Module 2: Stoornissen in de vitale functies (vervolg) Het zieke slachtoffer. Bewustzijnsstoornissen. Inleiding

OPLEIDING

HULPVERLENING VOOR REISLEIDERS

OPLEIDING

HULPVERLENING VOOR REISLEIDERS

Toerisme Vlaanderen, i.s.m. AVICENNA, AVICENNA, medische opleiding en consultancy

Inleiding

Module 2: Stoornissen in de vitale functies (vervolg) Het zieke slachtoffer

Toerisme Vlaanderen, i.s.m. AVICENNA, AVICENNA, medische opleiding en consultancy

Bewustzijnsstoornissen
De mens is een geoliede machine waarin talrijke processen op elkaar inspelen.
Ongeval, ziekte of omgevingsfactoren kunnen de harmonie verstoren.
In deze module behandelen we:
Stoornissen in de vitale functies (vervolg)
Het zieke slachtoffer


Algemeen handelen:
Volg de algemene principes van de benadering van een noodsituatie.
Primordiaal: zorg voor vrije luchtweg.
Achterhaal wat er gebeurde.

Bewustzijnsstoornissen
Wat? Gestoorde werking van de hersenen.
Ernst
Verlaagd bewustzijn:
Het S.O. is versuft, verward, vertoont vreemd gedrag.
Bewusteloos:
Het S.O. lijkt diep te slapen.
Het S.O. reageert niet op aanspreken of uitwendige prikkels.

Syncope
Mogelijke symptomen die syncope voorafgaan:
zwak en onwel
ziet zwarte vlekken
bleek
zweterig
Symptomen bij te laat ingrijpen:
S.O. valt bewusteloos.
S.O. voelt koud aan.
Hartslag is eerst traag, daarna iets sneller.

Syncope
Wat? Kortstondig en plots bewustzijnsverlies door tijdelijk zuurstoftekort in de hersenen.
Mogelijke oorzaken:
heftige emoties
pijn
plotse verandering van lichaamshouding
lang rechtop staan
te lang in warmwaterbad liggen

Syncope
Handelen
Leg S.O. op de rug.
Zorg voor vrije luchtweg.
Controleer vitale functies.
Leg eventueel koude kompressen op voorhoofd en nek. S.O. is terug bij bewustzijn:
Laat S.O. zeer geleidelijk rechtop zitten.

CVA

CVA

(cerebrovasculaire aandoening)

(cerebrovasculaire aandoening)


Wat? Stoornis in de doorbloeding van de hersenen.
Oorzaken:
geleidelijke ontstane vernauwing van de bloedvaten;
een spontane bloeding.
Gevolg: onvoldoende zuurstoftoevoer naar de hersenen.

CVA (cerebrovasculaire aandoening)
Handelen
Plaats het S.O. in halfzittende houding.
Zorg voor een vrije luchtweg.
Controleer de vitale functies.
Verwittig gespecialiseerde hulp.
Stel het S.O. gerust.
Voer de FAST test uit.


Mogelijke symptomen:
onstabiele manier van lopen
enkelzijdige spierverzwakking of spierverlamming
plotse stekende hoofdpijn
verwardheid
ev. ongelijke pupillen
bewustzijnsdaling of bewusteloosheid

De FAST test F (face / gezicht) A (arm) S (spraak) F (face / gezicht) Vraag om tanden te laten zien. A (arm) Vraag beide armen voor zich uit te strekken. S (spraak) Vraag om iets te zeggen. T (tijd) Probeer te weten te komen hoe lang deze klachten al duren.

T (tijd)

Epilepsie
Wat? Een tijdelijke storing in de prikkelgeleiding van de hersenen
Oorzaken:
eerder opgelopen infectie
eerder gebrek aan zuurstof
eerder opgelopen hersenschudding vaak een structureel probleem

Epilepsie
Symptomen veralgemeende aanval:
Voorteken: plotse gewaarwording
Gespannen fase:
S.O. valt.
Alle spieren worden opgespannen.


Schokkende fase:
Afwisseling tussen spierspanning en –ontspanning.


Ontspanningsfase:
Afname van de spierspanning tot volledige rust.

Epilepsie
Soorten
grand mal (veralgemeende aanval)
gelokaliseerde aanval
psychomotorische aanval
petit mal

Epilepsie
Handelen - tijdens de aanval:
Werk bewegingen niet tegen.
Maak omgeving rond S.O. veilig.
Nooit iets tussen tanden steken.

Epilepsie
Handelen - na de aanval:
Vitale parameters controleren.
Rustige omgeving voorzien en discretie bewaren
Gespecialiseerde hulp vragen bij:
een eerste aanval
bijkomende letsels
status epilepticus
een aanval langer dan 10 min.
verstoorde hartwerking of ademhaling

Zonneslag / hitteslag Zonneslag Hitteslag
Oorzaken:
Oorzaken:
langdurige
onaangepaste kledij bij blootstelling aan extreme warmte; direct zonlicht;
langdurige fysieke
in slaap vallen inspanning; tijdens zonnebaden;
zware inspanning door
lange trektochten in ongetrainde en niet felle zon. geacclimatiseerde reizigers.

Zonneslag / hitteslag Zonneslag
Wat?
ontregeling van het warmtecentrum;
veroorzaakt door directe zonnestraling op het hoofd.

Hitteslag
Wat?
te lang verblijven in een te warm milieu:
belemmering van het zweetproces.

Zonneslag / hitteslag Zonneslag Hitteslag
Symptomen:
Symptomen:
niet meer zweten
rood aangezicht en droge huid
vlugge en plotse lichaamstemperatuur
snelle hartslag
snelle hartslag
hoofdpijn en duizeligheid
snelle hijgende
dorst ademhaling
braakneigingen
stuipen
bewusteloosheid
bewusteloosheid

Zonneslag / hitteslag Zonneslag Hitteslag
Handelen
Handelen
Haal S.O. uit de zon.
Trek de kledij van het slachtoffer uit.
Controleer de vitale functies.
Controleer de vitale functies.
Breng het S.O. in een halfzittende houding.
Koel het S.O. voorzichtig af (besprenkelen met
Leg koude kompressen water). op het voorhoofd.
Zorg voor een vrije
Vraag gespecialiseerde luchtweg. hulp.
Vraag gespecialiseerde hulp.

Zonneslag / hitteslag
Preventie:
Drink veel water.
Gebruik extra zout bij de maaltijd.

www.avicenna-group.be

Koudebevanging
Wat? Lichaamstemperatuur daalt onder de normale waarde
Mogelijke symptomen:
S.O. voelt koud aan
S.O. rilt en beeft
lusteloosheid, slaperigheid
verminderde lichaamsreactie
bewustzijnsdaling
trage hartslag en ademhaling

Koudebevanging
Handelen:
Zorg voor een vrije luchtweg.
Controleer de vitale functies.
Verwijder eventuele natte kledij.
Wikkel het S.O. in een deken.
Warm S.O. niet te snel op.
Vraag gespecialiseerde hulp.

Diabetes

Diabetes


Wat?
Lichaam zet suikers uit de voeding om in glucose.
Glucose is de belangrijkste energiebron van de cellen.
Glucose wordt opgenomen d.m.v. insuline, afgescheiden door de alvleesklier.
Diabetespatiënten:
Maken onvoldoende insuline aan.
Zijn minder gevoelig voor het effect van insuline.


Mogelijke oorzaken:
virussen
stoornis in afweersysteem
stoornis in stofwisseling
erfelijkheid
vetrijk bloed
Risicofactoren:
overgewicht
weinig beweging
leeftijd

Diabetes

Diabetes

Hypoglycemie
Wat? Een tekort aan bloedsuiker
Oorzaken:
te hoge dosis insuline
te weinig gegeten
te grote inspanning
koorts, ziekte, stress

Hyperglycemie
Wat? Een teveel aan bloedsuiker
Oorzaken:
te kleine dosis insuline
te veel gegeten
verminderde lichaamsbeweging

Hypoglycemie
Symptomen:
wisselend humeur
hoofdpijn, moeheid
honger
beven
slecht zien
fel zweten
tintelende lippen
duizeligheid, ijl gevoel
bewusteloosheid

Hyperglycemie
Symptomen:
veel urineren
veel drinken
droge mond
gebrek aan eetlust
braken
acetongeur
moeheid, slaperigheid
geleidelijke bewusteloosheid

Diabetes Hypoglycemie
Handelen:
Het S.O. is nog bij bewustzijn:
laat het S.O. zijn voorgeschreven medicatie innemen
geef snelwerkende suikers
geef een kleine snack (traagwerkende suikers)

Ademhalingsstoornissen Hyperglycemie
Handelen: Laat het S.O. zijn voorgeschreven medicatie innemen.


Wat?
Geen zuurstof (O2), geen leven.
De mens is afhankelijk van een continue toelevering van O2.
Oorzaak: Door ziekte, een ongeval of andere externe factoren kan de werking verstoord worden.


Het S.O. is bewusteloos:
verwittig gespecialiseerde hulp
zorg voor vrije luchtweg
verleen gepaste hulp

Gebrek aan O2
Wat? Door een gebrek aan zuurstof in de lucht kan het S.O. onvoldoende zuurstof opnemen.
Mogelijke oorzaken:
een slecht verluchte ruimte;
de zuurstof wordt verdrongen door een ander gas.

Gebrek aan O2
Mogelijke symptomen:
onrust
hoofdpijn, zweterig
bewustzijnsstoornissen
snelle pols, versnelde ademhaling
huidskleur: cyanose
Handelen:
Hou rekening met je eigen veiligheid.
Open ramen en deuren.
Breng het S.O. naar een goed verluchte ruimte.

Vreemd voorwerp in luchtwegen

Vreemd voorwerp in de luchtwegen


Wat? Obstructie van de luchtwegen.
Mogelijke oorzaken:
verslikking
bloedingen

Vreemd voorwerp in de luchtwegen


Symtomen:
Bij een volledige obstructie
Bij een onvolledige obstructie
het S.O. kan niet meer ademen;
het S.O. kan niet spreken of hoesten;
de neusvleugels klappen open en dicht;
cyanose huidskleur;
uitpuilende ogen
opgedrongen gezicht
het S.O. is paniekerig en grijpt naar de keel.
bewustzijnsstoornissen tot bewusteloosheid en ademhalingsstilstand.


luidruchtige ademhaling;
al dan niet krachtig hoesten;
cyanose huidskleur;
mogelijk bewustzijns- en ademhalingsstoornissen.

Vreemd voorwerp in de luchtwegen


Handelen:
Het S.O. is bewust:
Moedig aan tot krachtig hoesten.
Sla 5 keer krachtig tussen de schouderbladen
Voer het Heimlich maneuvre uit.


Het S.O. is bewusteloos:
Inspecteer de mond.
Verwittig de hulpdiensten.
Voer het Heimlich maneuvre uit.
Start CPR.

Heimlich manoeuvre
Wat?
Het opwekken van een kunstmatige luchtstroom.
Door het middenrif omhoog te duwen wordt de borstkas naar buiten geduwd.

Vreemd voorwerp in de luchtwegen

Vreemd voorwerp in de luchtwegen


Techniek bij een bewust S.O.:





Ga achter het S.O. staan. Maak met één hand een vuist. Plaats je vuist tegen de buik van het S.O. Neem met je andere hand je vuist stevig vast.


Duw je gebalde vuist schuin opwaarts.

Astma
Wat? Een chronische aandoening van de luchtwegen.
Mogelijke oorzaken:
een allergische reactie
koude lucht
ozon concentratie
een lichamelijke inspanning
een infectie van de luchtwegen


Techniek bij een bewusteloos S.O.:
Leg het S.O. op de grond, op de rug.
Ga schrijlings over het S.O. zitten.
Plaats de hiel van één hand boven de navel.
Plaats je andere hand er bovenop.
Duw de buik krachtig in, schuin in de richting van het middenrif.
Start C.P.R. na enkele pogingen.

Astma
Mogelijke symptomen:
verlengde ademhalingstijd
piepende ademhaling
optrekken van de schouders
uitzetten van de neusvleugels
zweten
cyanose huidskleur Meestal weet het S.O. dat hij astmapatiënt is.

Astma
Handelen:
Laat het S.O. rechtop zitten met de ellebogen en onderarmen op tafel gesteund.
Zorg dat het S.O. zich kan ontspannen.
Laat het S.O. zijn voorgeschreven medicatie innemen.
Opgelet : behoed het S.O. voor overmatig medicatiegebruik!

Hyperventilatie
Mogelijke symptomen:
snelle en oppervlakkige ademhaling
zeer angstig en benauwd slachtoffer
snelle hartslag, hartkloppingen
tintelingen in de vingers en rond de mond
vaak krampen, meestal in de vingers
kan leiden tot bewusteloosheid

Hyperventilatie
Wat?
stoornis in gasuitwisseling
minder afgave van CO2 dan normaal
Mogelijke oorzaken:
verkeerde ademhalingstechniek
stress
overbelasting / oververmoeidheid
paniekaanval

Hyperventilatie
Handelen:
Laat het S.O. rustig en lang ademen.
Laat het S.O. ademen volgens jouw ritme.
Leg nadruk op een lange uitademing.
Laat het S.O. rustig ademen in een gesloten zak.
Morele steun is belangrijk!
Vraag gespecialiseerde hulp als de toestand niet verbetert.

Stoornissen in de bloedvoorziening
Wat?
Bloed verspreidt zuurstof over het lichaam.
Het hart pompt het bloed door het lichaam.
Mogelijke oorzaken:
ademhalingsstilstand
massaal bloedverlies
verstopping van een bloedvat t.h.v. het hart
diepe bewusteloosheid

Angor

Angor
Wat? Tijdelijke verminderde doorbloeding van een deel van het hart.
Oorzaak: Geleidelijk vernauwing bloedvaten t.h.v. de hartspier.
Symptomen:
hevige stekende pijn achter het borstbeen
soms: uitstraling van de pijn naar hals, nek en arm(en)
vermindering van de pijn bij rusten

Hartinfarct


Handelen:
Controleer regelmatig de vitale functies.
Zet het S.O., indien mogelijk, in halfzittende houding.
Kalmeer het S.O.
Gekende angorpatiënten hebben medicatie bij zich.
Gespecialiseerde hulp is noodzakelijk als de pijn niet stopt.

www.avicenna-group.be


Wat? Een onderbreking van de bloedtoevoer naar het hart.
Oorzaak: Een volledig afgesloten bloedvat t.h.v. de hartspier.
Symptomen:
hevige, stekende pijn achter borstbeen;
de pijn kan uitstralen naar de hals, de arm, de maagstreek en tussen schouderbladen;
de hartslag kan normaal, vertraagd, versneld of onregelmatig zijn;
een bleke of grauwe huidskleur;
het S.O. is angstig;
het S.O. is in shock kan leiden tot circulatiestilstand.

Hartinfarct
Handelen:
Controleer de vitale functies.
Breng het S.O. in een halfzittende houding.
Vraag gespecialiseerde hulp.
Tracht het S.O. gerust te stellen.
Laat het S.O. nooit alleen.
Laat het S.O. geen inspanningen doen.
Als het bewusteloos is:
Breng het S.O. in een liggende houding.
Zorg voor een vrije luchtweg.
Controleer voortdurend de vitale functies.
Als het nodig is, voer C.P.R. uit.

OPLEIDING

HULPVERLENING VOOR REISLEIDERS

Module 2: Stoornissen in de vitale functies (vervolg) Het zieke slachtoffer

Toerisme Vlaanderen, i.s.m. AVICENNA, medische opleiding en consultancy

Cardiogene shock en ritmestoornissen Cardiogene shock
Wat?
Is een gevolg van een infarct.
Het zuurstofniveau in het lichaam is te laag.

Hartritmestoornissen
Wat? Een onregelmatige hartslag


Symptomen en handelen: idem als bij een hartinfarct.

Inleiding
Reizigers kunnen met tal van ongemakken te maken krijgen.
Deze ongemakken zijn meestal vrij onschuldig.
Bepaalde streken brengen meer kans op ziekte met zich mee.
In deze module gaan we na hoe je eerste hulp kan bieden bij ziekte op reis.

Dehydratatie
Wat? Uitdroging van het lichaam door:
onvoldoende vochtopname en/of
overmatig vochtverlies
Mogelijke oorzaken:
ernstig vochtverlies door zweten, veelvuldig plassen, braken, diarree
vochtverlies door brandwonden

Dehydratatie
Handelen:
Drinken van soep of bouillon.
Drinkwater aanvullen met ORS (Oral Redydration Solution) – zie volgende dia.
Neem bij vochtverlies door warmte de oorzaak weg.
Raadpleeg een arts bij vochtverlies door braken en diarree.

Dehydratatie
Mogelijke symptomen:
dorst
hoofdpijn
droge slijmvliezen
spierkrampen
heesheid
misselijkheid
zwaktegevoel

Dehydratatie
ORS (Oral Rehydration Solution)
mengsel van zout en suiker, oplosbaar in water;
vrij te koop bij apothekers en sportwinkels;
bij beperkt tekort aan vocht bij mensen met ernstige diarree en/of braken.

Dehydratatie
Zelf een ORS-mengsel maken.
8 afgestreken theelepels suiker of honing
1 afgestreken theelepel zout
1 liter zuiver water
ev. voor de smaak: toevoeging van een scheutje fruitsap
alternatief: 1 theelepel zout per liter cola

Reisziekte
Wat? Verzamelnaam voor ongemakken bij gebruik van transportmiddelen.
Oorzaak: Snel veranderende en tegenstrijdige info in het evenwichtscentrum.

Reisziekte

Reisziekte


Mogelijke symptomen:
misselijkheid
braken
bleekheid
duizeligheid
slaperigheid
speekselvloed
zweten


Handelen:
Laat het S.O.
op de meest stabiele plaats zitten;
geen spelletjes spelen;
gebruik van voedsel en alcohol beperken;
zo weinig mogelijk bewegen;
zich concentreren op een vast punt;
de ogen sluiten.
Zorg voor ventilatie.

Reisziekte
Preventie:
Een arts kan preventief medicatie voorschrijven.
Bewaar medicatie in handbagage.
Vermijd alcohol.

Reizigersdiarree
Wat?
Een gevolg van het innemen van besmet eten of drinken.
Geneest meestal spontaan na enkele dagen.


Handelen:
Zorg voor voldoende vocht en zout om uitdroging te voorkomen.
Medicatie kan de klachten verlichten.

Reizigersdiarree
Preventie:
Was je handen grondig voor het koken en het eten.
Vermijd ongekookt of ongebakken eten.
Vermijd voedsel dat lange tijd op kamertemperatuur werd bewaard.
Vermijd kraantjeswater en ijsblokjes.
Beperk door besmetting drinkwater door:
Het water te koken.
Het water te ontsmetten met chloordruppels.
Gebruik van waterfilters. Helemaal voorkomen is onmogelijk.

Hoogteziekte
Wat?
Onvoldoende aanpassing van het lichaam aan lage zuurstofdruk.
Er is een risico vanaf 4 uur boven 2000 m.
Vatbaarheid voor hoogteziekte is:
verschillend van persoon tot persoon;
onafhankelijk van de fysieke conditie.

Hoogteziekte
Mogelijke symptomen:
Mogelijke symptomen bij een langer verblijf op grote hoogte:
hoofdpijn
braken
vermoeidheid
droge hoest
kortademigheid
toenemende kortademigheid
misselijkheid
vocht in longblaasjes
duizeligheid
ophoesten van rozig sputum
gezwollen oogleden

Hoogteziekte
Handelen:
Handelen bij ernstige klachten:
Ga niet hoger.
Verwittig gespecialiseerde
Rust. hulp.
Daal minstens 500 m.
Een snelle afdaling tot
Zodra de klachten 2500 m is noodzakelijk. verdwenen zijn kan je voorzichtig verder klimmen.

Hoogteziekte

Obstipatie


Preventie:
Acclimatiseer enkele dagen op +/- 2000 m.
Vermijd slaapmiddelen en alcoholgebruik.
Climb high, sleep low.
Stijg boven 3000 m max. 500 m per dag.
Drink voldoende.


Wat?
Vertraagde of moeilijke stoelgang.
Vaak een tijdelijk verschijnsel.
Mogelijke oorzaken:
vernauwing van de darm
verlamming van de darmspieren
uitdroging van de ontlasting
onvoldoende vezelrijk voedsel
psychosomatische oorzaak

Obstipatie

Obstipatie


Handelen:
Verander eetpatroon.
Beweeg meer.
Raadpleeg een arts bij:
blijvende klachten
bloed of slijm bij de ontlasting
bijkomende klachten (hevige buikpijn, braken of vorming van aambeien)


Preventie:
Drink voldoende.
Neem voldoende lichaamsbeweging.
Ga op vaste tijden naar het toilet.
Vermijd chocolade, snoep, kaas, eieren.
Eet voldoende vezels: vers fruit, rijst, muesli.
Eet voldoende verse groenten, bonen, linzen, erwten, sojabonen.
Beperk de inname van dierlijke vetten.

Infectieziekten
Wat?
Beschadiging van het organisme door virussen of parasieten die het lichaam binnendringen via ademhaling, slijmvliezen of wonden en zich vermenigvuldigen in het lichaam. Belangrijk bij infectieziekten : preventie.
vermijd besmetting;
sommige vaccinaties zijn verplicht, andere zijn aanbevolen.

Infectieziekten
Buiktyfus
besmettelijke ziekte
veroorzaakt door salmonella bacterie
overdraagbaar door voedsel, drank, menselijke ontlasting
aanhoudende hoge koorts en bewustzijnsstoornissen
behandeling: antibiotica, soms ziekenhuisopname

Infectieziekten
Gele koorts
dodelijke infectie
virus overdraagbaar door muskieten
komt vooral voor in tropisch Zuid-Amerika en Afrika

Infectieziekten
Hondsdolheid
overgedragen door klauwen of beten van besmette dieren
hoofdpijn, angst, slikklachten,
prikkelbaarheid, soms spierkrampen
snelle behandeling noodzakelijk


symptomen: koorts, nierproblemen, bloed braken, geelzucht

Infectieziekten
polio
kinderverlamming- ontsteking van het ruggenmerg
overdraagbaar door besmette ontlasting, slechte voedselhygiëne
meestal onschuldig, soms blijvende spierverlamming

Infectieziekten
Japanse encefalitis
hersenontsteking
overdraagbaar door muggen Zuidoost Azië
griepsymptomen,
soms hevige hoofdpijn, hoge koorts, nekstijfheid
leidt tot bewusteloosheid

infectieziekten
meningitis
hersenvliesontsteking
hoge koorts, hoofdpijn, braken,
sufheid, soms stuipen en verlamming
verplichte vaccinatie

Infectieziekten
hepatitis
leverontsteking
virus overdraagbaar door voedsel, bloed (-producten) slijmvocht, speeksel
soorten: hepatitis A, B C

Infectieziekten
tekenencefalitis
ontsteking van de hersenen en hersenvlies
overdraagbaar door teken
komt voor in bosrijke streken in Centraal- of Oost-Europa
bescherm uzelf door lichtkleurige kledij met lange mouwen

Infectieziekten
hepatitis A
besmetting door onzuiver water of voedsel
symptomen
vermoeidheid, onwel,
gewichtsverlies, pijnlijke leverstreek, geelzucht
ziekte geneest meestal spontaan, maar kan lang duren

Infectieziekten
Hepatitis B
overdraagbaar door seksuele betrekkingen, bloed, slijmvocht
symptomen:
vage griepklachten, geelzucht, bleke stoelgang,diepgeel gekleurde urine
ziekte kan evolueren tot chronische aandoeningen

Infectieziekten
preventie hepatitis
verhoogde aandacht voor persoonlijke hygiëne
let op met piercings, tatoeages, naalden, scheergerei
vermijd contact met bloed, bloedproducten, slijmvocht, speeksel
gebruik condoom

Infectieziekten
Hepatitis C
overdraagbaar door besmet bloed, besmette naalden
evolueert tot chronische infectie

Infectieziekten
malaria
overdraagbaar door malariamuggen
symptomen
griepklachten, koortsaanvallen, koude rillingen
ziekte goed te behandelen bij tijdige diagnose
preventie
draag gepaste kledij
gebruik insectenwerend middel
slaap onder muskietennet
gebruik elektrische antimug toestellen

Infectieziekten
Bilharzia (Schistosomaise)
wordt veroorzaakt door parasiet
besmetting door het drinken of baden in besmet water
symptomen: eerst hevige koorts, griepachtige verschijnselen, hardnekkige hoest
Chronische fase: leiden tot ontsteking van de blaas en / of darmwand, tot verlammingsverschijnselen
Preventie: vermijd zwemmen, voeten baden in stilstaand water

Infectieziekten
filariasis
gevolg van een besmetting met een tropische draadworm


symptomen:
zwelling van de huid
ontsteking van de lymfevaten en lymfeklieren
perioden van koorts

Infectieziekten
Cholera
besmetting door inname van besmet voedsel door menselijke uitwerpselen
symptomen: hevig baken, hevige waterachtige diarree, daling lichaamstemperatuur, spierkrampen, bewusteloosheid
zonder behandeling overlijdt het slachtoffer
preventie: goede hygiëne
zelfde maatregelen als tegen reizigersdiarree

Infectieziekten
Tuberculose
ernstige bacteriële infectie
besmetting via inademing of drinken van besmette melk
symptomen:
chronische hoest
nachtelijk zweten
slechter wordende fysieke toestand
ophoesten van bloed (bij open TBC)


preventie
vaccinatie
vermijd in de luchtstroom van iemands hoest te komen
zorg voor goede ventilatie

OPLEIDING

HULPVERLENING VOOR REISLEIDERS

Module 3: Stoornissen in de vitale functies (vervolg) Het zieke slachtoffer

Toerisme Vlaanderen, i.s.m. AVICENNA, medische opleiding en consultancy