+ Farmacologische beïnvloeding van mictie Gewild of ongewild
mw. dr. Willemijn Windt Uroloog io 24 september 2012
+
Casus
82 jarige man COPD exacerbatie
Al langere tijd gaat plassen moeilijker
1e dag na start pulmonale medicatie onvermogen tot mictie
Probleemloos CAD geplaatst: 1,5 L urine.
4 weken na plaatsen CAD verwijderd, goede mictie na start tamsulosine
+
Casus
Hoe kan dit??
+
Doelen
Begrijpen neurologische en farmacologische beïnvloeding blaasfunctie.
Identificeren geneesmiddelen met gewild of ongewild effect op de blaas.
Begrijpen oorzaak erectiele dysfunctie als bewerking medicatie.
+
Functie van de blaas
1. Opslag orgaan
+
Functie van de blaas
1. Opslag orgaan
2. Evacuatie orgaan
+
Fysiologie van de blaas
Goede mictie door coördinatie contractie
musculus detrusor,
gladde spiercellen blaashals
urethra
sfincter
Campbell Walsh Urology 2012
+
opslag
Campbell Walsh Urology 2012
+
opslag
mictie
Campbell Walsh Urology 2012
+
Neurologisch circuit van de blaas Parasympaticus
S2-S4 niveau, plexus pelvicus
Contractie m detrusor
Relaxatie outflow tract
Via acetylcholine
Nicotinerge, adrenerge en muscarinerge receptoren
Campbell Walsh Urology 2012
+
Neurologische circuit van de blaas Sympaticus
T10-L2
n. splanchnicus n. hypogastricus, n. pelvicus
Contractie blaashals en urethra
Inhibitie parasympaticus
Relaxatie m. detrusor in vitro
Adrenerge receptoren
Campbell Walsh Urology 2012
+
Terug naar de casus…
parasympathicolyticum
ipratropium inhalatie (atrovent)
tiotropium inhalatie (spiriva)
atropine, tropicamide oogdruppels
β2-sympathicomimeticum
salbutamol (ventolin)
neusspray xylometazoline
anti glaucoom brimonidine
+
Bijwerking medicatie
Verminderde mictie drang
Acute urine retentie
Erectiele dysfunctie
+
Farmacologische targets
Centraal zenuw stelsel
Opioiden
Morfine: grotere blaascapaciteit, blokkeert blaas contractie
Naloxon: stimulatie mictie
Tramadol in proefdieren effectief bij BOA
Cave: urine retentie bij morfine gebruik
+
Farmacologische targets
Serotonine
5-HT reuptake inh verminderen blaascontractie en vergroten blaas volume
SSRI’s kunnen effectief zijn in OAB, echter kunnen ook tot incontinentie leiden
cave: residu na mictie en acute urine retentie
GABA
Gabapentine effectief bij neurogene OAB
+
Farmacologische targets
Perifere targets
Muscarine receptor parasympaticus
Detrusor contractie M3-receptor
Nifedipine gevoelige Ca-kanalen
Anticholinergica (oxybutynine, solifenacine, fesoterodine)
Verminderde respons op Ach, verminderde vullingsdruk
Alfa adrenerge receptoren
α1D en α1A, contractie blaashals en urethra
remming: tamsulosine
+
Farmacologische targets
Beta adrenerge receptoren
Calcium antagonisten
β3 receptor agonist: relaxatie m detrusor, toename blaas capaciteit
Vermindering spikes contractie leidend tot OAB
Botuline toxine type a
remming Ach afgifte
Effectief bij overactieve blaas
+
Farmacologische targets
NSAID’s:
Prostaglandinen verhogen gladde spiertonus en spontane activiteit
NSAID: relaxatie blaas tijdens vulling, vermindering spontane contraties
Tricyclische antidepressiva
Anticholinergisch en Noradrenaline re-uptake remmend effect
Relaxatie m detrusor
Amitriptyline
+
Farmacologische targets
Oestrogenen
Toename dikte urotheel mucosa, betere sealing, minder incontinentie
+
Lower urinary tract symptoms
LUTS obv blaasevacuatie
α-blokkers
5α-reductase remmers
Operatieve correctie: TURP
LUTS obv blaasvulling
Anticholinergicum
NSAID, tramadol, Ca-antagonist, amitriptyline
Botuline toxine A
Sacrale of perifere zenuwstimulatie
operatieve correctie
+
Farmacologische problemen?
Bovenstaande aangrijpingspunten effectief bij LUTS obv blaasvulling
Bijwerkingen bij pre-existente obstructieve LUTS
Mictie meer afhankelijk van detrusor contractie
Verlaat blaas gevoel
Residu na mictie
Acute urine retentie
+
Erectiele dysfunctie
ED normaal?
+
Erectiele dysfunctie
Casus:
Patient komt met mictieklachten. Bij rectaal toucher wordt een grote prostaat gevoeld. Gestart wordt met finasteride en tamsulosine
Patient komt terug met erectieklachten en libidostoornissen.
Wat nu?
+
Rol medicatie impotentie
Campbell Walsh Urology 2012
+
Zenuwvoorziening penis
+
Fysiologie erectie
Werking zwellichamen
+
ED als bijwerking medicatie
Campbell Walsh Urology 2012
+
ED als bijwerking medicatie
Campbell Walsh Urology 2012
+
Terug naar de casus…
finasteride/dutasteride
1:10 erectie en libido klachten
voor en nadelen afwegen
bij onvoldoende effect monotherapie tamsulosine TURP overwegen.
+
Samenvatting
Bij pre-existente obstructieve mictie bij blaasdempende medicatie kans op acute urine retentie.
Erectiele dysfunctie vaak multifactorieel, medicatie slechts een onderdeel.
Bij antihypertensiva, psychogene medicatie, LUTS medicatie mogelijk alternatief.
+
Take home message
Besteed bij mictieklachten en erectieklachten aandacht aan voorgeschreven medicatie.
