Jaarverslag 2008
To be or not to be 1
Algemeen 2008 was een roerig jaar. Er waren grote financiële problemen, enorme onrust en woede in de vereniging, mensen die hun ideaal zagen verdwijnen en uiteindelijk een Nivonraad waarin het oude bestuur opstapte en een nieuw bestuur werd gekozen. Maar het was ook een druk jaar, waarin duizenden mensen keihard werkten om toch een geweldig Nivon neer te zetten. Want ondanks de problemen kwam er een gehele nieuwe Pieterpadgids, werd de samenwerking met de Vlinderstichting en de Vogelbescherming opgepakt, startte de Natuurvriendenhuizen een ingrijpend implementatietraject, waren er succesvolle transformaties in Federatie Rotterdam, Hengelo en andere plaatsen. Er was een succesvolle Pinksterkamp, werd de internationale fietsroute uitgebouwd, was de Melchersstichting succesvol en werd het jaar uiteindelijk toch afgesloten met een positief financieel resultaat. Het begin van het jaar was heftig. Het bestuur bestaande uit Jan Achttienribbe-Buijs (vz), Hans Verdonk (secr), Piet Peeters (pen), Pax Kroon, Ben Lindeman, Nico Klous en Riny Conijn. Zij riepen een vervroegde Nivonraad uit in februari. De penningmeester kwam met het bericht dat bij ongewijzigd beleid we in 2008 tegen een tekort zouden aanlopen van tussen de 400.000 a 500.000 euro. Dat dit bovendien des te erger was, omdat het een structureel tekort was, dat eerder leek te groeien dan af te nemen. Dat tekort had niet een duidelijke oorzaak, het was een teveel aan uitgaven over de hele linie, waarbij wel de Natuurvriendenhuizen de laatste jaren een extra zorg waren. Begin februari was er daarom een vervroegde Nivonraad waarop harde financiële bijstellingen werden afgesproken, die bijna unaniem werden aangenomen. Echter met een hoop verontwaardiging en gemor. De bezuinigingen raakten elk gebied. Zo moest het Landelijk Bureau afslanken en hetzelfde werk gaan doen met minder mensen, de afdracht naar de afdelingen zou stoppen, reizen en wandelen moesten kostendekkend gaan werken, de NVH moest en bezuinigen en meer geld gaan opbrengen en alles moest doorgelicht worden
Op deze Nivonraad werd verder het reorganisatievoorstel voor het Nivon gepresenteerd van Movisie. Dit was op zijn zachtst gezegd een wat ongelukkige samenloop van omstandigheden, omdat de reorganisatieplannen en de bezuinigingen niets met elkaar hadden te maken, maar nu wel werden gekoppeld. Movisie had in opdracht van de Nivonraad de vereniging doorgelicht en in 2007 discussiebijeenkomsten georganiseerd met de vereniging: afdelingen, beheercommissies van Natuurvriendenhuizen en kampeerterreinen, jongeren, wandelpaden, reizen, bureau en bestuur. Uit die panelbijeenkomsten volgde een lijn en een aantal aanbevelingen die in een rapport werden gegoten. Marieke Cuperus van Movisie presenteerde de resultaten op deze raad. Op de raad werd positief gereageerd op de voorstellen, al had men wel wat moeite met het taalgebruik en een aantal van de voorstellen. Belangrijke zaken waren de keuze voor het scenario Vrije Tijd plus, kostendekkend werken, gastgericht zijn en denken vanuit de klant (of het nu Nivon of extern was), meer aandacht voor de PR en externe contacten en erkennen dat 75% van de Nivonners niet tot de minima behoren, maar modaal en een wat hogere opleiding had. Ook deze plannen werden geaccepteerd. De noodzaak
2
tot verandering werd gevoeld, maar werd door een flink aantal aanwezigen wel gekoppeld aan de financiële problemen en maatregelen. Dat leverde veel onduidelijkheid op. Aan het eind van de vergadering stapte Ben Lindeman op uit het Centraal Bestuur uit onvrede met de koers. Pax Kroon kreeg enige tijd later een kleine hersenbloeding, waardoor er een heel klein bestuur overbleef van slechts vijf mensen, terwijl het bureau hard aan het inkrimpen was. Die inkrimping was onmiddellijk in 2007 gestart, nadat intern duidelijk werd dat een tekort ontstond. In 2008 werd deze lijn voortgezet. In de maanden daarna werd echter op vele terreinen hard gewerkt om de besluiten ten uitvoer te brengen en vele zaken lukte. Maar ook de onvrede groeide. Er ontstonden schelmails, mopperende nieuwsbrieven en verzet tegen de genomen besluiten. De Nivonraad in het najaar kwam de irritatie en het verzet tegen de veranderingen volop naar boven. Bijeengekomen in Trianon in Utrecht lieten 250 mensen duidelijk blijken dat ze met veel zaken niet eens waren, dat ze de bezuinigingen op hun eigen activiteiten niet aanvaarden en dat ze de richting van de ingeslagen weg niet de juiste vonden. Vooral bij de afdelingen was veel onrust ontstaan over de geschrapte afdracht. Dit alles had tot gevolg dat het bestuur volledig opstapte en er ploeg nieuwe kandidaten was die werd overvallen door het feit dat zij nu plots zonder overdracht of inwerkperiode het nieuwe bestuur moesten gaan vormen. De nieuwe mensen waren Dannie Brus, Ewoud Teerink, Erik Bouman, Freerk de Jonge, Eric Seugling, Herman van Koordenoord, Naomi Woestenenk, Piet van der Hoeven, Jack Kroes en Tom Weeber (de laatste twee zouden zich later terugtrekken). De Nivonraad eindigde chaotisch en verwarrend en besloten werd zo snel mogelijk een nieuwe raad in 2009 uit te schrijven.
3
Vereniging Uiteraard ging ook in 2008 de vereniging gewoon door. Problemen of niet. Veel mensen in de afdelingen hoorden slechts fragmentarisch wat er aan de hand was. Het gehele pakket aan afdelingsactiviteiten ging gewoon door. Nivonkrantjes werden volgeschreven, cursussen gegeven en discussies gehouden. Van vele lokale wandelingen tot volksdansen, muziek, taalcursussen, boekbinden en fotografie en geologie. Maar wat misschien niet altijd genoemd wordt, maar wel het belangrijkste is, is de enorme samenhorigheid van alle mensen in de afdelingen, de sociale contacten, de ontmoetingen en de steun die er voor elkaar is.
We kunnen niet op alle activiteiten ingaan, daar zijn de lokale afdelingsverslagen voor, maar een paar willen we er uitpakken. Zo werd in 2008 in) de afdelingen Rotterdam, Arnhem, Hengelo en ZuidHolland de organisatie van de afdeling doorgelicht en veranderingen doorgevoerd. Met soms verrassende resultaten. De afdeling Arnhem realiseerde zich bv zijn kwetsbaarheid van de kleine kernorganisatie van dragende leden die alles moesten doen en zochten naar versterking en keken ook naar de financiën. Arnhem wist daarmee ook in 2008 weer een ongelooflijk pakket aan activiteiten te organiseren en trok van alle afdelingen weer de meeste bezoekers (rond de 8000 keer een bezoeker). In Zuid-Holland zochten de afdelingen Den Haag, Rijswijk, Zoetermeer en Leiden elkaar op en besloten een geheel nieuwe afdeling op te richten Zuid Holland West, met een zeer sterk bestuur en indrukwekkende activiteiten, waarbij hun verrassende en informatieve wandelingen zeker genoemd moeten.
4
De afdeling Hengelo lichtte de afdeling door en maakte een inventarisatie van instellingen waar ze contact mee hadden, wat hun doelgroepen waren, de staat van het gebouw en de activiteiten. Dit werd in 2009 voortgezet. Ook zij konden weer een goed programma neerzetten. De federatie Rotterdam bleef in onderhandeling met de gemeente Rotterdam over de subsidie en het doel en bereik van de federatie. Een discussie die ze, opnieuw, positief afsloten. Wederom werden de Rotterdamse federatie en haar afdelingen getoetst aan de eigen doelstellingen en die van de gemeente, die elkaar overigens niet bijten. Nog meer energie werd gestopt in naar buiten treden en het Nivon zichtbaar maken in de stad. Ook het multiculturele karakter van de activiteiten kreeg meer nadruk. Vanzelfsprekend in een stad waar bijna 50% van allochtone herkomst is. Dit gebeurt naast taalcursussen, vooral door laagdrempelige activiteiten als samen muziek maken, samen dansen, samen eten en samen aan de stad werken.
Nivon Pinksterkamp Maar de vereniging is natuurlijk niet alleen de afdelingen. Voor we ingaan op de huizen, wandelpaden enz is er een activiteit die elk jaar tot het topsucces van de Vereniging hoort. Het Pinksterklamp. Ook in 2008 was het kamp weer een succes. Het weer was goed en wederom bijna 1000 mensen bezochten het kamp op de Hallse Hull. Vast succes is het optreden van Bout Big, die steevast de volle aandacht trekt. Het Pinksterkamp 2008 had als thema Lief, links en lastig, de titel van het boekje dat is uitgegeven bij het zeventig jarig bestaan van het NIVON in 1974. Uit het programmaboekje: ‘Het is nog steeds een actueel thema. Velen van ons vragen zich af wat nu de linkse uitdaging is die voor ons ligt, is het niet zo dat alle idealen die Marx en Lenin voor de arbeiders voor ogen hadden inmiddels zijn ingevuld? Of moeten we een andere denkrichting inslaan, moeten we mondialer solidariteit uitdragen? Hebben we als NIVON niet een te lief karakter gekregen? Waren we in de zeventiger en tachtiger jaren zichtbaar aanwezig bij allerlei maatschappelijke discussies en acties, vandaag de dag zijn we niet zo zichtbaar meer. En lastig, is het momenteel lastig
5
om links te zijn, is het lastig om vanuit sociaal democratisch / socialistisch / maatschappij kritische hoek een standpunt over allerlei maatschappelijke vraagstukken te formuleren? Heeft het NIVON op zich het momenteel lastig?In tal van activiteiten en workshops voor jong en oud was het thema vormgegeven.’ En ook dit jaar is het weer gelukt een grote naam als inleider voor het thema te vinden: Femke Halsema, fractievoorzitter van GroenLinks in de Tweede Kamer. Daarnaast was ook de eerste vrouwelijke voorzitter van het Nivon Cor Berman aanwezig bij de themadiscussie. NFI
De NFI staat voor de Naturfreunde Internationale. De internationale tak waar we bij zijn aangesloten. Deze organisatie is met een half miljoen leden actief in 21 landen en bijna dertig zogenaamde geassocieerde landen. In Nederland lopen de contacten met de NFI onder andere via de vakantie advies bureaus, het bestuur, het bureau en de Confiba (Commissie NFI & buitenlandse aangelegenheden). 2008 was voor de NFI een Congresjaar. Dat vindt een in de drie jaar plaats en is meestal een jaar waarin extra veel activiteiten plaats vinden. Dit keer in Liberece, Tjechie. Het belangrijkste item op het congres was de uitstoot van CO2 en de opwarming van de aarde. Een motie lag voor om in 2012 de uitstoot van CO2 bij de 1000 natuurvriendenhuizen naar nul te brengen. Het congres van de NFI lijkt echter vaak een (linkse) afspiegeling van het Europees parlement en elk land
6
komt wel met zijn eigen beperkingen, wensen, aanvullingen enz. De motie haalde het niet. Tenminste niet in deze vorm, 2012 werd als onrealistisch gezien, maar ook een volledige terugdringing was voor veel landen onmogelijk. Belangrijker was echter dat alle landen wel degelijk de noodzaak onderschreven om de uitstoot van CO2 terug te dringen. Dat past de grootste duurzame recreatieorganisatie van Europa. Uiteindelijk is een motie aangenomen die alle landen verplicht om de CO2 uitstoot substantieel terug te dringen in 2012 (tov 2008). Uiteraard staat het Nivon hier achter. Bij eventuele verbouwingen en aanpassingen bij de huizen zal dit altijd mee worden genomen, maar om zo snel mogelijk hieraan te voldoen hebben we een contract gesloten met Greenchoice. Greenchoice is één van de twee (kleine) 100% duurzame energieleveranciers in Nederland. Zij leveren alleen energie van windmolens, zonne-energie, water en een klein beetje bio-energie (geen kerncentrales, geen dubbele contracten), alles zoveel mogelijk in Nederland. Via hen hebben wij een contract voor 100% CO2 vrije energie afgesloten. De elektra wordt opgewekt zonder uitstoot, gas is uiteraard moeilijker maar wordt gecompenseerd door projecten in Afrika. Op het NFI congres werd ook een nieuw bestuur gekozen, waarbij we er trots op mogen zijn dat Ed Smid werd herkozen als penningmeester. Ed is voormalig voorzitter van de Stichting Natuurvriendenhuizen. Na twaalf jaar werd er ook een nieuwe voorzitter gekozen: Manfred Pilz uit Oostenrijk. Waarmee zowel het bureau als het voorzitterschap Oostenrijks is geworden. Ook in 2008 werd door het Nivon en onze Vlaamse Vrienden weer hard gewerkt aan de Internationale Vriendschapsroute. Hoogtepunt was zeker de aankomst van een groepje fietsers in Liberece uit Vlaanderen die in twee maanden de route vanuit Vlaanderen hadden gereden. De NFI heeft ook voor de komende jaren een klein budget beschikbaar gesteld voor dit initiatief.
In 2008 was er ook veel aandacht voor het (NFI)landschap van het jaar: de Donaudelta. Het Nivon heeft dit (moreel) ondersteund en één keer bezocht, maar de afstand is zo groot dat we er niet veel mee konden doen. Tenslotte waren er natuurlijk weer de gebruikelijke presidentenconferenties, het directeurenoverleg en de diverse werkgroepen, waar vooral uitwisseling en afstemming plaats vond. NivonJONG 2008 was het tweede jaar van een subsidie van het Ministerie van VWS waarmee NivonJONG de kans kreeg de ondersteuning aan vrijwilligers te verbeteren. Er is doorgewerkt aan veel punten waarmee in 2007 een start was gemaakt zoals de Vonkmethode, de jaarcylcus en de trainerspool. Het gehele project heeft precies volgens begroting gedraaid. Dat betekent dat er, bij acceptatie van de verantwoording, geen geld hoeft te worden terugbetaald en dat het Nivon geen extra geld heeft hoeven bij te leggen voor NivonJONG. NivonJONG heeft altijd veel met stagiaires gewerkt, in 2008 zijn we begonnen met het structureel vormgeven van stagetraject binnen NivonJONG. De Vonkmethode 2008 was wederom een ontwikkeljaar voor de Vonkmethode. De werkwijze is getest door twee groepen jongeren, zeer uitgebreid veranderd, verbeterd, doorontwikkeld en aangepast. Veel andere punten van het begeleidingstraject zoals het werkboek, het handboek, de starttraining, de tussentijdse evaluatie en de afsluitende bijeenkomst (alle onderdelen van de cyclus behalve het Ontpopfestival) zijn samengevoegd met het spel. Hierdoor heeft het spel een hele nieuwe vorm gekregen en is het een duidelijker geheel geworden. Daarnaast is specifiek gekeken naar de rol van de begeleider en welke ondersteuning deze nodig heeft om een groep jongeren gedurende het spel
7
goed te begeleiden. Het spel beslaat nu elf bijeenkomsten. In iedere bijeenkomst werkt de groep ter plekke noodzakelijke elementen voor hun activiteit uit. De inzet is dat de jongeren zoveel mogelijk samen en meteen aanpakken en zo min mogelijk alleen thuis hoeven te doen. De trainerspool & FiXum De trainerspool, samengesteld uit jongeren uit het Nivon, is in 2008 op eigen benen gaan staan. Geheel zelfstandig hebben zij contacten opgebouwd met diverse Nivonwerkgroepen zoals Jump, Treq en Spring zodat zij hier trainingen aan kunnen bieden. Daarnaast is een begin gemaakt met het ontwikkelen van trainingen die bij de Vonkmethode horen. Zij hebben zeker zes trainingen gegeven. De trainerspool bestaat nu uit negen vrijwilligers en een kernteam van drie vrijwilligers. Voor FiXum zijn alle vrijwilligers die niet langer in de bestaande werkgroepen actief zijn gebeld, met de vraag of, en op welke manier, ze nog betrokken willen worden bij het Nivon. Deze gegevens zijn verwerkt in de database. Naar aanleiding van een nieuwsbrief worden zij op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen en wordt duidelijk gemaakt op welke manier zij hun betrokkenheid kunnen vormgeven. Op dit moment wordt de nieuwsbrief naar dertig mensen verstuurd. Pinksterkamp 2008 De stagiaires van NivonJong hebben een grote bijdrage geleverd aan het jongerenprogramma van het Nivon. Dit heeft een mooi programma, extra handen en uiteindelijk ook extra vrijwilligers opgeleverd.
Ontpop IOp 22 november is voor de tweede maal het Ontpopfestival georganiseerd in Amsterdam. Het doel van het festival is dat jongeren een beeld krijgen van op welke manier zij zelf een bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij, maar ook van wat het Nivon te bieden heeft aan jongeren. Ontpop werd georganiseerd door drie stagiaires en twintig vrijwilligers. Dit jaar waren er ruim 350 bezoekers. NvH Door de algemene financiële problemen in de vereniging en een probleem ten aanzien van de dekking was 2008 weer een moeilijk jaar voor de Natuurvriendenhuizen en -terreinen. Toch deden ze het geweldig. Het aantal overnachtingen bij de Natuurvriendenhuizen steeg een klein beetje en bij onze campings was zelfs sprake van een stijging van 8000 overnachtingen. Nu moet wel gezegd dat dit voor een flink deel werd veroorzaakt door de nieuwe Banjaert, waarbij zowel het huis als het kampeerterrein veel bezoekers trokken. Maar dit alles gaf een (financieel) positief resultaat. Hoewel dit een uitstekend resultaat is, wil dat nog niet zeggen dat het in bedrijfseconomische zin goed gaat. Door de sterke bezuinigingsmaatregelen kon er te weinig besteed worden aan planmatig onderhoud. Ook in alle andere uitgavenposten zat geen rek. Om uitgaven vanuit het V en T fonds uitgaven te mogen doen moest ook eerst toestemming gevraagd worden. Het hele jaar door dus de hand op de knip. Er is gekozen om de tarieven te verhogen en op deze wijze wat meer financiële ruimte te ontwikkelen, voor o.a. het noodzakelijke planmatig onderhoud. Daarvoor werd een benchmark(onderzoek) op prijs uitgevoerd voor de accommodaties. Deze toonde ruimte aan om de
8
basistarieven voor de natuurvriendenhuizen aanzienlijk te verhogen en vaker met actie-aanbiedingen te komen, waarbij het product belangrijker is dan de prijs. Hierbij kan gedacht worden aan gratis fietshuur, een natuurexcursie of een activiteit.
b
Afschaffen corvee Om die zelfde reden is er ook gesproken over het afschaffen van corvee op de huizen. in het najaar van 2007 is op voorstel van het kampeerterreinenoverleg besloten het corvee op de kampeerterreinen af te schaffen en over te gaan tot milieuvriendelijke schoonmaak door betaalde oplossingen. Bij de evaluatie bleek dit zowel door de meeste gasten als door de meeste kampeerterreinen (beheercommissies) zeer gewaardeerd te worden. Dat maakte dat dit ook onderwerp van gesprek werd op de tumultueuze vergadering over de tariefsverhoging in juli. De vergadering besloot het corvee af te schaffen en de extra kosten die dit met zich meebrengt in de schoonmaak mee te nemen in het nieuwe tarief. Tijdens de vergadering van het Samenwerkingsverband in oktober is dit nog eens bevestigd. Op 1 januari 2009 zijn de nieuwe tarieven in werking getreden. Beide besluiten werden besproken op het samenwerkingsverband De beheercommissies van de huizen kwamen naast een speciaal overleg over de prijs en het corvee weer drie keer bij elkaar op het Samenwerkingsverband, waar de hoofdlijnen van het beleid werden doorgenomen en op elkaar afgestemd. Tijdens alle vergaderingen zijn de automatisering, de financiën, het implementatietraject en het afschaffen van het corvee uitgebreid besproken. Legionella, brandvoorschriften en andere wetten De Natuurvriendenhuizen en –terreinen worden geconfronteerd met wetgeving die op veel gebieden steeds strenger wordt. Van regels voor speeltoestellen, de Horecawet tot Arko, legionella- en brandweervoorschriften. De regels van de brandweer werden weer aangescherpt en als gevolg daarvan moesten aanpassingen worden gepleegd.
9
In 2008 is een contract afgesloten om op alle accommodaties twee maal per jaar watermonsters te laten nemen, om aldus vast te stellen of er een verhoogd risico is op bacterievorming die kan leiden tot de zgn. veteranenziekte. Inmiddels wordt duidelijk dat bijna alle accommodaties steeds een goed resultaat boeken, maar dat zo hier en daar ook direct maatregelen getroffen moeten worden. Tot nu toe gaat het steeds over een non pneumophila type, dat wil zeggen een niet longminnende bacterie vorming, een vorm die geen ziekteveroorzaker is. Maar, de regels van de wet zijn streng, we moeten het wel melden bij VROM en maatregelen treffen. Automatisering bij de Natuurvriendenhuizen en Nivon kampeerterreinen. Eigenlijk is dit geen apart hoofdstukje, maar onderdeel van de Natuurvriendenhuizen. Toch wat extra aandacht. Het doel bij de automatisering is een goede aansluiting van de landelijke boekhouding, reserveringen, huiswachtenadministratie en ledenadministratie Deze aansluiting maken valt nog niet mee. Vervolgens moet het ook op de toekomst berekend zijn. Als derde moet het tot een directe vorm van reserveren van gasten kunnen leiden. Het aanmeldingssecretariaat en de huiswachtenadministratie zijn overgestapt op NivOnline, beide helaas met veel problemen, maar uiteindelijk is het systeem toch werkend geworden.
Vanaf 3 februari 2008 staat ieder verblijf in een Natuurvriendenhuis of op menig Nivon kampeerterrein in NivOnline. Vanaf die dag moesten de gastheren en gastvrouwen met het programma om leren gaan en de gasten voor het administratieve deel vanuit NivOnline bedienen. De aanmeldsecretarissen hebben dan al vanaf september 2007 de reserveringen in NivOnline ingevoerd. Tegen het einde van 2008 boeken de eerste penningmeesters ook de uitgaven van de accommodaties in NivOnline. En 2008 is het eerste jaar waarvan de inkomsten voor de Natuurvriendenhuizen en –terrein in de jaarrekening in de eerste plaats worden gebaseerd op de gegevens uit NivOnline.
10
In de loop van 2008 moet NivOnline het knooppunt worden voor de administratie van de accommodaties. Aanmeldsecretarissen en gastheren/-vrouwen moeten de bezetting invoeren, zij moeten kunnen zien wat de kosten van het verblijf zijn en later moeten zij kunnen zien of de betalingen zijn binnengekomen. De gasten moeten geïnformeerd worden over de te betalen bedragen, en hun betalingen, het zij per bank, het zij op het huis, per PIN, cadeaubon of contant moet verwerkt kunnen worden tot in de financiële administratie. De penningmeesters voeren de uitgaven voor de accommodaties via NivOnline in voor de financiële administratie en maken vanuit NivOnline rapportages van het aantal overnachtingen, de omzet aan overnachtingen en overige verkoop. Ook voor de aangifte toeristenbelasting maken zij gebruik van NivOnline. De beheercommissie moet met de gegevens uit NivOnline goed worden geïnformeerd over de bezetting, de omzet en de ontwikkeling daarin. De financiële gegevens van verkoop en inkoop komen terecht in de administratie op het landelijk bureau. De boekhouder waakt daar over de kwaliteit van de gegevens, controleert deze en corrigeert indien nodig. Maar ook de afdracht aan de belastingdienst voor de omzetbelasting wordt uiteindelijk gebaseerd op de gegevens uit NivOnline. En voor de jaarrekening van de NVH is de accountant aangewezen op de informatie vanuit NivOnline. De inkomsten voor het hele Nivon worden voor 50% gebaseerd op de informatie uit NivOnline. Dus ook de Nivonraad en het Centraal Bestuur zijn voor de algemene cijfers voor een aanzienlijk deel uiteindelijk aangewezen op NivOnline.
Voor NivOnline heeft 2008 voortdurend in het teken gestaan van verbeteringen in de techniek en van de invoer van de gegevens. Aan deze verbeteringen is door menigeen hard gewerkt. Alle betrokkenen hebben vanuit hun eigen perspectief met op en aanmerkingen hun bijdrage geleverd aan de verbeteringen van NivOnline. Wat we in ieder geval moeten constateren is dat de echte wereld zich niet eenvoudig laat temmen tot simpele logische regels. Zeker niet als er zo veel belanghebbenden zijn met zulke uiteenlopende eisen en wensen. De mogelijkheden voor de invoer van de overnachtingen zijn ondertussen een heel eind op de goede weg. De mogelijkheden voor wijzigingen van reserveringen moet nog verder verbeterd worden. Dat geldt met name voor wat er door de wijzigingen achter de schermen gebeurt. Voor 2009 is een van de grote uitdagingen om de uitgaven op de juiste manier via NivOnline in de financiële administratie te krijgen. Dit vereist in eerste instantie nog technische verbeteringen en een verbetering van de handleiding. Niet iedere penningmeester is bereid om met het huidige systeem de uitgaven via NivOnline te boeken. Het is een zaak van belang om door de verbeteringen ook de laatste penningmeesters over te halen om NivOnline te gebruiken.
11
Wandelpaden
Het jubileum van het Pieterpad was het hoogtepunt in het wandeljaar 2008. Al 25 jaar wordt de wandelgids van dit icoon van het Nederlandse wandelen uitgegeven door het Nivon. De werkgroep en de betrokken schrijvers hebben een monsterklus geklaard door niet alleen de route geheel te herzien, maar ook aanvullende fondsen te werven, waardoor de gidst ook in een heel nieuw jasje gestoken kan worden. De gids is per post aangeboden aan Minister Verburg, van wie een persoonlijke bedankbrief kwam. Ook voor het Maarten van Rossumpad kwam een nieuwe, herziene gids uit. Vooral de route in het rivierengebied is sterk verbeterd en ook hier is de uitstraling met een wit-rood uiterlijk opgefrist. Ook kwamen er geactualiseerde gidsen van het Trekvogelpad en het Noaberpad uit, om de periode tot renovatie van de paden in 2010 en 2011 te overbruggen.
De nieuwe en opgefriste gidsen hebben de negatieve tendens van 2007 omgebogen. Daarnaast loopt het meerjarenprogramma op schema, met het herschrijven van het Drenthepad, met daarin een deel van het oude Domelapad. Andere paden worden verkend met als koplopers in de ontwikkeling het Trekvogelpad, Pieterpad 2 en het MaasduinenNiers-MaasSwalmNettepad.
12
Door intensief overleg is de relatie met het Wandelplatform sterk verbeterd. In 2008 zijn de werkafspraken herijkt, waardoor meer duidelijkheid kwam in de financiering van gidsen en het onderhoud van wandelroutes. Het oude bedrijfsmodel waarin het onderhoud uit verkoop van gidsen werd betaald, voldeed niet meer door teruglopende inkomsten uit verkoop. De subsidiestroom voorziet nu ook in het actueel houden van de routes, waardoor ook het onderhoud door de werkgroepen in de toekomst is gedekt. Deze omschakeling zal in de komende jaren, bij de renovatie en ontwikkeling van paden worden doorgevoerd. Daarnaast zijn de criteria voor het heruitgeven van de gidsen en het onderhouden van de wandelroutes heroverwogen. Wij kunnen gidsen alleen uitgeven als we beschikken over een kwalitatief goede route met veel onverharde paden, financiering uit subsidies of reëel te verwachten verkoop en beschikken over een goed functionerende werkgroep. Dit vraagt om een overweging per heruitgave, zoals in 2008 gedaan is voor de Amsterdamse Ommegang. Deze route is overgedragen aan het Wandelplatform die een renovatie heeft gestart voor een Stelling van Amsterdam-pad. Het Oosterscheldepad komt op basis van de criteria ook niet meer voor heruitgave in aanmerking. Voor dit pad zullen we alleen de lopende verplichtingen tot 2010 nakomen. In 2008 namen we afscheid van onze wandelspecialisten Maarten de Vries, Diederik Mönch en Caroline van der Meulen. De werkzaamheden zijn door het Landelijk Bureau overgenomen. Reizen Algemeen Het jaar 2008 stond in het kader van verder voortschrijdende standaardisering van het reizenwerk. Digitale communicatie met de deelnemers, standaardkasboeken en –begrotingen, gelijkvormige afspraken tussen het Landelijk Bureau en de reizenwerkgroepen, in draaiboeken en planningen vastgelegde procedures, eenduidige afspraken over landelijke en werkgroepoverhead, verdere invoering van de nieuwe huisstijl, in folders en website, etc. Het doel van deze standaardisering is duidelijk: kostenbesparing en een verbeterd aanbod leveren. Naast standaardisering was verdergaande samenwerking tussen de verschillende werkgroepen opvallend. De NivonJONG-trainerspool, de hooggebergte-training van Treq- en Spring-begeleiders en de gezamenlijke verspreiding van foldermateriaal zorgden voor een intensiever contact door de vereniging heen.
13
Vrijwilligers Het reizenwerk staat of valt met de inzet van vrijwilligers, die het echte werk doen. Het meeste werk wordt verricht door mensen die in de werkgroepen zitten. Er zijn grofweg acht werkgroepen (Jump, Treq, Spring, Watersport, trefkampen, zomerreizen, winterreizen, Melchers) die als kerntaken hebben: opzet en ontwikkeling van reizen, selectie en training van begeleiders, begroten van reizen en opleiding, PR-materiaal aanleveren en websites bijhouden. Het verloop binnen zo’n werkgroep hangt nauw samen met de gemiddelde leeftijd (jongere mensen zitten korter in een werkgroep), maar gemiddeld zijn er op één moment voor elke groep zo’n vijf à zes mensen actief. Totaal: vijftig personen. Deze werkgroepen sturen de mensen ‘op de werkvloer’ aan: de reisbegeleiders. Daarvan zijn er zo’n drie per reis (de meeste reizen hebben twee begeleiders, maar kinderkampen zitten op acht) Gemiddeld heeft elke werkgroep zo’n tien reizen of kampen, dus dan komen we op een jaarlijks totaal van ongeveer 250 personen. Daarnaast zijn er de trainers, koks, chauffeurs, etc. die hand- en spandiensten verlenen aan de reizen-werkgroepen zonder zelf mee op reis te gaan. Dat zijn er ongeveer jaarlijks vijftig. Tenslotte is er een actief betrokken achterban, veelal oud-begeleiders en –organisatoren, die adviseren, bijspringen waar nodig, PR doen (mondeling of door folders te verspreiden), etc. Kortom een grote groep mensen die actief is voor de vele Nivon reizen.
Deelnemers De deelnemers van onze reizen komen grofweg uit twee bevolkingsgroepen: de jongeren (tot 40 jaar) zijn vrijwel zonder uitzondering autochtoon, hoog opgeleid, stads, zijn politiek links georiënteerd, zijn op zoek naar een ‘zinnige, actieve vakantie’ en vinden bij het Nivon vooral elkaar terug. De oudere groep (vooral 60+) behoort tot de ‘rode burgerij’: komend uit families waar politiek engagement, vakbondslidmaatschap, de VARA en de Volkskrant een hechte zuil vormen. Ook zij vinden vooral elkaar terug; beide groepen mengen moeizaam en slechts sporadisch. De leeftijdsgebonden opbouw van de werkgroepen speelt daar op in. De ongeveer 75 reizen die jaarlijks weggaan hebben gemiddeld vijftien deelnemers, dus voor een totaal van duizend tot twaalfhonderd deelnemers. Financiën Het Nivon-reizenwerk heeft maatwerk als kenmerk: kleinschalige groepen en een ruime begeleiding. Daarmee is kostendekkendheid het hoogst haalbare in een bijzonder harde markt. Het Nivon zal dan ook nooit op prijs concurreren – uiteindelijk komen deelnemers af op de sfeer van de Nivon-reizen. De gemiddelde reisprijs in 2008 was € 470.,-.
14
De totale opbrengst over 2008 bedroeg € 540.000, waarbij vooral Melchers en de CX-reizen goed scoorden (samen brachten ze 60% van de omzet en 68% van de resultaten op). De totale kosten bedroegen ongeveer €560.000. Daarmee komt de totale balans over de reizen in 2008 uit op een verlies van €20.000. (Gegevens: Nivon jaarrekening 2008.) Verwachting is dat dit resultaat verder verbetert in 2009, vooral door hogere reisprijzen. Daarmee komt het in 2007 opgedragen doel (kostendekkendheid in 2010) in zicht. Promotie De broekriem werd aangehaald en de mediamix van het Nivon werd verder aangescherpt. Dit vanwege de noodzaak om snel kosten te besparen en om nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken. Het ledenmagazine Toorts is niet langer het vlaggenschip van de communicatie. De digitale wereld rukt ook op in deze tak van sport. De Toorts is, van een tweemaandelijkse uitgave met een dubbeldik zomernummer met losse bijlagen voor de Zomer- en de Winterreizen, een kwartaalblad geworden. Hierdoor is sterk op de kosten bespaard. Bij de accommodaties werd de dikke accommodatiegids vervangen door een handzame vouwfolder op creditcardformaat. Deze deelt beter uit op evenementen, wordt goed bewaard en levert veel bezoeken aan de website van de vereniging op. Op de website is de meest actuele informatie te vinden en men kan direct een boeking doen.
Zoals al gezegd, internet is de spil van onze communicatie geworden. De mogelijkheden van de verschillende websites met verschillende toepassingen en promotiemogelijkheden zijn steeds verder verruimd. De algemene site www.nivon.nl sluit nu aan bij de huisstijl en wordt nu voor een groot deel beheerd met interactieve formulieren door vrijwilligers. Ook de clustersite NivonJong.nl wordt goed gebruikten. Ze levert veel kennis voor de verdere ontwikkeling van de website. De uitbouw van www.nivon.org gaat gestaag door, met de pagina's voor de Nivonraden, het Centraal Bestuur en het Samenwerkingsverband. Daarnaast is ook het handboek van de algemene website nivon.nl verhuisd naar de website voor het kader nivon.org. Twee speerpunten in de promotie waren de Fiets- en Wandelbeurs in Utrecht en de Open Dag op een aantal Natuurvriendenhuizen (uitvoering 2009) . Hiervoor zijn de eigen media versterkt met een reeks flyers, ook van een tweedaagse wandelroute rond de Bosbeek. De ontwikkeling van de digitale nieuwsbrieven is door technische problemen vertraagd in 2008. Bij de Fiets- en Wandelbeurs en de beurs in Retie werd de werkgroep Vakantieadviesbureau's ingezet. Voor NivonJONG was het Ontpopfestival weer het belangrijkste event. Bij de free publicity waren de belangrijkste aandachtstrekkers de verschijning van de nieuwe Pieterpadgids en de eerste Vlindertelling langs het Pieterpad. Deze laaste activiteit werd samen met de Vlinderstichting georganiseerd. Ook de heruitgaves van de gidsen van het Noaberpad, het Trekvogelpad en het Maarten van Rossumpad leverden veel publiciteit op.. En nieuwe vorm van aanlevering aan de pers via de site met hoge kwaliteit beeldmateriaal leverde hier een sterke bijdrage aan. En last but not least werden de ledentarieven vereenvoudigd en aangepast. Het is van negen naar twee tarieven gegaan en dat geeft een sterke verbetering in de communicatie naar potentiële nieuwe leden.
(To be or not to be that’s not the question, but the answer; Freek de Jonge)
15
