Mijn strandbeesten werken echt, maar je moet er in willen... - De Standaard

‘Mijn strandbeesten werken echt, maar je moet er in willen ... - De Standaard

http://www.standaard.be/cnt/dmf20160422_02252663?shareId=614cca0b845f56887430e99e7...

Home Krant Cultuur en Media (/plus) (http://www.standaard.be/plus/20160423/ochtend) (http://www.standaard.be/plus/krant/cultuur-en-media) Hedendaagse kunst (http://www.standaard.be/plus/tag/hedendaagse-kunst)

THEO JANSEN DRAAIT WETENSCHAP EN KUNST IN DE MIX

‘Mijn strandbeesten werken echt, maar je moet er in willen geloven’ 23 APRIL 2016 OM 03:00 UUR | Cathérine De Kock, Foto’s Jimmy Kets

Hij is een zelfverklaarde fantast die zich door de wetenschap laat leiden. De Nederlandse kunstenaar Theo Jansen maakt al 25 jaar ‘strandbeesten’, bewegende sculpturen op het strand. Zijn droom? Dat zijn beesten zelfstandig in de duinen kunnen leven.

‘Nou, hij doet het niet meer, hé.’ Theo Jansen (68) krijgt zijn strandbeest-met-een-hamer-op-zijn-kop maar moeilijk in beweging. De compressor die lucht in het meterslange beest zou moeten blazen, pruttelt tegen. Plots richt het beest zijn vleugels op en beginnen tientallen poten zijdelings te dansen over het speciaal voor hem aangelegde zandstrand in de Verbeke Foundation in Kemzeke, waar de Nederlandse kunstenaar te gast is. Het beest gaat zo snel dat het ons bijna omver loopt. ‘Deze manier van lopen is bedoeld voor noodsituaties’, vertelt Jansen. ‘Als er geen wind is op het strand of het dier is vastgelopen in het zand, dan loopt het zo. Als het beest met de wind loopt, wordt het via zijn zeilen verder geblazen en kan het makkelijk uren doorgaan.’

1 van 7

Jansen maakt zijn strandbeesten van elektriciteitsbuizen in pvc en Spa-flessen – want ‘dat merk kan heel veel druk

23-04-16 23:23



Theo Jansen: ‘Ik ben niet bezig met leuke diertjes verzinnen, ze moeten gewoon kunnen overleven.’

hebben’. De Nederlander studeerde natuurkunde, studies die hij evenwel nooit afmaakte. Hij werd kunstenaar, maar de fascinatie voor wetenschap ging nooit weg. Zijn grote voorbeeld is Leonardo da Vinci. 2 van 7

23-04-16 23:23


http://www.standaard.be/cnt/dmf20160422_02252663?shareId=614cca0b845f56887430e99e7... Hij vertelt het terwijl we koffie drinken uit de koffiebranderij van de vrouw van die andere uitvinder-kunstenaar

Panamarenko. ‘Ik heb Panamarenko helaas nog nooit ontmoet, maar hij is wel een voorbeeld voor me’, zegt hij. ‘We zijn allebei met fantasie en jongensdromen bezig.’ Het is met de precisie van de wetenschapper en de poëzie van de kunstenaar dat Jansen werkt aan zijn ‘animaris’. Zijn diersoort telt intussen 39 beesten, die voortdurend evolueren. ‘Elk voorjaar ga ik met een nieuw beest naar het strand van Scheveningen waar ik woon’, vertelt hij. ‘Dan ben ik een hele zomer bezig met allerlei experimenten en verandert het beest ook weer helemaal. Na een jaar verklaar ik het beest uitgestorven en ga ik ermee naar het beenderveld. De uitgestorven soorten worden geadopteerd en gereanimeerd in exposities zoals deze. Hun luchtmaag wordt dan opgepompt met een compressor en dan komen ze weer een paar minuten tot leven.’ Hoe belangrijk is het voor u dat er ook technisch vernuft achter kunst zit? ‘Ik hou erg van sprookjes, maar als je alleen sprookjes vertelt, dan verkoop je uiteindelijk lucht. En als het alleen maar wetenschap of techniek is, dan vind ik het ineens ook niet zo interessant. Waar het me vooral om te doen is, is dat wankele gebied tussen fantasie en werkelijkheid. Dat je nooit helemaal weet of iets waar is of niet. Mijn strandbeesten kunnen wel degelijk bewegen, ze werken echt, maar je moet er ook in willen geloven.’ Ik las dat u ook weleens een dunne nylondraad gebruikt hebt om ze te laten lopen. ‘Dat was helemaal in het begin, ja. Ik moest toen een paar filmpjes opnemen. Had ik net zo’n groot beest op het strand staan, was er helaas geen wind. Dus heb ik maar touwtjes gebruikt. Laten we zeggen dat ik de natuur toen een handje geholpen heb (lacht).’ In 1980 liet u een ufo los op de stad Delft. U haalde er het nationale nieuws mee. ‘Ja, mensen geloofden echt dat ze een ufo hadden gezien. Toen ik vertelde dat ik de ufo had opgelaten, wilden ze dat zelfs niet geloven. Dan zit je in je vuistje te lachen. Het leuke van mensen in de maling nemen is dat ze even geloven in een wereld die er niet is en meegaan in je fantasiewereld. Dat kun je ook doortrekken naar mijn andere werk, de 3 van 7

23-04-16 23:23


http://www.standaard.be/cnt/dmf20160422_02252663?shareId=614cca0b845f56887430e99e7... strandbeesten. Dat ik als aards schepsel een nieuwe dierensoort kan maken, is natuurlijk een utopische gedachte.’

Wat fascineert u zo aan de strandbeesten? ‘Het idee dat je zelf leven creëert. Ik ben 22 jaar columnist geweest bij de Volkskrant. Een van mijn columns ging over staketsels op het strand die de wind zouden vangen en de duinen zouden ophogen. Toen ik langs de Gamma kwam, heb ik zelf een paar buizen gekocht en daar een namiddag mee gespeeld.’ ‘Ik raakte steeds meer geïnteresseerd in het maken van leven en de oorzaken van de evolutie. Dat resulteerde in mijn eerste strandbeest, dat niet eens kon lopen; het kon alleen zijn poten bewegen als het op zijn rug lag. Toch ben ik zo verslaafd geraakt aan die buisjes dat ik er nooit mee heb kunnen ophouden.’ U hebt zelf een voorraad van 50 kilometer pvc-buis aangelegd, om zeker niet zonder te vallen. ‘Ja, dat is mijn levensverzekering. De buisjes zijn mijn taal, ze dicteren wat ik moet doen.’ Kijkt u weleens iets af van echte dieren? ‘Ik probeer de bestaande natuur te vergeten en een compleet nieuwe diersoort te bedenken, en niet een soort imitatie van de oude wereld. Ik ben natuurlijk behept met kennis. Toch lukt het me af en toe om iets nieuws te zien. Ik maak vooraf een schets, maar de evolutie gebeurt gaandeweg, onder mijn handen. Ik doe dus niet aan intelligent design, waarbij ik de hele evolutie op voorhand bedenk en ze dan maar realiseer. Het is een lange kronkelige weg.’ ‘Het vreemde is dat ik vaak verbaasd ben over hoe mooi die beesten zijn geworden, want ik probeer ze er niet mooi uit te laten zien. Ik ben niet bezig met leuke diertjes verzinnen, ze moeten gewoon kunnen overleven. Maar als verdedigings- en voortplantingsmechanisme is schoonheid natuurlijk erg belangrijk.’ Eigenlijk kijkt u dus naar uw oeuvre zoals een darwinist naar de natuur. ‘Ja, al mijn ideeën kun je zien als mutaties, waarvan de meeste helaas mislukken. Gelukkig zijn er ook mutaties die 4 van 7

23-04-16 23:23


wel goed aangepast zijn, die overleven en verder evolueren. Dehttp://www.standaard.be/cnt/dmf20160422_02252663?shareId=614cca0b845f56887430e99e7... survival of the fittest werkt dus ook in mijn werk door.’ ‘In het begin dat ik mijn strandbeesten moest beschermen tegen de mensheid, die zo rancuneus en vernielzuchtig is. Ik dacht ze giftige pijltjes te geven. Maar hoewel ze de hele tijd in de openbare ruimte staan, is er nog nooit één strandbeest aangevallen of vernield. Hun beste wapen is namelijk hun charme.’ Wat is uw plan? ‘Ik hoop dat ik, voor ik deze planeet verlaat, een nieuwe diersoort heb achtergelaten die in de toekomst helemaal zelf kan overleven. Ik heb kinderen van boven de gordel en van onder de gordel, zeg maar. Dit zijn mijn mentale kinderen. Een ambitieus plan, dat geef ik grif toe.’ Eén klein probleempje daar: uw diersoort kan zich vooralsnog niet zelf voortplanten. ‘Toch wel. Ik heb de DNA-code van mijn beesten via een computerprogramma geschreven in 1991 en gepubliceerd op mijn website. Sindsdien zijn er duizenden studenten in de hele wereld die de code gebruiken om zelf hun eigen strandbeesten te maken. Zo planten mijn strandbeesten zich voort in allerlei variaties, buiten mijn controle om.’ Een nieuwe soort scheppen: dichter bij God kun je allicht niet komen. ‘Als God zou bestaan niet, nee (grinnikt). Ik moet zeggen: als ik op het strand bezig ben met mijn beesten, onder die prachtige luchten, dan word ik overvallen door een oppermachtig gevoel en ervaar ik alles als één groot wonder. Zelf geloof ik niet dat er iets de hand heeft in ons bestaan, maar het idee dat er iemand bestaat die alles onder controle heeft, is erg aantrekkelijk. Het zit in onze genen dat er een grote baas moet zijn. In elke kudde of roedel is er een alfadier. En als mensen die niet op aarde vinden, dan zoeken ze die wel hogerop.’

‘Bewogen beweging’ met Theo Jansen en Zoro Feigl loopt tot en met 30 oktober in de Verbeke Foundation in 5 van 7

23-04-16 23:23


Stekene.


LEES MEER GISTEREN | ART BRUSSELS EN INDEPENDENT: TWEE KUNSTBEURZEN OP ÉÉN MOMENT

Grijs en groot versus jeugdig en jolig (http://www.standaard.be/cnt/dmf20160421_02251106)

21/04/2016 | STEENRIJKE FRANSE ZAKENMAN AAST OP EEUWENOUD GEBOUW

Handelsbeurs wordt privémuseum (als het aan Pinault ligt) (http://www.standaard.be /cnt/dmf20160420_02248879) 12/04/2016 | VEILING

Kunstenaars in de bres voor Ringland (http://www.standaard.be/cnt/dmf20160411_02231795)

06/04/2016 | KUNST

Nieuw werk voor station Maalbeek (http://www.standaard.be/cnt/dmf20160405_02221663)

06/04/2016 |

Manifesta kijkt binnen in Michel Houellebecqs brein (http://www.standaard.be

/cnt/dmf20160405_02221739)

6 van 7

23-04-16 23:23



‘In het begin dacht ik dat ik mijn strandbeesten met gifpijltjes moest beschermen tegen de mensheid, die zo vernielzuchtig is. Maar hun beste wapen tegen de mens is hun charme’

ALLE ARTIKELS VAN DE LAATSTE 24 UUR » (/NIEUWS/MEEST-RECENT)

Meer? Lees de volledige krant digitaal. (http://www.standaard.be/plus/ochtend)

7 van 7

23-04-16 23:23

Mijn strandbeesten werken echt, maar je moet er in willen... - De Standaard

Recommend Documents