movisies Relatieblad over maatschappelijke ontwikkeling * juni 2010 * nr 8

movisies

Them

a's:

• Euro pees J aar va de bes n trijdin g van armoe de en social e uitslu iting • bezu inigin gen

Relatieblad over maatschappelijke ontwikkeling * juni 2010 * nr 8

Economisch zwaar weer: meer maatschappelijke inzet

In dit nummer:

Algemeen

Europees Jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting

2

Diversiteit

Inclusief beleid en de Wmo

5

Leefbaarheid

Het succes van MBO

6

Mens en organisatie

Ondernemend werken in tijden van crisis

8

Beroepsontwikkeling

Trakteer op de training Vitaliteit

9

Huiselijk en seksueel geweld

Vijf trends in de preventie en aanpak van huiselijk geweld

10

Vrijwillige inzet & mantelzorg

Creëer een belevenis voor jongeren

12

Kwetsbare groepen Activiteiten en ontmoetingen in buurten en wijken maken de publieke ruimte aangenamer.

Omgaan met bezuinigingen

15

Agenda, trainingen en publicaties

16

Economisch zwaar weer – dat schreeuwt om extra investeringen in maatschappelijke inzet. Volgens MOVISIE kan dat langs drie kosteneffectieve lijnen: met een krachtige impuls via Welzijn Nieuwe Stijl, door intensieve aandacht voor participatie, en met het leefbaarder en veiliger maken van buurten en wijken.

Welzijn Nieuwe Stijl

Welzijn Nieuwe Stijl is kortom effectiever, helpt

beleid. Bovendien zijn er veel weerbare burgers die

dagbesteding voor jongeren – met goede preventie

Met Welzijn Nieuwe Stijl krijgt het social

welzijnsorganisaties hun werk beter te doen, en

kwetsbare burgers ondersteunen.

is veel overlast te voorkomen. Meestal is dat

work en de civil society in heel Nederland

kan daarmee ook de relaties verbeteren tussen

Maar er valt nog veel te winnen. Participerende

ook goedkoper dan de gevolgen opvangen met

een verfrissend elan. In onder meer Enschede,

gemeenten en organisaties die werken aan

burgers kunnen zich ontplooien, ervaren meer

gevangenisstraf. Een jaar gevangenisstraf kost de

Eindhoven en Amsterdam werken enthousiaste

welzijn. Professionals à la Welzijn Nieuwe Stijl

kwaliteit van leven en zien hun competenties, zelf-

samenleving meer dan 65.000 euro. Daar kun je

en deskundige sociale professionals voortvarend aan het oplossen van sociale problemen. Ze gaan erop af, gaan uit van de eigen kracht van mensen, en helpen mensen minder afhankelijk te

aardig wat uren jongerenwerk voor inkopen.

Het beroep op de AWBZ en op gemeentelijke voorzieningen kan in de toekomst verminderen

worden van de overheid.

Activiteiten en ontmoetingen in buurten en wijken maken de publieke ruimte ook aangenamer om te vertoeven. Mensen raken meer betrokken bij elkaar en benaderen elkaar eerder positief, bijvoorbeeld

In Amsterdam bijvoorbeeld stond MOVISIE de

vergen natuurlijk wel investeringen in goede

vertrouwen en zelfredzaamheid toenemen. Vaak

gemeente bij om hulpverleners te trainen en

opleidingen en in bijscholing. Opleidingen

is er dan ook niet veel voor nodig opdat mensen

te coachen in het versterken van zelfregie. Zo

moeten in staat zijn generalistische en breed

zich gaan inzetten voor anderen of voor een

Meer inzet

kunnen zij mensen leren zelf het initiatief en

geschoolde professionals af te leveren die goed

vereniging. Soms is dat een kleine bijdrage van

Juist een samenleving in economisch zwaar weer

verantwoordelijkheid te nemen om hun situatie

met hun omgeving kunnen communiceren.

een overheid, particulier of bedrijf. En soms is het

heeft behoefte aan meer maatschappelijke inzet.

te verbeteren.

Kennis van sociale wetten en kwesties mag weer

ook een kwestie van simpelweg iemand vragen

Dat is lang niet altijd een kwestie van meer geld.

Daarmee kan ook het beroep op de AWBZ en

belangrijker worden.

om mee te doen. Goed kijken naar onvermoede

Er kan veel meer dan we denken: leefbaardere

talenten kan ook voor wonderen zorgen. Ook dat

buurten, een samenleving waar sociale proble-

vraagt overigens om vakbekwame professionals.

men effectief worden aangepakt en waaraan

op gemeentelijke voorzieningen in de toekomst

om op elkaars kinderen te passen.

verminderen (zie ook het interview met Wouter

Participatie

Rust en Anne-Marie van Bergen op pagina 15 van

In een veerkrachtige samenleving participeren

deze MOVISIES). Natuurlijk blijven er ondertussen

burgers - meer of minder kwetsbaar - en hun

Leefbaar en veilig

ook mensen die op hulp moeten kunnen rekenen,

organisaties rijkelijk. Veel mensen doen nu al

Leefbare en veilige straten zijn niet alleen een

en waar vakbekwame hulpverleners intensief bij

mee uit zichzelf: in een sportclub, bij een andere

kwestie van meer politie. Outreachende jonge-

Reageren? Stuur een e-mail naar

betrokken moeten blijven.

vrijwilligersorganisatie, of door mee te praten over

renwerkers, betrokken wijkcoaches, een zinvolle

[email protected] of bel 030 789 21 12.

iedereen meedoet.

Het ondersteunen van lokale partners bij de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) loopt als een rode draad door onze activiteiten. MOVISIE helpt gemeenten en lokale organisaties.

Algemeen Aansluiten kan nog!

Stedenestafette 2010 2010 is het Europees Jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting. In heel Europa vinden activiteiten plaats om armoede uit te bannen. In Nederland organiseert MOVISIE een Stedenestafette, samen met het Verwey-Jonker Instituut, de Sociale Alliantie, Divosa en de gemeente Utrecht. 24 gemeenten doen mee.

E

lke deelnemende gemeente organiseert

Alle manifestaties moeten agendapunten

van gemeenten die actief bezig zijn met armoede-

een manifestatie in het kader van de

opleveren voor de sociale agenda van de Europese

bestrijding. De kosten bedragen tussen de vijf- en

Stedenestafette. Breda heeft in februari

Unie. Een tweede doel ligt dichter bij huis: laten

tienduizend euro, afhankelijk van de grootte van

de spits afgebeten met een manifestatie in de

zien wat er in Nederland lokaal al gebeurt, kennis

de gemeente. Wat krijgt u daarvoor? Het Verwey-

vorm van een netwerkbijeenkomst voor mensen

delen en een lokale sociale agenda opstellen.

Jonker Instituut doet in uw gemeente onderzoek

die lokaal actief zijn met armoedebestrijding. In

2010

Europees Jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting

naar de stand van zaken van het armoedebeleid.

Utrecht is de manifestatie gebruikt om armoede-

U kunt nog meedoen

Op grond van dit onderzoek wordt advies

thema’s verder uit te diepen. En de gemeente

Er is nog plek voor zes gemeenten om aan te

gegeven om het lokale beleid te verbeteren.

Hengelo richt zich op armoede onder werkenden.

sluiten bij de Stedenestafette en bij het netwerk

Tijdens de manifestatie wordt vervolgens een lokale sociale toekomstagenda gemaakt. MOVISIE biedt ondersteuning bij het organiseren van deze manifestatie. Ook zorgt MOVISIE dat gemeenten

Aletta Winsemius

hun kennis en netwerk kunnen delen. Als

Senior onderzoeker Trends en onderzoek

Feiten & cijfers over armoede • In de Europese Unie leven 78 miljoen

deelnemende gemeente bent u koploper als het

mensen onder de armoedegrens. Dat

gaat om de bestrijding van armoede en sociale

is zestien procent van de bevolking en

uitsluiting en werkt u mee aan de versterking van

negentien procent van de kinderen.

de landelijke aandacht ervoor.

• In Nederland leeft acht procent van de huishoudens in 2008 onder de lage-

COLUMN

Bezuinigen zonder slachtoffers

Deze gemeenten doen al mee: Alkmaar, Almere,

inkomensgrens van € 920 per maand

Breda, Delft, Den Haag, Dordrecht, Eindhoven,

voor een alleenstaande en € 1.390 per

Enschede, Helmond, Hengelo, Leidschendam-

maand voor een eenoudergezin met

Voorburg, Lelystad, Ridderkerk, Roosendaal,

twee kinderen.

Rotterdam, Schiedam, Sittard-Geleen, Tilburg,

• De drie risicogroepen die in Nederland

Utrecht, Vlaardingen, Waddinxveen, Zeist,

relatief het vaakst te maken hebben

Zoetermeer, Zwartwaterland.

met armoede, zijn: eenoudergezinnen met minderjarige kinderen, alleen-

Kwetsbare mensen, wie kent ze niet? Je buurmeisje van vier, meervoudig gehandicapt. Haar

Activiteitenkalender 2010

staanden tot 65 jaar en niet-westerse

ouders, die de zorg voor hun dochter combineren met de rest van het gezin en hun werk. Je

Kijk voor een volledig overzicht van alle manifesta-

allochtonen.

schoonmoeder van 85, wiens wereld alleen nog bestaat uit haar kinderen en kleinkinderen.

ties op www.stedenestafette.nl.

• Mensen die in armoede leven, doen minder mee in de maatschappij.

Je tante van 65, psychotisch, verslaafd aan alcohol en wiet. Mensen die om wat voor reden dan ook een steuntje in de rug nodig hebben. Om niet te vereenzamen, niet te verslonzen,

Eind 2010 verschijnt een praktijkboek voor

Volgens het CBS hebben ze een

niet overbelast te raken, niet nog dieper in de problemen te komen.

gemeenten om gericht te werken aan de aanpak

beperkter sociaal netwerk, zijn ze

van hun armoedebeleid.

minder actief in verenigingen en sporten ze minder.

Dit steuntje in de rug moet onder meer komen van de Wmo. Van gemeenten dus. Er zijn grootscheepse bezuinigingen op komst, zowel op rijksniveau als bij gemeenten. Is het

mogelijk om, anders dan de afgelopen decennia, nu eens te bezuinigen zonder de kwetsbare

Meer informatie: Bora Avric

mensen de dupe te laten worden? De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO)

([email protected] of 030 789 21 41) en

denkt van wel. Onlangs publiceerde ze een advies onder de titel Sociaal Bezuinigen. Hierin

www.stedenestafette.nl.

Cijfers CBS, 2009

beschrijft de raad zeven principes die ervoor kunnen zorgen dat de publieke sector zuiniger én beter wordt. Want dat is het mooie van dat advies. De voorstellen zijn erop gericht

om zowel kwetsbare mensen buiten schot te houden als om de kwaliteit van de sector te verbeteren.

De crux zit in het beter benutten van de kracht van kwetsbare mensen en hun structuren.

Samen tegen sociaal isolement is de insteek van de manifestatieweek in Zoetermeer

Maar ook in het organiseren van een cultuur van zuinigheid. Nieuwsgierig geworden? Lees

van 13 tot 18 september. De week gaat niet alleen over armoede, maar ook over

het advies! Dit is vooral een aanrader voor (nieuwe) wethouders, raadsleden, ministers,

eenzaamheid. Iedere dag heeft een thema. Maandag is de dag van de taal, dinsdag

staatssecretarissen en Kamerleden. Zij moeten immers het komend jaar beslissen waar

van de ontmoeting, woensdag van de eenzaamheid en zo door. Armoedebeleid is een

bezuinigd gaat worden.

belangrijk item in Zoetermeer, vertelt senior beleidsmedewerker Linda Hazenkamp. “We hebben veel inkomensondersteunende voorzieningen, zoals de Zoetermeerse kortingspas

In de gemeentelijke verkiezingsstrijd waren de bezuinigen opvallend afwezig, althans in mijn

waarmee we de inkomenspositie van mensen met weinig geld willen verbeteren. Maar

gemeente. Geen woord erover in de folders die in mijn brievenbus vielen. Onbegrijpelijk,

dat is niet genoeg. Juist in tijden van economische teruggang willen we dit thema actueel

want het is onder meer aan de lokale politici om de harde bezuinigingsnoten te kraken. Met

houden.” De week zit vol activiteiten, zoals een workshop schuldhulpverlening en een

het advies in de hand kunnen ze dat doen zonder dat kwetsbare mensen het slachtoffer

speeddatesessie voor klantmanagers en maatschappelijke organisaties. Kijk voor het

worden. Zodat je buurmeisje naar de reguliere kinderopvang kan blijven gaan. Zodat je

volledige programma op www.zoetermeer.nl.

schoonmoeder kan blijven kaarten in het buurthuis. En zodat er af en toe iemand bij je tante blijft komen voor een praatje en om het huis schoon te maken. 2

Week tegen armoede en isolement in Zoetermeer

MOVISIE-partner aan het woord

Een kennisnetwerk in vijf stappen Netwerken zijn een ideale vorm om kennis uit te wisselen. MOVISIE zet regelmatig een kennisnetwerk op en is ook trekker van diverse netwerken. Iedereen kan een kennisnetwerk starten, getuige de volgende stappen. Maar let op, de kunst is om ook na de enthousiaste aftrap koers en dynamiek te behouden. Stap 1: zelfonderzoek Waarom wilt u een kennisnetwerk? Wat

Landelijk Netwerk Moederen Vadercentra Nederland

Internationaal kennisnetwerk

is het doel, op korte en op lange termijn?

De 55 moeder- en vadercentra in

MOVISIE is één van de initiatiefnemers

Nederland ontwikkelen zich razend-

en organisator van het Kennisnetwerk

Stap 2: wie o wie?

snel. MOVISIE ondersteunt de centra

Internationaal, een netwerk waar ruim

Wees ruimhartig: in principe kan

die zijn verenigd in het Landelijk

dertig organisaties bij zijn aangesloten.

iedereen deelnemen.

Netwerk Moeder- en Vadercentra. Via

Het netwerk bestaat uit mensen in

internet worden ideeën uitgewisseld

de sociale en zorgsector. Drie keer

Stap 3: inventariseer de wensen

en minstens drie keer per jaar komen

per jaar is er een bijeenkomst over

de leden bij elkaar. Afgelopen jaar zijn

een actueel internationaal item, zoals

Een netwerk is gebaseerd op het

de deelnemers naar de Tweede

grensoverschrijdende zorg of bilaterale

principe van halen en brengen.

Kamer gegaan om te discussiëren

samenwerking.

over opvoeding en gezin. Ze hebben

Stap 4: eropaf!

gereageerd op de nota van Rouvoet

Meer informatie: Anjo Leenen

Plan regelmatig een bijeenkomst waar

en ook zelf een notitie geschreven.

([email protected] of

mensen kennis kunnen uitwisselen.

Jamila Achahchah: “Er is heel veel

030 789 21 46).

behoefte aan kennisuitwisseling. Ook

Stap 5: kennis wil verspreid worden

workshops over fondsenwerving die

Publiceer over alle kennis die wordt

gen, zijn enorm populair.”

wij tijdens de bijeenkomsten verzor-

uitgewisseld.

Drieluik

Ierland pakt armoede beter aan José Manshanden is lid van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling en directeur van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Utrecht.

Dit is deel twee van een drie-

Wat doet u samen met MOVISIE?

luik over de kennisfunctie

“Ik kom MOVISIE op heel veel plekken tegen. Op dit moment werken we

van MOVISIE. In het vorige

samen aan de Stedenestafette tegen armoede en sociale uitsluiting. Het

Ondersteuning

Meer informatie:

nummer van MOVISIES

is het Europees jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting

Zoekt u ondersteuning bij het opzetten

Jamila Achahchah

hebben we aandacht besteed

en dat is de belangrijkste reden dat we meedoen. We kunnen leren van

en onderhouden van een netwerk?

([email protected] of

aan onderzoeken. In deze

andere landen. In Ierland bijvoorbeeld betrekken ze mensen met een

Neem contact op met Margit van der

030 789 22 53).

editie komen kennisnet-

laag inkomen bij het beleid. Dat is interessant, in Nederland zijn wij wat

werken aan bod.

dat betreft paternalistischer.”

Meulen ([email protected] of 030 789 21 34).

Wat is de kracht van MOVISIE? ��������������������������������������������������

Conferentie Sociaal Vitaal Platteland

�����������������������

“MOVISIE bundelt kennis en brengt het op een hoger plan. Het is een leuke, inhoudelijke partner. In de Stedenestafette brengen ze de steden bij elkaar, ze verzamelen de kennis en instrumenten en daar profiteer je

Nieuwe catalogus

allemaal van. Ik hoop wel dat MOVISIE vernieuwend blijft denken. Een

De nieuwe catalogus met

Kom op, denk ik dan, of je nu voor of tegen aanbesteden bent, het is

MOVISIE-publicaties is uit.

een trend waar we ons wel in moeten verdiepen. Inmiddels is de vraag overigens goed opgepakt hoor!”

tijdje terug vroegen we om een marktverkenning voor het aanbesteden van welzijn. Ik merkte dat ze het hier best even moeilijk mee hadden.

Op 25 maart 2010 organiseerde

achterstandsituatie of met een

De catalogus bevat alle

MOVISIE onder de vlag van het Netwerk

zorgvraag toe. Tegelijkertijd zijn minder

publicaties die in 2010 zijn

Platteland de landelijke Conferentie

dorpsgenoten bereid of in staat om

verschenen of nog zullen ver-

Wat doet Utrecht tegen armoede?

Sociaal Vitaal Platteland. Zo’n tweehon-

zich voor medebewoners en het dorp

schijnen. Bekijk de catalogus

“Heel veel! Eén van onze successen is de U-pas, een kortingspas voor

derd deelnemers spraken met elkaar

als geheel in te zetten.

of het volledige overzicht

mensen met een laag inkomen. Als er een evenement in Utrecht is,

van alle publicaties op

kunnen we via de U-pas zorgen dat deze groep participeert. Het kost

over de vraag: hoe behouden en versterken we het organiserend vermogen

De conferentie leverde drie

www.movisie.nl/publicaties.

wat, maar dan heb je ook wat. Het succes van de pas zit in het brede

van onze dorpen? De diversiteit onder

ingrediënten op voor een succesvolle

U kunt hier ook een

aanbod dat erachter zit. En de pas is voor iedereen met weinig geld, dus

deelnemers was groot: ministeries,

tegenbeweging: samenwerkingsver-

publicatie bestellen of gratis

niet alleen voor mensen met een bijstandsuitkering.”

provincies, gemeenten en welzijnsor-

banden tussen bewoners, maatschap-

downloaden.

ganisaties, dorpsbelangen en -raden en

pelijke organisaties en ondernemers,

Stel dat u de nieuwe minister van VWS wordt?

maatschappelijk betrokken bedrijven.

pragmatisch omgaan met regelgeving

“Ik zou de jeugdzorg bij de gemeenten onderbrengen en de gemeenten

Het probleem: door bevolkingsdaling,

en het stimuleren van burgerinitiatieven

vergrijzing, ontgroening, veranderende

en ondernemerschap op het platteland.

Een webverslag van de conferentie is te

ik gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders veel meer tot

sociale verbanden en schaalvergroting

De gemeente Heusden gaf een goed

lezen op www.movisie.nl/vitaalplatteland.

elkaar veroordelen. Denk bijvoorbeeld aan het initiatief van de VNG:

staat de leefkwaliteit van verschillende

voorbeeld: jonge bewoners worden er

kleine kernen onder druk. Met name

actief betrokken bij ontwikkelplannen

jonge, kansrijke bewoners trekken

voor voorzieningen, met als resultaat

Meer informatie: Kitty van den

weg uit de dorpen. Verhoudingsgewijs

vitale dorpen waar ook jonge mensen

Hoek ([email protected]

neemt het aantal bewoners in een

graag (blijven) wonen.

of 030 789 21 43).

echt de tijd geven om tot vernieuwing te kunnen komen. Verder zou

geef gemeenten zeggenschap over twee procent van het budget van zorgverzekeraars voor preventie. Zo worden ze verplicht om met elkaar een goed participatiepakket te maken voor kwetsbare burgers.” Meer informatie: www.adviesorgaan-rmo.nl en www.utrecht.nl. 3

Algemeen

Tweede Participatiedebat Op 30 september organiseert MOVISIE voor de tweede keer het Participatiedebat. Beslissers en beleidsmakers van overheden en maatschappelijke

Tweede keer

eigen kracht van mensen moeten stimu-

organisaties zullen met elkaar in discussie gaan over de vraag: hoe verleiden

Het is de tweede keer dat MOVISIE een

leren. En dat is meteen ook het startpunt

we burgers en hun verbanden om zich maatschappelijk in te zetten?

participatiedebat organiseert. Het eerste

van het tweede debat eind september

debat in november 2009 werd georgani-

2010. Deelname aan het participatiede-

J

seerd tijdens de Manifestatie Buurtallian-

bat is overigens op uitnodiging.

e kunt mensen niet verplichten

om zich voor elkaar in te zetten. Niet

om dingen voor elkaar te doen? Of

tie in Amsterdam en ging over parti-

om te participeren, je kunt ze

alleen via mantelzorg, maar op allerlei

vinden ze dat je zoiets niet van mensen

cipatie in de huidige economische en

hooguit verleiden en faciliteren.

manieren.”

kan vragen? Dat zijn interessante vragen

maatschappelijke context. Uitkomst van

Meer informatie: Kitty van den

waar we in het participatiedebat dit

dit eerste debat was dat professionals

Hoek ([email protected]

najaar op in zullen gaan.”

eerder los zouden moeten laten en de

of 030 789 21 43).

Dat is één van de uitkomsten van het eerste participatiedebat november vorig

Durven we wel?

jaar. Maar is dat ook zo? Kitty van den

Het onlangs verschenen Wmo-trendrap-

Hoek van MOVISIE heeft haar twijfels.

port bevestigt dat er een gat zit tussen

“Laatst las ik in Trouw dat er volgens

droom en praktijk. “Een belangrijke

ActiZ niet genoeg wordt gedaan aan

gedachte achter de Wmo is dat mensen

Durven we mensen soms niet te stimuleren om iets voor elkaar te doen?

mantelzorg. Gevoelsmatig is mijn eerste

zich voor elkaar inzetten, zonder tus-

reactie: hoe kom je erbij? Mantelzorgers

senkomst van de overheid. Het trendrap-

doen al zoveel. Anderzijds weet ik dat de

port laat zien dat er in de praktijk nog

kosten van de gezondheidszorg de pan

veel te weinig een beroep wordt gedaan

uit rijzen en het personeelstekort alleen

op burgers. Waarom doen we dat niet?

maar toeneemt. Dus misschien moeten

Durven Wmo-ambtenaren en andere

we inderdaad mensen meer stimuleren

professionals burgers niet te stimuleren

���������������������������������������������������

Wmo Trendrapport 2010 Organisaties zoeken elkaar steeds meer op en er lijkt meer initiatief en creativiteit mogelijk in de ondersteuning van moeilijke doelgroepen. Dit blijkt uit het Wmo-trendrapport 2010 van MOVISIE. Opvallend: de civil society is echter nog even weinig betrokken bij de Wmo als tijdens de introductie van de wet, drie jaar geleden. Slechts

Een deelnemer spreekt zich uit tijdens het participatiedebat van vorig jaar.

������������������������������������������������������������������������������

Nieuw: REIS

twintig procent van de geënquêteerden voelt zich een ‘serieuze speler’ in het lokale Wmo-beleid. Hoe dat kan? Een belangrijke reden is dat de zogenoemde civil

REIS is een nieuw vierjarig ondersteuningsprogramma Regionale Effectieve Interventies Samenwerkingsverbanden. Het programma is afgelopen jaar

society, de burgers die zich als vrijwilliger of mantelzorger inzetten,

gestart door de MOgroep Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening,

zichzelf niet ziet als zorgorganisatie. Daardoor voelen zij zich niet

brancheorganisatie voor maatschappelijk ondernemers. Met REIS stimuleert

betrokken bij de Wmo. Daarnaast speelt de vraag: willen en kunnen de vrijwilligers de verantwoordelijkheid voor een deel van de zorg

de MOgroep welzijnsorganisaties om te kiezen voor effectieve interventies.

voor kwetsbare groepen dragen?

4

Hoe we kunnen leren van effectieve

land. Verdiwel, de Vereniging van

de implementatie en evaluatie van de

Het doel van de Wmo - een participatiesamenleving - is dus nog niet

interventies? Volgens programma-

Directeuren van lokale Welzijnsor-

binnen REIS gekozen methoden. Verder

bereikt. Er is nog ruimte voor ontwikkeling. Zo kunnen gemeenten

manager Henk Alberts moet dat leren

ganisaties, heeft zich al achter het

stelt MOVISIE een praktisch werkblad

burgerorganisaties duidelijker laten weten dat zij een belangrijke

in de eerste plaats in de praktijk plaats-

REIS-programma geschaard. Circa

beschikbaar om alle methoden te

bijdrage leveren aan de Wmo. Professionele organisaties kunnen een

vinden. “Er zit enorm veel ervaring

zestig instellingen zijn actief betrokken.

beschrijven en een snelle link te

slag maken door burgers op een innovatieve manier te betrekken

en kennis bij de welzijnsorganisaties

En nu? Alberts: “We gaan informatie

leggen met de databank Effectieve

bij hun uitvoeringspraktijken. En concurrentie tussen professionele

zelf. Die moeten we gebruiken. Eerst

beschikbaar stellen via nieuwsbrieven,

interventies. Deze databank is begin

organisaties zou juist een stimulans moeten zijn voor innovatie.

gaan we met elkaar in gesprek over

de website, symposia en trainingen.

juni 2010 online en voor iedereen

de methodieken waar in de praktijk

Hoe meer organisaties de resultaten

vrij toegankelijk. In de databank zijn

U kunt het trendrapport bestellen of downloaden via

mee wordt gewerkt. In regionale

leren kennen, hoe eerder ze geneigd

succesvolle toegepaste methoden te

www.movisie.nl/publicaties.

samenwerkingsverbanden gaan

zullen zijn om de beschikbare kennis

vinden, zoals het 8-fasenmodel en de

welzijnsorganisaties vervolgens deze

ook in hun eigen organisaties toe

bronmethodiek.

Lees meer over de uitkomsten van het trendrapport met betrekking

methodieken en resultaten vergelijken

te passen.”

tot mantelzorgondersteuning en vrijwillige inzet op pagina 14.

en de beste selecteren.”

Databank

Meer informatie: Peter Rensen

Meer informatie: Anita Peters ([email protected] of 030 789 20 64)

Zes groepen

MOVISIE is nauw betrokken bij REIS.

([email protected] of

en Vasco Lub ([email protected] of 030 789 20 32).

De MOgroep heeft zes regionale

Vanuit het VWS-project Effectieve inter-

030 789 22 64) en www.movisie.nl/

REIS-groepen opgezet door het hele

venties adviseert en ondersteunt zij bij

effectieveinterventies.

De samenleving kent een grote verscheidenheid aan mensen. MOVISIE wil bijdragen aan het verbinden van mensen en aan de participatie en het welzijn van burgers in al hun diversiteit.

Diversiteit Inclusief beleid: rekening houden met alle burgers

Andere aanvliegroute voor Wmo Kan een gemeente het ‘meedoen’ makkelijker maken voor ouderen en andere burgers met een beperking? De gemeente Montferland denkt van wel. Dit jaar schuiven ambtenaren van vrijwel alle sectoren – welzijn, sociale zaken, publieksbalie, openbare ruimte – om de tafel. In één middag worden de speerpunten voor inclusief beleid geformuleerd. “Waarom hebben we dit niet eerder bedacht?”,

Bewustmakingsbijeenkomst

was de reactie van de gemeente Montferland toen

Montferland is één van de gemeenten die meedoet

Wmo-beleidsmedewerker Marita Toonen haar

aan de pilot van MOVISIE over inclusief beleid.

plannen voor een gemeentebrede bijeenkomst over

“Inclusief beleid is beleid dat rekening houdt met

inclusief beleid voorlegde. “In Montferland hebben

alle burgers, ook met mensen met een beperking”, legt Henk Beltman van MOVISIE uit. “Het ideaal

Integraal werken belijden wij nu nog alleen met de mond

Inclusief beleid is een middel op weg naar een toegankelijke en inclusieve samenleving.

is dat mensen met een beperking zichzelf kunnen

Meer weten?

en willen samen met hen beschikbare

ontplooien, zoveel mogelijk zelfredzaam zijn en

MOVISIE adviseert gemeenten over

kennis over toegankelijkheid bundelen

optimaal maatschappelijk kunnen participeren,

inclusief beleid. Dit is altijd een traject

en breed beschikbaar stellen.

op alle levensgebieden.” Een gemeentebrede

op maat, variërend van een eenmalig

bewustmakingsbijeenkomst zoals in Montferland is

adviesgesprek tot het organiseren van

Meer informatie: Henk Beltman

we steeds meer te maken met vergrijzing. We

volgens hem een goed begin voor gemeenten die

uitwisselingsbijeenkomsten. We werken

([email protected] of

willen dat onze gemeenschap toegankelijk is voor

aan de slag willen met inclusief beleid. “Vervol-

graag samen met cliëntenorganisaties

030 789 22 39).

iedereen, dus ook voor mensen met een beperking.

gens kun je dit beleid op allerlei manieren invullen.

Maar dat kun je niet alleen vanuit welzijn regelen,

Bijvoorbeeld door burgers een persoonsgebonden

dat moet je gemeentebreed aanpakken.”

budget te geven waarmee ze zelf welzijnsactiviteiten kunnen inkopen. Of door prestatieafspraken

Drie tips van Henk Beltman 1 Steek de koppen bij elkaar. “Niet alleen

te maken met instellingen over het opsporen van mensen in armoede.”

Iedereen doet mee

als gemeente, maar ook met al die

Inclusief beleid is volgens Henk Beltman gewoon

organisaties binnen de gemeente.”

een andere aanvliegroute voor de Wmo, een

2 Betrek de cliëntenorganisaties erbij.

middel op weg naar een toegankelijke en inclusieve

“Er worden nog steeds panden

samenleving. In Montferland komt dit middel

gebouwd zonder dat er is nagedacht

precies op het goede moment binnenvliegen.

over de toegankelijkheid.”

“We zijn net bezig met het evalueren van ons

3 Kijk naar alle levensaspecten. “Stel

Wmo-beleid”, vertelt Marita Toonen. “Mijn voorstel

���������������������������������������������������������������

Twee toolkits over homoseksualiteit Homoseksualiteit is in kringen van niet-westerse migranten nog steeds een moeilijk bespreekbaar onderwerp. MOVISIE heeft twee praktische

over ‘empowerment’ vanuit lotgenoten, en alles wat daar tussenin zit.” Juist door uit te gaan van een ketenaanpak waarbij lokale partijen samenwerken, kan deze groep veel beter geholpen worden. Haar belangrijkste tip? "Wees voorzichtig met het stimuleren van cliënten om uit de kast te komen.

dat iemand met een rolstoel wel een

voor deze bijeenkomst is daarom meteen omarmd.

museum in kan, maar vervolgens

Iedereen voelt: onze burgers worden ouder, ze

niet de toegang kan betalen of geen

krijgen meer gebreken. Daarbij speelt dat we het

en is een 'coming out' niet altijd een optie."

mensen heeft om mee samen te

integraal werken tot nu toe vooral met de mond

De toolkit Ketenaanpak voor migranten met

gaan?”

belijden. Inclusief beleid is een kans om echt

“Niet-westerse migranten met homoseksuele

homoseksuele gevoelens is te bestellen of te

integraal te gaan werken.”

gevoelens hebben vrijwel allemaal last van een loya-

downloaden op www.movisie.nl/publicaties.

toolkits uitgebracht.

Dat is echt een westers concept. In niet-westerse culturen gaat men anders om met homoseksualiteit

liteitsconflict, ook wel ‘dubbelbinding’ genaamd”, ����������������������������������������������������������������

legt Charlot Pierik uit. Zij is één van de samenstel-

Toolkit 2

Léven met beperkingen… Hoe anders mag je zijn?

lers van de twee toolkits. “Ze willen loyaal zijn aan

De tweede toolkit Bespreekbaarheid richt zich

hun familie en vrienden, maar ook aan zichzelf. De

op verbetering van de bespreekbaarheid van

Nederlandse manier van ‘uit de kast komen’ werkt

homoseksualiteit in etnische en religieuze

voor hen niet goed. Met als gevolg dat een relatief

kringen. In deze toolkit vinden gemeenten en

Dit jaar reikt MOVISIE voor de vierde keer de Diversi-

empowerment van mensen met beperkingen.”

groot aantal kampt met ernstige problemen.”

lokale organisaties praktische tips over hoe ze

teitsprijs uit. Het thema van de Diversiteitsprijs 2010

Ook in de bejegening valt nog veel te verbeteren.

is: leven met beperkingen. Hamvraag: hoe zorgen

“Wij zijn ons er vaak niet van bewust dat we

Toolkit 1

Bijvoorbeeld bij scholen, bij migrantenorganisaties

we dat mensen met een beperking mee kunnen

mensen buitensluiten.” Oude Avenhuis roept

In de toolkit Ketenaanpak voor migranten met

en in het welzijns- en jongerenwerk. Er zijn allerlei

doen? Projecten kunnen weer worden ingestuurd!

iedereen op om projecten in te sturen. “Door de

homoseksuele gevoelens beschrijven Charlot

producten en methodieken beschreven, variërend

prijs verzamelen wij veel voorbeelden van hoe het

Pierik en Josee Rothuizen hoe de hulpverlening

van lespakketten tot theatervoorstellingen en

“Inclusief beleid gaat over meedoen: voor

anders kan. Dat werkt inspirerend!”

en ondersteuning aan niet-westerse migranten

tentoonstellingen.

chronisch zieken en mensen met een psychische,

Tot 15 september 2010 kunt u projecten indienen

eruit kan zien. De toolkit is voor gemeenten, lokale

De toolkit Bespreekbaarheid is te vinden op

verstandelijke of lichamelijke beperking”, legt

via www.movisie.nl/diversiteitsprijs.

organisaties en hulpverleners die de hulpverlening

www.movisie.nl/

en ondersteuning aan deze groep niet-westerse

bespreekbaarheidhomoseksualiteit.

Annie Oude Avenhuis van MOVISIE uit. “Het gaat hierbij niet alleen om Wmo-beleid, maar

homoseksualiteit op de agenda kunnen zetten.

migranten willen verbeteren. Pierik: “We geven een

raakt álle beleidsterreinen. Denk bijvoorbeeld aan

Meer informatie: Annie Oude Avenhuis

praktische beschrijving van wat er op lokaal niveau

toegankelijkheid van gebouwen, de inrichting van

([email protected] of

nodig is voor deze groep. En dan hebben we het

Meer informatie: Charlot Pierik

woonwijken, de geschiktheid van het onderwijs of

030 789 21 15).

niet alleen over reguliere hulpverlening maar ook

([email protected] of 030 789 21 16). 5

Leefbaarheid

MBO spint garen bij recessie

Nationale coalitie tegen eenzaamheid Een mooi voorbeeld van

Ruim twee maanden voor de beoogde datum zag Albert Rusch, organisator van de Maatschappelijke Beursvloer in Tilburg, zich genoodzaakt de inschrijving voor de Tilburgse beursvloer te sluiten. Ruim tachtig bedrijven hadden zich aangemeld. En dat was in de vierjarige

KPMG heeft het thema Eenzaamheid omarmd met de oprichting en het faciliteren van de Nationale Coalitie

geschiedenis van deze beursvloer nooit eerder gebeurd.

H

betrokken ondernemen:

tegen Eenzaamheid. KPMG wil hiermee eenzaamheid

oe verklaart Rusch het

en laten werknemers ervaring opdoen

dat daar loskwam, bouwen we met

rond MBO door het ontwikkelen van

voorkomen en beperken

succes? “Bedrijven vinden

met coachen in een maatschappelijke

het stimuleringsprogramma verder

instrumenten waarmee MBO kan

door de gemiddelde Neder-

het belangrijk om iets voor

context. Of ze zetten MBO in als

om MBO te laten uitgroeien tot een

worden gestimuleerd en door het

lander bewuster te maken

bindmiddel voor werknemers.

volwaardig thema waar geen bedrijf

trainen van intermediairs die met deze

van de aanwezigheid van de

meer omheen kan.”

instrumenten verbindingen leggen

problematiek én de burger

anderen te doen, juist nu de kranten bol staan van verschraling in de zorg en van oplopende wachtlijsten bij de

Stimuleringsplan

ertoe aan te zetten om zelf

voedselbank. Bovendien hebben ze

Dit is ook de kern van het Stimule-

initiatieven te nemen ter

meer ruimte door een minder volle

ringsplan Maatschappelijk Betrokken

opdrachtenportfolio.”

Ondernemen van MVO Nederland,

Met tachtig bedrijven was de Tilburgse beursvloer helemaal vol

voorkoming en vermindering van eenzaamheid. www.coalitieerbij.nl

 

wegwijzer voor ondernemend

Dubbele winst

Nederland op het gebied van maat-

Maar betrokkenheid is niet de

schappelijk verantwoord ondernemen.

En MOVISIE?

tussen bedrijven, maatschappelijke

enige reden. Recente onderzoeken

Het plan, vorige zomer van start

MOVISIE is nauw betrokken bij de

organisaties, onderwijsinstellingen

van het kenniscentrum Duurzaam

gegaan, stimuleert werknemersvrijwil-

ontwikkeling en uitvoering van het

en overheden. Ook adviseren wij

Meer informatie: Stefanie Lap

Ondernemen tonen aan dat bedrijven

ligerswerk in de volle breedte. Zowel

stimuleringsplan en mede-organisator

bedrijven, overheden en maatschap-

([email protected] of

die aandacht besteden aan een goede

bedrijven als overheden, maatschap-

van Wereldz. MOVISIE richt zich op het

pelijke organisaties op maat over hun

030 789 22 58) en www.movisie.nl/

balans tussen ‘Planet, People en

pelijke organisaties en intermediairs die

versterken van de lokale infrastructuur

MBO-beleid.

betrokkenondernemen.

Profit’ minder geraakt zijn door de

deze partijen samenbrengen, worden

economische neergang dan traditionele

geprikkeld om MBO te verspreiden

bedrijven. Maatschappelijk Betrokken

en verder te ontwikkelen. Eerde de

Ondernemen (MBO) biedt juist in tijden

Swart, programmamanager van het

van kostenreducties, minder gevulde

Stimuleringsplan: “Wereldz, het eerste

opdrachtportfolio’s en arbeidstijdver-

landelijke MBO-congres, trok in de

korting kansen. Creatieve werkgevers

zomer van 2009 maar liefst achthon-

schrappen dure trainingsprogramma’s

derd bezoekers. Op het enthousiasme

��������������������������������������������������

Utrechters voelen zich eenzaam Elf procent van de volwassenen

en informele zorg. MOVISIE helpt

in Utrecht voelt zich emotioneel

vrijwilligersorganisaties om hun inzet

eenzaam, 24 procent is sociaal

op dit terrein te vergroten. Zo biedt

eenzaam. Dat blijkt uit de Utrecht

de handleiding Een sterk sociaal

Monitor 2009. Utrecht staat niet

netwerk voor vrijwilligers en organisa-

op zichzelf, sociaal isolement is een

ties tips om een netwerk op te zetten

landelijk verschijnsel. Opvallend is dat

voor kwetsbare burgers en specifieke

mensen die zich eenzaam en ongeluk-

doelgroepen. Maar we bieden niet

kig voelen, nauwelijks gebruik maken

alleen ondersteuning, MOVISIE werkt

In juni en september start de nieuwe

Eerst wordt stilgestaan bij uw eigen

te maken. Hierdoor ontstaat meer

van formele hulp. Informele vormen

ook aan het dichten van de kloof

MOVISIE-training Zakelijk en zelfbewust

drijfveren, kwaliteiten en werkwijze.

energie en effectiviteit en zet u uzelf

van vrijwilligerswerk lijken beter te

tussen formeel en informeel vrijwil-

zin geven aan welzijn. In de training

Door coaching en spiegeling aan uw

neer als professional die zelfbewust en

werken om mensen uit hun isolement

ligerswerk. Focus: uitgaan van de

staan drie kernvragen centraal: hoe

collega’s ervaart u wat uw stijl van

zakelijk zin geeft aan welzijn en eigen

te halen. Denk daarbij aan klussen-

kracht van mensen en niet alleen van

komt u tot uw recht en tot resultaat,

werken is. Daarna wordt de blik meer

drijfveren in het werk.

diensten, bezoeken, maatjesprojecten

de hulp die zij nodig hebben.

wat zijn uw energiebronnen, en hoe

naar buiten gericht: naar uw positie,

oefent u invloed uit op ontwikkelingen

functioneren en invloed binnen uw

en recreatieve activiteiten. Deze

Ontmoeting tijdens het eerste landelijke MBO-congres Wereldz.

�����������������������������������������������������������������������������

Nieuwe training voor ervaren welzijnswerkers

vormen kunnen mensen stimuleren

De handleiding Een sterk sociaal

binnen en buiten uw organisatie? De

organisatie. In de laatste stap gaan

Meer informatie:

om hun talenten te benutten én hun

netwerk kan worden gedownload via

training duurt drie dagen en is voor

we samen na hoe u uw drijfveren in

Rien van der Veer

omgeving, de buurt en familie daarbij

www.movisie.nl.

ervaren welzijnswerkers.

het werk effectief vorm geeft naar

([email protected] of

klanten (bewoners), ketenpartners,

030 789 20 41)

te betrekken.

6

Programma 2010

samenwerkingspartners en overheid.

en Saskia van Grinsven

Kloof

Meer informatie: Rien van der

De training besteedt aandacht aan

Na afloop van deze training bent

([email protected] of

Heikel punt is de samenwerking en

Veer ([email protected] of

de verschillende niveaus waarmee

u beter in staat om vanuit eigen

030 789 21 02) en

gelijkwaardigheid tussen de formele

030 789 20 41).

u als professional te maken hebt.

kracht en visie bewuster uw keuzes

www.movisie.nl/trainingen.

Poolse migranten Verbazing alom tijdens een workshop op de conferentie Sociaal Vitaal Platteland op 25 maart 2010. In de workshop over arbeidsmigratie uit Midden- en Oost-Europa (MOE-landen) worden de cijfers gegeven van het aantal arbeidsmigranten in Nederland: één procent van de bevolking (165.000 personen) en bijna anderhalf procent van de beroepsbevolking. Kloppen die cijfers echt?

Deelnemers wisselen ervaringen uit tijdens de conferentie De winst van EVC voor vrijwilligers.

EVC moet je echt laten stromen Als scholier ben je niet alleen maar scholier, als wijkbewoner ben je niet alleen maar buurvrouw of buurman. En iemand die

De verbazing lijkt enigszins typerend. Bij belang-

verschillende partijen (werkgevers, bedrijfsleven

rijke maatschappelijke organisaties, overheden

en hun vertegenwoordigers, corporaties,

en burgerorganisaties is weinig bekend over

onderwijs en het maatschappelijk middenveld) tot

deze nieuwe vorm van arbeidsmigratie. Het lijkt

een goede en afgewogen samenwerking komt,

een sluipend, maar steeds zichtbaarder proces.

kan stap voor stap inburgering en integratie tot

Nederland heeft te maken met nieuwe groepen

stand worden gebracht.

arbeidsmigranten waarvan een deel zich in de grote steden en in bepaalde regio’s blijvend

In het najaar van 2010 organiseert MOVISIE een

zal vestigen, vooral in Zuid- en Noord-Holland,

conferentie over MOE-landers. Er zijn in Nederland

Noord-Brabant en Limburg.

verschillende initiatieven om de integratie van deze groep in Nederland te bevorderen. De

Groep groeit

conferentie staat in het teken van kennisuitwis-

Woningcorporaties worden geconfronteerd met

seling en het leggen van verbindingen tussen de

een toename van Poolse migranten. Naar aanlei-

verschillende projecten.

ding van die signalen heeft MOVISIE onderzoek

vrijwilligerswerk doet, is niet alleen maar vrijwilliger.

gedaan naar de situatie van Poolse arbeidsmigran-

Het onderzoeksrapport Onder Polen kan worden

N

ten op het Nederlandse platteland, in opdracht

gedownload via www.movisie.nl.

aast dagelijkse bezigheden, zoals werk

te re-integreren. Kortom, mogelijkheden te over.

van het ministerie van VWS. Het onderzoek Onder

of opleiding, kiezen sommige mensen

De kansen worden nog niet altijd benut, maar

Polen laat zien dat een groeiende groep Polen in

voor vrijwilligerswerk. En hoewel dat

soms wel, gelukkig.

Nederland blijft. Dat biedt kansen en problemen

Meer informatie: Chris Veldhuysen

op de domeinen werk, wonen en integratie.

([email protected] of 030 789 22 28)

Wanneer de overheid de regie neemt en met

en www.movisie.nl/samenlevingsopbouw.

bijzaak kan lijken, zijn de ervaringen die men opdoet erg waardevol. Tijdens vrijwilligerswerk

Voorbeelden

ontwikkel je competenties die nuttig of zelfs

Gemeenten, onderwijs, de re-integratiesector en

onmisbaar zijn voor jezelf, maar ook voor de

ook de vrijwilligerssector zouden meer moeten

samenleving. Met een EVC-procedure worden

samenwerken. Tijdens de conferentie ‘De winst

deze competenties herkend, formeel erkend en

van EVC voor vrijwilligers’ in februari 2010 zijn

vastgelegd in een EVC-certificaat.

goede voorbeelden van samenwerking gepresenteerd. Dertig vrijwilligers doorliepen bijvoorbeeld

����������������������������������������������������������������

Emancipatie van allochtone vrouwen en mannen

Meerwaarde voor organisaties

een EVC-procedure omdat het ROC RegioCollege

“Wanneer vrijwilligers een EVC-certificaat krijgen, is

en de Stichting Maatschappelijke dienstverlening

Hoe kijken allochtone vrouwen en mannen

werd duidelijk dat allochtone mannen

dat positief voor hun zelfontplooiing. Door EVC aan

Zaanstreek Waterland de handen ineen sloegen.

zelf aan tegen hun emancipatieproces?

erkennen dat zij een belemmerende

te bieden, laat je zien hoe vrijwilligers zich binnen

En Scouting Gelderland heeft een formele status

Welke rol spelen allochtone mannen in

factor kunnen vormen in de emancipatie

de organisatie kunnen ontwikkelen. EVC kun je

als leerplek, waardoor tientallen vrijwilligers daar

het emancipatieproces van hun vrouwen

van hun vrouw of dochter. De vrouwen

als organisatie inzetten als extra beloning voor

al een stage hebben kunnen lopen.

en dochters? Wat zijn belemmerende en

ervaren de regelgeving op het gebied van

bevorderende factoren? In focusgroepen

vrijwilligerswerk en arbeid als belem-

heeft MOVISIE gezocht naar antwoorden.

merend en vinden dat de zorg voor hun

vrijwilligers en dat kan een wervend effect hebben. Het geeft de organisatie aanknopingspunten om te

Gemeenten

denken in benodigde competenties en de daarbij

Het nieuwe kabinet en de nieuwe gemeenteraden

behorende functieprofielen. EVC heeft dus ook een

zijn in aantocht en Els Hofman heeft voor hen een

In 2009 hebben focusgroepen plaats-

positief effect op de kwaliteit van de organisatie”,

aantal adviezen: “Gemeenten kunnen experi-

gevonden in de gemeenten Groningen,

En nu

vertelt Els Hofman van MOVISIE.

menten financieren die vrijwilligers helpen bij het

Utrecht, Hengelo en Sittard-Geleen. In

De focusgroepen zijn een goed instrument

kunnen volgen van een EVC-procedure. Bijvoor-

de groepen zijn allochtone mannen en

voor gemeenten om toegang te krijgen

beeld door een gezamenlijk aanbod van een vrijwil-

vrouwen met elkaar in gesprek gegaan

tot moeilijk bereikbare burgers in onze

ligersorganisatie en een ROC. Of het financieren

over emancipatie. De deelnemers zijn

samenleving. De gesprekken creëren

van een re-integratieproces door middel van, of

geworven via moedercentra, zelforga-

draagvlak voor gemeentelijk beleid en

juist met behulp van, EVC. Financiering is bij EVC

nisaties, sleutelfiguren, moskeeën en

brengen sociale verbindingen tot stand in

gewoon nodig, de ontwikkel- en uitvoeringskosten

welzijnsorganisaties. De focusgroepen zijn

de gemeenschappen. Daarnaast verdient

kunnen organisaties niet zomaar opbrengen.”

gestart vanuit het programma Duizend

de focusgroep als instrument navolging

Met EVC laat je zien wat vrijwilligers in jouw organisatie kunnen leren Onderwijs en re-integratie

gezin voorop staat.

en één Kracht, een programma dat zich

bij gemeenten om inzicht te krijgen in de

het gaat om het ontwikkelen van burgerschap in

Op www.movisie.nl/evc leest u meer over

richt op het maatschappelijk activeren

beleving van burgers over andere (taboe)

de regio? ROC’s zouden EVC aan kunnen bieden

de MOVISIE EVC-procedure. Bekijk ook het

van allochtone vrouwen door middel van

onderwerpen dan emancipatie. Hengelo

als empowermentcursus voor vrijwilligers. Hbo’ers

animatiefilmpje over de EVC-procedure en de

vrijwilligerswerk.

bijvoorbeeld gaat na hun goede ervaring

kunnen ervaringen uit vrijwilligerswerk meenemen

ervaringsverhalen van vrijwilligers en organisaties

in de vrije studiepunten die hbo’ers moeten invul-

die ermee werkten.

Hoe zit het met de functie die ROC’s hebben als

Uitkomsten

len. Re-integratiebureaus kunnen competenties,

De mannen en vrouwen die deelnamen

opgedaan in vrijwilligerswerk, mee laten nemen

aan de focusgroepen waarderen dat ze

met focusgroepen het instrument inzetten om eergerelateerd en huiselijk geweld bespreekbaar te maken in de gemeente.

in het vinden van een baan. Of ze kunnen een

Meer informatie: Els Hofman

zelf betrokken worden bij de discussie

Meer informatie: Jenny van Eyma

vrijwilligersplek gebruiken als leerplek om daarna

([email protected] of 030 789 20 25).

rondom emancipatie. Uit de gesprekken

([email protected] of 030 789 21 39). 7

MOVISIE adviseert en ondersteunt maatschappelijke organisaties en overheden bij vragen op het gebied van organisatieversterking en organisatieverandering. Uitgangspunt is het vinden van evenwicht tussen organisatiedoelen, resultaten en de motivatie van mensen.

Mens en organisatie

Trainingen & trajecten ondernemend werken Welzijnsorganisaties en vrijwilligersorganisaties die laten zien wat hun werk oplevert voor de lokale samenleving zijn aantrekkelijke partijen voor gemeenten. Juist nu er bezuinigd moet worden, biedt een ondernemende houding dus kansen. De sleutel? Slimme coalities sluiten, bijvoorbeeld met corporaties en bedrijven. Of diensten aanbieden buiten je directe werkomgeving. Kortom, de deuren moeten open en de blik naar buiten. MOVISIE ontwikkelt voor diverse

Expertmeeting Kracht Lokaal Op 10 maart 2010 hebben dertig experts van vrijwilligerscentrales, CMO’s, fondsen, adviseursnetwerken en landelijke koepels zich gebogen over de vraag hoe duurzame en effectieve ondersteuning van vrijwilligersorganisaties eruit moet zien. De ideeën variëren van meer aandacht voor actief burgerschap op scholen tot vrijwilligersorganisaties aandelen laten uitgeven en die door bedrijven op laten kopen. Met stip op één: het voorstel om meer te werken aan het verbinden van netwerken. ”Door samen te werken en kennis te delen brengen we ondersteuning op een hoger plan”, aldus Carien van Eijden van ONIS steunpunt vrijwilligerswerk. Willem-Jan de Gast, senior organisatieadviseur bij MOVISIE kijkt tevreden terug. “De expertmeeting vormde een inspirerende start van een vitaal en breed netwerk rond duurzame en effectieve ondersteuning van vrijwilligersorganisaties. De bereidheid om samen te werken en kennis te delen was groot. Het is goed om te merken dat we de gezamenlijke

doelgroepen trainingen en trajecten die hierbij helpen.

ambitie van sterke lokale vrijwilligersorganisaties delen.”

Doe-het-zelfleertraject voor welzijnsorganisaties

Adviestraject voor homozelforganisaties

Leergang voor vrijwilligerscentrales

Wilt u bouwen aan een ondernemende

MOVISIE biedt een adviestraject voor

De afgelopen jaren heeft MOVISIE in

welzijnsorganisatie? Wilt u de

homozelforganisaties die meer klanten

samenwerking met de vrijwilligerscen-

ondernemende competenties van

en meer geld willen. In één weekend

trales in diverse gemeenten de Leergang

uw medewerkers verbreden? In dit

beschikt u over een marketingplan voor

ondernemend werken aangeboden

interne leertraject gaat u zelfstandig

de belangrijkste producten en is het

aan lokale vrijwilligersorganisaties. Doel

en in eigen tempo aan de slag om

netwerk met samenwerkingsorganisa-

van deze leergang is om bestuurders

de ondernemende competenties in

ties nieuw leven ingeblazen. Het traject

van lokale vrijwilligersorganisaties meer

uw organisatie aan te boren. U krijgt

bestaat uit drie onderdelen. Allereerst

omgevingsbewust te maken en handvat-

begeleiding van MOVISIE en kunt

houden de vrijwilligers alle producten

ten te geven om zichzelf te profileren,

gebruik maken van onze werkvormen

tegen het licht van de 5 p’s van de mar-

samenwerkingsrelaties te versterken en

en instructies. Het traject bestaat uit

ketingmix. Vervolgens geeft het bestuur

fondsen te werven. Ook dit jaar wordt de

vier stappen. In stap 1 worden doelen

een productpresentatie aan samenwer-

leergang weer gegeven in o.a. Lelystad.

en randvoorwaarden geformuleerd,

kingsrelaties en aan klanten, onder het

Omdat MOVISIE het belangrijk vindt dat

samen met het management en de

genot van een hapje en een drankje. Het

de leergang ook overgedragen wordt aan

interne begeleider die het traject gaat

derde onderdeel bestaat uit een work-

lokale en regionale ondersteuners wordt

begeleiden. Op grond van dit plan

shop voor bestuur en vrijwilligers van de

er gewerkt aan een train-de-trainer versie.

adviseert MOVISIE u over de uitwerking

homozelforganisatie. Hierin wordt een

In samenwerking met o.a. de Stichting

van het leertraject. In stap 2 wordt een

marketingplan gemaakt voor de drie

BOEG en vrijwilligerscentrale Utrecht

kort projectplan gemaakt, aansluitend

belangrijkste producten. Het adviestra-

wordt in de loop van dit jaar een train-de-

Willem-Jan de Gast, senior organisatie-

in Rivierenland georganiseerd. Kracht

op de vraag vanuit de organisatie en de

ject is ontwikkeld op basis van een pilot

trainer leergang uitgezet. Het doel is dat

adviseur bij MOVISIE, stond aan de wieg

Lokaal steunt en volgt deze activiteiten

leervragen van de deelnemers. In stap 3

met drie homozelforganisaties.

de deelnemers aan deze training in staat

van Kracht Lokaal. “Vanuit mijn advies-

en verspreidt succesvolle ervaringen.”

wordt het leertraject uitgevoerd waarbij

zijn om na afloop zelf lokale organisa-

rol aan vrijwilligersorganisaties heb ik

u wordt gecoacht door MOVISIE. In

ties - waaronder met name allochtone

me gebogen over de vraag hoe je onder-

Experimenten

Lees het verslag van de expertmeeting op www.krachtlokaal.nl.

Kracht Lokaal steunt vrijwilligersorganisaties Bloeiende vrijwilligersorganisaties die een actieve rol vervullen in de lokale samenleving. Met dit doel voor ogen trekt MOVISIE het project Kracht Lokaal. Het project richt zich specifiek op de ondersteuning van vrijwilligersorganisaties. Hoe kan die ondersteuning eruit zien? En welke aanpak werkt?

stap 4 is de evaluatie en adviseren wij u

Meer informatie:

zelforganisaties -  te trainen in een meer

steuning aan lokale vrijwilligersorgani-

Maar er gebeurt meer in Kracht Lokaal.

over verduurzaming van de resultaten.

Peter Dankmeijer

ondernemende manier van werken.  

saties kunt versterken. Daarvoor is meer

De Gast: “In de experimenten onderzoe-

([email protected] of

nodig dan een eenmalige workshop. Uit

ken we nieuwe vormen van ondersteu-

030 789 21 09).

deze ambitie is het meerjarige project

ning. Bijvoorbeeld door de ontwikke-

Meer informatie: Els Meijsen

Meer informatie: Daan de Bruijn

Kracht Lokaal geboren. Samen met

ling van een online training Vinden en

([email protected] of

([email protected]  of

partners als vrijwilligerscentrales, CMO’s,

binden van vrijwilligers. Dit is bij uitstek

030 789 22 46).

030 789 20 98).

adviseursnetwerken en fondsen verster-

een manier om de ondersteuning aan

ken we bestaande activiteiten. Hierbij

lokale vrijwilligersorganisaties breed toe-

zetten we in op drie pijlers: KrachtProe-

gankelijk te maken.” En dan is er nog de

ven, experimenten en kennis.”

kennisfunctie. Op www.krachtlokaal.nl staan goede voorbeelden van innova-

KrachtProeven

tieve vormen van ondersteuning. “Een

“Met KrachtProeven willen we

voorbeeld is het Vrijwilligersfonds Baarn.

ontdekken wat kansrijke aanpakken

Dat stelt jaarlijks een stevig bedrag

zijn om lokale vrijwilligersorganisaties

beschikbaar. Lokale vrijwilligersorganisa-

te ondersteunen”, vertelt De Gast.

ties kunnen een aanvraag bij het fonds

“Een mooi voorbeeld is de KrachtProef

doen als ze binnen hun organisatie aan

Gelderland. Hierin werkt CMO

de slag willen met deskundigheidsbe-

Spectrum met vrijwilligerscentrales,

vordering, waardering of werving. Zo

gemeenten en Scouting Gelderland op

hopen we op www.krachtlokaal.nl

meerdere manieren aan versterking van

steeds meer creatieve manieren van

het vrijwilligerswerk. Afgelopen najaar

ondersteuning te laten zien.”

is bijvoorbeeld een training Adviesvaar-

De sleutel tot ondernemend werken: slimme coalities sluiten.

8

digheden aan steunpunten vrijwilligers-

Meer informatie: Willem-Jan de

werk gegeven. Binnenkort wordt een

Gast ([email protected] of

workshopdag voor lokale organisaties

030 789 21 01).

Beroepsontwikkeling

Zorg dat je niet leegloopt Last van werkdruk? Moeite met alle bezuinigingen? Doe mee aan de MOVISIEtraining De vitale beroepskracht, speciaal voor beroepskrachten in zorg en welzijn. Na 2,5 dag heeft u niet alleen meer plezier in het werk, trainer Martha Talma voorspelt ook meer passie en energie. Op 28 september 2010 start de training. Boodschap

Yoga

het gevoel dat je een nuttige bijdrage

“Zorg goed voor jezelf, dat is de

“Ik doe toch al aan yoga, reageren

levert. Als er ontevredenheid is op één

boodschap van deze training. Mensen

mensen als ik over de training vertel. Ho,

of meer dimensies, loop je de kans

die in zorg en welzijn werken, zijn

ho, dat is maar één aspect van vitaliteit,

leeg te lopen.”

enorm betrokken bij hun cliënten.

zeg ik dan. De training heeft een totale

Ze zijn zeer goed in het zorgen voor

benadering. We steken in op vier dimen-

Leuk

anderen, maar zorgen ze ook voor

sies van vitaliteit: de mentale dimensie,

“Het is een heel vrolijke en gevarieerde

zichzelf? De tweede boodschap is: Je

de fysieke, de sociaal-emotionele en de

training. We kiezen werkvormen

eigen invloed in het werk is groter

dimensie van de zingeving.”

die passen bij de vier dimensies. We

Naam: Martha Talma

Leeftijd: 38

Werk: trainer /adviseur

Energievreter: negatieve mensen

Boek: SimplifyLife, Sjoukje van de Kolk

dan je vaak zelf denkt. Beroepskrachten kunnen meer doen aan een

Spuug jij meteen je brood uit als een cliënt in de pauze belt?

werksituatie waar ze ontevreden over zijn, dan ze denken.”

Zweverig?

gebruiken bijvoorbeeld muziek en

“Welnee, het is een heel concrete

filmpjes, we bewegen tussendoor en

training. Je maakt een analyse van

we doen visualisaties.”

je energiegevers en energievreters in

enorm betrokken bij hun cliënten.

Praktische informatie

Nu is het tijd om ook goed voor de

De training De vitale beroepskracht is

beroepskrachten zelf te zorgen. Zodat

op 28 september, 26 oktober en 20

zij op hun beurt nog beter voor hun

november 2010 in Utrecht.

cliënten kunnen zorgen.”

Kosten: € 695,00. De training kan ook in company worden gegeven. Aanmel-

Persoonlijke tip

den via www.movisie.nl/training.

“Vergader vaker buiten, al wandelend.

je werk. Dat doen we aan de hand

Voor managers?

Of begin een overleg met een minuut

van die vier dimensies. Bij mentale

“Mijn advies aan managers is: trakteer

stilte. Je maakt zo je hoofd helemaal

Meer informatie: Martha Talma

vitaliteit kijk je bijvoorbeeld naar de

je mensen op deze training. Beroeps-

vrij om je aandacht op dat overleg te

([email protected] of

persoonlijke groei. Doe je werk dat

krachten in zorg en welzijn zijn vaak

kunnen focussen.”

030 789 21 28).

past bij jouw talenten? Fysieke vitaliteit ontstaat als er balans is tussen inspanning en ontspanning. Spuug je meteen je brood uit als een cliënt belt tijdens de lunch? Sociaal-emotionele vitaliteit gaat over prettige werkrela-

�����������������������������������������������������������������������������

Transparant aanbod is de trend

ties. En de vierde dimensie gaat over

Transparantie staat centraal in de hedendaagse ��������������������������������������������������

Intercultureel vakmanschap Het programma Diversiteit in het Jeugdbeleid van ZonMw richt zich op kennis en vakmanschap in de praktijk. Doel? Zorgen dat migrantenkinderen dezelfde kansen hebben op een goede ontwikkeling als alle andere kinderen in Nederland. In de programmalijn Intercultureel

hulpverlening. Wat doet de hulpverlener, voor welke doelgroep en in hoeveel tijd? De website www.movisie.nl/transparantaanbod bevat informatie over modulen die helpen om uw aanbod transparant te maken.

de competentieprofielen. Modulen zijn daarbij op te vatten als ‘beroepstaken’ en zijn zodoende concretiseringen van de taken uit de competentieprofielen. Meer nog dan de competentieprofielen geven ze richting aan opleiding en nascholing in een beroepscontext. In de modulentrajecten die tot nu

Vakmanschap hebben medewerkers van MOVISIE gewerkt aan intercul-

toe uitgevoerd zijn, stond steeds de

turele competentieprofielen voor managers en professionals. Hierbij

Een module maakt in één pagina duide-

beroepsgroepen, zoals het algemeen

individuele hulp- en dienstverlening

hebben we samengewerkt met Pharos, Forum, Mikado, E-Quality,

lijk wat de hulpverlener doet, voor welke

maatschappelijk werk en de Sociaal

centraal, inclusief groepswerk. Dit jaar

RIVM-JGZ en het NJi. Professionals, managers en vertegenwoordigers

doelgroep, met welk doel, in hoeveel

Psychiatrisch Verpleegkundige (SPV) in

experimenteren we met het maken

van migrantenorganisaties en het onderwijs zijn betrokken bij de

tijd en met welke randvoorwaarden. Het

de eerste lijn. De aanbodbeschrijvingen

van modulen voor breed welzijn. De

ontwikkeling van de profielen. Binnen de programmalijn is ook een

is een transparante aanbodbeschrijving

leiden tot trotse uitvoerders: ‘Dit

keuze is hierbij gevallen op wijkgericht

inventarisatie gemaakt van opleidingen en bij- en nascholing op

met de bouwstenen voor hulpverlening

omschrijft precies wat ik doe en

opbouwwerk. De voorbereidingen voor

het gebied van interculturele zorg voor de jeugd. Op basis van deze

en dienstverlening. Modulen helpen dus

waar ik voor sta’ is een veelgehoorde

dit traject zijn in volle gang.

inventarisatie en de competentieprofielen overweegt ZonMw de opzet

bij het uitvoeren, verbeteren, standaardi-

reactie. Op de website www.movisie.nl/

van een programma, gericht op versterking van interculturalisatie van

seren, etaleren en combineren (ketensa-

transparantaanbod vindt u voorbeeld-

initiële opleidingen en bij- en nascholing.

menwerking) van het aanbod en bij het

beschrijvingen en leest u hoe ze tot

Meer informatie: Margot Scholte

meetbaar maken van de resultaten.

stand komen.

([email protected] of

Meer informatie: Judith van de Haterd

Tien modulen

Nieuw in 2010

Sonja Liefhebber

([email protected] of 030 789 21 22).

MOVISIE heeft meer dan tien beschrij-

Dit jaar gaan we een stap verder en

([email protected] of

vingen gemaakt voor verschillende

willen we de modulen koppelen aan

030 789 21 26).

030 789 20 75) en

9

Huiselijk geweld is het meest voorkomende geweldsdelict in Nederland. MOVISIE ondersteunt overheid en uitvoerders bij signalering, preventie en het effectief aanpakken van huiselijk en seksueel geweld.

Huiselijk en seksueel geweld

Nieuw: trendrapport huiselijk geweld In tijden van recessie neemt de kans op huiselijk geweld toe. Toch verwachten experts dat huiselijk geweld uiteindelijk zal afnemen. Dat blijkt uit het trendrapport ‘Wordt vervolgd’ dat MOVISIE dit voorjaar heeft uitgebracht. In het rapport geven vijftien experts aan wat de belangrijkste trends zijn in de omvang, dynamiek, preventie en aanpak van huiselijk geweld.

D

e meeste experts zijn het erover eens:

partner af te dwingen, als straf of als reactie op

er iets van afweten, vinden dat het pleidooi voor

de omvang van huiselijk geweld zal

geweld. Aleid van den Brink, directeur/bestuur-

meer repressie averechts werkt. We moeten met

afnemen, na een tijdelijke toename

der van Blijf Groep: “De dynamiek van huiselijk

z’n allen bekijken hoe we die verharding weer

door de recessie. Dit is vooral te danken aan

geweld is veel meer geschakeerd dan we tien

weg kunnen krijgen.”

betere preventie en een steeds effectievere

jaar geleden dachten. Geweld komt soms van de

aanpak. Sommige vormen van huiselijk geweld

kant van een van de partners en soms van twee

Preventie als sleutel

zullen wel toenemen, verwachten de experts,

kanten. We hebben in dat opzicht al veel meer

Huiselijk geweld voorkomen is beter dan

zoals ouderenmishandeling als gevolg van de

inzicht in hoe die dynamiek is. Je moet dan ook

‘genezen’ (aanpakken), vinden de experts. Vooral

vergrijzing. Huiselijk geweld door en tegen

op individueel niveau echt naar die dynamiek

preventie van intergenerationele overdracht

kinderen en pubers zal relatief vaker voorkomen,

kijken. Maar de maatschappelijke ongelijkheden

– van ouder op kind - van huiselijk geweld is

maar in absolute zin afnemen door de vergrijzing.

moeten ook op maatschappelijk niveau aange-

volgens hen nodig. De geïnterviewden noemen

pakt worden.”

verschillende mogelijkheden, zoals aansprekende

Wederzijds geweld

voorlichtingscampagnes, een gratis en makkelijk

MOVISIE heeft voor het trendrapport vijftien

Roep om repressie

te onthouden telefoonnummer voor informatie,

experts geïnterviewd die werken in de hulpverle-

De experts verwachten dat de roep vanuit

opvoedcursussen, partnertrainingen, huwelijks-

ning, bij de politie, bij justitie, in de wetenschap

de samenleving en vanuit de politiek om een

coaching en echtscheidingscoaching. Mariëtte

en in diverse maatschappelijke ondernemingen.

hardere, repressieve aanpak van huiselijk geweld

Christophe, programmaleider Landelijk Pro-

Ze zijn geselecteerd op grond van hun toekomst-

doorzet. Tot verdriet van de hulpverlening, maar

gramma Huiselijk Geweld en de Politietaak, voegt

gerichte plannen en activiteiten en hun visionaire

ook van de politie en justitie, want preventie

daar aan toe: “Investeren in preventie levert zó

maar staat nog in de kinderschoenen. De meer-

blik. Ziet u veranderingen in de dynamiek van

en hulpverlening werken veel beter, is hun

veel op. Ik hoop dat in de nabije toekomst daders

derheid van de geïnterviewden verwacht dat dit

huiselijk geweld?, was één van de vragen. Een

visie en ervaring. Rieke Samson-Geerlings,

al tijdens hun verblijf in de gevangenis therapie

komende jaren stap voor stap zal verbeteren. Ze

aantal experts signaleert dat er onder partners

procureur-generaal bij het Parket Generaal in

krijgen en dat de regie van de strafrechtketen van

zijn blij dat het systeem, het gezin, steeds meer

en ex-partners steeds meer wederzijds geweld

Den Haag, zegt in het interview: “Als je kijkt

OM naar gemeente gaat.”

het uitgangspunt wordt van de ketenaanpak en

voorkomt, met name bij jonge stellen. Een

naar criminogene factoren – wat veroorzaakt

toenemend aantal jonge vrouwen zou, net als

criminaliteit? – dan is de grootste factor

Ketenpartners

komen te staan. Aleid van den Brink, directeur/

hun partners, geweld gebruiken om frustraties

gevangenisstraf. Het ‘grappige’ is dat iedereen

Een goede ketenaanpak is volgens de keten-

bestuurder van Blijf Groep: “In Alkmaar gaan

af te reageren, om een bepaald gedrag van de

in het veld het daarmee eens is. Alle mensen die

partners (politie, justitie, hulpverlening) cruciaal,

we in de eerste zes weken van het verblijf een

dat de hulpverlening in het systeem centraal is

gezinsplan opstellen. We kijken dus meteen hoe het geweld in elkaar zit en stellen voor beide partners en hun eventuele kinderen een plan op.

Maak nu uw eigen meldcode

Dat is een verschil met hoe we in het verleden werkten.”

Dit voorjaar is het basismodel

reid die het gebruik van de meldcode

door MOVISIE, Nederlands Jeugdin-

Oproep

Meldcode Huiselijk Geweld en

verplicht stelt, waarschijnlijk vanaf

stituut en consortium Rotterdam.

MOVISIE sluit het rapport af met een oproep aan

Kindermishandeling verschenen, een

voorjaar 2011. De verplichting geldt

Verder wil het ministerie een landelijke

alle organisaties en personen die betrokken zijn

brochure met een model waarmee

voor alle instellingen en professionals

E-learningmodule ontwikkelen zodat

bij het aanpakken van huiselijk geweld om mee

instellingen van zeven sectoren hun

in zeven sectoren: gezondheidszorg,

beroepskrachten zelf kunnen oefenen

te bouwen aan een ‘menselijker’ sociaal klimaat,

eigen meldcode kunnen opstellen.

onderwijs, kinderopvang, maatschap-

met het doorlopen van de stappen van

een samenleving die minder hard is en minder

De brochure bevat een stappenplan

pelijke ondersteuning, jeugdzorg,

de meldcode.

op de succesvolle burger is afgestemd. Zodat het

waarin staat wat een professional

justitie en politie. De wet stelt het dus

moet doen bij een vermoeden van

niet alleen verplicht om een meldcode

Oproep

marge van de samenleving geplaatst of beland

huiselijk geweld en kindermishande-

te hebben, maar ook om ermee te

Uit de gesprekken met branche- en

is, afneemt. En zodat ook huiselijk geweld uit

ling. “De boekjes gaan als warme

werken.

beroepsverenigingen blijkt dat het

frustratie en uit gevoelens van machteloosheid

veld enthousiast is. Bent u er druk mee

zal afnemen.

broodjes over de toonbank”, vertelt

aantal individuen, gezinnen en groepen dat in de

Fouzia Kassi, projectleider Wet

Trainingen

bezig en heeft u een goed voorbeeld?

meldcode, van het ministerie van

Fouzia Kassi: “We hebben een basistrai-

Geef het door via ww.meldcode.nl. En

U kunt mee discussiëren

VWS. “Logisch, met weinig inspan-

ning en een train-de-trainer ontwikkeld

heeft u een website? Er is een banner

Discussieer mee via www.huiselijkgeweld.nl.

ningen kun je het model aanpassen

voor wie zich goed wil voorbereiden op

beschikbaar over de meldcode!

aan je eigen organisatie.”

het werken met de meldcode.” Voor Meer informatie

de zomer is het aanbod van trainingen Wet in aantocht

bekend en via www.meldcode.nl te

Meer informatie:

Het trendrapport kunt u downloaden via

Op dit moment wordt een wet voorbe-

bekijken. De trainingen zijn ontwikkeld

www.meldcode.nl.

www.movisie.nl. Meer informatie bij Nonja Meintser ([email protected]).

10

Het vlaggensysteem: zicht op seksueel gedrag van kinderen en jongeren Leonie (15 jaar) vindt pijpen geen seks. Hamed (12 jaar) heeft fantasieën over mannen en maakt zijn eerste afspraak met een oudere jongen via de chat. Laura (17 jaar) wil de pil om met haar vriendje te gaan vrijen. Marina (17 jaar) kleedt zich ‘sletterig’ en krijgt veel met seks voor elkaar. Josje (8) speelt doktertje met de buurkinderen.

S

��������������������������������������������������

Grensoverschrijdend gedrag in de gehandicaptenzorg MOVISIE, Vilans en Platform VG zijn begin

nisaties waarbij een sterkte-zwakteana-

november 2009 gestart met het project

lyse, een signalenlijst en een format voor

Werken aan sociale veiligheid. Aanpak

een meldingsprocedure worden ontwik-

voorkomen, signaleren en melden grens-

keld. Medewerkers en leiding krijgen

eksualiteit is meer expliciet aan-

weten hoe ze hun vermoeden van seksu-

docenten, jongerenwerkers en

overschrijdend gedrag in de zorg voor

hierbij intensieve begeleiding van de

wezig in onze samenleving. Via

eel grensoverschrijdend gedrag kunnen

hulpverleners een kader biedt om

mensen met een verstandelijke beper-

kenniscentra. Organisaties die mee willen

televisieprogramma’s, reclames,

concretiseren. Uit alle vragen die wij

antwoord te geven op voorgaande

king. Onderdeel van dit project is het

doen aan het verbetertraject kunnen zich

ontvangen kunnen we aannemen dat

vragen. Het vlaggensysteem is een

‘Verbetertraject preventie grensoverschrij-

aanmelden tot 1 juli 2010.

methodiek, ontwikkeld door het

dend gedrag en mishandeling’ waarbij

Belgische Sensoa in samenwerking met

het een gespreksonderwerp wordt

Meer informatie: Kristin Janssens

MOVISIE. Voor deze methodiek is de

gemaakt in de organisatie en tussen

([email protected] of

afgelopen twee jaar een uitgebreide

medewerkers en cliënten. In oktober

030 798 22 29) en Marijke

internet en tijdschriften worden we

Wanneer gaat gezond seksueel gedrag over in grensoverschrijdend gedrag?

lijst ontwikkeld waarin de seksuele

beginnen pilots voor het verbetertraject

Lammers ([email protected]

dagelijks geconfronteerd met geseksua-

er veel behoefte is aan duidelijke criteria

gedragingen van kinderen en jongeren

bij instellingen voor gehandicaptenorga-

of 030 798 20 88).

liseerde beelden. Wat de invloed hiervan

om seksueel gedrag te kunnen onder-

in verschillende leeftijdscategorieën

is op kinderen, jongeren en volwassenen

scheiden in een continuüm van gezond 

worden benoemd. Deze gedragingen

weten we nog niet zeker. Het is echter

seksueel gedrag, experimenteer, licht

zijn recentelijk bij minstens twintig

wel opvallend dat de afdeling Huiselijk

en zwaar seksueel grensoverschrijdend

procent van de kinderen en jongeren

en seksueel geweld van MOVISIE veel

gedrag van jongeren. Maar niet alleen

geobserveerd, waaruit we kunnen

vragen krijgt over hoe seksueel gedrag

het onderscheiden is belangrijk, weten

aannemen dat ze functioneel voor

In 2009 heeft MOVISIE een quickscan uitgevoerd naar weerbaar-

van jongeren beoordeeld moet worden.

hoe je handelt bij seksueel grensover-

de ontwikkeling zijn in die specifieke

heidstrainingen voor jongeren, met name jongeren van niet-westerse

Wat is seksueel gezond gedrag? Seksu-

schrijdend gedrag natuurlijk ook.

leeftijds- of ontwikkelingsfase. Deze

afkomst. Het aanbod aan weerbaarheidstrainingen is in kaart

eel experimenteer gedrag? En wat is

Het vlaggensysteem is een theoretisch

lijst, samen met een zestal criteria voor

gebracht. Ook zijn visie en ervaringen van weerbaarheidsdocenten

- licht of zwaar - seksueel grensover-

onderbouwde pedagogische inter-

seksueel grensoverschrijdend gedrag,

en preventiewerkers onderzocht. Uit de scan blijkt dat een weerbaar-

schrijdend? Of hulpverleners die willen

ventie die (professionele) opvoeders,

biedt handvatten om het gedrag beter

heidstraining jongeren van niet-westerse afkomst meer zelfvertrouwen

te duiden.

geeft en ervoor zorgt dat ze beter om kunnen gaan met agressie en

Weerbaarheidstraining helpt echt

Voor het leren werken met deze

geweld. Andere bevindingen zijn dat de jongeren merken dat de situ-

methodiek is een training ontwikkeld

atie op school en thuis door de training verbetert. Meiden geven aan

bestaande uit vier modulen. Daarnaast

dat zij door de training de Nederlandse samenleving beter begrijpen.

is er een vijfde module ontwikkeld om

Om dit resultaat te bereiken, is een specifiek aanbod voor jongeren uit

beleidmakers te ondersteunen in het

niet-westerse gezinnen niet nodig.

scheppen van een gezond klimaat voor de seksuele ontwikkeling van jongeren.

De quickscan en meer informatie is te vinden op de MOVISIE-website over weerbaarheid: www.weerbaarheid.nu.

Meer informatie: Lou Repetur

Meer informatie: Leyla Cinibulak ([email protected] of

([email protected] of

030 798 22 04).

030 789 21 17) en Kristin Janssens ([email protected] of Wat is normale seksuele ontwikkeling en wat is grensoverschrijdend gedrag?

030 789 22 29).

�����������������������������������������������������������������������������

Veiligheid in de residentiële jeugdzorg

Samen werken tegen agressie De methodiek Groepsbehandeling

gehouden met de privacy en de schaam-

Turkse en Marokkaanse mannen met

tecultuur. De methodiek is geschreven

agressieproblemen is vanaf nu te bestel-

door Angela Busto en Peter Steenkist

len. Deze methodiek ontving de MOVISIE

van GGZ Westelijk Noord-Brabant.

De publicatie Veiligheid in de

Veiligheid in de residentiële jeugdzorg is

trainingsaanbod (train-de-trainer en

Methodiekprijs 2009. Het is een groeps-

residentiële jeugdzorg bestaat uit drie

gebaseerd op de publicatie Van incident

cursussen). Kijk voor meer informatie

aanbod volgens de carrouselmethode

De methodiekmap Samen werken

beleidsinstrumenten voor instellingen

tot fundament. Deze is geschreven

op www.movisie.nl/huiselijkenseksu-

waardoor deelnemers driemaandelijks

tegen agressie is vanaf het voorjaar van

die de dagelijkse zorg hebben voor

vanuit jarenlange ervaring in de

eelgeweld: klik in het linkermenu op

kunnen in- en uitstromen. De methodiek

2010 te bestellen via www.movisie.nl/

kinderen en jongeren in een residen-

gehandicaptenzorg. In samenwerking

Veiligheidsbeleid in instellingen.

is een theoretisch gefundeerde aanpak

publicaties.

tiële setting. Hoe bevorder je een

met acht instellingen voor Jeugd en

veilig leefklimaat? Hoe voorkom je

Opvoedhulp in Noord-Brabant zijn de

seksueel grensoverschrijdend gedrag

beleidsinstrumenten aangepast voor de

Meer informatie: Marijke

bijvoorbeeld rekening gehouden met

Meer informatie: Ben Serkei

of misbruik? Welke risicofactoren zijn

residentiële jeugdzorg.

Lammers ([email protected]

het gegeven dat met name ouderen de

([email protected] of

of 030 798 20 88).

Nederlandse taal niet goed beheersen. Er

030 798 20 92) en Ina van Beek

aanwezig? Hoe handel je een incident

die in alle onderdelen is afgestemd op de doelgroep. In het taalgebruik wordt

zo af dat je recht doet aan alle

MOVISIE ondersteunt de implemen-

worden thema’s behandeld die specifiek

([email protected] of

betrokkenen?

tatie van de instrumenten met een

belangrijk zijn en er wordt rekening

030 789 20 82). 11

In Nederland zijn ruim 5 miljoen (zorg)vrijwilligers en 1,5 miljoen mantelzorgers. Zij en hun organisaties hebben goede randvoorwaarden en ondersteuning nodig om hun werk te kunnen blijven doen. MOVISIE zet zich in voor kwaliteitsverbetering van de infrastructuur rond vrijwilligerswerk en mantelzorg.

Vrijwillige inzet & mantelzorg

Een onbenutte kans: kerken als Wmo-partner

Aanbevelingen voor gemeenten 1 Zorg dat u zicht krijgt op wat kerken doen. 2 Zorg voor goede informatievoorziening aan kerken.

Kerken worden door gemeenten zelden betrokken bij de Wmo. Dat blijkt uit onderzoek van MOVISIE onder 49 christelijke kerken in de gemeente Utrecht. Wiebe Blauw van MOVISIE gaat kerken en gemeenten koppelen. “De kansen liggen voor het oprapen.”

3 Sta open voor de rol van kerken binnen de civil society. 4 Zorg voor een duidelijk aanspreekpunt binnen de gemeente.

Wat heeft een gemeente aan de kerk?

sche patiënten. Daar waar de ontred-

Franse tijd. Het is bijna een wet, ook al

Subsidie voor de kerk?

dering het grootst is, bieden kerken een

staat het niet in een wetboek.”

“Waarom niet? Ik kan me voorstellen

5 Weet wat je elkaar te bieden hebt.

“Kerken kunnen helpen bij de

helpende hand. In Utrecht is er noodop-

dat een gemeente voor gerichte

6 Stem af met de kerken.

participatie van kwetsbare burgers. Dat

vang voor daklozen en asielzoekers, er

Dus?

activiteiten subsidie verleent, mits de

7 Volg de ontwikkelingen

doen ze namelijk al. Christelijke kerken

zijn maaltijden voor dak- en thuislozen

“We gaan het contact tussen gemeen-

kerken niet evangeliseren en mits de

binnen de Wmo en blijf

hebben de diaconale opdracht om hulp

en worden ex-gedetineerden bezocht.”

ten en kerken stimuleren. Dit jaar doen

geldstroom gescheiden blijft van de

afstemmen.

te bieden aan naasten en zwakken. Ze zijn actief op alle prestatievelden van de Wmo zonder dat ze dat zelf weten. En gemeenten weten dat vaak ook niet.”

lopende kerkelijke gelden. De grote

Kerken zitten op alle Wmo-prestatievelden zonder dat ze het zelf weten

kerken, PKN-kerken en de katholieke parochies, staan hier zeker voor open.”

En de moskeeën? Wat doen kerken al?

Kunst- en cultuursector aantrekkelijker voor vrijwilligers

we een pilot in vier gemeenten, onder

“Onlangs hebben we samen met het

“Zelf vond ik het verrassend dat

Waarom doen ze niets samen?

meer in Leeuwarden en Tytsjerkstera-

Islamitisch instituut voor maatschap-

christelijke kerken zo actief zijn op de

“Scheiding van kerk en staat is in

diel. We maken een inventarisatie van

pelijke activering (IHSAN) een peiling

prestatievelden 7, 8 en 9. Ze doen veel

Nederland een hardnekkig uitgangs-

wat de kerken allemaal doen en zetten

gehouden onder de moskeeën in

voor daklozen, verslaafden en psychiatri-

punt. Het is een oud principe uit de

dat af tegen alle Wmo-activiteiten

Utrecht. Zij doen heel veel voor burgers,

Ons waardevolle culturele erfgoed

binnen de gemeente. Als er witte

maar die activiteiten worden nu nog

is voor een flink deel afhankelijk van

vlekken zijn, kan de gemeente kerken

geplaatst in het kader van inburgering,

de goodwill van vrijwilligers. Alleen

vragen om hen te helpen.”

niet in het licht van de Wmo. Daar

door vrijwilligerswerk aantrekkelijk te

moeten we dus ook over praten.”

maken en professioneel te organi-

Zullen kerken toehappen?

Het rapport Kansen van kerken binnen

seren, kan een museum zijn eigen

“Kerken willen wel helpen met de

de Wmo in Utrecht kunt u downloaden

ambities realiseren en voldoen aan

zorg voor kwetsbare burgers, maar

via www.movisie.nl.

de verwachtingen van de omgeving

ze willen zich niet voor het karretje

(publiek, financiers). Het hebben

van de gemeente laten spannen. Dat

Gemeenten moeten meer open staan voor de rol van kerken binnen de civil society.

van een vrijwilligersbeleidsplan is

hoeft ook niet, zegt de gemeente dan.

Meer informatie: Wiebe Blauw

daarvoor een onmisbare factor.

Misschien kunnen jullie als kerken iets

([email protected] of

Met de publicatie Het museum als

betekenen voor de burgers die wij als

030 789 20 47).

vrijwilligersorganisatie biedt MOVISIE

gemeente moeilijk bereiken.”

een handleiding om tot motiverend vrijwilligersbeleid te komen. De kern

��������������������������������������������������������������������������������������������������������

Gratis startpakket over jongeren

van deze brochure (74 pagina’s) is een praktisch stappenplan. De publicatie is ook geschikt als eerste handleiding voor andere kunst- en cultuurinstellingen zoals

Als ze eenmaal aan de slag zijn, vinden jongeren het vrijwilligerswerk erg leuk. En ze kunnen er ook wat van. Het is dus de moeite waard om te investeren in jongeren. Is uw organisatie er klaar voor? Weet u hoe u een belevenis voor ze moet creëren? En hoe gaat u jongeren belonen voor hun inspanningen?

centra voor beeldende kunst, kunstuitleen, poppodia, kleine theaters en filmhuizen. In combinatie met instrumenten en rapportages zoals Backstage (festivals), Verenigingsscan

Jonge vrijwilligers zijn hot. De

van vrijwilligerswerk gaat het voor

lange termijn? Onderzoek naar moti-

Verder lezen?

(i.s.m. Kunstfactor), trainingen en

maatschappelijke stages maken hun

jongeren niet alleen om de activiteiten

vatie en beloning van vrijwilligerswerk

Het startpakket bevat drie publicaties:

advies op maat biedt MOVISIE een

opwachting en veel gemeenten

zelf. Het gaat om het geheel, om de

laat zien dat vrijwilligers langer actief

Klaar voor jongeren (sneltest), Een bele-

mooi pakket voor de versterking van

stimuleren brede jongerenparticipatie.

ervaring die de jongere meemaakt.

blijven als de activiteiten die zij doen

venis creëren, Motiveren is maatwerk.

het vrijwilligersbeleid in de kunst- en

Maar is uw organisatie er klaar

Zorg voor een activiteitenaanbod dat

en de beloning die zij daarvoor krijgen

Het pakket is gratis te bestellen via

cultuursector.

voor? Overziet u de consequenties?

aansluit bij de belevingswereld van de

goed aansluiten bij hun motivatie.

www.movisie.nl /publicaties. Wie dieper

Met Klaar voor jongeren? sneltest

jongeren. De publicatie Een belevenis

Beloning kan worden ingezet bij zowel

op de materie in wil gaan, kan daar

Het museum als vrijwilligersorgani-

voor vrijwilligersorganisaties, krijgt

creëren zet voor u de kenmerken

de werving als in het behoud van

ook het studieboek Verovering van de

satie kunt u gratis downloaden en

u vliegensvlug antwoord op deze

van een goede belevenis op een rij

jongeren. Beloning van vrijwillige inzet

jongerenmarkt (104 pagina’s, € 14,50)

bestellen op www.movisie.nl.

vragen.

en biedt een stappenplan om uw

is misschien niet helemaal vanzelf-

bestellen. Dit studieboek geeft u een

activiteiten uit te bouwen tot zo’n

sprekend bij vrijwilligersorganisaties,

stevige basiskennis over de belevingswe-

belevenis.

maar de mogelijkheden zijn zo divers

reld van jongeren, jongerenmarketing,

Meer informatie: Else Boss

dat het de moeite waard is om er eens

belevenismarketing en communicatie.

([email protected] of

Dan de belevenis En als u er klaar voor bent, dan wilt

12

u wel dat het vrijwilligerswerk voor

Tot slot de beloning

wat dieper in te duiken. Beloning en

030 789 22 41) en

die jongeren een belevenis wordt.

Met die belevenis werkt u aan de

motivatie kunnen elkaar versterken! De

Gerard Bunnik

Uw activiteit is het hoofdbestanddeel

motivatie van de jongeren, maar hoe

publicatie Motiveren is maatwerk geeft

Meer informatie: www.movisie.nl/

([email protected] of

van die beleving, maar bij het doen

houdt u de motivatie vast, ook op de

u een goede start.

jongerenparticipatie.

030 789 22 84).

Online adviesrapport voor gemeenten Voor een gemeente biedt een goede maatschappelijk makelaarsfunctie voor

Makelaarsfunctie onderzocht

maatschappelijke stage veel kansen. Logisch, voor zowel de gemeente als voor

Uit de digitale monitor vrijwilligerswerk blijkt dat van de 1.183

burgers is het vrijwilligerswerk van onschatbare waarde. Het zorgt voor sociale cohesie, ontspanning, voldoening en waardering. Jongeren zijn een belangrijke doelgroep voor maatschappelijke participatie en het vrijwilligerswerk, zij hebben immers de toekomst. Maar hoe bereik je als gemeente dat het vrijwilligerswerk goed loopt en jongeren participeren in de lokale samenleving?

deelnemende vrijwilligersorganisaties in 2009 negentien procent met maatschappelijke stage bezig is. 58 procent geeft om verschillende redenen aan niet geïnteresseerd te zijn. Een maatschappelijk makelaar kan met deze organisaties actief op zoek gaan naar een win-winsituatie. Want dat die win-win erin zit, is wel zeker. Als belangrijkste knelpunten ervaren organisaties dat ze het veel regelwerk vinden, geen geschikte werkzaamheden in de aanbieding hebben en te weinig afstemming hebben met scholen. Als ondersteu-

Drie taken

Digitale wegwijzer

Daarnaast wordt u ondersteund

ningswens geven organisaties aan meer informatie te willen, hulp

Eind 2007 hebben het ministerie van

Om u als gemeente te helpen bij het

in het maken van keuzes voor

bij begeleiding en hulp bij het creëren van stageplaatsen. Ze willen

VWS, het ministerie van OCW en de

opstellen van beleid rondom de

toekomstig beleid. Aan het eind krijgt

ook voorbeelden krijgen. Dit zijn bij uitstek onderwerpen waarbij

VNG een convenant gesloten waarin

maatschappelijk makelaarsfunctie,

u een rapport waarin uw huidige

een maatschappelijk makelaar kan helpen om het voor organisaties makkelijk te maken.

gemeenten verantwoordelijk worden voor het invullen van de maatschappelijk makelaarsfunctie. Gemeenten hebben drie taken:

Een maatschappelijk makelaar zoekt altijd naar een win-winsituatie

1 Het versterken van het vrijwilligers-

Uit onderzoek onder 381 gemeenten blijkt dat zestig procent van de gemeenten een bestedingsplan heeft voor de gelden die beschikbaar zijn voor de maatschappelijk makelaarsfunctie. Slechts 34 procent

werk binnen de gemeente en het zo

heeft MOVISIE de Wegwijzer

situatie, eventuele beleidskeuzes en

van de gemeenten is tevreden over dit bestedingsplan. 65 procent

nodig verzorgen van een passend

Maatschappelijk Makelaar ontwikkeld.

aanbevelingen staan beschreven.

van de gemeenten heeft een beleidsplan, waar 34 procent van de

aanbod voor leerlingen die een

De wegwijzer bestaat uit twintig

Nieuwsgierig? Kijk op www.wegwijzer

gemeenten tevreden over is.

maatschappelijke stage gaan lopen.

richtinggevende vragen die u helpen

maatschappelijkmakelaar.nl.

2 Het ondersteunen van organisaties

om keuzes te maken en ideeën op te

bij het plaatsen van vrijwilligers én

doen voor de makelaarsfunctie. Na het

Meer weten?

kaart brengen van de ondersteunings-

maatschappelijke stagiairs.

invullen weet u hoe ver u bent met

Heeft u vragen over het opzetten van

wensen van organisaties of wilt u

Meer informatie: Fraukje van Dijk

het opzetten van de makelaarsfunctie

de maatschappelijk makelaarsfunctie,

een advies op maat? Kijk op onze

([email protected] of

pelijke stagiair van nu de vrijwilliger

en welke rol u als gemeente wilt in

over de samenwerking met vrijwil-

website of neem contact op met

030 789 20 51) en www.movisie.nl/

van de toekomst wordt.

de beleidsontwikkeling en uitvoering.

ligersorganisaties en scholen, het in

Fraukje van Dijk.

maatschappelijkestage.

3 Het bevorderen dat de maatschap-

�����������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

Steunpunt vrijwilligerswerk: iets voor uw gemeente? In de gemeente is men in staat om een effectieve lokale of regionale ondersteuningsinfrastructuur op te bouwen en/of te onderhouden. Dat is de definitie van de basisfunctie Versterken. Veel gemeenten geven deze basisfunctie invulling door het inrichten van een Steunpunt vrijwilligerswerk, ook wel vrijwilligerscentrale genoemd. Heeft u er al één in de gemeente? Anno 2010 worden vrijwilligers en

voor stap een steunpunt kan inrichten:

stappen toe, van de prille wens om

vrijwilligersorganisaties in ongeveer

www.movisie.nl/steunpuntvrijwil-

een steunpunt in te richten tot het

250 gemeenten ondersteund door een

ligerswerk. In dit webdossier wordt

openingsfeest en het dagelijks werk

Steunpunt vrijwilligerswerk. Zo'n 130

ook weergegeven welke meerwaarde

van het Steunpunt vrijwilligerswerk.

gemeenten moeten het zonder deze

een steunpunt binnen de gemeente

ondersteuning doen. Binnen steun-

oplevert. Toch is het inrichten van een

Heeft u al een steunpunt? Dan kan het

punten worden verschillende functies

steunpunt niet voor elke gemeente

heel nuttig zijn om aan de hand van dit

uitgevoerd, zoals het onderhouden

weggelegd. Daarvoor moet eerst

webdossier de inrichting of dienstverle-

Twee dagen, 150.000 vrijwilligers, 3.300 klussen. Het weer zat niet

van een vacaturebank, het verstrekken

aan twee randvoorwaarden voldaan

ning nog eens tegen het licht te houden.

mee, maar verder was NL DOET op 19 en 20 maart 2010 een regel-

NL DOET

van informatie en advies, het bieden

worden: een visie op vrijwilligersonder-

recht succes. Op de foto bereiden vrijwilligers een lunch voor voor

van faciliteiten zoals zaalruimte of kopi-

steuning en voldoende financiering.

bewoners van een verzorgingshuis van Cordaan in Amsterdam-West. Meer informatie:

Een recordaantal van ruim 750 bedrijven en gemeentelijke organisa-

Omdat financiering vaak de bottle-

Matthijs Terpstra

ties deden dit jaar mee aan NL DOET. Naar schatting leverde NL DOET

eermogelijkheden en het aanbieden van cursussen.

neck is, worden de verschillende

([email protected] of

700.000 uur aan vrijwillige arbeid op voor onder meer buurthuizen,

Aan de slag

financieringsmogelijkheden toegelicht

030 789 20 61) en Wouter Kroes

zorgcentra en diverse verenigingen. NL DOET is georganiseerd door

MOVISIE heeft een webdossier

en de alternatieven voor een steunpunt

([email protected] of

het Oranje Fonds en MOVISIE.

ingericht waarmee een gemeente stap

besproken. Het webdossier licht alle

030 789 22 36). 13

In Nederland zijn ruim 5 miljoen (zorg)vrijwilligers en 1,5 miljoen mantelzorgers. Zij en hun organisaties hebben goede randvoorwaarden en ondersteuning nodig om hun werk te kunnen blijven doen. MOVISIE zet zich in voor kwaliteitsverbetering van de infrastructuur rond vrijwilligerswerk en mantelzorg.

Vrijwillige inzet & mantelzorg

Populaire instrumenten voor interactief beleid

Zeven redenen om beleid interactief vorm te geven 1 U heeft meer draagvlak voor het beleid. 2 U krijgt veel bruikbare informatie die als bouwstenen voor het beleid kunnen dienen.

Zestig procent van de gemeenten wil meer doen aan interactieve beleidsvorming. Dat blijkt uit de nulmeting van de basisfuncties vrijwilligerswerk en mantelzorg die MOVISIE heeft uitgezet in het project Goed voor elkaar. Stop met denken en dubben en ga aan de slag met onderstaande voorbeelden van interactieve beleidsvorming om vrijwilligers en mantelzorgers bij uw beleid te betrekken.

3 De kwaliteit en uitvoerbaarheid van het beleid worden verbeterd. 4 Er wordt een hoger ambitieniveau gerealiseerd. 5 De samenwerking met en tussen externe partijen wordt verbeterd. 6 Het contact met de vrijwilligers wordt

Vrijwilligersnetwerk

Vrijwilligerscafé

Werken aan wensen

Tamelijk nieuw maar dynamisch en daardoor

Nee, dit is geen echt café, maar het café is wel

Jonge mantelzorgers en allochtone mantelzorgers

veelbelovend: een breed samengesteld netwerk dat

een geschikte locatie voor dit instrument. Nodig

kunt u peilen via de methode Werken aan wensen.

de gemeente initieert. Iedereen kan zich aanmel-

een groep vrijwilligers uit en zet ze in groepjes

Concreet gaat het om drie panelgesprekken waar

den: georganiseerde vrijwilligers, losse vrijwilligers

om de tafel. Elk tafeltje gaat aan de slag met

u maximaal twaalf mantelzorgers voor uitnodigt. In

vrijwilligerswerkbeleid opzetten en Samen met

en professionals van vrijwilligersorganisaties. Het

een beleidsprobleem. Er zijn vele varianten

gesprek 1 worden alle klachten over de gemeente

mantelzorgers beleid opstellen. Kijk op

netwerk werkt net als een vriendenkring: mensen

mogelijk: meerdere rondes, meerdere vragen,

geuit. In gesprek 2 worden de prioriteiten aan-

www.movisie.nl/interactievebeleidsvorming.nl.

bepalen zelf of en wanneer ze naar een bijeen-

wisselen van groepen tussen de rondes in en ga

gebracht die in gesprek 3 uitmonden in concrete

komst komen. De gemeente kan het vrijwilligers-

zo maar door. Meestal nodigen gemeenten een

actiepunten.

netwerk raadplegen via een digitale enquête,

aantal sleutelfiguren van vrijwilligersorganisaties

groepsgesprek of door een bijeenkomst bij te

uit, maar u kunt het vrijwilligerscafé ook met

Nu bestellen

([email protected] of

wonen. Het vrijwilligersnetwerk gaat uit van het

willekeurige vrijwilligers uitvoeren. Vergeet na

MOVISIE heeft twee publicaties die u kunt

030 789 20 65) en Vanessa Zondag

principe van halen en brengen. De gemeente haalt

afloop niet de resultaten terug te koppelen.

bestellen of downloaden: Samen met vrijwilligers

([email protected] of 030 789 22 59).

verbeterd. 7 Het is wettelijk verplicht.

Meer informatie: Roos Scherpenzeel

er de bouwstenen voor beleid vandaan en brengt de deelnemers de laatste ontwikkelingen.

������������������������������

Kookworkshop Mantelzorgers zijn niet georganiseerd en dus

Zicht op mantelzorgers

lastiger te bereiken dan vrijwilligers. Maar alleen al met de titel van dit interactieve beleidsinstrument maakt u een goede kans. Het werkt zo. Nodig op

Quickscan Mantelzorgondersteuning

zaterdagochtend mantelzorgers uit, samen met de

Het veld van mantelzorgondersteuning

wethouder en beleidsambtenaar. Alle deelnemers

omvat al gauw meer dan honderd orga-

schrijven hun recept op een placemat: de ingrediën-

nisaties. Met de quickscan Mantelzorg-

ten van de zorg die ze nu geven en hoe ze het doen

ondersteuning kunnen gemeenten deze

(bereidingswijze). Vervolgens wisselen de deelne-

organisaties op eenvoudige wijze over

mers recepten uit. Ervaring leert dat de suggesties

verschillende onderwerpen enquêteren.

voor verbeteringen van het beleid vrijwel automatisch op tafel komen.

Meer informatie: Roos Scherpenzeel

Mantelzorgers en vrijwilligers betrekken bij uw beleid werkt.

([email protected] of �������������������������������������������������������������������������������������������������

030 789 20 65).

De rol van mantelzorg en vrijwillige inzet in de civil society

Puzzel Mantelzorgondersteuning

Het is 2010 en de Wmo gaat zijn vierde jaar in. Uit evaluatie-

Wmo-beleidsplannen

ningsaanbod daarop afstemmen? Die

onderzoeken van het SCP en MOVISIE blijkt dat de wet

Het MOVISIE-onderzoek keek naar de lokale spelers

vragen staan centraal bij de Puzzel

en analyseerde vijftig Wmo-beleidsplannen. Opval-

Mantelzorgondersteuning. Een actieve

nieuw initiatief en creativiteit losmaakt bij gemeenten en

lende uitkomst: veertig procent van de diensten op

werkvorm die uitdaagt tot samenwerking,

professionele organisaties. Toch blijven er nog veel kansen

prestatieveld 4, de ondersteuning van mantelzor-

afstemming en het verzinnen van verras-

gers en vrijwilligers, wordt inmiddels aanbesteed.

sende en vernieuwende oplossingen.

onbenut. Toegespitst op het thema Mantelzorgondersteuning

Mantelzorgsteunpunten en steunpunten vrijwil-

en vrijwillige inzet zetten we enkele bevindingen op een rij.

ligerswerk komen naar voren als actieve spelers die

Meer informatie: Jolanda Elferink

intensiever zijn gaan samenwerken, onder meer

([email protected] of 030 789 20 63).

Waar hebben mantelzorgers behoefte aan en hoe kunnen we het ondersteu-

met stichtingen welzijn ouderen, thuiszorg en

14

Het SCP onderzocht de wijze waarop gemeenten

doelgroep nog beperkt: nog geen tien procent

welzijnsorganisaties. Het samenspel rond de Wmo

Training loketmedewerkers

de wet uitvoeren en vroeg de mening van lokale

van de gemeenten dacht een volledig beeld te

blijft echter nog overwegend beperkt tot samen-

Wmo-loketmedewerkers kunnen een

organisaties en eindgebruikers. Het onderzoek

hebben. Het Wmo-loket is hiervoor een belang-

werking tussen professionele organisaties. Bur-

belangrijke rol spelen in vroegsignalering,

laat zien dat gemeenten goed op weg zijn met de

rijke informatiebron, maar juist daar worden

gerorganisaties, de kern van de civil society, staan

vraagherkenning en doorverwijzing van

invulling van de ondersteuning van mantelzorgers.

mantelzorgers vaak over het hoofd gezien. Slechts

nog overwegend langs de zijlijn. Zij zien zichzelf

mantelzorgers. Deze interactieve training

Eind 2007 heeft haast elke gemeente één of meer

twee van de tien mantelzorgers die de zorgvrager

niet als ‘zorgorganisatie’ en voelen zich daardoor

rust loketmedewerkers toe voor deze

vormen van ondersteuning, 21 procent bood al

hielpen met een aanvraag, kregen de vraag of

minder betrokken, maar gemeenten dagen hen

sleutelrol.

een breed palet aan voorzieningen, een kwart

ze zelf ook steun nodig hadden. De meerderheid

ook onvoldoende uit tot meedoen. Hetzelfde geldt

van de voorzieningen is naar aanleiding van de

(60 procent) had dit graag gewild. Wie wel steun

voor professionele organisaties. Ook zij weten het

Meer informatie: Ilse de Bruijn

Wmo tot stand gekomen. Wel blijkt het zicht van

kreeg, was daar doorgaans erg mee geholpen: 92

potentieel onder burgers nog niet vernieuwend te

([email protected] of 030 789 21 27).

gemeenten op de ondersteuningsvragen van de

procent voelde zich minder belast.

mobiliseren. Hier valt nog een wereld te winnen!

Sommige burgers kunnen zich niet op eigen kracht in de samenleving redden. MOVISIE besteedt veel aandacht aan de hulpverlening en activering van deze kwetsbare groepen.

Kwetsbare groepen

Help, we moeten bezuinigen! In tijden van bezuinigingen overleven de producten en diensten die aantoonbaar effect hebben. Dat merken Wouter Rust en AnneMarie van Bergen van het adviesteam Hulpverlening & activering. Gemeenten, koepels en maatschappelijke organisaties kloppen aan met gerichte vragen. Met stip op één: hoe zorg je dat het aanbod voor kwetsbare burgers niet wordt wegbezuinigd? Wat is er aan de hand?

Wat doen jullie met die vragen?

research. En uiteindelijk rolt daar een advies uit

gemeente te maken met dreigende bezuinigingen.

Anne-Marie: “Er is steeds meer behoefte aan

Wouter: “Meestal beginnen we met praktijkon-

waar ze mee verder kunnen.”

Dus zeggen ze: Als we het daklozenbeleid overeind

praktisch toepasbare kennis waarmee organisaties

derzoek. Kwalitatief onderzoek, altijd gericht op

hun effectiviteit aan kunnen tonen.”

het zichtbaar maken van praktijkkennis. Die kennis

Wouter: “Laatst belde ActiZ, koepelorganisatie

staat nooit op zichzelf, het leidt uiteraard tot een

van thuiszorginstellingen. Eén van hun producten

doel. Advies bijvoorbeeld over gemeentelijk beleid.”

is gespecialiseerde thuiszorg. Gemeenten betalen

Anne-Marie: “Wij staan bekend om onze

voor die zorg, maar blijven ze dat doen als er

helikopterview. Mensen zitten in hun lokale

moet worden bezuinigd? Met die vraag kwamen

praktijk en die praktijk kennen ze als geen ander.

Helpt het?

ervaringen uit Almere spelen we weer door naar

ze dus bij ons.”

Wij zorgen dat ze net dat ene stapje zetten om

Wouter: “Jazeker. We geven gemeenten en organi-

andere partijen die met dezelfde vragen kampen.

Anne-Marie: “ActiZ wil helder kunnen laten

die helikopterview te krijgen.”

saties iets in handen waar ze mee verder kunnen.”

Dat scheelt ze tijd en geld.”

zien aan de gemeente wat de gespecialiseerde

Wouter: “Dat doen we nu bijvoorbeeld met

Anne-Marie: “Soms doen we dat ook halver-

Wouter: “En dat kunnen ze momenteel goed

thuiszorg oplevert voor kwetsbare cliënten. We

Wmo-raden. De Wmo-raden functioneren al

wege een project. Almere heeft ons bijvoorbeeld

gebruiken.”

maken nu een kwalitatieve beschrijving van de

een paar jaar. Het stof is neergedaald. Maar de

gevraagd om een tussentijdse review te doen over

opbrengsten, maar ook een beschrijving van de

wereld is veranderd, bezuinigingen dreigen en

het stedelijk kompas. Dat is een project, gericht

Meer informatie: Wouter Rust

marktwerking, zodat ze snel kunnen inspelen op

Wmo-raden worden gedwongen om opnieuw na

op het terugdringen van daklozen. Het project is

([email protected] of 030 789 22 24)

nieuwe ontwikkelingen.”

te denken over hun rol en functie.”

halverwege en de gemeente wil weten of ze iets

en Anne-Marie van Bergen

Wouter: “Zulke vragen krijgen we vaker.

Anne-Marie: “Welke rol spelen ze in de civil

moeten bijstellen.”

([email protected] of 030 789 20 67).

Bezuinigingen dwingen je om helder te formu-

society? Welke rol hebben ze naar de gemeente?

Wouter: “Ze hebben het stedelijk kompas gemaakt

leren waarom je iets doet en wat dat voor wie

En naar hun achterban? Met die vragen komen ze

in een tijd dat het Wmo-beleid nog in ontwikkeling

oplevert.”

bij ons. We praten met de betrokkenen, we doen

was. Dat beleid is nu helder, maar intussen heeft de

willen houden, moeten we helder kunnen laten

Almere wil het daklozenbeleid overeind houden

zien hoe het beleid uitpakt.” Anne-Marie: “We doen in Almere deskresearch en we interviewen sleutelfiguren. We brengen ook de ervaringen van andere gemeenten bij Almere binnen. Uiteindelijk werken we ook andersom, de

�������������������������������������������������������������������������������������������������

Welke aanpak is effectief bij zwerfjongeren?

Zingeving in hulpverlening?! In de hulpverlening voor dak- en thuislozen is aandacht voor zingeving van groot belang. In een crisissituatie kunnen vragen over de zin, de bedoeling van het leven, immers een grote rol

Het driejarige onderzoek Combating Youth Homelessness is op de helft. In 2009 stond het onderzoek in het teken van de vraag welke factoren een rol spelen bij het ontstaan van dakloosheid onder jongeren. In elk land hebben ex-zwerfjongeren 54 zwerfjongeren gevraagd naar hun verhaal. De interviews geven inzicht in de persoonlijke geschiedenis van jongeren, maar ook in de ervaring met hulpverlening.

spelen. Toch lijkt het erop dat in de hulpverlening zingevingsvragen op de achtergrond zijn geraakt. Dit blijkt uit een onderzoek van studenten Algemene Sociale Wetenschappen (ASW) van de Universiteit Utrecht en MOVISIE. Onderzocht werd op welke wijze zingeving vorm krijgt in de hulpverlening: welke rol het speelt en welke betekenis hulpverleners

Het onderzoeksteam van MOVISIE concludeert dat

zwerfjongerenproblematiek. Anderzijds zal het door

MOVISIE in hoeverre het Early Intervention Model

en cliënten geven aan zingeving binnen de

bij vrijwel alle geïnterviewde jongeren in Nederland

MOVISIE ontwikkelde 8-fasenmodel in 2010 over

ons Nederlandse beleid voor zwerfjongeren kan

methodiek van het 8-fasenmodel.

een problematische thuissituatie de rode draad is.

de landsgrenzen getest worden. Deze in Nederland

inspireren.

Het gaat om gezinnen waar ouders kampen met

zeer populaire methode richt zich op planmatige

verslaving of psychiatrische stoornissen of waar

begeleiding van daklozen. MOVISIE heeft in maart

sprake is van mishandeling. Een deel van de jonge-

deze methode gepresenteerd aan hulpverleners en

Kijk voor meer informatie op

([email protected] of

ren is al op jonge leeftijd in contact gekomen met

beleidsmakers in Praag, Lissabon en Londen.

www.movisie.nl/homelessyouth.

030 789 20 71)

Meer informatie: Petra van Leeuwen

de jeugd- of pleegzorg. Toch biedt die zorg geen garantie voor een rooskleurige toekomst.

Op de agenda Dit voorjaar publiceerde MOVISIE de Engelse

Combating Youth Homelessness heeft als doel om op Europees niveau aanbevelingen

8-fasenmodel

toolkit Eight Steps Model, waarmee buitenlandse

te doen voor beleid ten aanzien van preventie, opvang en herstel van zwerfjongeren.

In de tweede fase van het onderzoek komt de

hulpverleners de methode gaan testen in hun

MOVISIE werkt hierbij samen met de London Metropolitan University, het Centro de

focus dan ook te liggen op preventie enerzijds en

lokale situatie. Vooral in Tsjechië en Portugal is

Investigação e Estudos de Sociologia (CIES-ISCTE) in Lissabon, en Univerzita Karlovav

herstel anderzijds. Het in Engeland ontwikkelde

er enorme behoefte aan professionalisering en is

Praze, Faculty of Humanities, Department of Civil Society Studies, in Praag. Het project

Early Intervention Model bestaat uit een cluster van

de verwachting dat zowel het Early Intervention

wordt gefinancierd door de Europese Commissie onder het thema Socio-economic

preventieve maatregelen die in Engeland hebben

Model als het 8-fasenmodel een zinvolle bijdrage

Sciences and Humanities van het 7e Kaderprogramma voor Onderzoek.

aangetoond effectief te zijn voor de aanpak van

daaraan kunnen leveren. Dit najaar onderzoekt 15

MOVISIE kort

Trainingen

Publicaties

Kijk voor het complete overzicht van onze trainingen op www.movisie.nl/trainingen.

Wilt u een publicatie bestellen, gratis downloaden of het volledige overzicht bekijken?

U kunt zich hier ook aanmelden voor een training.

Ga naar www.movisie.nl/publicaties.

Open aanbod Vanaf 10 september 2010* - 3 dagen

4 oktober 2010 - 1 dag

Onder Polen

Goed voor elkaar met de

Zakelijk en zelfbewust zin geven aan welzijn

Train-de-trainer Als muren kunnen praten...

Poolse arbeidsmigranten op

basisfuncties

het platteland in beeld.

Hoever zijn gemeenten met

Hoe blijft u als ervaren welzijnsprofessional

Hoe begeleidt u jongeren die getuige zijn van

12 euro*

de basisfuncties vrijwilligers-

enthousiast voor uw werk in een omgeving die

heftige ruzies en/of geweld tussen hun ouders?

werk en mantelzorg?

voortdurend verandert en steeds nieuwe eisen

Voor beroepskrachten die werken met deze groep

Beschikbaar als download

stelt? Voor professionals in welzijn.

jongeren tussen 13 en 16 jaar.

op www.movisie.nl.

������������������������������ 14 september 2010* - 1 dag

* Deze training start ook op een andere datum

Zelfregieversterkend werken

later in het jaar.

Welke methoden kunt u inzetten om de zelfregie

Inspelen op initiatief

Een warm nest of een

van een cliënt te versterken? Met aandacht

Hoe kunnen professionals

geoliede machine

Maatwerkaanbod

succesvol bijdragen aan

Hoe kunnen vrijwilligersor-

burgerinitiatieven?

ganisaties de juiste vrijwil-

17,50 euro*

ligers vinden en binden?

������������������������������

Lokale samenwerking tussen mantelzorg en vrijwillige zorg

Vanaf 16 september 2010 - 3 dagen

Hoe ondersteunt u mantelzorgers het beste in

Invoeren van competentiemanagement

de samenwerking met andere lokale organisaties

Maak gebruik van de competenties van uw

mantelzorgers ondersteunen of vrijwillige zorg

medewerkers voor een succesvolle organisatie.

voor Eigen Kracht-conferenties en motiverende gespreksvoering. Voor professionals in welzijn en dienstverlening.

17,50 euro*

of burgerinitiatieven? Voor organisaties die aanbieden.

Krachtenbundel Duizend

Zin in meedoen

Voor medewerkers in zorg en welzijn die zich

������������������������������

en één kracht

Hoe motiveer je mensen van

bezighouden met personeelsbeleid.

Sport en Wmo in uw gemeente

Handreiking voor stimulering

pensioengerechtigde leeftijd

������������������������������

Het sportbeleid in uw gemeente op een hoger

maatschappelijke participatie

voor vrijwillige inzet?

Vanaf 30 september 2010 - 5 dagdelen

plan brengen? Sport als een kans om de

van allochtone vrouwen.

17,50 euro*

Coaching vrijwilligersmanagement

doelstellingen uit de Wmo waar te maken? Voor

Beschikbaar als download op

Aan de slag met het coachen van vrijwilligers. Hoe

gemeenten die een gemeentelijk beleid willen

www.movisie.nl.

wint u aan effectiviteit en maakt u uw werk leuker?

realiseren waarin Sport en Wmo hand in hand

Voor professionals die werken met vrijwilligers.

gaan.

������������������������������ Vanaf 28 september 2010 - 5 dagdelen

������������������������������

De vitale beroepskracht

Ken de principes van genderspecifieke

Wat zijn energiegevers en wat zijn energievreters in

hulpverlening en pas deze toe in uw werk. Voor

uw werk? Voor beroepskrachten in de sector zorg

hulpverleners in de GGZ en maatschappelijke

en welzijn.

dienstverlening.

* excl. verzendkosten

Genderspecifieke hulpverlening

MOVISIE Postbus 19129, 3501 DC Utrecht Catharijnesingel 47, 3511 GC Utrecht

Agenda

T 030 789 20 00 * F 030 789 21 11

colofon

Inhoudelijke vragen:

Kijk voor onze volledige agenda op www.movisie.nl.

16

www.movisie.nl * [email protected]

[email protected] of 030 789 21 12. © MOVISIE, Utrecht 2010

2010

30 september

Manifestaties Stedenestafette

Participatiedebat

Gedurende het jaar worden verschillende

Beslissers en beleidsmakers van overheden en maat-

bijeenkomsten georganiseerd in het kader van het Europees Jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitslui­ting. Een actueel

verbanden om zich maatschappelijk in te zetten?

overzicht van de lokale manifestaties is te vinden

Meer informatie: www.movisie.nl

op de speciale website. Meer informatie: www.stedenestafette.nl.

������������������������������ 1 november

������������������������������

Diversiteitsprijs 2010

Teksten:

bieden toepasbare kennis, adviezen en oplossingen

17 juni

Dit jaar reikt MOVISIE voor de vierde keer de

Diverse auteurs MOVISIE,

bij de aanpak van sociale vraagstukken op het terrein

Conferentie Duizend en één Kracht

Diversi­teitsprijs uit. Het thema van de Diversiteits-

Tekstburo Gort.

van welzijn, participatie, zorg en sociale veiligheid.

Landelijke netwerkdag voor gemeenten en

prijs 2010 is: leven met beperkingen.

gemeentelijke organisaties die participeren in

Meer informatie: www.movisie.nl.

Duizend en één Kracht.

������������������������������

Gratis abonnement op MOVISIES? Jaargang 4, juni 2010, nummer 8

Ga naar Mijn MOVISIE op www.movisie.nl.

schappelijke organisaties gaan met elkaar in discus-

MOVISIES is de relatiekrant van MOVISIE

Wilt u MOVISIES niet meer ontvangen, een adres-

sie over de vraag: hoe verleiden we burgers en hun

en verschijnt drie keer per jaar.

wijziging doorgeven of heeft u behoefte aan extra exemplaren? Mail naar [email protected].

Eindredactie: Afdeling Communicatie MOVISIE,

Over Movisie:

Tekstburo Gort.

MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en advies­ bureau voor maatschappelijke ontwikkeling. We

In ons werk staan vijf actuele thema’s centraal: Vormgeving en productie:

huiselijk & seksueel geweld, kwetsbare groepen,

Suggestie & illusie, Utrecht.

leefbaarheid, mantelzorg en vrijwillige inzet.

Meer informatie: www.duizendeneenkracht.nl.

18 november

Fotografie:

MOVISIE verzamelt en verspreidt bruikbare

������������������������������

Vakconferentie Opbouwwerk 2010

Jarno Verhoef, Marnix Schmidt, Mariët Sieffers,

en actuele kennis in de vorm van:

13 september

Centraal thema van deze landelijke conferentie

Ed van Rijswijk, Sebastiaan ter Burg,

* adviestrajecten * methodieken

Oranje Fonds Zomerscholen

is veiligheid: in de buurt, op school, in het gezin

Hollandse Hoogte.

* projecten * onderzoek * evaluaties

De Zomerscholen geven een nieuwe impuls aan

en sociale netwerken, in het publieke én het

de professionalisering van jongerenwerkers,

privédomein.

kinderwerkers en wijkprofessionals.

Meer informatie:

Meer informatie: www.oranjefonds.nl

www.movisie.nl/samenlevingsopbouw.

* monitoren * protocollen * beroepsprofielen Overname van (delen van) artikelen is met

* competentieweb * best practices

bronvermelding toegestaan.

* (internationale) kennisnetwerken * themawebsites * publicaties

ISSN: 1876-0422

* trainingen * congressen