Nieuwe NEN 1010 Matthieu Weijers (Sales Manager)

24/11/2015

Nieuwe NEN 1010 Matthieu Weijers (Sales Manager)

Hager_nl #hagernen

De NEN in 2015

24-11-2015

Nieuwe NEN 1010:2015

2

1

24/11/2015

24-11-2015

3


Het Hager team & trainer Roel Ritsma

24-11-2015


4

2

24/11/2015

De agenda Ochtend Roel Ritsma - NEN 1010 algemeen Roel Ritsma - Veranderingen & consequenties (deel 1) • Documenteren • Vlamboogdetectie Pauze: ± 11.00 uur Roel Ritsma - Veranderingen & consequenties (deel 2) • Hoger Harmonisch • 4p aardlekschakelaar i.c.m. 1-faseeindgroepen Freek Eggels - Normering, ontwikkelingen en Hager Pauze: ± 13.00 uur 24-11-2015

5


De agenda Middag Roel Ritsma - Veranderingen & consequenties (deel 3) • OSB • NEN1010 en medische ruimtes Rob Goedegebuur - Dagafsluiting Einde dag: ± 16.30 uur

24-11-2015


6

3

24/11/2015

Nieuwe NEN 1010:2015 Roel Ritsma

©

NEN 1010 Historie •

1e Druk (destijds N1010), september 1940

•

2e Druk, oktober 1962

•

3e Druk, 1984 - Deze druk was erg gewijzigd ten opzichte van eerdere versies door grote invloed van de IEC en de CENELEC

• 4e Druk, 1988 •

5e Druk, 1996/2000 - Bijzonderheden: aangewezen in het kader van het arbeidsomstandigheden besluit

•

NEN 1010:2003/2005, 2003/2005

•

NEN 1010:2007+correctieblad C1:2008, september 2008

•

NEN 1010:2015, oktober 2015 24-11-2015


©

8

4

24/11/2015

NEN 1010 Ook toen…

24-11-2015


9

©

Nieuwe NEN 1010:2015: waarom • Techniek evolueert en normen evolueren ook:

• toenemende hogere harmonische spanningen en stromen; • toenemende gevoeligheid van materieel (elektronica) voor overspanningen; • toenemend gebruik van zonnepanelen als (parallelle) energiebron; • toenemend gebruik van elektrische voertuigen. • Binnen Europa proberen we ‘te harmoniseren’, IEC 60364

met andere woorden de eisen binnen de verschillende landen het zelfde te krijgen

HD 60364

24-11-2015


©

10

5

24/11/2015

Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit Bouwbesluit verwijst naar de NEN 1010 (versie NEN 1010:2007+C1:2008) • Is met de publicatie van de NEN 1010 in het bouwbesluit de NEN 1010 ook ‘wet’, anders gezegd is de

genoemde NEN 1010 dwingend verplicht.

24-11-2015


©

11

Wetgeving en NEN 1010 Bouwbesluit • De NEN 1010 is geen ‘wet’ (… en dus ook niet gratis…) • Er is sprake van een gelijkwaardigheidsbeginsel: “Aan het voorschrift dat moet worden toegepast om te

voldoen aan een gestelde eis, behoeft niet te worden voldaan, voor zover op een andere manier aan dezelfde eisen wordt voldaan”. • … de nieuwe NEN 1010:2015 mag je die dus direct gebruiken, ook al staat ‘ie niet direct in het

bouwbesluit’ (volgens de geleerden zal dat per juli 2016 wel het geval zijn) • Let op: wettelijke verplichten kan ook zijn ‘contract-verplichting’.

24-11-2015


©

12

6

24/11/2015

Het belang van normen, in verband met de veiligheid. Woningbranden Verbond van verzekeraars: onderzoek oorzaak 600 woningbranden 30% onbekende oorzaak Van de bekende oorzaken 40% ‘kortsluiting’, dus de oorzaak van bijna 1 op de 2 woningbranden heeft met elektriciteit te maken.

24-11-2015


©

13

NEN 1010:2015 Veranderingen • Te veel voor één dag

• Meer ‘Europees’, 80% van de rubrieken is veranderd • Dus veel ‘n-bepalingen’ zijn verdwenen… maar er staan er ook nog veel in… Voorbeeld: n Om overbelasting te voorkomen moet voor de voeding van contactdozen voor algemeen gebruik in tot bewoning bestemde gebouwen, woonschepen, logiesverblijven en keukens bij toepassing van installatiedraad in buis, aangebracht volgens basisinstallatiemethode A1 of B1 volgens tabel 52.A.3 installatiedraad worden toegepast met een kerndoorsnede van ten minste 2,5 mm2.

• Gelukkig zijn ook veel veranderingen klein of ‘editorial’. Het is echt niet zo dat de norm opeens heel

anders is.

24-11-2015


©

14

7

24/11/2015

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen Hoofdstuk 1

DEEL 1 FUNDAMENTELE UITGANGSPUNTEN

Wijzigingen

11 Onderwerp en toepassingsgebied

Geen specifieke

12 Normatieve verwijzingen

Geen specifieke

13 Uitgangspunten

Ja, en daar staan we ook even bij stil

24-11-2015


15

©

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen Hoofdstuk 3 DEEL 3 VASTSTELLEN VAN ALGEMENE KENMERKEN

Wijzigingen

31 Beoogd doel, voedingsbronnen en indelingen

Lijkt heel nieuw, is het niet echt

32 Classificatie van externe invloeden

Geen specifieke

33 Compatibiliteit

Nieuw: verhoogde stromen PE

34 Onderhoudbaarheid

Geen specifieke

35 Veiligheidsvoorzieningen

Geen specifieke

36 Continuïteit van bedrijfsvoering

Is nieuw hoofdstuk

24-11-2015


©

16

8

24/11/2015

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen Hoofdstuk 4 DEEL 4 BESCHERMINGSMAATREGELEN

Wijzigingen

41 Bescherming tegen elektrische schok

Niet gewijzigd!

42 Beschermingsmaatregelen – Bescherming tegen thermische invloeden

Veel wijzigingen in het kader van ‘brand’ en ‘brandbeveilging’. Aanbevelingen voor bescherming tegen de effecten van vlambogen in eindgroepen

43 Beveiliging tegen overstroom

Naast veel kleine wijzigingen oa overbelasting van de nulgeleider bij harmonischen

44 Beveiliging tegen overspanning

Is nu normatief. Veel wijzigingen, oa aanwijzing voor aansluiten van overspanningsafleiders

24-11-2015


©

17

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen Hoofdstuk 5 DEEL 5 KEUZE EN INSTALLATIE VAN ELEKTRISCH MATERIEEL 51 Algemene bepalingen

Wijzigingen

52 Keuze en installatie van leidingsystemen 53 Besturings- en beveiligingstoestellen, schakelaars en scheiders

Meerdere (harmonische (nul), EMI, spanningsverlies) Paragraaf 534 beveiliging tegen overspanning is nieuw. De rest alleen editorial…. maar laten we het dan maar wel even hebben over 531.2.1.3 (aardlekschakelaars) Wijzigingen met name op gebied van de aardelektrode (mechanische eigenschappen, bliksembeveiliging, bijlage 54C en D). Paragraaf 557 (stuurstroomketens) en 558 (verlichting) zijn nieuw. Wijzigingen voor automatische voedingen, parallele voedingen, batterijen. Maar ook tekeningen en bedieningsinstructies.

54 Aardingsvoorzieningen, beschermingsleidingen en beschermende vereffeningsleidingen 55 Overig elektrisch materieel 56 Keuze en installatie van elektrisch materieel – Veiligheidsvoorzieningen 24-11-2015


Paragraaf 516 is nieuw (beperken stromen in de PE)

©

18

9

24/11/2015

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen Hoofdstuk 6 DEEL 6 INSPECTIE

Wijzigingen

61 Eerste inspectie

Informatieve bijlage 61F (inspectierapport)

62 Periodieke inspectie

Geen specifieke

24-11-2015


19

©

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen Hoofdstuk 7

24-11-2015

DEEL 7 BEPALINGEN VOOR BIJZONDERE INSTALLATIES EN BIJZONDERE RUIMTEN EN OMGEVINGEN 701 Ruimten met een bad of douche 702 Zwembaden en fonteinen 703 Ruimten en cabines met saunakachels 704 Installaties op bouw- en sloopterreinen 705 Bedrijfsruimten en bedrijfsterreinen voor landbouw, tuinbouw en veeteelt

Wijzigingen Geen inhoudelijke Verbeteringen / verduidelijkingen Geen inhoudelijke Geen inhoudelijke Wijzigingen

706 Nauwe geleidende ruimten 708 Campings en vergelijkbare terreinen 709 Jachthavens en vergelijkbare terreinen 710 Medisch gebruikte ruimten 711 Tentoonstellingen, shows en stands 712 Fotovoltaïsche systemen (PV-systemen) 713 Meubilair 714 Installaties voor buitenverlichting 715 Verlichtingsinstallaties met zeer lage spanning

Geen inhoudelijke Geen inhoudelijke Verbeteringen / verduidelijkingen Heel veel wijzigingen Geen inhoudelijke Nieuw Wijzigingen Wijzigingen Verbeteringen / verduidelijkingen

717 Verrijdbare of verplaatsbare eenheden 718 Ruimten met een publieke functie en bedrijfsruimten

Verbeteringen / verduidelijkingen Verbeteringen / verduidelijkingen

721 Elektrische installaties in caravans en campers

Geen inhoudelijke

722 Laadinrichtingen voor elektrische voertuigen n 723 Ruimten bestemd voor meting en beproeving

Nieuw Wijzigingen. Bevat oude 722 en 723.

n 724 Elektrolyseruimten 729 Ruimten met beperkte toegang bestemd voor bedieningshandelingen en onderhoud 740 Tijdelijke elektrische installaties voor constructies, toestellen en kramen op kermissen, in attractieparken en circussen 753 Verwarmingskabels en ingebouwde verwarmingssystemen

Geen inhoudelijke Enkele afmetingen gewijzigd

n 754 Vochtige ruimten en ruimten met bijtende gassen, dampen of stoffen

Geen inhoudelijke


©

Geen inhoudelijke Wijzigingen

20

10

24/11/2015

NEN 1010:2015: belangrijkste wijzigingen Hoofdstuk 7: verdwenen… 7-720 7-725 7-751 7-752 7-758 7-761 7-763 7-773 7-781 7-783

24-11-2015

Gewone ruimten Elektrische bedrijfsruimten Stoffige ruimten Ruimten met brandgevaar Ruimten met zware mechanische stootbelasting Kabels in de grond Grond-, wegdek- en vloerverwarming anders dan voor ruimteverwarming Voeding van neoninstallaties en neontoestellen Lasinstallaties – Lascabines Brandpreventieve en -repressieve installaties


©

21

NEN 1010:2015 720 Gewone ruimten is vervallen Kenmerken en eisen deels verhuisd naar andere hoofdstukken • Draad in buis tenminste 2,5 mm2 verhuisd naar bepaling 524.1. • Zie ook n 510.4 Omvang en uitvoering van de installatie in tot bewoning bestemde gebouwen,

logiesgebouwen en woonschepen • 510.4.1 In elke betreedbare ruimte … moeten voldoende contactdozen en aansluitpunten voor verlichting

zijn aangebracht om op veilige en doelmatige wijze de ruimte te kunnen gebruiken. • 510.4.2 De installatie moet zijn verdeeld in voldoende eindgroepen om gelijktijdig gebruik van te

voorziene apparatuur mogelijk te maken. Waar nodig moet voor specifieke apparaten met een hoge aansluitwaarde worden voorzien in afzonderlijke eindgroepen (in NEN 1010:2007+C1:2008: 2kVA). • 510.4.3 Rekening houdend met 510.4.1 en 510.4.2, moet voor de aanleg van de installatie de omvang

van de installatie worden afgestemd met de opdrachtgever en (indien mogelijk) met de (toekomstige) eigenaar/gebruiker van de installatie.

24-11-2015


©

22

11

24/11/2015

Vragen?

24-11-2015


©

23

Veranderingen & consequenties (1) Documenteren & vlamboogdetectie Roel Ritsma

12

24/11/2015

NEN 1010:2015: Fundamentele uitgangspunten Hoofdstuk 1 DEEL 1 FUNDAMENTELE UITGANGSPUNTEN

Wijzigingen

13 Uitgangspunten

Ja, en daar staan we ook even bij stil

• Dit zijn ‘paraplu eisen’. Lijken logisch maar hebben veel waarde

24-11-2015


©

25

NEN 1010:2015: Fundamentele uitgangspunten 13 Uitgangspunten, 131 Veiligheidsmaatregelen Nieuw: • 131.6.3 Personen, levende have en bezittingen moeten zijn beschermd tegen het gevaar voor

verwonding of schade als gevolg van onderspanning en een daarop volgend spanningsherstel ( paragraaf 445). • 131.6.4 De installatie moet voldoende immuun zijn voor elektromagnetische verstoringen zodat deze

correct kan functioneren in de gespecificeerde omgeving. Bij het ontwerp van de installatie, met inbegrip van de elektrische toestellen die met, of aangesloten op, de installatie worden gebruikt, moet rekening worden gehouden met de te voorziene elektromagnetische emissies die worden opgewekt door de installatie of het geïnstalleerde materieel.

24-11-2015


©

26

13

24/11/2015

NEN 1010:2015: Fundamentele uitgangspunten 13 Uitgangspunten, 132 Ontwerp 132.13 Documentatie voor de elektrische installatie Elke elektrische installatie moet zijn voorzien van geschikte documentatie. 514.5.1 Waar nodig moeten schema's, tekeningen of tabellen in overeenstemming met NEN-EN-IEC 61346-1 en de NEN-EN-IEC 61082-reeks aanwezig zijn, die in het bijzonder aangeven: • het type en de samenstelling van de stroomketens (aansluitpunten, aantal en doorsnede van de

geleiders, type van het leidingsysteem); • de kenmerkende grootheden die nodig zijn voor de identificatie van de toestellen voor de functies van

beveiliging, scheiding en schakelen en hun locatie. Voor eenvoudige installaties kan worden volstaan met alleen een grondschema.

24-11-2015


©

27

NEN 1010:2015: Fundamentele uitgangspunten Toelichting OPMERKING Schema's, tekeningen en documenten behoren de volgende gedetailleerde informatie te bevatten: • het type en de doorsnede van geleiders; • de lengte van stroomketens; • de aard en het type van beveiligingstoestellen; • de toegekende stroom of instellingen van de beveiligingstoestellen; • de te verwachten kortsluitstromen en het schakelvermogen van de beveiligingstoestellen.

Waar nodig behoort deze informatie van elke stroomketen van de installatie beschikbaar te zijn. Het wordt aanbevolen dat deze informatie na elke wijziging in de installatie wordt aangepast. Schema's en tekeningen behoren de plaats van aan het zicht onttrokken toestellen aan te geven. NEN 3140: een installatie moet geïnspecteerd worden aan de hand van de tekeningen 24-11-2015


©

28

14

24/11/2015

NEN 1010:2015: Fundamentele uitgangspunten 13 Uitgangspunten, 134 Installatie en inspectie van de elektrische installatie • 134.1.9 Bij uitbreiding of wijziging van een bestaande installatie moet worden vastgesteld dat de

dimensionering en toestand van bestaand materieel, dat extra zal worden belast, geschikt is voor de gewijzigde omstandigheden. Bovendien moet de aardings- en vereffeningsinrichting hiervoor geschikt zijn, indien deze nodig is voor de beschermingsmaatregelen die worden toegepast voor veiligheid van de uitbreiding of wijziging.

24-11-2015


29

©

Case uitbreiding Kast samengebouwd door paneelbouwer

4 maal C-16A

Toevallig: ‘het goede fabricaat’

24-11-2015


©

30

15

24/11/2015

Case uitbreiding Oververhitte eindgroep

zal wel slechte verbinding zijn…

Opmerkelijk: er zitten andere C-20A automaten in

24-11-2015


31

©

Case uitbreiding Kast weer in bedrijf In de herstelde kast ook C-20A automaten Gemeten waarden stroom: Gr 1: 18A Gr 2: 19A Gr 3: 18,5A Resultaat: stroom te hoog, verdeler overbelast! Oorzaak: bij uitbreiding lichtlijnen onderling doorgekoppeld 24-11-2015


©

32

16

24/11/2015

NEN 1010:2015 Hoofdstuk 4 DEEL 4 BESCHERMINGSMAATREGELEN

Wijzigingen

42 Beschermingsmaatregelen – Bescherming tegen thermische invloeden

Veel wijzigingen in het kader van ‘brand’ en ‘brandbeveilging’. Aanbevelingen voor bescherming tegen de effecten van vlambogen in eindgroepen

24-11-2015


©

33

NEN 1010:2015 Effecten van vlambogen 421.7 Het wordt aanbevolen om bijzondere maatregelen te nemen ter bescherming tegen de effecten van vlambogen in eindgroepen: • in verbijfsobjecten met slaapgelegenheid; • op plaatsen met brandgevaar vanwege de aard van materialen die daar worden verwerkt of zijn

opgeslagen, zijnde BE2-locaties (bijvoorbeeld schuren, ateliers voor houtbewerking, verkooppunten voor brandbare materialen); • op plaatsen waar brandbare materialen zijn gebruikt voor de constructie, zijnde CA2-locaties

(bijvoorbeeld houten gebouwen); • bij constructies die brandvoortplanting ondersteunen, zijnde CB2-locaties; • op plaatsen waar gevaar kan ontstaan voor onvervangbare goederen.

24-11-2015


©

34

17

24/11/2015

NEN 1010:2015 Bijlage 42.A: Toestellen voor vlamboogdetectie Branden in elektrische installaties worden vaak veroorzaakt door vlambogen die een gevolg zijn van parallelle of seriële boogontladingen als gevolg van isolatiedefecten tussen actieve geleiders of losse verbindingen.

24-11-2015


©

35

©

36

NEN 1010:2015 Parallelle boogontlading In een hoofdverdeler, 25kA / 0,5s Tussen fasen en fase / nul / PE. Dat levert echt wel stroom op…

film 24-11-2015


18

24/11/2015

24-11-2015

37


NEN 1010:2015 Parallelle boogontlading In een hoofdverdeler, 25kA / 0,5s Tussen fasen en fase / nul / PE. Dat levert echt wel stroom op… Bijlage 42A: Bij een parallelle boogontlading tussen een faseleiding en nulleiding wordt de stroom begrensd door de impedantie van de installatie en die van de vlamboog zelf. Daardoor kan de stroom onder de aanspreekwaarde blijven van het beveiligingstoestel tegen overstroom. Opmerking: foutbescherming niet goed, dan blijft de lichtboog ook langer staan… 24-11-2015


©

38

19

24/11/2015

NEN 1010:2015 Seriële boogontlading Dat is heel wat anders, bv slechte verbinding die feitelijk ‘onderbreekt’ Bijlage 42A: Bij een seriële boogontlading is er geen lekstroom naar aarde, en daarom kan een toestel voor aardlekbeveiliging een dergelijke fout niet detecteren. Bovendien zorgt de impedantie van de seriële boogontlading voor een lagere belastingsstroom, zodat de stroom onder de aanspreekwaarde blijft van een beveiligingsautomaat of een zekering. 24-11-2015


©

39

©

40

Case Hoe beveilig je hier tegen?

24-11-2015


20

24/11/2015

NEN 1010:2015 Bijlage 42.A: Toestellen voor vlamboogdetectie … Toestellen voor vlamboogdetectie kunnen fouten detecteren die een gevolg zijn van een continu vonkende verbinding, en die ofwel worden begrensd door de beschikbare stroom vanuit de voedende installatie (dit wordt beschouwd als parallelle vlamboogfouten), of worden begrensd door een belasting in de beschermde stroomketen (dit wordt beschouwd als seriële vlamboogfouten). In AC-stroomketens kan het gebruik van toestellen voor vlamboogdetectie volgens NEN-EN-IEC 62606 verder bijdragen aan het verminderen van risico’s voor personen, levende have en bezittingen als gevolg van forse branden die worden veroorzaakt door elektrische installaties en apparaten.

Spanning

Stroom

24-11-2015


Vlamboog: spanning en stroom

©

41

©

42

Vragen?

24-11-2015


21

24/11/2015

Veranderingen & consequenties (2) Hoger harmonisch Roel Ritsma

NEN 1010 en harmonischen

43 Beveiliging tegen overstroom

Naast veel kleine wijzigingen oa overbelasting van de nulgeleider bij harmonischen

52 Keuze en installatie van leidingsystemen

Meerdere (harmonische (nul), EMI, spanningsverlies)

24-11-2015


©

44

22

24/11/2015

NEN 1010 en harmonischen Hogere harmonische ontstaan door zogenoemde niet lineaire belastingen • Dit is geen nieuw verschijnsel.

- verzadiging van ijzerkernen - TL verlichting • Moderne belastingen:

- schakelende voedingen - gelijkrichters - elektronische ballasten voor verlichtingen

24-11-2015


©

45

NEN 1010 en harmonischen Lineaire en niet-lineaire belastingen Lineaire belasting: er is een vaste verhouding tussen spanning en stroom U = I x Z waarbij Z constant is

24-11-2015


©

46

23

24/11/2015

NEN 1010 en harmonischen Signaal zonder harmonischen: ‘mooie sinus’

24-11-2015


©

47

NEN 1010 en harmonischen Fourierreeks Basis: alle periodieke verschijnselen kan je schrijven als een som van sinussen en cosinussen

Grondharmonische 3de harmonische 5de harmonische 7de harmonische

50Hz 24-11-2015

150Hz

250Hz


350Hz ©

48

24

24/11/2015

NEN 1010 en harmonischen Fourierreeks Grondharmonische

3de harmonische

5de harmonische

24-11-2015


49

©

NEN 1010 en harmonischen Harmonische spectra • Amplitudes worden dikwijls voorgesteld in balkendiagramma’s • Maar: geen fase-informatie

Grondharmonische 3de harmonische 5de harmonische 7de harmonische enzovoort. 24-11-2015


©

50

25

24/11/2015

NEN 1010 en harmonischen Niet lineaire belasting: gelijkrichter

24-11-2015


©

51

NEN 1010 en harmonischen Schakelingen gebaseerd op gelijkrichters •

Algemeen: elektronische apparatuur

•

Schakelende voedingen: IT – toestellen zoals PC’s

•

Gelijkrichter met stroombronkarakteristiek: batterijladers

•

Voorschakelapparaten verlichting

24-11-2015


©

52

26

24/11/2015

NEN 1010 en harmonischen Schade…

24-11-2015

hoe komt dit?


©

53

©

54

NEN 1010 en harmonischen 3de harmonische en de stroom in de nul

24-11-2015


27

24/11/2015

NEN 1010 en harmonischen Metingen • Even wat praktijk…

24-11-2015


©

55

NEN 1010 en harmonischen De doorsnede van de nulgeleider: NEN 1010:2007+C1:2008 523.6.3 Wanneer de nulleiding stroom voert zonder een overeenkomstige vermindering van de belasting in de faseleidingen, moet de nulleiding worden betrokken bij de bepaling van de hoogst toelaatbare stroom in de stroomketen. Dergelijke nulstromen kunnen worden veroorzaakt door een aanzienlijke bijdrage van hogere harmonischen in driefaseketens. Wanneer het aandeel van de hogere harmonischen meer dan 10 % bedraagt, moet de kerndoorsnede van de nulleiding ten minste gelijk zijn aan die van de fasegeleiders. In bijlage 52C worden thermische invloeden ten gevolge van de aanwezigheid van hogere harmonischen beschreven en worden de bijbehorende correctiefactoren voor hogere harmonischen gegeven

… harmonischen algemeen, geen verwijzing naar derde of veelvouden van drie

24-11-2015


©

56

28

24/11/2015

NEN 1010 en harmonischen De doorsnede van de nulgeleider: NEN 1010:2015 523.6.3 Wanneer de nulleiding stroom voert zonder een overeenkomstige vermindering van de belasting in de faseleidingen, moet de nulleiding worden betrokken bij de bepaling van de hoogste toelaatbare stroom in de stroomketen. Dergelijke nulstromen kunnen worden veroorzaakt door een aanzienlijke bijdrage van derde harmonischen in driefasestroomketens. Indien het aandeel van de hogere harmonischen meer dan 15 % bedraagt van de fasestroom op de grondfrequentie, moet de kerndoorsnede van de nulleiding ten minste gelijk zijn aan die van de fasegeleiders. In bijlage 52.E worden thermische effecten ten gevolge van de aanwezigheid van derde harmonischen of veelvouden van drie beschreven en worden de bijbehorende correctiefactoren voor hogere harmonischen gegeven. … nu wel verwijzing naar derde harmonische

24-11-2015


©

57

NEN 1010 en harmonischen 3 de harmonischen leiden tot stromen in de nul • Welke apparaten veroorzaken 3de harmonischen? • En hoeveel dan?

24-11-2015


©

58

29

24/11/2015

NEN 1010 en harmonischen Schakelende voedingen: 1-fase apparaten

24-11-2015


©

59

NEN 1010 en harmonischen Schakelende voedingen: 3-fase apparaten

24-11-2015


©

60

30

24/11/2015

NEN 1010 en harmonischen De doorsnede van de nulgeleider: NEN 1010:2015 524.2.1 De kerndoorsnede van de nulleiding mag niet kleiner zijn dan de kerndoorsnede van de fasen • in eenfaseketens met twee geleiders, onafhankelijk van de doorsnede; • in meerfasestroomketens, wanneer de kerndoorsnede van de fasen minder is dan of gelijk is aan 16

mm2 bij koper of 25 mm2 bij aluminium; • in driefasestroomketens met mogelijk derde harmonische stromen en oneven veelvouden van derde

harmonischen waarbij de totale harmonische vervorming tussen 15 % en 33 % ligt.

24-11-2015


©

61

NEN 1010 en harmonischen De doorsnede van de nulgeleider: NEN 1010:2015 524.2.2 Wanneer de totale harmonische vervorming van derde harmonische en oneven veelvouden van derde harmonische stromen hoger is dan 33 %, kan het nodig zijn de kerndoorsnede van de nulleiding te vergroten (zie 523.6.3 en bijlage 52.E). • a) Bij meeraderige kabels, waarin de kerndoorsnede van de faseleidingen gelijk is aan de

kerndoorsnede van de nulleiding, wordt een kerndoorsnede gekozen die past bij een stroom door de nulleiding gelijk aan 1,45 × IB van de faseleidingen. • b) Bij eenaderige kabels mag de kerndoorsnede van de faseleidingen kleiner zijn dan de kerndoorsnede

van de nulleiding volgens de volgende berekening: •

voor de faseleiding: passend bij IB;

•

voor de nulleiding: passend bij een stroom gelijk aan 1,45 × IB van de faseleidingen.

24-11-2015


©

62

31

24/11/2015

NEN 1010 en harmonischen Bijlage 52.E: correctiefactoren voor hogere harmonischen

Logisch? Begrijpelijk? 24-11-2015


©

63

NEN 1010 en kabeldimensionering Kabeldimensionering • Stap 1: bepaal installatiewijze • Stap 2: bepaal hoogst toelaatbare stroom • Stap 3: bepaal correctiefactoren • Stap 4: controleer correctheid foutbescherming (maximale lengte) • Stap 5: controleer spanningsverlies

24-11-2015


©

64

32

24/11/2015

Correctiefactoren Voorbeeld

24-11-2015


65

©

Correctiefactoren Voorbeeld 9 circuits

1 circuit

Tambiant = 24oC Meting geeft reductiefactor: 0,45 NEN 1010: reductiefactor 9 circuits 24-11-2015


0,5

Eerste benadering: ∆T is evenreding met I2 x R ©

66

33

24/11/2015

NEN 1010 en harmonischen De doorsnede van de nulgeleider: correctiefactoren

De correctiefactoren houden ook rekening met de extra verwarming in de fasen veroorzaakt door de hogere harmonischen. 24-11-2015


67

©

NEN 1010 en harmonischen Uitleg correctiefactoren 15 < h ≤ 33

stroom door de nul wordt ongeveer gelijk aan de stroom door de fase. Reductiefactor 0,86

Kabeldimensionering

L1= L2= L3= N= 0 I/0,86 I/0,86 I/0,86

L1= I L2= I L3= I N= I

Pdiss 24-11-2015

̴

4 x I2 x R Nieuwe NEN 1010:2015

Pdiss ©

̴

3 x (I/0,86)2 x R = 4 x I2 xR 68

34

24/11/2015

NEN 1010 en inschakelstromen 133.4 Vermijden van schadelijke effecten Al het elektrisch materieel moet zo zijn gekozen dat het geen schadelijke effecten heeft op ander materieel, of de voeding nadelig beïnvloedt bij normaal bedrijf en gedurende schakelhandelingen. In dit verband kunnen de volgende factoren van invloed zijn: • de arbeidsfactor; • de inschakelstroom; • asymmetrische belasting; • (hogere) harmonischen; • transiënte overspanningen opgewekt door het materieel in de installatie.

24-11-2015

69


Inschakelstromen Inschakelstromen

24-11-2015


©

70

35

24/11/2015

Inschakelstromen Inschakelen van een PC

24-11-2015


71

©

Inschakelstromen van verlichting

300.0 300.0 200.0 200.0 100.0 100.0 A 0.000 V0.000 -100.0 -100.0 -200.0 -200.0 -300.0 -300.0 25-2-2010 25-2-2010 10:51:30.142 10:51:30.142 24-11-2015


1.000 1.000(m (mS) S) 200 200uSec/Div uSec/Div ©

25-2-2010 10:51:30.143 72

36

24/11/2015

Inschakelstromen van verlichting

180.0 180.0 160.0 160.0 140.0 140.0 120.0 120.0 100.0 100.0 A 80.00 80.00 60.00 60.00 40.00 40.00 20.00 20.00 0.000 0.000 25-2-2010 25-2-2010 10:51:30.142 10:51:30.142

1.000 1.000(m (m S S )) 200 200u u S S ec ec /D /D iv iv

25-2-2010 10:51:30.143

©

Inschakelstromen Inschakelstromen en specifieke apparatuur Gemiddelde gemeten waarden worst-case inschakelstroom kantoorapparatuur

Apparaat

Buffer capaciteit (µF)

Piek inschakelstroom (A)

I2t inschakelstroom (A2s)

Computer

27

43

1,1

15” monitor

18

35

0,9

21” Monitor

17

34

0,7

Printer

7

22

0,3

Kopieer machine

28

44

1,8

Drank automaat

27

43

1,0

HF TL-verlichting

1-5

10-30

0,05-0,1

24-11-2015


©

74

37

24/11/2015

Inschakelstromen Automaat: gevoelig voor piek-inschakelstromen Indien de piekwaarde van de inschakelstroom de drempel van de ‘elektro magneet’ in de automaat overschrijd treedt heel snel ongewenst aanspreken op.

24-11-2015


75

©

Inschakelstromen Oplossingen… • Rekening houden met totale vermogen aangesloten apparatuur • Tragere karakteristiek, bijvoorbeeld C ipv B (

maar wel letten op foutbescherming)

• Automaat vergroten kan vaak niet ivm de foutbescherming, doorsnede bedrading en beveiliging van

aangesloten apparatuur • Bij handmatig inschakelen van een automaat: 2 maal snel achter elkaar inschakelen. Bij de tweede keer

‘zit de C nog vol’ … • Alternatief: een zekering toepassen. Zekeringen reageren op warmte (I2t) en niet op de piekwaarde van

de stroom

24-11-2015


©

76

38

24/11/2015

Vragen?

24-11-2015


©

77

Veranderingen & consequenties (2) Aardlekschakelaars Roel Ritsma

39

24/11/2015

NEN 1010:2015 Aardlekschakelaars Geen wijzigingen in de NEN 1010: 2015… toch wel, en essentieel ook! 53 Besturings- en beveiligingstoestellen, schakelaars en scheiders

24-11-2015


Paragraaf 534 beveiliging tegen overspanning is nieuw. De rest alleen editorial…. maar laten we het dan maar wel even hebben over 531.2.1.3 (aardlekschakelaars)

©

79

NEN 1010:2007 + C1:2008 + A1:2011 531.2.1.3 Toestellen voor aardlekbeveiliging moeten zo zijn gekozen en de belasting moet zo over de stroomketens zijn verdeeld dat de te verwachten lekstromen tijdens normaal bedrijf geen onnodig uitschakelen veroorzaken. T Toestellen voor aardlekbeveiliging kunnen aanspreken bij een aardlekstroom groter dan 50 % van de nominale aanspreekstroom.

n Op één toestel voor aardlekbeveiliging met een toegekende aanspreekstroom van ten hoogste 30 mA mogen ten hoogste vier eindgroepen zijn aangesloten.

24-11-2015


©

80

40

24/11/2015

NEN 1010:2007 + C1:2008 + A1:2011 En dan kwam je ook dit tegen in de praktijk

30 mA en 12 eindgroepen 30 mA (4p) en drie eindgroepen 24-11-2015


©

… maar 4 per fase… (volgens de NEN… en dus OK) 81

NEN 1010:2007 + C1:2008 + A1:2011 Waarom is dit fout?

24-11-2015


©

82

41

24/11/2015

NEN 1010:2007 + C1:2008 + A1:2011 Denk in 3-fasen!

Een 4p aardlekschakelaar meet in deze situatie niets!

24-11-2015


©

83

NEN 1010:2015 531.2.1.3 Toestellen voor aardlekbeveiliging moeten zo zijn gekozen en de belasting moet zo over de stroomketens zijn verdeeld, dat de te verwachten lekstromen tijdens normaal bedrijf geen onnodig uitschakelen veroorzaken. OPMERKING Toestellen voor aardlekbeveiliging kunnen aanspreken bij een sinusvormige aardlekstroom groter dan 50 % of een pulsvormige aardlekstroom groter dan 35 % van de toegekende aanspreekstroom.

n Op één tweepolig toestel voor aardlekbeveiliging met een toegekende aanspreekstroom van ten hoogste 30 mA mogen ten hoogste vier eindgroepen zijn aangesloten. Het aansluiten van eenfaseeindgroepen op een vierpolig toestel voor aardlekbeveiliging met een toegekende aanspreekstroom van ten hoogste 30mA is niet toegelaten.

24-11-2015


©

84

42

24/11/2015

NEN 1010:2015 Dus nu echt zo!

24-11-2015


©

85

©

86

Vragen?

24-11-2015


43

24/11/2015

Normering, ontwikkelingen en Hager Freek Eggels (Trainer) linkedin.nl/in/freekeggels

Normering, ontwikkelingen en Hager

trainingen

Kabelmanagementsystemen Schakelmateriaal & gebouwautomatisering Energiedistributiesystemen

24-11-2015


88

44

24/11/2015

Normering, ontwikkelingen en Hager Klanteisen

Wat?

Hoe?

NEN1010

NEN/EN/IEC 61439 Gebruikeisen

24-11-2015

89



2p

2p

2p

2p

F1

F2

F3

F4

Wat? 4p ALS

NEN1010; 2007

NEN1010; 2015

NEN1010

Verwachting: Juli 2016 24-11-2015


90

45

24/11/2015


VKS323M-KTW

VKS400U-T

VKS32L-FT

VKS44L-T

Wat?

NEN1010 Alternatieven zijn leverbaar

24-11-2015

91



I

I

U

U

U

Wat?

I AC DC DC AC

24-11-2015


U I

NEN1010 92

46

24/11/2015

Normering, ontwikkelingen en Hager AC DC

U I

DC AC

L1

Wat?

Training EDS06 Moderne belastingen en het ontwerp van energiedistributiesystemen

L2

L3

NEN1010

N 24-11-2015

93



Visitekaartje

Calculeren/ontwerpen

Aanbieding

Aanvraag

Hoe?

Bestellen

Leveren Opleveren

NEN/EN/IEC 61439

24-11-2015


94

47

24/11/2015


Visitekaartje

Calculeren/ontwerpen

Aanbieding

Aanvraag

Hoe?

Bestellen

Installeren Documenteren Overdragen Factureren

Leveren

Opleveren

NEN/EN/IEC 61439

24-11-2015

95


Normering, ontwikkelingen en Hager hagercad.univers N

t/m 630 A Hoe?

NEN/EN/IEC 61439

24-11-2015


96

48

24/11/2015


24-11-2015

97


Normering, ontwikkelingen en Hager hagercad.univers N Stuklijst Schema’s Verdeleraanzicht Hoe?

Calculatie/offerte Warmtecalculatie (IEC 60890) Documentatie Completeren/aanvullen

NEN/EN/IEC 61439

24-11-2015


t/m 630 A 98

49

24/11/2015


Training EDS11a hagercad.univers N basis

Hoe?

Training EDS11b hagercad.univers N vervolg

NEN/EN/IEC 61439

24-11-2015

99


Normering, ontwikkelingen en Hager Klanteisen

Wat?

Hoe?

NEN1010

NEN/EN/IEC 61439 Gebruikeisen

24-11-2015


100

50

24/11/2015


Trainingen

hager.nl/trainingen

Kabelmanagementsystemen - De kunst van Tehalit - Vloersystemen Tehalit en Electraplan

Schakelmateriaal & gebouwautomatisering - New Easy - KNX Advance

Energiedistributiesystemen - Moderne belastingen en het ontwerp van energiedistributiesystemen - hagercad.univers N & NHS basis - hagercad.univers N & NHS vervolg

24-11-2015

101


Pauze

Hager_nl #hagernen

51

24/11/2015

Pauze

Hager_nl #hagernen

Veranderingen & consequenties (3) Overspanningen Roel Ritsma

52

24/11/2015

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

44 Beveiliging tegen overspanning

Is nu normatief. Veel wijzigingen, oa aanwijzing voor aansluiten van overspanningsafleiders

53 Besturings- en beveiligingstoestellen, schakelaars Paragraaf 534 beveiliging tegen overspanning is en scheiders nieuw.

24-11-2015


©

105

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging 534 Beveiligingstoestellen tegen overspanningen Deze rubriek geeft de eisen voor de keuze en installatie van: • overspanningsafleiders (SPD’s) voor elektrische installaties van gebouwen, om transiënte overspanningen van een atmosferische oorsprong die door het voedende net worden doorgegeven, en overspanningen die worden veroorzaakt door schakelhandelingen, te beperken;

• SPD’s voor de beveiliging tegen overspanningen die worden veroorzaakt door directe blikseminslagen of blikseminslagen in de directe omgeving van gebouwen die worden beschermd door een bliksembeveiligingsinstallatie.

24-11-2015


©

106

53

24/11/2015

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging NEN-EN-IEC 62305-4 en NPR-IEC-CLC/TS 61643-12 NEN-EN-IEC 62305-4 en NPR-IEC-CLC/TS 61643-12 behandelen de bescherming tegen de gevolgen van directe blikseminslagen of inslagen in de nabijheid van de elektrische voeding. Beide documenten beschrijven de keuze en de toepassing van overspanningsafleiders volgens het bliksembeveiligingszoneconcept. Dit concept beschrijft de installatie van overspanningsafleiders type 1, type 2 en type 3

24-11-2015


©

107

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging Informatie Hager type 1, type 2 en type 3 Een selectief opgebouwde net-beveiliging wordt door een 3-traps beveiligingsconcept bereikt. De vereiste maatregelen, voor het beveiligen van de hoofdvoeding en de apparatuur tegen overspanningen, worden in onderstaande stappen ingedeeld: Trap 1: De bliksemstroombeveiliging (grofbeveiliging) beveiligt de hoofdvoeding en wordt in de hoofdverdeler geplaatst. De bliksemstroombeveiliging is geconstrueerd conform EN 61643-11, type 1 Trap 2: De overspanningsbeveiligingen (middenbeveiliging) worden voornamelijk toegepast in de onderverdelers van de installatie (andere toepassingen zie de installatie-voorbeelden op de volgende pagina’s). De overspanningsbeveiligingen zijn geconstrueerd conform EN 61643-11, type 2. Trap 3: Apparatuurbeveiligingen (fijnbeveiliging) dienen met name voor het beveiligen van gevoelige apparatuur en worden in de onderverdelingen geplaatst t.b.v. de eindgroepen, type 3. 24-11-2015


©

108

54

24/11/2015

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging

24-11-2015


©

109

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging 443.3.2 Beveiligingsmaatregelen tegen overspanning De volgende methoden betreffende het toepassen van beveiligingstoestellen tegen overspanning zijn toegelaten. Gebaseerd op de lokale omstandigheden kan er een keuze worden gemaakt uit • 443.3.2.1.

uitwendige invloeden: ‘komt het eigenlijk wel (vaak) voor’

of • 443.3.2.2.

24-11-2015

risico-analyse: ‘over wat voor een gebouw /activiteit hebben we het’


©

110

55

24/11/2015

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging 443.3.2.1 Beveiligingsmaatregelen tegen overspanning op basis van uitwendige invloeden Indien een installatie wordt gevoed door of is voorzien van een bovengrondse laagspanningsleiding, en het keraunisch niveau van de locatie is groter dan 25 dagen per jaar (AQ2), is een beveiligingsmaatregel tegen overspanningen van atmosferische oorsprong vereist. Het beveiligingsniveau van het beveiligingstoestel mag niet hoger zijn dan het niveau van overspanningscategorie II zoals gegeven in tabel 44.3. Maar ook: 443.3.1 Inherente maatregelen tegen overspanning … Indien een installatie wordt gevoed door een geheel ondergronds laagspanningsnet en geen bovengrondse leidingen omvat, is de stoothoudspanningscategorie voor materieel volgens tabel 44.3 voldoende en is geen specifieke beveiliging tegen overspanningen van atmosferische oorsprong nodig. Deze bepaling is niet van toepassing bij gebruik van een risicoanalyse volgens 443.3.2.2.

OPMERKING 1 Een opgehangen kabel met geïsoleerde geleiders en met een geaard metalen scherm wordt geacht gelijkwaardig te zijn aan een ondergrondse kabel. 24-11-2015


©

111

©

112

Overspanningen: achtergronden Bliksemontladingen in Nederland • meetnet Kema • tegenwoordig KNMI SAFIR meetnet

24-11-2015


56

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Kans op overspanningen In Nederland gemiddeld 30 – 35 onweersdagen per jaar → ca. 2 tot 3 blikseminslagen per km2 per jaar 443.3.2.1 …bovengrondse laagspanningsleiding, en het keraunisch niveau van de locatie is groter dan 25 dagen per jaar (AQ2), is een beveiligingsmaatregel tegen overspanningen van atmosferische oorsprong vereist. OPMERKING 2 Volgens NEN-EN-IEC 62305-3 zijn 25 onweersdagen per jaar equivalent aan 2,24 blikseminslagen per km2 per jaar. … dus Nederland zo rond AQ2…

24-11-2015


©

113

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging 443.3.2.2 Beveiligingsmaatregelen tegen overspanning op basis van risicoanalyse De verschillende niveaus betreffende de gevolgen van beveiliging zijn: a)

gevolgen gerelateerd aan menselijk leven, bijvoorbeeld veiligheidsdiensten, medisch materieel in ziekenhuizen;

b)

gevolgen gerelateerd aan publieke dienstverlening, bijvoorbeeld uitvallen van publieke diensten, computercentra, museums;

c)

gevolgen voor commerciële of industriële activiteiten, bijvoorbeeld hotels, banken, industrieën, commerciële markten, boerderijen;

d)

gevolgen voor groepen van individuen, bijvoorbeeld grote woongebouwen, kerken, kantoren, scholen;

e)

gevolgen voor individuen, bijvoorbeeld kleine of middelgrote woongebouwen, kleine kantoren.

Indien het niveau van de gevolgen binnen a) t.m. c) valt moet zijn voorzien in beveiliging tegen overspanning.

24-11-2015


©

114

57

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Overspanning Overspanningen zijn (kortstondige) spanningen welke significant hoger zijn dan de in de normale bedrijfstoestand binnen een systeem aanwezige (voedings) spanning Voor het goede begrip worden 2 soorten overspanningen onderscheiden: •

Langsspanningen of common mode spanningen: spanningen van alle aders t.o.v. de omgeving (aarde, ander net)

•

Dwarsspanningen of differential mode spanningen: spanning tussen de onderlinge aders

24-11-2015


115

©

Overspanningen: achtergronden Spanningsvorm • Stootspanning: 1,2/50µs spanningsvorm

50Hz

24-11-2015


©

116

58

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Overvoltage category (Overspanningscategorie) • Het beveiligingsniveau van het beveiligingstoestel mag niet hoger zijn dan het niveau van overspanningscategorie II zoals gegeven in tabel 44.3.

1000V Cat III 600V Cat IV Wat betekent dit?

24-11-2015


117

©

Overspanningen: achtergronden Stootspanningsvastheid elektrische installatie (400V)

Un

Oversp. Categorie IV

III

II

I

[V]

Overspanning [kV]

400

6

4

2,5

1,5

690

8

6

4

2,5

1000

12

8

6

4

Minimaal beveiligingsniveau (paragraaf 443.3.2.1)

24-11-2015


©

118

59

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Stootspanningsvastheid data (230/400V apparatuur)

Immuniteit: NEN/EN/IEC 61000-6-1/2 (residentieel en industrieel) o AC poorten (residentieel): 1 kV line - aarde 0,5 kV line - line o AC poorten (industrieel): 2 kV line - aarde 1 kV line - line .. Dit is lager dan de isolatie grenzen (Cat III

24-11-2015


4 kV, Cat II

2,5 kV)

©

119

©

120

Overspanningen: achtergronden Ontstaan van overspanningen • Atmosferisch ontladingen (bliksem) • Schakelhandelingen

Ontladingstromen: 50 tot 200 kA 24-11-2015


60

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Atmosferische ontladingen • Blikseminslag op een bliksemafleiderinstallatie • Spanningsgradient in de bodem door blikseminslag in de directe omgeving • Inductie door blikseminslag in de directe omgeving

24-11-2015


©

121

©

122

Overspanningen: achtergronden Spanningsverschillen bij directe inslag

U=IxZ = 100 kA x 1 Ω = 100 kV 24-11-2015


61

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Spanningsgradient in de bodem door blikseminslag in de directe omgeving

bliksem

40 kV/m

U=IxZ

20 kV/m

spanningsgradiënt

10 kV/m

24-11-2015


©

123

©

124

Overspanningen: achtergronden Spanningsverschillen bij indirecte inslag

24-11-2015


62

24/11/2015

Spanningsverschillen bij indirecte inslag

24-11-2015


©

125

Overspanningen: achtergronden Inductie door blikseminslag in de directe omgeving

Ui ≈ dφ / dt

24-11-2015


©

126

63

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Verschillende netten: inductie (1)

24-11-2015


©

127

Enkele getallen • Indirecte inslag afstand tussen de draden = 4 m lengte = 20 m blikseminslag 100kA op 100 m afstand Geïnduceerde spanning = 4 kV

24-11-2015


©

128

64

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Verschillende netten: inductie (2)

24-11-2015


©

129

Overspanningen: achtergronden Enkele getallen -

Indirecte inslag afstand tussen de dragen = 3 mm lengte = 20 m blikseminslag 100 kA op 100m afstand Geïnduceerde spanning = 3 V

Opmerkingen: bij behandeling EMI in hoofdstuk 444 wordt voorkomen van lussen ook genoemd

24-11-2015


©

130

65

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Afscherming • De fasen / signaaldraden zijn voorzien van een mantel of zijn bijvoorbeeld in een goed geleidend U-profiel gelegd. De overspanning zal nu laag zijn.

Opmerkingen: bij behandeling EMI in hoofdstuk 444 wordt afscherming ook genoemd

24-11-2015


©

131

Overspanningen: achtergronden Maatregelen tegen overspanningen 1.

toepassing van een bliksemafleiderinstallatie (NEN-EN-IEC 62305)

2.

afscherming (meestal gerealiseerd door doorverbonden bewapening van beton)

3.

vermijden van lussen

4.

goede potentiaal vereffening: beperking van de spanningsverschillen tussen geaarde delen en niet (goed) geaarde delen op die plaatsen waar ze problemen kunnen veroorzaken

5.

overspanningen op onderdelen welke niet geaard zijn beperken of op een aanvaardbaar niveau houden door het toepassen van overspanningsafleiders of eventueel filters

24-11-2015


©

132

66

24/11/2015

NEN / EN / IEC 62305 Zone-concept opgenomen in NEN / EN / IEC 62305

24-11-2015


133

©

Overspanningen: achtergronden Werking overspanningsafleider Normale situatie:

Overspanning:

• ‘schakelaar’ open

• ‘schakelaar’ gesloten

SAR

24-11-2015


SAR

©

134

67

24/11/2015

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging Aandachtspunten bij installatie •

Aansluiten van overspanningsafleiders (534.2.2 en 534.2.10);

•

Spanningsval over verbinding naar potentiaal-vereffeningsrail (534.2.9);

•

Kortsluitstroom beveiliging van de overspanningsafleider (534.2.4);

•

Eventueel voorgeschakelde aardlekschakelaars (534.2.6);

24-11-2015


©

135

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging 534.2.2 Aansluiten van overspanningsafleiders (1) Overspanningsafleiders moeten ten minste tussen de volgende punten worden aangebracht (zie bijlagen 53.A, 53.B en 53.C): a) in installaties waar op of dichtbij het aansluitpunt van de overspanningsafleiders een directe verbinding tussen de nulleiding en de PE-leiding aanwezig is of waar geen nulleiding aanwezig is: tussen elke faseleiding en de hoofdaardrail of -klem of de hoofdbeschermingsleiding, afhankelijk van de kortste verbinding – aansluitvariant A;

24-11-2015


©

136

68

24/11/2015

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging 534.2.2 Aansluiten van overspanningsafleiders (2) b) in installaties waar op of dichtbij het aansluitpunt van de overspanningsafleiders geen directe verbinding tussen de nulleiding en de PE-leiding aanwezig is: tussen elke faseleiding en de hoofdaardrail of -klem of de hoofdbeschermingsleiding, en tussen de nulleiding en de hoofdaardrail of -klem of de hoofdbeschermingsleiding, steeds afhankelijk van de kortste verbinding – aansluitvariant B; of tussen elke faseleiding en de nulleiding, en tussen de nulleiding en de hoofdaardrail of -klem of de hoofdbeschermingsleiding, afhankelijk van de kortste verbinding – aansluitvariant C.

24-11-2015


©

137

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging 534.2.3.4 Keuze in relatie tot ontladingsstroom (In) en impulsstroom (Iimp) Indien volgens rubriek 443 overspanningsafleiders zijn vereist, mag de nominale ontladingsstroom In niet lager zijn dan 5 kA 8/20 voor elke beschermingswijze. OPMERKING Elk beschermend onderdeel van overspanningsafleiders mag zijn aangesloten tussen twee fasen, tussen fase en nul, tussen nul en aarde, of enige combinatie hiervan. Deze verbindingen worden aangeduid als beschermingswijzen (NEN-EN-IEC 61643-11).

Bij installatie volgens 534.2.2, aansluitvariant C, mag de nominale ontladingsstroom In van de overspanningsafleider die is aangesloten tussen de nulleiding en de PE-leiding niet lager zijn dan 20 kA 8/20 bij driefasestelsels en 10 kA 8/20 bij eenfasestelsels.

24-11-2015


©

138

69

24/11/2015

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging 534.2.10 Kerndoorsnede van aansluitleidingen De aansluitleidingen van overspanningsafleiders moeten een minimale kerndoorsnede hebben van 4 mm2 koper of gelijkwaardig, indien de kerndoorsnede van de faseleidingen van de bijbehorende stroomkring groter is dan of gelijk is aan 4 mm2. Let op: beveiliging tegen kortsluiting Indien de kerndoorsnede van de faseleidingen van de bijbehorende stroomkring kleiner is dan 4 mm2 mag de kerndoorsnede van de aansluitleidingen van de overspanningsafleiders niet kleiner zijn dan de kerndoorsnede van de faseleidingen. Wanneer er sprake is van een bliksembeveiligingssysteem is een minimale kerndoorsnede van 16 mm2 koper of gelijkwaarding noodzakelijk voor overspanningsafleiders type 1 volgens NEN-EN-IEC 61643-11.

24-11-2015


©

139

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging 534.2.9 Aansluitleidingen Aansluitleidingen zijn de geleiders van de faseleiding naar de overspanningsafleider en van de overspanningsafleider naar de hoofdaardrail of -klem of naar de beschermingsleiding. Bij een toenemende lengte van de voedingsleidingen van de overspanningsafleider neemt de effectiviteit van de bescherming tegen overspanningen af. Om een maximale bescherming te verkrijgen behoren de voedingsleidingen zo kort mogelijk te worden gehouden. Stroomlussen behoren te worden voorkomen zie figuur 53.4). De totale lengte a + b behoort bij voorkeur niet meer te bedragen dan 0,5 m, maar mag in geen geval meer bedragen dan 1,0 m. Als alternatief mag figuur 53.5 worden aangehouden, mits de leidinglengte c bij voorkeur niet meer bedraagt dan 0,5 m en in geen geval meer bedraagt dan 1,0 m.

24-11-2015


©

140

70

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Spanningsval over de verbinding naar de potentiaalvereffeningsrail

•

Dus niet zo

10 m SAR

24-11-2015


©

141

Overspanningen: achtergronden Spanningsval over de verbinding naar de potentiaalvereffeningsrail - neem aan indutiviteit kabel is: 0,5 µ H/m - spanningsval

24-11-2015


©

142

71

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Stootstroom (8/20) in kA

24-11-2015

1

Benadering di/dt Schatting spanningsval in kV bij lengte in kA/µs verbindingsleiding 1m 3m 5m 10m 0.1 0.05 0.2 0.3 0.5

3

0.4

0.2

0.5

1

2

5

0.6

0.3

1

2

3

10

1.2

0.5

2

3

6

20

2.4

1

3

6

12


143

©

Overspanningen: achtergronden Spanningsval over de verbinding naar de potentiaalvereffeningsrail Kort! 534.2: Bij een toenemende lengte van de voedingsleidingen van de overspanningsafleider neemt de effectiviteit van de bescherming tegen overspanningen af. Om een maximale bescherming te verkrijgen behoren de voedingsleidingen zo kort mogelijk te worden gehouden.) • Verschillende netten bij elkaar brengen SAR

• Geïntegreerde aanpak (elektra, IT)

24-11-2015


©

144

72

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Beveiligen overspanningsafleider Beveiligen tegen: •

te hoge temperatuur overspanningsafleider (intern in component)

•

kortsluiting (externe component: bv patroon)

24-11-2015


©

145

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging 534.2.4 Bescherming tegen overstroom en gevolgen van falen van een overspanningsafleider Bescherming tegen de kortsluitingen van overspanningsafleiders wordt verzorgd door de beveiligingstoestellen tegen overstroom (‘overcurrent protective device’) OCPD2 (zie de figuren in bijlagen 53.A t.m. 53.D), die moeten worden gekozen volgens de aanbevolen waarden voor de beveiligingstoestellen tegen overstroom zoals opgegeven in de instructies van de fabrikant van de overspanningsafleiders.

24-11-2015


©

146

73

24/11/2015

Overspanningen: achtergronden Stootstroomvastheid voorgeschakelde patroon •

Patroon voorgeschakeld voor kortsluitstroom beveiliging

•

Patroon werkt op warmte ontwikkeling in smeltdraad (doorsmelten)

•

Stootstroom warmt smeltdraad op

24-11-2015


147

©

Overspanningen: achtergronden Maximale stootstromen (8/20ms) die net niet tot aanspreken van smeltzekeringen leiden. Patroon

24-11-2015


Max 8/20ms stootstroom waarop net niet door de patroon wordt aangesproken 16 A

5 kA

20 A

7 kA

25 A

10 kA

35 A

15 kA

40 A

16 kA

50 A

20 kA

63 A

24 kA

©

148

74

24/11/2015

NEN 1010:2015 overspanningsbeveiliging Voorgeschakelde aardlkeschakelaar 534.2.6 Installatie van overspanningsafleiders samen met toestellen voor aardlekbeveiliging Indien overspanningsafleiders zijn geïnstalleerd volgens 534.2.1 en zich bevinden aan de belastingszijde van een toestel voor aardlekbeveiliging, moet een toestel voor aardlekbeveiliging worden gebruikt met of zonder tijdvertraging maar bestand tegen stroompieken van ten minste 3 kA 8/20.

24-11-2015


©

149

Overspanningsbeveiliging Samenvatting belangrijke punten •

Goede potentiaalvereffening

•

Beveiliging tegen directe inslag begint met een bliksemafleiderinstallatie en zone concept (NEN/EN/IEC 62305)

•

Beveiliging tegen indirecte inslag •

Geïntegreerde aanpak verschillende netten (bv elektra en IT)

•

Overspanningsafleiders dicht bij elkaar plaatsen

•

Vermijd lussen (kabel routing)

•

Aansluitdraden kort

•

Zorg dat overspanningsafleiders correct zijn voorbeveiligd

24-11-2015


©

150

75

24/11/2015

Vragen?

24-11-2015


©

151

Veranderingen & consequenties (4) Medische ruimtes Roel Ritsma

76

24/11/2015

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten

710 Medisch gebruikte ruimten

24-11-2015

Heel veel wijzigingen


©

153

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten Belangrijkste items: • de term ‘klasse’ wordt vervangen door ‘groep’ • de benaming van het begrip MES-keten (wordt medisch IT-stelsel) • duidelijke leesbare uitleg van een alarm op het “aardfout”-tableau • spanningsindicatoren op wandcontactdozen bij groep 2-ruimten • essentieel deel van een installatie (mag korte tijd worden onderbroken) • het (maximale) aantal van wandcontactdozen op een medisch IT-stelsel • het aantal vereffeningspunten

24-11-2015


©

154

77

24/11/2015

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten Classificatie, ontwerp en beheer

Raad van Bestuur

Bepalen van ruimteclassificatie

Ontwerp: • installateur • adviseur

• • • • •

Medisch personeel Klinisch fysicus Installatieverantwoordelijke (installateur) (adviseur)

Aanleg / uitvoering: • installateur

Beheer: • Installatieverantwoordelijke (IV) • Technische dienst 24-11-2015


155

©

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten ‘Klasse’ is nu ‘groep’ Ruimteclassificatie

Mate van galvanisch contact

Klasse 0

Geen galvanisch contact

Groep 0

Geen galvanisch contact

Klasse 1

Uitwendig Inwendig/ tot in de lichaamsvloeistoffen, maar niet tot in of aan het hart

Groep 1

Uitwendig Inwendig/ tot in de lichaamsvloeistoffen, maar niet tot in of aan het hart

Klasse 2

Inwendig/ tot in de lichaamsvloeistoffen, maar niet tot in of aan het hart

Groep 2

Inwendig in enig deel van het lichaam, ook bij toepassingen die reiken tot in of aan het hart

Klasse 3

Inwendig in enig deel van het lichaam, ook bij toepassingen die reiken tot in of aan het hart

24-11-2015


©

feitelijk geen specifieke eisen

156

78

24/11/2015

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten Vereffening en aanraakspanning Ruimteclassificatie

Vereffeningsysteem en maximale impedantie

Geïsoleerd opstellen

Aanraakspanning

Groep 0

Geen

Nee

-

Klasse 1

≤ 0,1 Ω

Nee

100mV

Groep 1

≤ 0,1 Ω

Nee

100mV

Klasse 2

≤ 0,1 Ω

Nee

100mV

Groep 2

≤ 0,1 Ω

Indien noodzakelijk

10 / 100mV

Klasse 3

≤ 0,1 Ω

Ja

10mV

‘in of aan het hart’: aanraakspanning van ten hoogste 10 mV: geïsoleerd opstellen en/of sterpuntsstructuur vereffening 24-11-2015


157

©

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten Beveiliging: aardlek en IT Ruimteclassificatie

Beveiliging

Maximaal aantal wandcontactdozen

Groep 0

30 mA aardlekschakelaar (WCD)

-

Klasse 1

30mA aardlekschakelaar (eindgroepen ≤ 32A)

-

Groep 1

30mA aardlekschakelaar (eindgroepen ≤ 32A)

Moet vooraf worden bepaald

Klasse 2

Medisch Elektrische Scheiding (MES keten)

Per MES keten: 8 (enkele)

Groep 2

Medische IT-stelsels

Moet vooraf worden bepaald

Klasse 3

Medisch Elektrisch Scheiding (MES keten)

Per MES keten: 8 (enkele)

24-11-2015


©

158

79

24/11/2015

NEN 1010:2015 Medisch gebruikte ruimten Netspanningscontinuïteit Ruimteclassificatie

Eis netspanningscontinuïteit (spanningsuitval en / of verstoring)

Groep 0

Nee (geen levensbedreiging)

Klasse 1

Nee

Groep 1

Nee (geen bedreiging voor de veiligheid van de patiënt)

Klasse 2

Ja (geen onacceptabel patiënten risico)

Groep 2

Ja (er mogen geen onaanvaardbare risico's voor de patiënt optreden)

Klasse 3

Ja (geen onacceptabel patiënten risico)

24-11-2015


©

159

Vragen?

24-11-2015


©

160

80

24/11/2015

Hager en zorg Matthieu Weijers

Segment Woningbouw & Care 26%

> 80%

> 500.000

van de Nederlanders > 65 jaar in 2040

van de ouderen wil/moet zelfstandig blijven wonen

woningen moeten worden aangepast

Het dagelijks leven vergemakkelijken…

“Kijk verder dan het product en bied passende oplossingen”

Laurens Timmers

-

Praktische oplossingen

-

Veiligheid en risicopreventie

-

Behoud van sociale contacten

-

Bevordering van het welzijn

-

Ondersteuning van mantelzorgers

Accountmanager Woningbouw & Care

24-11-2015


162

81

24/11/2015

Dagafsluiting Rob Goedegebuur

Thank you For your attention!

Hager_nl #hagernen www.hager.nl/nen2015 24-11-2015


164

82

Nieuwe NEN 1010 Matthieu Weijers (Sales Manager)

Recommend Documents