!achtergronden
Mount Rushmore & Crazy Horse
Bergen verzetten om naar de hemel te reiken In de Black Hills van South Dakota in het noorden van de Verenigde Staten reiken twee monumenten om het hardst naar de hemel. Mount Rushmore National Memorial is een eerbetoon aan vier van Amerika’s meest invloedrijke presidenten, terwijl Crazy Horse Memorial werd geboren uit de ophef die de bouw van Mount Rushmore veroorzaakte. Kunnen twee lijnrecht tegenover elkaar liggende monumenten toch voor saamhorigheid zorgen? Meridian Travel! besloot tot een vergelijkend monumentenonderzoek.
64 - Kijk op www.meridiantravel.nl
TEKST
&
FOTOGRAFIE
MARTIN
SCHÄFER
Kijk op www.meridiantravel - 65
!achtergronden
D
e
grote
man
achter
benaderden risme
in
doen. Zo liet hij zijn plan om ook de torso’s uit te houwen noodgedwongen varen, en
die Borglum verlokten tot de uitspraak:
staakte hij onder protest het werk aan de
“Amerika zal langs deze skyline mar‑
Hall Of Records, een ambitieus project in
cheren.”
de berg waar Amerika’s meest belangrijke
die
ervaring had met het
met
de
namen,
beproeving,
beeldhouwer
Doane
Norbeck
South
grootste
Gutzon Borglum, een
geschiedkundige Peter
haar
Burgeroorlog.
werken met zeer grote objecten. Toen
senator
na
Mount Rushmore was
het
Robinson hem
te
en
1923
klinkende
Concessies
wapenfeiten
geëerd
Uiteindelijk
zou
In 1927 begonnen de werkzaamheden aan
onthulling
niet
moesten
Borglum meer
worden.
de
laatste
meemaken;
de
toe‑
Mount Rushmore, na een hoop geschuif
beeldhouwer overleed plotseling in maart
promoten
met fondsen en politiek gekrakeel. De
1941. Zijn zoon Lincoln, toen al twee jaar
voorstel
Dakota
in
Vier
om
door middel van een nationaal monu‑
berg
Lakota
vervangend hoofdopzichter omdat zijn
ment in de natuur, was hij onmiddellijk
namelijk een zeer heilige plaats, waar chief
in
kwestie
was
voor
de
vader constant op zoek was naar geld in
enthousiast.
Black Elk had gerust tijdens een spirituele
Washington, legde de laatste hand aan het
Borglum koos voor Mount Rushmore,
reis
monument.
een
granieten
geweldenaar
die
niet
die
eindigde
Harney’s
Peak.
op
Toch
het
nabijgelegen
konden
talloze
Na
het
uitbreken
van
de
Tweede Wereldoorlog en het feit dat de had
de
alleen solide genoeg was, maar ook nog
protesten niet voorkomen dat drilboren
eens prachtig in de zon lag. Als onder‑
op 4 oktober de eerste gaten in de berg
overheid in al haar wijsheid besloten dat
werp
maakten. In 1934 werd het eerste beeld
Mount Rushmore af was.
had
hij
vier
presidenten
in
zijn
kunstenaar
was
overleden,
hoofd, allen vanwege hun invloed op
onthuld, dat van George Washington, en
het
zeven jaar later volgde het laatste, het
Heilige heuvels
George Washington verdiende een plek
hoofd
Kort
als de eerste president van het land, de
veertien jaar die het project in totaal in
Amerikaanse
beslag
Ziólkowski
land
vader
in
van
de
de
voorliggende
Verenigde
150
Staten.
jaar.
Het
van
Abraham
had
Lincoln.
genomen,
hadden
In
de
zo’n
daarop
kreeg
de
beeldhouwer een
brief
heidsverklaring leverde de derde presi‑
zes
simpel: “Mijn medechiefs en ik wilden
dent, Thomas Jefferson, zijn plek op de
Daartussen zorgden het weer en vooral
de
berg
op.
de
Theodore
Onafhankelijk ‑
Roosevelt
wordt
jaar
aan
het
monument
gewerkt.
blanke
graag
laten
1948 kroop Ziólkowski daarom uit een
derschap tijdens de economische boom
Grote Depressie voor felbegeerde banen
gare
die Amerika rond 1900 meemaakte én
zorgde, drukte de financiering ervan de
Thunderhead Mountain en startte zijn
om zijn liefde voor de natuur. De aan‑
overheid zwaar op de maag. Borglum
versleten dieselgenerator. Met touwen,
wezigheid
ten
vocht als een tijger voor zijn levenswerk
beitels, boren en dynamiet op zijn rug
herstel
en moest dientengevolge veel concessies
beklom de veertigjarige voor de eerste
slotte,
van
onverschrokken
Abraham
symboliseert
Lincoln,
Amerika’s
lei‑
groene
legertent
heeft.”
de
roodhuid
zijn
helden
dat
overheidsbemoeienissen voor vertraging.
om
grote
weten
stelde
Want hoewel Mount Rushmore tijdens de
geroemd
ook
Lakotachief
Henry
Standing
van
De
van
vierhonderd arbeiders feitelijk meer dan
opstellen
Bear.
Pools‑ Korczak
onderaan
Deze gaten worden voorzien van ontstekingskoord, dichtgestopt
Nadat het grove werk is gedaan, worden de details met een
met kleine steentjes en achter elkaar ontstoken
speciale lasbrander verfijnd en gladgemaakt
66 - Kijk op www.meridiantravel.nl
In
!achtergronden keer de ladders die hij, in de 34 jaar die
werk op de berg voort. Zo had hij het
dromers. Want als Crazy Horse uitein‑
zouden
immers gewild, want Ziólkowski’s laat‑
delijk in voltooide glorie over ‘zijn’ land
volgen,
ontelbare
malen
zou
beklimmen.
ste
De keuze voor Crazy Horse lag enigs‑
waren:
zins
Maar
voor
de
hand.
De
Lakota
kozen
hem omdat deze held niet alleen strijd‑
woorden “Je
doe
voor
moet het
op
zijn de
langzaam,
vrouw berg
Ruth
werken.
zodat
je
het
goed doet.” Dat het op zijn minst nog
uitkijkt, kijkt Korczak Ziólkowski met opgeheven
over
hoofd
zijn
schouder
mee. South Dakota is natuurlijk gebaat bij het
baar, maar ook zorgzaam, wijs en toe‑
zestig jaar duurt voordat Crazy Horse
monument, af of niet. Het is niet alleen
gewijd was en een tragische dood stierf
Memorial eindelijk af is, moge duidelijk
een
perfect
een‑tweetje
met
Mount
de
zijn. En dat vindt niemand hier echt erg:
Rushmore,
berg komt dan ook straks een steige‑
In de loop der jaren is de wilskracht om
hoeksteen
rend, snoevend paard met daarop een
deze berg te verzetten nauwelijks afge‑
Places’‑campagne die het toerisme pro‑
nomen,
moot.
die
zijn
leven
metaforische die
met
onwaardig
versie
opgeheven
van
was.
Uit
Crazy
alle
tegenslagen
en
Ook
is
het
een
‘Great
van
belangrijke Faces‑Great
belang
dat
de
strakke
verzet. Dit ongelooflijke project is daar‑
Lakota deze plek behouden en kunnen
om boven alles een groot eerbetoon aan
zien
Ziólkowski verwees hiermee naar een
de wilskracht van niet een, maar twee
van vooruitgang en eerherstel.
gehad
zou
eeuwige
hebben,
probleem
die
de
en
ondanks
ook
de
blik zijn linkerarm naar de einder heft.
woordenwisseling
hoofd
Horse
maar van
chief
symbool tussen
als
zogenaamd
bastion
ooit het
En zo kan het gebeuren dat twee van
blanke
Amerika’s meest bekende monumenten
voor
de
groeien,
Amerikanen en de Lakota. Want toen
praktisch
een
verrijzen. Alle problemen en tegenstand
blanke
hem
ooit
smalend
vroeg:
elkaar
zonlicht
ten
“Mijn
bezoekers uit het hele land op één plek,
land is waar mijn doden begraven lig‑
waar ruimte is voor herdenking en dis‑
gen.”
cussie tegelijk. Waar geschiedenis ruim
eenvoudig:
Nadat Ziólkowski in 1982 overleed, zet‑
Overzicht van het ambitieuze project, dat nog zeker zestig jaar gaat duren
68 - Kijk op www.meridiantravel.nl
eerbetonen
baan maakt voor de toekomst, gesym‑
Een perfect een‑tweetje
ten zijn vrouw Ruth en de kinderen het
beide
het
Chief
Horse
verenigen
in
“Waar is je land nu dan?” antwoordde Crazy
spijt,
naast
boliseerd door de vijf leiders die hier Korczak Ziólkowski
naar de hemel reiken. En de twee visi‑ onairs, die bergen voor ze verzetten.
n
Na en voor
Praktische informatie Mount Rushmore & Crazy Horse Ligging & bereikbaarheid Mount Rushmore National Memorial en
Beeld van Gotzun Borglum
(laatste maandag in mei) en Labor Day (eerste maandag in september) houden ze
Crazy Horse Memorial liggen beide in in het
hier bovendien open huis, met extra festi-
zuidwesten van de staat South Dakota, in
viteiten, een Indiaanse-kunstmarkt en grote
het noorden van de Verenigde Staten.
explosies voor het publiek.
Rapid City is het dichtstbijzijnde vliegveld, te bereiken vanaf de luchthavens van
Accommodaties
Minneapolis/St. Paul, Chicago en Denver.
Het dichtstbijzijnde plaatsje is Custer, waar
Deze worden door dagelijkse vluchten ver-
een kleine keur aan hotels, motels en B&B’s
bonden met Schiphol.
in een gezellige ambiance te boeken is.
Vervoer
Meer informatie
Crazy Horse Memorial ligt aan de US
Op www.crazyhorse.org vind je allerhande
Highway 16/385, op ongeveer 25 kilometer
nieuws,
achtergronden
en praktische
zaken. Ook zie je live hoe het werk aan het
van Mount Rushmore National Memorial, dat aan Highway 244 ligt.
22:00 uur geopend, ’s winters sluit het om
Memorial er bijstaat op een webcam. De
20:00 uur. Ze sluiten hier de dag af met een
site van de National Park Service vertelt je
Klimaat & beste reistijd
verlichtingsceremonie, voorafgegaan door
alles over Mount Rushmore op
De staat South Dakota heeft warme zomers
een korte film, het gezamenlijk zingen van
www.nps.gov/moru/
en koude, sneeuwrijke winters. De tempera-
het volkslied en het strijken van de vlag.
turen liggen gemiddeld tussen -10 graden
Van mei tot en met augustus vindt deze
Meer weten over de omgeving? De interac-
Celsius in de winter en gemiddeld 23 gra-
ceremonie om 21:00 uur plaats, in septem-
tieve en zeer overzichtelijk site van South
den Celsius in de zomer. In de praktijk kun
ber gebeurt dat een uurtje eerder.
Dakota Tourism – www.travelsd.com – is
je geen peil trekken op welk weer er komen
Het complex rond Crazy Horse Memorial is
een voorbeeld voor de rest; voor foto’s,
gaat; het kan binnen een halve dag
in de zomermaanden dagelijks open vanaf
video en heel veel informatie over de staat
omslaan. Mei tot en met september zijn het
zeven uur ’s ochtends en sluit nadat de
en haar attracties is dit de enige stop die je
meest geschikt om naar South Dakota af te
lasershow is afgelopen. In de winter kun je
hoeft te maken. Tot slot is het boek Begraaf
reizen, waarbij de lente en zomer het natst
het geheel van 08:00-17:00 uur aanschou-
Mijn Hart Bij De Bocht Van De Rivier van
zijn en in de herfst de Indian Summer toe-
wen. Toegang kost tien dollar per persoon.
Dee Brown, ISBN 9062657095, een goede
slaat.
Van half oktober tot en met mei is de toe-
manier om meer te weten te komen over
gang gratis als je per persoon drie blikken
Crazy Horse, Sitting Bull en de slachtpartij
Openingstijden & prijzen
voedsel meeneemt voor de lokale liefdadig-
bij Wounded Knee. Van dit aangrijpende
Mount Rushmore National Memorial is gra-
heidsorganisatie. Indianen, actieve militai-
boek is in Amerika in 2007 een miniserie
tis toegankelijk, maar parkeren kost tien
ren en scouts mogen altijd gratis naar
gemaakt, getiteld Bury My Heart At
dollar. Het Memorial is ‘s zomers van 08:00-
binnen.
Wounded Knee, die bij de betere importzaken op DVD verkrijgbaar is.
De verschillende stadia van het beeld door
Evenementen
de jaren heen
De dag bij uitstek om Mount Rushmore te bezoeken, is natuurlijk Independence Day. Een dag eerder, op 3 juli, vindt er onder meer een spectaculair vuurwerk plaats, gevolgd door allerlei activiteiten en muziek op de dag zelf. Wie op de arm van Crazy Horse wil staan, moet in het eerste weekend van juni meedoen aan de zogenaamde Volksmarch, waarbij jaarlijks zo’n vijftienduizend mensen de tien kilometer naar het Memorial wandelen. Elke Memorial Day
Kijk op www.meridiantravel - 69