Monument: Meerssen, R.K. Kerk H. Jozef Arbeider

Monument: Meerssen, R.K. Kerk H. Jozef Arbeider REGISTER Monumentnummer Identificatienummer Basisregistratie Provincie Gemeente Plaats Straat/huisnummer Postcode Kadastrale aanduiding Datum inschrijving in register beschermde monumenten Datum, deel en nummer van inschrijving in openbare registers Aanduiding of korte omschrijving Complexonderdeel van complex [naam of complexnummer]

532029 938100000007620 938100000007621 (sacristie en klokkentoren) Limburg Meerssen Meerssen Pastoor Dominicus Hexstraat 25 en 67 6231 HE Meerssen E1

Kerkgebouw

KENNIS: WAARDERING I Cultuurhistorische waarde: belang van het object/complex 1. als bijzondere uitdrukking van (een) culturele, sociaaleconomische en/of bestuurlijke/beleidsma tige en/of geestelijke ontwikkeling(en); 2. als bijzondere uitdrukking van (een) geografische, landschappelijke en/of historisch-ruimtelijke ontwikkeling; 3. als bijzondere uitdrukking van (een) technische en/of typologische ontwikkeling(en); 4. wegens innovatieve waarde of pionierskarakter; 5. wegens bijzondere herinneringswaarde. II Architectuur- en kunsthistorische waarde: (bijzonder) belang van het object/complex 1. voor de geschiedenis van de architectuur en/of bouwtechniek; 2. voor het oeuvre van een bouwmeester, architect, ingenieur of kunstenaar; 3. wegens de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp;

De kerk is een goed voorbeeld van de centrale positie die bij de ontwikkeling van stadsuitbreidingen aan kerkelijke voorzieningen binnen de wijken werd toegekend

De kerk is van belang voor het oeuvre van H. Koene en Charles Eyck, als ook voor de kunstenaars Daan Wildschut, Piet Killaars, Frans Gast De kerk heeft een grote kunsthistorische waarde omdat hij is ontworpen door een beeldend kunstenaar (Charles Eyck) ondersteund door een architect (H. Koene). De kunstenaar was een belangrijke vertegenwoordiger van de Limburgse school samen met Joep Nicolas en Henri Jonas. De bloeiperiode van de Limburgse school was ten tijde van de bouw van de kerk voorbij maar desalniettemin is de vertaling van dit kunstenaarschap in een gebouw van groot belang als aanvulling op dit oeuvre. Naast Charles Eyck hebben ook andere toonaangevende kunstenaars uit de regio aan de kerk meegewerkt. Duidelijk is ook de invloed te zien van de Duitse kerkbouw in die periode. De kerk kan dan ook met recht als een ‘gesamtkunstwerk’ worden beschouwd.

4. wegens het bijzondere materiaalgebruik, de ornamentiek en/of monumentale kunst; 5. wegens de bijzondere samenhang tussen exterieur en interieur(onderdelen). III Situationele en ensemblewaarde 1. betekenis van het object als essentieel (cultuurhistorisch, functioneel en/of architectuurhistorisch en visueel) onderdeel van een complex; 2. a. bijzondere, beeldbepalende betekenis van het object voor het aanzien van zijn omgeving; b. bijzondere betekenis van het complex voor het aanzien van zijn omgeving, wijk, stad of streek; 3. a. bijzondere betekenis van het complex wegens de hoogwaardige kwaliteit van de bebouwing in relatie tot de onderlinge historisch-ruimtelijke context en in relatie tot de daarbij behorende groenvoorzieningen, wegen, wateren, bodemgesteldheid en/of archeologie; b. bijzondere betekenis van het object wegens de wijze van verkaveling/ inrichting/ voorzieningen. IV Gaafheid en herkenbaarheid: belang van het object/complex

De kerk is architectuurhistorisch waardevol vanwege de zorgvuldig toegepaste materialen, detaillering en constructie

De kerk is stedenbouwkundig van belang, met name vanwege de markante toren en de interessante schikking van de verschillende bouwdelen. Kerk toren en pastorie liggen op een ruim perceel in het hart van de wijk. Zowel de ruimtelijke samenhang van de gebouwen, plein en de bijbehorende groenvoorzieningen als het ensemble in samenhang met de directe omgeving hebben een belangrijke stedenbouwkundige waarde.

1. wegens de architectonische gaafheid en/of herkenbaarheid van ex- en/of interieur; 2. wegens de materiële, technische en/of constructieve gaafheid; 3. als nog goed herkenbare uitdrukking van de oorspronkelijke of een belangrijke historische functie; 4. wegens de waardevolle accumulatie van belangwekkende historische bouwen/of gebruiksfasen; 5. (van specifiek het complex) wegens de gaafheid en herkenbaarheid van het gehele ensemble van samenstellende onderdelen (hoofd- en bijgebouwen, hekwerken, tuinaanleg e.d.); 6. in relatie tot de structurele en/of visuele gaafheid van de stedelijke, dorpse of landschappelijke omgeving. V Zeldzaamheid 1. belang van het object/complex wegens absolute zeldzaamheid in architectuurhistorisch, bouwtechnisch, typologisch of functioneel opzicht; 2. uitzonderlijk belang van het object/complex wegens relatieve zeldzaamheid in relatie tot één of meer van de onder I t/m III genoemde kwaliteiten.

Er hebben nauwelijks wijzigingen plaatsgevonden bij inen exterieur Daardoor is de kerk vrijwel volledig gaaf gebleven.

De kerk is nog als parochiekerk in gebruik.

De dagkapel uit 1984 is van belang als latere toevoeging aan het ontwerp ten behoeve van het gebruik.

De kerk is een van de beste voorbeelden uit deze periode van een gezamenlijk ontwerp van architect en beeldend kunstenaar.

Onderdelen zonder monumentale waarde: - Exterieur - Interieur Receptiegeschiedenis, prijzen e.d. Overige

KENNIS: FEITENVERZAMELING Oorspronkelijke functie

Religieuze gebouwen,

Typologie Huidige functie (met jaartal)

kerk met klokkentoren Kerkgebouw (2012)

Naam object Stijl/stroming Bouwtijd (ook de planfase)

R.K. Kerk Heilige Jozef Arbeider Traditionalisme, functionalisme 1957 (opdracht), 1958 (eerste spade, eerste steen), 16 mei 1959 (ingezegend), 13 mei 1959 (consecratie)

Architect(en)/ontwerper(s)

Charles Eijck (ontwerp), Harry Koene (bouwtechnische uitvoering ontwerp) Bouwbedrijf P. Smeets en Zn.

Uitvoerder (aannemer e.d.) Opdrachtgever Exterieur

Bouwpastoor H.W.J. Creusen De kerk bestaat uit vijf samengestelde bouwvolumes; entreeportaal met zangtribune en dagkapel, kerkzaal en doopkapel, koor en kinderkapel, sacristie en klokkentoren. De gevels zijn rijk gedecoreerd met onder meer (betonnen) reliëfs en raamopeningen voorzien van glas-in-lood. De hoogte en de afsluiting van de gevels variëren. Het smalle hoge entreegebouw met op de begane grond de entree en de dagkapel (1984) en op de verdieping de zangtribune 1957) heeft een rechthoekige plattegrond, bestaande uit twee bouwlagen onder een overstekend lessenaarsdak, ondersteund door vier, vierkante betonnen kolommen. Onder de luifel een decoratieve vloer vervaardigd uit beton met keramische bouwfragmenten. De vloer leidt naar de teruggelegen hoofdingang in de zuid westgevel bestaande uit gegoten

bronzen deuren. Het dak is gedekt met Italiaanse pannen. De bakstenen gevels zijn gesloten. De noord westgevel is gedecoreerd met twee betonnen reliëfs. De hoge kerkzaal met rechthoekige plattegrond wordt afgesloten door een flauw hellend zadeldak met aan de zuidzijde een lage zijbeuk met doopkapel, bestaande uit een bouwlaag en afgesloten door een plat dak. Aan de noord westzijde het entreegebouw. De noordoostgevel is geheel gesloten. Aan de zuidoostzijde het koor met kinderkapel. Boven de gesloten zuidgevel van de zijbeuk, voorzien van betonnen reliëfs, een betonnen gevel voorzien van regelmatig verdeelde vierkante, ruitvormige en kruisvormige openingen gevuld met glas-in-loodramen. De gevel wordt aan de bovenzijde afgesloten door een betonnen fries met figuren in bas-reliëf. Koor en kinderkapel aan de zuidoostzijde van de kerkzaal zijn ondergebracht in een langgerekt hoog bouwvolume met rechthoekige plattegrond, afgesloten door een lessenaarsdak en gedekt met Italiaanse pannen. Uiterst rechts in de zuidwestgevel is een dubbele houten deur als entree tot de kinderkapel. Linksboven in de gevel een rond raam met glas-in-lood en een kruis als bekroning van de gevel. De gesloten zuidgevel is hoger opgetrokken. De rechterhelft van de zuid oostgevel is gesloten met siermetselwerk in reliëf ter plaatse van het koor, een boogvormige rij bakstenen bekroond door een kruis. In het linker deel van de gevel een tweetal vierkante raamopeningen voorzien van glas-in-lood. In de noord oostgevel boven de sacristie bevindt zich een rond raam voorzien van glas-in-lood. De sacristie is gelegen in het verlengde van het koor met een rechthoekige plattegrond, bestaande uit een bouwlaag afgesloten door een lessenaarsdak, tegengesteld gesitueerd aan dat van het koor en de kinderkapel. In de gevels van de sacristie rechthoekige, staande raamopeningen met glas-in-lood. Tegen de noordwestgevel een bakstenen schoorsteen, aan de westzijde geflankeerd door een smal staand stalen raam. De klokkentoren is verbonden met de sacristie door een tussenlid. De toren met rechthoekige plattegrond is opgetrokken in baksteen, bekroond door een smeedijzeren engel met kruis. De gevels zijn grotendeels gesloten met een enkele kleine raamopening per verdieping, met bovenaan grotere galmgaten. Naast de galmgaten de wijzerplaat van het uurwerk. gebouw, constructietechniek

Het merendeel van de gevels is opgetrokken in geelgrijze getrokken mondsteen in wild verband, platvol gevoegd.

Interieur (indeling)

De binnenwanden van het entreeportaal zijn uitgevoerd in schoon metselwerk met op de vloer een vrijstaande natuurstenen/ betonnen wijwaterbekken. Twee glasdeuren in een stalen kader voorzien van een religieuze decoratie geeft toegang tot de kerkzaal. De Dagkapel is eveneens toegankelijk vanuit het entreeportaal en is met behulp van een glazen wand met gordijn gescheiden van de kerkzaal. De twee paddenstoelvormige kolommen in deze ruimte ondersteunen de zangtribune met orgel. Het horizontale plafond van de kerkzaal is voorzien van meerdere identieke plafondlampen gevat in een decoratieve krans van pijlen in stucwerk. Tegen de wit gepleisterde noord oostgevel een muurschildering. De kerkzaal wordt van de zijbeuk gescheiden door een betonnen latei ondersteund door vierkante kolommen. In de zijbeuk twee betonnen biechtstoelen. De biechtstoelen worden gevormd door een vrijstaande gebogen wand van grindbeton met centraal in de wand geplaatst, een korfboogvormige houten deur. In de muur ingemetselde kruiswegstaties die doorlopen in de gevel van de kinderkapel, waarvoor wederom een biechtstoel. De banken van de kerkzaal onderscheiden zich van de overige banken in vormgeving. Het plafond van de kinderkapel volgt de vorm van het lessenaarsdak, is wit gepleisterd en voorzien van een decoratieve lattenconstructie direct onder het plafond. Aan het plafond meerdere hanglampen met gedecoreerd snoer met aan het uiteinde piramidevormige lichtkapjes. Het plafond van de kinderkapel loopt door boven het koor. Het priesterkoor is verhoogd en afgewerkt met gepolijst Petit Granit. Het verhoogde koor wordt aan weerszijden geflankeerd door een organische gevormde preekstoel van grindbeton met daarop de bronzen letters AANHOORT en VOLBRENGT. Op het priesterkoor bevindt zich een natuurstenen altaartafel met op het hoogkoor een tweede natuurstenen altaartafel. De overige attributen op het priesterkoor zijn als roerend aan te merken. In de sacristie bevinden zich meerdere ruimten voorzien van vaste kasten voor de liturgische gewaden. De plafonds zijn voorzien van hardboard.

interieur, techniek en materialen

De bakstenen binnenmuren zijn wit gepleisterd. De plafonds zijn afgewerkt met akoestisch pleisterwerk. De betonnen wand met lichtopeningen aan de binnenzijde is geïsoleerd ter voorkoming van condens. De vloeren zijn vervaardigd van platen breukmarmer met voegen van donkere terrazzo. In de dagkapel, kerkzaal en kinderkapel staan houten banken vastgenageld op een houten ondervloer

Gebruikte materialen: Beton, Midden-Europees dennenhout, vurenhout, dakleer, dakvilt, klinkers, handvormsteen, gezoet en gepolijst hardsteen, breuk marmer, terrazzo, hard gebakken tegels, vuurkleitegels, kunstharstegels, spritsen, verglaasde vensterbanktegel, zachtboard platen, houtwolplaten, astrikraft, stalen buitenramen, stalen spanten, lood, zink, gesmoorde Italiaanse pannen, securit glas, kristalglas, dubbel dik blank glas, stopverf, standolieverf, Kunstwerken/orgels/ gedenktekens/meubels die onderdeel zijn van het monument nr. 1 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Datering Afmetingen nr. 2 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling

Datering Afmetingen nr. 3 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Datering Afmetingen nr. 4 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling

Ramen Glas-in-lood Zuid westgevel kerkzaal Charles Eyck Nieuwe Testament, scenes uit het leven van Christus volgens Lucas, Johannesevangelie, Handelingen van de apostelen. 1959 Vierkante, kruisvormige en ruitvormige openingen Raam Glas-in-lood Zuid westgevel kinderkapel Daan Wildschut Zittende Christus met een boek in zijn handen waarop een Alfa en Omegateken, in een ingesnoerde mandorla met de evangelistensymbolen rondom, elk met een boek. 1959 Rond Raam Glas-in-lood Noordoostgevel koor Charles Eyck Kruisafname met dobbelstenen en doornenkroon op de voorgrond 1959 Rond Muurschildering Muurschildering/ polychroom kerkzaal Charles Eyck Goede herder op een achtergrond van een vis, opgebouwd uit banderolles met teksten: PASTOR BONUS/ BONITAS/ AUCTOR VITAE/ VIA NOSTRA/ FORTITUDO MARTIRUM (sic)/ DEUS NOSTER. Achter

Datering Afmetingen

Christus de tekst: ICHTUS. Links in de afbeelding een mand met vijf broden en twee vissen Wandvullend

nr. 5 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Datering Afmetingen

Muurschildering Muurschildering DOOPKAPEL

nr. 6 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling

Deur hoofdingang Brons/ gegoten Noordwestgevel entreegebouw

Datering Afmetingen

Charles Eyck Mozesfiguur

Frans Gast Links negen panelen met afbeeldingen uit het oude testament: geboorte van eva, verdrijving van adam en eva, ark van Noë, Abraham en Melchesidech, Mozes en de koperen slang, David en de profeet Nathan, Mozes slaat water op de rots, Elias op de vurige wagen. Rechts negen panelen met afbeeldingen uit het nieuwe testament: annunciatie, geboorte te Bethlehem, doop van Christus in de Jordaan, genezing van de blindgeborene, goede herder, wonderbare visvangst, judaskus, calvarie, verrijzenis. Handgrepen in de vorm van een olifantenkop met omhoog gekrulde slurf 1959

nr. 7 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Datering Afmetingen

Reliëfs Keramiek Ingemetseld in kolommen zijbeuk

nr. 8 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Datering Afmetingen Stijl

Orgel

nr. 9 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het

Reliëfs beton Buitengevels

Piet Killaars Twaalf apostelen 1959

Zangtribune

In 1973 geplaatst, afkomstig uit Brunssum

beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling

Datering Afmetingen Stijl nr. 10 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling

Datering Afmetingen Stijl

Frans Gast Vogel; Christuskop; duif en een oor (influistering door de heilige geest); banderol met drie spijkers; INRI; kruis met drie kruisjes eromheen; staande Jozef op timmergereedschap met in zijn handen een zaag; Christusmonogram met gestileerde ankers; vis met de tekst ICHTUS; Agnus Dei; monogram A met een kruis; Christusmonogram met alfa en omega; leeuw; IXTUS symbool; Lam Gods 1959

Twee ramen Glas-in-lood Zuidoostgevel kinderkapel Atelier G. Mesterom jr. Raam 1: Afbeelding van christus die een aantal kinderen naar zich toe laat komen, geflaneerd door vogels en schapen. Raam 2: non figuratief 1997, gesigneerd DESIGN G. MESTEROM/ OTTAWA CANADA 1997/ ATT MESTEROM


Banken hout Kerkzaal, kinderkapel, dagkapel


Biechtstoelen Beton Kerkzaal, kinderkapel

nr. 13 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Datering

Verlichting Glas, stuc, textiel Kerkzaal, kinderkapel

Banken 1959 (Kerkzaal, kinderkapel), 1984 (dagkapel)

1959

Twee verschillende vormen 1959

Afmetingen nr. 14 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling

Datering Afmetingen Stijl nr. 15 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling

Datering Afmetingen Stijl

Doopvont Natuursteen/ koper Doopkapel Charles Eyck Cilindrische onderbouw met daarop een gebouchardeerde cilindrische cuppa met een heilig putje en een waterbekken. Afgesloten door een koperen deksel. Tekst: LEVEN WEKKEND WATER ZAL IK U GEVEN. 1959

wijwaterbekken Natuursteen Entreeportaal Charles Eyck Ruw behakte staander met daarboven een cilindrische cuppa met in reliëf een ark van Noë, een duif met palmtak, een kruis met alfa en omega en een hart met een kruis. 1959


Preekstoel Beton Koor


Windvaan IJzer Klokkentoren

nr. 18 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling

Klokken

Preekstoel 1959

Charles Eyck Engel met kruis 1959

Klokkentoren

Datering Afmetingen Stijl nr. 19 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Datering Afmetingen Stijl

uurwerk


Gedenksteen natuursteen Entreeportaal

nr. 21 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Datering

Twee ramen Glas-in-lood Sacristie

Afmetingen Stijl nr. 22 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Datering Afmetingen Stijl

Klokkentoren

G. Mesterom jr. Non figuratief 1997, gesigneerd: G. MESTEROM STUDIO’S/ OTTAWA CANADA

Altaartafels (roerend?) Natuursteen Priesterkoor Charles Eyck Tafel 1959

Groen erfgoed: beplanting Stedenbouwkundige ligging, situering

De kerk ligt op een centraal punt in een nieuwbouwwijk ten noordwesten van het centrum van Meersen.

Archeologische relevantie ondergrond

De kerk ligt voor zover bekend niet op een terrein van archeologische waarde.

Geschiedenis

Als gevolg van de bouw van een uitbreidingswijk aan de westzijde van Meerssen in 1950 werd in 1953 besloten tot een derde parochie in Meerssen, opgericht in juli 1955. H.W.J. Creusen werd benoemd tot bouwpastoor. In hetzelfde jaar werd een noodkerk in gebruik genomen opgebouwd uit een tweetal barakken uit Swalmen. De patroonheilige werd volgens parochieannalen overgenomen van de speeltuinvereniging met dezelfde naam. In 1954 werd de Jozefverering door de paus vergroot door 1 mei als zijn naamdag te vieren, gezien de toevoeging Arbeider. De kerk was in twee delen ingericht, zodat ook een kleuterschool hier onderdak kreeg. Een pastorie van de hand van H. Koene werd opgeleverd in 1957 en werd direct door Creusen betrokken. In hetzelfde jaar kreeg Charles Eyck van de bouwpastoor de opdracht, om samen met architect Harry Koene een kerk te ontwerpen.

Roerende objecten van belang voor het gebouw Relevante wijzigingen

1984 inrichting dagkapel

Bezocht

Mw. Drs. W.M.M. van Bers, drs. A. Reinstra, drs. B. de Vries (17 augustus 2012)

Overige

KENNIS: BRONNEN Primaire bronnen, kaarten, literatuur, documentatie, websites Nr. 1

Nr. 10 Nr. 11

Dr A. Jacobs en Drs. A.A. Wiekart, Kerken na 1940. Inventarisatie en waardenstelling kerkelijke bouwkunst na 1940, Roermond Stichting Monumentenhuis Limburg, 2003. G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht) Ad van Gils, Kerk St Joseph-Arbeider: middelpunt van geloof en christelijke kunst, Meerssen 1995 Jos H. Poels, Ware schoonheid of louter praal, de bisschoppelijke bouwcommissie van Roermond en de kerkelijke kunst van Limburg in de twintigste eeuw, 2001 stichting historische reeks Maastricht. Thunnissen, A.W.P., Een nieuwe kerk te Meerssen, Katholiek Bouwblad 24 (1957), 13, 193-198 Thunnissen, A.W.P., De nieuwe kerk te Meerssen’, Katholiek Bouwblad 26 (1958-1959), 23, 353-357 Tuynman, G., ‘Bij drie Nederlandse Kerken: kerk te Meerssen’, Bouwkundig Weekblad 79(1961)3, 45-46 5257 Bouwkundig Weekblad 1961, p. 45-46 en 52-57 (plattegrond, tekening, foto) Prof.dr. G.van der Leeuwstichting "Lijst van Nederlandse kerken 1945-1963" Lijst RK-kerken van L. Dubbelaar www.kerkgebouwen-in-limburg.nl

Interviews bewoners, gebruikers

Jaap Zomerplaag (gem Meerssen), Jan de Waal (Kerkbestuur)

Nr. 2 Nr. 3 Nr. 4

Nr. 5 Nr. 6 Nr. 7 Nr. 8 Nr. 9

Monument: Meerssen, R.K. Kerk H. Jozef Arbeider

Recommend Documents