NIEUWS VOOR DE VRIENDEN januari april 2014

NIEUWS VOOR DE VRIENDEN januari – april 2014

Beste Vrienden, De tijd vliegt voorbij. Het jaar is net begonnen en we zijn weeral aan het einde. Zo ook met ons museum. 7 jaar gesloten: het lijkt eindeloos lang, maar ondertussen zijn er al drie jaar voorbij. Uiteraard zijn er dus ook nog 4 te gaan. Maar het zal sneller voorbij zijn dan we nu denken. Ons museum blijft ook wel in de actualiteit: begin dit jaar met de in gebruik name van het nieuwe depot, nieuwe tentoonstellingen in België met o.a. “350 jaar Academie” in het MAS, belangrijke tentoonstellingen in het buitenland zoals de opening van “Flemish Masterpieces from Antwerp” in Mumbai. Via de website van het museum blijf je perfect op de hoogte van alle activiteiten. Ik heb zelf de gewoonte genomen om elke maand er eens naar te surfen. Heel verrassend hoe veel je van het museum ontdekt, ook als het gebouw gesloten is. Voor vele bezoekers beperkt het museum zich tot wat er te zien is in de zalen. Maar er gebeurt veel meer buiten de zalen. De moderne media geven ons nu de kans om hier mee aan deel te nemen. Ook met de Vrienden blijven we elke maand mooie nieuwe activiteiten organiseren. Reden genoeg dus om opnieuw uw lidmaatschap te verlengen en mee de overbrugging te maken naar de opening binnen 4 jaar. Wij wensen u, namens de raad van bestuur en het secretariaat, een mooie kerstperiode en een heel gelukkig 2014.

Jan van den Nieuwenhuijzen Voorzitter

ACTIVITEITEN EXCLUSIEF VOOR DE VRIENDEN

JANUARI 2014:

Oskar Kokoschka Museum Boijmans Van Beuningen ROTTERDAM

‘Het grootste talent van de jongere generatie’, noemde Gustav Klimt hem. Museum Boijmans Van Beuningen toont het werk van Oskar Kokoschka (18861980); de meesterschilder die hele generaties kunstenaars inspireerde. Zo’n honderdvijftig schilderijen en tekeningen van Kokoschka zijn nu te zien in deze grote overzichtstentoonstelling. Naast privécollecties hebben internationale musea, zoals MoMA en Tate London topstukken in bruikleen gegeven. Aan de hand van acht thema's schetst de tentoonstelling een persoonlijk perspectief van de schilder op de periode rondom de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Van een serie kinderportretten, portretten van de Weense elite tot politiek geladen allegorieën. De expositie start met Kokoschka’s vroegste portretten en zijn ontdekking door de beroemde architect van het modernisme Adolf Loos en sluit af met zijn laatste zelfportret (1971/1972). Met de titel ‘Time, Gentlemen please’, gebaseerd op de oproep voor de laatste ronde in Engelse pubs, blikt Kokoschka vooruit op zijn eigen dood. Kokoschka dankt zijn succes vooral aan de beroemde modernistische architect Adolf Loos. De kring van Loos zorgde ervoor dat de jonge schilder een groot deel van de intellectuele elite van Wenen kon portretteren. Bekende personen die Kokoschka portretteerde waren publicist Karl Kraus en kunsthistoricus Karl Maria Swoboda. Daarnaast heeft muziek altijd een belangrijke rol in Kokoschka’s leven gespeeld en door Loos ontmoette hij de componisten Arnold Schönberg, Anton Webern en Egon Wellesz. Op 26-jarige leeftijd ontmoette Kokoschka de liefde van zijn leven: Alma Mahler, de weduwe van componist Gustav Mahler. In de drie jaar die hun relatie standhield was Alma een grote inspiratiebron voor Kokoschka. Naast de 400 liefdesbrieven, schilderde hij een portret van Alma in de stijl van de Mona Lisa, drie dubbelportretten - waarvan één te zien is in het museum - en maakte hij talloze tekeningen en lithografieën naar haar. Kort na het beëindigen van de relatie trouwde Alma met Bauhaus architect Walter Gropius. Het duurde lang voordat Kokoschka over de breuk heen was; hij liet zelfs nog een pop maken naar evenbeeld van Alma. 'Oskar Kokoschka - Mensen en beesten' is samengesteld door gastconservator Beatrice von Bormann. (www.boijmans.nl)

- zaterdag 11 januari 2014 om 9u30 (max. 50 personen)

Programma:

09u30: 11u00: 11u30: 12u30: 16u00: 17u30:

Prijs:

vertrek per bus op de L. De Waelplaats vóór het Museum aankomst Museum Boijmans Van Beuningen rondleiding in de tentoonstelling ‘Oskar Kokoschka – Mensen en beesten’ vrij bezoek aan het museum + vrije lunch vertrek terug naar Antwerpen vermoedelijke aankomst in Antwerpen – L. De Waelplaats

40,00 euro p.p.

Graag inschrijven ten laatste op 3 januari 2014 door overschrijving op rekeningnummer: BNP PARIBAS FORTIS BE30 2200 7234 0111, ING BE84 3200 0213 2959 of KBC BE34 7330 5016 4790 met vermelding: ’Kokoschka’. Indien er geen plaatsen meer beschikbaar zijn, krijgt u van ons bericht en wordt het inschrijvingsbedrag teruggestort.

FEBRUARI 2014:

‘1914 De avant-gardekunstenaars in oorlogstijd’ en ‘Florence!’ Bundeskunsthalle BONN

1914 De avant-gardekunstenaars in oorlogstijd De Eerste Wereldoorlog geldt als de ‘oercatastrofe van de 20ste eeuw’. Zeventig miljoen soldaten stonden in Europa, Afrika, Azië en op de wereldzeeën onder de wapenen, 17 miljoen mensen verloren hun leven. De beslissende jaren 1914-1918 vormden een eindpunt en een nieuw begin tegelijk. Ook de kunstenaars mengden zich in het strijdgewoel en de gebeurtenissen lieten in hun werk duidelijke sporen achter. Terwijl er vóór de oorlog een levendige uitwisseling tussen de Europese avant-gardekunstenaars plaatshad, verwoestte de grote oorlog dit vruchtbare samenspel op brute wijze. Op het eind van de oorlog was de koers voor de richtinggevende stromingen van de 20ste eeuw uitgezet. De tentoonstelling presenteert de artistieke activiteiten van deze dramatische tijd aan de hand van hoogwaardige schilderijen, tekeningen en beeldhouwwerken van Beckmann, Dix, Kandinsky, Kirchner, Klee, Lehmbruck, Macke, Malevitsj, Marc, Picasso, Schiele,… FLORENCE ! Florence fascineert van oudsher door zijn veelomvattende culturele erfgoed. Filosofen, schrijvers, architecten, ingenieurs, schilders en beeldhouwers hebben in de stad aan de Arno eeuwenlang talloze meesterwerken gecreëerd. Florence, dat is de stad van Dante en Boccaccio, van Donatello en Michelangelo, van Amerigo Vespucci en Macchiavelli en de thuishaven van de Medici. De tentoonstelling onderzoekt deze fascinatie door aan de Toscaanse hoofdstad en de ‘fantastische Florentijnse geest’ (Jacob Burckhardt) een omvangrijke presentatie te wijden. Daarin wordt het portret van de stad getekend over een periode van bijna 700 jaar: vanaf de economische mogendheid in de middeleeuwen via de wieg van de renaissance tot haar rol als intellectueel en kosmopolitisch centrum in de 19de eeuw. (www.bundeskunsthalle.de)

- zaterdag 15 februari 2014 om 8u00 (max. 40 pers.)

Programma: 08u00: 11u30: 12u30: 15u00: 18u: +/- 20u30:

Prijs:

vertrek per bus op de L. De Waelplaats vóór het Museum Nederlandstalige rondleiding in de tentoonstelling ‘1914’ vrije lunch Nederlandstalige rondleiding in de tentoonstelling ‘FLORENCE!’ + vrij bezoek aan het museum vertrek terug naar Antwerpen vermoedelijke aankomst in Antwerpen – L. De Waelplaats

45,00 euro p.p.

Graag inschrijven vóór 4 februari 2013 door overschrijving op rekeningnummer: BNP PARIBAS FORTIS BE30 2200 7234 0111, ING BE84 3200 0213 2959 of KBC BE34 7330 5016 4790 met vermelding: ‘Bonn’. Indien er geen plaatsen meer beschikbaar zijn, krijgt u van ons bericht en wordt het inschrijvingsbedrag teruggestort.

MAART 2014:

De Modernen. Duo’s Koningin Fabiolazaal ANTWERPEN

In deze vijfde tentoonstelling in de reeks De MODERNEN gaan zelden geziene kunstparels uit de Collectie Provincie Antwerpen de dialoog aan met werken uit de museumcollectie. Tot 26 januari 2014 is nog de keuze van de curatoren van het Koninklijk Museum en de provincie Antwerpen te zien. En vanaf 1 februari zorgt Jongbloed!, de jongerencrew van het KMSKA, voor een nieuwe opstelling. Jongbloed! is een denk- en doetank van het museum met jongeren tussen 16 en 24 jaar. Hun tentoonstelling vertrekt van dezelfde kunstwerken (mits enkele toevoegingen), maar vertelt een ander verhaal! (www.kmska.be)

- dinsdag 11 maart 2014 om 14u (max. 20 pers.) of

- zaterdag 22 maart 2014 om 11u (max. 20 pers.)

Prijs: 8,00 euro p.p. Duur: 1,5 uur

Graag inschrijven ten laatste op 4 maart 2014 door overschrijving op rekeningnummer: BNP PARIBAS FORTIS BE30 2200 7234 0111, ING BE84 3200 0213 2959 of KBC BE34 7330 5016 4790 met vermelding: ‘Duo’s + datum’. Indien er geen plaatsen meer beschikbaar zijn, krijgt u van ons bericht en wordt het inschrijvingsbedrag teruggestort.

APRIL 2014:

Rijksmuseum en/of Van Gogh Museum AMSTERDAM

Wegens groot succes organiseren we een tweede uitstap naar het Rijksmuseum in Amsterdam. Na 10 jaar verbouwen, restaureren en renoveren opende het Rijksmuseum in Amsterdam in 2013 opnieuw zijn deuren. De wereldberoemde collectie wordt nu op een geheel nieuwe wijze gepresenteerd. Bezoekers kunnen een reis door de Nederlandse (kunst)geschiedenis van de Middeleeuwen tot en met de 20ste eeuw maken. Het verhaal van Nederland wordt in een internationale context gepresenteerd in een chronologisch tijdpad. In 80 zalen vertellen 8.000 objecten het verhaal van 800 jaar Nederlandse kunst en geschiedenis. Rembrandts meesterwerk De Nachtwacht is het enige schilderij dat terugkeert naar zijn oorspronkelijke plaats. (www.rijksmuseum.nl)

U kan ook kiezen om het Van Gogh Museum te bezoeken waar op dat moment de tijdelijke tentoonstelling ‘Félix Valloton: Het vuur onder het ijs’ wordt voorgesteld. Van Gogh was een groot bewonderaar van Japanse prenten en liet zich in zijn kunst inspireren door Japanse thema’s. Hij was niet de enige: ook de FransZwitserse kunstenaar Félix Vallotton (1865-1925) werd beïnvloed door Japanse kunst. Vallotton behoorde tot Les Nabis (de profeten), een kring van kunstenaars die eind 19de eeuw een nieuwe weg insloeg naar een sterk decoratieve kunst. Vallotton hield bewust afstand tot de wereld en had een observerende houding in zijn schilderkunsten en zijn zwart-withoutsneden. In de tentoonstelling ‘Félix Vallotton: Het vuur onder het ijs’ worden schilderijen en prenten gecombineerd. Circa 60 schilderijen uit diverse internationale musea en privéverzamelingen geven samen met ongeveer 40 prenten uit de collectie van het Van Gogh Museum een overzicht van alle facetten van Vallottons oeuvre. Wat broeit er onder die afstandelijkheid van Vallotton? Wat is het vuur onder het ijs? (www.vangoghmuseum.nl)

- zaterdag 26 april 2014 om 8u30 (max. 50 pers.)

Programma: 08u30: 10u30:

vertrek per bus op de L. De Waelplaats vóór het Museum vrij bezoek aan het Rijksmuseum en/of het Van Gogh Museum vrije lunch

17u30: 19u30:

Prijs:

verderzetting vrij bezoek aan een of beide musea of aan de stad Amsterdam vertrek terug naar Antwerpen vermoedelijke aankomst in Antwerpen – L. De Waelplaats

19,00 euro p.p. voor de bus + 15,00 euro p.p. inkom Rijksmuseum 5,00 euro audiotour Rijksmuseum en/of 15,00 euro p.p. inkom Van Gogh Museum 5,00 euro multimediatour Van Gogh Museum

Graag inschrijven vóór 10 april 2014 door overschrijving op rekeningnummer: BNP PARIBAS FORTIS BE30 2200 7234 0111, ING BE84 3200 0213 2959 of KBC BE34 7330 5016 4790 met vermelding: ‘Rijksmuseum en/of Van Gogh Museum, met of zonder audio’. Indien er geen plaatsen meer beschikbaar zijn, krijgt u van ons bericht en wordt het inschrijvingsbedrag teruggestort.

MEDEDELINGEN

Op vertoon van uw lidkaart kan u gratis volgende tentoonstellingen bezoeken:

Het Gulden Cabinet. Koninklijk Museum bij Rockox te gast
tot 31 december 2016 Museum Rockoxhuis, Keizerstraat 12, 2000 Antwerpen Di tot zo: 10u-17u. Het Rockoxhuis is gesloten op maandagen, op 1&2 januari, op Hemelvaartsdag en op 25&26 december - open op paas- en op pinkstermaandag.

De MODERNEN. Duo’s
van 21 september tot 20 april 2014 Koningin Fabiolazaal, Jezusstraat 28, 2000 Antwerpen Di tot vrij en zon: 10u tot 17u, zat: 10u tot 18u Gesloten op maandagen, op 1 en 2 januari, op Hemelvaartsdag en op 25 december.

Happy Birthday Dear Academie. 350 jaar Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen
tot 26 januari 2014 MAS | Museum aan de Stroom, Hanzestedenplaats 1, 2000 Antwerpen Dinsdag tot zondag: 10u tot 17u Gesloten op maandagen (behalve op Paasmaandag en Pinkstermaandag), 1 januari, 1 mei, Hemelvaartsdag, 1 en 2 november en 25 december.

Rik Wouters. Hoogtepunten
tot eind 2017 Museum Schepenhuis Mechelen, Steenweg 1, 2800 Mechelen Di tot zon: 10u tot 17u, gesloten op maandagen, 24, 25 en 31 december en 1 januari.

Bruegelland
tot eind 2017 met focustentoonstelling Joseph Lies
tot 28 maart 2014 Stedelijk Museum Lier, Florent Van Cauwenberghstraat 14, 2500 Lier Di tot zo: van 10u-12u en van 13u-17u, gesloten op maandagen, 1 januari, op Pasen, op 1 mei, op Hemelvaartsdag, op Pinksteren, op 1 en 11 november en op 25 december.

ANDERE ACTIVITEITEN

De Modernen. Duo’s Koningin Fabiolazaal

Rondleidingen voor individuele bezoekers Zondag 5 januari om 14u30. Gratis voor Vrienden! Zonder inschrijving, max. 20 deelnemers.

Krokuskriebels: gezinsvriendelijke activiteiten tijdens de Krokusvakantie (1-9 maart) Om ter hardst kijken – een familiespel woensdag 5 maart om 10u30 en om 13u30 vrijdag 7 maart om 10u30 Duur: 1,5 uur Reservatie: 03/224.95.61 Gratis voor kinderen en Vrienden! Of vraag doorlopend naar het gratis kijk- en doeboekje aan de balie van de tentoonstelling.

Erfgoeddag 27 april Thema: Grenzeloos Op Erfgoeddag bouwt het KMSKA een nieuwe tentoonstelling van De Modernen op in de Koningin Fabiolazaal. Collectiebeheerders leggen je uit wat er allemaal komt kijken bij het veilig laten reizen van kunstwerken. Ze tonen hoe een schilderij wordt ingepakt in een transportkist. Je kan ook foto’s en filmpjes bekijken van eerdere spectaculaire kunsttransporten van het museum. Demonstraties van 30 minuten om 10u30, 11u30, 12u30, 13u30, 14u30, 15u30 en 16u30. Gratis toegang van 10 tot 18 uur. Programma onder voorbehoud. Het definitieve programma vind je vanaf maart op de website www.erfgoeddag.be.

Het Gulden Cabinet Museum Rockoxhuis

Rondleiding voor blinden en slechtzienden Woensdag 26 februari om 10u30 en 15u. Thema: Middeleeuwse en renaissancekunst Gratis! Samenkomst in de hal van Museum Rockoxhuis. Maximaal 6 deelnemers + begeleiders. Op voorhand inschrijven is noodzakelijk: [email protected], tel.: 03/224.95.50 Assistentiehonden zijn toegelaten.

Krokuskriebels: gezinsvriendelijke activiteiten tijdens de Krokusvakantie (1-9 maart) Een familieworkshop rond de stillevens in de tentoonstelling Donderdag 6 maart om 10u en om 13u30 vrijdag 7 maart om 13u30 Duur: 2 uur Reservatie: 03/201.92.85 Gratis voor kinderen en Vrienden!

Of vraag doorlopend naar het gratis kijk- en doeboekje aan de balie van de tentoonstelling.

Atelierflat van Jozef Peeters

Kunstenaar Jozef Peeters beschilderde zijn woning volgens de constructivistische opvattingen, ontwierp zelf de meubels en toverde de flat om tot een uniek modernistisch kunstwerk. Rondleidingen voor individuele bezoekers Elke eerste en derde zaterdag van de maand. Bestel je tickets online via www.kmska.be. Prijs: 5 euro + reserveringskosten Samenkomst aan de deur van de De Gerlachekaai 8, 2000 Antwerpen.

LEZINGEN OP ZONDAG Tot maart nodigt het KMSKA iedere eerste zondagochtend van de maand een spreker uit voor een boeiende causerie. Dit seizoen zijn de sprekers en onderwerpen zeer divers: van Ensorspecialist Herwig Todts over de artistieke smaak van James Ensor, tot museumdirecteur Wim Pijbes over het succes van het nieuwe Rijksmuseum. Iedere lezing duurt ongeveer een uur.

Zondag 5 januari 2014 Het nieuwe Rijksmuseum Wim Pijbes Hoofddirecteur Rijksmuseum Amsterdam

Zondag 2 februari 2014 François Franck, promotor van Rodin tot Poesjenel Nanny Schrijvers Wetenschappelijk onderzoeker Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen

Zondag 2 maart 2014 James Ensor en de kunsthistorische canon Dr. Herwig Todts Wetenschappelijk onderzoeker Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen

Aanvang: 11u (deuren: 10u30) Prins Leopold Instituut voor Tropische Geneeskunde,Nationalestraat155, 2000 Antwerpen De lezing van 5 januari 2014 is in de Aula P.G. Janssens, Sint-Rochusstraat 43, 2000 Antwerpen. Gratis Inschrijven verplicht via www.kmska.be of 03/224.95.50

TEKENINGEN EN PRENTEN

James Ensor, Schilderend geraamte, geraamte, 1896, Infraroodreflectogram detail. James Ensor, De dode haan, haan, 1894, Städtische Kunsthalle Mannheim, detail.

Onder de vele soorten van tekeningen vormt de zogenaamde ondertekening een bijzondere soort. Uit eeuwenoude en moderne handleidingen voor schilders (schilderstraktaten) weten we dat zij de uitvoering van een schilderij aanvatten met het aanbrengen van tekens of aanwijzingen op de grondlaag g van het schildersdoek of -paneel. paneel. Deze indicaties kunnen in een vloeibaar medium met een penseel worden aangebracht of met een droog medium zoals een stukje houtskool of potlood op de grondlaag worden getekend. De ondertekening kan in de loop van de uitvoering van het schilderij als een leiddraad worden gebruikt. Doorgaans verdwijnt deze ondertekening onder de verflagen die de schilder aanbrengt. Er zijn wel onafgewerkte schilderijen bewaard waarop een gedeelte van de aanzet van de compositie zichtbaar zicht is gebleven. Evengoed worden sommige verflagen na vele jaren of eeuwen min of meer doorzichtig en wordt de ondertekening opnieuw zichtbaar. Een veelgebruikte visualisatietechniek in het schilderijenonderzoek is de infraroodreflectografie. Deze techniek techniek maakt gebruik van het onzichtbare, warme infrarode licht. Infrarood licht dringt gedeeltelijk door de bovenste verflagen van een schilderij heen. Met een infraroodcamera kan een opname

worden gemaakt van het infrarode licht dat gereflecteerd wordt. Koolstofhoudende elementen, zoals potloodlijnen, absorberen het infrarode licht evenwel en daardoor kan de ondertekening worden gevisualiseerd. In het kader van het Ensor Research Project werden van nagenoeg alle schilderijen van Ensor in de museumverzameling infraroodreflectogrammen gemaakt. Ze bieden uiteraard veel informatie over de opbouw van de schilderijen. Maar de ondertekening zal ook worden bestudeerd in relatie tot de gewone tekeningen die we van Ensor kennen. Herwig Todts

Vrienden van het KMSKA vzw Gebouw H, Lange Kievitstraat 137 2018 Antwerpen Tel: 03/237.75.09 Tel. KMSKA: 03/242.04.11 E-mail: [email protected]