nee
Is er (zonder palen)
een probleem?
Geen palen of
ja
1
mogelijk maatregelen
maatregelen
ja
2
Kan het probleem ook
opgelost worden
Geen palen. Zoveel uit stap 2.
zonder palen?
nee
3
Wat is de beste locatie voor de palen?
Is een goede vormgeving van
ja
4
de palenlocatie mogelijk?
nee
nee
5
Is het probleem groter dan de
nadelen van de palen?
6
Stap 3 en 4 nogmaals doorlopen. Bij geen
ja
resultaat naar stap 5.
Zorgvuldige realisatie locatie met palen.
7
28
Fietsverkeer 35
Beheer, onderhoud en monitoring.
Dossier Fietspalen
30 32
Fietspaaltjes zijn verantwoordelijk voor enkele honderden fietsongevallen per jaar, vaak met ernstige afloop. Daarom zijn ze een belangrijk speerpunt voor CROWFietsberaad. Met als voorlopig resultaat dat in tientallen gemeenten vele honderden overbodige paaltjes het veld ruimden. En waar wel fietspalen nodig zijn, weten we dankzij nieuw onderzoek hoe de locaties veiliger zijn in te richten. Op basis van eerdere ervaring publi-
scherper kunnen en hoe de detaillering
ceerde CROW-Fietsberaad in juni 2013
verder is te verbeteren.
36 38 43
een zogenaamd ‘Keuzeschema sanering paaltjes op het fietspad’. Met dat schema
Op basis van de onderzoeken is het Keu-
kunnen wegbeheerders bepalen wan-
zeschema inmiddels aangepast. Wellicht
neer een fietspaaltje zin heeft en hoe je
gebeurt dat in de toekomst nogmaals op
zo’n locatie moet inrichten. Het belang-
grond van weer nieuwe ervaringen. Maar
rijkste uitgangspunt: plaats alleen een
op basis van wat we nu weten, is een
paaltje als de noodzaak duidelijk is aan-
forse kwaliteitsslag te maken, zo is op de
getoond.
volgende pagina’s te zien.
Het Keuzeschema is deels gebaseerd
Daar gaan we dieper in op de verschil-
op de bestaande richtlijnen, aangevuld
lende onderzoekresultaten. En bena-
met ervaringen en inbreng van verkeers-
drukken we nogmaals de noodzaak werk
deskundigen. Dit jaar is het schema in
te maken van de aanbevelingen door
de praktijk getoetst op zes verschillende
enkele paaltjesslachtoffers aan het woord
locaties in Nederland. Dat leverde veel
te laten, waaruit blijkt dat paaltjesonge-
ervaring op met verschillende soorten
vallen heel veel leed veroorzaken.
palen, met de plaatsing van de palen, met de markering en met variaties in de
Ook laten we de gemeente Houten aan
breedte van het fietspad ter hoogte van
het woord. Door de stedenbouwkundige
de palen.
opzet van deze gemeente, waarbij automobilisten altijd via de rondweg moeten
De onderzoeken van de pilotlocaties van
omrijden om naar de naburige wijk te
adviesbureau Royal HaskoningDHV en
rijden, was dat bij uitstek een ‘paal-
de Rijksuniversiteit Groningen bieden
tjesgemeente’. Maar nu niet meer. De
enerzijds een onderbouwing van de
gemeente saneerde het merendeel van
aanbevelingen uit 2013, anderzijds laten
de paaltjes en richtte één van proefloca-
ze zien waar die aanbevelingen nog
ties in van het Fietsberaadonderzoek.
Een uitgebreid verslag van de onderzoeken is te vinden in Fietsberaad publicatie 27: Evaluatie aanbevelingen palen op fietspaden.
29
najaar 2014
Zichtbaarheid sterk afhankelijk van omgeving Geef fietser de ruimte bij fietspalen Niet alle ribbels waarschuwen Verhalen achter de cijfers Houten: Nu nog de besteldiensten weren
Dossier Fietspalen
Onderzoek laat zien:
Zichtbaarheid sterk afhankelijk van omgeving Naast de inrichting van een locatie speelt ook de zichtbaarheid van de palen en de markering – zowel overdag als ’s nachts – uiteraard een rol als het gaat om het voorkomen van ongevallen.
Opvallendheid in stedelijke omgeving vraagt extra aandacht.
De zichtbaarheid van de palen is door
paalt wit te maken en de andere helft
de Rijksuniversiteit Groningen onder-
rood. Ook de dikte van het paal speelt
zocht met de methode van Toets. Die
een rol. Dikke palen vallen wat meer op,
dat de opvallendheid afhankelijk is van
houdt in dat een onderzoeker op 12,5
maar het verschil is niet al te groot.
de omgeving en de lichtomstandig-
meter afstand, 90 graden gedraaid,
Daarbij moet men wel bedenken dat de
heden. Op alle proeflocaties scoren de
ten opzicht van de paal staat. Geleide-
kleur van een paal geen garantie biedt
palen slechter dan in de bosomgeving.
lijk draait hij het hoofd, tot hij de paal
op het voorkomen van ongelukken.
Alle reden om in een stedelijke omge-
in beeld krijgt. Hoe later dat is, hoe
Fietsers rijden ook tegen goed zichtbare
ving extra aandacht te besteden aan de
slechter de zichtbaarheid. Dat werd
palen. Er zijn meer factoren in het spel.
zichtbaarheid en inleidende markering.
gedaan met 15 verschillende fietspalen
Dat blijkt ook uit het onderzoek op de
tegen een constante bosachtergrond.
proeflocaties.
’s Nachts speelt dat nog sterker, zeker als openbare verlichting ontbreekt.
De meeste palen scoren redelijk tot goed op dit punt, uitgezonderd een
Opvallendheid verschillend
Palen met een ledverlichting vallen dan
zwart fietspaaltje dat pas heel laat zicht-
Ook daar werd de kijkmethode toe-
beter op en zijn in dergelijke omstan-
baar wordt. Wel scoren - in de bosom-
gepast. Op vier locaties (Houten, Har-
digheden noodzakelijk. Als de ledver-
geving - de palen met veel rood en
denberg, Barneveld en Zwolle) ging het
lichting knippert, valt de paal nog beter
weinig wit minder dan palen met veel
om min meer vergelijkbare palen (dia-
op, zowel ’s nachts als overdag, maar
wit. Daarom is het aan te bevelen onge-
meter 16 cm). De resultaten variëren
het wegbeeld wordt er wel onrustiger
veer de helft van het oppervlak van een
daar echter per locatie en daaruit blijkt
van. Overigens kon de beste plek voor
Glow in de dark
Glow-verlichting heeft alleen zin in het pikkedonker.
Om te kijken of ‘Glow in the dark’ een oplossing biedt, is gekeken wat het effect is van drie verschillende dragers van glow: op het wegdek en de palen bevestigde prefab plaatjes, tape op palen en wegenverf met een glowtoevoeging. Dat leverde gemengde resultaten op. Als het echt heel donker is, helpen ze de opvallendheid van de locatie te vergroten. Maar bij een beetje concurrerende verlichting (lantarenpaal, autolichten) valt het materiaal niet meer op. Dan is ledverlichting een betere optie. 30 Fietsverkeer 35
Met een gradenboog werd vastgesteld op welk moment een fietspaaltje in beeld komt.
Er werd ook gekeken hoe fietspalen afsteken tegen een bosachtergrond.
Leds hebben geen zin in een verlichte omgeving.
de ledverlichting - op de kop, in het
alleen ribbels. Al dan niet in combinatie
wegdek die de paal aanschijnt of in de
met doorgetrokken kantmarkering. En
banden van het middeneiland - in dit
dat op verschillende kleuren onder-
onderzoek niet worden vastgesteld. Wel
gronden.
komt de verlichting in het wegdek wat
Dat gebeurde met de IDED-methode,
rustiger over. Waar wel openbare ver-
waarbij een foto van een situatie zodanig
lichting is, is de meerwaarde van led-
onscherp wordt gemaakt, dat alleen
verlichting beperkter of niet aanwezig.
contrastverschillen overblijven die door
Een paalhoogte kan tussen de 0,75 en
een slechtziende ook gezien worden.
1 meter hoog zijn. Fietsers komen dan
Zichtbaarheid markering
Het resultaat is een zogenaamde Sobel-
niet in de problemen met een stuur.
Op de proeflocaties zijn ook verschil-
waarde. De conclusie: het gevulde punt-
Een hogere paal draagt iets meer bij
lende soorten inleidende markering
stuk met een duidelijke omtrek scoort
aan de zichtbaarheid. Maak alle palen
uitgeprobeerd. Met een geheel gevuld
het beste. En een doorgetrokken kant-
op één locatie even hoog, zodat een
puntstuk of arcering met omtrek, of
markering biedt duidelijk meerwaarde.
rustig beeld ontstaat.
De markering zoals een slechtziende het waarneemt . V.l.n.r. de proeflocaties Hardenberg, Barneveld en controlelocatie Utrecht.
31
najaar 2014
Paalhoogte
Dossier Fietspalen
Video-onderzoek maakt duidelijk:
Geef fietser de ruimte bij fietspalen Hoe reageren fietsers op de verschillende opstellingen met fietspalen? En wat is het effect van verbreding van het fietspad ter plaatse van de palen? Dat is onderzocht op zeven proeflocaties en twee controlelocaties.
in Bunnik. In Hardenberg is de fietspaal verplaatst conform de aanbeveling naar een afstand van 15 meter uit de bocht. En het fietspad bij de palen is verbreed van 1,80 meter naar 3,30 meter. In Bunnik staat de paal direct na een bocht midden op een fietspad van 1,70 meter
Om het gedrag van fietsers bij nade-
paaltjeslocatie. Het blijkt duidelijk ver-
breed en ontbreekt markering. De gra-
ring van een fietspaal te analyseren, zijn
schil te maken of de aanbevelingen uit
fiek geeft een beeld van de afstand die
op de proeflocaties video-opnamen
het Keuzeschema zijn gevolgd of niet.
fietsers aanhouden tot palen of de ver-
gemaakt en geanalyseerd door advies-
hardingsrand op het moment dat zij een
bureau Royal HaskoningDHV. De
Dat werd bijvoorbeeld duidelijk bij een
paal passeren. In de kritieke zone (rood)
opnamen brachten in beeld welke koers
vergelijking van de locatie Langejacht in
is de afstand tot de paal of de verhar-
fietsers volgen bij nadering van een
Hardenberg met de locatie Rhijnauwen
dingsrand kleiner dan 30 centimeter. In
Met behulp van video-observaties is de koers van fietsers geanalyseerd.
32
Fietsverkeer 35
Proeflocatie in Hardenberg.
Controlelocatie Bunnik.
de veilige zone is deze afstand 30 tot 60
tere afstand tot de palen kunnen aan-
centimeter en in de veiligste zone meer
houden.
dan 60 centimeter. Voor Bunnik kleurt de grafiek rood.
Voorsorteren
Fietsers hadden ook niet veel keus.
Niet alleen ter hoogte van de palen is
De doorgang is daar minder dan 60
het verschil zichtbaar, ook al voordat
cm breed. Hardenberg is overwegend
ze de paal bereiken anticiperen fietsers.
groen in de grafiek. Dankzij de verbre-
In Hardenberg beginnen ze al op zo’n
ding hebben fietsers daar wel de moge-
15 meter voor te sorteren om de palen
lijkheid om meer afstand aan te houden
te ontwijken. In Bunnik passen fietsers
tot de palen. Ze doen dat ook. Uit de
hun koers pas in de laatste 5 meter aan.
video-opnames blijkt dat vrijwel alle
Een soortgelijk beeld zien we op de
fietsers er voor kiezen om een kleine
proeflocaties in Utrecht en Zwolle. Deze
omweg te maken, zodat ze een gro-
locaties hoefden minder verbreed te
Fietsers anticiperen zo’n 15 meter voor de fietspaal, laat markering daarom minimaal 10 meter voor de paal beginnen.
De afstand die fietsers bij het passeren aanhouden tot de paaltjes of de verhardingsrand bij verschillende paaltjesoplossingen voor smalle fietspaden. Bunnik, Rhijnauwen Bunnik, Rhijnauwen Hardenberg, Langejacht Veiligste zone
Hardenberg, Langejacht Utrecht, Rubenslaan
Veilige zone Veiligste zone
Utrecht, Rubenslaan Zwolle, Westerveldse pad
Kritieke zone Veilige zone
Zwolle, Westerveldse pad0%
20%
40%
60%
80%
100%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Kritieke zone
Het percentage van de solofietsers dat op een kritieke koers fietst bij het naderen van de diverse paaltjesoplossing voor smalle fietspaden. 100% 100% 80% 80% 60%
Hardenberg, Langejacht
60% 40%
Hardenberg, Langejacht Bunnik, Rhijnauwen
40% 20%
Bunnik, Rhijnauwen Utrecht, Rubenslaan
20% 0% -40 0% -40
Utrecht,Westerveldse Rubenslaan pad Zwolle, -35
-30
-25
-20
-15
-35
-30
-25
-20
-15
33
-10
-5
0
Naderingsafstand (m) -10 -5 0 Naderingsafstand (m)
najaar 2014
Zwolle, Westerveldse pad
Dossier Fietspalen
Flexibele palen Ø15cm met led-verlichting
1,6 m
1,6 m 1m Middengeleider met led-verlichting
Inleidende markering met ribbels
Voorbeeld van een proeflocatie met breed fietspad in Houten. Links de oude situatie, rechts de beproefde oplossing.
worden om te voldoen aan de aanbeve-
omgekeerd, de meest fietsers naderen
lingen en anticiperen fietsers ruim van
de paaltjes op ‘botskoers’ en wijken pas
tevoren.
op het laatste moment uit. Waarschijnlijk speelt mee dat fietsers niet duidelijk
Verder is gekeken of fietsers de palen
is welke doorgang ze het beste kunnen
aan de ‘verkeerde kant’ passeren. Zeker
nemen, omdat de ruimte links en recht
als ze met z’n tweeën rijden, neemt de
ongelijk is verdeeld. Dan zie je ook dat
linker fietser vaak de linkerkant langs de
veel linker duo-fietsers kiezen voor de
paal. Opvallend genoeg was dat in Har-
middelste doorgang, waar ook tegen-
denberg vaker het geval dan in Bunnik.
liggers gebruik van maken.
Flexibele fietspalen zijn geen alternatief voor sleutelpalen.
Dat komt waarschijnlijk omdat de situatie in Hardenberg overzichtelijker is. In Bunnik niet, want daar kan men niet overzien of er fietsers vanuit tegenovergestelde richting de bocht om komen. Twee palen in het midden Als het fietspad breder is dan 3,30 meter, zijn er volgens het keuzeschema
Flexibele paaltjes geen succes
meer palen nodig om doorgangen van
Begin er nog niet aan, zo kun je alleen maar concluderen na een aantal
maximaal 1,60 meter te creëren. Dat is
experimenten met flexibele paaltjes. Het idee is dat ze ombuigen als er een
bijvoorbeeld in Houten en Enschede
zwaar voertuig overheen rijdt, bijvoorbeeld de brandweer of een voertuig
zo uitgevoerd. Ter controle is ook een
voor gladheidbestrijding. Ombuigen doen ze, maar beschadigen ook en ze
locatie bekeken in Utrecht, die op alle
raken sterk vervuild omdat ze langs de onderkant van het voertuig schrapen.
punten afwijkt van de aanbevelingen,
Soms ook begeeft de bevestiging in de verharding het. Dat laatste is trou-
met drie paaltjes waarvan één in het
wens ook bij gewone paaltjes een zwakke plek die aandacht vraagt, c.q.
midden. Utrecht scoort dan ook veel
vraagt om het toepassen van een degelijke betonvoet. Maar als de palen ten
slechter dan in Houten en Enschede.
behoeve van de gladheidbestrijding worden weggehaald in de winter, blijft
Op die laatste twee locaties zie je dat
de betonvoet over. En die is ook gevaarlijk. Een in de grond verzonken sleu-
fietsers bij nadering niet op een kri-
telpaal is een beter alternatief.
tieke koers liggen, want de palen staan
Een flexibele omhulling om een onbuigbare dikke stalen paal kan in
niet in de rijlijn. In Utrecht is het beeld
bepaalde wel zinvol zijn om de gevolgen van een aanrijding voor de fietser te verzachten (zie ook het artikel over Houten).
34
Fietsverkeer 35
Verbreden van een paaltjeslocatie biedt fietsers een veilige passeerafstand.
Plaatselijk verbreden Palen op fietspaden zijn bedoeld om auto’s te weren. Een personenauto is gemiddeld zo’n 1,70 meter breed, bestelwagens rond de 2,10 meter en een vrachtauto maximaal 2,60 meter. Voor de afstand tussen twee palen noemt het Keuzeschema een afstand van 1,60 meter als men personenauto’s wil weren. Soms komt dat lastig uit. Bijvoorbeeld als het fietspad zo breed is dat je twee palen nodig hebt in het midden om aan de 1,60 meter per richting te komen. Als het vooral gaat om het weren van bestel- en vrachtauto’s, is te overwegen die maat iets op te rekken, zodat met één paal vol-
Dat betekent dus bij doorgang van 1,60:
staan kan worden. In Houten wordt dat de komende maanden in
Verhardingsbreedte smaller dan 1,40 meter => palen
de praktijk uitgeprobeerd op een locatie.
aan weerszijden in de berm. Tussen 1,40 en 2,50 meter => verbreden tot 3,30. Palen aan weerszijden en één in het midden.
Voor (tweerichtings)fietspaden met een verhardingsbreedte tussen 2,50 en 3,35 meter wordt in het Keuzeschema aanbe-
Tussen 2,50 en 3,50 meter => Palen aan weerszijden
volen om het fietspad te verbreden tot 3,35 meter, met mid-
in de berm en één in het midden. Restruimte tussen
denin en aan de zijkanten palen. De praktijk leert dat daar aan-
verharding en palen in de berm eventueel opvullen
zienlijke kosten mee gemoeid zijn, zo’n 10 tot 20 duizend euro.
met klinkers. Eventueel een iets bredere doorgang
Die worden veel lager als je niet over de volle breedte de verhar-
accepteren bij fietspadbreedte tussen 3,30 en 3,50 meter.
ding doorzet, maar de 30 cm aan de rand onverhard laat of vult met witte klinkers. Fietsers houden namelijk minimaal zo’n 40 cm
Breder dan 3,50 meter: twee palen in het midden en
afstand tot de paal aan de zijkant.
palen aan weerszijden van het fietspad.
Ribbels en pijlen Een inleidende markering die begint 10 meter vóór de fietspaal helpt fietsers tijdig een veiliger koers te kiezen bij nadering van palen en is dus onmisbaar. Ribbels op de markering kunnen een laatste waarschuwing geven. Uit de video-observaties blijkt dat fietsers niet over de ribbelmarkering heen fietsen. Zeker op extra gevaarlijke locaties
Fietsers mijden ribbelmarkering, toepassing in kritische situaties kan nuttig zijn.
kunnen ze dus als extra zekerheid worden meegenomen in het ontwerp. In Hardenberg en Houten is ook nog onderzocht of pijlen op het wegdek op 5 meter voor de palen invloed hebben op het gedrag van fietsers. Ze blijken geen invloed te hebben op de koers die fietsers kiezen bij nadering. Wel zie je iets minder linker duo-fietsers spookrijden, maar in de praktijk gaat het maar om kleine aantallen.
35
najaar 2014
Utrecht, Rubenslaan
Dossier Fietspalen
Ve
Zwolle, Westerveldse pad
Kri 0%
20%
40%
60%
80%
100%
Uit testen met geïnstrumenteerde fiets blijkt: 100%
Niet alle ribbels waarschuwen 80% 60%
40%
Wil ribbelmarkering werken om fietsers attent te 20% maken op een paal, dan moet die zo zijn uitgevoerd dat fietsers de ribbels daadwerkelijk voelen. 0% -40 Daarvoor zijn met een speciale geïnstrumenteerde fiets trillingmetingen uitgevoerd.
-35
-30
Ribbels moeten van voldoende hoogte zijn bij de paal en dwars op de -20 -15 -10 -5 0 rijrichting liggen. Naderingsafstand (m)
-25
1,6
1,2
0,8
0,4
0,0 oude kinderkopjes
oude klinkers
klinkers
tegels
asfalt
betonplaten
Erdi Ribelmarkering
ribbelmarkering gemeente
blindentegels + tegels (in patroon)
blindengeleidetegels
zwembadtegels (op tegels)
VelopA Alerrrt ribbelmarkering
zwembadtegels (op asfalt)
Heijmans ribbelmarkering
ribbelmarkering verf op klinkers
De Rijksuniversiteit Groningen onder-
ribbelmarkering betonhobbels
verhoogde klinkermarkering
Zorg dat ribbelmarkering meer trilling veroorzaakt dan de verharding ter plaatse.
Grootte van de trillingen (g-krachten) die veroorzaakt worden door verschillende typen ribbels en verschillende typen verharding.
Doorgangspunt ter hoogte van paaltjes (s ding gemeten.
rijk is om rekening te houden met het
Percentage solo-fietsers kritieke koers soort verhardingop wil het effect voor de
De verschillen zijn groot. Het trillingsni-
veau van de ‘beste’ ribbels is drie tot vier
fietser merkbaar zijn. Bij asfalt en beton
keer hoger dan van de ‘slechtste’ rib-
is een ribbelhoogte van minimaal 6 mm
bels. Dat blijkt vooral af te hangen van
voldoende. Bij tegels en klinkers moet
de hoogte van de ribbels (varieerde van
dat meer zijn, bijvoorbeeld 2 cm.
3 tot 8 mm) en de afstand tussen de rib-
zocht elf soorten ribbels. Om te weten
bels (minimaal 15 centimeter is noodza-
te komen of het trillen door ribbels
kelijk voor een optimaal effect).
opvalt ten opzichte van trillen door de
Uit de metingen blijkt dat het bij de
verharding, zijn ook zes soorten verhar-
keuze van een ribbelmarkering belang-
36
Fietsverkeer 35
Voor een vlak weg oppervlak voldoet een aantal producten.
Verhoogde klinkermarkering Als proef werd een ribbelmarkering ingestraat in een klinkermarkering. De hoogte van de markering neemt toe bij het naderen van de paal, tot 7 mm. Maar dat bleek in deze opstelling niet voldoende. Pas op het laatste moment voelen fietsers waarschuwingstrillingen.
Betonhobbels 8 mm hoge betonhobbels van Via van Dalen B.V. werden om de 15 cm op het asfaltwegdek geplakt. De hobbels zijn goed merkbaar voor fietsers.
Verf op klinkers De ribbelmarkering veroorzaakt aanzienlijke trillingen, maar het verschil met de klinkers is beperkt. Waarschijnlijk werken ze op asfalt, beton of tegels beter.
Heijmans Ribbelmarkering Een speciale uitvoering van wegenbouwbedrijf Heijmans. Op asfalt voldoet de markering goed.
VelopA Alerrrt Ribbelmarkering 6 cm ribbels om de circa 10 cm. Op een gesloten verharding levert het een aanzienlijk hoger trillingsniveau op dan het wegdek.
Zwembadtegels en blindengeleidetegels
Ribbelmarkering gemeente Barneveld
Op zoek naar alternatieven, is ook gekeken
De eigen markering van de gemeente Barne-
of tegels die in zwembaden worden
veld veroorzaak relatief weinig trillingen.
gebruikt tegen uitglijden zijn toe te passen. Op een asfaltverharding veroorzaken ze voldoende trillingen, maar wegens het ontbreken van praktijkervaringen kunnen ze nog niet als veilige en duurzame oplossing
Erdi Ribbelmarkering
worden aanbevolen.
Deze uitvoering levert op asfalt minder tril-
op drie locaties uitgeprobeerd in tegel-
lingen op dan andere markeringen.
paden, is in ieder geval niet aan te bevelen.
Een markering met blindengeleidetegels,
Ze veroorzaken minder trillingen dan de tegels van het fietspad. De afstand tussen de ribbels is waarschijnlijk te klein.
37
najaar 2014
Dossier Fietspalen
Verhalen achter de cijfers Karin Broer
Achter de cijfers over ongelukken met paaltjes, zitten de verhalen. Voor dit nummer van Fietsverkeer hebben we vijf mensen geïnterviewd. Dan blijkt dat een botsing er altijd in hakt, zelfs als de snelheid laag is en de lichamelijke gevolgen meevallen. ‘Het paaltje’ betekent niet meer squashen, niet meer fietskoerieren, niet meer naar de camping. Kleine dingen, maar toch, dat paaltje heeft het leven beïnvloed. Soms heeft een paaltje of een stoeprand, grotere gevolgen: nooit meer werken, blijvend hersenletsel, een fundamenteel ander bestaan. Er zijn ook mensen die overlijden na een botsing met een paaltje.
In de interviews valt op dat veel mensen boos zijn: waarom heeft de gemeente of de provincie in hemelsnaam een paaltje op het fietspad gezet, je legt toch ook geen betonblok op de snelweg? Natuurlijk om auto’s te weren. Maar waarom moet ik daar de dupe van worden! Dat voelt onrechtvaardig. Iedereen kan zo’n botsing overkomen, zelfs een gedeputeerde (met opvallend veel begrip voor de paaltjeszettende wegbeheerder). Bij een ongeluk spelen altijd meerdere factoren een rol, weten we bijvoorbeeld uit het diepteonderzoek van de SWOV naar fietsongelukken (Davidse e.a. 2014). Een moment van afleiding door een groepje voetballende jongens of een bord op een historisch pand. Andere verkeersdeelnemers kunnen iets doen waardoor het verkeersbeeld niet optimaal is. Parkeren op de verkeerde plek, of simpelweg voor je fietsen waardoor het zicht op een obstakel is onttrokken. Een botsing is menselijk. De verhalen achter de cijfers maken nog scherper duidelijk welke verantwoordelijkheid een wegbeheerder heeft. Een paaltje kan nodig zijn, maar zorg dan dat de kans op botsingen zo klein mogelijk is.
38
Fietsverkeer 35
Joana (49) was docent Frans op een hboopleiding
meer. Ik ben tegen die betonnen bak
volledig veranderd, ik werk nu thuis,
aan geknald, maar ik weet er niks meer
voorheen elders. Er is een situatie voor
van.’
1 augustus 2010 en één daarna.’
Constant: ’Ze was niet aanspreek-
Joana: ‘Ik kan niet uren achtereen iets
baar. Overal was bloed, bloed kwam uit
doen, elk uur moet ik rust nemen,
haar oren, neus, ogen en mond. Ik had
anders ben ik ontregeld. Dan moet
geen telefoon bij mij. Uit het huis dicht
ik daarvan dagen bij komen. Ik kan
bij de ongevalsplek kwamen mensen
niet meer werken. Ik durf wel weer te
naar buiten, door de klap. Er is ambu-
fietsen, eerst niet, maar langzaam ben
lance gebeld, maar dat duurde maar
ik weer begonnen. Maar op die onge-
en duurde maar. Ze lag daar op de
valsplek, daar kom ik niet meer.’
grond, we hebben haar naar binnen
‘We gingen een fietstochtje maken op
gedragen. Uiteindelijk kwam de ambu-
Constant: ‘We hebben de gemeente
onze tourfietsen, geen grote tocht, een
lance, na een half uur, de ambulance-
aansprakelijk gesteld. Vrij laat, omdat
klein rondje.’
broeder heeft zijn excuses aangeboden,
we eerst alle aandacht aan het her-
Haar vriend Constant:’ Het was goed
ze hadden het heel druk die middag. Ze
steltraject hebben gegeven, je hoofd
weer geweest, maar nu regende het.
is met gierende sirenes naar het UMC
staat er niet naar. Waarom heeft de
Er waren redelijk wat fietsers op de
gebracht.
gemeente zo’n verhoging met schuine
weg. In Bunnik op het twee-richtingen-
banden neergelegd? Die verhoging is
fietspad naast de provinciale weg staat
Daar heeft ze een week gelegen. Ze had
nu weggehaald en er zijn witte steen-
bij een kruising een paaltje op een, wat
een dubbele schedelbasisfractuur, de
tjes voor in de plaats gekomen. Ik heb
wij maar een betonnen bak (een pla-
frontaal kwab was beschadigd, het her-
later een brief daarover van een ambte-
teautje met schuine betonnen banden,
senvlies gescheurd, er liep hersenvocht
naar gekregen. Vanwege de doorgang
red.), zijn gaan noemen. Die bak heeft
uit haar neus, gehoorschade. ‘
voor strooiwagens en vanwege ver-
een lengte van wel 2.90 meter en die
keersveiligheid is de situatie aangepast.
scheidt daar beide fietsrichtingen. Er
Joana: ‘Daarna heb ik wekenlang bijna
Ze weten bij de gemeente dat er onge-
reden fietsers voor ons, er kwamen fiet-
alle uren geslapen, continu zware
lukken gebeurd zijn.’
sers van de andere kant.’
hoofdpijn, misselijk.’
‘Ik fietste net voor haar en opeens was
Constant: ‘Na 3 of 4 weken is ze door
heid onlangs afgewezen. Ze hebben
daar een gigantische klap, het klonk
de neuroloog naar revalidatie door ver-
30 oktober een flutbriefje geschreven,
als een botsing met een auto, -een
wezen, de diagnose was hersenkneu-
onze brief was van mei. De gemeente
massieve klap- ik keek om en ik zag
zing. Een hoogleraar in Groningen heeft
noemt het “een ongelukkige samenloop
mijn vriendin gelanceerd worden en
vastgesteld dat de verbindingen zijn
van omstandigheden”. Dat heeft bij ons
op de stenen terecht komen, ik zag
ontregeld zijn, sommige verbindingen
tot een enorme boosheid geleid. Ik ver-
haar hoofd links en rechts op de straat
worden via een omweg gemaakt. Geen
wacht dat het een juridische procedure
klappen.’
tijdsbesef, waardoor plannen heel
wordt.’
‘De gemeente heeft de aansprakelijk-
moeilijk is. Mentale vermoeidheid, conJoana: ‘Ik weet tot geruime tijd voor het
centratie afgenomen en informatie-
Vanwege privacyoverwegingen zijn
ongeluk en ook daarna helemaal niks
verwerking is vertraagd. Ons leven is
voornamen gewijzigd en de achternamen weggelaten.
39
najaar 2014
Dossier Fietspalen
Jaap Lodders (51), gedeputeerde van Flevoland ‘Ik ben naar het ziekenhuis in Lelystad
sing mogelijk is. Het is bekend dat dit
gebracht, daar zijn foto’s gemaakt. Daar
soort paaltjes tot ongelukken leiden.’
bleek dat ik mijn bekken had gebroken en dat er een operatie nodig was. De
Bent u door het ongeluk extra gemo-
volgende dag ben ik naar het AMC
tiveerd?
gebracht en daar geopereerd.’
‘Het is niet zo dat ik door het ongeluk hier harder aan ben gaan trekken. De
Veel mensen die tegen een paaltje
inventarisatie van de kwaliteit van de
‘Het was op een vrijdagavond, 16 mei,
botsen zijn kwaad en vragen zich af
fietspaden liep al. Ik ben zeer gemoti-
die datum vergeet ik niet meer. Ik was
waarom de gemeente een paaltje op de
veerd, maar dat is in zijn algemeenheid
aan het fietsen met een vriend, op de
weg zet. Had u die reactie ook?
niet door persoonlijke omstandigheden,
racefiets. We reden op een fietspad
‘Ik ben vooral boos geweest op mijzelf.
dat zou ook niet goed zijn.’
in het buitengebied bij Zeewolde. Er
Je weet dat er paaltjes zijn en je weet
stonden daar twee paaltjes achterelkaar.
dat die dingen op het fietspad kunnen
U was niet boos op de wegbeheerder?
Het eerste zag ik, het tweede, na een
staan, ik had beter moeten uitkijken.’
‘Nee, ik vind ook als het over verkeers-
flauwe bocht, was aan het zicht ont-
veiligheid gaat dat je zelf een eigen ver-
trokken door een auto die daar gepar-
U had als gedeputeerde net opdracht
antwoordelijkheid hebt. We hadden hier
keerd stond. Ik ben er tegen aange-
gegeven de kwaliteit van fietspaden te
onlangs een avond over afleiding in het
reden en over de kop geslagen.’
inventariseren.
verkeer, toen heb ik dat ook naar voren
‘We hebben alle paaltjes in Flevoland
gebracht. Je moet ook zelf goed uit-
‘Mijn eerste reactie was “Oeps dat ging
geïnventariseerd ook op wegen en
kijken en opletten.’
hard”. Eerst dacht ik dat het meeviel. Ik
paden van de terreinbeheerders, dus
lag een paar minuten op de grond en ik
van Staatsbosbeheer en Flevo-land-
Hoe gaat het nu?
vroeg mijn vriend: help me even over-
schap. Daarbij wordt gekeken welke
‘Het herstel heeft zijn tijd nodig. Ik fiets
eind. Ik probeerde te staan, dat rech-
paaltjes weg kunnen en of er andere
al wel weer, ook op de racefiets, maar ik
terbeen dat ging wel, maar toen ik pro-
oplossingen mogelijk zijn zonder paal-
ben wel extra alert bij paaltjes.’
beerde te lopen toen dacht ik: nee dit
tjes. Dit paaltje stond op terrein van
is niet goed. Toen ben ik weer gaan
Flevo-landschap. Ik denk dat dit ook
liggen, tot de ambulance kwam.’
een paaltje is waar een andere oplos-
40
Fietsverkeer 35
Jan van der Werf (58), conciërge bij een basisschool Heerenveen
Marieke Zwaneveld (52), projectcoördinator bij ProRail
delijk. Ik ben gaan zoeken op internet, fietspaaltjes is een beetje een obsessie geworden. Mentaal ben ik er veel mee bezig geweest.’ Er stonden twee rood-witte paaltjes: het ene halverwege het fietspad, het andere ter hoogte van de sportaccommodatie. ‘Het was pinkstermaandag 2013, vlakbij
De boosdoener, bij de sportaccommo-
‘Die middag hadden we een uitje met
huis. We fietsten op het fietspad langs
datie, is weg. Van der Werf: ‘Een half
de afdeling in Houten. Een collega had
het voetbalveldje, er waren daar jochies
jaar geleden is het paaltje verwijderd. Ik
vijf OV-fietsen gehuurd, maar uiteinde-
aan het voetballen, daar keek ik naar.
heb een ambtenaar erover gesproken,
lijk waren we met zijn zevenen dus het
Mijn vrouw reed voor mij, ik was even
een groep studenten heeft in de hele
was: spring maar achterop.’
afgeleid door de voetballende jongens.’
gemeente geïnventariseerd welke paal-
‘Het was een beste klap, ik lag aan de
tjes er staan en welke weg kunnen. Er
‘Het miezerde, met in mijn ene hand
staat dus nog wel een paaltje.’
een paraplu en mijn andere arm om het middel van mijn collega geslagen
ene kant van het paaltje en mijn fiets aan de andere kant. De drie vaders van
‘Het is nu anderhalf jaar geleden,
zat ik aardig stabiel achterop de fiets.
die voetballende kinderen kwamen
maar ik heb nog steeds last van mijn
Toen we bij het station vertrokken, ben
aangerend. Mijn fiets was total loss, de
schouder, er zit een scheurtje in een
ik zonder dat ik daar eigenlijk iets van
voorvork was geheel verbogen.’
pees. Wel vervelend want ik ben volley-
gemerkt heb, met mijn voet achter
baltrainer, dan wil je ook ballen slaan,
een paaltje blijven haken. Ik ben recht-
‘Mijn vrouw begon een beetje te lachen:
maar soms wordt dat te intensief. Ik ben
standig achterover, enorm hard op mijn
zo, wat doe jij nou? Mijn eerste reactie
naar de fysiotherapeut geweest, ik heb
hoofd gevallen.’
was om op te staan en te laten zien dat
nog steeds belemmeringen, het is niet
‘Ik ben een minuut buiten westen
alles nog bewoog. Uiteindelijk kon ik
100 procent. Ik squash niet meer. Ja,
geweest, toen ik weer bijkwam was er
lopend naar huis.’
dat is toch een verandering van levens-
overal bloed. Ik had een behoorlijk gat
stijl, dankzij dat paaltje.’
in mijn hoofd. Mijn collega’s stelden
‘Ik ben mij gaan verdiepen in paal-
mij vragen om te inventariseren hoe
tjes: waarom staat dat paaltje daar en
ik eraan toe was. Er kwam een ambu-
waarom is het ‘s winters weg? Achteraf
lance.’
had ik wel graag de gemeente aansprakelijk willen stellen, maar hoe pak je
‘Ik ben zelf bhv’er, ik begreep al snel dat
dat aan? Het voelt onrechtvaardig, die
ik een hersenschudding had. Ik was te
paaltjes staan daar om auto’s tegen te
kort buiten westen geweest voor een
houden, maar je zet toch geen obstakel
mogelijke hersenbeschadiging. Dat uitje
neer. Je legt toch ook geen betonblok
is niet doorgegaan, iedereen was van
op de snelweg? Het is hartstikke onre-
slag. De vrouw van een collega heeft
41
najaar 2014
Dossier Fietspalen
Marcel Rensen (65), uitgever, parttime fietskoerier mij opgehaald en naar huis gebracht.’
Die paaltjes staan er om auto’s tegen te houden, het is het begin van een voet-
‘Na anderhalve week dacht ik me weer
gangersgebied, het zijn zilverkleurige
redelijk te voelen, maar een vliegreisje
paaltjes. Ik was zo boos. Toch raar om
naar Barcelona bleek achteraf een
een paaltje op de weg te zetten. Tegen
heel slecht idee. Uiteindelijk ben ik drie
een paaltje botsen gebeurt dus heel vaak,
maanden thuis geweest, met veel rust
weet ik nu. Op de dag van mijn ongeluk
ben ik uiteindelijk weer gereïntegreerd
reed de vriendin van mijn neefje tegen ‘Het was op een donderdag begin
zo’n paaltje in Utrecht, gebroken bekken,
oktober. Ik voelde me niet helemaal top,
gebroken elleboog. Iedereen die kent wel
‘Ik ben zo boos geweest. De paaltjes
ik had een tandartsafspraak staan maar
iemand die tegen een paaltje is aange-
staan er om auto’s te weren, uiteindelijk
die had ik afgezegd. Ik fietste rustig, het
reden.’
ben ik daar slachtoffer van geworden!
was rond het middaguur. Ik rijd langs de
De situatie in Houten is nu helemaal
haven en ik keek naar een oud gebouwtje
‘Tuurlijk kan dat paaltje weg, heel veel
veranderd, paaltjes zijn verwijderd en de
dat daar staat. Ik heb ooit een boek uit-
paaltjes kunnen weg. Ik snap dat je op
hele situatie rond het station is nu veel
gegeven over de haven, al die histori-
sommige plekken wel een paaltje wilt
ruimer opgezet.’
sche gebouwen interesseren mij. Dus ik
neerzetten, maar zorg dan dat mensen
keek naar dat gebouwtje, het is een heel
gewaarschuwd zijn. Je zou veel meer
‘Ik ga nooit meer achterop zitten en ik
karakteristiek gebouw, aan de achter-
moeten voelen dat zo’n paaltje eraan
heb mijn kinderen verteld dat ik niet wil
kant zit een klein winkeltje, een postze-
komt, iets van ribbels in het wegdek.’
dat zij iemand achterop nemen of zelf
gelhandel. Ik zag daar een nieuw lelijk wit
achterop gaan zitten.’
bord hangen. En voor dat ik het wist lag
‘Ik ben een oude activist, ik had meteen
ik aan de andere kant van een paaltje.’
ook zoiets: ik ga een actiegroep tegen
in mijn werk.’
‘Het is nu anderhalf jaar verder, ik heb
paaltjes oprichten. Het rare is dat ik 1978,
vaker hoofdpijn. Vroeger had ik nooit
‘Ik lag op de grond, er stonden allemaal
toen woonde ik in Amsterdam, nog aan
hoofdpijn. Op de camping hebben wij
mensen om mij heen, de meneer van de
de basis heb gestaan van een actie voor
een gaskachel in de caravan, voor het
postzegelhandel kwam met een flesje
het neerzetten van paaltjes op de Spie-
voor- en het naseizoen, van die lucht
water aanrennen, en even later was de
gelgracht.’
krijg ik ook hoofdpijn, diezelfde speci-
ambulance er.’
fieke hoofdpijn, alsof er een bruggetje
‘Mijn duim leek het grootste probleem,
tussen die geur en de val zit. Het is niet
‘De ambulancebroeders hebben mij
en mijn knie. Ik ben bij de fysiothera-
te verklaren. Het betekent wel dat we
van top tot teen bekeken, er bleek niks
peut geweest. Ik kon niet rennen na het
eerder overwegen niet naar de camping
gebroken. Mijn bloeddruk was wel heel
ongeluk, mijn been voelde papperig.
te gaan als het zo koud is dat de kachel
hoog, waarschijnlijk door de schrik. Uit-
Afgelopen maandag ben ik weer gaan
aan moet.’
eindelijk ben ik lopend naar huis gegaan.
trainen toen voelde ik mijn goede knie
Mijn fiets, een bijzondere fiets met schijf-
scheuren, ik ga vanmiddag een mri-scan
remmen, was verwrongen. Ik was vooral
maken, of dat met ongeluk te maken
boos en ik had pijn. Boos ook omdat
heeft is natuurlijk een vraag. Misschien
sporten een belangrijk deel van mijn
ben ik gaan compenseren?’
leven is, ik ben actief scheidsrechter. Ik begreep meteen: dat wordt me nu afgepakt.’
42
Fietsverkeer 35
Houten succesvol in anti-paaltjesbeleid:
Nu nog de besteldiensten weren In Houten heeft men inmiddels ruime ervaring met het opruimen van fietspaaltjes. Zelfs voor dat het Fietsberaad aan de bel trok, was de gemeente samen met de Fietsersbond al begonnen met een verkennend onderzoek naar mogelijkheden het aantal paaltjes te verminderen. En Houten was één van de gemeenten die deelnamen aan de pilot om locaties met wel noodzakelijke palen beter vorm te geven. Eén van de lessen die men inmiddels geleerd: vooral besteldiensten maken misbruik van sluiproutes via het fietspad.
Dat Houten waarschijnlijk meer paaltjes telde dan andere gemeenten is vooral te danken aan de bijzondere structuur van de stad. Ingericht op fietsers, met naar elke wijk maar één toegangsweg voor de auto. Als je met de auto van de ene naar de andere buurt wilt, moet je omrijden via de rondweg. Fietsers kunnen binnendoor. ‘De verleiding voor automobilisten is dus groot om de kortste weg te kiezen. Vandaar dat op grote schaal paaltjes zijn geplaatst’, legt Jelger de Haas van Houten (Fietsstad 2008) uit. ‘Vaak waren dat klappaaltjes. Omdat die wat boven de weg uitsteken, kwamen er betonblokken om ze af te schermen. En om die weer zichtbaar te maken als de paaltjes voor de gladheidbestrijders neergeklapt lagen, werden daar soms oranje flappen op gezet.’
Jelger de Haas: We hebben wel eens 150 auto’s per dag geteld op het fietspad.
Houten ruimde paaltjes op 140 locaties. Dat betekent vrij baan voor de fietser, maar soms ook voor besteldiensten die haast hebben en niet willen omrijden.
43
najaar 2014
Dossier Fietspalen
Jan Krijger (Fietsersbond): Vooral over de besteldiensten komen veel klachten.
Betonblokken De plaatselijke afdeling van de Fietsersbond signaleerde al
het opruimen van paaltjes, elders weer nieuwe palen ver-
in 2008 dat die paaltjes en blokken niet zonder gevaar zijn.
schenen.’
Johan Jol van de Fietsersbond maakte dat van nabij mee, toen zijn zus tegen zo’n paaltje smakte en haar elleboog brak.
In totaal werden 300 locaties op de hoofdfietsroutes in
‘Daarmee was ze zes maanden lang invalide. Het ongeval is
Houten doorgelicht. Uiteindelijk bleek dat er op 140 loca-
niet gemeld en dus niet in de ongevallenregistratie terecht-
ties paaltjes geruimd konden worden. Dat ging niet helemaal
gekomen. En zo gaat het dus meestal. Het aantal ongevallen
zonder slag of stoot. Vooral het weghalen van de beton-
is veel groter dan je denkt. We hebben daar op een activi-
blokken kostte moeite. ‘Daar moest een grijper aan te pas
teitenmarkt wel eens een enquête over afgenomen. Zo’n 80
komen, waarna de zaak opnieuw moest worden geasfal-
procent van de inwoners van Houten had wel eens direct of
teerd. En in het vuur van de strijd verdwenen ook vier palen,
indirect te maken gehad met een paaltjesongeluk. Vooral de
die eigenlijk hadden moeten blijven staan. Die hebben we
betonblokken eisten slachtoffers. Die blokken waren zo hoog
dus weer teruggezet.’
dat je er zelfs met je trapper op klem liep.’ Positieve reacties Het ‘Keuzeschema’ van het Fietsberaad bood het handvat
Ondanks het feit dat niet uitgebreid per straat gecommuni-
om daadwerkelijk aan de slag te gaan. Jelger de Haas: ‘Een
ceerd was door de gemeente over het weghalen van paal-
workshop voor iedereen die met het probleem bezig was -
tjes, vonden de inwoners het over het algemeen prima, ver-
wijkopzichters, gladheidbestrijders, maar ook de wethouder
telt Jan Krijger van de Fietsersbond in Houten. ‘Lokale media
- zette de zaak in gang. We hadden geluk dat een ander pro-
besteedden er wel aandacht aan en de wethouder verwij-
ject niet doorging, zodat direct geld beschikbaar was. In
derde het eerste paaltje met enig vertoon. Maar het ging alle-
totaal ging het om zo’n 50.000 euro. We hebben direct ook
maal redelijk snel. De inwoners waren zeker in het begin heel
de bouwers van nieuwe infrastructuur erbij betrokken. Want
positief.’
het kon gebeuren dat, terwijl wij aan het praten waren over
Toch kreeg de gemeente wel de nodige opmerkingen te verwerken. Tot op heden reageerden zo’n 80 inwoners over enkele tientallen locaties. Jan Krijger: ‘Vooral over de besteldiensten komen veel klachten: DHL, TNT en dergelijke en de bezorgdienst van Albert Heijn. Zeker voor de eigen rijders is het interessant om een stuk af te snijden via het fietspad.’ Een lastig probleem, erkent Jelger de Haas van de gemeente.
Johan Jol (Fietsersbond): Zo’n 80 procent van de inwoners van Houten had wel eens direct of indirect te maken gehad met een paaltjesongeluk.
Iedereen zijn eigen sleutel van de paal Het opruimen van paaltjes is niet alleen winst voor de fietser, het scheelt ook de gemeente kopzorgen. De meeste paaltjes in Houten zijn te verwijderen met een sleutel. De hulpdiensten beschikken over zo’n sleutel. Die hebben ze niet vaak nodig omdat ze meestal van buiten komen en de snellere aanrijroute via de rondweg nemen. Veel inwoners blijken trouwens over zo’n sleuteltje te beschikken. ‘Als je in Houten komt wonen, krijg je die vaak via je buren’, zo heeft Jelger de Haas ervaren. ‘Dat heeft tot gevolg dat geheel uitneembare palen vaak spoorloos verdwijnen. Waar nu nog palen komen, gebruiken we vast bevestigde neerklapbare exemplaren.’
44
Fietsverkeer 35
Nuttige pilot De Fietsberaad-pilot in Houten heeft nuttige informatie opgeleverd. Vooral over wat niet goed werkt. Zo werden in de pilot flexibele palen uitgeprobeerd. Nadat de strooiwagen er overheen reed, stonden alle palen scheef omdat het asfalt te zacht was. Jelger de Haas: ‘Toen dat was opgelost, moesten we nog drie keer de palen vervangen omdat ze keer op keer aan flarden werden gereden door lokaal vrachtverkeer.’ Houten experimenteerde trouwens al eerder met weinig
‘Ik heb wel eens geprobeerd om ze te bellen, maar je komt er
succes met flexibele kunststofpaaltjes. Ze werden gesloopt
nauwelijks doorheen. Eigenlijk moet je eerst een dossier aan-
of in brand gestoken. Geen flexibele palen dus meer voor
leggen, zodat je het hogerop kunt insteken bij zo’n pakketbe-
Houten. Hoogstens met een flexibele buitenkant om de
drijf. Ik overweeg nu een meldpunt in te stellen, waar inwo-
gevolgen van een aanrijding te verzachten, maar niet om
ners precies kunnen melden wie ze wanneer gezien hebben.
overheen te rijden. De pilot-opstelling verdeelt het fietspad conform de aan-
Boomstammen
bevelingen uit de eerste versie van de ‘Keuzewijzer’ van het
Maar niet alleen de pakjesbezorgers zorgen voor overlast.
Fietsberaad in twee doorgangen van 1,60 meter breed. Smal
Ook gewone automobilisten weten de verleiding niet altijd
genoeg om vrijwel alle auto’s te weren. Maar wat Houten
te weerstaan. ‘Soms leggen we daarom een tijdje een tellus
betreft mag het ook ietsje meer zijn. Jelger de Haas: ‘Veel
neer, om te zien om hoeveel auto’s het gaat. Daarbij hebben
fietspaden in Houten zijn 3,50 meter breed. Als je de door-
we wel eens 150 auto’s per dag geteld op het fietspad.’
gang 1,70 of 1,80 meter zou maken, heb je in het midden
Dat wil niet altijd zeggen dat er altijd direct een paal terug-
nog maar één paal nodig, in plaats van nu twee. Het kan wel-
komt. De Haas: ‘We kijken ook waar de auto’s vandaan komen
licht ook, omdat vooral het bestelverkeer gebruik maakt van
en waar ze naar toe willen. En soms kunnen we op een
de sluiproutes. Dat gaan we de komende maanden op twee
andere plek iets doen waardoor het oninteressant wordt het
locaties uitproberen.’
fietspad te gebruiken. Zo bleek bijvoorbeeld dat auto’s via
Een andere vraag is of de ribbelmarkering overal nuttig
een parkeerplaats en over een grasstrook een stukje fietspad
en nodig is. Jelger de Haas: ‘Je kan daar wellicht last mee
namen om snel op de rondweg te komen. Dat konden we
krijgen omdat het tussen de ribbels glad wordt door bla-
tegengaan door boomstammen in de grasstrook te leggen.’
deren of ijsvorming. Aan de ander kant kun je het zien als laatste waarschuwing en om die reden wil ik ze wel toe-
‘Camera’s in plaats van palen hebben we wel overwogen,
passen waar fietspalen onderdeel uitmaken van de serie
maar dat blijkt niet haalbaar. Zoiets loopt via het Openbaar
antikraakpalen rond het centrum, want die zijn wel erg hard
Ministerie en verkeersveiligheid is voor het OM geen reden
wanneer je er tegenaan rijdt.’
om camera’s te plaatsen. Alleen leefbaarheid geldt als argu-
En ten slotte: ledverlichting hoeft van Houten ook niet meer.
ment. Je kunt wel een binnenstad afsluiten, maar voor een
‘Op de proeflocatie zat in het begin een ledlampje in de paal,
verkeersveiligheidsmaatregel moet je bij de politie zijn. En die
maar die was zo verdwenen. En het is niet echt nodig hier, de
zeggen: je kunt het fysiek oplossen, dus daar doen we niets
meeste fietspaden zijn goed verlicht.’
aan.’
Beeld van de oude situatie in Houten: ontbrekende markering en gevaarlijke betonblokken.
45
najaar 2014
