Colofon: Dit is een uitgave van
Tekst interviews: Ita van Dijk Tekst en opmaak: Rienk van der Werff Ria Willems
Intake schooljaar 2008-2009
Redactie: Tineke Greutink Nadine Kuipers Jeroen Ongering Rienk van der Werff
© project beroepskolom-stedendriehoek
www.beroepskolom-stedendriehoek.nl
Handleiding voor het gebruik van het portfolio in de intake
Met dank aan:
Janet Rouwendal 16 jaar 4e leerjaar vmbo-kb, zorg en welzijn Etty Hillesum Lyceum, locatie. Het Slatink, Deventer
Edwin Töpfer 16 jaar 4e leerjaar vmbo-bb, zorg en welzijn Veluws College, locatie Cortenbosch, Apeldoorn
Femke Harleman 16 jaar 4e leerjaar vmbo-gl, zorg en welzijn Veluws College, locatie Cortenbosch, Apeldoorn
Emmalie den Heijer 16 jaar 4e leerjaar vmbo-tl, economie De Waerdenborch, Holten
Inleiding: De nieuwe “instroom” meldt zich weer aan. De examenkandidaten van de VMBO-scholen bereiden zich voor op de laatste test -het eindexamen- en bereiden zich voor op een vervolgopleiding. In de afgelopen jaren hebben veel VMBO-leerlingen, die afkomstig zijn van één van de VO-scholen uit de regio Stedendriehoek, gewerkt aan het portfolio. In meerderheid wordt gebruik gemaakt van het portfolio dat door het project “Beroepskolom-Stedendriehoek” is ontwikkeld. Via de website www.beroepskolom-stedendriehoek.nl is dit portfolio te downloaden. De VO-scholen uit de regio Stedendriehoek hebben met ROC Aventus bindende afspraken gemaakt over het gebruik van het portfolio in de intake. In deze folder willen we de afspraken die gemaakt zijn over het gebruik van het portfolio weer in herinnering brengen bij de intakers van ROC Aventus. Deze folder kan ook gebruikt worden door intakers van andere ROC’s en AOC’s als leerlingen uit de Stedendriehoek bij hen komen voor een intakegesprek. Vier VMBO-leerlingen die binnenkort de overstap van VMBO naar MBO gaan maken zijn geïnterviewd. Zij vertellen in deze folder over hun verwachtingen van de intakegesprekken.
-2-
Janet Rouwendal 16 jaar 4e leerjaar vmbo-kb, zorg en welzijn Etty Hillesum Lyceum, locatie. Het Slatink, Deventer
Algemeen: Bij de intake wordt ervan uitgegaan dat: o de wettelijke doorstroomrechten uitgangspunt zijn; o het portfolio tijdens de intake niet bedoeld is als selectiemiddel; o het portfolio in positieve zin bijdraagt aan het opstellen van een persoonlijk opleidingsplan; o het portfolio de start is van de begeleiding van de leerling in ROC Aventus.
“De stageverslagen vind ik belangrijk” “Volgend jaar wil ik graag de opleiding voor onderwijsassistent niveau 4 volgen. Ik wist altijd al wel dat ik graag met kinderen wilde werken en dacht daarom aan SPW, maar dan werk je vooral met kleine kinderen. Omdat ik grotere kinderen leuker vindt, kwam mijn mentor met het idee van onderwijsassistent. Toen ik daarna stage liep, bleek dat ze helemaal gelijk had. Dit is precies iets voor mij. Je moet bijvoorbeeld geduld hebben en rust uitstralen. De onderdelen in mijn portfolio die mijn belangstelling laten zien, vind ik het belangrijkst, zoals de verslagen van de werkplekken op school. Als opdracht heb ik bijvoorbeeld samen met een paar medeleerlingen een Sinterklaasactiviteit bedacht voor mijn kleine nichtje van vier. Bovendien zitten in het portfolio de verslagen van het bedrijfsbezoek bij een kinderdagverblijf en mijn snuffelstage op mijn oude basisschool. Ik verwacht dat daar bij het intakegesprek naar gekeken wordt. Het portfolio is belangrijk. Daarin laat je zien hoe je de afgelopen twee jaar bezig bent geweest om naar je diploma en de vervolgopleiding toe te werken. Je laat er veel van jezelf in zien, niet alleen gericht op wat je hierna wilt doen, maar ook om een beeld te geven van wie je nu echt bent.”
-3-
-4-
Informatie voor het VMBO: Het portfolio in het VMBO De VMBO-leerlingen van de scholen uit de regio Stedendriehoek hebben in de derde en de vierde klas gewerkt aan het portfolio. In het portfolio heeft de VMBO-leerling zijn/haar onderwijsontwikkelingen bijgehouden en daarvan bewijsstukken verzameld. De mentor of de decaan heeft het portfolio gebruikt als begeleidingsinstrument. Eén van de belangrijkste zaken in het portfolio is het keuzeproces dat de leerling doormaakt. o Waarom heeft hij/zij voor een bepaalde leerweg gekozen? o Waar komt de belangstelling voor de vervolgopleiding vandaan? o Heeft de leerling al een duidelijk beeld van het beroep waarvoor hij/zij wil worden opgeleid? o Welke stage-ervaringen heeft de leerling al en hoe zijn de stages verlopen? o Heeft de leerling een bijbaantje en zo ja wat doet hij/zij dan? Kortom allerlei zaken die inzicht geven in het functioneren van de leerling en in zijn/haar belangstellingssfeer.
Voorbereiding van de leerling op het intakegesprek De leerling moet ervoor zorgen dat, in ieder geval, de tabbladen 3, 4, 5 en 8 van het portfolio zijn ingevuld vóórdat het intakegesprek plaatsvindt. Daarnaast stimuleert de mentor of decaan de leerling om, indien nodig, de “zelfinvulversie” van het overdrachtsformulier in te vullen.
-5-
Edwin Töpfer 16 jaar 4e leerjaar vmbo-bb, zorg en welzijn Veluws College, locatie Cortenbosch, Apeldoorn
“Ze moeten weten dat ik dyslectisch ben” “Een paar weken geleden heb ik stage gelopen in de instellingskeuken van een verzorgingshuis. Het was mijn bedoeling om de opleiding voor instellingskok te gaan volgen, maar na mijn stage ben ik toch van mening veranderd. Ik vond het werk minder leuk dan ik verwachtte. Nu heb ik informatie gezocht over de opleiding Fietstechnicus. Al vanaf mijn twaalfde repareer ik samen met mijn vader fietsen, die we dan weer verkopen. Of we repareren fietsen van mensen die geen geld hebben om naar de fietsenmaker te gaan. Ik kan bijna alles al, maar nog geen versnellingen afstellen. Bij zo’n opleiding zul je dat wel leren, en ook hoe je een zaak op moet zetten. Het portfolio is een deel van jezelf en het is leuk om het terug te lezen. Om het in te vullen sta je stil bij dingen waar je normaal niet over nadenkt. Als je het later weer leest, zie je dat je toch wel vooruitgaat. Het was veel werk om het portfolio te maken, onder andere vanwege mijn dyslexie. Ik vind het zelf niet makkelijk om te vertellen dat ik dyslectisch ben, maar het is wel belangrijk dat ze dat weten. Daarom zouden ze dat beslist moeten lezen in het portfolio. En verder is het mooi dat ze in het portfolio kunnen zien wie ik ben.”
-6-
Informatie voor de intakers: Uitnodiging voor het intakegesprek In de uitnodiging aan de leerling, verstuurd door ROC Aventus, moet duidelijk vermeld worden: o dat het gaat om een persoonlijk gesprek waarbij de naam van de intaker vermeld is; o het juiste adres waar het gesprek zal plaatsvinden; o het juiste tijdstip van het geplande gesprek; o het telefoonnummer en de naam van degene bij wie de leerling zich kan afmelden bij verhindering; o dat dit gesprek tussen de 15 en 30 minuten zal duren; o dat de tabbladen 3, 4, 5 en 8 (in de uitnodigingsbrief uitgeschreven naar onderwerp) onderdeel van het gesprek zijn. o dat de leerling het volgende mee moet nemen: o portfolio. o kopie identiteitsbewijs.
-7-
Femke Harleman 16 jaar 4e leerjaar vmbo-gl, zorg en welzijn Veluws College, locatie Cortenbosch, Apeldoorn
“Vooraan zit mijn diploma assistent-trainer” “In mijn portfolio heb ik mijn turndiploma’s gedaan en de evaluatie van de leidster. Ook van jazzdans heb ik de evaluaties erin gedaan. En vooraan zit mijn diploma assistent-trainer. Hieruit blijkt dat ik het heel graag sportles wil geven en al ervaring heb. Inmiddels heb ik de selectie voor het CIOS doorlopen en weet ik dat ik aangenomen ben. Eigenlijk ben ik altijd wel iets aan het doen, vooral sport. En dat blijkt ook wel uit mijn portfolio. Ik wist al vrij vroeg dat ik daar iets mee wilde doen. Na de open dag op het CIOS wist ik zeker dat dat is wat ik wil, de combinatie sport en lesgeven. Het maken van het portfolio heeft me niet geholpen bij het maken van mijn keuze want die stond al vast, maar het is wel goed om alle papieren bij elkaar te hebben. Voor mij is het portfolio vooral belangrijk voor mezelf en minder voor de intake op het CIOS. Waar ik zelf nog wat aan gehad heb, zijn de opmerkingen die docenten erin geschreven hebben. Als het je verteld wordt, vergeet je al gauw een deel, maar nu kun je het nog eens teruglezen. Ik ben er wel lang mee bezig geweest. Je wilt zoiets toch netjes doen, dus moet je er rustig voor gaan zitten om het in te vullen.”
-8-
Het intakegesprek: Het intake gesprek moet voldoen aan de eisen voor het intake gesprek zoals beschreven op pagina 11 van deze brochure. De intaker spreekt met de leerling af hoe hij of zij geïnformeerd wordt over de vervolgstappen welke worden ondernomen voor plaatsing binnen het ROC Aventus.
De VMBO-scholen verwachten, volgens afspraak, dat het portfolio een centrale plaats inneemt in de intakeprocedure. De leerlingen zijn daarom verplicht om het portfolio mee te nemen naar het intake gesprek. De leerling die tijdens het intakegesprek het portfolio niet bij zich heeft voldoet niet aan de voorwaarden.
Als een leerling geen portfolio meegenomen heeft, maar er wel één heeft gemaakt (zie pagina 14), zijn er een aantal mogelijkheden: o de leerling terugsturen en een andere afspraak maken; o met de leerling hierover in gesprek gaan: Hoe komt het dat je het portfolio niet bij je hebt? Staan er zaken in die je liever niet wilt laten zien? Of heb je het portfolio niet of nauwelijks gevuld? o het intakegesprek wel voeren maar een afspraak maken met de leerling op welk tijdstip hij/zij het portfolio toch kan laten zien. Duidelijk moet zijn dat de intaker, gedurende de intakeprocedure, in ieder geval met de leerling het portfolio doorspreekt. De intakeprocedure kan niet worden afgerond als de intaker het portfolio niet heeft besproken met de leerling.
Emmalie den Heijer 16 jaar 4e leerjaar vmbo-tl, economie De Waerdenborch, Holten
“Je kunt direct zien of iemand netjes werkt” “Mijn droom is een eigen restaurant of misschien wel met een hotel erbij. Dus na mijn examen ga ik de opleiding Horeca Ondernemer-manager, niveau 4, volgen. Dat wil ik al langer en mijn twee stages heb ik dan ook in de horeca gedaan. Vorig jaar een week bij restaurant Vosman in Holten en dit jaar bij Hoog Holten op de Holterberg. Naast school werk ik niet in de horeca, maar wel bij een bedrijf dat veel met de horeca te maken heeft. Dat zet ik er natuurlijk wel in. Verder zit er de uitslag van de beroepeninteressewijzer in en de verslagen van voorlichtingen. Ook zitten er verslagen in van de Grote Praktische Opdracht, zoals die voor wiskunde. Daarvoor hebben we een website gemaakt voor jongere leerlingen over symmetrie. Voor mijn vervolgopleiding vind ik de stageverslagen in mijn portfolio van belang en mijn werkhouding. Bovendien kun je aan het portfolio ook zien hoe iemand werkt: netjes en verzorgd of rommelig en slordig? Doordat ik er tijdens de mentorlessen aan werkte, vond ik het niet zoveel werk om het portfolio te maken. Bovendien had het in de derde klas een functie bij het denken over een vervolgopleiding. Toch vind ik het ook nu nog goed dat ik het heb. Op de nieuwe opleiding kunnen ze zo goed zien wie je bent en wat je gedaan hebt.”
-10-9-
Eisen waaraan een intakegesprek tenminste moet voldoen: Het intakegesprek is het begin van het begeleidingstraject binnen ROC Aventus. Elke nieuwe student krijgt daarom een individueel intakegesprek. De meeste scholen die aangesloten zijn bij het project “Beroepskolom Stedendriehoek” werken met het portfolio. Deze scholen geven hun leerlingen de opdracht het portfolio mee te nemen naar de intake. 1. een intakegesprek duurt tussen de 15 en 30 minuten; 2. voorafgaande aan het gesprek heeft de intaker informatie verzameld over de betreffende leerling m.b.t. de formele zaken; 3. het gesprek wordt gevoerd aan de hand van het centraal vastgestelde “Aventus intakeformulier”: Tabblad 3: Studeergedrag en houding. Tabblad 4: Beroepskeuze(proces). Tabblad 5: Werk- en/of stage ervaring. Tabblad 8: Overdrachtsformulier. 4. de leerling moet gelegenheid krijgen om vragen te stellen; 5. aan het eind van het gesprek moet het voor de leerling duidelijk zijn welke vervolgstappen genomen moeten worden voor plaatsing binnen ROC Aventus. Het intakeformulier voorziet in de mogelijkheid om over de volgende aspecten duidelijkheid te krijgen; o vaardigheden/ houdingsaspecten van een leerling o activiteiten die zoal ondernomen zijn: Hoe actief is een leerling? o heeft de leerling een juist beroepsbeeld ontwikkeld? o heeft de leerling een juiste opleidingskeuze gemaakt? o heeft de leerling extra begeleiding of zorg nodig? o had/heeft de leerling recht op leerlinggebonden financiëring-LGF (het rugzakje)?
-11-
Afwijkende regelingen: Doorstroomrechten leerlingen van de Vrijescholen: De vrijescholen hebben een licentie om voortgezet onderwijs aan te bieden voor VMBO TL, HAVO en VWO. De TL variant van de vrijescholen leidt op voor het niveau Theoretische Leerweg. De leerlingen sluiten de opleiding af met een examen en krijgen een diploma van het niveau Theoretische Leerweg. Zij sluiten de vakken Nederlands en Engels centraal af en leggen voor de andere vakken op schoolniveau examens af. De Vrijeschool “de Berkel” te Zutphen kent naast de TLopleiding de leerroute “Reggestroom”. De Reggestroom is binnen de vrijeschool “de Berkel” de praktische stroom. De Vrijeschool “de IJssel” te Zutphen kent naast de TL-opleiding de leerroute “de Sprengestroom”. De Sprengestroom leidt op voor de sociaalculturele richting. De leerlingen van de “Reggestroom" en van de “Sprengestroom” doen geen eindexamen. Deze leerlingen krijgen bij de afsluiting van hun opleiding een getuigschrift waarin uitvoerig beschreven wordt waarin zij opgeleid zijn en welke instroomrechten dat geeft voor een MBO-opleiding. Beide vrijescholen werken in deze opleidingen met competentieprofielen. Deze competenties worden beschreven in het getuigschrift. Portfolio Vrijeschool: De leerlingen van de vrijescholen werken met een eigen portfolio. Bij de uitnodiging voor het intake gesprek kan daarom ook aan hen gevraagd worden om het portfolio mee te nemen.
-12-
Doorstroomrechten leerlingen uit het Praktijkonderwijs: Leerlingen die afkomstig zijn uit het praktijkonderwijs kunnen niet zonder meer toegelaten worden. Dat geldt voor zowel de niveau 1 opleidingen als voor de andere MBO-opleidingen met een drempelloze instroom. Plaatsing van praktijkschoolleerlingen kan alleen op basis van nauw overleg met de praktijkschool waar de leerling vandaan komt. Het intakegesprek met een leerling van een praktijkschool zal daardoor anders verlopen dan een intakegesprek met een leerling van een andere school. Intake met leerlingen afkomstig van VSO scholen. De VSO scholen zijn zgn. cluster4 scholen, voorheen de ZMOKscholen (zeer moelijk opvoedbare kinderen). De leerlingen die afkomstig zijn van een VSO school hebben dezelfde instroomrechten als leerlingen van andere VO scholen. Vanwege de specifieke problematiek van deze leerlingen is het noodzakelijk dat het intakegesprek met hen plaatsvindt in aanwezigheid van een begeleider van de VSO school. Het is daarom belangrijk dat de begeleider de VSO leerling voor het intakegesprek uitgenodigd wordt. VSO scholen in de regio zijn: De Ambelt De Bolster Het Hoenderloo College Rentray Sotog De Sprengen
Zwolle Voorst Hoenderloo Zutphen Borculo Wapenveld
Scholen waarvan de leerlingen met portfolio voor het intakegesprek kunnen worden uitgenodigd. ASB Veluws College Cortenbosch te Apeldoorn Veluws College Mheenpark te Apeldoorn Veluws College Twello te Twello Edison College te Apeldoorn CSG Sprengeloo te Apeldoorn CSG Edu-College te Apeldoorn Chr. Lyceum Apeldoorn te Apeldoorn CSG De Heemgaard te Apeldoorn AOC Oost te Twello RSG Noord Oost Veluwe te Epe Jacobus Fruytier Scholen Gemeenschap te Apeldoorn Koninklijke Scholen Gemeenschap te Apeldoorn (werkt met een digitaal portfolio)
SBMIJ Etty Hillesum Lyceum te Deventer Staring College te Lochem Stedelijk Dalton College te Zutphen (is afgelopen jaar gestart met portfolio, de mappen van deze leerlingen zijn mogelijk nog niet goed gevuld) Isendoorn College te Zuthen (werkt met een eigen portfolio)
Baudartius College te Zutphen Scholen Gemeenschap De Waerdenborch te Holten ’t Beeckland te Vorden (werkt nog niet met het portfolio)
-14-13-
