NIEUWS
met elkaar voor elkaar
Er verandert de komende jaren veel voor de zorg aan huis, de jeugdzorg en voor mensen die moeilijk aan het werk komen. De gemeente Doetinchem bereidt zich voor op die veranderingen. Daarbij vindt de gemeente het belangrijk om te weten welke wensen en ideeën inwoners, zorgen welzijnsorganisaties, dorps- en wijkraden en bijvoorbeeld bedrijven hebben. Om daar achter te komen, organiseerde de gemeente deze zomer twee brede lokale discussies. In deze nieuwsflits een weergave van de discussie op woensdag 4 september.
De punten op de ‘i’ tijdens tweede lokale discussie Op 1 januari 2015 krijgen gemeenten nieuwe taken op het gebied van jeugd, werk en zorg. Het gaat om grote veranderingen, die we ook wel ‘decentralisaties’ noemen. Of ‘transities’. In Doetinchem zien we in deze decentralisaties ook kansen. Bijvoorbeeld om het anders en beter te doen. Met minder bureaucratie, eenvoudiger en dichterbij de mensen om wie het gaat. Maar hoe gaan we dit allemaal organiseren? “Op die vraag proberen we het antwoord te vinden”, schetst Ron Frerix op 4 september 2013 in het Graafschapstadion. Ruim 150 mensen zijn naar het stadion gekomen voor het vervolg van de brede lokale discussie over de toekomst van de zorg in Doetinchem. De punten op de ‘i’, luidt de titel van de bijeenkomst ook wel. “Niet omdat we de illusie hebben om er vandaag uit te komen. Maar wel omdat we verder willen met het ei dat op 1 juli is gelegd. Dus misschien moeten we wel zeggen: ‘De punten op het ‘ei’”, opent avondvoorzitter Anja Wormeester. Drie conclusies Frerix, die projectleider is van deze ingewikkelde vraag, vervolgt zijn verhaal met een schets van de veranderingen die eraan komen. Om vervolgens aan te geven welke
flits
Nummer 4 September 2013
Nieuwsflits over de ontwikkelingen in het sociale domein
antwoorden de lokale discussie van 1 juli al heeft opgeleverd. “Gebruik het gezonde boeren verstand en ‘doe normaal’. Dat is de eerste conclusie. De tweede is: de Buurtcoach wordt erkend en herkend als een belangrijk uitgangspunt. En tot slot: er blijkt een brede steun voor het Wijkwerk Nieuwe Stijl en de kernbegrippen Eenvoudig, Nabij, Transparant en Betaalbaar.” De uitkomsten van 1 juli komen overeen met de insteek die de gemeente heeft. Frerix vervolgt: “ We zijn op de goede weg. We moeten het goede behouden, maar wel toezien op minder managementlagen, minder bureaucratie en op korte lijnen. En we moeten ons niet alleen richten op degenen die zorg nodig hebben, maar ook op gezonde mensen. Want hen hebben we straks keihard nodig.” Eerste model De projectleider vertelt dat de opbrengst van 1 juli is gebruikt voor een eerste schets van het Doetinchemse model; de manier waarop we straks in Doetinchem de zorg organiseren (zie ook volgende pagina). Ook vertelt Ron Frerix dat de afgelopen zomer een verdere verdiepingsslag is gemaakt. Zo is de aanpak van de Buurtcoach geëvalueerd en is de werking van De Kanteling onder de loep genomen. Aan het eind van zijn toelichting en het beantwoorden van diverse vragen
INHOUD Punten op de ‘i’ Wat staat vast? Doetinchems model Extra input Meer met minder geld Reacties Nog een bijeenkomst Bestuurlijk Gemeenteraad aan zet Klankbordgroep Jeugd
concludeert hij: “We krijgen die taken naar ons toe, dus we moeten echt iets en we moeten hierover met elkaar in gesprek blijven.”
Wat staat vast? Al in 2011 is in Doetinchem gestart met het veranderen van de zorg. De decentralisaties (dus de nieuwe taken op het gebied van werk, zorg en jeugd) waren toen weliswaar nog niet bekend, maar de behoefte in de samenleving aan een ‘andere gemeente’ werd wel steeds duidelijker. Nu de decentralisaties steeds dichterbij komen, zet Doetinchem die koers voort. • We werken volgens Wijkwerk Nieuwe Stijl (WNS). Zoveel mogelijk in de wijken en buurten, dus dichtbij de inwoners. • De Buurtcoach heeft een centrale rol binnen WNS. • We maken gebruik van de eigen kracht in de samenleving en van de eigen omgeving van inwoners. • Kernbegrippen zijn: Eenvoudig, Nabij, Transparant en Betaalbaar. • We sluiten ook aan bij de uitgangspunten die in de regio Achterhoek zijn vastgesteld.
NIEUWS Definities
met elkaar voor elkaar
flits
Doetinchemse aanpak omgeving Burger
0e, 1e en 2e lijns zorg Regelmatig komen de termen 0e, 1e en 2e lijns zorg voorbij. Maar waarover hebben we het dan precies? Om verwarring te voorkomen, heeft Doetinchem de definities in kaart gebracht.
0e lijns zorg Met 0e lijns zorg wordt iemands eigen omgeving bedoeld, het eigen netwerk van buren, familie, bekenden of kennissen. Maar denk ook aan sportverenigingen, de kerk of de bredescholen. Deze zorg wordt doorgaans informeel geregeld en is laagdrempelig en in feite voor iedereen bereikbaar. Ook de ouderensteunpunten en wijkcentra vallen onder de 0e lijns zorg. Of bijvoorbeeld de balie van het Zorgplein van de gemeente.
1e lijns zorg De 1e lijns zorg zijn de huisarts en bijvoorbeeld de wijkverpleegkundige. Of het jeugd- en jongerenwerk. Maar ook het Wijkbedrijf en de Buurtcoaches vallen onder de 1e lijns zorg.
2e lijns zorg De 2e lijns zorg wordt ook wel de ‘dure’ zorg genoemd. Voor deze zorg is een indicatie nodig. Met andere woorden: deze zorg is niet zomaar toegankelijk. Denk aan het ziekenhuis of aan huishoudelijke hulp. Maar ook schulddienstverlening of bijvoorbeeld de jeugdzorg vallen onder de 2e lijns zorg.
Zorgconsulent
Buurtcoach
Inkomensconsulent
Afhandelingskantoor
Ziekenhuis
Sensire Wijkbedrijf Bureau Lindenhout Jeugdzorg
Etc… Etc…
Wel 200!!
Op weg naar het Doetinchemse model “Eigenlijk houden we er niet van om het te hebben over ‘modellen’. Tenslotte gaat het om mensen en niet om theorieën. Toch helpt een plaatje wel om uit te leggen hoe de toekomst er mogelijk gaat uitzien.” Ron Frerix laat de aanwezigen in het Graafschapstadion de contouren zien van hoe de gemeente Doetinchem op dit moment de toekomstige organisatie van de zorg ziet. Burger centraal “In het Doetinchemse model staat de burger centraal. Als die burger een vraag of probleem heeft, is het de bedoeling dat hij of zij eerst in de eigen omgeving naar een oplossing zoekt. Deze gedachte om de verantwoordelijkheid weer meer terug te leggen in de samenleving, bestaat al langer en heet ‘De Kanteling’.” Toegang tot zorg “Lukt het niet om de problemen op te lossen in de eigen omgeving, dan blijven er verschillende manieren om ‘hulp van buiten’ in te schakelen. De gemeente houdt een ‘Zorgconsulent’ en een ‘Inkomensconsulent’, voor vragen en problemen op het gebied van (jeugd) zorg en werk. Maar een inwoner kan bijvoorbeeld ook bij de Buurtcoach aankloppen. Deze Buurtcoach heeft
daarbij iets bijzonders. Terwijl de Zorgconsulent en de Inkomensconsulent in feite afwachten totdat de burger naar hen komt, gaat de Buurtcoach zelf op pad als hij/zij signalen opvangt. Dus tweerichtingsverkeer. Deze tweede stap in het model noemen we de toegang tot zorg. Deze toegang moet vooral laagdrempelig zijn en ontschot, dus met zo min mogelijk loketjes.” Achter de schermen “De burger raakt nu vaak verstrikt in de wirwar aan regels en formulieren en ziet dan door de bomen het bos niet meer. Het ‘Afhandelingskantoor’ regelt straks de organisatie van de zorg. De burger hoeft de medewerkers van dit kantoor niet te zien. Het is ook geen bureaucratische laag erbij. Maar het is wel werk dat moet gebeuren en dat ook nu al gebeurt door de gemeente. De naam ‘Afhandelingskantoor’ is trouwens alleen een werknaam.” Zorgaanbod “De 2e lijns zorg en hulpverlening blijft bestaan. Maar op dit moment telt Doetinchem meer dan tweehonderd aanbieders en hun werkzaamheden overlappen elkaar gedeeltelijk. Voor de toekomst zit juist hierin nog een uitdaging: kunnen we dit slimmer organiseren?”
NIEUWS
met elkaar voor elkaar
flits
Extra input Evaluatie van de Buurtcoach en De Kanteling De projectgroep heeft dankbaar gebruik gemaakt van de input uit de eerste lokale discussie op 1 juli 2013. Maar er werd deze zomer meer bruikbare informatie opgehaald. Zo is de aanpak van de Buurtcoach geëvalueerd en vond ook een onderzoek plaats naar De Kanteling. Sinds september 2012 zijn in Doetinchem Buurtcoaches actief. De vragen aan de Buurtcoaches kunnen overal over gaan. Van vragen rondom zorg tot werk(loosheid) of van financiële problemen tot bijvoorbeeld problemen in het gezin. De Buurtcoach is een generalist, die hulp biedt bij eenvoudige én ingewikkelde (meervoudige) problemen. Buurtcoach nu al onmisbaar Hoewel de Buurtcoaches nog maar in twee wijken (Overstegen en de Huet) te vinden zijn, blijkt uit de evaluatie dat zij nu al onmisbaar zijn. “Zij vervullen een
centrale rol bij de ondersteuning van bewoners. Dat deze ondersteuning dichtbij mensen in de buurt en zelfs bij hen thuis plaatsvindt, krijgt veel waardering”, valt onder meer in het evaluatierapport te lezen. De Kanteling De Kanteling betekent: meer verantwoordelijkheid terugleggen in de samenleving. Niet langer moet de oplossing vanuit het aanbod worden gezocht, maar vanuit de vraag of het probleem van de inwoner. De focus ligt daarbij op wat iemand nodig heeft, in aanvulling op wat men zelf kan. In Doetinchem is deze mentaliteitsverandering (want dat is De Kanteling ook al) in 2011 ingezet en het werkt! Uit de evaluatie van deze zomer blijkt dat vaker dan voorheen de oplossing wordt gevonden in de eigen omgeving van mensen of in het algemene aanbod in Doetinchem.
Het resultaat is - nu al - dat minder (dure) voorzieningen worden verstrekt. En dat scheelt in de kosten. Decentralisaties Het is de bedoeling dat zowel de gemeente als de zorgpartners steeds meer ‘gekanteld’ werken. Ook bij de nieuwe taken die op het bordje van de gemeente komen en waarmee instellingen te maken gaan krijgen (de decentralisaties), speelt De Kanteling een belangrijke rol. Interesse? De projectgroep neemt de uitkomsten van de evaluaties mee in de verdere uitwerking van de ‘Doetinchemse aanpak’. Interesse in de evaluatierapporten? Stuur een e-mail naar decentralisaties@ doetinchem.nl. Binnenkort komen deze rapporten ook op de website van de gemeente Doetinchem.
Meer doen met minder geld We kunnen er niet omheen: de decentralisaties zijn ook een bezuiniging. De gedachte van het Rijk is dat met de decentralisaties een verschuiving ontstaat van ‘dure’ 2e lijns zorg naar goedkopere 1e en 0e lijns zorg. Immers, als de zorg straks dichterbij inwoners georganiseerd is, kunnen problemen en hulpvragen eerder worden herkend en opgelost. Misschien wel vóórdat de problemen ernstiger worden of zelfs
uit de hand lopen. Een andere gedachte is dat de overlap in het zorgaanbod minder wordt. De zorg kan kortom efficiënter en daarmee goedkoper, is de gedachte. Samen met meer aandacht voor preventie moet dit volgens de Rijksoverheid leiden tot een flinke besparing. Ron Frerix tijdens de bijeenkomst van 4 september: “We krijgen er als gemeente vanaf 2014 zo’n veertig miljoen euro bij. Dat is substantieel
geld, waar we veel mee kunnen doen. Maar we krijgen ook meer taken naar ons toe, veel meer dan het geld dat er tegenover staat. We maken ons daarom geen illusies: veertig miljoen is fors, maar al met al wordt het een stuk minder dan nu. Dat betekent dat we met elkaar slimmer moeten omgaan met wat we hebben. ‘Meer doen met minder geld en meer burgerkracht’, is het devies.”
NIEUWS
met elkaar voor elkaar
flits
Discussietafels Eyeopeners, handreikingen, tips en vragen De lokale discussies zijn ook bedoeld om van inwoners, professionals, ondernemers en vertegenwoordigers van bijvoorbeeld wijk- en dorpsraden te horen hoe zij tegen de veranderingen aankijken. Ook woensdag 4 september werd hard gewerkt aan de verschillende discussietafels. Dit keer was de vraag: hoe werkt het Doetinchemse model volgens u? Het resultaat zijn talloze eyeopeners, handreikingen, tips en vragen. Een greep uit de reacties. • Hoe zorg je ervoor dat de Inkomensconsulent de cliënt centraal stelt en niet de financieringsbron? • Waar zijn het CJG, de Jeugdgezond heidszorg, de huisarts en andere medici, de Woningbouw en bijvoor beeld de wijkverpleegkundige gebleven in het plaatje? • Hoe klopt de huisarts aan bij het ‘Afhandelingskantoor’? Of klopt deze helemaal niet aan bij dit kantoor? • Maak duidelijk wat het ‘Afhande lingskantoor’ doet. Voorkom een extra bureaucratische laag! • Hoe zit het straks met de zorginkoop? • Hoe kunnen mensen met een laag niveau of een verstandelijke beper king zelf verantwoordelijk zijn voor hun zorgplan (of voor de oplossing van hun probleem)? • De wens van mensen die zorg ontvangen, is dat een aanvraag snel wordt afgehandeld! • Hoe lossen we de zorgfraude op? • Een aanvraag via de AWBZ gaat nu sneller dan via de Wmo. Hoe is dat straks?
• Tweehonderd organisaties is inder Benut ook de kracht die er in de daad erg veel. Misschien moeten we samenleving is. Misschien wel via een meer gaan samenwerken in ideeënmakelaar. ‘Fact teams’ of wellicht is een zorg• Probeer zoveel mogelijk te voor coöperatie een idee. Maar wie komen dat je aparte loketjes krijgt. bepaalt wie er blijft? Kunnen bijvoorbeeld de functies van • Denk eens aan een Stadskamer. Zorgconsulent, Inkomensconsulent De Stadskamer bestaat uit inwoners en Buurtcoach worden samenge die diensten aanbieden. Bijvoorbeeld voegd in één functie? Kunnen zij via om de inwoner te helpen bij het een wijkteam georganiseerd zijn? inschakelen van hulp (uit de eigen Ontschot de zorg! omgeving). Het idee is: • Sluit ook aan bij wat in omliggende van Doetinchemmers, gemeenten gebeurt. Spreek zoveel voor Doetinchemmers. mogelijk één taal! En: Zorgverlening • De gemeente zou de concurrentie over gemeentegrenzen heen is tussen de aanbieders behoorlijk nodig. moeten beperken. • Wie is er eindverantwoordelijk voor • Buurtcoaches zijn nodig, maar in een casus? hoeverre blijft het specialistenwerk • Wat doen we in SOS-gevallen en de specialistische kennis bestaan? (noodgevallen)? En hoe werkt de Buurtcoach samen • Het plaatje van het Doetinchemse met die tweehonderd aanbieders? model is misschien wel iets te een• Wordt het straks niet moeilijker om voudig. De werkelijkheid is hulp te krijgen? complexer. • Wie stelt de indicatie vast? De Zorgconsulent, de professional, de 2e lijns zorg, het CIZ, of…? • Lukt het om één aanspreekpunt te houden? • Eén team in de wijk met een breed specialisme is ideaal. Maar laat het wel werken zoals de Gamma: met openingstijden van 9.00 tot 21.00 uur. Uit een van de groepjes: “Een compliment. • Dichtbij de inwoHet is fantastisch wat er nu al staat.” ner is positief.
Informatiebijeenkomst Dit is nog maar een klein deel van de vele resultaten uit de werkgroepjes. Alle vragen, opmerkingen en handreikingen zijn echter genoteerd. Door enkele groepjes zijn ook aantekeningen nagestuurd. Alle inbreng wordt mee-
genomen in de verdere uitwerking van het Doetinchemse model. In het najaar koppelt de gemeente het uiteindelijke resultaat terug aan de samenleving. Dit gebeurt opnieuw via een lokale bijeenkomst.
Was u bij de lokale discussie van 1 juli 2013 of 4 september 2013? Dan ontvangt u hiervoor een uitnodiging. De bijeenkomst wordt ook via de komende Nieuwsflits en via de media aangekondigd.
NIEUWS
met elkaar voor elkaar
flits
Bestuurlijk ‘Wij moeten er samen voor zorgen’ De brede lokale discussies in het Graafschapstadion zijn het initiatief van het college van burgemeester en wethouders van Doetinchem. De betrokken wethouders luisterden dan ook goed naar de inbreng van de aanwezigen. Hun reacties na afloop van de tweede discussieavond. Steven Kroon, wethouder Financiën en Werk: “Ik vind het fantastisch dat zoveel inwoners en professionals naar deze bijeenkomsten zijn gekomen. Ik merk dat er in grote lijnen draagvlak bestaat voor
de Doetinchemse aanpak. Dat sterkt mij in de gedachte dat we op de goede weg zijn. Het mooiste idee van vanavond? Misschien wel het idee voor de zorgcoöperatie. Dit past bij de Achterhoek en bij wat de stad nodig heeft.” Loes van der Meijs, wethouder Jeugd: “Wij moeten er samen voor zorgen dat de mensen die écht zorg nodig hebben, deze ook krijgen. Maar wij hebben de wijsheid niet in pacht. Dat hebben de aanwezigen vanavond hier in het stadion absoluut wel!”
Jan Bart Wilschut, wethouder Zorg en Welzijn: “Wat mij deze avond vooral is opgevallen? Dat is dat we elkaar - dus inwoners, professionals en gemeente - heel hard nodig hebben om de veranderingen voor elkaar te krijgen. Laat ik over één ding duidelijk zijn: de veranderingen waar we nu voor staan, is ons gemeenschappelijke probleem.”
Klankbordgroep Jeugd ‘Wij maken punten bespreekbaar’ Ook jongeren willen bij deze grote veranderingen hun stem laten horen. Met de oprichting van de Klankbordgroep Jeugd hebben zij hiertoe zelf het initiatief genomen. Woensdag 4 september heeft de Klankbordgroep zich in het Graafschapstadion gepresenteerd aan de samenleving. “Wij willen de punten bespreekbaar maken, waar jongeren in het dagelijks leven tegenaan lopen. Uiteindelijk willen
we uitkomen op oplossingen”, laat een van de leden van de Klankbordgroep de aanwezigen in het stadion weten. Samen met andere jongeren in de gemeente Doetinchem wil de Klankbordgroep op zoek naar mogelijkheden en deze vervolgens bespreekbaar maken bij de professionals en gemeente. De belangrijkste onderwerpen waarover de Klankbordgroep zich buigt, zijn betaalbare huisvesting voor jongvolwassenen, passende hulpverlening, werk en inko-
men en scholing. “Dit is de kans voor jongeren om van zich te laten horen”, aldus de Klankbordgroep. Contact De Klankbordgroep Jeugd is bereikbaar via e-mail (
[email protected]). Of word vriend op Facebook via Jeugd Klankbordgroep.
NIEUWS
met elkaar voor elkaar
flits
Gemeenteraad De raad is nu aan zet: besluit in november Uiteindelijk beslist de gemeenteraad hoe de organisatie van de zorg in Doetinchem er straks uitziet. Via bijvoorbeeld werksessies wordt de raad zorgvuldig voorbereid op dit belangrijke besluit. Woensdag 11 september kreeg de raad de primeur van het aangevulde Doetinchemse model. Precies een week na de lokale discussie in het Graafschapstadion kwam de gemeenteraad bijeen, om bijgepraat te worden over de ideeën en de stand van zaken tot nu toe. Voor de raadsleden die ook in het Graafschapstadion aanwezig waren, kwam de presentatie van gemeentesecretaris Nicolette van Waart bekend voor. Op één onderdeel na: het Doetinchemse model zag er anders uit. Verbeterslag “We zijn inderdaad direct aan de slag gegaan met de input van 4 september”, laat projectleider Ron Frerix weten. “De huisarts, jeugdgezondheidszorg en bijvoorbeeld de wijkverpleegkundige hadden we geen plek in het schema gegeven. Onterecht natuurlijk, ook zij zijn een belangrijke ingang naar zorg. Ook was er veel onduidelijkheid over het Afhandelingskantoor. Dat hebben we nu geprobeerd te verduidelijken. Daarnaast heeft de discussie in het stadion meer duidelijkheid gegeven over het veld met
Colofon
aanbieders. Dat hebben we eveneens in het schema verwerkt. De werkelijkheid is inderdaad complexer dan we in het eerste plaatje lieten zien. Het nieuwe plaatje is een eerste verbeterslag.” Geen standaard model De raadsleden herkennen veel in het plaatje. Maar zij zijn ook kritisch. Na een korte workshop realiseren de raadsleden zich dat standaard ‘sturingsmodellen’ niet werken. “Het is onmogelijk om te kiezen voor één standaard model”, klinkt het. “We komen minstens uit op een mix”, zegt een ander. “In theorie kan zo’n model werken, maar de praktijk zegt misschien wel iets anders”, wordt ook gezegd. En: “Waarom maken we niet met ons boerenverstand een Doetinchems of Achterhoeks model?”
Dus een Doetinchems model. Al moeten we dit wel met elkaar verder uitwerken.” Besluitvorming Eind oktober neemt het college van burgemeester en wethouders een definitief besluit. Vervolgens is de gemeenteraad aan zet. Deze start de raadsdiscussie in oktober en besluit uiteindelijk eind november. Daarna volgt in 2014 de implementatie. Ook daarbij wordt de samenleving nauw betrokken.
Gemeentesecretaris Van Waart concludeert na afloop: “We komen uit op dezelfde conclusies. Een standaard model werkt niet, het wordt op z’n minst een mix.
De nieuwsflits ‘Met elkaar, voor elkaar’ is een uitgave van de gemeente Doetinchem. De nieuwsflits is in principe bedoeld voor medewerkers van de gemeente, deelnemers aan de projecten, college- en raadsleden. Omdat deze editie helemaal in het teken staat van de bijeenkomst op 4 september 2013, ontvangen dit keer ook de genodigden en deelnemers van deze bijeenkomst de nieuwsflits. Heb jij ideeën, vragen of nieuws wat je wilt delen? Of wil jij de nieuwsflits in de toekomst ook ontvangen? Mail dan naar
[email protected].
