Symposium EMG
08-04-2008
Situering To go to school or not to go to school … is that the question?
... Multiplus? ... onderwijs en welzijn in Vlaanderen … de cijfers: inventarisatie-onderzoek Multiplus
Recht op onderwijs voor kinderen met ernstige meervoudige beperkingen: een Vlaams perspectief
… de visie: voorstelling document Delta-werkgroep Vlaamse Onderwijsraad
Anneleen Penne – Multiplus Centrum voor Gezins- en Orthopedagogiek, KULeuven
Situering -
opgericht vanuit KULeuven, Centrum voor Gezins- en Orthopedagogiek
Multiplus?
-
financiering door Steunfonds Marguerite Marie Delacroix, voor periode van 3 jaar
-
expertisecentrum rond personen met ernstige meervoudige beperkingen
Afbakening doelgroep ‘ernstige meervoudige beperkingen’ ‘diep verstandelijke en meervoudige beperkingen’ ‘meervoudig complexe handicap’ ‘profound (intellectual) (and) multiple disabilities’
Algemene doelstelling: verbeteren kwaliteit van leven en ondersteuning voor doelgroep
↓ ernstige cognitieve én ernstige sensomotorische functiestoornissen (Nakken & Vlaskamp, 2002)
Multiplus
door verspreiden en bevorderen van kennis en expertise bij hulpverleners, ouders, derden
Symposium EMG
08-04-2008
Vier pijlers:
-
medewerkers:
1.
informatieverspreiding en -uitwisseling
2.
praktijkgericht onderzoek
Prof. Dr. Bea Maes (supervisie) Prof. Dr. Katja Petry (supervisie) Anneleen Penne (coördinatie) Jakob De Maeyer (specialisatiestudent)
3.
vorming & advies
-
4.
sensibilisatie
[email protected] Vesaliusstraat 2 3000 Leuven 0032 16 32 59 04 www.multiplus.be
contact:
Welzijn Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH):
Onderwijs en welzijn in Vlaanderen…
…
thuisbegeleiding semi-internaten voor schoolgaanden en niet-schoolgaanden internaten voor schoolgaanden en niet-schoolgaanden kortverblijf PAB
Onderwijs Ministerie, Departement Onderwijs en Vorming: buitengewoon onderwijs: • • • • • • • •
type 1: kinderen met een licht mentale handicap; type 2: kinderen met een matige of ernstige mentale handicap; type 3: kinderen met ernstige emotionele of gedragsproblemen; type 4: kinderen met een fysieke handicap; type 5: kinderen die opgenomen zijn in een ziekenhuis of op medische gronden verblijven in een preventorium; type 6: kinderen met een visuele handicap; type 7: kinderen met een auditieve handicap; type 8: kinderen met ernstige leerstoornissen
NIEUW: leerzorgkader Centra voor Leerlingenbegeleiding: verwijzing, dossiers VAPH, ondersteuning…
Multiplus
Vrijstelling van leerplicht: -
kan aangevraagd worden door de ouders bij een Commissie van Advies voor het Buitengewoon Onderwijs
-
dossier met bepalende elementen: gemotiveerd schrijven van de ouders informatie gerapporteerd door deskundigen over: – cognitieve mogelijkheden – mogelijkheden van sociaal aanpassingsgedrag (= redzaamheid, communicatie, socialisatie en motoriek) – mogelijkheden op vlak van sensomotorisch functioneren – eventueel aangevuld met een medisch verslag
Symposium EMG
08-04-2008
Aantal kinderen/jongeren met EMB (zonder dubbeltellingen)
de cijfers
schoolgaand
niet-schoolgaand
totaal
%
SI VAPH
64
228
292
34.52
INT VAPH (niet semi-intern)
182
189
371
43.85
(ext) schoolgaand
183
/
183
21.63
/
/
/
/
429
417
846
50.71
49.29
(ext nietschoolgaand)
inventarisatie-onderzoek Multiplus
totaal %
Kenmerken kinderen/jongeren emb
ONTWIKKELINGSLEEFTIJD 80 70
1006 beschreven kinderen en jongeren met emb: ontwikkelingsleeftijd motorische beperkingen zindelijkheid voedingsproblemen visuele beperkingen auditieve beperkingen medische verzorging/behandeling probleemgedrag
pct.
-
100.00
60 50 40 30
70,88 52,43 schoolgaand
34,3 27,45
niet-schoolgaand
13,27
20 10 0
1,67 0-12 md
12-24 md
24-30 md
ontwikkelingsleeftijd (N = 728)
+ vergelijking schoolgaanden (BLO+BuSO) en niet-schoolgaanden (SI-ns en INT-ns)
significant verschil: Mann-Whitney U = 50801.50, p < .001 trend: niet-schoolgaanden lagere ontwikkelingsleeftijd dan schoolgaanden
ZINDELIJKHEID
55,85
100
15,46
11,69
schoolgaand
80
niet-schoolgaand
60
5,05 3,58
93,73
schoolgaand
40
niet-schoolgaand
significant verschil: Mann-Whitney U = 57044.50, p < .001 trend: niet-schoolgaanden meer motorische beperkingen dan schoolgaanden
6,48
3,86
0 niet
t lfs ze
de len m id hu lp
fy sh
pp e st a nie t
ulp
20
motorische beperkingen (N = 736)
Multiplus
87,37
2,39 0,96
3,75 1,45
overdag + 's nachts
28,88
overdag
37,85
mits strikte regeling toiletbezoek
41,64
pct.
60 50 40 30 20 10 0
n
pct.
MOTORISCHE BEPERKINGEN
zindelijkheid (N = 708)
significant verschil: Mann-Whitney U = 56879.00, p = .003 trend: niet-schoolgaanden meer problemen op vlak van zindelijkheid
Symposium EMG
08-04-2008
VOEDINGSPROBLEMEN
VISUELE BEPERKINGEN
70
40 30
schoolgaand
29,51
24,75
niet-schoolgaand
20,14
20 10
16,34
500 400 300
fys hulp
197 (20,18%)
200 100
0 sonde
612 (62,70%)
600
50,35
aantal (pct.)
pct.
700
58,91
60 50
98 (10,04%)
69 (7,07%)
0
zelfst, evt hulpmiddelen
blind
slechtziend
ziend
onbekend
visuele beperkingen (N = 976)
voedingsproblemen (N = 692)
(categorie ‘onbekend’ buiten beschouwing) geen significant verschil: Mann-Whitney U = 54104.00, p = .78 (N = 664)
significant verschil: Mann-Whitney U = 50162.00, p = .001 trend: niet-schoolgaanden meer voedingsproblemen
MEDISCHE VERZORGING/BEHANDELING
AUDITIEVE BEPERKINGEN 120 96,03
100
92,04
350
305 (31,28%)
300
schoolgaand
60
niet-schoolgaand
40 20 1,44 2,65
5,31
2,53
0 doof
slechthorend
aantal (pct.)
pct.
80
267 (27,38%) 223 (22,87%)
250 200
180 (18,46%)
150 100 50
horend
0
auditieve beperkingen (N = 654)
dagelijks
vaak
weinig
geen med probl
medische verzorging/behandeling (N = 975)
(categorie ‘onbekend’ buiten beschouwing) significant verschil: Mann-Whitney U = 50138.00, p = .04 (N = 654) trend: niet-schoolgaanden meer auditieve beperkingen
geen significant verschil: Mann-Whitney U = 65441.50, p = .85 (N = 731)
PROBLEEMGEDRAG
Vergelijking kenmerken: overzicht
500
430 (50,89%)
aantal (pct.)
400
geen significant verschil: visuele beperkingen medische verzorging/behandeling probleemgedrag
300 200 173 (20,47%) 100
65 (7,69%)
81 (9,59%)
96 (11,36%)
wekelijks
< 1 x per week
< 1 x per maand
0 dagelijks
geen
probleemgedrag (N = 845)
geen significant verschil: Mann-Whitney U = 43583.50, p = .87 (N = 593)
Multiplus
schoolgaand vs. niet-schoolgaand:
significant verschil: ontwikkelingsleeftijd motorische beperkingen zindelijkheid voedingsproblemen auditieve beperkingen
Symposium EMG
08-04-2008
Activiteiten
Activiteiten
20,14
20 14,04 11,55
10 5
10,49
9,88
7,08 6,87
7,15
5,28
3,52
16,68
scholen
15,52 12,85 12,47 12,63
15 10,89
10 2,5
7,62
6,81
5,45 3,31
10,33 8,61
9,32 7,74
5,4
5
9,78
4,29
4,76 3,94
SI/INT niet-schoolgaand
3,43
0
3,7
activiteit
ru st vr ije tijd
zo rg
e
lo go
k in
lic h be we g m uz ie k
so c
0
ke nn is re dz aa m h
20
ke n dz nis aa m h so c lic be h w eg m uz ie k k in e lo go zo rg ru s vr t ije tij d
15
24,38
25
re
gemiddeld % tijd
25
gemiddeld % tijd
30
significant verschil: Pillai’s Trace = 0.64, F(11, 38) = 6.22, p < .001
activiteit
Activiteiten
DUS….
in de scholen gaat bij een ‘typisch’ of ‘doorsnee’ kind/jongere met emb significant meer tijd naar activiteiten gericht op het verwerven van redzaamheidsvaardigheden (p < .001) naar activiteiten gericht op sociale interactie (p = .005) naar bewegingsactiviteiten (p = .02) naar muziekactiviteiten, muziektherapie (p = .01) minder tijd naar verzorgende activiteiten (p = .02) naar rust, slapen (p < .001)
- een deel van de kinderen met emb gaat naar school, maar een groot deel niet - verschil tussen schoolgaande en niet-schoolgaande kinderen met emb, zij het niet op alle vlakken - verschil in aanbod scholen vs. (semi-)internaten nietschoolgaanden, zij het beperkt
dan in de SI/INT niet-schoolgaanden
Delta-werkgroep
de visie
Doelstellingen: – aanbevelingen formuleren over waar en hoe jongeren met EMB best worden opgevangen – aanbevelingen formuleren over samenwerking tussen Onderwijs en Welzijn voor deze doelgroep
Delta-werkgroep Vlaamse Onderwijsraad
Multiplus
– bepalen van de plaats van de doelgroep in het nieuwe leerzorgkader
Symposium EMG
08-04-2008
Opvang doelgroep
Opvang doelgroep
> alle kinderen en jongeren hebben recht op onderwijs, ook kinderen met EMB
> alle kinderen en jongeren met EMB hebben recht op een geïntegreerd en complementair onderwijs- en zorgaanbod.
– noden van kind: basale leerprocessen, verwerven van sociale aanpassingsvaardigheden, participatie aan activiteiten, opbouw van communicatie en sociale interacties, ervaren van invloed op omgeving…
⇒ gezamenlijke verantwoordelijkheid onderwijs en welzijn
– wensen van ouders: beleving, financiële consequenties…
⇒ mogelijk omstandigheden van opvang voor een lange of minder lange periode in een verzorgingscontext of thuis
⇒ pleit voor afschaffing van vrijstelling van leerplicht
⇒ onderlinge verhouding onderwijs- en zorgaanbod kan doorheen de tijd variëren en interindividueel sterk verschillen
Randvoorwaarden > Inhoudelijk aanbod
> Samenstelling, omvang en inzet van personeel
-
geïndividualiseerd programma, waarin de componenten onderwijs, therapie en zorg op elkaar afgestemd zijn, op basis van grondige en systematische beeldvorming en individuele handelingsplanning
- multi-disciplinair team vast team van leerkrachten, begeleiders/ kinderverzorgers therapeuten, orthopedagoog/psycholoog, verpleegkundige, maatschappelijk werker, technische kracht
-
projectmatige en thematische aanpak vanuit ontwikkelingsdoelen type 2
- voldoende personeelsomkadering
intensieve samenwerking met ouders
- flexibele inzet van personeel
-
- aandacht voor onderwijs en opvang van jongeren met EMB in basisopleidingen, vorming en interne bijscholing
> Aangepaste infrastructuur
> Onderwijsorganisatie
- voldoende grote en specifieke ruimten
- kleine groepen van 5 à 6 personen
- specifieke hulpmiddelen
- afstappen van klassieke lestijdenverloop
- aandacht voor toegankelijkheid, veiligheid, comfort en onderhoudsvriendelijkheid van ruimten
- flexibele overschakeling van deeltijds naar voltijds gebruik van onderwijs
- mogelijkheden voor aangepast en individueel vervoer
- flexibele overgang van basis- naar secundair onderwijs - opvang buiten de schooltijden en tijdens vakantieperioden
Multiplus
Symposium EMG
08-04-2008
Samenwerking onderwijs – welzijn gezamenlijke verantwoordelijkheid in realiseren van hoger beschreven aanbod
plaats van het aanbod
flexibele en intensieve samenwerkingsverbanden tussen onderwijsen welzijnsvoorzieningen – globaal regelgevend kader voor deze gezamenlijke opdracht
–
geïntegreerd op één locatie of complementair op meerdere plaatsen (school – voorziening)
–
personeel van welzijnsorganisaties moet flexibel inzetbaar zijn in de schoolcontext en vice versa
– samenwerkingsprotocollen tussen onderwijs- en welzijnsvoorzieningen
Regionale beschikbaarheid -
-
-
-
(=extra) financiële middelen (voor personeel en infrastructuur)
adequate regionale spreiding van onderwijs- en welzijnsorganisaties die deze doelgroep opvangen
-
financiële middelen vanuit onderwijs en welzijn moeten voor deze doelgroep gecombineerd en flexibel ingezet kunnen worden
blinde vlekken dienen ingevuld te worden, zowel vanuit welzijn als vanuit onderwijs
-
middelen op niveau van basis- en secundair onderwijs moeten gelijkgeschakeld worden
engagement van zowel basisscholen als scholen secundair onderwijs in een regio om jongeren met EMB op te vangen
Ondersteunende rol van CLB
Dus…
-
…recht op onderwijs
basisopdracht, met voor deze doelgroep bijzondere aandacht voor: • samenstellen en opvolgen multidisciplinair dossier • opvolgen sociaal-administratieve regelingen • diagnostisch onderzoek op basis van hulpvraag of bij scharniermomenten • regelmatig medisch onderzoek • opnemen brug- en draaischijffunctie t.a.v. andere instanties
-
Multiplus
Middelen
geïntegreerde indicatiestelling en toewijzing
…nu reeds inspanningen vanuit welzijn en onderwijs …nog maatregelen nodig om geïntegreerd onderwijs- en zorgaanbod waar te kunnen maken waarbij bestaande structuren en regelgeving in vraag dienen gesteld te worden
Symposium EMG
WORDT VERVOLGD!
Multiplus
08-04-2008
