Vrijwillige
Januari 2012
Magazine van het ZonMw-programma Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin
Vrijwilligerswetenschap ‘Organisaties moeten steeds creatiever worden’
Opvoedondersteuning Home-Start ‘Mijn zelfvertrouwen nam toe’
Met gezin dagje vrijwilligerswerk doen ‘Ik vind het leuk om mensen blij te maken’ VRIJWILLIGE INzet
1
de ZIN
gewoon
2
VRIJWILLIGE INzet
dóen VRIJWILLIGE INzet
3
INhoud
Reportages en interviews
Januari 2012
52
Gewoon dóen De Zin | Gewoon dóen
Prachtproject | Home-Start
Op bezoek 1 | Wijktijgers aan het werk
2-3
In de wijk | Dagje Roefelen
20-29
65-69 In je dromen | Open staan 70-71
20
Op bezoek 2 | Winnen in en door sport
12
Week van de Opvoeding Puzzelen!
40-41 42-43
4
VRIJWILLIGE INzet
76-85
60
Column
72-73
Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin
Op school | Op stap met oma
60-64
30
44
Weten en doen Neem een abonnement
32-39
44-50 Uitgesproken | Eva van Baren 52-59
6-11
In beeld | Projecten
76
30-31
Mooi voorbeeld | Tien vragen aan Gezinnen Present!
In het land | Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk De inzet van | Jonge vrijwilligers
12-19
74-75
Jos van der Lans | Comeback van burgers
51 VRIJWILLIGE INzet
5
IN
het land
2011
Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk
6
VRIJWILLIGE INzet
Succesvol Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk Het hele jaar 2011 stond in het teken van vrijwilligerswerk; niet alleen in Nederland, maar in heel Europa. Mark Molenaar en Petra van Loon van het Nationaal Coördinatieorgaan Nederland kijken met grote tevredenheid terug op een jaar dat bol stond van activiteiten voor en door vrijwilligers. In alle sectoren van onze maatschappij is aandacht geweest voor de vaak tomeloze en verrassende inzet van vrijwilligers en iedereen die erbij betrokken is. Petra van Loon: ‘In de zorg, de sport, het groen, de cultuur, maar ook op het niveau van burgerparticipatie hebben we veel moois gezien. Vrijwilligersland heeft getoond hoe ongelofelijk veel vrijwilligers bijdragen aan de Nederlandse samenleving.’ Mark Molenaar: ‘Ik denk dat iedereen er inmiddels wel van overtuigd is hoe hard we al die vrijwilligers nodig hebben en hoe zeer we ook onze waardering daarvoor moeten laten blijken. Leuk is dat Nederland dit jaar op allerlei manieren die vrijwilligers in het zonnetje heeft gezet.’ Van Loon: ‘Van rozen uitdelen aan vrijwilligers tot prijzen zoals de meer dan handen awards; applaus in stadions en achterafzaaltjes, je kunt het zo gek niet verzinnen of het kwam voorbij. Nederland heeft zijn creativiteit en zijn dankbaarheid duidelijk gemaakt!’
Het gaat goed met de vrijwillige inzet van Nederlanders en de motivatie van professionals die hen begeleiden, zoveel is wel duidelijk. Want ook die broodnodige ondersteuning kreeg veel aandacht met conferenties, cursussen en workshops. Allemaal extra hard aangeslingerd voor het Europees jaar van het vrijwilligerswerk. Molenaar: ‘En dat ondanks de bezuinigingen, want daar ontkomen we niet aan.’ Van Loon: ‘Gezamenlijke inspanningen van overheid, vrijwilligersveld en bedrijfsleven zullen het Nederlandse vrijwilligerswerk ook in moeilijkere tijden moeten ondersteunen. Dat kan samen, dat heeft 2011 wel aangetoond. Het Europees jaar van het vrijwilligerswerk is een uitstekend podium gebleken om de noodzaak én de mogelijkheden van vrijwillige inzet te laten zien.’
VRIJWILLIGE INzet
7
Zoveel handen uit de mouwen!
2011
Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk
De Sterren van Helmond, de VNG Promotietour, de meer dan handen awards, applausen, Máxima, Marja van Bijsterveldt, internationale wetenschappers en her een der een grensoverschrijdende activiteit; geen gemeente is eraan ontsnapt. Overal waren in 2011 activiteiten
Congresweek
Foto Ruud van der Graaf
Foto Ruud van der Graaf
Van 20 t/m 27 oktober was de Congresweek Europese Tour. Met wel tien conferenties was dit de grootste happening voor professionals in jaren. In deze week kwam Vereniging NOV met een manifest en een oproep aan Mark Rutte: ‘Formuleer een positieve ambitie!’ Er werd ook een toekomstagenda van het vrijwilligerswerk gepresenteerd. Daarin schetsten 25 grote landelijke vrijwilligersorganisaties welke acties zij nodig vinden voor een gezonde toekomst. De week werd opgeluisterd door onder andere Marja van Bijsterveldt, Imrat Verhoeven (UvA), Lucas Meijs (Erasmus) en prinses Máxima. Die laatste woonde het MBO-programma van MVO Nederland bij en zag hoe een dertigtal grote bedrijven besloot om tal van maatschappelijke problemen aan te pakken.
voor het Europees jaar van het vrijwilligerswerk.
Politiek We zouden het bijna vergeten, maar 10 januari 2011 werd het jaar officieel geopend. Naast staatssecretaris van VWS Marlies Veldhuijzen van Zanten waren er ook leden van de Tweede Kamer aanwezig: Agnes Wolbert (PvdA), Karin Strauss (VVD), Tamara Venrooy-Van Ark (VVD), Kees van der Staaij (SGP), Tanja Jadnanansing (PvdA) en Fatma Koser Kaya (D66). Die laatste zagen we nog terug tijdens een inspiratiearena voor studentenverenigingen in de Congresweek Europese Tour.
Foto Ruud van der Graaf
Applaus Feyenoord, SeniorWeb, Le Champion, Schorer, Gereformeerde Scholengemeenschap Rotterdam, ANBO (en Consortium Roze 50+), Zonnebloem, Appelpop, Scouting, De Slinger Jongeren en vele anderen organiseerden een applaus voor hun vrijwilligers. Eindhoven organiseerde zelfs een applausjaar. Piet Paulusma bezocht diverse applausen met Piet’s Weer en in de Week van het Applaus werd een Metro-special uitgebracht: Jouw wereld. Met dank aan…. Meer dan honderd gemeenten reikten hun lokale meer dan handen awards uit en organiseerden allerlei activiteiten voor de VNG Promotietour.
8
VRIJWILLIGE INzet
25.000-plus De Zonnebloem stuurde alle 40.000 vrijwilligers een compliment en dat deden meer organisaties. Via www.evengeven.nl werden een kleine 25.000 complimenten verstuurd. De ontvangers maakten kans op een TROS-opsteker van de week en € 1.000,- van De Stichting De Grootste Familie Helpt. Ook in 2012 kunt u vrijwilligers een compliment sturen. Dan hebben ze geen kans meer op de TROS-opsteker, maar uw compliment is natuurlijk opsteker genoeg. In Helmond deelden ze bijna 10.000 sterren uit onder het motto: als elke vrijwilliger een ster is, wordt het nooit meer donker. VRIJWILLIGE INzet
9
2011
Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk
In de loop van 2011, het Europees jaar van het vrijwilligerswerk, organiseerden bijna 100 gemeenten lokale verkiezingen. Bijna 200 lokale winnaars gingen door voor de landelijke awards. Na een selectie van de veertig beste inzendingen bleven er vier bijzondere winnaars over.
jongeren zelf de activiteiten, waaronder jaarlijks een grote happening voor de hele gemeenschap.
Passie
Innovatie De award voor Innovatie ging naar Stadslab Leiden. De jury wist eenduidig de winstpunten te formuleren: ‘Dit is een vernieuwend en uniek concept in Nederland. Als iets meer dan handen is, dan is dat dit initiatief. Van onderop komen zo’n 400 creatieve burgers, samen met gemeente en bedrijfsleven, tot geweldige oplossingen voor stedenbouwkundige problemen of culturele uitdagingen.’
Landelijke Awards vrijwilligerswerk
Verbinding
Woensdagavond 7 december reikten staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten (VWS) en Ivo Niehe in het bijzijn van H.K.H. Prinses Margriet der Nederlanden vier landelijke meer dan handen awards uit voor uitzonderlijke vrijwillige inzet. De staatssecretaris: ‘Het was een hartverwarmende avond met een zaal vol dolenthousiaste mensen die veel voor de maatschappij betekenen.’ De winnaars kregen elk een sculptuur van Lidia Boomsma en 5.000 euro ondersteuning van de VriendenLoterij. 10
VRIJWILLIGE INzet
De jury kende de award voor Passie toe aan Riet Ruylof. Zij bestiert met haar 71 jaren twee evenementen (Sinterklaasintocht en de Lampionnenoptocht) die belangrijk zijn voor Hellevoetsluis. Dat eerste evenement organiseert zij al vanaf haar 19de. Daarnaast is zij ook als vrijwilliger actief in de zorg en bij een overkoepelende bewonersorganisatie.
Competentie Jongerenhonk De Knuppel uit Dongeradeel wist de award voor Competentie binnen te slepen. De jury: ‘Het is ongelooflijk hoe een voorziening voor en door jongeren zo’n leerrendement kan opleveren.’ Binnen het jeugdhonk – ooit een illegale hangplek – organiseren de
Het G-voetbalweekend uit Tilburg – het voetbalspektakel voor mensen met en zonder een beperking – ging naar huis met een welverdiende award voor Verbinding. Volgens de jury weten de organisatoren verbinding te leggen tussen een lange lijst van partijen: ‘Mensen met en zonder beperking, groepen mensen uit Tilburg, Nederlandse en Belgische sporters met een beperking, het speciaal onderwijs, bedrijfsleven, verschillende sportverenigingen, de gemeente en ga zo maar door.’ VRIJWILLIGE INzet
11
PRACHTproject
Tekst Pieter Matthijssen. Foto’s Hans Oostrum.
Onbetaalbare ervaring Het principe achter Home-Start is even simpel als doeltreffend: getrainde vrijwilligers geven op vriendschappelijke en vertrouwelijke basis ondersteuning bij mensen thuis. Sinds uit onderzoek is gebleken dat veel meer huishoudens hulp kunnen gebruiken, brengen speciale promotieteams Home-Start onder de aandacht van een zo breed mogelijk publiek. En met succes.
12
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
13
Neel de Bruyn werkt bij het landelijk steunpunt Home-Start in Utrecht en is projectleider van de promotieteams: ‘Home-Start is een in Engeland ontwikkeld concept en in 1993 naar Nederland overgewaaid: getrainde, ervaren vrijwilligers geven op vriendschappelijke en vertrouwelijke basis ondersteuning bij gezinnen thuis. Doel is om het zelfvertrouwen van ouders te vergroten, hun sociale relaties te versterken en te voorkomen dat alledaagse problemen uit de hand lopen. De methode heeft zich in de afgelopen jaren ruimschoots bewezen. Ongeveer 90% van alle Home-Start gezinnen vindt dat ze echt iets aan onze ondersteuning hebben gehad. Verder geven veel moeders aan zich na een Home-Start traject veel beter te voelen.’
‘Wekelijks gaan ongeveer 1600 vrijwilligers op bezoek bij zo’n 2000 gezinnen. Uit onderzoek blijkt dat 14 procent van alle Nederlandse gezinnen met jonge kinderen ondersteuning wil bij de opvoeding. Daarom zijn we in 2009 een promotiecampagne gestart. Ons streven is om in twee jaar tijd uit te groeien van 2000 naar 3000 gezinnen, van 1600 naar 2100 vrijwilligers te gaan en het aantal betrokken gemeenten uit te breiden. Vooral in de noordelijke provincies valt nog een wereld te winnen. In de provincie Groningen is bijvoorbeeld maar één Home-Start team actief.
Foto Diederik de Klerk
Meer weten? www.vrijwillige-inzet.nl/P018 14
VRIJWILLIGE INzet
Om zoveel mogelijk mensen aan te spreken, is in iedere provincie een promotieteam samengesteld met beroepskrachten, vrijwilligers én ouders. Alle teams werken ontzettend hard. Ze staan met hun pro-
motiestand op markten, muziekfeesten en beurzen. Ook houden ze presentaties op scholen en kinderdagverblijven en werven ze vrijwilligers tijdens ouderavonden op middelbare scholen, waarbij ouders informatie krijgen van ouders en potentiële vrijwilligers van vrijwilligers. Dit om heel specifiek in te spelen op eventuele vragen van verschillende doelgroepen. De campagne werpt duidelijk zijn vruchten af. Het beoogde aantal vrijwilligers van 2100 is vorig jaar al bereikt. Ook verwachten we binnenkort het gewenste aantal van 3000 gezinnen te halen. Hoeveel gemeenten er eind dit jaar precies op onze lijst staan, is afwachten. Veel gemeenten geven aan interesse in Home-Start te hebben, maar of er een definitief ”ja” komt, is nog even afwachten.’ VRIJWILLIGE INzet
15
Charlotte Feijen, 38 jaar. Studeerde Sociaal Pedagogisch Werk. Werkte een paar jaar in een orthopedagogisch behandelcentrum. Stopte op een gegeven moment om voor haar vier kinderen te zorgen. Is sinds 2009 actief als vrijwilliger bij Home-Start in haar woonplaats Emmen. Voor Charlotte waren Samantha en haar kinderen het allereerste gezin waar ze aan de slag ging. Het was de beste leerschool die ze zich kon wensen.
‘Nadat ik een aantal jaar thuis was geweest om voor mijn kinderen te zorgen, wilde ik graag aan de slag en iets gaan doen voor gezinnen met kinderen. Ouders ondersteunen bij de opvoeding, ze begeleiden bij eventuele hulpvragen of helpen bij het regelen van doorverwijzingen naar instanties. Als moeder van vier nogal drukke kinderen had ik de nodige opvoedingservaring opgebouwd. Daar mochten ook anderen van profiteren. Op een gegeven moment kwam ik in een vacaturebank de functie van vrijwilliger bij Home-Start tegen. Wat ik las, sloot eigenlijk heel goed aan op mijn wensen. Ik heb contact opgenomen, het klikte en niet lang daarna was ik officieel Home-Start vrijwilliger. Samantha en haar kinderen waren het allereerste gezin waar ik aan de slag ging. Vooraf is er een intakegesprek geweest om te kijken of er sprake was van een match. We hebben de hulpvraag besproken en Samantha heeft aan kunnen geven wat ze van mij als vrijwilliger verwachtte. De eerste periode verliep nogal stroef. Samantha dacht dat ik het hele huishouden van haar wilde overnemen, maar dat was absoluut niet mijn bedoeling. Mijn plan was om juist te anticiperen op de vragen en behoeftes van Samantha. Het duurde even voordat we elkaar hadden gevonden. Logisch eigenlijk, want een vertrouwensband kweek je niet van het een op het andere moment. 16
VRIJWILLIGE INzet
Daarom is het ook zo geweldig om te zien hoe Samantha in de anderhalf jaar dat ik bij haar ben geweest vertrouwen in haar eigen kracht en kunnen heeft gekregen. Ze heeft heel wat hobbels moeten omzeilen en doet dat nog steeds, maar ze weet er veel beter mee om te gaan dan eerst. Ze is erin geslaagd een netwerk op te bouwen waar ze op kan terugvallen. Verder weet Samantha haar weg naar de instanties te vinden en is ze beter in staat te dealen met de wispelturigheid van haar zoon. Ook is ze zelf in therapie gegaan. Wat begon met een specifieke opvoedingsvraag heeft geleid tot oplossingen voor meerdere problemen. En dat is precies wat ik wilde doen. Ik ben nu twee jaar vrijwilliger bij HomeStart. Wat ik vooral heb geleerd is om op mijn handen te zitten. Soms betrapte ik me er op te snel in actie te komen, zelf de handen uit de mouwen te willen steken. Behalve voor Samantha en haar kinderen was dit traject dus ook voor mij een perfecte leerschool. Fijn om te merken is dat ik heel veel voor anderen kan betekenen. Dat ik mensen een stevige en positieve boost kan geven, op een gelijkwaardige en heel vriendschappelijke manier. Maar het allermooiste vind ik dat ik van dichtbij heb mogen meemaken hoe Samantha is opgebloeid tot een vrouw die weet wat ze wil, voor haarzelf en haar kinderen. Zo’n ervaring is onbetaalbaar.’
lk heb vooral geleerd om op mijn handen te zitten. VRIJWILLIGE INzet
17
Samantha Weistra, 32 jaar. Woont in Emmen. Moeder van Emmanuella (8) en Emilio (5). Studeerde Sociaal Pedagogisch Werk (SPW). Brak studie af vanwege haar eigen posttraumatische stressstoornis en heftige ADHD van Emilio. Besloot instanties niet te raadplegen, bang als ze was om haar kinderen kwijt te raken. Had geen sociaal netwerk waarop ze kon terugvallen. Tot een wijkverpleegkundige Samantha tipte om Home-Start te raadplegen.
‘De eerste paar keren dat Charlotte hier was, moest ik ontzettend wennen. Ik dacht “dit is mijn huis, mijn leven, dit zijn mijn dingen; waar bemoei je je eigenlijk mee?” Ook was ik bang dat mijn kinderen van me zouden worden afgenomen. Soms ging het heel slecht met me. Toch zijn de kinderen daar nooit de dupe van geworden. Ze hadden iedere dag schone kleren aan, kregen goed te eten, gingen braaf naar school.
De hulp van Charlotte is ook voor Emmanuella heel positief geweest. Ze is een stuk opener geworden. Omdat het met Emilio beter ging, nam ook mijn zelfvertrouwen toe. Ik ging er weer wat vaker uit. Leerde nieuwe mensen kennen. Mijn kleine wereldje werd groter. Bovendien gingen Emilio en Emmanuella allebei voetballen, dus op het voetbalveld kwam ik in contact met andere ouders.
Ik heb heel veel gesprekken met Charlotte gevoerd. Stukje bij beetje kwam ik erachter dat ze het beste met me voor had en dat ze gewoon heel erg oké was. Charlotte heeft door haar tips en ondersteuning heel veel rust gebracht. Ze leerde me bijvoorbeeld hoe ik Emilio vast moest houden als hij echt te wild dreigde te worden. Emilio gebruikte aanvankelijk geen medicijnen. Op aanraden van Charlotte ben ik met ’m naar een specialist gegaan. Dat had resultaat. Emilio is nog steeds druk, maar veel hanteerbaarder dan eerst. Hij is rustiger geworden. Bovendien heeft Charlotte me geleerd om duidelijke grenzen te stellen. Dat helpt enorm.
Charlotte is hier ongeveer anderhalf jaar over de vloer geweest. Het traject is nu afgesloten. Ik ben erg tevreden en blij met hoe het is gegaan. De kinderen zitten goed in hun vel en met mijzelf gaat het ook stukken beter, vooral sinds ik in therapie ben. Voorzichtig aan ben ik alweer plannen voor de nabije toekomst aan het maken. Het kriebelt, ik wil weer wat gaan doen. In principe wil ik mijn SPW-opleiding afmaken, maar dat kan misschien nog even duren. Tot die tijd wil ik gaan werken. Ik heb momenteel een sollicitatie lopen, een administratieve functie. Met een beetje geluk kan ik mijn uren zo indelen dat ik het met de schooluren van Emilio en Emmanuella kan combineren. Zo niet, dan zorg ik voor oppas.’
Met Emmanuella heb ik altijd minder problemen gehad. Zij is juist erg rustig, al kreeg zij natuurlijk ook het nodige mee van Emilio.
18
VRIJWILLIGE INzet
Ik was bang dat mijn kinderen van me zouden worden afgenomen.
VRIJWILLIGE INzet
19
de INzet van
Tekst Pieter Matthijssen en Marcel Senten. Foto’s Sietske Raaijmakers.
Je moet vrijwilligerswerk gewoon eens doen Dan merk je hoe het is als mensen je waarderen. Dat is best een raar gevoel. Dat kan ik niet beschrijven, dat moet je zelf meemaken. Natuurlijk kun je ook een baantje nemen, maar zoveel verdien je niet op onze leeftijd. Dus waarom zou je niet iets bijdragen aan de samenleving? Niet alles draait om geld. Het is echt bijzonder om contact te maken met onbekende mensen. Door iets leuks met hen te doen ontstaat vanzelf een band. Zij geven je zomaar hun vertrouwen. Dat doet iets met je. Je gaat elkaar meer respecteren. En je leert om plannen te maken, dingen te organiseren, hoe je moet praten met allerlei soorten mensen. Bovendien is het ook altijd heel gezellig. Ook onderling. Ik vind het heel goed dat de Gulcan Purtul (16) zit in 5 VWO en werkt als vrijwilliger bij de Joud Club. Daar organiseert ze samen met leeftijdgenoten activiteiten voor senioren uit de buurt. www.vrijwillige-inzet.nl/P077 20
VRIJWILLIGE INzet
begeleiders ons alle ruimte geven. Wij spreken onze plannen met hen door en zij laten de uitvoering verder aan ons over. Daar leer je heel veel van.
VRIJWILLIGE INzet
21
Je wordt er hoe dan ook beter van Ik ken behoorlijk wat jonge vrijwilligers en ze zijn allemaal even enthousiast. Logisch eigenlijk. Je doet iets nuttigs en goeds voor de maatschappij. Je verbreedt je horizon, verlegt je grenzen en proeft meer van wat er allemaal in de wereld te koop is. Ook leer je vaak heel veel nieuwe en andere mensen kennen. Daarnaast is vrijwilligerswerk, zeker voor studenten, dé manier om nuttige praktijkervaring op te doen of aan hun cv te werken. Al is dat eigenlijk maar bijzaak. Vrijwilligerswerk is vooral erg leuk. Het samen met leeftijdsgenoten ergens voor gaan, geeft superveel energie. Het enthousiasme van mijn begeleiders, maar vooral de inzet van mijn collega-buddy’s, werkt heel aanstekelijk. We hebben zelfs een eigen facebookpagina aangemaakt om handige tips met elkaar uit te wisselen. Eigenlijk moet je het gewoon eens proberen, vrijwilligerswerk. Al is het maar voor één keer. Je wordt er hoe dan ook beter van.
Karolien Kroon (21) studeert Jeugd- en Kindpsychologie aan de Universiteit Utrecht. Sinds deze zomer is ze vrijwilliger bij Bijdehand, een buddyproject voor jonge kinderen. www.vrijwillige-inzet.nl/P042 22
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
23
Oud-CIOS student Hidde van Boven (20) voetbalt al zijn hele leven bij V.V. De Meern. Als vrijwilliger organiseert hij activiteiten voor jeugdspelers en begeleidt hij middelbare scholieren die hun maatschappelijke stage bij de Utrechtse club vervullen. www.vrijwillige-inzet.nl/P053
Ontwikkel jezelf, ontwikkel de club Voor jongeren is een sportclub of welke vereniging dan ook een leerzame plek waar ze zich, eventueel met hun vrienden, op veel fronten kunnen ontwikkelen. Bijvoorbeeld via een vrijwillige of maatschappelijke stage. Bovendien helpen ze hun club ook een handje. Door jezelf te ontwikkelen en in jezelf te blijven investeren kunnen er hele leuke en onverwachte dingen op je pad komen. Zoals in mijn geval een stage bij een professionele voetbalclub. Toen V.V. De Meern me vroeg om te helpen bij maatschappelijke voetbalactiviteiten, zei ik meteen ja. Het is erg leuk om op een andere manier met voetbal bezig te zijn. Ook wilde ik graag iets terugdoen voor mijn club. In ruil geeft de vereniging mij de kans om een trainerscursus te volgen. Momenteel loop ik stage bij de jeugdopleiding van Sparta Rotterdam. Hier leer ik ontzettend veel, wat ten goede komt aan mijn ontwikkeling als trainer. Prachtig toch? 24
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
25
Lieve reacties en een opgestoken duim Als vrijwilliger kun je ook als jongere ervaren hoe het is om met iets goeds en positiefs bezig te zijn. En op een eigenlijk eenvoudige manier iets belangrijks voor een ander te doen. Je kunt mensen helpen die vaak net wat minder of helemaal nooit in de schijnwerpers staan. Het is dan
Kimberley Slagveer-ten Hulsen (22) uit Almere is één van de vele vrijwilligers van De Slinger Jongeren en bedacht een talentenshow voor 65-plussers. Deze Grannies Talent Show krijgt steeds meer voet aan de grond in verschillende zorgcentra. Ze is binnen het project ‘Jongeren thuis in de buurt’ een inspirerend voorbeeld voor anderen. www.vrijwillige-inzet.nl/P034
ook geweldig om creatieve oplossingen te bedenken voor ‘vergeten’ doelgroepen, zoals ouderen. Door ze bijvoorbeeld letterlijk een podium te geven waarop ze hun verborgen of lang niet gebruikte talenten aan anderen kunnen laten zien. Sommigen leven helemaal op, anderen voelen zich opeens weer jong. Je maakt iets los bij mensen en krijgt daar veel voor terug. In de vorm van spontane reacties uit het publiek. Of een opgestoken duim of van een superblije deelnemer. Iemand voor niks helpen levert altijd wat positiefs op. Zelf heb ik het idee dat mijn gevoel van eigenwaarde door mijn vrijwilligerswerk enorm is toegenomen. Daar kan geen zak geld tegenop.
26
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
27
Je van je sociale kant laten zien Vanwege bezuinigingen komen steeds meer taken op de schouders van jonge vrijwilligers te liggen. Vrijwilligerswerk wordt niet alleen belangrijker. Je kunt er ook veel mee bereiken. Voor jezelf en de samenleving. Door je van je sociale kant te laten zien, bied je tegenwicht aan het feit dat we met zijn allen een beetje asocialer lijken te worden. Het doen van vrijwilligerswerk is ook jezelf heel bewust vragen ‘wat je voor een ander kunt betekenen’ in plaats van te vervallen in het automatisme van ‘wat krijg ik?’ Professionele begeleiding is daarRens Geerse (19) uit Zeewolde is al drie jaar actief als vrijwilliger. Sinds begin dit jaar organiseert hij namens de Stichting Plattelands Jongeren Services trainingen voor jongeren over onder meer het voorkomen van alcohol- en drugsmisbruik en het omgaan met geweld. www.vrijwillige-inzet.nl/P063
bij onontbeerlijk. Enthousiaste beroepskrachten met een goed inlevingsvermogen en affiniteit met de doelgroep zijn als geen ander in staat om vrijwilligers te begeleiden en sterker te maken. Dat heb ook ik aan den lijve ondervonden. Nu ik zelf als trainer voor de groep sta, hoop ik dat ik op gezette tijden word geprikkeld. Het houdt de spirit erin en maakt dat ook ik me kan blijven ontwikkelen.
28
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
29
op
bezoek 1
De kinderen vormen samen het wijktijgerpersbureau. Ze krijgen les van Hoedje van Papier en gaan vervolgens op stap om een mooie reportage te maken. Op een basisschool in Rotterdam begeleidt vrijwilliger Mels Visser van Hoedje van Papier samen met een journalist de wijktijgers. In zes weken tijd maken de leerlingen een mooi magazine met eigen interviews en foto’s.
Vandaag gaan ze de straat op om mensen te interviewen en hen te vragen wat hun nieuws van de dag is. Dat kan natuurlijk niet zo maar. Mels legt uit dat je altijd eerst toestemming moet vragen, voor je een foto maakt.
De mevrouw van de oliebollenkraam is vandaag in haar nopjes. Ze vertelt de kinderen dat ze al heel veel oliebollen heeft verkocht. Mooi toch?
Je moet alles natuurlijk wel mooi en goed opschrijven. Tenslotte kan iedereen straks je artikel lezen. Dus elk woord moet raak zijn. En er mogen in het magazine uiteraard geen fouten zitten. Dus wordt Mels erbij geroepen: ‘Meester, heb ik dit woord goed gespeld?’
Wijktijgers aan het werk
Meer weten? www.vrijwillige-inzet.nl/P057
Stichting Hoedje van Papier geeft kinderen uit groep 7 en 8 workshops over journalistiek. Daarna maken de leerlingen zelf een krant, radio- of televisie-uitzending over zaken die zij belangrijk vinden in hun omgeving. De kinderen ontwikkelen nieuwe vaardigheden en komen op een vanzelfsprekende manier in contact met de buurt en de maatschappij. Op wijktijgers.nl presenteren ze hun mediaproducties. Foto’s Hans Oostrum.
30
VRIJWILLIGE INzet
Maar ja, wat moet je nu vragen aan een mevrouw met een hond? Als de Wijktijgers vastlopen, helpt Mels ze verder met het bedenken van vragen. Bijvoorbeeld over hondenpoep op straat, of over hangjongeren, of over groen in de wijk, of over veiligheid, of over… alles wat je maar kunt bedenken.
‘Mevrouw, mogen deze kinderen u interviewen?’ Ja, soms is het best eng om zomaar iets aan mensen op straat te vragen. Gelukkig hebben ze Mels als bereidwillige assistent.
Na een lange les, is er tijd voor lol: ‘Meester, meester. Kijk deze foto. Die zetten we in het magazine! Of die! Nee, die, die is nog leuker!’
VRIJWILLIGE INzet
31
MOOI
voorbeeld
10
vragen aan
32
VRIJWILLIGE INzet
Gezinnen: Present! VRIJWILLIGE INzet
33
Marja Jager-Vreugdenhil en Christel van Til-Teekman zijn onderzoekers bij het Centrum voor Samenlevingsvraagstukken van de Gereformeerde Hogeschool Zwolle. Binnen het project is Marja projectleider en Christel onderzoeksleider.
1 Wat is er bijzonder aan Gezinnen: Present!? Marja: ‘Eigenlijk twee dingen: we gaan uit van het aanbod in plaats van de vraag en het gaat om voltallige gezinnen die iets doen voor een ander. In veel plaatsen heb je vrijwilligerscentrales en daar kun je vrijwilligersvacatures aanleveren. De vraag naar vrijwilligers staat daar centraal. Stichting Present doet het andersom. Zij kijken naar wat mensen willen dóen. Zo organiseert Present bijvoorbeeld ook voor vriendenclubs, groepen uit kerken en teams uit bedrijven een dagje vrijwilligerswerk. Dan begint de coördinator bij de werknemers: wat voor taak zouden zij willen doen? Voor wie? Vervolgens zoeken ze daar een mogelijkheid voor, altijd via een maatschappelijke organisatie. Dus als zij bijvoorbeeld een dagje uit willen met psychiatrische patiënten, dan zoekt Present een instelling die psychiatrische hulp geeft en
die dat wel ziet zitten voor hun cliënten. In ‘Gezinnen: Present!’ gebeurt eigenlijk precies hetzelfde, maar dan voor gezinnen. Ze vragen wat de gezinsleden leuk vinden om te doen en zorgen dat dat mogelijk is.’
2 Waarom organiseren jullie dit? Marja: ‘Het achterliggende doel van Stichting Present is dat er in de samenleving een beweging op gang komt waarbij het voor mensen vanzelfsprekend wordt om naar anderen om te zien. Juist vanwege die vanzelfsprekendheid is het belangrijk om vroeg te beginnen. Tijdens de opvoeding dus. Vandaar het werken met gezinnen. Voor studenten van onze hogeschool die later in de sociale sector gaan werken, is het steeds belangrijker om te weten hoe ze de kracht van vrijwilligers kunnen benutten. Daarom doen ook wij graag mee, met onderzoekers, docenten en studenten.’
Met het hele gezin ‘iets doen voor een ander’; dat is kortweg het doel van Gezinnen: Present! Ze volgen daarmee het aloude principe: jong geleerd is oud gedaan. Hoe werkt het? Marja Jager-Vreugdenhil en Christel van Til-Teekman begeleiden het project vanuit de Gereformeerde Hogeschool Zwolle. Zij beantwoorden tien vragen. Tekst Marcel Senten. Foto Sietske Raaijmakers. 34
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
35
3 Stel ik wil meedoen met mijn gezin; hoe pakken jullie dat aan? Christel: ‘Op dit moment kan dat alleen op acht plaatsen waar we deze pilot uitvoeren. Als je je daar aanmeldt, krijg je bezoek van een lokale Presentmedewerker. Die komt met de ouders en de kinderen praten over wat ze willen. Dat doen ze niet zomaar uit de losse pols. We ontwikkelen daar samen een bepaalde aanpak en een toolkit voor. Heb je hele kleine kinderen dan kunnen die bijvoorbeeld tijdens het gesprek een kleurplaat maken, maar omdat ze er wel bijzitten kun je ze af en toe toch iets vragen. Voor iets oudere kinderen kun je werkvormen met bijvoorbeeld lego of gekleurde poppetjes gebruiken.’
4 Hoe bereid je een gezin voor? Marja: ‘Het idee is dat de gezinsleden goed nadenken over wat ze willen en waarom. En we besteden ook aandacht aan het gevoel dat dit werk bij hen oproept. Je doet zo’n middag iets voor iemand anders en niet omdat jij je
beter of meer voelt. Niemand is superieur. Ook jij kunt op enig moment in je leven pech krijgen en dan is het fijn als andere mensen je helpen. Dat is de filosofie van waaruit wij werken.’
5 Kunnen alle kinderen meedoen? Marja: ‘Jazeker, dat is zelfs de bedoeling. Zo’n dag of middag is juist ook bedoeld om het gezin sterker te maken. Om als gezin iets te leren. Zodat je het er met elkaar over kunt hebben. En ook onverwachte dingen van elkaar kunt zien. Zo zei een moeder een keer na afloop dat het zo leuk was dat ze had gemerkt dat haar zoon ook verzorgende eigenschappen heeft. Leuk toch?’
6 Maakt de leeftijd van de kinderen uit? Christel: ‘Uiteraard maakt leeftijd verschil. Maar taartjes voor bewoners van een tehuis bakken, kun je ook met hele kleine kinderen doen. Ik weet nog dat er een gezin was met
Jongen (9 jaar): ‘Ik vond het leuk om die mevrouw te helpen, maar het was wel lastig dat ik haar niet kende.’
Meisje (7 jaar): ‘Het is leuk om mensen blij te maken.’ een baby, waarvan iedereen dacht dat die beter niet mee kon naar het verzorgingshuis. Maar de oppas was ziek dus het kind moest mee. Nou, die ouderen vonden zo’n hummeltje geweldig. Het gezin bleef er niet een uurtje, zoals gepland, maar de hele ochtend!’ Marja: ‘Ook tijdens de voorbereiding kijken we naar de leeftijd van de kinderen. Zijn ze jonger dan vier jaar dan overleggen de medewerkers vooral met ouders. Van vier tot twaalf worden de kinderen nauw betrokken bij de keuze voor het werk dat ze gaan uitvoeren en krijgen ze ook een eigen rol. Zijn ze ouder, dan zijn het vooral de kinderen die besluiten wat ze willen doen. Dan gaan als het ware de ouders met de kinderen mee. En er spelen ook ineens zaken als: waar wil je wel of niet gezien worden? Wat zouden je vrienden op school ervan vinden?’
7 Wat willen gezinnen doen? Marja: ‘Dat is heel verschillend. Een dagje uit met verstandelijk beperkten, een gezellige middag organiseren in een verzorgingshuis,
kinderen van een gezin met problemen een middagje meenemen naar een leuke attractie, de tuin opknappen van iemand die het moeilijk heeft, mensen helpen hun huis op orde te krijgen, noem het maar op. Alles kan. Vaak is het of praktisch of iets gezelligs. Of een combinatie. Voorwaarde is wel dat je iets doet voor iemand die in een hulptraject zit. Er is dus ook altijd een organisatie bij betrokken die de hulpontvanger begeleidt, bijvoorbeeld een schuldhulpverlener of iemand van het Leger des Heils.’
8 Welke gezinnen doen mee? Christel: ‘We zitten nog helemaal in de testfase, dus we hebben nu vooral via het bestaande netwerk van Present geworven. En dan zie je dat het vooral gezinnen zijn die het wat beter hebben, die wat doen voor mensen die het minder goed hebben. En dat betekent dat we veel hoogopgeleide blanke gezinnen in deze pilot hebben. Maar dat gaat straks vast veranderen als we ons project breder gaan inzetten. Daar gaan we ook zeker op letten!’
VRIJWILLIGE INzet
37
Meisje (12 jaar): ‘Ik vind het belangrijk om iemand te helpen die hulp nodig heeft, maar ik hou niet zo van tuinieren, maar ik kan het wel.’
9 Hoe ziet jullie pilot er uit? Christel: ‘De eerste fase deden we met acht gezinnen verdeeld over acht locaties in Nederland. De ervaringen van de Presentcoördinatoren hebben we met hen besproken, en de gezinnen die meededen vulden een enquête in. Vervolgens vond fase twee plaats waar we nu de enquêteresultaten van binnenkrijgen. Daaraan deden 24 gezinnen mee. Die resultaten bespreken we met de lokale coördinatoren, docenten en andere deskundigen. Samen stellen we de methode bij zodat deze nog beter aansluit bij gezinnen. Ondertussen zijn we met de studenten van de Hogeschool hier in Zwolle allerlei materialen verder aan het uitwerken: een website, een kinderboek en leuke werkvormen. Voor de laatste fase werven we nu een stuk of dertig gezinnen. Pas als die ronde klaar en geëvalueerd is, gaan we het project verder uitrollen bij de overige Presentlocaties. En natuurlijk
mogen ook andere organisaties onze methode gebruiken.’
10 Wat zijn de reacties van de gezinnen? Christel: ‘Die zijn tot nu toe heel positief. Eigenlijk kijken jong en oud er met een goed gevoel op terug. In één geval ging er iets fout. Daar wilden de gezinsleden helpen een moestuin aan te leggen, maar toen ze op de plek aankwamen bleek dat ze de hele middag vooral onkruid moesten wieden. Jammer dat dat misliep. Maar verder is iedereen razend enthousiast. Juist de gedegen voorbereiding, het feit dat het kort en eenmalig is en dat je het met het gezin, met zijn allen doet maakt dit project tot een groot succes.’ Marja: ‘En dat is ook voor ons leuk, want daardoor werken wij er met des te meer plezier aan!’
De fasen van Gezinnen Present! 1 PRESENTATIE Wat is Gezinnen: Present!? 2 INVENTARISATIE Wat is het gezinsaanbod? 3 MATCHING Aanbod koppelen aan vraag 4 VOORBEREIDING Alles regelen 5 REALISATIE Gezin aan de slag! 6 EVALUATIE Terugblik op hoe het gegaan is 7 FOLLOW UP Mogelijke vervolginzet inventariseren
Een hulpontvanger: ‘Ik vind het hartstikke leuk als er kinderen mee komen. Ze zijn altijd erg enthousiast en leuk om mee te praten.’
Meer weten? www.vrijwillige-inzet.nl/P040
VRIJWILLIGE INzet
39
Gratis! Vrijwillige INzet een magazine vol inspiratie!
Neem een abonnement of bestel kosteloos extra magazines om uit te delen tijdens een evenement, congres of activiteit.
Kijk op www.vrijwillige-inzet.nl
Week van de Opvoeding groot succes!
BEVERWIJK Portiek portiers
DEN BOSCH Recordpoging De Week van de Opvoeding die afgelopen najaar plaatsvond is een groot succes geworden. In enorm veel gemeenten organiseerden allerlei organisaties in totaal meer dan 1200 activiteiten voor ouders en kinderen. Workshops, rondleidingen, koffietafels, sportactiviteiten, optredens; overal was wel wat te doen.
VRI-
JWILLIGE
In 2010 werd tijdens de Week van de Opvoeding in ’s-Hertogenbosch aan 5731 kinderen voorgelezen. Dit jaar probeerde Den Bosch met kinderdagverblijven, peuterspeelzalen, basisscholen én ouders thuis dit record te verbreken. Is het gelukt? Jazeker. Maar liefst 7199 kinderen kregen een verhaal voorgedragen. Al deze kinderen hebben een complimentenspel ontvangen.
den haag Het opvoedtribunaal
HAARLEM Lekker belangrijk
In buurthuizen en op scholen organiseerde Zebra Welzijn in samenwerking met theater In Feite de voorstelling ‘Het Opvoedtribunaal’ voor kinderen van negen tot twaalf en hun ouders. Advocaat Lief is vol lof over de opvoeding en hoe de ouders het doen, advocaat Streng stelt de opvoedprestaties juist ter discussie. Op humoristische wijze kwamen allerlei aspecten van het opvoeden voorbij en kinderen en ouders mengden zich fanatiek in de rechtszaak. Groot succes!
Welke ideeën hebben jongeren zelf over hun opvoeding? In Haarlem gingen ze met elkaar in debat. Moeten ouders streng zijn of juist niet? Moet je zelf kunnen bepalen hoe laat je naar bed gaat, of is het beter dat je ouders dat voor je beslissen? Opmerkelijk: jongeren van een jaar of 13-14 vonden dat ouders zich niet moeten bemoeien met het feit dat ze roken – wat ze ook bijna allemaal doen. De iets oudere jongeren hadden daar een ander beeld over. Zij hebben er inmiddels spijt van dat ze zijn gaan roken: ‘hadden mijn ouders toen maar ingegrepen.’ Gezeur van ouders blijkt achteraf dus toch welkom te zijn!
Een groepje enthousiaste kinderen van acht tot twaalf jaar werd opgeleid tot Portiek Portier en ging tijdens de Week van de Opvoeding aan de slag. In tenue deden ze hun ronde door de wijk om misstanden te signaleren. Ze spraken buren aan op overlast en overtredingen rapporteerden ze in een logboekje.
LEERDAM Uit met ouders Er is veel te doen over uitgaande jongeren. Berichten over comazuipen, drugs en uitgaansgeweld maken veel ouders ongerust. Maar aan welke gevaren staan hun kinderen tijdens het uitgaan nu werkelijk bloot? En vooral: hoe kun je daar thuis invloed op uitoefenen? In Leerdam organiseerde het regionale alcoholpreventieproject Verzuip jij je Toekomst?! voor ouders een rondgang langs drie horecagelegenheden en was er alle ruimte om te praten over zaken als alcohol, drugs en veiligheid.
VRIJWILLIGE INzet
43
IN
de wijk Om 10.15 uur verzamelt iedereen zich bij het Wijkhuis. Op de fiets natuurlijk, want bedrijven en instellingen verspreid over de hele stad openen vandaag de deuren voor de jeugd.
Aan en in een brandweerwagen is van alles te ontdekken. Aan alle kanten van de wagen zijn deuren en rolluiken te vinden waarachter van alles staat dat van pas kan komen bij het werk. Poederblussers, kooldioxideblussers en schuimblussers, maar ook breekijzers en grote scharen. Even kijken hoe het er van binnen uitziet!
Dagje Roefelen Zelf lassen terwijl je pas tien jaar oud bent, wanneer krijg je die kans nou? Tijdens een Roefeldag! Stichting Binding uit Wijk bij Duurstede organiseerde dit najaar voor de 9e keer een Roefeldag. Meer dan 150 kinderen namen die dag een kijkje achter de schermen van de volwassenenwereld, om bij bedrijven en instellingen in de buurt eens te snuffelen (‘roefelen’) aan de beroepen van grote mensen. Tekst Edo Beerda. Foto’s Ries van Wendel de Joode. 44
VRIJWILLIGE INzet
‘Ik heb een vraag’ Bij roefelen mag je alles vragen. Hoe oud je moet zijn om bij de brandweer te mogen bijvoorbeeld. Antwoord: 18 jaar. Vraag: ‘Waarom moet je zo oud zijn?’ Eddy Groeneveld van de Vrijwillige Brandweer moet over die vraag even nadenken.
Nog een vraag: hoe snel moet de brandweer bij een brand zijn? Antwoord: binnen acht minuten. ‘En als je nou ligt te slapen?’ Eddy: ‘Ook. We springen meteen ons bed uit. In vier minuten zijn we hier. We springen zo in onze pakken en laarzen, zetten de helmen op, rijden heel hard naar de brand. En hooguit vier minuten later staan we te blussen. Echt waar.’ VRIJWILLIGE INzet
45
Bij cafetaria Smulwereld Duurstede mag je heel veel zelf doen op de Roefeldag. Patat bakken bijvoorbeeld. Moeilijk? Niet echt. Maar je moet op meer letten dan je denkt, vertelt eigenares Anita Bresser. Eerst goed je handen wassen en een schortje om bijvoorbeeld.
En natuurlijk niet patatjes en snacks in één pan, want dan gaat het allemaal aan elkaar plakken. Wie zelf aan de slag gaat op de roefeldag moet wel zijn best doen, want je mag zelfgebakken patat en slushpuppy ook zelf opeten. Anita: ‘Ik doe het niet voor ze.’
Consternatie in de keuken! Anouk doet haar best, maar het ijs vliegt alle kanten uit. De meiden schateren het uit, samen met Anita. ‘Als het ijs er uit komt, moet je even goed draaien met het hoorntje. Anders gaat het mis hoor.’
Als het ijs in het hoorntje zit, moeten er nog nootjes en snoepgruis op. Niet eerst aan het ijsje likken voordat hij de nootjes in gaat, want dat is niet hygiënisch. Daarna is het ijsje af. Lekker!
Meer info: www.vrijwillige-inzet.nl/P071
De kroketten moet je natuurlijk netjes met de tang pakken. Kim (11) vist er een uit de vitrine, maar ze grijpt naast de specialiteit van Smulwereld: de frikandel XXL. Is ook meer iets voor hele grote eters: ze zijn wel veertig centimeter lang. VRIJWILLIGE INzet
47
Bij Nellen Constructies is het op de Roefeldag stevig aanpoten. Eerst handschoenen aan en een stalen plaatje pakken. Daarna vier gaatjes maken – dreun – met een ponsmachine. ‘Dan kun je hem met vier spijkers op je eigen slaapkamerdeur spijkeren’, zegt directeur Arie Nellen. Daarna moet je naar de lasbank om je naam in het staal te schrijven, met een lasapparaat. Victor (9) heeft zijn naamplaat af.
Om te lassen moet je eerst een laskap opzetten, want anders krijg je last van je ogen. Best spannend, maar met een beetje hulp heeft iedereen binnen een paar minuten zijn eigen staalplaatje beschreven. Arie Nellen: ‘Ik hoop dat ze er zoveel lol in hebben dat ze hier op een dag willen komen werken.’
In de rioolwaterzuivering van De Stichtse Rijnlanden komt via het riool alle poep en pies terecht van de inwoners van Wijk bij Duurstede. Het is gemengd met water. Als je dit rioolwater weer wilt schoonmaken, moeten eerst alle toiletpapier en andere grove vuildelen eruit. Maar wat stinkt dat!
In een groot bassin worden schoon water en bacteriën van elkaar gescheiden. Vraag: hoeveel water moet er in zo’n bak zitten. Rondleider Evert Wind: ‘Je hebt honderd flessen water nodig voor de viezigheid van één persoon uit Wijk bij Duurstede. Er wonen hier 20.000 mensen, da’s dus 2 miljoen liter water. Als je bij de rekenles goed oplet achterin de klas, zou je het zelf kunnen uitrekenen!’ 48
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
49
Een langzaam draaiende brug met veegarmen schraapt de volgevreten bacteriën van de bodem en veegt ze in de slibkegel, in het midden van de bak. Even de brug op om te kijken hoe dat werkt. Vraag: hoe hard draait deze brug? Eddy: ‘Eén rondje per uur.’
Jos van der Lans is publicist, zie: www.josvdlans.nl.
Comeback Bij dierenwinkel Discus Van Eck hebben ze konijnen en cavia’s in alle soorten en maten. Ook cavia’s met heel lang haar. Daarvoor heeft de dierenwinkel speciale kammetjes. Je cavia moet er tenslotte wel netjes uit zien.
Een knuffelsessie met dieren is de afsluiting van het roefelbezoek aan dierenwinkel Discus Van Eck. Nadat alle konijnen en cavia’s netjes gekamd zijn, gaan ze terug hun hok in. Voor alle roefelaars wacht een verrassingspakket. Voor je huisdier thuis.
Overal roefelen De Stichting Kinderwerk gaat de roefelsuccesformule breed verspreiden: in 2014 moeten in 130 gemeenten lokale Roefelcomités zijn. Het landelijke steunpunt ondersteunt lokale comités, bijvoorbeeld met een internetcommunity, zodat zij kennis en ervaringen eenvoudig kunnen uitwisselen. 50
VRIJWILLIGE INzet
In totaal deden er 34 bedrijven mee aan de Roefeldag in de gemeente Wijk bij Duurstede. Stichting Binding hoopt samen met het ‘Wijkse Roefelcomité’ ook volgend jaar weer een uitbreiding aan bedrijven te krijgen. Niet alleen de oude ambachten, zoals slager en bakker, maar juist ook de onbekendere bedrijven die je vaak op een industrieterrein vindt; bijvoorbeeld een automatiseringsbedrijf.
van burgers
In 1966 hadden de voogdijverenigingen, zeg maar de instanties die in het gehele land de kinderbescherming ter hand namen, ongeveer 200 professionals in dienst. Zij werden in het dagelijkse werk geholpen door ruim 7000 burgers, die in feite de kinderbescherming handen en voeten gaven. Maar eind jaren zestig vond een nieuwe lichting professionals dat betutteling. De overtuiging groeide dat mensen recht hadden op deskundige hulp en dat al die bemoeizuchtige burgers niet meer nodig waren. En zie: in een periode van twaalf jaar stijgt het aantal professionals met een factor drie tot zo’n 600, terwijl het aantal betrokken burgers in de kinderbescherming met een factor tien afneemt. In 1978 zijn er nog maar zo’n 700 actief. In zo’n tien jaar tijd voltrekt zich sluipenderwijs een soort staatsgreep van professionals in de jeugdzorg. De pretenties van deze nieuwe generatie deskundigen waren groot, maar de resultaten zijn nooit overeenkomstig geweest. Het sterk in omvang groeiende legioen jeugdprofessionals leek vooral tegen een alsmaar toenemen-
de berg werk aan te lopen. Zelfs in die mate dat inmiddels 1 op de 7 kinderen een indicatie heeft gekregen voor de jeugdzorg of passend onderwijs. Geen land ter wereld dat daaraan kan tippen. Die aanpak loopt nu onmiskenbaar tegen zijn grenzen. Jeugdprofessionals hebben hun deskundigheidsmonopolie op oplossingen niet kunnen waarmaken. Zeker als er sprake is van ingewikkelde en meervoudige probleemgezinnen is hun staat van dienst mager. Dat verklaart ook de onmiskenbare comeback van burgers die de laatste jaren op gang is gekomen op het terrein van de zorg voor de jeugd. Kijk naar de groei van Home-Start, van mentoren en coaches. Het is een beweging waarvan de aanduiding ‘vrijwillige inzet’ eigenlijk van te weinig respect getuigt. Vanuit professioneel oogpunt is hun inbreng immers onmisbaar en dus broodnodig. Daar zouden we een beter passende term voor moeten bedenken.
VRIJWILLIGE INzet
51
UITgesproken
Tekst Marcel Senten. Foto’s Sietske Raaijmakers.
Vrijwilligers onder de loep Wetenschappers onderzoeken alles en iedereen. Dus ook vrijwilligerswerk. Wetenschappelijk medewerker Eva van Baren, werkzaam bij de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit, geeft INZET een introductie ‘vrijwilligerswetenschap’. Over de hedendaagse vrijwilliger.
52
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
53
Vrijwilligersorganisaties in alle soorten en maten Vrijwilligersorganisaties kun je onderverdelen in verschillende typen organisaties, bijvoorbeeld door onderscheid te maken tussen clubs met verschillende doelen: Onderlinge steun: in deze organisaties helpen mensen elkaar wederzijds, bijvoorbeeld door onderling postzegels te ruilen of door contact met lotgenoten. Ook sportverenigingen vallen hieronder. Vrijwillige dienstverlening: dit zijn organisaties waarin mensen iets voor een ander doen, bijvoorbeeld vakantieweken organiseren, opvoedondersteuning geven, kinderen in achterstandssituaties voorlezen e.d. Belangenbehartiging: hier organiseren mensen zich om een maatschappelijk of politiek doel te bereiken in actiegroepen, politieke partijen of verenigingen die opkomen voor de belangen van bepaalde groepen mensen, dieren, het milieu etc.
‘Nederland is een echt verenigings- vies geven; iedereen kan uit zijn eigen leven land. Er is geen enkel ander land met zo- wel voorbeelden noemen. Ook dat is vrijwilveel organisaties waarbinnen mensen zich verenigen om een bepaald doel te bereiken. Er is voor alles wel een vereniging, stichting, comité of actiegroep. Al is het maar om samen een hobby uit te oefenen. Wij hebben een hele rijke civil society. Dat wil niet per se zeggen dat er in andere landen minder gebeurt, alleen wij hebben de neiging om het gelijk in een of ander verband te organiseren. Daar zijn we goed in. Meer dan 40% van alle Nederlanders is als vrijwilliger actief binnen een organisatie. Dat is een ongekend hoog percentage. Alleen landen in Scandinavië komen tot een soortgelijk cijfer. Daar mogen we best trots op zijn.
Daarnaast doen heel veel mensen in hun vrije tijd ‘iets voor een ander’. Even op de kinderen van de buren passen, boodschappen doen voor een zieke, kinderen uit de buurt van en naar school brengen, een familielid met problemen ad-
54
VRIJWILLIGE INzet
lige inzet, maar het valt buiten de tellingen van bijvoorbeeld het Sociaal en Cultureel Planbureau. Al die vrijwillige inzet komt dus bovenop die ruim 40% van de bevolking die georganiseerd vrijwilligerswerk doet.
Ook jongeren doen veel vrijwilligerswerk. Het is echt een misverstand om te denken dat jongeren niets zien in vrijwilligerswerk. Ook van hen doet ruim 40% een of andere vorm van georganiseerd vrijwilligerswerk. Daarin doen zij niet onder voor andere leeftijdsgroepen. Het is wel zo dat er in absolute aantallen steeds minder jongeren zijn, want de samenleving vergrijst. Daardoor zijn er minder jonge vrijwilligers. Ook onder ouderen ligt het percentage vrijwilligers boven de veertig procent. Maar het klopt niet dat veel mensen vrijwilligerswerk gaan doen zodra zij met pensioen gaan. Dan zou je in die leeftijdscategorie ineens een groter percentage vrijwilligers zien en dat is niet zo. Bij allochtonen zie je ook veel
vrijwillige inzet. Ook zij doen binnen hun eigen kring veel voor en met elkaar – bijna als vanzelfsprekend. Maar georganiseerd vrijwilligerswerk zie je onder allochtonen minder.
Het percentage vrijwilligers blijft ongeveer constant. Dat schommelt al jaren tussen de 42 en 45%. Heel vaak denken mensen dat er bijvoorbeeld door de individualisering steeds minder mensen vrijwilligerswerk doen. Maar dat is niet waar. Vrijwilligerswerk is nog steeds in; we zijn nog steeds ten volle bereid om ons in onze vrije tijd met elkaar ergens voor in te zetten. Natuurlijk zijn er wel allerlei maatschappelijke veranderingen die invloed hebben op de mate waarin en de manier waarop mensen vrijwilligerswerk willen en kunnen doen. Het SCP noemt dat de vijf i’s.
Individualisering, informalisering, informatisering, intensivering en internationalisering hebben invloed op het vrijwilligerswerk. Door de individu-
alisering hebben traditionele organisatievormen als familie, kerk en klasse minder invloed. De omgangsvormen worden losser, er komen allerlei technische communicatiemiddelen, er is meer behoefte aan variatie en verandering en de wereld wordt steeds groter. Er zijn nu veel minder van die kleinschalige vaste sociale verbanden. Alles is losser, flexibeler en kortstondiger. Dat heeft ook invloed op het vrijwilligerswerk. En denk eens aan de toename van het aantal werkende vrouwen, het aantal allochtonen, jongeren die meer bijbaantjes hebben; dat maakt allemaal uit.
Vrijwilligerswerk wordt anders. Niet minder, maar anders. Je ziet dat vooral bij jonge vrijwilligers. Voor een deel zijn die nog steeds actief in de meer traditionele vrijwilligersorganisaties, zoals de sportverenigingen. Veel van het werk dat vroeger gebeurde, vindt nog steeds plaats. Maar er komt iets naast. Veel jongeren willen nog best iets doen, maar willen zich niet voor een langere tijd binden aan een organisatie.
VRIJWILLIGE INzet
55
De ideale mix De ideale match tussen een vrijwilliger en vrijwilligerswerk voldoet aan drie criteria: de vrijwilliger is bereid, beschikbaar en bekwaam. Oftewel: de vrijwilliger moet er zin in hebben en moet over voldoende tijd en capaciteiten beschikken. Problemen ontstaan vaak doordat mensen niet of te weinig aan één van deze drie criteria voldoen.
Maar het tekenen van een online petitie, het organiseren van een twitteractie, of om heel iets anders te noemen, twee weken in een ver buitenland vrijwilligerswerk doen, dat willen ze wel. Kortstondig, zonder al te veel verplichtingen en aansluitend bij hun leefwereld.
Besturen hebben wel een probleem. Want ook al willen nog heel veel mensen vrijwilligerswerk doen, een bestuursfunctie vergt langdurig intensief verantwoordelijk werk. En het animo daarvoor loopt terug. Organisaties proberen dat op te lossen door kortere bestuursperioden in te stellen, of door het werk op te delen in kleine afgeronde klussen die door meer mensen gedaan kunnen worden. Zo proberen ze ook het bestuurswerk flexibeler te maken, maar dat lukt niet altijd.
Tijd is ook lastig. Want iedereen heeft een overvolle agenda. Kijk maar eens hoe tweeverdieners met kinderen hun leven organiseren. Die willen desondanks best wat
56
VRIJWILLIGE INzet
doen voor de goede zaak mits ze ruim tevoren te horen krijgen van hoe laat tot hoe laat, ze precies wat, met wie, waar moeten doen. Dan kunnen ze dat meenemen in hun planning. Een andere oplossing is dat deze mensen een klus op zich nemen die niet tijdsgebonden is. Die ze kunnen doen op het moment dat het hun uitkomt. Een notitie schrijven, kleren voor een kindervoorstelling naaien of iets anders dat je op je eigen moment thuis kunt doen.
Vrijwilligers gaan steeds meer eisen stellen. En dat is soms lastig voor de organisaties die vrijwilligers nodig hebben. De vraag is niet meer: wat kan de vrijwilliger voor de organisatie doen, maar wat kan de organisatie voor de vrijwilliger doen. Vrijwilligers zoeken taken die bij hun interesse passen, ze willen resultaat zien, ze willen duidelijk vastomlijnde klussen en ze willen gehoord worden. Van organisaties verwachten ze dat alles goed voorbereid is, dat ze ondersteuning en training krijgen en dat het vrijwilligerswerk aantrekkelijk wordt gemaakt.
Eva van Baren (27) werkt als Research Associate bij het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy (ECSP) en de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit. Ze is medeauteur van de achtergrondnotitie over ‘de hedendaagse vrijwillige inzet en vrijwilligersmanagement als bouwstenen voor de pedagogische civil society’.
VRIJWILLIGE INzet
57
Vijf tips voor werken met vrijwilligers
Meer weten? www.vrijwillige-inzet.nl/onderzoek
1 Zet je verlegenheid opzij. Vraag of mensen een bepaalde klus willen doen. Als mensen persoonlijk gevraagd worden zeggen ze heel vaak ja. Gewoon doen, het werkt echt. 2 Verdeel het werk in kleine overzichtelijke losse klussen. Zoek voor elke klus iemand die het werk leuk vindt, tijd heeft en over de benodigde capaciteiten beschikt. Kijk of er taken bij zijn die mensen op een zelfgekozen moment thuis kunnen doen; handig voor mensen met volle agenda’s. 3 Vraag wat mensen zelf zouden willen. Wat vinden ze leuk? Waar hebben ze tijd voor? Hoe kun je dat het beste organiseren? 4 Digitaal contact is ook contact. SMS, twitter, Facebook en Hyves, de mail, inter actieve websites; er zijn heel veel manieren om contact te hebben met mensen die iets voor jouw organisatie (kunnen) betekenen. 5 Een vrijwilliger die eenmaal actief is, is een bron van informatie. Blijf vragen en luisteren. Merk je dat een bepaalde taak minder boeiend wordt? Zoek in overleg dan meer uitdagend werk. De concurrentie om de vrijwilliger is in volle gang!
De hedendaagse vrijwilliger is een tje, dus we kunnen bellen, sms’en, twitsoort flexvrijwilliger. De vrijwilliger teren en gebruik maken van sociale media zoekt al shoppend werk op maat voor een korte periode. Vrijheid en zelfontplooiing zijn net zo belangrijk als iets doen voor het goede doel. Dat kan zelfs leiden tot het voorwat-hoort-wat-principe van time-banking. Je doet een uur wat voor een ander en daardoor krijg je op je ‘bankrekening’ één tijdskrediet. Dat kun je opmaken door iemand anders iets voor jou te laten doen.
Vrijwilligersorganisaties moeten steeds creatiever worden. Ze zullen moeten onderzoeken hoe ze aan alle wensen van vrijwilligers tegemoet kunnen komen. Je kunt wel heel veel taken opsplitsen en over veel verschillende mensen verdelen, maar hoe organiseer je dan weer alle onderlinge contact? Gelukkig zijn er juist op dat terrein tegenwoordig weer heel veel mogelijkheden. Iedereen heeft een mobiel-
58
VRIJWILLIGE INzet
als Hyves en Facebook. Juist met moderne media kun je op een hele losse manier mensen aan je binden.
Mensen willen nog steeds vrijwilligerswerk doen. De bereidheid om vrijwilligerswerk te doen is in Nederland nog steeds heel groot. Maar door alle veranderingen moeten organisaties wel meer moeite doen om mensen te werven en vervolgens ook te behouden. Aan de andere kant moet je dat ook niet te veel problematiseren. Het blijkt dat als mensen rechtstreeks gevraagd worden, ze vaak best iets vrijwilligs willen doen. Je moet het ze alleen wel vragen. Het is ook een kwestie van je verlegenheid opzij zetten.
Er zijn organisaties die vrijwilligersklussen digitaal aanbieden: wie maakt
het beste communicatieplan of het mooiste logo voor onze organisatie? Maak er een wedstrijd van, of laat mensen via internet samen aan zo’n plan werken. En er zijn organisaties die voor bepaalde taken waarvoor veel kennis en inzet nodig is, een soort personeelsadvertentie zetten. Maar dan voor vrijwilligerswerk. De vrijwilliger krijgt uiteraard geen salaris aangeboden maar wel uitdagend werk, goede ondersteuning, training, voldoening en een hele prettige werksfeer. Dat moet de organisatie dan natuurlijk wel waarmaken.
Soms krijgen verenigingsleden een keuze: of je doet vrijwilligerswerk en staat eens per maand achter de bar van de sportclub of je betaalt meer contributie. Dat extra geld kan dan gebruikt worden om betaalde mensen in te huren of voor iets leuks en motiverends voor andere mensen die wel vrijwilligerswerk doen. Naast het opsplitsen van taken zijn dus ook verplichten of uitbesteden manieren om werk gedaan te krijgen.
Nieuw is ook het min of meer verplichte vrijwilligerswerk. Denk bijvoorbeeld aan de maatschappelijke stage voor scholieren. Ook al zit daar een verplichting aan, we noemen het toch vrijwilligerswerk. Werk dat ‘om niet’ wordt gedaan. Zelfs taakstraffen zou je hieronder kunnen laten vallen. En je hebt bedrijven waarin het heel normaal is dat je in een deel van de baas zijn tijd vrijwilligerswerk doet. Soms is dat met het hele personeel één dag per jaar, maar er zijn ook bedrijven waarbij regulier tijd kan worden besteed aan vrijwilligerswerk. ‘Werknemersvrijwilligerswerk’ is feitelijk betaald werk, want het gebeurt in de baas zijn uren. En 100% vrijwillig is het ook niet altijd, want vaak is er veel sociale druk om ‘mee te doen’. Een andere hedendaagse vorm van vrijwillige inzet is bijvoorbeeld ‘NL doet’, waarbij heel veel mensen tegelijkertijd één dag een afgeronde vrijwilligersklus doen. Op het gebied van hedendaags vrijwilligerswerk is echt heel veel mogelijk. Veranderingen zijn niet alleen bedreigend maar bieden ook kansen.’
59
op
bezoek 2
‘Winnen in en door sport’ Filmopnames helpen trainers in de dop In de amateursport werken de meeste coaches en trainers vrijwillig. Geweldig voor de clubs waarvoor zij zich inzetten, maar: ze hebben natuurlijk nooit een opleiding gekregen. Bij de cursus ‘Winnen in en door sport’ leren vrijwilligers, leiders en trainers – met of zonder coachopleiding – beter om te gaan met kinderen tijdens sportwedstrijden en trainingen. Tekst Edo Beerda Foto’s Ries van Wendel de Joode.
VRIJWILLIGE INzet
61
Meer weten? www.vrijwillige-inzet.nl/P075
Trainer Ferdinand van der Veen (KNVB) roept de jongens bij zich. Voor deze scène staat een partijspel van 5 tegen 5 op het programma. De bal rolt tijdens het spelen uit het veld en er ontstaat een discussie: moet de bal worden ingegooid of ingeschoten? De les van deze scène: als je als trainer vooraf geen duidelijke afspraken maakt, wordt het geheid ruzie!
In de volgende scène speelt Edwin een hoofdrol. Daarom krijgt hij van de geluidsman een zendermicrofoontje opgespeld. Trainer Ferdinand gaat hem straks tijdens het partijtje wisselen, maar daarmee is Edwin het niet eens. Dankzij het microfoontje op zijn voetbalshirt kun je horen hoe hij foetert op de trainer.
Eind november traden twee zondagen achtereen E- en D-pupillen van de Enschedese voetbalvereniging Rigtersbleek aan voor een bijzondere training. Ze moesten niet zomaar voetballen, ze moesten ook acteren. Audiovisueel productiehuis Faas TV maakte die dagen namelijk filmopnames. Die zijn bestemd voor een DVD die wordt gebruikt bij de KNVB en andere sportbonden. Vrijwilligers kunnen met zo’n DVD zien hoe ze wel of juist niet met jonge sportertjes moeten omgaan.
Zondagmorgen 10.00 uur. Terwijl de cameraman en de regisseur een goede camerapositie kiezen, trappen jongens van E4 en E7 van vv Rigtersbleek alvast een balletje. Licht goed? Camera op de juiste plek? De opnames kunnen beginnen.
62
VRIJWILLIGE INzet
Regisseur Bas Pronk bladert met zijn collega’s door het draaiboek voor deze zondag. In overleg met de Haagse Hogeschool en de KNVB heeft Faas TV twaalf scènes op papier gezet. En die moeten vanochtend stuk voor stuk worden gedraaid.
De bal gaat uit, precies zoals de bedoeling was. De camera’s hebben het geregistreerd. Maar toch moet de scène over. ‘Mevrouw met die fiets. U staat in beeld!’
 Het miezert een beetje deze zondagochtend, maar een paar ouders zijn toch komen kijken. Hoe vaak worden er nou TV-opnames gemaakt van je kind? Gelukkig is de dug-out vrij.
VRIJWILLIGE INzet
63
IN beeld
Op het schermpje van de filmcamera is precies te zien hoe Ferdinand vanaf de zijlijn Edwin bij zich roept voor een wissel. Die loopt naar de kant terwijl hij een wegwerpgebaar maakt.
In de volgende scène doet de trainer het wel goed. Gevolgd door twee camera’s en een grote harige richtmicrofoon maakt Ferdinand duidelijke afspraken. Ferdinand: ‘Als ik iemand naar de kant roep voor een wissel, gebeurt dat zonder gezeur. Afgesproken?’ De jongens: ‘Ja, trainer.’ Kijk, zo voorkom je onenigheid.
64
VRIJWILLIGE INzet
Robert Steenbeeke (KNVB) is in deze scène een hele onaardige trainer. Hij scheldt wat af: ‘Sta je weer te slapen?’ ‘Schiet je nou weer naast?’ ‘Het is helemaal niks vandaag met jullie!’ De jongens lopen er al snel met hangende schouders bij. Ook een les: wie negatief coacht, motiveert zijn spelers niet. Steenbeeke: ‘Je bent als trainer het voorbeeld. Als je je als een clown gedraagt, gaan je spelers zich ook zo gedragen.’ Als de trainer positief is, voetballen de spelers ook met meer plezier.
Hé, dit staat niet in het script. Bas is op een hekwerk geklommen, maar heeft hoogtevrees en durft er niet meer af. Hoe pak je dat aan? Met geduld en overredingskracht en een beetje hulp komt de jeugdige stopperspil er weer heelhuids vanaf. Zo zie je maar: wat je in de cursus leert, komt ook buiten de lijnen van het sportveld van pas.
Best Buddies. Studenten sluiten vriendschap met jongeren met een verstandelijke beperking en ondernemen samen activiteiten om zo het sociale netwerk te vergroten. Projectleiding: Stichting Best Buddies www.vrijwillige-inzet.nl/P022
VRIJWILLIGE INzet
65
School’s cool 11. Vrijwillige mentoren uit de buurt begeleiden talentvolle leerlingen uit groep zeven die onvoldoende steun ontvangen vanuit hun thuissituatie. Projectleiding: Stichting School’s Cool www.vrijwillige-inzet.nl/P055
VoorleesExpress. Vrijwilligers lezen jaarlijks voor aan kinderen van 1000 gezinnen met een taalachterstand. Tijdens een benefietactie voor de VoorleesExpress hebben twee medewerkers van Bouwman Boeken in Maarssen 24 uur in de etalage zitten lezen. VoorleesExpress ambassadeur en kinderboekenschrijver Tjibbe Veldkamp sloot de actie feestelijk af. Projectleiding: SodaProducties www.vrijwillige-inzet.nl/P012
IN
je dromen
Wat zou het mooi zijn als die ondersteuners, de jongeren en de ouders écht de kans krijgen om
open
te staan voor elkaar, elk met voldoende kennis en de juiste competenties. 70
VRIJWILLIGE INzet
‘Kinderen en jeugdigen hebben een veilige omgeving nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Dit geldt voor een dreumes thuis, een kleuter op school, een tiener op straat en voor een jongere die hulp nodig heeft. Dat kan alleen als ook de ondersteuners in een veilige omgeving werken. Onderwijzers, buurtwerkers, vrijwilligers en jeugdzorgwerkers verdienen dat. Wat zou het mooi zijn als die ondersteuners, de jongeren en de ouders écht de kans krijgen om open te staan voor elkaar, elk met voldoende kennis en de juiste competenties. Een effectieve samenwerking tussen ouders, het eigen sociale netwerk, hulpverleners en vrijwillige ondersteuners biedt de basis voor die veiligheid, in of dichtbij huis, zonder dat de ondersteuning (onnodig) medicaliseert. Ik besef dat dit veel van iedereen vergt, namelijk bereidheid om het beste in jezelf naar boven te halen, elkaar de maat durven nemen én elkaar op te vangen. Mensen die dat willen en kunnen, creëren pas echt een goede en gezonde toekomst voor onze jeugd.’ Kim Putters Hoogleraar management van zorginstellingen
VRIJWILLIGE INzet
71
Na de feestelijke decembermaand is het tijd voor wat hersengymnastiek. Daarom in dit nummer van INZET een kruiswoordraadsel. Sommige omschrijvingen zijn cryptisch. Alle woorden die we zoeken hebben iets te maken met Vrijwillige Inzet voor en door jeugd en gezin.
INZET
kruiswoordraadsel Horizontaal 1. wat een hoop vissen 6. niet laten 8. ga opzij! 9. praktijkpedagoog 10. opjutten 13. karwei 15. volksgezondheid, welzijn en sport 16. golfstok 18. jongerensegment 20. centrum voor jeugd en gezin 21. pretpark 24. verzameling 26. halfwas 28. nee, geen probleem maar een ... 30. mikpunt 32. duur 33. departement 35. keurig arbeiden 39. stad 40. Europees jaar van het vrijwilligers werk (afk.) 41. bron wezen
De oplossing kunt u vinden op
www.vrijwillige-inzet.nl 72
VRIJWILLIGE INzet
Verticaal 2. plaatselijke klas 3. twistgesprek 4. niet jonger 5. omwonenden 7. stimuleert gezondheidsonderzoek en zorginnovatie 11. durf 12. postieker 14. gemeenschap (Engels) 17. soelaas 19. burgemeester en wethouders 21. laddertrede 22. voortouw 23. familie 25. maatschappelijke stage (afk.) 27. dit doe je omzichtig 29. oefening 31. inval 33. kleine afmeting 34. daarmee begint het bieden 36. wet maatschappelijke onder steuning (afk.) 37. in deze gebouwen maken jongeren herrie 38. branchenetwerk van vrijwilligers organisaties (afk.)
1
2
3
4
6
5
7
8
9 10 11
12
13
14
15
16 17
18
19
20 21
22
23
24 25 26
27
28 29
30
31 32
33
34 35
36
39
37
38
40
41 EclipseCrossword.com
VRIJWILLIGE INzet
73
Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin
CJG-jongerenmethodiek
Zet in uw agenda: 14 juni 2012
Een van de vele projecten leverde een handige methodiek op om jongeren te betrekken bij het CJG. Resultaat? Een CJG voor en door jongeren. Kijk op www.vrijwillige-inzet.nl/P020.
Volgend jaar organiseren het ZonMw-programma Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin samen met het programma Diversiteit in het jeugdbeleid op 14 juni een groot slotcongres over alle resultaten van beide programma’s. De leiding van de dag is in handen van Pieter Hilhorst.
Het ZonMw-programma Vrijwillige Inzet stimuleert de actieve rol van bewoners van buurten, wijken en dorpen bij het opvoeden en opgroeien van kinderen en jongeren. Daarbij richt het programma zich speciaal
Handboek project organiseren
op samenwerking en uitwisseling tussen
Volg ons op twitter
gemeenten, jeugdzorg, welzijnswerk en
Veel jongeren hebben ideeën om een eigen project uit te voeren. Vaak komen deze niet van de grond omdat jongeren niet weten hoe ze dit het beste vorm kunnen geven en welke (financiële) ondersteuning mogelijk is. NJR publiceert de hernieuwde versie van het handboek Doe Maar Geweldig dat in vijf heldere stappen uitlegt hoe je een project organiseert. Kijk op www.vrijwillige-inzet.nl/P073.
Wilt u op de hoogte blijven van onze activiteiten? Volg ons dan op Twitter: @vrijwilliginzet
vrijwilligersorganisaties.
INZETpakket Voor een goed opgroeiklimaat in wijken is samenwerking tussen gemeenten, Centra voor Jeugd en Gezin, welzijnswerk, vrijwilligersorganisaties en andere burgerinitiatieven essentieel. Wilt u in uw gemeente een debat organiseren over het samenspel tussen vrijwilligers en professionals bij opvoeden en opgroeien? Bestel dan de gratis toolkit met handige tips, affiches met stellingen, stemkaarten, zaalversiering, suggesties voor werkvormen, voorbeeldbrieven, checklists en achtergrondinformatie.
De Verbetergroep
Debatbijdrage
Plattelandsjongeren.nl heeft een handige brochure gemaakt over de methodiek ‘de verbetergroep’ die is ontwikkeld en uitgetest tijdens het project ‘Radicaal Jong’. De verbetergroep is een snelle en effectieve manier om samen met jongeren problemen in de leefomgeving op te lossen. Meer info op www.vrijwillige-inzet.nl/P005.
Gemeenten kunnen – tot 15 januari 2012 – een financiële bijdrage van maximaal 1.200 euro aanvragen voor het organiseren van zo’n dialoog tussen professionals en vrijwilligers. Meer info op www.vrijwilllige-inzet.nl
Inspiratie Op www.vrijwillige-inzet.nl vindt u informatie over alle projecten, producten, onderzoeken en andere activiteiten van het programma Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin. Kijk er eens rond en laat u inspireren!
74
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
75
OP
school
Op stap met oma Tekst Marcel Senten. Foto’s Hans Oostrum. VRIJWILLIGE INzet
77
Twee vliegen in één klap wil het project ‘Op stap met oma’ slaan: door jongeren en ouderen uit de buurt met elkaar in contact te brengen leren jongeren dat het leuk en belangrijk is om aandacht voor ouderen te hebben, terwijl ouderen actief blijven en minder eenzaam zijn. Speciaal voor dat doel is de site www.opstapmetoma.nl opgericht. Ouderen en jongeren kunnen via de website contact maken en elkaar opzoeken. En allerlei bedrijven kunnen aantrekkelijke aanbiedingen op de website plaatsen voor activiteiten van jongeren met ouderen. Samen een dierentuin bezoeken bijvoorbeeld, of een boottochtje maken. Maar de korting geldt alleen als een jongere er samen met een oudere gebruik van maakt! Om jongeren te enthousiasmeren ontwikkelde ‘Op stap met oma’ een lespakket voor de maatschappelijke stages voor het voortgezet onderwijs en een lesprogramma voor basisscholen. Afgelopen najaar werd de actie ‘jongeren portretteren ouderen’ georganiseerd. Vele scholen deden mee en lieten hun leerlingen portretten maken van opa’s en oma’s. Zo ook op basisschool De Caroussel in Utrecht. Maar zulk hooggeëerd bezoek moet je natuurlijk wel verwennen met limonade en lekkernijen.
OP STAP MET OMA van Stichting Welzijn Innovatiegroep Nederland is de winnaar van de MOVISIE Diversiteitsprijs 2011. Deze prijs bekroont jaarlijks een project dat invulling geeft aan diversiteit op lokaal, regionaal of landelijk niveau.
78
VRIJWILLIGE INzet
‘Hé, en kijk mij nou? Met pruik en hoedje ben ik ook een oma!’
Ah, niet alleen de opa’s en oma’s worden vandaag geportretteerd, er is ook een fotograaf om verslag van de dag te doen. ‘Zijn we goed in beeld zo?’
Maar laten we eerlijk zijn: oma moet er voor haar portret natuurlijk wel op haar allerbest uitzien! Met een mooi kleurtje op haar gezicht wordt ze de allermooiste oma van de hele wereld .
80
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
81
Een lekker smeerseltje op de huid en komkommerschijven tegen de rimpeltjes zorgen dat oma er op en top uitziet als een echt model. Wel stil blijven liggen hoor oma, anders vallen de schijven van je ogen!
Het wordt een gezellige boel in de klas. Oud en jong zit met elkaar te praten, er is limonade en koffie.
Vol concentratie gaan de kinderen aan de slag om hun opa of oma te tekenen. Eerst de omtrek van het hoofd, dan de ogen, mond, neus, haren. Dan pas de rest van het lichaam.‘Niet te veel bewegen opa!’
82
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
83
Pfft, even pauze hoor. Het leven van een artiest is best zwaar.
Toch wel lastig om je oma op papier te zetten. Welke kleuren moet je gebruiken? En hoe zorg je ervoor dat de tekening ook echt op haar lijkt? Dat is ingewikkelder dan je op het eerste gezicht zou denken. Maar gelukig staat niemand er alleen voor en kunnen de kinderen elkaar helpen.
Meer info: www.vrijwillige-inzet.nl/P067 84
VRIJWILLIGE INzet
Al met al was het een hele geslaagde opa- en omadag. Niet alleen gaat iedereen met een mooie tekening naar huis, maar leden van twee totaal verschillende generaties hebben zich ook prima vermaakt en zijn weer een beetje meer over elkaar te weten gekomen. VRIJWILLIGE INzet
85
INzet Neem een gratis abonnement of bestel extra nummers om uit te delen tijdens uw activiteiten, congressen of bijeenkomsten.
Colofon
INZET is een magazine voor iedereen die binnen gemeenten, Centra voor Jeugd en Gezin, de jeugdsector of het welzijnswerk
Samenstelling en eindredactie:
met vrijwilligers werkt.
Marcel Senten
Het ZonMw-programma Vrijwillige inzet voor en door jeugd en
Basisconcept:
gezin; versterking van de (pedagogische) civil society in de lokale
Carel Jansen, Marcel Senten,
praktijk wil met dit magazine laten zien dat er veel vrijwilligers-
Cecile Vossen
initiatieven zijn waar kinderen, jongeren, ouders, wijken en
Met medewerking van:
gemeenten profijt van hebben. Opgroeien in een positief
Loes Hartman, Hankie Hol, Carel
pedagogisch klimaat vergt betrokkenheid van buurtbewoners,
Jansen, Marcel Senten, Aleida Soonius,
ouders, beroepskrachten, vrijwilligers, gemeenten en van kinderen
Ellen Spanjaard, Cecile Vossen,
en jongeren zelf. Opvoeden en opgroeien doe je samen. Dat kan
Mijntje Vreeswijk, Jolien Wenink
dankzij de inzet van velen – jong en oud.
Teksten: Edo Beerda, Gonny ten Haaft, Pieter Matthijssen, Marcel Senten,
Het ZonMw-programma wordt gefinancierd door het ministerie
Cecile Vossen en anderen
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het programma wil
Fotografie:
samenwerking en uitwisseling tussen gemeenten, jeugdzorg,
Hans Oostrum, Sietske Raaijmakers,
welzijnswerk en vrijwilligersorganisaties stimuleren op het gebied
Ries van Wendel de Joode en anderen
van actief burgerschap rondom opvoeden en opgroeien.
Vormgeving: Ontwerpstudio Spanjaard
Inzet is het magazine voor iedereen die binnen gemeenten, de jeugdsector, Centra voor Jeugd en Gezin of het welzijnswerk met vrijwilligers werkt. Inzet biedt een gevarieerd overzicht van vrijwilligersprojecten, meningen en achtergrondinformatie. U kunt u abonneren of kosteloos extra nummers bestellen om uit te delen via www.vrijwillige-inzet.nl
Drukwerk: Drukkerij Geers
Het ZonMw-programma werkt samen met:
Programmacoördinatie ZonMw: Jolien Wenink
Wilt u de komende nummers van Inzet ook ontvangen, meldt u dan aan via de Rectificatie
website www.vrijwillige-inzet.nl.
Tot onze spijt zijn in het artikel over de speeltuin Moby Dick in het oktobernummer van INZET twee vervelende fouten geslopen. Het artikel vermeldt dat ZonMw een van de financiers van de speeltuin
ZonMw heeft getracht alle recht-
is. Dit is niet correct. ZonMw heeft niet de speeltuin zelf gefinancierd maar de ondersteuning die de
hebbenden te achterhalen. Mocht u
speeltuin heeft gekregen van het NUSO. Verder staat de naam van een van de geinterviewden foutief
desondanks menen dat uw rechten
gespeld. De correcte naam luidt Marjan Kauffman.
niet zijn gehonoreerd dan kunt u contact opnemen met ZonMw.
86
VRIJWILLIGE INzet
VRIJWILLIGE INzet
87
pedagogische civil society <de ~;-ties> dat deel van de samenleving waar burgers (kinderen, jongeren, ouders en andere volwassenen) in vrijwillige verbanden verantwoordelijkheid nemen voor een pedagogisch klimaat waarin het goed opvoeden en opgroeien is, in samenwerking met of juist als tegenkracht tot overheden (gemeenten, de jeugdsector, het welzijnswerk), bedrijven en andere civil society organisaties (bijvoorbeeld sportverenigingen).
88
VRIJWILLIGE INzet
