DE KRACHT VAN DE STAD DE PRAKTIJK VAN ZELFORGANISATIES
Thaddeus Müller De Warme Stad
[email protected] Maatschappelijk Café van Beter Wonen Almelo, 25-11-2014
Opzet • Introductie • Inleiding
• Onderzoek • Realiseren van participeren
INLEIDING
Intro • Stadssocioloog • Betrokkenheid bij de buurt
• De Warme Stad • Onderzoek (o.a. Deventer, Drenthe,
Rotterdam) • Actie onderzoek (o.a. Tilburg, Arnhem)
Intro • Vrijwilliger • Lid van bestuur Opzoomer mee
• Lid van burgeradviesgroep
‘Rotterdammers voor mekaar’ (B&W) • Organiseer buurtactiviteiten • Actief voetbalclub (scheids/grens)
participatiesamenleving • Ideologie: van verzorgingsmaatschappij naar
participatiesamenleving • Vertrouwen en verantwoordelijk
• Kritiek: Wat zijn de grenzen van de
participatiesamenleving?
Sociaaleconomische context • Almelo en Rotterdam • Armoede/ Tegenprestatie • Sociale stijging & Empowerment
• Aandacht & Vertrouwen
Evelien Tonkens • De participatiesamenleving inhumaan? • Terugtrekkende overheid ? • De participatiesamenleving geeft verbetering van
grootschalige formele arrangementen op en legt alle vertrouwen in de informele sfeer. Die gaat ons ongetwijfeld teleurstellen. In de informele sfeer krijgen corruptie, nepotisme, ongelijkheid en willekeur alle kansen, weten we al sinds Max Weber.
Sociologie • ‘Sociale bindingen zijn problematischer geworden door
individualisering’
• Sociaal kapitaal neemt af (Putnam: Bowling Alone 2000)
• Liquide samenleving (Baumann)
Weinig oog voor de dagelijkse praktijk • Het onderzoek van cases / voorbeelden • Verloop
• Perspectief van de actoren • Bewoners: kracht en kwetsbaarheid • Rol van andere partijen (samenwerking, ondersteuning, etc.) • De rol van de onderzoeker: verkennen, beschrijven,
vergelijken, verklaren en overdragen
Twee voorbeelden uit Almelo • Uniekkreatief: hergebruik/betaalbaar • Broodplankenenzo. • Aveleijn: “mensen met een beperking”
• Levensleed: zelf zware tijden meegemaakt • Levend museum
• Ontmoetingsplek • Broedplek • Pasar malam / kerstmarkt • Voorbeeld Deventer: Zorg en Zelforganisaties
ONDERZOEK
Onderzoek Deventer • Hoe verloopt het proces van de realisering van
gemeenschappelijke diensten in de gemeente Deventer bezien vanuit het perspectief van de bewoners? • Groepsgesprekken (bewoners) • Interviews sleutelinformanten (bewoners, professionals) • Participerende observaties (bijeenkomsten)
• April-juli 2014 • Drie cases
Drie projecten • Lichte begeleiding van een professional: doortastend
• De professional is de ‘spin in het web’: voorzichtig • De professional op afstand: zelfstandig
DE KRACHT ÈN DE KWETSBAARHEID VAN ZELF DOEN
de betrokkenheid van bewoners • Meer hulpgevers dan hulpvragers
• ‘De klusjesman’
• Limiet aan betrokkenheid: tijd of interesse
de kracht van vergrijzing • “Zwitser leven gevoel”-perspectief versus “geranium”-
perspectief.
• Kracht van vergrijzing: 65 plus
• Voorbeeld: een dagje uit • Oude ouderen ?
de betekenis van hulp geven en ontvangen • Hulp is geen zakelijke transactie
• Betekenisvol: affectieve hulp • Levensleed: eenzaamheid, ziekte, onverwerkt verleden • Voorbeeld: pijnaanvallen
schroom • Is er wel veel vraag? • Schroom of vraagverlegenheid: angst voor overvragen,
niet tot last willen zijn • “Als ik me nu inzet voor anderen, dan voel ik minder gêne
om hulp te vragen als ik het zelf nodig heb, want dan heb ik het verdiend”.
schroom • Zelfbeeld: zelfstandigheid/onafhankelijkheid
• Oplossing: • kleine vergoeding
• pr • hulpvrager kan ook geven
de relatie tussen hulpgever en hulpvrager • Hulpgever = competent & Hulpvrager = behoeftig
• Hulpgever heeft ook behoefte: dagbesteding • ‘de hele dag binnen te zitten sippen’. • Voldoening: “Prima werk, zeggen ze, tof, dat krijg ik terug,
daar krijg ik echt schik van. Daar doe ik ook voor.” • Biografie: levensleed
de relatie tussen hulpgever en hulpvrager
• Diverse talenten: “Wij hebben twee paar linkerhanden,
wat best eens lastig is… Wie zou ons af en toe eens willen helpen met klussen in en om het huis en in de tuin? (In ruil voor een taart!)” (citaat uit Nabuurschap Noordenberg).
de relatie tussen hulpgever en hulpvrager • Biografie: levensleed, zoals het overlijden van een
partner, familielid of een vriend(in), psychisch klachten en chronische ziekten.
• Sociale vaardigheden: affectieve hulp
het organiseren van onderlinge hulp 1.‘matchmaker’ of ‘sociale makelaar’ • vaardigheden van een ‘sociaal entrepreneur’.
2. de zorg van Droogstoppel: afspraken maken, regelen, bespreken, afstemmen, vooruitdenken, plannen, controleren
het organiseren van onderlinge hulp Kwetsbaarheden • a) verplichtingen in andere domeinen (agenda) • b) onuitgesproken verwachtingen over het doel en de
vorm van de zelforganisatie. • pr
• agenda versus de ontmoetingsbenadering
het organiseren van onderlinge hulp Kwetsbaarheden a) verplichtingen in andere domeinen (agenda) b) onuitgesproken verwachtingen over het doel en de vorm van de zelforganisatie • pr • agenda versus de ontmoetingsbenadering
de rol van professionals • Maatwerk en variatie
• Grenzen en mogelijkheden aangeven
• Sociale dynamiek in de lokale gemeenschap.
SLOT: HET REALISEREN VAN PARTICIPEREN
Voorzichtige conclusie • Veel kwaliteit onder bewoners
• Veel betrokkenheid onder bewoners • Overheid kan hier gebruik van maken • Samenwerking is cruciaal (?)
Participatiesamenleving inhumaan? • Lokaal beleid • Betrokken beleid • Vertrouwen, verantwoordelijkheid, empowerment
• “Niet binnen zitten sippen”
• Oog voor sociaal economische positie.
Rol van organisaties • uitgaan van de krachten van bewoners
• oog hebben voor hun kwetsbaarheid
• bewoners bij staan waar dat nodig is.
Maatwerk ? Hoe ? Wat is uw keuze? • Geen project maar proces • Avontuur: uitproberen en falen is beter dan angst en
passiviteit • Ondersteunen is goed luisteren naar bewoners en (snel)
faciliteren • Niets beloven maar (veel) voor elkaar krijgen • Maatwerk is aan arendsoog voor een situationele aanpak
