Nagerechten Nagerecht, toetje, dessert of toespijs, hoe je het ook wilt noemen, keus genoeg. DNO nieuws is de supermarkt in gegaan om alles eens op een rij te zetten.
Door: Karin van der Sanden diëtist bij Voeding Weert en diëtistenpraktijk Karin van de Sanden, Waalre
Nagerechten zijn populair in Nederland
oertoetje de spijsvertering.
en verkrijgbaar in vrijwel elke super-
In de zeventiende eeuw raakte de medicina-
markt. We kunnen kiezen uit de be-
le oorsprong op de achtergrond, en werd
kende A-merken en daarnaast is er ook
het meer een alledaagse lekkernij. Althans,
een variant van het huismerk te vinden
voor de hogere standen, bij wie het ook
in het koelvak. Steeds nieuwe smaakcom-
steeds gebruikelijker werd maaltijden met
binaties op klassieke en minder klassieke
meerdere gangen te serveren. Na de
nagerechten verschijnen in de supermarkt
hoofdmaaltijd nuttigde men een dessert,
en maken het kiezen van een gezonde af-
nagerecht, toespijs of toetje.
sluiting van de maaltijd een uitdaging. De meeste nagerechten zijn namelijk calorierijk
Nagerecht wordt toetje
en schieten hiermee hun doel voorbij. Ple-
In Nederland is het toetje vooral bekend
zier staat voor het genieten van het eten en
geworden door de MONA producten en de
dat komt de kwaliteit van leven ten goede!
reclame daar omheen. De Nederlandse mel-
En wat is er mis met:” Geen toetje als je, je
kunie besloot in 1970 om van melk kant en
bord niet leegeet!”
klare toetjes te maken. Het was in de tijd dat steeds meer gezinnen een elektrische
De originele functie van het nagerecht
koelkast kregen en er ontstond een heel
De nagerechten zoals we die nu kennen zijn
assortiment van zuivelproducten in pakken,
jong, in de Middeleeuwen bestonden ze
die in de koelkast bewaard kunnen worden.
niet. Wat nam men daarvoor dan na een
Voor die tijd bestonden deze niet en werd
goede maaltijd? Hipocras: een wijn met
een nagerecht zelf gemaakt. Bovendien was
specerijen en suiker. Afkomstig van Hippo-
het iets voor zon- en feestdagen. Als eerste
crates, Griekse arts en grondlegger van de
kwam de vruchtenyoghurt op de markt. Tot
westerse geneeskunde. Volgens de toenma-
die tijd sprak men over dessert of toespijs.
lige medische wetenschap bevorderde dit
November 2014 Nagerechten
1
Het woord toetje kwam pas nadat er in
aardappelen, rijst of pasta ), maar is wel
1973 reclame voor werd gemaakt:
een goede aanvulling hierop. Bovendien is het een bron van eiwit (zie kader). En levert
“Doe eens een Mona Toetje na”
met een gemiddelde van 170 mg calcium per portie van 150 ml een prima bijdrage bij
Met die reclame werd het woord “Toetje”
behoud van gezonde botten, samen met
bekend! Wie kent het niet.
voldoende beweging, vitamine D en voedingsstoffen uit groenten en fruit.
Dessert is een Frans leenwoord. Het
Geen toetje als je bord niet leeg is!
is in het Nederlands voor het eerst
Volwassenen vinden het lastig om de verlei-
aangetroffen in de klucht Trijntje
ding van lekkernijen, met zoet en vet, te
Cornelis van Constantijn Huygens uit
weerstaan, bv als we gestrest of verdrietig
1653, waarin “Kaes en broit” wordt
zijn. Maar als we niet willen dat kinderen dit
gegeven “veur dessert, veur tlest,
soort eetgedrag ‘erven’ moeten we ons
veur lackerding”: ‘als laatste, voor
afvragen of het ontzeggen van een toetje
het lekker.
een juiste sanctie is. Toetjes en schuldgevoelens horen niet bij elkaar. Ga liever ont-
Toetjes en diabetes
spannen om met het nagerecht en neem er
De samenstelling van onze toetjes loopt
niet teveel van.
sterk uiteen. Het gehalte aan koolhydraten
Kies daarnaast liever voor een zelfbereid
varieert per portie van 150 ml tussen 6 g
nagerecht in plaats van kant en klaar. Het
Kh in magere, naturel yoghurt tot 39.2 g Kh
toetje wordt hiermee een bewuste afsluiting
in pudding met suiker. Daarnaast kunnen de
van de maaltijd. Het draagt bij aan een
termen “bewust”- “light” – “minder suiker” -
beter en langer verzadigingsgevoel. Tevens
“0% vet” - “mager” of “biologisch” een
herstelt het zuur/base evenwicht in de
hoop verwarring geven. Echter voor de cli-
mond. Dit voorkomt snacken na de maaltijd
ënt bij wie gewichtstoename ongewenst is,
en is daarmee ook nog eens goed voor het
is een bewuste keuze belangrijk.
gebit. Als bovendien de superlekkere toetjes
Een toetje is geen vervanging voor een ge-
(lees calorierijk) bewaard worden voor zon-
zonde maaltijd (vlees/vis, groenten en
en feestdagen dan is het genieten compleet!
Vergelijking nagerecht met warme maaltijd Kcal
Eiwit
Koolhydraten
Vet
gram/en %
gram/ en%
gram/en %
Verzadigd vet gram/ en%
Warme maaltijd 100g mager vlees(bereid met 10 ml olie)
425
200 g groenten en
31
41
13
3
(6 en %)
( 8 en%)
(4.5 en %)
(1.3 en%)
150g aardappelen Nagerecht Populair 150 ml (volle zuivel als Mona®, Danio®) Magere yoghurt 150 ml met 100 g vers fruit
275 118
5.25
39.2
10.5
7.65
(1 en%)
(8 en%)
(5 en %)
(3.5 en%)
5.25
19
0 -0,5
<0,5
(1 en %)
(4 en %)
(< 1 en %)
(< 1 en %)
November 2014 Nagerechten
2
Product per 100 ml
Verpakkingseenheid in ml
Kcal
Eiwit in gram
Koolhydraten in gram
Waarvan suikers
Totaal vet in gram
Verz. vet in gram
1000 1000 1000
90 90 90
4 4 4
15 15 15
13 13 13
1,5 1,5 1,5
1 1 1
1000 1000 1000 1000 1000 1000
80 80 75 38 41 38
3 3 3 3,5 4,5 3,5
13 13 12 4 2 4
12 12 11 4 2 4
1,5 1,5 1,5 0,5 1,5 0,5
1 1 1 0,5 1 0,5
1000
37
3
5,5
5,5
0
0
ARLA® aardbei kwarkyoghurt banaan kwarkyoghurt perzik-maracuja kwarkyoghurt
ARLA BIOLOGISCH® aardbeien yoghurt vanille yoghurt sinaasappel limoen yoghurt lactose vrije yoghurt milde halfvolle yoghurt magere yoghurt
ARLA ZIN® aardbei/mango/rode vruchten
ARLA PROTINO® framboos/citroen-vanille
Nieuw: geschikt bij ondervoeding 125
203
11
14
14
11
6,5
500 / 150 500 / 150 500 500 500 500 500 150 200
± 135 154 65 156 83 53 73 112 177
5,5 5,6 8,7 3 4,3 5,5 4,4 4,7 5,3
15,1 16,3 6,6 15,6 12,4 6,9 5,3 15,8 24,8
13,6 14,8 6,6 14,1 11,9 6,9 5,3 14,7 22,3
5,3 7 0,1 8,8 1,5 0,1 3,5 3 6,3
3,6 4,6 0,1 5,5 1 0,1 2,4 1,8 3,9
750 500 500 125 125 125 125
50 75 75 94 81 85 86
4 3,7 3,6 3 3 3,2 3,6
2,1 9,5 9,9 14,7 13,1 13,7 11,3
2,1 9,2 9,7 11,8 10 10,8 10
2,3 2,2 2 2,3 1,7 1,8 2,8
1,4 0,4 0,4 0,8 0,3 0,3 1,3
ALMHOF® volle kwark aardbei/citroen/spaanse sinaasappel/ vanille volle kwark stracciatella naturel/spaanse sinaasappel magere kwark roomyoghurt: walnoot -griekse honing halfvolle aardbei yoghurt 0% vet yoghurt roeryoghurt naturel biologische yoghurt (bevat geen gelatine) chocolademousse
ALPRO SOJA® Mild & Creamy vanille yoghurtvariatie bosbes yoghurtvariatie dark chocolade desserts vanille desserts caramel desserts speculoos desserts
Product per 100 ml
Verpakkings eenheid in ml
Kcal
Eiwit in gram
Koolhydraten in gram
Waarvan suikers
Totaal vet in gram
Verz. vet in gram
500 125 150 125 90 500 125
118 126 123 119 115 54 70
3 4,4 2,7 4,7 3 5 3,6
17 18 17 16 19 5,2 9,8
17 18 17 16 19 5,2 9,8
4,2 4 4,9 4 2,7 1,5 1,8
_ _ _ _ _ _ _
1000 1000 1000 1000 1000
68 39 48 61 65
3,1 4,6 4,5 4 4,4
11,5 4 3,5 3,7 4,7
10,5 4 3,5 3,7 4,7
0,7 _ 1,5 3 3,1
0,46 _ 1,1 2,1 _
500 450
180 183
5 3,5
22,5 26,1
19 23,8
7,6 7
5 5,1
1000 1000 1000 1000 500/150 500/150 500/150 1000 1000 500 450
40 40 40 40 47 50 51 55 55 40 55
3,5 3,2 3,5 3,5 7 7 7 3,6 3,6 6,1 5,5
5,6 5,6 5,3 5,8 3,2 3,4 3,7 8,9 8,9 4,3 6,3
1,5 _ _ _ 2,7 2,8 3,2 _ _ _ _
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
EHRMANN® almighurt in glas traume granddessert schoko obstgarten kwark monsterbacke aardbei natur produkte; halfvolle yoghurt (glas) fitvital; bv. apfel-birne-volkorn
FRIESLAND CAMPINA® vanille yoghurt magere yoghurt halfvol yoghurt volle yoghurt boer 'n land yoghurt
MONA® chocolademousse chipolatapudding
OPTIMEL® aardbei yoghurt vanille yoghurt cranberry framboos yoghurt bosvruchten yoghurt griekse stijl framboos griekse stijl perzik griekse stijl kers vanillevla chocoladevla aardbei/citroen/perzik/appel-kaneel kwark mango-passievrucht kwark
Product per 100 ml
Verpakkingseenheid in ml
Kcal
Eiwit in gram
Koolhydraten in gram
Waarvan suikers
Totaal vet in gram
Verz. vet in gram
450 450 450 450 450 450 450 50 en 100
120 141 120 120 119 120 126 105
5,7 5,7 5,7 4,7 4,7 5,7 5,6 6,6
17,4 19,4 17,4 16,4 16 19,2 18,8 13
15,9 16,8 15,9 15,5 15,4 17,4 17,2 12,8
3 4,5 3 4 4 3 3 2,9
1,9 2,8 2,5 2,5 2,5 1,9 1,9 1,9
150 150
80 - 83 100 - 99
7,9 - 8,1 7,3
11,6 - 12,2 12,1 -12
10,9 - 11,7 11,7 - 11,5
0,1 2,4 - 2,3
0,1 1,7 - 1,6
115 115 115 125 125 125
147 135 128 107 117 111
4 3,7 3,5 2,9 3,1 3
15 15 14 15 17 16
11 12 12 12 14 13
8 6,4 6,3 3,9 3,9 3,9
4,7 4,7 4,6 2,5 2,5 2,5
1000 1000 1000 1000 1000 200 200 200 200 200
91 70 102 101 101 91 99 38 84 >=111
2 2 2 2 2 5,5 3 4 6 4
15 12 17 17 17 13 13 5 12 14
10 8 13 12 12 12 12 4 12 12
3 2 2,7 2,7 2,7 2 3 0 0,9 4
2 1 2 2 2 1,5 2 0 0,5 2,5
DANONE® aardbei kwark stacciatella kwark vanille-aardbei kwark bosbes kwark perzik kwark mango-kiwi-banaan kwark cheesecake kwark danoontje
OiKOS®: nieuw aardbei/passievrucht 0% bosbes/perzik
DR. OETKER® wolkentoetje gries wolkentoetje chocolade wolkentoetje vanille paula aardbei paula chocolade paula vanille
MELKUNIE® vanillevla chocoladevla roze koekvla stroop wafelvla gevulde koekvla milkshake choc./aardbei/vanille/banaan breaker aardbei breaker aardbei light breaker high protein breaker framboos/banaan/perzik/kers
Glucerna® 1.5 (1.5kcal/ml) Doeltreffende controle bij diabetes
> aangepaste koolhydraatsamenstelling voor vertraagde glycemische respons en verbeterde bloedglucosewaarden1-5 > aangepaste vetsamenstelling voor verbeterd lipidenprofiel en verminderd cardiovasculair risico6-12 > vezels (FOS)
et zorg samengesteld door M onze masterchefs in Zwolle
1. Jenkins DJ, et al: Diabetologia 1982; 2. Fibersol-2: A soluble,non-digestible, starch-derived dietary fibre. In: McCleary B, Prosky L, eds. Advanced Dietary Fibre Technology. Oxford, UK: Blackwell Science; 2001:509-523; 3. Tokunaga K, Matsuoka A: Effect of a [FOSHU] which contains indigestible dextrin as an effective ingredient on glucose and lipid metabolism. J Jpn DiabetesSoc 1999;42:61-65.; 4. Sentko A, Willibald-Ettle I: Palatinose™ (isomaltulose). Leatherhead Ingredients Handbook Sweeteners, 2007, 3rd ed.; 5. Lina BAR, Jonker D, Kozianowski G: Isomaltulose (Palatinose™) – a review of biological and toxicological studies.Food Chem Toxicol 2002;40:1375-1381. 6. Parillo M et al., A high monounsaturated fat/low carbohydrate diet improves peripheral insulin sensivity in non-insulnin dependent diabetic patients, Metabolism 1992;41:1373-1378; 7. Grundy SM, Florentin L, Nix D, et al: Comparison of monounsaturated fatty acids and carbohydrates for reducing raised levels of plasma cholesterol in man. Am J Clin Nutr 1988;47:965-969 8. Mensink RP, Katan MJB: Effect of monounsaturated fatty acids and carbohydrates on high-density lipoproteins in healthy men and women, Lancet 1987 9. KrisEtherton PM, et al. Am J Clin Nutr. 1999;70:1009-1015 10. Craig LD, et.al. Nutr 1998;14:529-534 11. Lichtenstein AH, et al. Circulation 2006;114:82-96 12. Muls E. Clin Nutr 1998; 17 (suppl2) 18-25)
ADE
IN
Ook verkrijgbaar in 0,9 kcal/ml
AN
D
M
HOLL
