economische schade aan landbouwgewassen en leidt op langere termijn ook tot verminderde bodemvruchtbaarheid door het plaatselijk verdwijnen van de vruchtbare bodemtoplaag. Op vele plaatsen zijn er door bodemerosie problemen van modderoverlast ter hoogte van straten en woningen. Een deel van de afstromende sedimenten komt bovendien terecht in de waterlopen. In bronbeken is dit nefast voor kwetsbare vispopulaties (bijvoorbeeld Beekprik en Rivierdonderpad) en meer stroomafwaarts zorgt dit voor hoog oplopende kosten voor ruiming van waterlopen en wachtbekkens.

47

FIGUUR 11: GEMIDDELDE EROSIE-INTENSITEIT PER GEMEENTE BINNEN HET LEADERGEBIED

Bron: LNE. Afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen

Voor de meest erosiegevoelige gebieden komt dit neer op een jaarlijkse kost van ca. 288 euro per hectare. Over heel Vlaanderen worden de totale kosten van bodemerosie geraamd op 90 miljoen €, voor de Vlaamse Ardennen is dit naar schatting ruim 20 miljoen euro per jaar. De meeste gemeenten beschikken reeds over een goedgekeurd erosiebestrijdingsplan. Voor de uitvoering van de plannen biedt het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen via het Steunpunt Erosie sinds begin 2006 ondersteuning aan gemeentebesturen en landbouwers (subsidieaanvragen erosiebesluit, beheerovereenkomsten erosie, demonstratieprojecten kleinschalige opvangsystemen en erosiedammen). Uitgaande van het aantal afgesloten beheersovereenkomsten in Oost-Vlaanderen en informatie over de ligging van de betrokken percelen, zijn binnen het afgebakende Leadergebied momenteel een honderdtal contracten lopende (vooral beheersovereenkomsten grasbufferstroken). Dit is bitter weinig als we vergelijken met Vlaams-Brabant, waar duidelijk veel meer beheersovereenkomsten zijn afgesloten, ondermeer voor niet-kerende bodembewerking. De reden daar is reeds opgestarte samenwerkingsverbanden onder landbouwers voor gedeeld gebruik van specifieke - vaak dure - machines (= machine-ring).

48

TABEL 18: STAND VAN ZAKEN AFGESLOTEN BEHEERSOVEREENKOMSTEN EROSIE, PER PROVINCIE West-Vlaanderen

Oost-Vlaanderen

Vlaams-Brabant

Limburg

aantal

ha

aantal

ha

aantal

ha

aantal

ha

grasbufferstroken

50

28,0

88

30,2

269

252,4

97

109,2

grasgangen

22

10,6

22

5,4

83

41,8

22

10,8

niet-kerende bodembewerking

18

146,5

9

41,0

59

769,8

18

341

4

18,1

0

0,0

1

6,4

7

102,3

directe inzaai

Bron: LNE. Afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen

Los van deze erosieproblematiek, staat het probleem van de grondverschuivingen. Daar waar bij erosie het bodemmateriaal oppervlakkig afspoelt, gaat het hier over plotse afschuivingen van grote stukken bodem, met heel dikwijls schade aan woningen en wegen in de vorm van scheuren en verzakkingen. Door de KUL werd een gevoeligheidskaart opgemaakt, waaruit blijkt dat 11% van de oppervlakte van de Vlaamse Ardennen, een matige tot hoge gevoeligheid heeft voor grondverschuivingen. Deze kaart zou op alle niveau’s moeten worden aangewend bij het beleid rond ruimtelijke ordening en het vergunningenbeleid, maar moet daarvoor eerst nog geëvalueerd worden door o.a. terreinbezoeken. d) Water Ook water is een belangrijk natuurelement en natuurwaarde in de Vlaamse Ardennen, zowel op het vlak van kwantiteit als van kwaliteit. Het reliëf zorgt voor heel veel geconcentreerde waterafstroming op bepaalde momenten. Er zijn reeds talrijke bekkenbeheerplannen en overstromingsgebieden opgestart. Het reliëf speelt ook een belangrijk rol in het transport van vuil of voedselrijk water, waardoor waardevolle natuur in valleigebieden onder hoge druk staat. Een doordachte aanpak van waterzuivering in afgelegen gebieden (dus in plattelandsgebieden) is dus zeer belangrijk. De streek bezit ontelbare bronnen en heel wat bronwaters. Er werd ook reeds een studie rond de sokkelwaterproblematiek in Zuid-Oost-Vlaanderen opgemaakt. e) Stilte – stille gebieden Stilte en rust als collectieve waarde wordt traditioneel met het platteland geassocieerd. In drukke tijden is het platteland voor veel mensen – zowel voor bewoners als voor bezoekers van buitenaf – een collectieve ruimte om tot rust te komen. Stiltegebieden in een landelijke omgeving zijn gebieden die beschikken over een bijzonder geluidslandschap, dat gekenmerkt wordt door stilte. Dit betekent niet de afwezigheid van geluid maar wel het ontbreken van verstorende gebiedsvreemde geluiden. De mate waarin de verstorende geluiden ontbreken en het niveau van het achtergrondgeluid laag is, zijn bepalend voor de kwaliteit van een dergelijk "stiltegebied" of "stil gebied". Europa voorziet het begrip 'stil gebied ' overigens ook in haar Richtlijn 2002/49/EG. Het is een gebied waar mensen de mogelijkheid geboden worden om te ontsnappen aan drukke stads- en industriezones of gebieden in de nabijheid van drukke verkeersaders.

49

Heel wat gebieden in het voorgestelde Leadergebied voldoen per definitie aan een aantal kenmerken. De afwezigheid of beperkte aanwezigheid van industriële activiteiten, de lage bevolkingsgraad en daarmee samenhangend de beperkte verkeersdruk in dergelijke gebieden, leveren een goede aanzet naar een eigen kwaliteitsvol geluidslandschap met een potentieel stiltekarakter. Bovendien creëert de topografie nog extra mogelijkheden. Heel wat van die gebieden, vertonen dalzones die door de omringende heuvels nog eens extra worden afgeschermd van bepaalde verkeerswegen of ietwat luidruchtiger nabuurgebieden, waardoor lokaal heel aantrekkelijke stiltespots ontstaan. Een voorbeeld hiervan is het stiltegebied Dender-Mark gelegen op het grondgebied van Geraardsbergen, Ninove en Galmaarden en in 2001 als Vlaams pilootproject opgestart door de 3 betrokken gemeenten/steden, de provincies Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant en het Vlaams Gewest (zie figuur 12). Maar ook gebieden in de buurt van Brakel, Everbeek beneden… vertonen gelijkaardige potenties. Deze (potentiële) stille gebieden in het Leadergebied geven aanleiding tot een geïntegreerde ontwikkeling van zachte natuur- en cultuurrecreatie, zoals wandelen fietstrajecten. Ook de notie stilte als immaterieel of ontastbaar cultureel erfgoed werd voor het eerst gelanceerd en uitgediept vanuit de Vlaamse Ardennen en het stiltegebied Dender-Mark. Meer informatie bij Centrum Waerbeke (Geraardsbergen, www.portaalvandestilte.be).

FIGUUR 12: KAART MET STILTEPADEN IN HET STILTEGEBIED DENDER-MARK

50

3.1.10. Open vragen Nog niet alle vragen die opdoken tijdens de analyse van de regio konden beantwoord worden. Hieronder formuleren wij nog enkele openstaande vragen die nog verder moeten onderzocht en geanalyseerd worden: -

-

-

Onderzoek naar de aantrekkelijkheid van de regio. Blijven jonge mensen in de regio? Wie komt zich vestigen in de Vlaamse Ardennen? Wat is het functieprofiel van de verschillende dorpen in het Leadergebied? Aan welke voorwaarden moet een dorp voldoen om “leefbaar” te zijn? Hoe zit het met de ontmoetingsaccomodatie in de streek? Waar is die al dan niet aanwezig? Hoe zit het met het koopgedrag in de regio? Waar gaan de inwoners heen voor hun aankopen. De resultaten van de kleinhandelsatlas kunnen hiervoor gebruikt worden. Het luik rond het gebruik van sokkelwater en rond overstromingsgebieden dient nog verder onderzocht te worden. In de regio zien we een hoog gemiddeld inkomen, alhoewel de kloof tussen de hogere en de lagere inkomens groter wordt. Het zou wenselijk zijn om een zicht te krijgen op het inkomen in de landbouwsector in het afgebakende Leadergebied. Wat gebeurt met de gronden die vrijkomen door landbouwbedrijven die stoppen? Is het gevolg een schaalvergroting in de landbouwbedrijven? Welke herbestemming krijgen leegkomende landbouwbedrijfsgebouwen gewoonlijk? Hoe zit het met de oppervlakte voor inwoners toegankelijk bos-, groen- en natuurgebied en de spreiding over het landelijk gebied? Wat is hier wenselijk?

51

3.1.11. SWOT-analyse voor het Leadergebied Vlaamse Ardennen STERKTEN - centrale ligging en goede bereikbaarheid - hoge naambekendheid Vlaamse Ardennen bij de bezoekers - unieke landschappen met een hoge ecologische waarde - belangrijke aanwezigheid van open ruimte - gediversifieerde landbouwactiviteiten - lage werkloosheidsgraad - hoge activiteitsgraad - verbreding in de landbouw(sector) - een uitgebreid verenigingsleven - aanwezigheid van een rijk cultuurhistorisch patrimonium - aantrekkelijke regio om te wonen (positief migratiesaldo) - groeiend maatschappelijk draagvlak voor natuurontwikkeling en natuurbehoud

ZWAKTEN - beperkte interne mobiliteit (openbaar vervoer, te voet, fiets) - gebrek aan een duidelijk imago en regioprofilering - omgevingswaarden nog te weinig een kader voor de ruimtelijke ontwikkeling - verouderde bevolking - lage werkgelegenheidsgraad in de regio met pendel tot gevolg - beperkte aanwezigheid en toegankelijkheid van sociale voorzieningen op het platteland - veel laaggeschoolde en veel oudere werklozen (moeilijk in te schakelen op de arbeidsmarkt) - weinig of geen opvolging in landbouwbedrijven - het toeristisch potentieel nog onvoldoende benut - weinig vernieuwende initiatieven binnen het verenigingsleven - verouderd woningbestand met weinig basiscomfort - gebrekkige sectoroverschrijdende samenwerking - gemeenten met beperkte middelen (financieel/ personeel)

KANSEN

BEDREIGINGEN

- Europese middelen en methodiek inzake plattelandsontwikkeling - verhogen interactie met omliggende (groot-) stedelijke kernen - samenwerkingverbanden op sociaal, cultureel en economisch vlak - decreet lokale diensteneconomie (uitbouw projecten sociale economie - goedgekeurde erosiebestrijdingsplannen - Europese richtlijn 2002/49/EG (geluidslandschappen met label) - verzameldecreet houdende diverse bepalingen inzake leefmilieu en energie (mei 2006) - gevoeligheidskaart grondverschuivingen raadpleegbaar via internet - oprichting van de provinciale Kwaliteitskamer om de kwaliteit van infrastructuurprojecten te garanderen

- sterke daling aantal landbouwbedrijven en onzekere opvolging - erosieproblematiek - overschrijding van de draagkracht - verlies van streekidentiteit (ambachten, tradities…) - achteruitgang biodiversiteit en verdere versnippering van leefgebieden - toename van vereenzaming en verdoken armoede - geluidsvervuiling in stille gebieden - massabewegingen (grondverschuivingen)

52

3.2. Reeds gevoerd beleid 3.2.1. Europa en Vlaanderen a) Europees beleid inzake plattelandsontwikkeling en Vlaamse Beleid inzake plattelandsontwikkeling nl. PDPO I en II Sinds 2000 is plattelandsbeleid – naast markt- en prijsbeleid - een tweede pijler van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. De sectorale invalshoek landbouw verbreedde zich tot een territoriale invalshoek gericht op beheer en ontwikkeling van het landelijk gebied – het platteland. Het plattelandsbeleid heeft respect voor de waarden en de eigenheid van het landelijk gebied. Vlaanderen koos er dus voor om een structuurverbetering van de primaire sector te realiseren via het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds, milieuvriendelijke beheersmaatregelen te introduceren en een kleiner aandeel te investeren in plattelandsontwikkeling. b) Ander federaal en Vlaams beleid Federaal Op federaal niveau is er het Federaal Plan voor Duurzame Ontwikkeling. Duurzame ontwikkeling op economisch, sociaal en ecologisch vlak is de doelstelling. Bij de acties gericht op landbouw wordt prioriteit gegeven aan het multifunctioneel karakter van de landbouw (sociaal-economische effecten en effecten inzake landschapsonderhoud). Vlaams In het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen zijn de prioriteiten voor het platteland: - Het vrijwaren van buitengebied voor essentiële functies - Het tegengaan van versnippering - Het bundelen van ontwikkeling in de kernen - Het inbedden van landbouw, natuur en bos in goed gestructureerde gehelen - Het bereiken van gebiedsgerichte ruimtelijke kwaliteit - Het afstemmen van ruimtelijk beleid en milieubeleid op basis van het fysisch systeem - Het bufferen van natuurfunctie De opmaak en uitvoering van een Vlaamse Strategie voor Duurzame Ontwikkeling (VSDO) vormt de basis voor het Vlaamse beleid duurzame ontwikkeling, en biedt het raamwerk voor dit beleid doorheen de hele Vlaamse overheid. Ze legt doelstellingen vast voor zeven thema's: armoede en sociale uitsluiting, vergrijzing, klimaatverandering, mobiliteit, ruimtelijke ordening, duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen, en bestrijding van gezondheidsrisico's. Daarnaast is samenwerking op verschillende niveaus en in de breedte een bijkomende doelstelling voor het beleid. De beleidsnota Toerisme pleit voor de verdere ontwikkeling en bevordering plattelandstoerisme met respect voor duurzaamheid en het typisch karakter van de regio. De beleidsbrief voor duurzame landbouw wil op milieu- en diervriendelijke wijze kwaliteitsvolle producten en diensten leveren, open ruimte op verantwoorde wijze beheren, zodat deze activiteiten een volwaardig inkomen verschaffen (versnelde ontwikkeling van verbrede activiteiten, biologische landbouw, beheerslandbouw en hoeveproducten; streven

53

naar een beter milieu en meer natuur; in gang zetten en op kruissnelheid brengen van een onomkeerbaar proces van vernieuwing in de richting van duurzame ontwikkeling). Geïntegreerd erfgoedbeleid staat voor het integrale behoud van zowel de materiële als de immateriële aspecten van ons patrimonium. Landschapsbeschermingen en het activeren van het beheer van deze landschappen zijn prioritaire aandachtspunten van het beleid. De beleidsnota economie wil het ondernemerschap stimuleren. Landbouw en platteland zijn hierbij een nieuwe markt. Tevens gaat er aandacht naar de natuurlijke rijkdommen. Andere Vlaamse initiatieven Vlaamse Land Maatschappij: Landinrichting (niet in het Meetjesland, met uitzondering van het project Schelde en Leie dat delen van Nevele omvat), beheerovereenkomsten voor landbouwers voor natuur, water, kleine landschapselementen, milieubeschermende maatregelen en erosie. Agentschap Ruimtelijke Ordening-Onroerend Erfgoed: Landschapsatlas Vlaanderen; Resoc en Serr: Regionaal sociaal-economisch overleg; Regionale Landschappen; Gewestplannen; Stuurgroep Databank Ondergrond Vlaanderen: gevoeligheidskaart voor grondverschuivingen, Vlaamse initiatieven inzake bosreservaten en erkende natuurreservaten… c) Europese streekontwikkelingsprogramma’s De regio was voorheen nog geen Leadergebied of trok weinig andere Europese middelen naar zich. Hoewel er van in de jaren ‘90 heel wat provinciale, Vlaamse en Europese middelen vrij komen om dingen te doen in de regio Vlaamse Ardennen. Interreg III (2001-2007) Na Interreg I en II konden de Vlaamse Ardennen (arr. Oudenaarde) met Interreg III voor het eerst als aangrenzende zone participeren aan het Frans-Waals-Vlaams grensoverschrijdend communautair Europees Interreg IIIA programma wat in 2003 leidde tot het project ‘Opzetten van een grensoverschrijdend toeristisch-recreatief routenetwerk’. Het grensgebied van de Vlaamse Ardennen, le Tournaisis en het Département du Nord vormt een groene long tussen de verstedelijkte kernen van Parijs, metropool Rijsel en Brussel een leent zich uitstekend voor het ontwikkelen van een uitgebreid netwerk van wandel, fietsen ruiterpaden. Naast de routestructuren ging er ook aandacht naar randinfrastructuur (rustbanken, oriëntatietafels, infoborden, …), de promotie en de commercialisatie van het grensoverschrijdend toeristischrecreatief product via nieuwe websites, magazines, kaartmateriaal en de ontwikkeling van meerdaagse toeristische pakketten. Wat betreft projecten op kleinere schaal de zgn. plattelandsprojecten, zijn er meerdere in de regio uitgevoerd door lokale besturen, streekontwikkelings-, landbouw- of plattelandsorganisaties, zie verder. d) Het Europese Life III-programma Met het programma Life III (volgend op het programma Life I en II) beschikt de Europese Unie over een financieringsinstrument om de natuurwaarde te behouden, te herstellen en uit te breiden van gebieden met Europese bescherming (NATURA 2000). Op initiatief van Natuurpunt en de Werkgroep Bos t'Ename is op 1 oktober 2001 het Life project "Actieplan 54

voor behoud en herstel van drie bossen in de Vlaamse Ardennen" van start gegaan. Het had tot doel deze bosgebieden en hun soortenpopulaties (bv. Kamsalamander) te beschermen en te versterken. Partners bij dit project waren o.a. Natuurpunt en Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen.

3.2.2. Provincie Oost-Vlaanderen b) Oost-Vlaams plattelandsbeleidsplan “Buitengoed, goed buiten”. Binnen het eerder aangehaalde Vlaamse programma voor plattelandsontwikkeling 20002006 (PDPOI) werd het kleine aandeel voor het integraal plattelandsbeleid toevertrouwd aan de provincies. Zo werd in 2004 het beleidsplan "Buitengoed, Goed buiten" opgemaakt en goedgekeurd. Hierin wordt een tweesporenbeleid gevoerd: het provinciaal beleidsplan uitvoeren én het projectmatig werken in kader van het Vlaamse en Europese beleid. De plattelandsvisie van de Provincie Oost-Vlaanderen omvat een aantal standpunten en acties om de verschillende functies van het platteland op elkaar af te stemmen en geïntegreerd te versterken en te ontwikkelen. Van de leefen beleefbaarheid van het OostVlaamse platteland wordt werk gemaakt door: - Te streven naar een platteland waar het goed om wonen en leven is. - Het stimuleren van een goed economisch klimaat op het platteland. - Oog hebben voor water, natuur en landschap op het platteland. - Het stimuleren van de vrijetijdsbesteding op het platteland. Over deze vier hoofddoelstellingen heen moet blijvend gewerkt worden aan communicatie en dient er aandacht te zijn voor identiteitsversterking. b) Ander provinciaal beleid Op provinciaal niveau wordt in verschillende plannen en programma's een link gelegd naar de verschillende functies van het platteland: Het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan beoogt een maximale samenhang tussen menselijke activiteiten en functies van de beschikbare ruimte. Het biedt tevens een kader voor de integratie en interactie van de verschillende maatschappelijke sectoren. Het bevat de gewenste ontwikkelingen voor het stedelijk gebied, maar ook voor het buiten-gebied. Het provinciale milieubeleid streeft er voorts naar om het milieu en de mens te beschermen tegen verontreiniging en onttrekking, en gezondheid en welzijn te bewaren. Daarnaast wil de provincie de natuur behouden en de biologische en landschappelijke diversiteit bevorderen. Van de 18 acties voor de Oost-Vlaamse economie, zijn er 6 van belang voor platteland: - ruimtelijke kansen creëren - uitbouwen Oost-Vlaamse identiteit - aantrekkingspool economie-cultuur-toerisme uitbouwen - denktank voor het ondernemerschap - performantie KMO’s versterken - continuïteitsproblematiek KMO's

3.2.3. Streekpact voor Zuid-Oost-Vlaanderen Streekoverleg Zuid-Oost-Vlaanderen (sinds juli 2005, van 1994 tot 2005 Streekplatform ZuidOost-Vlaanderen) brengt in een open overlegstructuur verschillende bestuursniveaus, 55

sociale partners en derden samen en tracht een bijdrage te leveren aan breed overleg en samenwerking binnen de streek. Vanuit een gebiedsgerichte, voornamelijk sociale en economische aanpak wil het een onafhankelijk draagvlak vormen voor streekgebonden overleg, studie, advies en strategisch projectontwikkeling en -opvolging. Het Streekoverleg ZOV wil een consensus bereiken rond de streekvisie en regionale dossiers met het oog op groeiende welvaart en welzijn voor ZOV. De streekvisie dient als denkkader voor heel wat organisaties en acties. In het nieuwe Streekpact staat letterlijk het belang van het platteland beschreven en de wil om in de toekomst aan plattelandsontwikkeling te doen in het bijzonder met Europese middelen.

3.2.4. Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen RLVA vzw is actief sinds 1992. De Raad van Bestuur bestaat uit de provincie OostVlaanderen en 13 gemeenten: Brakel, Gavere, Herzele, Horebeke, Kluisbergen, Kruishoutem, Lierde, Maarkedal, Oudenaarde, Ronse, Wortegem-Petegem, Zingem en Zottegem. Ook natuur- en milieuverenigingen zijn lid van de RVB, naast vertegenwoordigers van landbouw, jacht en toerisme. De 4 belangrijkste pijlers waar Regionaal Landschap VA rond werkt samen met de gemeentebesturen, de inwoners en de genoemde belanghebbenden: - ontwikkeling streekeigen karakter - natuurontwikkeling en ontwikkeling kleine landschapselementen - recreatief medegebruik van natuur en landschap - educatie en informatie In het regionaal landschap ligt een sterk accent op de ondersteuning van natuur- en landschapsbeheer. Het luik 'natuurgericht toerisme' wordt onder meer ingevuld met stimulering van hoeve- en plattelandstoerisme, onderhoud van toeristische fietsen wandelpaden, … Een aantal typische projecten mbt platteland werden reeds uitgevoerd: - PDPO I: pilootproject agrarisch natuurbeheer (2001); demonstratieproject agrarisch natuurbeheer (2002-2004); hoeveproductennetwerk (2004); hoeverproductennetwerk (2006-2007); 11 gerealiseerde landschapsintegratieplannen op landbouwbedrijven (2004-2005); nog eens 11 landschapsbedrijfsplannen (2005-2006); bosleerpad Muziekbos (2004-2005); bosleerpad Kluisbos (2005-2006); werken in het landschap door Landschapsanimator en Landschapsteam (2001-2006); - Provinciale soortbeschermingsprojecten: akkervogelproject 1 (2006); akkervogelproject 2 (2007) - Projecten van eigen werking: poelenproject (doorlopend), case-studie trage wegen netwerk Horebeke (2007)

3.2.5. Strategisch Plan Toerisme Vlaamse Ardennen vzw Toerisme Vlaamse Ardennen en Scheldeland zorgen voor de uitbouw en de instandhouding van de regio's als kwaliteitsvolle toeristisch-recreatieve bestemmingen. Men wil deze missie realiseren, teneinde de economie in de regio te stimuleren en het imago en de uitstraling van de streek op toeristisch-recreatief vlak te bevorderen.

56

Uit analyses kan worden afgeleid dat in de Vlaamse Ardennen werk moet worden gemaakt van: - een duidelijke regioprofilering - een kwalitatief toeristisch-recreatief product en toeristisch onthaal - groei van het verblijfstoerisme - sectorontwikkeling, netwerking en samenwerking Het mooie karakter van het landschap waarin de internationaal gekende Ronde van Vlaanderen wordt gereden, is bepalend voor de eigenheid van de streek en moet daarom het uitgangspunt vormen van de verdere toeristische ontwikkeling.

3.2.6. Gemeentelijke beleidsplannen In gemeentelijke structuurplannen, mobiliteitsplannen, natuurontwikkelingsplannen, erosiebestrijdingplannen e.d. zijn heel wat visie-elementen opgenomen die vertrekken vanuit de eigenheid van de regio als landelijk gebied. Een aantal plattelandsprojecten werden de afgelopen jaren ook door gemeentebesturen uitgevoerd: - 2004: Identiteit, erfgoed en platteland: De winterjaarmarkt van Sint-Lievens-Houtem (Gemeentebestuur Sint-Lievens-Houtem) - 2004: Voetwegenproject in de gemeente Oosterzele (Gemeentebestuur Oosterzele) - 2004: Herstellen van landbouwwegen (Gemeentebestuur Brakel) - 2005: Gastvrije land- en tuinbouw in Zottegem (Stadsbestuur Zottegem) - 2006: Plattelandspad door Oosterzele (Gemeentebestuur Oosterzele) Volgende projecten zullen in 2008 worden uitgevoerd: - Streekbezoekerscentrum en vernieuwd toeristisch infokantoor Geraardsbergen (stad Geraardsbergen) - Speel E(u)rop in je Buurt (gemeente Sint-Lievens-Houtem) - De St-Eligiuskerk: een metamorfose van tempel voor de eredienst in een cultuurtempel (gemeente Maarkedal) - Oudenaarde 1708. Een stad, een koning, een veldheer (stad Oudenaarde)

3.2.7. Andere organisaties Heel wat landbouw- en plattelandsorganisaties hebben uitgesproken visies op de verdere ontwikkeling van de landbouw en het landelijk gebied. Denken we maar aan: - Boerenbond - Landelijke Gilden - Agra - KVLV, landelijke vrouwenorganisatie - Groene Kring - Algemeen Boerensyndicaat (ABS) - Vlaams Agrarisch Centrum (VAC) Ook de milieubeweging heeft een eigen uitgesproken visie over belangrijke ontwikkelingen in Zuid-Oost-Vlaanderen mbt ecologische en duurzame waterzuivering, bosuitbreiding, spoorverbindingen, rivierherstel voor de Dender…

57

3.3. Missie en doelstellingen De missie hieronder is een toekomstbeeld voor de Vlaamse Ardennen. Kort klinkt het:

Vlaamse Ardennen… een open regio Een omschrijving van wat met het woord ‘open’ bedoeld wordt:

De Vlaamse Ardennen willen een toegankelijke, gastvrije regio zijn, … waar het goed wonen, werken en verblijven is voor iedereen, ... waar iedereen toegang heeft tot de natuur, de cultuur, de arbeidsmarkt, het sociale en economische leven, … waar de bereikbaarheid van openbare instellingen, organisaties en ruimten voor iedereen verzekerd is, … waar samenwerking de regio-identiteit bevordert, … waar duurzame ontwikkeling centraal staat. Deze missie wordt vertaald in 5 doelstellingen.

1.

Verbeteren van de leefbaarheid van dorpskernen

2.

Stimuleren van de lokale economie

3.

Behouden en versterken van het unieke landschap, de waardevolle natuur en het rijk cultuurhistorisch erfgoed

4.

Stimuleren van het streekgevoel en versterken van de streekidentiteit

5.

Stimuleren van samenwerking en netwerking

De eerste vier doelstellingen zijn vertikale of meer thematische doelstellingen. De vijfde doelstelling is een horizontale doelstelling die een sectoroverschrijdende aanpak beoogt. Netwerking en samenwerking is echter een sleutelelement van de Leadermethodiek op zich, maar wordt in de ontwikkelingsstrategie van de Vlaamse Ardennen zo belangrijk geacht, dat ze afzonderlijk wordt opgenomen.

58

3.4. Maatregelen en acties De doelstellingen uit 3.3 kunnen bereikt worden door welbepaalde acties te nemen. In deze strategie worden 14 acties onderscheiden, die vanuit hun doelstelling of werkwijze kunnen gegroepeerd worden onder 5 grote maatregelen: 1. Bevorderen van toeristische activiteiten 2. Basisvoorzieningen voor de economie en de bevolking 3. Dorpskernvernieuwing en –ontwikkeling 4. Instandhouding en opwaardering van het landelijk erfgoed 5. Intermediaire dienstverlening Onder elke maatregel horen twee of meer acties. Elke actie wordt beschreven en gerelateerd aan de doelstellingen van de strategie. Telkens worden de begunstigden en doelgroepen, het cofinancieringpercentage en mogelijk te boeken resultaten weergegeven. Volgende algemene richtlijnen gelden voor alle acties: 1.

Looptijd van de ingediende projecten is maximaal 3 jaar

2.

De inhoudelijke uitwerking van een project moet passen binnen één of meerdere acties en beantwoorden aan één of liefst meerdere doelstellingen.

3.

Innovativiteit, duurzaam karakter, overdraagbaarheid en aandacht voor gelijke kansen bepalen mee de kwaliteit van elk project. Zie verder 3.6 tot en met 3.11

4.

Projecten kunnen niet ingediend worden door één of meerdere particulieren. Deze persoon of personen kunnen wel in een samenwerkingsverband met verenigingen of lokale besturen het project mee indienen.

5.

De mogelijke projectindieners zijn vermeld per actie: provinciaal bestuur, lokale besturen (inbegrepen ocmw’s), van lokale (en provinciale) besturen afhankelijke organisaties (Bv. PWA), publiekrechterlijke rechtspersonen (Bv. kerkfabriek, wateringen), publiek-private samenwerking, vzw’s, verenigingen (ook de feitelijke), privaatrechterlijke rechtspersonen (Bv. coöperatieve vennootschap).

6.

Een project kan maximaal 65% financiële middelen krijgen (van Europa, Vlaanderen en de provincie Oost-Vlaanderen), maar een promotor kan ook minder dan 65% vragen.

7.

Daarnaast moet de promotor zorgen voor cofinanciering van 35%. Van de totale projectkost (65% + 35%) moet minimum 10% gedragen worden door de promotor zelf, de ander 25% kan van elders komen.

8.

Er wordt als uitgangspunt gekozen voor een gelijke verdeling van het totale budget over de 5 maatregelen. Dit betekent voor elke maatregel 20% van het totale budget dat voor de zes jaar beschikbaar is.

9.

Kleinschalige infrastructuurwerken en verbouwingswerken moeten als middel, als extra dimensie in het verhaal van de brede projectdoelstelling passen, maar mogen geen doel van het project zijn. Voor deze werken kan maximum 25 % cofinanciering verkregen worden met een maximum van 50.000 €.

10.

Indien een project inkomsten genereert, dan moeten deze in mindering gebracht worden.

59

Maatregel 1: Bevorderen van toeristische activiteiten Actie 1

Versterken van het bestaand toeristisch product

Doel en relatie met de doelstellingen

Het bestaand toeristisch-recreatief aanbod dient te worden versterkt. Sanering, opwaardering en/of nieuwe initiatieven dienen zich aan om de toeristisch en recreatieve meerwaarde van het platteland en de dorpskernen duurzaam te benutten en te ontsluiten voor bezoekers. Een versterkt toeristisch-recreatief product komt tevens de streekidentiteit en het streekgevoel ten goede.

Beschrijving

Inspanningen kunnen geleverd worden voor de verdere uitbouw van het al sterk uitgebouwd recreatief routenetwerk door het op een kwaliteitsvolle manier inpassen van randinfrastructuur in het landschap en door het ontwikkelen van waardevolle arrangementen. Bijzondere aandacht gaat uit naar de uitbouw van een ondersteunend toeristisch-recreatief onthaalnetwerk waarbij toegankelijkheid, gastvrijheid, regioprofilering en belevingswaarde alsook het afstemmen van de verschillende toeristische activiteiten in het platteland centraal staan. Kleinschalige infrastructuur- en verbouwingswerken dienen evenwel op een ecologisch verantwoorde manier te gebeuren.

Begunstigden

Lokale besturen, provinciebestuur, verenigingen afhankelijk van lokale en provinciale besturen, vzw’s, (feitelijke) verenigingen

Doelgroepen

Individuele omgevingsrecreanten, dagen verblijfstoeristen. Scholen, socioculturele verenigingen en bedrijven.

Financieringsplan

tot 65 % cofinanciering

Resultaatsgebieden

Verhogen van de bezoekcijfers, aantal nieuwe toeristische acties, omzet en werkgelegenheid.

Actie 2

Ontwikkelen van nieuwe toeristische activiteiten


Nieuwe toeristische producten maar ook innovatieve samenwerkingsverbanden op het platteland kunnen bijdragen tot een vernieuwde vitaliteit, tot een meer dynamische regio en tot het versterken van de lokale economie en de regioidentiteit.

Beschrijving

Een gewijzigd behoeftepatroon maar ook het streven naar regioprofilering kunnen aanleiding geven tot de creatie van nieuwe en innovatieve toeristisch-recreatieve producten en samenwerkingsverbanden. Het gaat hier om producten in de sfeer van lifestyle, cultuurtoerisme, kunst en landschapstoerisme. Voor deze (vaak commerciële) initiatieven kan ondersteuning worden geboden op het vlak van promotie en productontwikkeling.

Begunstigden

Lokale besturen, provinciebestuur, verenigingen afhankelijk van lokale en provinciaal bestuur, publiek- en privaatrechterlijke rechtspersonen, publiek-private samenwerkingsverbanden, vzw’s, (feitelijke) verenigingen

Doelgroepen

Individuele omgevingsrecreanten, dagen verblijfstoeristen. Scholen, socioculturele verenigingen en bedrijven.

Financieringsplan


Resultaatsgebieden

Verhogen van de kwaliteit en het imago van de toeristische bestemming en van de bezoekcijfers aan de regio.

60

Maatregel 2: Basisvoorzieningen voor de economie en bevolking Actie 3

Ondersteunen van projecten sociale economie

Doel van de actie

Via tewerkstellingsprojecten van kansengroepen de dienstverlening en de leefkwaliteit verbeteren en het natuurlijk landschap behouden.

Beschrijving van de actie

De effectieve opstartfase (voorbereiding) is vaak een probleem. Deze actie wil deze fase ondersteunen. Hiertoe worden middelen toegekend om het loon te subsidiëren. Ook werkingsmiddelen nodig om het project sociale economie uit te voeren komen in aanmerking om gefinancierd te worden.

De begunstigden

Lokale besturen, vzw’s

Doelgroep

Mensen uit de kansengroepen, de ganse plattelandsbevolking

Financieringsplan


Resultaatsgebieden

Verbeterde dienstverlening en leefkwaliteit. Extra duurzame tewerkstelling voor kansengroepen

Actie 4

Integratie van basisdienstverlening op lokaal niveau


Deze actie kadert in het verbeteren van de leefbaarheid van het platteland en in het stimuleren van de lokale economie. Via deze actie willen wij de dienstverlening op het platteland verbeteren door samenwerking of door een specifiek doelgroepenbeleid.

Beschrijving

Acties die de kwaliteit (aanbod, inhoud, openingsuren, locaties…) van de bestaande basisdienstverlening kan verbeteren of die vernieuwende vormen van dienstverlening mogelijk maken op het platteland. De dienstverlening kan heel ruim gezien worden: op vlak van wonen, welzijn… Door de verspreide bewoning op het platteland zal een specifieke aanpak moeten gevolgd worden om de dienstverlening zo efficiënt mogelijk te organiseren.

Begunstigden

Lokale besturen, vzw’s, verenigingen afhankelijk van lokale besturen

Doelgroepen

De ganse bevolking. Er kunnen ook acties naar specifieke doelgroepen opgezet worden: ouderen, kansarmen, handelaars…

Financieringsplan


Resultaatsgebieden Een aantal extra uitgebouwde basisvoorzieningen op het platteland. Aantal inwoners dat gebruik kan maken van deze bijkomende dienstverlening.

61

Actie 5

Georganiseerde verkoop van lokale producten


Lokale producten (hoeve-, streek- en ambachtelijke producten) in een korte keten en op een energiearme manier tot bij de consument brengen. Deze draagt bij tot vernieuwing van de lokale economie, tot groter streekgevoel bij de leveranciers en tot grotere streekidentiteit via de producten op zich, tot meer kwaliteit voor de inwoners door een betere toegankelijkheid van de lokale producten.

Beschrijving

Alle acties waarbij de distributie en verkoop van lokale producten (van minstens 5 verschillende producenten) in de streek onder een gezamenlijke titel opgestart wordt. Deze acties kunnen ook bijdragen tot productontwikkeling op streekniveau. Vaak zal een innovatief systeem om de bestellingen te verwerken en te realiseren nodig zijn.

Begunstigden

Lokale besturen, vzw’s, (feitelijke) verenigingen, privaatrechterlijke rechtspersonen

Doelgroepen

elke inwoner, overheden…

Financieringsplan


Resultaatsgebieden

Een aantal georganiseerde verkooppunten realiseren. Het resultaat is een aanzienlijk hogere totale omzet van lokale producten in de regio.

62

bezoeker,

horecazaak,

gastenverblijf,

school,

lokale

Maatregel 3: Dorpskernvernieuwing en –ontwikkeling Actie 6

Kwaliteitsvolle verbouwing en inrichting van bestaand patrimonium tot dorps- en gemeenschapshuizen met ontmoetingsfunctie


Via herinrichting van bestaand patrimonium de ontmoetingsfunctie versterken of creëren. Deze actie wil de leefbaarheid van de kleine dorpskernen stimuleren en de vereenzaming counteren.

Beschrijving

Acties rond de herinrichting of vernieuwing van dorps- of gemeenschapshuizen. Het is de bedoeling dat het idee van de ontmoetingsfunctie in overleg met de betrokkenen kwalitatief wordt uitgewerkt en rond de ontmoetingsruimte een gans netwerk wordt uitgebouwd. Er moet aangegeven worden welke garanties er zijn voor verder beheer en welke visie er bestaat om de bevolking maximaal te laten gebruik maken van de vernieuwde infrastructuur. Deze gebouwen dienen ook multifunctioneel gebruikt te kunnen worden (tentoonstellingsruimtes, concerten, dienstenknooppunten…). Kwaliteitsvolle renovatie wijst naar energiebesparend en met duurzame materialen, en naar goede toegankelijkheid voor mindervaliden.

Begunstigden

Lokale besturen, publiekrechterlijke rechtspersonen, vzw’s

Doelgroepen

Inwoners en verenigingen uit de regio

Financieringsplan


Resultaatsgebieden Toename aantal ontmoetingsruimtes. Aantal inwoners en verenigingen die gebruik maken van de vernieuwde infrastructuur.

Actie 7

Inrichting van kleine openbare ontmoetingsplaatsen


Om de leefbaarheid van het platteland en de dorpskernen te verzekeren moet er speciale aandacht gaan naar de woon- en leeffunctie. Het dorp moet opnieuw een ontmoetingsplaats kunnen worden. De kwaliteitsvolle heraanleg van het openbaar domein zal de attractiviteit van het dorp verhogen naar haar inwoners en bezoekers.

Beschrijving

Kwaliteitsvolle heraanleg van het openbaar domein als ontmoetingsplaats voor dorpsbewoners of recreanten. Het betreft hier kleinschalige aanpassingen die de ontmoetingsruimte ten goede komen. Denken we maar thematische speeltuinen, fietsstallingen, rustbanken… Bij de inrichting dient men gebruik te maken van duurzame materialen.

Begunstigden

Lokale besturen, publiekrechterlijke rechtspersonen, vzw’s

Doelgroepen

Inwoners regio, toeristen en recreanten. Er kan ook met speciale doelgroepen gewerkt worden: kinderen, ouderen, fietsers, …

Financieringsplan


Resultaatsgebieden Aantal ingerichte openbare ontmoetingsplaatsen.

63

Actie 8

Participatie van bewoners in de toekomstvisie van hun dorp


Om te streven naar een platteland waar het goed om te leven en te wonen is, is betrokkenheid, bewonersparticipatie belangrijk. Het is een kans om bij de lokale bevolking de sociale samenhang te versterken/bevorderen. Een samenwerking met organisaties en lokale besturen kan de leefbaarheid verhogen door concrete acties.

Beschrijving

Processen op gang brengen die bewoners laten participeren in toekomstige ontwikkelingen. Door het actief betrekken van de bewoners in toekomstvisie van een dorp krijg je een groter draagvlak en medeverantwoordelijkheid. Verder opvolging en uitvoering geven aan de participtievoorstellen is nodig.

Begunstigden

Lokale besturen, publiek-private samenwerkingsverbanden, vzw’s, (feitelijke) verenigingen

Doelgroepen

Voor de gehele bevolking

Financieringsplan


Resultaatsgebieden aantal inwoners die betrokken werden; een toekomstvisie en enkele concrete acties (vb. dorpsraden…)

64

Maatregel 4: Instandhouding en opwaardering van het landelijk erfgoed Actie 9

Behoud, ontsluiting en integratie van het cultuurhistorisch erfgoed in de samenleving


Het herwaarderen van het cultuurhistorisch erfgoed versterkt de regio-identiteit en het regiobewustzijn en creëert een meerwaarde voor zowel bezoekers als de eigen bevolking.

Beschrijving

Behouden, in beeld brengen en integreren van kleinschalig cultuurhistorisch erfgoed, –erfgoedelementen en immaterieel erfgoed. Dit kan ook via hedendaagse kunstprojecten. Renovatie of herbestemming moet op een duurzame en kwaliteitsvolle manier gebeuren met respect voor de cultuurhistorische waarde van het object. Cultuurhistorisch erfgoed gaat vaak samen met het natuur- en landschappelijk erfgoed en kan dan ook een raakvlak daarmee hebben. (Voorbeelden: renovatie, ontsluitingsinitiatieven, educatieve ondersteuning, tentoonstellingen, regionale erfgoeddepots…)

Begunstigden

Lokale besturen, provinciebestuur, verenigingen afhankelijk van lokale en provinciale besturen, publiek- en privaatrechterlijke rechtspersonen, publiekprivate samenwerkingsverbanden, vzw’s, (feitelijke) verenigingen

Doelgroepen

Bevolking en bezoekers

Financieringsplan


Resultaatsgebieden Aantal acties

Actie 10

Behoud en versterking van de natuur en landschappelijke rijkdom


Tegengaan van verdere achteruitgang en versnippering van de ecologie van het landschap, van kwaliteit van leefgebieden voor plant en dier, van de bodem-, water- en stiltekwaliteit. Door de bevolking te betrekken een draagvlak creëren voor het behoud en versterking van de omgevingswaarden.

Beschrijving

Gebiedsgerichte pilootproject(en) van een goed beheer of aanleg van natuur- en landschapselementen, waarbij er een samenwerking is met of toenadering tot andere belangengroepen of grondeigenaars (landbouwers, natuurverenigingen, gemeentebesturen, inwoners). Deze acties kunnen ook een meerwaarde opleveren voor de leefen woonkwaliteit, toeristische sector, landschapsintegratie van bedrijven. Ook acties waarbij biodiversiteit, stilte, bodem- en waterkwaliteit centraal staan, vallen hieronder.

Begunstigden

Lokale besturen, provinciebestuur, publiekrechterlijke rechtspersonen, vzw’s, (feitelijke) verenigingen

Doelgroepen

Inwoners en bezoekers van de regio

Financieringsplan


Resultaatsgebieden Het resultaat moet in één of meerdere gebieden duidelijk waarneembaar zijn in het landschap. Voor nieuwe realisaties moet een beheerplan voor het onderhoud beschikbaar zijn.

65

Maatregel 5: Intermediaire dienstverlening Actie 11

Stimuleren van verbreding van de landbouwactiviteiten


Extra inkomen voor landbouwers door verbreding van de activiteiten. Deze acties zorgen voor extra voorzieningen en diensten op het platteland en stimuleren de lokale economie.

Beschrijving

Opleiding, adviesverlening, procesbegeleiding in functie van verbreding van het landbouwactiviteiten. Bijvoorbeeld in het kader van landschapszorg en natuurbeheer, van erosiebestrijding, van toerisme en recreatie (hoevetoerisme, boerderijbezoeken bezoeken), rechtstreekse verkoop, plattelandseducatie, zorgboerderijen.

Begunstigden

Lokale besturen, provinciebestuur, publiekrechterlijke rechtspersonen, vzw’s

Doelgroepen

Landbouwbedrijven, bij voorkeur beroepslandbouw

Financieringsplan


Resultaatsgebieden Aantal landbouwbedrijven met verbrede activiteiten. Aantal dagen opleiding, aantal deelnemers die de opleiding succesvol hebben beëindigd.

Actie 12

Uitbouw van professioneel en maatschappelijk verantwoord ondernemerschap

Doel van de actie

Acties binnen lokale economie die het kwaliteitsvol en professioneel werken bevorderen en optimaliseren. Mens- en milieuvriendelijk ondernemen (evenwicht tussen people, planet en profit) is hierbij de focus.

Beschrijving

Via vorming, opleiding en ondersteuning aan ondernemers, inclusief landbouwers, invoeren van een professioneel en maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. Enkele voorbeelden van thema’s: vorming voor exploitanten plattelandstoerisme, personeelsmanagement, milieu- en energiemaatregelen…

Begunstigden

Lokale besturen, provinciebestuur, rechtspersonen, vzw’s

Doelgroep

(startende) ondernemers

Financieringsplan


publiek-

en

privaatrechterlijke

Resultaatsgebieden aantal dagen opleiding, aantal deelnemers die de opleiding succesvol hebben beëindigd. aantal begeleidingen.

66

Actie 13

Delen van kennis, hulpmiddelen en menselijk kapitaal om de erosie te bestrijden


Voor de ganse streek een groter maatschappelijk draagvlak creëren en daardoor groter geleverde inspanningen door iedereen (gemeentebesturen, landbouwers, inwoners) om de bodemkwaliteiten te behouden en erosie tegen te gaan. Komen tot een brongerichte en geïntegreerde aanpak van erosie.

Beschrijving

Informatie, sensibilisatie en advies naar landbouwers en andere betrokkenen, opleiding en educatie voor toekomstige landbouwers (schoolgaanden) over teelttechnische maatregelen en erosiewerende technieken. Kenniscirkels onder landbouwers voor optimale kennisoverdracht en –deling. Begeleiding naar samenwerkingsverbanden voor gezamenlijk machinegebruik.

Begunstigden

Lokale besturen, provinciebestuur, vzw’s, verenigingen

Doelgroepen

landbouwers, gemeentebesturen, landeigenaars

Financieringsplan


Resultaatsgebieden

Aantal dagen opleiding, aantal deelnemers die de opleiding succesvol hebben beëindigd, Aantal beheerovereenkomsten rond erosie

Actie 14

Communicatie en promotie van de Vlaamse Ardennen


Acties ondernemen die gericht zijn op een streekgevoel creëren, werken aan een duidelijk imago en regioprofilering. De bedoeling is om het streekgevoel en de streekidentiteit te verhogen.

Beschrijving

De hoge naambekendheid Vlaamse Ardennen gaan concretiseren door doordachte communicatie te voeren. Een maatschappelijk draagvlak creëren voor identiteit, een visievorming voor verschillende actoren en sectoren.

Begunstigden

Lokale besturen, verenigingen afhankelijk van lokale besturen, publiek- en privaatrechterlijke rechtspersonen, publiek-private samenwerkingsverbanden, vzw’s, (feitelijke) verenigingen

Doelgroepen

acties naar de gehele bevolking en specifieke doelgroepen o.a. kinderen, handelaars, ambtenaren, lokale politici…

Financieringsplan


Resultaatsgebieden

Aantal organisaties communicatiemateriaal

die

een

actie

onderneemt.

Gerealiseerd

67

3.5. Samenwerking met andere plattelandsgebieden De afbakening van het Leadergebied Vlaamse Ardennen zorgt voor meerdere opportuniteiten tot samenwerken met andere aangrenzende plattelandsgebieden in ons land (interterritoriale samenwerking). Aan de oostzijde grenst het gebied aan het Pajottenland dat landschappelijk de voortzetting is van de Vlaamse Ardennen. Het stiltegebied Dender-Mark is trouwens een voorbeeld “avant la lettre” van samenwerking. Ten zuiden ligt het Waalse Pays des Collines dat landschappelijk ook weer naadloos overgaat in de Vlaamse Ardennen. Uitwisselingen en acties met en door partners van langs beide zijden van de taalgrens kunnen zeer verrijkend zijn (hoeve- en streekproducten, recreatieve routes, erosie…) Tenslotte grenst in het noorden het plattelandsgebied Meetjesland-Schelde-Leie aan het afgebakend Leadergebied. Het is ook geen toeval dat in deze aangrenzende plattelandsgebieden een regionaal landschap/parc naturel actief is, net zoals in de Vlaamse Ardennen. Deze aangrenzende plattelandsgebieden hebben in de voorbije Leaderperiodes heel wat ervaring opgedaan en deskundigheid opgebouwd, die nuttig kan zijn bij gezamelijke acties. Mogelijkheden voor transnationale samenwerking met plattelandsgebieden in het buitenland zullen aangewend worden om gemeenschappelijke doelstellingen te realiseren.

3.6. Doelgroepen De strategie richt zich niet naar specifieke doelgroepen. Wel wordt steeds bijzondere aandacht besteed aan alle kansengroepen, zie 3.11. Gelijke kansen.

68

3.7. Duurzaamheid De Plaatselijke Groep Leader Vlaamse Ardennen draagt duurzaamheid hoog in het vaandel.

3.7.1. Een duurzame visieontwikkeling De opmaak van deze ontwikkelingsstrategie heeft voor de eerste maal een aantal plattelandsactoren uit uiteenlopende domeinen samengebracht om voor de Vlaamse Ardennen een langetermijnvisie uit te schrijven. De Plaatselijke Groep, en in het bijzonder Streekoverleg ZOV, RLVA en TVA engageren zich dat aan deze visie wordt verder gebouwd de komende jaren. Het is de bedoeling dat deze visie steeds verder zal reiken dan de uitvoeringstermijn van PDPOII.

3.7.2. Duurzame uitvoering van de ontwikkelingsstrategie We nemen er de definitie van duurzame ontwikkeling bij: ‘Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien in gevaar te brengen.’ (de Commissie Brundtland, 20 jaar geleden). Een duurzame plattelandsontwikkeling gaat vooral over een integratie van doelstellingen. In 3.3. zijn vijf doelen gesteld. Een project heeft meer slaagkansen als het meerdere doelstellingen beoogt en is maximaal duurzaam als het aan alle doelstellingen een bijdrage levert. a) Toets voor de economische levensvatbaarheid: Er zal in de projectfiche voor een nieuw initiatief/project gevraagd worden een exploitatieplan voor de komende jaren op te maken, waarin de verderzetting na stopzetting van de Leadermiddelen wordt toegelicht. Belangrijk is dat door een goede samenwerking met andere partners en door koppeling van verschillende netwerken, efficiënter gebruik kan worden gemaakt met verworven kennis, materiële hulpmiddelen en menselijke inzet. Dit vraagt (bv. van projectpromotoren) iets meer tijdsinvestering bij aanvang van een project, maar levert later een win-win-resultaat. Aangaan van partnerschappen is een bindend criterium bij de selectiecriteria. b) De ecologische draagkracht: De ecologische draagkracht heeft te maken met natuurlijke reserves, verontreiniging en aantasting van het milieu. Dit wordt vaak uitgedrukt in ecologische voetafdruk. Om de ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te maken, zijn er randvoorwaarden voor de economische ontwikkelingen en het maatschappelijk gebeuren: binnen de mogelijkheden doordacht omspringen met energie en verbruiksgoederen, gebruik van hernieuwbare grondstoffen, milieuvriendelijk ontwerp van producten en diensten. Gezien de huidige klimaatcrisis, is het beperken van milieubelastende verplaatsingen en transport een apart te vermelden aandachtspunt.

69

c) De sociale doelstellingen De missie van Leader Vlaamse Ardennen ‘Vlaamse Ardennen… een OPEN regio’, betekent in de eerste plaats toegang voor alle bewoners tot arbeid, gezonde woonomgeving, voorzieningen, natuur, cultuur… Een afzonderlijk aspect is hier gelijke kansen voor iedereen (we verwijzen hier naar ‘3.11. Gelijke kansen’). Daarnaast is zorg dragen voor de rijkdommen van de streek (natuurlijke en culturele), om ze te behouden uit solidariteit voor de toekomstige generaties, een sociale doelstelling. Een apart aandachtspunt is participatie van de bevolking. Enerzijds hebben inwoners recht op inspraak bij acties in hun buurt, gemeente of streek, welke deels gerealiseerd worden met overheidsmiddelen. Anderzijds is het voor de slaagkansen en continuering van om het even welk project belangrijk om draagvlakvergrotend en –verbredend te werken. Ook daarvoor is participatie uitermate belangrijk. Actie 3, ondersteuning van de opstartfase van projecten sociale economie, is alvast bedoeld om sociale doelstellingen in een economisch verhaal te vertalen. Met actie 12, uitbouw van professioneel en maatschappelijk verantwoord ondernemerschap (of mensen milieuvriendelijk ondernemerschap), wordt gehoopt dat een paar initiatieven onder deze actie evt. andere projecten mee kunnen ondersteunen op het vlak van een maatschappelijk verantwoorde uitvoering. Het is aangewezen om rond dit thema ook aandacht te besteden bij de vormingsmomenten voor de plaatselijke groep, om de projecten op dit aspect te kunnen beoordelen. Zowel voor de interne werking als voor de projecten zal nauwlettend opgevolgd worden dat maximaal wordt rekening gehouden met de duurzaamheidsaspect.

3.8. Innovativiteit Aan de voorbereidingsfase van deze teksten en in de inhoud van deze lokale ontwikkelingsstrategie, zijn volgende zaken innovatief te noemen: - verschillende organisaties zitten voor de eerste maal samen rond de tafel om op een geïntegreerde wijze na te denken over de toekomstige ontwikkeling van de Vlaamse Ardennen; de plaatselijke groep is ruim samengesteld met vertegenwoordigers uit verschillende domeinen en sectoren - dat het aangaan van samenwerkingsverbanden of partnerschappen een belangrijk criterium wordt, is zeker innoverend voor de streek - het streven naar een gezamenlijke aanpak van erosiebestrijding door delen van kennis, materieel en menselijke inzet - tegengaan van vervreemding van inwoners ten aanzien van het platteland (lokale producten, natuur- en landschapswaarden, mondelinge overleveringen…) - een gezamenlijke in plaats van sectorale promotie en communicatie van de Vlaamse Ardennen - de mate van aandacht voor de duurzaamheidsaspecten (zie 3.7.)

70

3.9. Overdraagbaarheid We onderscheiden in eerste instantie de overdraagbaarheid van methodieken, goede werkwijzen en voorbeelden (do’s) maar ook van te mijden zaken (dont’s). Projectpromotoren moeten er zich van bewust zijn dat échte overdraagbaarheid van methodieken en resultaten verder gaat dan een verslag op het internet loslaten. Handleidingen, werkboeken, toelichting over mogelijke toepasbaarheid in andere domeinen, zijn documenten die de resultaten echt bruikbaar maken voor de streek. (bv. hoe pak je participatie van omwonenden best aan?). Ten tweede zou het ook belangrijk zijn om samen na te denken over goede, maar nog onrealiseerbare ideeën. De ideeën moeten eerst wereldkundig gemaakt worden. Door samenwerking kunnen partnerschappen gevormd worden om van een idee een realiseerbaar project te maken. Het is een verregaande samenwerking in de zin van delen en bundelen van kennis, financiële en materiële hulpbronnen en menselijke inzet. De website zou hier het instrument zijn om zowel projecten als ideeën gemakkelijk toegankelijk te maken. 1) Ten eerste moet er een projectforum zijn, waar iedere promotor aan de hand van een beknopte fiche het project dient te schetsen. Dit zal in het draaiboek met de selectieprocedure als bindende voorwaarde gesteld worden aan de projecten. Er moet een duidelijke en beknopte populaire beschrijving van het project gegeven worden bij indiening van het project. Op afgesproken tijdstippen zal een even beknopt en toegankelijk tussentijds verslag met geboekte resultaten op het web gepubliceerd moeten worden, net zoals een eindverslag. Deze eindevaluatie kan belangrijke informatie voor de buitenwereld bevatten over mogelijke toekomstperspectieven, vraag naar samenwerkende partners, knelpunten… Op het forum kunnen andere actoren reageren, suggesties doen over een project. 2) Ten tweede is een ideeënforum wenselijk. Veel mensen of organisaties hebben een idee dat ze met de eigen inzet (zelfs met Leadermiddelen) niet realiseerbaar achten. Via vraag en antwoord en aanvullingen van anderen kunnen bepaalde ideeën meer vorm krijgen en door inbreng van andere partners een haalbaar project worden. Er zal vanuit het secretariaat in het begin voldoende aandacht moeten besteed worden aan promotie van deze webfora, zodat ze wel degelijk gebruikt worden.

71

3.10. Complementariteit en overzicht van de EU programma’s in het gebied Om de beschikbare middelen zo goed mogelijk in te zetten is het belangrijk dat er afstemming plaatsvindt met de andere Europese programma's die lopen op het OostVlaamse grondgebied en meerbepaald het Leadergebied. De Plaatselijke Groep zal toezien om inhoudelijke of projectmatige overlappingen met andere Europese programma's te voorkomen. In dit deel geven we ook aan welke Europese programma’s verwantschap kennen met het Leader programma en hoe deze zich tot elkaar verhouden.

3.10.1. Vlaamse Programmeringsdocument 2007-2013 (PDPO II)

voor

Plattelandsontwikkeling

De maatregelen uit PDPO II onder gebiedsgerichte werking worden op twee manieren uitgevoerd: via provinciale plattelandsprojecten (As 3) of via de Leadermethodiek. De doelstellingen zijn grotendeels gelijklopend maar er is een strikte scheiding voor uitvoering gezien de afbakening van het Leadergebied. Projecten voor As 3 worden uitgevoerd in het gehele buitengebied, met uitzondering van de centrumsteden en de afgebakende Leadergebieden of hebben hun werking over de gehele provincie. Hier is er dus geen overlapping, maar een strikte scheiding tussen de provinciale plattelandsprojecten en de projecten binnen het afgebakende Leadergebied.

3.10.2. Doelstelling 2 : Regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid – Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling Het doelstelling 2 programma streeft ernaar Vlaanderen verder te ontwikkelen tot één van de meest competitieve regio’s. Hierbij werden vier grote uitdagingen geformuleerd: 1. 2. 3. 4.

onze reeds sterke positie inzake kenniseconomie en innovatie dient verder verstevigd het ondernemerschap dient meer te worden gepromoot en ondersteund wij moeten de ruimte en de mogelijkheden bieden om onze economie te laten groeien de maatschappelijke slagkracht en leefbaarheid van onze steden dient te worden versterkt. Doelstelling 2 geldt voor gans Vlaanderen, maw. er is volledige geografische overlapping. Dit programma richt zich prioritair op economische activiteiten/ activiteiten met een duidelijk prioritaire economische finaliteit en individueel ondernemerschap. De gebiedsgerichte plattelandsacties van as 4 (en as 3) van PDPO zijn eerder algemeen gebiedsgerichte initiatieven van onder meer lokale besturen, verenigingen, plattelandsactoren... Om de complementariteit te waarborgen en dubbelfinanciering uit te sluiten zal er overleg zijn tussen de coördinator van Leader en Doelstelling 2.

3.10.3. Doelstelling 2 : Regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid – Europees Sociaal Fonds Het Europees Sociaal Fonds (ESF) versterkt en ondersteunt het Vlaamse werkgelegenheidsbeleid via gerichte opleiding, vorming en begeleiding van werknemers en werkzoekenden.

72

Prioriteiten zijn: talentactivering en duurzame integratie op de arbeidsmarkt, sociale inclusie van kansengroepen via maatwerk, ondernemings- en organisatiecultuur met de nadruk op mens en maatschappij en innovatie.

3.10.4. Doelstelling 3 Met deze doelstelling (beter gekend als het INTERREG-programma) wil de Europese Commissie op een duurzame wijze de grensoverschrijdende samenwerking en de sociaaleconomische samenhang tussen de regio’s bevorderen. Hiertoe werden diverse deelprogramma’s uitgebouwd. Voor de verschillende deelprogramma's is er in mindere of meerdere mate geografische overlapping. Er zal telkens door overleg met de betreffende secretariaten op toegezien worden dat geen dubbele financiering optreedt. a) Grensoverschrijdende samenwerking tussen buren (Interreg IV-A) Vlaanderen – Nederland Grenzen doen vervagen door het bevorderen van intensieve samenwerking tussen zowel overheden als grote en kleine organisaties en bedrijven uit Vlaanderen en Nederland. In dit programma is samenwerking tussen alle Vlaamse en Nederlandse provincies langsheen de grens mogelijk. Prioriteiten zijn : − Economie: Innovatie en uitbouw kenniseconomie door grensoverschrijdende economische clusters, grensoverschrijdend ondernemen en de versterking economische structuren en omgevingsfactoren − Milieu: Zorg dragen voor natuur en Landschap en het duurzaam gebruik van natuurlijke rijkdommen − Mens: culturele integratie, welzijn waaronder gezondheid, veiligheid en leefbaarheid in stad en platteland Grensoverschrijdend Maritiem Programma Grensoverschrijdende samenwerking loopt niet langer enkel langsheen onze nationale landsgrenzen. Wij kunnen nu ook grensoverschrijdend samenwerken over zee met een Britse partner, en dat is nieuw in de periode 2007-2013. Het is een programma tussen regio’s rond het zuidelijk deel van de Noordzee en het Kanaal dat onder andere focust op de thema’s haveneconomie, kustbescherming en veiligheid. Maar ook innovatieve economische ontwikkeling, kust- en watertoerisme, milieu en cultuur komen in de doelstellingen terug. Het programmagebied beslaat delen van zuidwest, zuidoost en oost Engeland, het deelgebied Nord-Pas de Calais in Frankrijk, het westen van Vlaanderen (voor OostVlaanderen arr. Gent en Eeklo) en het zuidwesten van Nederland. Leader financiert projecten die de leefbaarheid in landelijke gebieden vergroten, zo kan een link gevonden worden met het maritieme programma: Het belang van landelijk gebied in periurbane zones aan beide zijden van de maritieme grens in aanmerking nemende, kunnen een aantal projecten binnen de reikwijdte van de plattelandsontwikkeling versterkt worden op grensoverschrijdend niveau, voor zover aan de voorwaarde van maritieme grensoverschrijding is voldaan en werkelijke grensoverschrijdende samenwerking wordt opgezet.

73

Frankrijk-Wallonië-Vlaanderen Doel is de grensoverschrijdende integratie van de Frans-Belgische grondgebieden te bevorderen. Het gaat hier om gebieden met een rijk industrieel verleden en een bijzondere geografische en culturele diversiteit. Die kenmerken kunnen omgevormd worden tot troeven voor grensoverschrijdende ontwikkeling. De Provincie Oost-Vlaanderen nam reeds deel aan het gelijknamig INTERREG III programma (periode 2000-2006) maar toen kwam enkel het arrondissement Oudenaarde in aanmerking. Voor de periode 2007-2013 wordt het OostVlaamse gebied uitgebreid met het arrondissement Gent. b) Transnationale Samenwerking (Interreg IV-B) Hier kan een gemeente of organisatie samenwerken in grotere groepen van Europese regio’s. Voor Oost-Vlaanderen zijn er twee mogelijk heden: het Noordzee programma en het Noord West Europa programma. Zo kunnen gezamenlijke problemen op een ‘transnationale’ manier aangepakt worden of kan een gemeenschappelijke methodiek worden ontwikkeld. Noordwest-Europa Dit programma wil via transnationale samenwerking het concurrentievermogen van Noordwest-Europa versterken tot de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie regio. Met volgende prioriteiten: − Economisch: kennis en innovatie bevorderende projecten − Leefomgeving: projecten op het gebied van natuur en stad-land relaties, milieu (efficiënt management natuurlijke hulpbronnen, energie, water, risicomanagement), toegankelijkheid (duurzaam transport), duurzame ontwikkelingen in attractieve steden/regio’s (cultureel erfgoed, zorg) − Nadruk ligt op thema's als rivieren, relatie stad-platteland en de corridorbenadering. Noordzee-gebied Dit transnationale samenwerkingsprogramma wil de economische sterkte verbeteren van de regio’s die liggen in het Noordzeegebied. Prioriteiten zijn: innovatie, leefomgeving, toegankelijkheid, duurzame ontwikkeling en concurrentievermogen. c) Interregionale Samenwerking (Interreg IV-C) Het interregionale programma biedt regio’s de mogelijkheid om informatie en ervaringen met elkaar uit te wisselen. In dit programma kunnen dan ook partnerschappen worden opgezet met partners uit de 27 lidstaten van de Europese Unie. Dit kan door zelf projectleider te zijn, door in te stappen in een project van derden of in een project opgestart door de Europese Commissie zelf. Het programma wil via het opstellen van gezamenlijke best practices of ervaringsuitwisseling tussen de best scorende regio’s en de ontwikkelende regio’s de regionale ontwikkeling versterken. De nadruk in dit programma ligt op innovatie, de kenniseconomie, duurzame ontwikkeling en leefomgeving - risicopreventie.

3.10.5. Europese Life+ programma Het programma Life+ (volgend op het programma Life I, II en III) werd goedgekeurd voor de periode 2007 tot 2013 met een totaal budget van 2,143 miljard Euro. Het programma is 74

opgesteld voor cofinanciering van projecten ten behoeve van het leefmilieu en natuurbehoud. Deze projecten kunnen ingediend worden door alle rechtspersonen, privaat of publiek, met een domicilie binnen de Europese Unie. Het programma heeft drie grote componenten: 1. Natuur en Biodiversiteit 2. Milieubeleid en Bestuur 3. Informatie en Communicatie De oproep tot voorstellen 2007 is gelanceerd op 28 september 2007 en word afgesloten op 30 november 2007. Nieuwe oproep tot voorstellen 2008 wordt verwacht juni 2008.

3.11. Gelijke kansen Leader Vlaamse Ardennen heeft als missie ‘Vlaamse Ardennen een OPEN regio’. Deze missie betekent aandacht voor gelijke kansen en specifiek naar bepaalde doelgroepen om deze gelijke kansen ook effectief te verzekeren en te realiseren. Gelijke kansen voor iedereen, begint aan de basis. De Plaatselijke Groep onderschrijft het reeds gevoerde beleid inzake gelijke kansen op Europees, Federaal, Vlaams en provinciaal niveau en wenst dit ook mee op te nemen bij de realisatie van het Leaderprogramma in de Vlaamse Ardennen. Aan de projectpromotoren wordt gevraagd om in hun projectvoorstel de aandacht voor en de focus op gelijke kansen te omschrijven en duidelijk te maken hoe zij dit gaan concretiseren. Gelijke kansen is met andere woorden een criterium bij de selectie van projecten.

75

Bijlage 1: Bevolkingsdichtheid en bebouwingspercentage per deelgemeente uit het zoekgebied Deelgemeente (grijs overlijnd = mee opgenomen in de afbakening)

Postcode

Bebouwde oppervlakte (m²)

Totale oppervlakte (m²)

Percentage bebouwde oppervlakte

Inwoners aantal

Bevolkingsdichtheid

AALST

9300

8387325

19250325

44

39689

2061

AALST (Baardegem)

9310

452025

6243075

7

1906

305

AALST (Erembodegem)

9320

3442050

10847475

32

10671

984

AALST (Gijzegem)

9308

780300

4736475

16

3137

662

AALST (Herdersem)

9310

675675

5318775

13

2516

473

AALST (Hofstade)

9308

1601550

6602400

24

5656

857

AALST (Meldert)

9310

585900

8815950

7

2807

318

AALST (Moorsel)

9310

1153800

9490725

12

4600

485

AALST (Nieuwerkerken)

9320

1236825

7288650

17

5648

775

BRAKEL (Elst)

9660

217125

5181975

4

1062

205

BRAKEL (Everbeek)

9660

224775

13681125

2

1642

120

BRAKEL (Michelbeke)

9660

231525

8018325

3

1574

196

BRAKEL (Nederbrakel)

9660

1329075

8787600

15

6126

697

BRAKEL (Opbrakel)

9660

271350

8726400

3

1524

175

BRAKEL (Parike)

9661

102375

3544200

3

677

191

BRAKEL (Zegelsem)

9660

178425

9059400

2

1022

113

DENDERLEEUW

9470

2439000

6771150

36

10709

1582

DENDERLEEUW (Iddergem)

9472

409950

2929500

14

2181

744

DENDERLEEUW (Welle)

9473

918450

4222800

22

4125

977

ERPE-MERE (Aaigem)

9420

331425

7408125

4

2116

286

ERPE-MERE (Bambrugge)

9420

367425

2899575

13

1575

543

ERPE-MERE (Burst)

9420

686700

3834900

18

2968

774

ERPE-MERE (Erondegem)

9420

516825

3269025

16

1628

498

ERPE-MERE (Erpe)

9420

1424700

8379450

17

4903

585

ERPE-MERE (Mere)

9420

1119150

5780700

19

5033

870

ERPE-MERE (Ottergem)

9420

250200

1595250

16

500

314

ERPE-MERE (Vlekkem)

9420

103500

1177650

9

292

248

GAVERE

9890

904275

4412475

20

2889

654

GAVERE (Asper)

9890

1742400

5866875

30

3953

674

GAVERE (Baaigem)

9890

153900

3856950

4

567

147


9890

383400

9154575

4

1887

206

GAVERE (Semmerzake)

9890

545400

4635675

12

1529

330

GAVERE (Vurste)

9890

287775

3823650

8

1044

273

GERAARDBERGEN (Moerbeke)

9500

437850

6243075

7

2974

476

GERAARDSBERGEN

9500

1073475

1891575

57

6227

3293

GERAARDSBERGEN (Goeferdinge)

9500

443925

3922650

11

2579

657


9506

230175

4443300

5

968

218


9506

360900

3445650

10

1581

459

GERAARDSBERGEN (Nederboelare)

9500

427725

2152125

20

940

437


9506

57825

2035125

3

425

209


9500

646200

8467425

8

2731

323


9500

373725

7627500

5

1609

211

GERAARDSBERGEN (Overboelare)

9500

883800

7583625

12

3900

514


9506

688725

5885325

12

1663

283

Bijlage 1 / p. 1

Deelgemeente

Postcode




Inwoners aantal

Bevolkingsdichtheid

GERAARDSBERGEN (Smeerebbe-Vloezegem)

9506

144225

3649950

4

770

211

GERAARDSBERGEN (Viane)

9500

371700

6676425

6

1712

256


9506

44550

2612700

2

257

98


9506

324000

6939900

5

1632

235


9500

136125

6526800

2

868

133

HAALTERT

9450

1496025

10320075

14

7665

743

HAALTERT (Denderhoutem)

9450

1025325

12319200

8

5249

426

HAALTERT (Heldergem)

9450

307800

4705650

7

1585

337

HAALTERT (Kerksken)

9451

492750

3186225

15

2628

825

HERZELE

9550

1117350

7728075

14

4729

612

HERZELE (Borsbeke)

9552

411075

3851550

11

1936

503

HERZELE (Hillegem)

9550

550125

4817700

11

3211

667

HERZELE (Ressegem)

9551

180225

3954825

5

1215

307


9550

73350

3379950

2

614

182


9550

351000

11736000

3

2024

172


9550

355500

7562475

5

1753

232


9550

171900

4844700

4

925

191

HOREBEKE (Sint-Kornelis-Horebeke)

9667

97200

3598425

3

554

154

HOREBEKE (Sint-Maria-Horebeke)

9667

240075

7701075

3

1361

177

KLUISBERGEN (Berchem)

9690

1188675

6558750

18

2097

320


9690

247050

8642925

3

785

91

KLUISBERGEN (Ruien)

9690

1502775

9757125

15

2538

260


9690

115650

5651100

2

584

103

KRUISHOUTEM

9770

3354525

34405875

10

6182

180

KRUISHOUTEM (Nokere)

9771

324000

6992775

5

844

121

KRUISHOUTEM (Wannegem-Lede)

9772

117225

5860575

2

781

133

LEDE

9340

2374200

12161475

20

10531

866

LEDE (Impe)

9340

274725

3353625

8

1408

420

LEDE (Oordegem)

9340

859050

8839350

10

2714

307

LEDE (Smetlede)

9340

254700

4038750

6

1102

273

LEDE (Wanzele)

9340

243450

1483875

16

1081

729

LIERDE (Deftinge)

9570

271125

7689150

4

1757

228

LIERDE (Hemelveerdegem)

9571

74925

2815200

3

424

151

LIERDE (Sint-Maria-Lierde)

9570

442350

9044100

5

2440

270

LIERDE (Sint-Martens-Lierde)

9572

290925

6850350

4

1770

258

MAARKEDAL (Etikhove)

9680

513450

12009600

4

1790

149

MAARKEDAL (Maarke-Kerkem)

9680

197325

9278100

2

1008

109

MAARKEDAL (Nukerke)

9681

578250

12394125

5

1992

161

MAARKEDAL (Schorisse)

9688

267525

12388725

2

1603

129

NINOVE

9400

3371625

10304550

33

11746

1140

NINOVE (Appelterre-Eichem)

9400

608850

5597775

11

2738

489

NINOVE (Aspelare)

9400

223650

5067000

4

1439

284


9400

499500

15330600

3

3505

229

NINOVE (Lieferinge)

9400

26775

1225125

2

336

274

Bijlage 1 / p. 2

Deelgemeente NINOVE (Meerbeke)

Postcode




Inwoners aantal

Bevolkingsdichtheid

9402

1216800

10653975

11

5386

505


9400

226350

4037850

6

1272

315

NINOVE (Neigem)

9403

87750

1039275

8

538

518

NINOVE (Okegem)

9400

467325

2911950

16

2082

715

NINOVE (Outer)

9406

628875

8255700

8

3096

375

NINOVE (Pollare)

9401

231750

3560400

7

1336

375

NINOVE (Voorde)

9400

296550

5114925

6

1244

243

OOSTERZELE

9860

916650

11791800

8

3499

297


9860

688275

12121200

6

3356

277

OOSTERZELE (Gijzenzele)

9860

166500

1944225

9

976

503

OOSTERZELE (Landskouter)

9860

125325

1995075

6

689

345


9860

228150

3687975

6

1089

295

OOSTERZELE (Scheldewindeke)

9860

806400

11942325

7

3602

302

OUDENAARDE

9700

1675800

2283975

73

6938

1467

OUDENAARDE (Bevere)

9700

1873350

6624900

28

2727

518

OUDENAARDE (Edelare)

9700

295200

1858050

16

351

234

OUDENAARDE (Eine)

9700

2228400

10931625

20

4629

449

OUDENAARDE (Ename)

9700

637425

2171700

29

4932

2255

OUDENAARDE (Heurne)

9700

240300

3864600

6

973

252

OUDENAARDE (Leupegem)

9700

750150

2884050

26

1877

668

OUDENAARDE (Mater)

9700

548325

13535775

4

2137

158

OUDENAARDE (Melden)

9700

1103400

9565200

12

911

95

OUDENAARDE (Mullem)

9700

118350

3254625

4

448

138

OUDENAARDE (Nederename)

9700

800775

2688300

30

2357

681


9700

291150

2903625

10

602

256

OUDENAARDE (Welden)

9700

410400

6242175

7

1116

179

RONSE

9600

5982975

34731675

17

23837

686

SINT-LIEVENS-HOUTEM

9520

945450

9599175

10

4396

458


9520

423225

3818025

11

1258

330


9521

212625

4606200

5

1080

234


9520

632025

6229125

10

1816

292


9520

116100

2789550

4

604

216

WORTEGEM-PETEGEM (Elsegem)

9790

414900

6115050

7

1078

176

WORTEGEM-PETEGEM (Moregem)

9790

76500

4136400

2

424

104

WORTEGEM-PETEGEM (Ooike)

9790

179100

4782375

4

699

151

WORTEGEM-PETEGEM (Petegem-Aan-De-Schelde)

9790

648000

11741175

6

1770

151

WORTEGEM-PETEGEM (Wortegem)

9790

795375

15775650

5

2003

127

ZINGEM

9750

1251450

8154675

15

3374

414

ZINGEM (Huise)

9750

623475

9956025

6

1621

163

ZINGEM (Ouwegem)

9750

708075

6220125

11

1581

254

ZOTTEGEM

9620

1118925

1718775

65

4841

2817

ZOTTEGEM (Elene)

9620

319500

3229200

10

1065

337


9620

465975

9407250

5

2785

296

ZOTTEGEM (Godveerdegem)

9620

185400

3339000

6

1149

344

Bijlage 1 / p. 3

Deelgemeente ZOTTEGEM (Grotenberge)

Postcode




Inwoners aantal

Bevolkingsdichtheid

9620

699300

5047650

14

1499

297

ZOTTEGEM (Leeuwergem)

9620

636075

2521800

25

1831

726

ZOTTEGEM (Oombergen)

9620

180225

1987425

9

632

320


9620

85725

5622075

2

967

172


9620

346275

5218875

7

2243

430

ZOTTEGEM (Strijpen)

9620

709875

6089400

12

4181

686


9620

584100

13248225

4

3203

242

ZWALM (Beerlegem)

9630

113400

2272500

5

371

163

ZWALM (Dikkele)

9630

17325

1449000

1

157

109

ZWALM (Hundelgem)

9630

161325

1878525

9

577

307

ZWALM (Meilegem)

9630

62550

2026800

3

338

167

ZWALM (Munkzwalm)

9630

486450

4962600

10

1945

392

ZWALM (Nederzwalm-Hermelgem)

9636

288000

3274200

9

790

241

ZWALM (Paulatem)

9630

20475

1555650

1

140

90

ZWALM (Roborst)

9630

153225

3500325

4

800

229

ZWALM (Rozebeke)

9630

41850

1894050

2

393

208

ZWALM (Sint-Blasius-Boekel)

9630

109125

4134825

3

695

168

ZWALM (Sint-Denijs-Boekel)

9630

197100

4698225

4

853

182

ZWALM (Sint-Maria-Latem)

9630

101475

2213100

5

625

282

Bijlage 1 / p. 4

Bijlage 2: Functiebeschrijving medewerkers Leader Vlaamse Ardennen

Leader is een Europees initiatief dat impulsen wil geven aan vernieuwende initiatieven op het platteland. In de Vlaamse Ardennen heeft een Plaatselijke Groep deze opportuniteit aangegrepen om kansen te geven aan projecten die inwerken op de eigenheid van de Vlaamse Ardennen. Ter ondersteuning van de Leaderwerking in de Vlaamse Ardennen zoekt de plaatselijke groep een voltijdse dynamische COORDINATOR (M/V) Opdracht - je bent het permanente Leaderaanspreekpunt voor besturen en organisaties uit de Vlaamse Ardennen en ondersteunt de werking van de plaatselijke groep - je bereidt de vergaderingen en beslissingen voor van de plaatselijke groep, verzorgt het secretariaat en staat in voor een accurate verslaggeving - je verzorgt de communicatie van het Leaderproject en adviseert besturen en organisaties met ideeën en/of projectvoorstellen - je helpt het tot stand komen van een gedragen plattelandsvisie - je volgt de Vlaamse en Europese ontwikkelingen m.b.t. plattelandsbeleid op de voet Profiel - universitair of hoger onderwijs of gelijkwaardig door ervaring - sociaalvaardig - communicatief, zowel schriftelijk als mondeling - zelfstandig, autonoom - goede kennis van het MS Office Pakket - behoorlijke talenkennis Frans en Engels - sterke organisator - kennis van de streek - beschikken over een wagen en rijbewijs B - bereid tot avond- en weekendwerk - ervaring of kennis van Europese structuurfondsen, Europees/Vlaams/provinciaal plattelandsbeleid strekken tot aanbeveling Wij bieden - verloning op basis van diploma en ervaring - contract van onbepaalde duur - aangename werksfeer binnen een dynamisch regionaal netwerk - flexibele uurregeling - mogelijkheden tot bijscholing

Plaats van tewerkstelling : Ronse

Bijlage 2 / p. 1

Ter ondersteuning van de Leaderwerking in de Vlaamse Ardennen zoekt de plaatselijke groep tevens een deeltijdse dynamische

ADMINISTRATIEF-FINANCIEEL MEDEWERKER (M/V)

Opdracht -

algemene administratie (kopiëren, post, verslagen, uitnodigingen…) beheer van databank logistieke ondersteuning bij Leaderactiviteiten mailings klassementen financieel nazicht van de interne boekhouding

Profiel -

diploma hoger onderwijs korte type of gelijkwaardig door ervaring goede kennis van het MS Office Pakket ervaring met electronische mail, internet ruime ervaring met administratie organisatietalent zelfstandig, nauwkeurig en ordelijk werken beschikken over een wagen en rijbewijs B kennis van het Frans is een pluspunt inzicht in boekhouding is een pluspunt

Wij bieden - verloning op basis van diploma en ervaring - contract van onbepaalde duur - een aangename werksfeer binnen een dynamisch regionaal netwerk - flexibele uurregeling - mogelijkheden tot bijscholing

Plaats van tewerkstelling : Ronse

Bijlage 2 / p. 2

Bijlage 3: Bevolkingsaantallen per leeftijdscategorie en per deelgemeente Deelgemeenten

0-19

%

20-64

%

65 +

%

Totaal

BRAKEL (Elst)

243

0,22

599

0,55

247

0,23

1089

BRAKEL (Everbeek)

477

0,24

1210

0,61

307

0,15

1994

BRAKEL (Michelbeke)

196

0,21

569

0,60

181

0,19

946

BRAKEL (Nederbrakel)

1204

0,20

3566

0,59

1230

0,21

6000

BRAKEL (Opbrakel)

354

0,22

872

0,54

380

0,24

1606

BRAKEL (Parike)

145

0,23

362

0,58

121

0,19

628

BRAKEL (Zegelsem)

220

0,22

593

0,61

166

0,17

979

2839

0,21

7771

0,59

2632

0,20

13242

ERPE-MERE (Aaigem)

448

0,21

1276

0,60

416

0,19

2140

ERPE-MERE (Vlekkem)

75

0,25

177

0,59

49

0,16

301

Totaal Erpe-Mere

523

0,21

1453

0,60

465

0,19

2441

GAVERE (Baaigem)

134

0,23

338

0,59

103

0,18

575


466

0,24

1161

0,60

293

0,15

1920

Totaal Gavere

600

0,24

1499

0,60

396

0,16

2495


196

0,21

588

0,62

164

0,17

948


388

0,24

988

0,60

259

0,16

1635


121

0,26

298

0,64

49

0,10

468


629

0,23

1712

0,62

432

0,16

2773


376

0,23

987

0,60

281

0,17

1644

G'bergen (Smeerebbe-Vloerzegem)

200

0,26

470

0,60

114

0,15

784


384

0,22

1062

0,61

283

0,16

1729

57

0,24

135

0,57

46

0,19

238


348

0,22

982

0,61

284

0,18

1614


197

0,20

616

0,64

150

0,16

963

Totaal Geraardsbergen

2896

0,23

7838

0,61

2062

0,16

12796

HERZELE (Ressegem)

262

0,21

787

0,63

192

0,15

1241


139

0,22

397

0,64

88

0,14

624


465

0,22

1270

0,61

335

0,16

2070


420

0,24

1051

0,60

282

0,16

1753

Totaal Brakel



221

0,23

589

0,61

162

0,17

972

1507

0,23

4094

0,61

1059

0,16

6660

HOREBEKE (Sint-Kornelis-Horebeke)

143

0,24

337

0,57

110

0,19

590

HOREBEKE (Sint-Maria-Horebeke)

330

0,22

788

0,53

370

0,25

1488

Totaal Horebeke

473

0,23

1125

0,54

480

0,23

2078


119

0,22

172

0,32

247

0,46

538

KLUISBERGEN (Ruien)

669

0,25

1502

0,57

465

0,18

2636


171

0,25

336

0,49

181

0,26

688

Totaal Herzele

Totaal Kluisbergen

959

0,25

2010

0,52

893

0,23

3862

1246

0,24

3049

0,58

970

0,18

5265

KRUISHOUTEM (Lozer)

364

0,26

834

0,59

218

0,15

1416

KRUISHOUTEM (Nokere)

161

0,20

479

0,60

153

0,19

793

150

0,22

427

0,63

100

0,15

677

1921

0,24

4789

0,59

1441

0,18

8151

KRUISHOUTEM

KRUISHOUTEM (Wannegem-Lede) Totaal Kruishoutem

Bijlage 3 / p. 1

Deelgemeenten

0-19

%

20-64

%

65 +

%

Totaal

327

0,19

1074

0,62

338

0,19

1739

LIERDE (Hemelveerdegem)

90

0,21

266

0,62

75

0,17

431

LIERDE (Sint-Maria-Lierde)

478

0,19

1621

0,64

436

0,17

2535

LIERDE (Sint-Martens-Lierde)

392

0,22

1054

0,60

314

0,18

1760

1287

0,20

4015

0,62

1163

0,18

6465

MAARKEDAL (Etikhove)

448

0,24

1067

0,57

358

0,19

1873

MAARKEDAL (Maarke-Kerkem)

219

0,23

529

0,55

213

0,22

961

MAARKEDAL (Nukerke)

433

0,22

1085

0,54

478

0,24

1996

MAARKEDAL (Schorisse)

421

0,26

944

0,58

265

0,16

1630

LIERDE (Deftinge)

Totaal Lierde

Totaal Maarkedal

1521

0,24

3625

0,56

1314

0,20

6460

NINOVE (Aspelare)

315

0,22

885

0,61

255

0,18

1455


763

0,22

2132

0,61

577

0,17

3472

98

0,30

198

0,60

36

0,11

332


297

0,23

792

0,62

194

0,15

1283

NINOVE (Voorde)

286

0,22

774

0,59

246

0,19

1306

Totaal Ninove

1759

0,22

4781

0,61

1308

0,17

7848

OOSTERZELE

844

0,24

2061

0,59

604

0,17

3509


778

0,23

2048

0,60

616

0,18

3442


275

0,24

692

0,61

175

0,15

1142

OOSTERZELE (Scheldewindeke)

828

0,24

2018

0,58

613

0,18

3459

2725

0,24

6819

0,59

2008

0,17

11552

OUDENAARDE (Heurne)

224

0,23

544

0,57

188

0,20

956

OUDENAARDE (Mater)

501

0,24

1285

0,61

312

0,15

2098

OUDEAARDE (Melden)

188

0,21

503

0,57

190

0,22

881

OUDENAARDE (Mullem)

129

0,23

341

0,61

92

0,16

562


240

0,25

554

0,58

155

0,16

949

NINOVE (Lieferinge)

Totaal Oosterzele

OUDENAARDE (Welden)

298

0,26

649

0,57

182

0,16

1129

1580

0,24

3876

0,59

1119

0,17

6575


272

0,21

822

0,62

229

0,17

1323


233

0,22

658

0,61

181

0,17

1072


455

0,23

1180

0,61

311

0,16

1946


138

0,23

358

0,60

97

0,16

593

1098

0,22

3018

0,61

818

0,17

4934

WORTEGEM-PETEGEM (Elsegem)

248

0,23

647

0,61

173

0,16

1068

WORTEGEM-PETEGEM (Moregem)

106

0,26

234

0,57

73

0,18

413

WORTEGEM-PETEGEM (Ooike)

172

0,25

409

0,59

109

0,16

690

WORTEGEM-PETEGEM (Petegem-AanDe-Schelde) WORTEGEM-PETEGEM (Wortegem)

427

0,22

1149

0,60

337

0,18

1913

Totaal Oudenaarde

Totaal Sint-Lievens-Houtem

Totaal Wortegem-Petegem ZINGEM (Huise+ Ouwegem)

Bijlage 3 / p. 2

505

0,24

1242

0,60

317

0,15

2064

1458

0,24

3681

0,60

1009

0,16

6148

722

0,22

1886

0,59

603

0,19

3211

Deelgemeenten

0-19

%

20-64

%

65 +

%

Totaal


678

0,22

1933

0,61

538

0,17

3149

ZOTTEGEM (Grotenberge)

262

0,23

762

0,66

137

0,12

1161


212

0,22

591

0,60

176

0,18

979


428

0,19

1335

0,60

468

0,21

2231


662

0,21

1875

0,60

613

0,19

3150

Totaal Zottegem

2964

0,21

8382

0,60

2535

0,18

13881

ZWALM (Beerlegem)

76

0,22

213

0,60

64

0,18

353

ZWALM (Dikkele)

39

0,24

97

0,59

29

0,18

165

154

0,25

375

0,61

87

0,14

616

ZWALM (Hundelgem) ZWALM (Meilegem)

68

0,20

215

0,63

60

0,17

343

ZWALM (Munkzwalm)

411

0,21

1213

0,62

345

0,18

1969

ZWALM (Nederzwalm-Hermelgem)

189

0,23

510

0,62

123

0,15

822

27

0,20

75

0,56

31

0,23

133

ZWALM (Roborst)

174

0,21

473

0,56

191

0,23

838

ZWALM (Rozebeke)

105

0,25

257

0,60

65

0,15

427

ZWALM (Sint-Blasius-Boekel)

172

0,23

456

0,61

116

0,16

744

ZWALM (Sint-Denijs-Boekel)

207

0,23

527

0,59

157

0,18

891

137

0,22

361

0,59

117

0,19

615

1759

0,22

4772

0,60

1385

0,17

7916

ZWALM (Paulatem)

ZWALM (Sint-Maria-Latem) Totaal Zwalm

Bron: bevolkingsdiensten van de betreffende gemeentebesturen, 1/01/2007 (indeling van leeftijd voor Brakel en Geraardsbergen is verschillend)

Bijlage 3 / p. 3

De tekst is gegroeid uit het werk van een schrijfgroep samengesteld uit mensen van onderstaande organisaties, en de inbreng van de leesgroep en de plaatselijke groep. Mensen met ideeën, suggesties en vragen kunnen in eerste instantie terecht op onderstaande contactadressen:

Streekoverleg Zuid-Oost-Vlaanderen Keizersplein 42, 9300 Aalst Tel. 053/60 77 02 [email protected] www.streekoverlegzov.be

Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen De Biesestraat 5, 9600 Ronse Tel. 055/20 72 65 [email protected] www.rlva.be

Toerisme Vlaamse Ardennen De Biesestraat 5, 9600 Ronse Tel. 055/38 86 35 [email protected] www.tov.be

Lokale Ontwikkelingsstrategie Vlaamse Ardennen

Recommend Documents