NIEUWJAARSTOESPRAAK
De kracht van de stad! Welkom dames en heren op deze eerste zondag van 2016! Allereerst wens ik u, namens het college van burgemeester en wethouders, een heel erg gezond en gelukkig nieuwjaar!
En dat nieuwe jaar beginnen we vandaag samen, hier, in het Centre Céramique. Een nieuwe locatie en ook wel een beetje een nieuw tijdperk. Want – laat ik er maar meteen over beginnen, dan hebben we dat maar vast gehad - vanaf dit jaar kunt u nog maar 4 glazen drinken. En, troost u, voorlopig zijn het tenminste nog wel glazen. Wie weet hoe lang nog…
Dames en heren, 2016 wordt een jaar waarin we de resultaten van mooie en ambitieuze projecten gaan zien. Een kleine greep: Zo - realiseren we eind 2016 de A2 tunnel; - komen er meer sociale wijkteams in onze stad; - gaat de sociale dienst Maastricht samen met de vijf Heuvellandgemeenten op in de nieuwe dienst Sociale Zaken Maastricht-Heuvelland;
1
- openen we het Maastricht International Centre hier in het Centre Céramique; - en zal de nieuwe wijk van Maastricht, het Sphinxkwartier zichtbaar veranderen. Ik mag van mijn speechschrijver hier niet zeggen dat we trots mogen zijn op deze mijlpalen, want ‘trots’ en ‘mijlpaal’ zijn van die typische nieuwjaarsspeech-jeukwoorden. Maar ik doe het toch. Want natuurlijk zijn we supertrots. Want die resultaten leveren ons nogal wat op dit jaar. Om met de A2 tunnel te beginnen. Dit meerjarig en zeer ambitieus project is straks niet alleen een verbetering voor de bereikbaarheid van onze stad, waardoor de economische potentie van de hoofdstad en de werkgelegenheid zullen worden verstrekt. De stad zal vooral ook meer een geheel worden. Vijftien jaar geleden startte de stad de lobby met de oneliner “Op de snelweg van Amsterdam naar Genua staan zes stoplichten. En die staan alle zes in Maastricht.” Eind 2016 kunnen we zeggen: “daar waar ooit een vierbaansweg de stad doorkliefde, ontstaat nu een nieuw stuk Maastricht dat twee stadsdelen organisch verbindt.” De A2-tunnel, dames en heren, is veel meer dan een infrastructureel hoogstandje. Het verbindt de stad en het geeft een enorme impuls aan de leefbaarheid aan weerszijden van de Groene Loper die straks
2
bovenop het tunneldek verrijst. Maastricht, als sociale en saamhorige stad met een hoge kwaliteit van wonen en leven, krijgt daardoor nog meer glans. Maar behalve dat onze sociale stad fysiek bouwt, zoekt ze ook naar oplossingen voor knellende problemen van haar bewoners en werkt aan de versterking van de eigen kracht en zelfredzaamheid van de inwoners en de wijken. De introductie van de sociale wijkteams in meerdere wijken in onze stad draagt daaraan bij. Teams waarin, afhankelijk van de problemen in een wijk, verschillende instellingen (zoals de gemeente, zorginstellingen maar bijvoorbeeld ook de wijkagent en het Leger des Heils) samenwerken.
En we werken ook samen met omliggende gemeenten. Een resultaat daarvan is, ik zei het al, de samenvoeging van de sociale diensten van Maastricht met de vijf Heuvellandgemeenten per 1 januari. Die nieuwe dienst Sociale Zaken Maastricht Heuvelland levert betere diensten tegen lagere kosten.
En dan Maastricht als gastvrije, internationale universiteitsstad. Met de opening van het Maastricht International Centre kunnen vragen van inwoners rondom grensoverschrijdend werken of het vestigen in de regio Maastricht centraal en efficiënt worden beantwoord. Deze samenwerking tussen het grensinformatiepunt, het Holland Expat Centre South en het kennisinstituut ITEM gaat in maart op één locatie
3
van start. Hier in het Centre Céramique.
Tot slot het Sphinxkwartier. Daar zal dit jaar zichtbaar veel veranderen met onder andere de opening van het nieuwe filmhuis en de start van de verbouwing van het markante Eiffelgebouw. Door de ontwikkeling van deze wijk biedt Maastricht straks nieuwe ruimte voor ondernemerschap, creativiteit, vindingrijkheid, cultuur en ontspanning. Fysieke en creatieve ruimte die zo kenmerkend zijn voor een internationale universiteitsstad. Waardoor Maastricht weer een stap zet in haar ontwikkeling van een ‘stad met een universiteit’ naar een echte universiteitsstad.
En natuurlijk is de veiligheid in onze stad een groot aandachtspunt. De overlast en criminaliteit moeten verder teruggedrongen worden. Het veiligheidsgevoel van de inwoners in onze stad moet worden verbeterd. En daar wordt voortdurend hard aan gewerkt. Samen met Politie, het OM en ook andere partners zoals de belastingdienst. Zo zien we, door de intensieve samenwerking met politie op dit punt, een afname van de drugsoverlast. Ik kijk overigens uit naar het debat in januari waarin het drugsdossier uitvoerig door de gemeenteraad zal worden besproken. En. Gelukkig hebben we nog een rechtbank! Want die is van groot belang voor alle Zuid-Limburgse burgers en waar zou trouwens de hoofdstad zijn als de hele justitiële keten die laatste schakel zou
4
moeten missen?
Dames en heren, Het noemen van resultaten is een nieuwjaarsklus van de burgemeester, die daar dan ook goede sier mee maakt. Dank u dat ik namens u allen met de veren mag pronken. Maar ik doe dat dan ook echt namens u allen, namens ons allemaal.
Maar… De overheid als alles-wetend, alles-beslissend en alles-voor elkaar krijgend orgaan is niet langer het voor de hand liggende concept: de participatiesamenleving – een paar jaar geleden spotten we nog wel eens met dit begrip - begint steeds zichtbaarder vorm te krijgen. Dat vraagt van de Maastrichtenaren steeds meer zelfredzaamheid en onderlinge saamhorigheid. En dat bewijst de stad ook. Ik zie dat als ik op mijn fiets onze wijken bezoek. Andersom vraagt het van de overheid dat ze beter luistert, meer vertrouwen geeft, loslaat, stimuleert en faciliteert. En dat zien we nog te weinig als we zelf, als overheid, eerlijk in de spiegel kijken.
De gemeente moet datgene regelen wat bewoners zelf niet kunnen regelen, en heeft daarnaast als taak Maastrichtenaren te versterken in hun burgerkracht. Toch zien we nog onnodige regeldruk waar burgers allang in staat zijn om collectieve taken zelf te regelen.
5
Daarom is het geweldig dat we ook in Maastricht het ‘right to challenge’ introduceren. Bewoners van de stad kunnen de gemeente uitdagen om die taken aan hen over te dragen die de samenleving beter en goedkoper kan uitvoeren. Daar staat uiteraard tegenover dat de gemeente de initiatiefnemers bijstaat met raad, daad en ook met een financiële ondersteuning.
U kunt het zo gek niet bedenken, en als u denkt dat u een gek plan heeft, schroom dan niet om het nog gekker te maken. Groenonderhoud, opvang, vervoer, afvalinzameling; we weten niet waar de stad mee komt en we weten ook niet of en hoe het gaat werken. We weten nog niet waar samenleving eindigt en overheid begint, of andersom. We weten nog niet waar onze regelgeving het meest knelt, en waar we als overheid meer moeten loslaten. Daarom is het ook een pilot van twee jaar waarin we alles kunnen uitvinden om de participatiesamenleving nog sterker te maken. Dames en heren, de overheid mag echt nog wel eens goed in de spiegel kijken, gaf ik al aan. Maar dat mogen u en ik, als burgers van deze stad ook.
Het afgelopen jaar bewees Maastricht een echte sociale en saamhorige stad te zijn, een internationale en gastvrije stad bovendien; dat zie je aan de ruimhartige opvang van vluchtelingen. Maastricht liet zich
6
daarbij van haar aller- allerbeste kant zien, een voorbeeld van tolerantie en saamhorigheid. En nee, mijlpalen mochten niet worden benoemd, maar als iets een mijlpaal was, die mij met trots vervulde, dan was het wel het unanieme raadsbesluit om de opvang te verruimen. En natuurlijk is zoveel adhesie voor de vluchtelingenopvang niet voor iedereen even vanzelfsprekend. Natuurlijk zijn er in onze stad bij sommige van onze inwoners ook zorgen en angsten. En daar moet ook aandacht voor zijn, daar moeten we zorgvuldig mee omgaan. En dat doen we ook.
In de eerste wereldoorlog bood de stad – toen nog 40.000 inwoners – een veilig onderdak aan 15.000 veelal Belgische vluchtelingen. Zoveel zullen het er nu niet worden, maar de huidige vluchtelingenstroom is nog lang niet tot stilstand gekomen. Mensen blijven huis en haard in allerijl verlaten om met de grootste gevaren voor eigen leven en dat van hun dierbaren duizenden kilometers verder hun heil te zoeken en hun hel achter zich te laten.
Ik hoop van ganser harte dat we de kracht die in de stad aanwezig is nog meer versterken om de kwetsbaren in onze stad te kunnen helpen. Of het nu vluchtelingen zijn of mensen die al langer Maastrichtenaar zijn en in onzekerheid leven, armoede kennen of zich onveilig voelen. Al deze mede-Maastrichtenaren verdienen aandacht, moeten gezien en
7
gehoord worden en we moeten ons tot het uiterste inspannen hun kwetsbaarheid te beperken. We zullen die kracht met zijn allen moeten halen uit het besef dat we bevoorrecht zijn. Bevoorrecht dat we op dit stukje aarde mogen leven. In Europa, in Nederland en bovenal in de hoofdstad van Limburg. En dat zo’n groot voorrecht ons verplicht en inspireert om vanzelfsprekend de hand te reiken aan degene die minder geluk hebben gehad. Dames en heren, Ik nodig de overheid en samenleving uit om elkaar uit te dagen, het right to challenge te verzilveren, en samen tot een nieuw evenwicht te komen waarin ieders kracht optimaal wordt benut. Die uitnodiging is niet vrijblijvend. Het college daagt u daadwerkelijk uit, waag eens een gokje en kijk om u heen, nu, hier op deze nieuwjaarsreceptie, praat eens met iemand die u niet kent, Begin daar vandaag mee, luister naar andere ideeën en laat die uw eigen gedachten en ideeën verrijken. Deel uw kritische reflecties niet alleen thuis aan de keukentafel, deel het met anderen en zoek met ons mee naar oplossingen. En als u het lastig vindt om met degene die nu naast u staat een plan te smeden, breek dan het ijs door hem of haar uw ongebruikte
8
consumptiebonnen aan te bieden. Of, als u zelf dorstig bent, vraag om een bonnetje extra. Vier de saamhorigheid! Proost!
9
