april 2011
NatuurFotoNieuws Winterreis IJsland - de start van het beeld - productnieuws- portfolio
NatuurfotoNieuws is een uitgave van Mirjam Langelaar & Geurt Besselink. © GeMi Tekst & Beeld
Ontmoeting met bastherten De edelherten hebben hun gewei afgeworpen en zijn bezig met het opzetten van een nieuw gewei. Dit bastgewei is in juli klaar en dan wordt het geveegd en zo ontdaan van de huid. Ik wilde al een tijd de dieren in het landschap van het Kootwijkerzand fotograferen. Je ziet vaak wel de sporen maar de dieren zie je bijna nooit. Die ochtend zie ik wat toppen van geweien achter een duin bewegen. Rustig komen ze het duintje opgelopen en kijken naar wat herten die verderop lopen. Ze zien me niet en ik maak de nodige opnamen met de 5D mk2 en de 600 mm. Na ongeveer tien bezoeken aan het zand wordt de inzet beloond.
Voorjaar Macro Workshop 22 en 27 april We organiseren samen met CameraTools een workshop waarin macrofotografie centraal staat. De workshop wordt gegeven in de lente, een seizoen met prachtige kleine onderwerpen die het verdienen om eens groots in beeld te komen; ontluikende bladeren, tere voorjaarsbloeiers en ander opkomend groen. Compositie, scherptediepte, de lichtval en je standpunt helpen je een sterk beeld te maken. Voor macrofotografie zijn verschillende attributen verkrijgbaar (voorzetlenzen, tussenringen en macrolenzen, etc), wat zijn de vooren nadelen hiervan? Vooral in de macrofotografie zul je hierin keuzes moeten maken. De locatie is afhankelijk van het stadium waarin de lente haar intrede heeft gedaan, dus van de op dat moment aanwezige onderwerpen. We lunchen in het veld. Voor de beeldbespreking is een extra avond ingepland. Bij de beeldbespreking staan een aantal vragen centraal: Waarom spreekt het ene beeld zo aan, en het andere veel minder? Wat zijn de instellingen van de camera geweest? Hoe had het anders gekund? Alles met als doel om te leren kijken, en betere (sterkere) composities te maken. De beelden worden via de laptop en een beamer op een scherm geprojecteerd. Velddag: vrijdag 22 april van zonsopkomst - 15:00 incl. lunch in het veld. Bespreking: woensdag 27 april bij CameraTools van 19:30 – 22:00 incl. koffie/thee. Kosten: € 99,00.
Handig
Is het onderwerp te ver weg om te fotograferen dan zet ik de camera wel eens op liveview en zoom nog 5 of 10x in. Zo kan ik de herten die aan het vechten zijn toch leuk volgen op het display van de camera. Bynolyt heeft daar nu wat voor gemaakt. De Lens2scope maakt in een handomdraai een telescoop van je telelens, waarbij het objectiefbrandpunt wordt vertienvoudigd. Met een 200mm tot 300mm objectief heb je dan respectievelijk een 20x tot 30x vergroting. Perfect dus om op grote afstand iets te volgen. Je camera haal je van het objectief en je Lensscope zet je erop. Die moet je dan wel altijd in je tas meenemen. Hij is niet zwaar (kunststof), 185 gram en is klein van formaat zodat deze altijd wel ergens in je fototas of koffer past. Hij past eigenlijk op alle lenzen. Ik heb hem uitgeprobeerd op de 100-400 mm en dat gaat prima. Het beeld blijft niet scherp terwijl je zoomt maar dat ligt aan de zoomlens. Je moet dus na het inzoomen even opnieuw scherp stellen. Hij past ook op je macro lens. Met een 1:1 macrolens maakt je een 25x vergrotende loupe om zo tot in detail een bloem, insect, vlinders, etc. te vergroten. Handig hierbij is de statiefgondel. In combinatie met je macrolens is die wel te gebruiken. Een zwaardere lens zou ik er niet mee op statief zetten. De statiefgondel is van kunststof en te licht voor een wat grotere lens. Bij een grotere lens gebruik je de statiefgondel van het objectief. Je kunt hem er ook afhalen als die in de weg zit. Met de Lens2scope heb je in een handomdraai een telescoop voor handen.
De ‘start’ van het landschap De dagen worden alweer wat langer, er op uit dus straks in de avonden want dan is het nog lekker lang licht. Heerlijk is het om op die avonden lekker door het landschap te struinen, op zoek naar mooie plekken of gewoon maar wat wandelen en kijken wat je onverwachts mag tegenkomen. Met een goede landschapsfoto is dat eigenlijk niet anders. Ook in een landschapsbeeld begin je ergens met het oog te ‘struinen’ (de start van het beeld) en loop je als het ware door het landschap heen. De ruimte in het beeld is dan ook van wezenlijk belang. Als je in een landschap aan het wandelen bent, wil je niet tegen een aantal bomen ‘doodlopen’ en vervolgens niet meer verder kunnen. In een landschapsbeeld werkt dat net zo. Je wilt verder kunnen kijken, erdoorheen kunnen lopen met het oog. Als je aandachtig naar een foto kijkt zul je doorgaans meerdere keren in een tijdsbestek van enkele seconden het beeld doorlopen. En vaak ‘loop’ je dan op dezelfde wijze door de foto. Blijkbaar heeft het beeld een bepaald begin, een ‘start’ dus en een ‘kijkrichting’. Een goed begin is het halve werk en dat geldt eigenlijk ook wel voor het maken van een landschapsopname.
Je start onderin met kijken en bladeren van de plant moeten helemaal in beeld. Afgekapte bladeren nemen je oog mee het beeld uit. Dat kijkt niet prettig. Het is prettiger als tijdens het kijken in het beeld blijft zweven.
Als je naar een beeld kijkt begin je op een bepaald punt, dat noem ik de ‘start’ van het beeld. Als je langer naar het beeld kijkt komt je oog iedere keer weer terug naar dat punt om opnieuw over de foto te ‘wandelen’. Veelal is dat van nature ergens (meestal links) onder in het beeld. Het is dus van belang dat je op die plek een interessant object hebt staan of daar met een lijn begint die vervolgens de ‘kijkrichting’ bepaalt. Een lijn hoeft niet perse zichtbaar te zijn in de vorm van objecten in het beeld, bijvoorbeeld een rietkraag. Het kan ook een denkbeeldige lijn zijn tussen bijvoorbeeld twee bomen. De eerste boom is dan het startpunt. Als je naar een beeld kijkt begin je op een be1 paald punt, dat noem ik de ‘start’ van het beeld. Als je langer naar het beeld kijkt komt je oog iedere keer weer terug naar dat punt om opnieuw over de foto te ‘wandelen’. Veelal is dat van nature ergens (meestal links) onder in het beeld. Het is dus van belang dat je op die plek een interessant object hebt staan of daar met een lijn begint die vervolgens de ‘kijkrichting’ bepaalt. Een lijn hoeft niet perse zichtbaar te zijn in de vorm van objecten in het beeld, bijvoorbeeld een rietkraag. Het kan ook een denkbeeldige lijn zijn tussen bijvoorbeeld twee bomen. De eerste boom is dan het startpunt. Zo is de start van het beeld geboren. Het startobject plaats ik het liefst vrij en in zijn geheel in beeld omdat dat rustiger kijkt. Soms lukt dat niet helemaal, omdat het te groot is of omdat een deel van het object niet boeiend genoeg is. De start van het landschap is een belangrijk onderdeel van de beeldopbouw, net als het onderwerp zelf. Ik kies er vaak voor om een landschapsbeeld rustig te laten starten. Dat doe ik zoals gezegd door de startobjecten vrij en in zijn geheel in beeld te brengen. Onderwerpen aan de onderkant van het beeld moeten naar mijn idee zo min mogelijk uit beeld lopen. Deze ‘halve’ onderwerpen laat ik liever weg als ik ze niet geheel in beeld kan plaatsen.
2
1. Bij dit beeld start je met kijken onderin het beeld. Ik kan het beeld rustig starten met alleen lavazand. 2. Bij dit beeld start je al gauw bovenin te kijken nadat 3 je eerst aarzelend onderin bent gestart. 3. De invallende stronk kreeg ik niet in zijn geheel op de voorgrond. Daar was hij te helaas groot voor.
In de bloemenzee van het Hallerbos zoek ik een rustig startpunt voor het beeld. Halverwege ergens in de bloemen starten geeft een onrustig beeld. Bij de voet van deze boom heb is er een klein open plekje. Het is een betere start dan halverwege en de boom geeft gelijk diepte in het beeld. Verder wilde ik de Boshyacinten samen met de Daslook in het beeld. Het leuke is dat de Boshyacinten zich nog een keer herhalen in het beeld.
Op de volgende pagina: Op het Kootwijkerzand start het beeld links onderin en de pollen met buntgras en de wolken vormen samen een lijn die je meenemen het beeld door. Opname met de 14 mm. In de beukenlaan van Hoog Buurlo is het voorjaar. Het is mistig geweest waardoor de zonnestralen mooi zichtbaar worden. We starten zoals zo vaak onderin het beeld met kijken en de stammen nemen je mee naar boven (een opname met de 70-200, 127 mm op de 5D mk2)
Ook lijnen laat ik het liefst onderin niet het beeld uit lopen. Bij voorkeur laat ik ze starten in het beeld zelf. Je blijft meer in het beeld en je hebt niet de neiging de lijn te volgen die het beeld uitloopt. Dat geeft een rustige start van de lijn, die vervolgens onze kijkrichting bepaalt. Van nature proberen we dat dus van links naar rechts te doen, omdat dat nu eenmaal onze leesrichting is. Een andere manier is van beneden naar boven of andersom. Dit is natuurlijk voor een deel persoonlijk en het hangt sterk samen met hoe het beeld verder is opgebouwd. De compositie bepaalt de kijkrichting in het beeld, want daarmee is immers bepaald hoe de objecten ten opzichte van elkaar in beeld zijn gebracht. Een landschap fotograferen is een kwestie van een boeiende compositie maken en is dan ook niet gemakkelijk. Daarvoor is niet alleen een boeiend onderwerp nodig, een start in het beeld en een kijkrichting. Meer ingrediënten zijn bepalend voor het slagen van de opname, zoals ook een goede balans in het beeld. Hoe meer het beeld geordend is, hoe prettiger het is om naar te kijken. Zijn er lijnen en/ of vlakken in het beeld en is er een onderwerp en/of rustpunt waar je oog iedere keer naar terug gaat? Je helpt met vlakken en lijnen de kijker door het beeld te lopen. En uiteraard hebben we dan ook nog de juiste lichtval en weersomstandigheden nodig om de goede sfeer aan het beeld mee te geven.
De start van het beeld is natuurlijk belangrijk bij het maken van landschapsopnamen, maar eigenlijk geldt het voor veel stillevens. Zodra je dieren of hele sterke objecten (die veel aandacht van de kijker vragen) fotografeert zal de start van het beeld wat minder relevant zijn. Je oog wordt dan direct naar het veel aandacht vragende onderwerp getrokken. Nog leuker is het natuurlijk als je dieren in het landschap kunt fotograferen en ze direct de start van je opname laat zijn! Een aantal regels heb ik zojuist even in een vlot tempo de revue laten passeren. Ik zou er een boek over kunnen schrijven, er is zoveel over te vertellen en te leren. De belangrijkste regel geef ik toch ook nog even mee: geef je creativiteit de vrije loop, laat die niet beteugelen door de zojuist beschreven regels. Want ga je teveel volgens de regels werken, dan belemmert dat je creativiteit. De perfecte compositie laat zich immers niet in regels uitdrukken. Zie de regels slechts als leidraad waar je in de praktijk wellicht je voordeel mee kunt doen. Het belangrijkst is het overbrengen van jouw beleving van de schoonheid van het landschap, geen gemakkelijke taak. Wel eentje waar je veel plezier aan kunt beleven, gewoon beginnen! Waarmee? Met de ‘start’ van je landschap! Klaar voor de ‘start’? (druk) Af!
IJzig IJsland
winterreis 2012
IJS
land, land van ijs….?
Inderdaad is 11% van het eiland, dat 2,5 keer zo groot is als Nederland, bedekt met gletsjers. Toch zijn water en ijs niet de enige elementen die we hier tegenkomen, ook het element vuur speelt een grote rol. IJsland ligt op de mid-Atlantische rug waardoor het een plek is vol van vulkanische en geothermische activiteit. Warme bronnen, kokende modderpoelen en pruttelende zwavelbronnen vormen een opmerkelijk contrast met de ijskoude gletsjerrivieren en watervallen. De natuurfotograaf raakt er niet uitgefotografeerd!
IJsland heeft in vele seizoenen veel te bieden aan bijzonder licht. In deze tijd van het jaar (voorjaar/zomer) gaat de zon niet onder. In het winterseizoen heeft IJsland een heel ander, bijzonder licht voor je in petto: het Noorderlicht. Dit, en vele andere aspecten, maken IJsland een land bij uitstek om in de winter te bezoeken. Wellicht denk je daar nu nog niet aan, maar dit is wel het moment om je op zo’n winterreis te oriënteren....
IJzig IJsland
winterreis 2012
Langs de Zuidkust, waar we vele gletsjers vinden, ligt ook het Jökulsárlón, het bekendste en grootste gletsjermeer in IJsland. Het is ontstaan door het terugtrekken van de gletsjer Vatnajokul. Van de gletsjer breken regelmatig grote stukken ijs af, die vervolgens in het ijsbergenmeer ronddrijven tot ze zo ver zijn afgesmolten dat ze door de gletsjerrivier worden meegenomen door de nauwe uitlaat naar de Atlantische oceaan. De enorme brokken ijs nemen allerlei kleuren en vormen
aan, waar je natuurlijk indrukwekkende foto’s van kunt maken. Als het flink gevroren heeft kun je het (deels) bevroren meer op zodat je naar die ijspartijen toe kunt lopen. Dat heeft nog indrukwekkender beelden tot gevolg omdat je er met de groothoek bovenop kunt kruipen. Het meer heeft nog iets leuks te bieden: vele zeehonden ‘staan’ model voor leuke landschapsbeelden. De dieren liggen vaak aan de rand van het ijs, zodat ze weerspiegeld worden in het water. Ze zijn nieuwsgierig en komen, als je rustig blijft liggen (laag vanwege het op ooghoogte fotograferen) vrij dicht naar je toegezwommen. Het gletsjermeer wordt een van de grootste wonderen der natuur op IJsland genoemd. Begrijpelijk, want het is werkelijk een schitterende plek, waar je je niet snel zult vervelen, want ben je uitgefotografeerd bij het meer zelf, dan is er aan de kust van alles te beleven. Namelijk daar waar de grote brokken ijs die naar zee zijn gevoerd door de golven op het strand worden gesmeten. Het strand is diepzwart van kleur, wat een prachtig contrast vormt met het heldere ijs. Her en der ligt het strand bezaaid met ijsvormen in allerlei vormen en maten. Ook de
macrofotograaf kan er naar hartelust fotograferen door mooie ijsstructuren in beeld te nemen, of de op het zwarte zand liggende gekleurde (lava)stenen. Langs diezelfde kust vinden we indrukwekkende watervallen, die als het flink koud is geweest deels bevroren kunnen zijn. De Gullfoss is een waterval die de ‘gouden waterval’ wordt genoemd. Het is een van de meest spectaculaire watervallen van IJsland. Het water valt in verschillende fasen over een hoogte van 32 meter, waarna het terecht komt in een diepe kloof die 2,5 km lang is. Hier is het leuk om een mens erbij in beeld te nemen, zodat je een indruk krijgt van de grootte van die imposante waterval. Ook de Seljandfoss is een fotogenieke waterval. Het leuke van deze is dat je er achterlangs kunt lopen. Wel je camera beschermen tegen het opstuivende water! Nog zo’n prachtige waterval is de Skogarfoss. Vele Noordse Stormvogels vinden we tegen de rotswand. Ze vliegen af en aan voor de waterval langs en op het nest versterken de paartjes de band door snavelcontact. Niet gewenste indringers worden ‘vriendelijk’ verzocht zelf
een plekje te zoeken. Je kunt helemaal naar boven lopen, zodat je weer een geheel ander standpunt hebt en betere plekken vindt voor het fotograferen van de vogels. Op een paar kilometer afstand van de Gullfoss ligt het Geysir gebied. Hier kunnen we twee van de meest bekende verschijnselen op IJsland zien, namelijk de spuitende geisers en de kleurrijke warmwaterbronnen. Geysir laat zeer onregelmatig het opspuitende water zien, meer zeker is de iets kleinere Strokkur, die 100 meter verderop ligt. Deze geiser spuit elke tien minuten zijn kokende water zo’n 20 tot 30 meter de lucht in, wat natuurlijk spectaculaire beelden oplevert (vooral tegen een blauwe lucht). Daar ben je even mee zoet, want je wilt natuurlijk precies dat moment zien te vangen dat het opborrelende water omhoog komt maar nog net niet uiteenspat. Dat levert dan een plaatje op van een ‘bol’ diepblauw water met daarin de gasbellen. Als je gelukt hebt, tref je een heldere avond met veel sterren en het al eerder genoemde Noorderlicht. Er is een website waarop je voor de korte termijn kunt lezen op welke nacht je het meeste kans hebt dit prachtige licht te zien (www.spaceweather.com). Ook het hotelpersoneel zelf kan je dat meestal wel vertellen. Meestal begint het rond 22.00 uur, maar het kan ook optreden midden in de nacht. Kies een open gebied waar verder geen strooilicht is. Eerst zie je een groene band met zacht licht verschijnen. Het beweegt zich horizontaal en verticaal, tot het plotseling intenser wordt en in prachtige pieken de lucht in schiet. Heb je mazzel, dan word je ook getrakteerd op geel en rood licht, een waar lichtspektakel! Tip: neem een lampje mee om je camera in te stellen, of doe dat tevoren, want in het pikkedonker zie je de waarden van de camera niet. Uiteraard gebruik je hier langere sluitertijden! Een fijne zomer gewenst, hopelijk loop je hierdoor ook alvast een beetje warm voor de winter…. góða ferð (tot ziens) in IJsland!
Winterreis IJsland 2012 Opzet van de reis Hoewel de meeste winterreizen alleen het Zuiden van IJsland aandoen, hebben wij ervoor gekozen om een rondreis te maken. Dit geeft ons meer diversiteit in de landschappen, en heel belangrijk; meer kans op het spectaculaire Noorderlicht in verschillende gebieden. Het Noorden is meer ‘open’, zodat je hier meer kans hebt om dit fenomeen waar te nemen. We overnachten dan ook zoveel mogelijk op het ‘platteland’, vanwege dit Noorderlicht, in plaats van in grotere plaatsen met veel verstorend licht. Het Noorderlicht begint vaak zo tegen 22.00 - 23.00 uur, wat betekent dat we op zo’n avond niet al te vroeg de slaap zullen vatten. Ons doel is: zoveel als mogelijk op de juiste plekken zijn als de omstandigheden daar goed zijn voor de fotografie. Het is daarom belangrijk dat je wat flexibel bent en passie hebt voor natuurfotografie. We kunnen bijvoorbeeld vroeg opstaan om met zonsopkomst op een mooie locatie te kunnen zijn, of wat later dineren omdat de kleuring van de zonsondergang lang mooi blijft. Accommodaties De accommodaties zullen eenvoudig van aard zijn, dus geen luxe hotels, maar eenvoudige hotels en guesthouses in de toeristenklasse veelal op het platteland i.v.m. kans op noorderlicht (geen slaapzakaccommodaties die vaak teveel van de nodige nachtrust vergen). We verblijven meestal in tweepersoonskamers met eigen of gedeelde faciliteiten. Vanwege het feit dat twee van de accommodaties op het platteland wat kleiner zijn hebben we hier 7 kamers te delen. (vier driepersoons-kamers en drie tweepersoons-kamers) We verblijven er op basis van volpension, dus diner op dag 1 tot en met ontbijt op de laatste dag zijn inbegrepen. Een uitgebreide brochure kun je downloaden op onze site: http://www.natuurfotogeurt.nl/natuur-fotografie-reizen/winterreis-ijsland-2012/ Prijs Prijs € 2795,00, op basis van 2 (op twee locaties voor enkele mensen 3) personen in een kamer. De prijs is incl.: vlucht, belastingen, maaltijden, vervoer, fotobegeleiding, kleine gletsjerwandeling en bezoek ijsgrot, en accommodatie. De prijs is exclusief: uitgaven van persoonlijke aard en dranken. De toeslag voor een eenpersoonskamer is € 220,00 (op 1 locatie niet mogelijk en beperkt beschikbaar). Groepsgrootte: Max. aantal deelnemers: 16. Data Vanwege de grote belangstelling is er een tweede reis gepland: Groep 1: vertrek 16 februari 2012, datum thuiskomst 26 februari 2012. (volgeboekt) Groep 2: Vertrek 28 februari 2012, datum thuiskomst 9 maart 2012. (nog plaatsen vrij)
Mark Hoevenaars
Mestkever Een mestkever lijkt met een macrolens van de voorkant gefotografeerd opeens een waar monster. De lijnen van het herfstblad geven een mooi contrast.
Bostulpen Landgoed Amelisweerd is een mooie plek om bloemen te fotograferen, als je tenminste de drukte van de hardlopers, families met kinderen en pannenkoekenhuizen voor bent. In het voorjaar groeien er bijvoorbeeld bostulpen. Om het beeld spannend te houden is het diafragma zo gekozen dat de vorm van een tweede, onscherpe bostulp herkenbaar blijft.
Lijnen in ijs IJs en sneeuw laten nieuwe lijnen zien in het landschap. Zelfs een bevroren plas water op een zandpad is dan opeens een mooi fotografisch object.
Sneeuw en polletje in bevroren ven Een paar lijnen kunnen al een beeld maken. In dit geval geeft een dun laagje poedersneeuw op een ven een mooie vorm.
Spin Door het web met spin niet van de voorkant maar van de zijkant te fotograferen krijg je een heel ander perspectief. De spin blijkt zo opeens niet in maar op zijn web te zitten.
Mark Hoevenaars Ik ben in Brabant opgegroeid en woon sinds mijn studietijd met veel plezier in Utrecht. Na mijn studie ben ik met fotografie begonnen. Ik heb twee jaar een cursus fotografie gevolgd bij een Utrechtse fotograaf, compleet met het ontwikkelen en afdrukken van zwart-wit-film en met themadagen met professionele fotografen. Dat was erg leuk en leerzaam, maar het was al snel duidelijk dat ik meer plezier heb om met de camera de natuur in te gaan dan om in een studio een model of een pak melk te fotograferen. Na een presentatie van Geurt heb ik me ingeschreven voor zijn basiscursus natuur- en landschapsfotografie; inmiddels ben ik de nodige vakgroepen en noordelijke fotoreizen verder. Fotograferen is voor mij een manier om te ontspannen en buiten bezig te zijn. De uitdaging is om het beeld zo te maken dat het iets “eigens” of herkenbaars heeft. Dat zoek ik in opvallende lijnen in mijn beelden, of door een net wat ander standpunt te kiezen. Het kan soms nog een heel gepriegel zijn om dat voor elkaar te krijgen… Vooral in macro- en landschapsfotografie kan ik me heerlijk uitleven.
Zonnedauw Na een regenbui en met wat tegenlicht komt de zonnedauw mooi tot zijn recht. Ik heb bewust twee van de drie bladeren onscherp gelaten.
Vossen voor je lens
I
k heb wat met vossen en in het bijzonder met jonge vossen. In de koude dagen van januari en februari valt de paartijd van de vossen. De veel grotere mannetjes volgen dan het geurspoor van een teefje. En wanneer zij het toelaat volgt de paring. In maart/april worden dan in een hol dat door de moervos zorgvuldig is uitgekozen de jonge vosjes geboren. Na ongeveer 4 weken zijn de jongen sterk genoeg om door de ingangspijp naar buiten te klauteren. Vanaf half april breekt er dan voor de natuurfotograaf een mooie en boeiende tijd aan. Het fotograferen van jonge vossen is niet zo moeilijk als het fotograferen van hun ouders, mits je een bewoond hol weet te vinden..... Op zijn vroegst worden vossen in maart geboren, na ongeveer vier weken zijn de jongen voor het hol te vinden. Je kunt ze soms met elkaar zien spelen als ze niet voor de ingang liggen te slapen. Met mooi weer zijn ze meer buiten. Overdag slaapt de moervos vaak in een ander hol dat meestal in de buurt ligt van de geboortewoning. De angst voor mensen hebben ze nog niet, daarnaast zijn ze erg nieuwsgierig wat het fotograferen eenvoudiger maakt. Maar om de jonge dieren te fotograferen moet je dus wel weten waar zich een bewoond hol bevindt. Mijn ervaringen gaan over de Veluwe en niet over de Amsterdamse Waterleiding Duinen. In de AWD zijn sommige volwassen vossen gewend aan mensen.
Vossen kun je bijna in heel Nederland tegen komen, met concentraties op de Veluwe, de duinen, Drenthe en Limburg. Een geboortehol wordt door de moervos zorgvuldig uitgekozen, niet te koud en niet te vochtig. Vaak ligt het hol op het Zuiden. Kan de moervos geen bestaand hol vinden dan graaft ze er zelf een, of ze vergroot een konijnenwoning. Een hol kan meerdere jaren achter elkaar dienst doen als onderkomen voor de welpen, zeker als de jongen er succesvol zijn opgegroeid. Een vos werpt gemiddeld 3 tot 5 jongen. Het is afhankelijk van de vossenstand in het gebied en de voedselvoorraad. Soms komt het voor dat jongen in het dichte struikgewas worden geboren en daar ook opgroeien. Een bewoond hol zul je proefondervindelijk moeten vinden. De vos geeft vaak de voorkeur aan een bos met geringe ondergroei. Ze kan zo de omgeving goed in de gaten houden. De bodem moet ook geschikt zijn, niet te vast en niet te los. Als er in deze tijd nachten zijn met wat vorst dan verraadt de rijp bij de ingangspijp dat het bewoond is. De vochtige lucht die de vos uitademt bevriest plaatselijk
rond de in- en uitgangen van de burcht. Ook als de woning luchtpijpen bevat zijn de struiken boven deze luchtpijpen meer berijpt dan andere in de omgeving. Zo kun je op een koude ochtend nagaan welke holen wel of niet zijn bewoond door dieren zoals een vos, konijn of misschien wel een das. Soms kun je op een koude ochtend tegen de zon in, de warme lucht uit de grond zien opstijgen. Andere tekenen van bewoning zijn verse uitwerpselen of graafsporen. Ook resten van prooidieren zoals botten en veren zijn vaak bij een vossenhol te vinden. Bij het speuren naar bewoonde holen dien je voorzichtig te werk te gaan. De jongen hebben dan wel geen angst voor mensen maar hun ouders wel. Als ze mensengeur bij de jongen ruiken zullen ze in veel gevallen de familie verhuizen naar een andere locatie. Alle moeite is dan voor niets geweest en de dieren zijn verstoord. Kom daarom zo min mogelijk in de buurt van de vossenwoning. Als je denkt een bewoond hol gevonden te hebben is het domweg wachten totdat een lid van de vossenfamilie zich laat zien. Als je na een paar uur wachten nog niets van een vos hebt vernomen ga je natuurlijk twijfelen. Probeer dan eens te polsen op een ander tijdstip van de dag. Ik heb wel eens 4 uur zitten wachten voordat de moervos met de jongen naar buiten kwam. Het wachten in deze periode van het jaar is geen vervelende bezigheid want de natuur is nu volop in beweging. Tijdens het wachten zal het je opvallen welke vogels er in de buurt nestelen, en zo ontdek je nieuwe fotografische onderwerpen. Een mestkever of andere insecten die langs lopen zijn een leuke afwisseling tijdens het wachten. Om ze te fotograferen moet je toch in de buurt van hun woning zijn. De grootste zorg is dan ook de verstoring van de vossenfamilie te voorkomen. De jongen van ongeveer 4 a 5 weken zijn soms tot 10 meter te benaderen. Doordat de moervos meestal
pas laat in de avond haar jongen opzoekt kun je in de ochtend bij een hol gaan wachten, zodat de geuren die je achterlaat in de avond wat minder merkbaar zijn, want de ouders vinden de mensengeur niet zo aangenaam. Ook kun je met de windrichting rekening houden. Als de wind naar het hol toe staat zullen de welpen je geur zeker opvangen. Bij het ene vosje wekt die vreemde geur nieuwsgierigheid op terwijl het andere vosje voorzichtiger wordt, maar meestal wint de nieuwsgierigheid het van de angst. Ik heb gemerkt dat sommige welpen aan de geur en het geluid van de camera gewend raken. Door de jonge vossen te observeren zul je merken hoe ze op bepaalde geluiden of situaties reageren. Je kunt zo de verschillende vosjes uit elkaar houden. Waar ze in het begin zeker angst voor hebben zijn de geluiden die je maakt of veroorzaakt. Door dit geluid kunnen ze goed de afstand schatten hoe dichtbij iets zich bevindt. Het ritselen van blad of het kraken van een takje doet de jongen het veilige hol ingaan. Storende geluiden van schurende kleding, of een opklappende spiegel kun je dan ook beter vermijden. Laat je niet verrassen als de jongen het hol in zijn gevlucht, want soms staan ze binnen enkele minuten weer buiten alsof er niets gebeurd is. Het lijkt er op, alsof ze de gebeurtenis van even daarvoor alweer zijn vergeten.
Vaak komt het voor dat er voor de vossenbouw een lading zand ligt. Dit wit/gele zand doet de belichting vaak hoger uitkomen dan eigenlijk de bedoeling is, spotmeting of wat overbelichten is dan nodig. Het is allemaal gemakkelijk op te noemen waar je zo al rekening mee moet houden, maar als je voor het eerst de jonge diertjes naar buiten ziet komen begint je hart harder en sneller te slaan en worden belichtingcorrecties al gauw vergeten. Het is niet zo verwonderlijk dat waneer je je materiaal terug ziet dat er veel bewogen opnamen tussen zitten. Door de spanning is de controle over je handelen niet meer optimaal. Fotograferen van zulke speciale momenten kun je dan ook beter vanaf statief doen. Als je geen rare bewegingen maakt zullen ze je niet opmerken. Een schuiltentje is dan ook niet nodig als je alleen de welpen wilt fotograferen. Kleding die met de kleuren van de omgeving overeen komen is meestal al voldoende. De jonge dieren slapen nu nog veel en wanneer het mooi weer is doen ze dat vóór het hol. Soms kun je zo een uur bij een stel slapende vossen zitten voordat er iets leuks gebeurt. Met jonge vossen kun je in leuke situaties terecht komen. Al spelend en onderzoekend benaderen ze je soms tot op enkele meters zonder dat ze iets in de gaten hebben. De jongen worden schuwer naarmate ze ouder worden en meer ervaringen met mensen hebben gehad. Vossen zijn niet populair bij jagers en menig vos haalt zijn eerste levensjaar dan ook niet. Hoe ouder de jongen worden hoe meer ze de omgeving van de burcht gaan verkennen. De kansen om ze nu bij het hol aan te treffen worden steeds kleiner. Wil je dus de meeste kansen hebben dan moet je in april/mei erbij zijn. Een ander bijkomend voordeel is, dat er in april nog maar weinig blad aan de bomen zit. Wel of geen blad kan de belichting aardig beïnvloeden. Als de zomer vordert worden de jonge vossen steeds minder afhankelijk van hun geboortehol. Alleen bij slecht weer en gevaar zullen ze er de dag doorbrengen. Ook andere holen in de buurt worden nu als dagverblijfplaats gebruikt, en als het mooi weer is liggen ze graag op een open plek te zonnen. Als ze op een open plek liggen te slapen kun je ze nog wel eens verrassen, maar ze benaderen zoals toen ze 5 weken oud waren gaat niet meer. Doordat de jongen nu veel alerter zijn op vreemde wezens en situaties wordt het fotograferen steeds moeilijker. Door het gebied waar de dieren leven
goed te kennen vergroot je je kansen. Hun dagritme gaat steeds meer op dat van hun ouders lijken. Dit houdt in dat ze vroeg in de ochtend ook actief zijn. In augustus/september zijn ze bijna niet meer van hun ouders te onderscheiden. De jonge rekels trekken weg en de jonge moertjes blijven meestal in het gebied waar ze geboren zijn.
Je hebt hem nou toch !!
Volwassen broodvos in de Amsterdamse Waterleiding Duinen.
Agenda t,
glijs
Op
de
an verl
12 oktober 2011 start er we grafie
toer een basiscursus natuurfo
en
erg
sb Spit
Winterreis IJsl and
ijd in onstt r B g eidin 12 orber in, okt 20 o v n I e ndom Kroo
het
se Deen
Herfstreis Noorweg en
Nu leverbaar ..
Kijk voor informatie op www.GeMi.nu
2011 (wa
2012
chtlijst).
