Meuk Het verhaal Fred van Rijn
Inhoudsopgave Meuk ............................................................................................................................... 1 Voorwoord ................................................................................................................... 1 De bevalling van Meuk ..................................................................................................... 2 De aanleiding ............................................................................................................... 2 Het repertoire ............................................................................................................... 2 De eerste try-out ........................................................................................................... 3 De feitelijke geboorte .................................................................................................... 3 De optredens .................................................................................................................... 5 Het publiek ................................................................................................................... 5 De emoties ................................................................................................................... 6 De locaties.................................................................................................................... 7 Verzorgingstehuizen............................................................................................................................. 7 Huiskamers.......................................................................................................................................... 7 Maatwerk ............................................................................................................................................ 7
Het programma ................................................................................................................ 9 De liedjes ..................................................................................................................... 9 De entourage .............................................................................................................. 10 De uitvoering ............................................................................................................. 11 Boekingen .................................................................................................................. 11 Maatschappelijk verantwoord ..................................................................................... 11 Rompslomp ................................................................................................................... 12 De Belastingdienst ...................................................................................................... 12 De organisaties ........................................................................................................... 13 Contracten ......................................................................................................................................... 14 Gageverklaringen ............................................................................................................................... 14 Betalingen.......................................................................................................................................... 15
De mensen achter Meuk ................................................................................................. 16 Meuk
ii
Elly van Brakel ........................................................................................................... 16 Fred van Rijn ............................................................................................................. 17 Ron Groot .................................................................................................................. 18 Van oude mensen… ....................................................................................................... 20 Algemeen ................................................................................................................... 20 Anekdotes .................................................................................................................. 20 Nog even dit .................................................................................................................. 24 Dirk Goet ................................................................................................................... 24
Meuk
ii
[Uw naam] [Klas, semester] [Naam leraar] [Datum invoegen]
Meuk Voorwoord Het is het vroege voorjaar van 2012 als bij Elly van Brakel en Fred van Rijn het idee ontstaat om ‘iets’ voor demente bejaarden te gaan doen. Zij hebben beiden een muzikale achtergrond en de keuze is dan ook snel gemaakt. Het moet een muziekprogramma worden dat bestaat uit oude, Nederlandstalige liedjes die een glimlach van herkenning oproepen en uitnodigen tot meezingen. De maanden die volgen worden besteed aan het verzamelen van liedjes die aan de zelf gestelde criteria voldoen. Tot hun eigen verbazing belanden ze in de immense schatkamer van de Nederlandstalige muziek. Onder dikke lagen stof worden ware juweeltjes ontdekt, wonderschone pareltjes zowel wat de muziek als de tekst betreft. Liedjes die nog altijd actuele onderwerpen behandelen. Liedjes die serieus zijn of gewoon voor de gein. Artiesten worden gevonden van wie de namen ooit van de eigen ouders zijn opgevangen. Een onvermoede wereld komt opnieuw tot leven. Een periode van selecteren volgt om een repertoire samen te stellen dat flexibel kan worden ingezet. De duur van de spanningsboog is voor deze doelgroep immers moeilijk te voorspellen? Het blijkt nog een hele toer te zijn om liedjes te schrappen, want de meeste zijn zo leuk dat ze zich slechts met grote moeite terzijde laten schuiven. De klus wordt echter geklaard - natuurlijk! - en de inspanningen worden al snel beloond. Het programma voorziet in een behoefte en blijkt een schot in de roos te zijn. Geniet u van het verhaal van Meuk.
Meuk
1
De bevalling van Meuk De aanleiding Het is het jaar 2012. Na een succesvol geïmproviseerd optreden bij een bevriende zangeres die haar veertigste verjaardag viert, zijn Elly van Brakel, Dirk Goet en Fred van Rijn van plan om een akoestisch groepje te beginnen. Ze zijn nog niet uit de te volgen muzikale koers als Dirk met vakantie gaat. Ondertussen bezoekt Elly regelmatig haar dementerende moeder in het verzorgingstehuis. Tijdens één van haar bezoekjes worden oude, Nederlandstalige liedjes gedraaid. Haar moeder die tot dan toe lusteloos voor zich uit zit te staren, veert op en begint de teksten mee te prevelen. Andere gasten doen eveneens mee. Kennelijk blijven de herinneringen aan de muziek van toen diep verankerd. Elly maakt met haar smartphone een opname van haar zingende moeder en laat Fred het aandoenlijke filmpje zien en horen. ‘Daar moeten we eigenlijk iets mee,’ vinden zij allebei en samen zoeken ze vast enkele liedjes uit die daarvoor in aanmerking zouden kunnen komen. Als zij Dirk na zijn vakantie confronteren met het plan voor deze nieuwe koers is hij not amused, maar hij geeft het een kans. Het zal van onschatbare waarde blijken te zijn.
Het repertoire Er worden liedjes uitgezocht die met elkaar een vrolijk repertoire vormen. Liedjes die herinneringen oproepen. ‘Oude meuk en nieuwe zooi,’ zoals Elly ze noemt, waarmee ze tegelijk de naam bedenkt: Meuk! De uitvoering wordt zo simpel mogelijk gehouden. Geen ingewikkelde arrangementen, maar slechts een eenvoudige gitaarbegeleiding. Laagdrempeligheid is het toverwoord. Op deze manier creëert Meuk een ‘rond het kampvuur’-sfeertje dat al snel uitnodigt tot meezingen.
Meuk
2
De eerste try-out Eind 2012 viert Het Kamerkoor Rotterdam, dat is ontstaan uit het kamerorkest Ars Musica, haar jubileum. Elly heeft zelf gezongen in het kamerkoor Gaudeamus Musica en een aantal keer haar medewerking verleend aan het Wilhelmina Bachcantatekoor in Dordrecht. Ze kent veel leden van Het Kamerkoorkoor Rotterdam. Zij regelt dat Meuk voor de muzikale omlijsting mag zorgen op de jubileumavond. Omdat het wat Meuk betreft om een try-out gaat, wordt nog geen gage gevraagd. Het is zo al spannend genoeg. Elly heeft een jurk aangeschaft die doet denken aan de jaren ‘50, Dirk en Fred proberen daarbij aan te sluiten met een pet en bretels. Het luchtige programma slaat aan en een aantal nummers wordt enthousiast meegezongen. Elly, Dirk en Fred hebben meteen het gevoel met Meuk ‘wat’ in handen te hebben dat tot iets moois kan uitgroeien. Als blijk van dank voor het optreden ontvangen de leden van Meuk elk een fles wijn, waarmee het bestaansrecht van Meuk beklonken kan worden.
De feitelijke geboorte Meuk krijgt de smaak te pakken. Voelt het eerste optreden nog als een ware bevalling, de boreling lijkt meer dan levensvatbaar te zijn. Dat moet de wereld weten! Beschuit met muisjes en geboortekaartjes! Meuk investeert in het drukken van flyers. Fred verzorgt een mailing naar verzorgingstehuizen in de regio Den Haag en Rotterdam en al snel druppelen de eerste aanvragen voor een optreden binnen.
Meuk
3
Als na een paar weken Ron Groot als bassist toetreedt, is Meuk compleet. Ron blijkt een regelrechte aanwinst te zijn. Hij schaft speciaal voor Meuk een akoestische bas aan en natuurlijk de inmiddels tot de standaard herenoutfit behorende pet en bretels. Hij krijgt de nummers snel onder de knie en heeft een prachtige stem die goed bij Elly kleurt. Zijn deelname maakt het zingen van duetten mogelijk. Bovendien is Ron een gezellige prater die de nummers goedmoedig aan elkaar kletst. Hij is daarbij soms zo enthousiast, dat hij moet worden afgeremd door de andere leden. Geweldig! Helaas moet Dirk begin 2014 om gezondheidsredenen afhaken. Vanaf dat moment gaat Meuk verder als trio.
Meuk
4
De optredens Het publiek Meuk richt zich op oudere mensen met een afnemend geheugen, dus vooral dementerende ouderen. Het blijkt een doelgroep te zijn met haar eigen gewoonten, normen en waarden. Een publiek dat niet reageert als het gemiddelde publiek. Iemand die dementeert, keert bijna letterlijk terug in de tijd. Het kortetermijngeheugen laat het steeds meer afweten, waarbij het langetermijngeheugen juist terrein lijkt te herwinnen. Beelden, geluiden en geuren van vroeger worden sterker herkend en intenser beleefd. Ook het gedrag lijkt zich weer te voegen naar de vroege jeugdjaren. Net als kinderen wordt primair gereageerd. Diplomatie en tact zijn weer abstracte begrippen geworden. Als iemand iets niet mooi vindt, dan laat hij of zij dat duidelijk merken in woord en gebaar. Kortom, een publiek met een gebruiksaanwijzing. Zo valt de waardering voor het optreden vaak niet af te lezen aan de reacties. Integendeel zelfs. Bij opkomst wordt Meuk bijna altijd verwelkomd door nors kijkende, er ogenschijnlijk absoluut geen zin in hebbende ouderen. De mensen zitten in het publiek omdat ze daar zijn gebracht door hun verzorgenden of enthousiaste vrijwilligers. Ze zitten daar vooral niet uit vrije wil! Slechts een enkeling lijkt echt zin te hebben in het optreden. Als de eerste tonen klinken, zijn misprijzende blikken te ontwaren. Sommige oudjes houden met afgrijzen hun handen tegen hun oren. Weer anderen keren Meuk demonstratief de rug toe. Een klein deel doet onverstoorbaar een dutje. Dat verandert echter snel. Voordat de laatste klanken van het eerste liedje uitsterven, zijn de meeste handen al van de oren. Er wordt geglimlacht en hier en daar al geneuried. Vanaf het tweede nummer ligt een deel van het succes van het optreden in handen van de begeleiders. Meuk
5
Zij zijn het die de oudjes met een laatste zetje over de drempel helpen door enthousiast mee te klappen, te zingen of de armen door elkaar te steken en mee te deinen op de melodie. Na een paar nummers is meestal de beer los en wordt door het grootste deel van de aanwezigen enthousiast gereageerd. Toch blijven er ook altijd mensen nauwelijks reageren. Meuk heeft inmiddels geleerd dat ook deze mensen het optreden vaak wel waarderen, maar zich niet meer in die zin kunnen uiten. Deze stille genieters zijn echter na afloop soms nog emotioneler dan hun uitbundiger huisgenoten.
De emoties Het luisteren naar muziek zorgt voor emotionele uitingen. Vooral liedjes uit de jeugdjaren roepen herinneringen op aan mooie momenten en verdrietige gebeurtenissen. Juist bij mensen bij wie het kortetermijngeheugen afneemt, doet het langetermijngeheugen zich kennelijk heftiger gelden. Hoewel het repertoire van Meuk hoofdzakelijk vrolijke liedjes bevat, valt niet te voorkomen dat mensen bij sommige nummers geroerd raken door de confrontatie met het verleden dat nog onuitwisbaar op het netvlies staat. Het liefdesverdriet van weleer wordt herbeleefd. Het gemis aan dierbare personen komt weer boven. Tranen worden weggepinkt. Soms wordt zelfs gehuild. En wonderwel wordt Meuk juist daarvoor vaak bedankt. Gelukkig voeren mooie momenten de boventoon. Wie zich de woorden nog kan herinneren, zingt mee. Soms ligt een liedje nog zo vers in het collectief geheugen, dat Meuk de eigen zang staakt en uitsluitend de aanwezige ouderen nog instrumentaal begeleidt. Wie nog goed ter been is, waagt zich afhankelijk van de omstandigheden aan een dansje. Wie wat minder mobiel is, wiegt mee. Klappen kan iedereen, vooral tijdens nummers waarbij Elly het publiek vraagt om mee te doen. De klassieker Daar bij de waterkant van Eddy Christiani is hier een goed voorbeeld van. Het liedje mondt soms uit in een ware happening, waarbij mensen elkaar trots aankijken als ze ‘op tijd’ zijn.
Meuk
6
De locaties Verzorgingstehuizen Het ligt voor de hand dat Meuk voornamelijk optreedt in verzorgingstehuizen. De aangewezen plek is dan doorgaans het restaurant als grote, gemeenschappelijke ruimte. Sommigen tehuizen beschikken zelfs over een heus podium met daarbij behorende faciliteiten als licht, geluidsinstallatie en kleedruimten. Aanvankelijk ervaart Meuk dat als ideaal, maar gaandeweg blijkt dat de afstand tot het publiek eigenlijk onwenselijk is. Hoe dichter op of zelfs tussen het publiek kan worden gespeeld, hoe intiemer de sfeer kan worden. Daar draagt ook het geluidsniveau aan bij dat Meuk hanteert. De eigen geluidsinstallatie is eenvoudig maar doeltreffend. Het aantal decibels wordt altijd tot een minimum beperkt. Goed hoorbaar, maar niet luid. Dit ingehouden volume blijkt oudere mensen zeer aan te spreken. Huiskamers In 2013 krijgt Meuk het verzoek om in een zogeheten huiskamer te spelen. De ruimte is klein en biedt plaats aan ten hoogste 30 personen. De ruimte voor Meuk is tot een minimum beperkt. Voor de geluidsinstallatie is zelfs geen plaats. Meuk besluit de uitdaging aan te gaan en het wordt één van de meest intieme en gezellige optredens. Dat smaakt niet alleen Meuk naar meer, maar ook de opdrachtgever is zeer gecharmeerd van deze performance. De tamtam doet haar werk en spoedig volgen verzoeken tot meer van dergelijke optredens op andere locaties. Maatwerk Inmiddels zijn de leden van Meuk voor alles in. Meuk brengt haar programma dan ook met veel plezier op locaties die niet altijd voor de hand liggen. Tussen de schuifdeuren, in de tuin, in huiskamers, in recreatieruimten en zelfs op grote podia in de buitenlucht. Meuk brengt delen van haar programma desgewenst ‘aan bed’ of op gesloten afdelingen, zodat ook mensen worden vermaakt die anders buitengesloten zouden blijven van enige vorm van verstrooiing.
Meuk
7
Eind 2012 doet Meuk mee aan het Oliebollenrock-festival, dat jaarlijks in december wordt georganiseerd door JJMusichouse in Zoetermeer. Speciaal voor deze gelegenheid brengt Meuk een aangepast repertoire dat bestaat uit kerstliedjes. Zowel Engels- als Nederlandstalige kersthits worden met veel enthousiasme gebracht voor een publiek dat flink wat steviger werk is gewend. Toch ontlokt Meuk menige glimlach en wordt een deel van het overbekende repertoire meegezongen. Dat smaakt uiteraard naar meer. We bedenken dat de kerstperiode vooral voor ouderen vaak een eenzame periode is. Daar kunnen wij natuurlijk iets aan doen. Meuk wil deze mensen dan ook graag een gezellige afleiding bezorgen met een speciaal kerstprogramma. Er worden zowel Engelstalige- als Nederlandstalige kerstliedjes ingestudeerd die herkenbaar zijn en uitnodigen tot meezingen. Vanaf 2014 wordt dit gezellige kerstprogramma jaarlijks vanaf 6 december tot en met 23 december aangeboden. In 2014 is Meuk gevraagd om een optreden te verzorgen in de ochtend van Koningsdag in Bergschenhoek. Meuk staat dan voor het eerst op een groot podium in de buitenlucht. Op verzoek van de Stichting Nationale Feestdagen Bergschenhoek, die deze dag ter plaatse organiseert, verzorgt Meuk de traditionele aubade: na het praatje van de burgemeester vindt een samenzang plaats. Natuurlijk ontbreekt daarin het Wilhelmus niet.
Meuk
8
Het programma De liedjes Het repertoire bestaat uit oude, Nederlandstalige liedjes die vooral bij de oudere generaties nog bekend zijn. Gekozen is voor de periode vanaf de jaren dertig tot de jaren tachtig van de vorige eeuw. Meuk is zeer alert op de wijze waarop de liedjes door het publiek worden ontvangen. Als een nummer niet aanslaat, dan wordt het subiet vervangen door een ander nummer. Gaandeweg is zo een programma ontstaan dat vrijwel zeker aanslaat en dus garant staat voor een ontspannende middag of avond. Om het ook voor de leden van Meuk zelf interessant te houden, wordt geregeld geëxperimenteerd met nieuw ‘oud’ materiaal. De volgende artiesten komen vrijwel zeker voor in de setlist: Lou Bandy, Anneke Grönloh, De Selvera’s, Sylvain Poons, Tante Leen, Johnny Jordaan, Dorus, Willy Derby, Annie de Reuver, Willy & Willeke Alberti, Rika Janssen, Teddy Scholten, Leen Jongewaard, Eddy Christiani, Bob Scholte, Louis Davids, Wim Sonneveld, Rita Corrita, Johnny Hoes, De Spelbrekers en Vader Abraham.
Meuk
9
Bij bijzondere gelegenheden worden op verzoek klassiekers toegevoegd als het Wilhelmus en Waar de blanke top der duinen. Sowieso is het mogelijk om voorafgaand aan een optreden speciale verzoeken in te dienen. Waar mogelijk zal Meuk deze verzoeken dan honoreren.
De entourage Meuk probeert zoveel mogelijk een laagdrempelige, huiselijke sfeer te creëren. Zij doet dat door de opstelling van de apparatuur voor een deel te behangen met bloemen. In grote ruimten stelt Meuk een groot scherm op waarachter de koffers en instrumenthoezen aan het zicht worden onttrokken. In kleine ruimten wordt met zo min mogelijk of zelfs geheel geen apparatuur gewerkt. Het contact met het publiek is heel belangrijk. Speciaal om die reden heeft Meuk draadloze microfoons aangeschaft opdat de leden zich kunnen mengen tussen het publiek. De leden van Meuk kleden zichzelf op een manier die niet al te uitbundig is, maar toch afwijkt van het alledaagse. De heren dragen een spijkerbroek met daarboven witte T-shirts of overhemden. Een pet op het hoofd en bretels om de broek op te houden maken dat zij enigszins de aandacht trekken. De zangeres kleedt zich in een opvallende jurk met bijpassende schoenen. Uiteraard zijn make-up en kapsel daarmee in overeenstemming gebracht.
Meuk
10
De uitvoering Meuk probeert haar optredens zo laagdrempelig mogelijk te houden. In plaats van ingewikkelde arrangementen wordt slechts een eenvoudige gitaarbegeleiding toegepast. Het geluidsniveau wordt eveneens zo beperkt mogelijk gehouden. Minder decibels vereisen nu eenmaal meer aandacht. Op deze manier ontstaat al snel een ‘rond het kampvuur’-sfeertje dat het publiek verleidt tot meedoen.
Boekingen Omdat Meuk bestaat uit vrijwilligers die allen overige bezigheden hebben, vereist het plannen van een optreden enig onderling overleg vooraf. Niet alle gewenste dagen en/of tijdstippen zullen mogelijk zijn. Het uitgangspunt is echter dat een oplossing altijd gevonden kan worden. Niet alleen het programma is laagdrempelig, ook het tarief is dat. Het bedrag is zodanig vastgesteld dat de leden van Meuk er hun onkosten mee kunnen dekken.
Maatschappelijk verantwoord Meuk staat welwillend in de wereld en is zich bewust van de toenemende verschraling in de zorg. Aan menig vrijwilligersinitiatief wordt dan ook kosteloos meegewerkt. (o.a. NLdoet dat jaarlijks wordt georganiseerd door het Oranje Fonds). Wie een origineel idee heeft terwijl de middelen ontbreken, vindt bij Meuk een luisterend oor. Ook hierbij geldt uiteraard dat Meuk bestaat uit vrijwilligers die allen overige bezigheden hebben, maar in goed overleg is veel mogelijk.
Meuk
11
Rompslomp De Belastingdienst Hoewel Meuk vrijwel zonder uitzondering wordt gezien als een sympathiek initiatief, denkt de Belastingdienst daar duidelijk anders over. Zodra er namelijk geld in het spel komt, hoe luttel dat bedrag ook mag zijn, dan moeten de inkomsten worden verantwoord. Saillant is dat de Belastingdienst een amateur die meer dan nul euro ontvangt voor zijn performance, terstond beschouwt als een beroepsartiest. Hoe nobel het streven ook mag zijn om een steentje bij te dragen aan een leefbare samenleving. Om het de nietsvermoedende en goedwillende amateur gemakkelijk te maken, stelt de Belastingdienst dan ook een 41 (!) pagina’s tellende brochure beschikbaar die allesbehalve in jip-en-janneketaal is geschreven. Fred besluit er eens rustig voor te gaan zitten, maar het begint hem al snel te duizelen. Begrippen als kostenvergoedingsbeschikking, kleinevergoedingsregeling, vrijgestelde vergoedingen en verstrekkingen, inhoudingsplichtigenverklaring, Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) en gageverklaringen lijken volgens de auteur van het boekwerkje tot normaal taalgebruik te mogen worden gerekend. Eén en ander draagt echter niet bepaald bij aan het aanvankelijke enthousiasme. Wie zich van tevoren in deze materie verdiept, krabt zich waarschijnlijk wel driemaal achter de oren om een ‘groepje’ te beginnen en iets voor zijn medemensen te doen. Leuker kan de Belastingdienst het niet maken, maar wel flink lastiger. Gelukkig staat Meuk al op de wereld en is er geen weg meer terug. Na gedegen onderzoek en adviezen van derden blijkt dat kan worden volstaan met een gageverklaring, waarop de personalia van de leden moeten worden ingevuld. Elk lid van Meuk moet deze verklaring vervolgens ondertekenen om aan te geven dat hij of zij akkoord is met zijn of haar aandeel in de gage. Bij elk optreden wordt deze gageverklaring in tweevoud, inclusief de kopieën van de individuele paspoorten, overhandigd aan de opdrachtgever.
Meuk
12
De leden van Meuk geven deze inkomsten op bij hun jaarlijkse aangifte. Fred heeft tegen die tijd al alle individuele reiskosten berekend op basis van de ANWB-routeplanner. Hij houdt ook de gezamenlijke uitgaven bij. Elk voor zich administreert nog eens de eigen onkosten en bewaart alle bonnetjes die wellicht te zijner tijd als bewijsmateriaal moeten dienen. Kosten en baten tegen elkaar afzettende levert dit voor elk lid van Meuk een negatief inkomen op. Dat wisten we natuurlijk al, maar dankzij de Belastingdienst heeft een aanzienlijk aantal mensen nu tenminste veel tijd kunnen besteden aan een administratie die geen enkele partij iets oplevert. Die tijd zou nuttiger kunnen worden besteed, denken wij.
De organisaties De opdrachtgevers van Meuk zijn in principe de activiteitenbegeleidsters - wij hebben nog geen mannen ontmoet die met deze taak zijn belast - van woonzorgcentra ofwel verzorgingstehuizen. Dit zijn stuk voor stuk uiterst sympathieke en zeer bij hun werk betrokken medewerksters. De sfeer is meteen open en zelfs amicaal. Zodra wij ons ter plaatse melden, krijgen wij de noodzakelijke sleutels of pasjes in handen gedrukt om het gebouw in en uit te kunnen lopen, noodzakelijk voor het opstellen van onze spullen. Veel gebouwen werken als een fuik: je kunt er wel in, maar niet uit. Dit om te voorkomen dat de vaak keurig verzorgd uitziende gasten er stiekem tussenuit knijpen. Van administratie hebben de dames echter niet of nauwelijks kaas gegeten. Dat mogen wij ze niet kwalijk nemen, want dat is nu eenmaal hun core business niet. Toch zorgen ook zij onbewust en ongewild voor een hoop rompslomp.
Meuk
13
Contracten Voorafgaand aan elk optreden worden de details doorgesproken en alle afspraken vastgelegd in een contract om misverstanden achteraf te voorkomen. Dit contract wordt in tweevoud verzonden naar de activiteitenbegeleidster die haar organisatie vertegenwoordigt richting Meuk. Aan haar wordt gevraagd om, als zij zich herkent in de beschreven afspraken, elke pagina te paraferen en de laatste pagina te ondertekenen. Welnu, die handtekening komt er doorgaans wel, maar de parafen worden zelden gezet. Dat hiermee de rechtsgeldigheid van het gehele document kan worden betwijfeld, nemen beide partijen maar voor lief. Nadat het contract is ondertekend, dient één exemplaar te worden geretourneerd naar Meuk als opdrachtnemer. In veel gevallen moet daar eerst een telefoontje ter herinnering voor worden gepleegd. Of twee. Gageverklaringen Direct voorafgaand aan het optreden worden de gageverklaringen overhandigd, eveneens in tweevoud. Op dit moment staat immers pas vast wie daadwerkelijk deel uitmaakt van Meuk en wie door één of andere vorm van overmacht onverhoopt niet aanwezig kan zijn. De contactpersoon wordt gevraagd de gageverklaringen door haar administratie te laten ondertekenen en één getekend exemplaar te laten toezenden naar Meuk. Dit blijkt geen eenvoudige opgave te zijn. Slechts zelden gebeurt soepel wat is afgesproken. Meestal moet meer dan eens telefonisch contact worden gezocht met de activiteitenbegeleidster, waarna vrijwel altijd wordt doorverbonden met ‘iemand van de administratie’. Die moet het uiteraard eerst uitzoeken. Als alles duidelijk is, dan laat het geheugen het nog wel eens afweten. Een herinnering van de kant van Meuk leidt dan doorgaans tot oprechte excuses, waarna het gevraagde document alsnog wordt verzonden. In een enkel geval ontbreekt dan de ondertekening door de opdrachtgever, zodat Meuk haar eigen document weer terug heeft. Enfin, goed gemutst wordt de procedure dan gewoon opnieuw gestart. Slechts in één geval is het niet gelukt om de kopie gageverklaring terug te krijgen. Na een tiental telefoontjes heeft Meuk het opgegeven.
Meuk
14
Betalingen In het contract staat standaard opgenomen dat het bedrag van de afgesproken gage binnen twee weken na afloop van het optreden dient te zijn overgemaakt op de rekening van Meuk. Deze betaalopdracht wordt in de praktijk zelden of nooit binnen de afgesproken termijn gegeven. Als excuus wordt vaak aangevoerd dat ‘het wat langer kan duren omdat wij een grote organisatie zijn.’ In de ogen van Meuk zou een grote organisatie haar zaakjes op orde moeten hebben en zou dus juist een snelle, adequate afhandeling mogen worden verwacht. De praktijk wijst echter anders uit. Helaas. In één geval heeft Meuk de vordering moeten overdragen aan ‘een incassobureau’, zijnde Marjolijn, de vrouw van Fred. Haar formele dreigtelefoon blijkt afdoende. De volgende dag al staat het nog openstaande bedrag op de rekening van Meuk!
Meuk
15
De mensen achter Meuk Elly van Brakel Elly wordt in 1956 geboren in Dordrecht. Na haar middelbare schooltijd verhuist ze op achttienjarige leeftijd naar Rotterdam om ‘de verpleging in te gaan’ in het Sophia Kinderziekenhuis. Eenmaal gediplomeerd werkt ze met veel plezier op de afdeling spoedeisende hulp, die dan nog gewoon de EHBO wordt genoemd. Ze trouwt, vestigt zich met haar man in Berkel en Rodenrijs en start thuis haar praktijk voor pedicure en huiverzorging. Als haar eerste kind wordt geboren, zegt ze haar baan in het ziekenhuis op om thuis te zijn voor haar dochter. Niet lang daarna wordt haar zoon geboren. In haar puberjaren speelt er in Dordrecht The Dycke Brothers Band, bestaande uit de broers André, Dob, Freek en Rop Dicke en drummer Tony van der Hoek, van wie Elly en haar vriendin geen optreden missen. Op zeker moment denkt ze: ‘dát (gitaar spelen) wil ik ook kunnen’! Freek wil haar wel lesgeven en houdt dat nog jaren vol, ook als ze al lang en breed in Rotterdam woont. Helaas raakt het gitaarspel in het slop als er serieus gaat worden samengewoond (overigens niet met Freek). Pas veel later pakt ze het gitaar spelen weer opnieuw op. Wat zang betreft komt Elly uit de (amateur) klassieke hoek. Ze volgt zangles in Berkel en Rodenrijs bij Gemma Vredeveldt. Met haar collega leerlingen ‘doet’ ze regelmatig duetten. In geval van nood neemt ze hierbij de altpartij voor haar rekening, hoewel ze van huis uit eigenlijk sopraan is. Door de jaren heen zingt ze in diverse koren. Het laatste vaste koor is
Meuk
16
kamerkoor Gaudeamus Musica in Rotterdam, totdat het koor helaas in januari 2011 bij gebrek aan tenoren wordt opgeheven. Daarna verleent ze nog jarenlang haar medewerking aan het Wilhelmina Bachcantate koor in Dordrecht en doet ze als projectzangeres regelmatig mee aan een groot klassiek werk. In 2007 wil Elly wel eens iets totaal anders proberen. Ze komt in contact met Fred van Rijn en waagt de sprong. Fred daagt haar uit tot het schrijven van teksten, wat inmiddels een schat aan liedjes heeft opgeleverd. Elly participeert geregeld in diverse muziekprojecten. Ze treedt als zangeres op met verschillende bands en natuurlijk ook met Meuk!
Fred van Rijn Fred wordt in 1956 op Scheveningen geboren. In zijn jeugd is hij actief in diverse bandjes en in het theater met de toneelgroep Korrel en de cabaretgroepen Braak en Jatwerk. De voor 50% uit gehandicapten bestaande groep Braak geniet zelfs een tijdje landelijke bekendheid en krijgt aandacht van radio en tv. Optredens volgen door het gehele land. Tussen de bedrijven door geeft hij de gedichtenbundel Hier en daar een bui uit. Na het behalen van zijn diploma rolt hij per ongeluk in de IT-branche. Hij schopt het tot ITconsultant en is meer dan fulltime aan het werk. Met een vrouw en twee zoons resteert hem weinig tijd om nog in het theater actief te zijn. Dat verandert radicaal als de zoons groot zijn en gezondheidsproblemen hem dwingen om een stap terug te doen. Olddick Producties BV wordt opgezet als paraplu waaronder zijn nieuwe activiteiten worden gebundeld. Fred gaat schrijven, zowel poëzie, korte verhalen en psychologische thrillers. Enkele boeken zijn inmiddels uitgegeven bij boekscout.nl. Meuk
17
Fred pakt het schrijven van muziek en tekst weer op. Ook neemt hij de gitaar weer ter hand en leert hij toetsen bespelen. Hij ontmoet Elly van Brakel en een vruchtbare samenwerking volgt. Vele tientallen liedjes worden geschreven en diverse muziekprojecten worden opgezet om al het materiaal ten gehore te kunnen brengen. In 2013 werkt hij mee aan de eerste no-budget speelfilm ooit gemaakt. Let op, no-budget, geen low-budget! De film Dilemma is geregisseerd en geproduceerd door Marten van Holten en beleeft zijn première op 10 oktober van dat jaar in theater De Tramwerkplaats in Winschoten, waarna nog veel voorstellingen elders volgen. In 2012 ontstaat het plan om ‘iets’ voor demente bejaarden te doen. Meuk wordt opgericht. Fred bespeelt daarin gitaar, ukelele en kazoo en neemt de administratie voor zijn rekening.
Ron Groot In 1954 wordt Ron geboren in Amsterdam, op een steenworp afstand van de Jordaan. Vandaar verhuist hij naar Zoetermeer, waar hij nog steeds woont met zijn vrouw en hun drie zonen. Na zijn middelbare schooltijd besluit hij zijn dienstbaarheid in te zetten bij de politie. Ron rolt min of meer toevallig in de muziek als hij moet invallen voor een bassist die uitvalt. Onbedoeld maakt hij in één klap deel uit van de band Jam Connection. Diverse bands volgen. Met Roël Deira vormt hij het duo Paperclip. Roël Deira is voor inwoners overzee een bekende songwriter. Samen duiken zij de studio in en dat levert dan nog enkele vinyl grammofoonplaten op. Hierna volgt de band Scala, bestaande uit louter collegae, waarmee hij in 1987 voor een ware happening zorgt met een optreden voor Avro’s Sportpanorama.
Meuk
18
Ron krijgt de smaak nu pas goed te pakken en maakt enige jaren deel uit van het popkoor Just for Fun. Hierop volgt een jarenlange passie voor alles wat met musical te maken heeft. Hij treedt dan ook een aantal keren op met de musicalvereniging Waanzin uit Zoetermeer. Vanuit deze vereniging ontstaat de groep Evergreen, bestaande uit jonge mensen die de sterren van vroeger doen herleven om ouderen in onder andere verzorgingscentra een momentje hun jeugd te doen herleven. En nog is het niet genoeg. In 2007 kruipt Ron in de huid van de goedheiligman en vanaf die tijd verzorgt hij samen met het illusionistenduo Winfried en Angélique professionele Sinterklaasshows door het gehele land. In 2012 maakt Ron deel uit van de rockband Janssen & Janssen, waarin ook Elly van Brakel en Fred van Rijn spelen. Meuk is dan net opgericht. Ron komt een keer kijken bij een repetitie en is meteen verkocht. Hij laat er geen gras over groeien en schaft zich een akoestische basgitaar aan om vanaf 2013 Meuk niet alleen vocaal, maar ook ‘in het laag’ te ondersteunen.
Meuk
19
Van oude mensen… Algemeen Dit hoofdstuk bevat een aantal beschrijvingen van voorvallen die plaats hebben gevonden rond of tijdens een optreden van Meuk. Vaak is de eerste reactie een glimlach, hoewel bij nader inzien de grap vaak ver te zoeken lijkt. Zoals Gerrit Komrij al zei: ‘Als je er om moet lachen, dan is het geen humor.’ Laten we ze derhalve anekdotes noemen. Meuk wil ze niet onvermeld laten. Ze geven zo’n treffend inkijkje in een wereld waarmee een groot aantal mensen pas op latere leeftijd te maken krijgt, al dan niet als lijdend voorwerp. Wij hebben deze mensen leren kennen als warm, spontaan, hartelijk, eerlijk en toch ook wel vrolijk. Veel hangt af van onze eigen reactie. Wij worden er langzaam steeds beter in.
Anekdotes Bij het uitladen van de apparatuur uit de auto, stapt een mevrouw naar voren. ‘Weet u misschien waar nummer één is?’ vraagt ze vriendelijk. ‘Ziet u, ik woon zelf op nummer drie, maar het stemlokaal is op nummer één en ik wil graag mijn stem gaan uitbrengen.’ Nog afgezien van de enorme afstand die zich kennelijk in deze straat tussen nummer één en drie zou moeten bevinden, zij vermeld dat de gemeenteraadsverkiezingen twee weken later staan gepland. Vlak voor aanvang van het optreden spreekt een vrouw ons aan. We schatten haar ver in de tachtig, maar nog waarschijnlijker een eind in de negentig. ‘Ik verheug me zo op deze middag!’ vertelt ze enthousiast. ‘En weet u wat zo leuk is? Mijn ouders komen ook! Mijn man is ze nu halen. Met de auto. Leuk hè?’
Meuk
20
‘Mag ik u wat vragen? Weet u misschien waar we hier zijn?’ vraagt de mevrouw. ‘In Katwijk,’ antwoorden we. ‘Oh, daar moet ik juist heen!’ luidt haar reactie. ‘Dat komt dan goed uit, want u bent er al!’ stellen wij monter vast. Ze loopt enthousiast verder, maar na enkele stappen keert ze op haar schreden terug. ‘Sorry dat ik u lastig val, maar weet u misschien waar we hier zijn?’ Enfin. Tijdens het optreden staat een man op en loopt naar ons toe. Tussen twee microfoonstandaards door buigt hij zich vertrouwelijk naar Fred. ‘Je speelt goed hoor,’ zegt hij vergoelijkend, ‘maar je hebt de zaal niet mee!’ ‘Spelen jullie ook ‘Ik ben aan de Maas geboren?’ roept mevrouw X voor wie wij van tevoren door de activiteitenbegeleidster zijn gewaarschuwd. Nee, dat spelen we niet. Ze blijft het echter herhalen. Uiteindelijk loopt Elly naar haar toe en houdt een microfoon voor haar mond. ‘Zingt u het dan maar eens voor ons?’ stelt Elly vriendelijk voor. Een beetje onthutst begint mevrouw X te zingen en de rest van het publiek valt in. We improviseren de gitaarbegeleiding en iedereen is tevreden. We kunnen verder met ons programma. Denken we. Twee nummers later. ‘Spelen jullie ook ‘Ik ben aan de Maas geboren?’ We drinken nog een kopje koffie voor we op moeten. Van achter het toneel kunnen we zien wat in de zaal gebeurt. Er bevindt zich een groep korsakovpatiënten onder ons gehoor, weten we. Dat het een andere categorie betreft dan onze doelgroep, wordt snel duidelijk. Twee oude mannen gaan met elkaar op de vuist. Niet een beetje, maar heftig. Rock ’n roll! De twee heren worden uit elkaar gehaald. Broederlijk naast elkaar gezeten genieten ze vervolgens enthousiast van ons optreden. Als onze spullen staan opgesteld, zoeken we iemand van de opdrachtgever om de details nog even door te nemen. ‘Ik ben Willem,’ zegt een grote, beetje slordige man die bij ons is komen staan, ‘en ik ben van de organisatie.’ Het is een aardige man en we stellen ons netjes aan hem voor, maar we lopen daarna toch maar even naar een groepje vrouwen die gedurende onze aanwezigheid druk in de weer zijn geweest met het naar binnen brengen van de oudjes. We stellen onze vraag en, jawel, we worden verwezen naar ‘Willem’. Meuk
21
‘Ik weet ook niet hoe ik hier terecht ben gekomen!’ roept een mevrouw een beetje vertwijfeld uit na afloop van ons optreden. Ze wacht naar eigen zeggen op de taxi die haar zal komen halen. ‘Het lijkt hier wel een gekkenhuis!’ voegt ze er samenzweerderig aan toe. Dan zien we het bordje pas op haar borst. Met haar kamernummer. ‘Ik heb het zo koud,’ moppert een man bibberend op zijn stoel. Ron weet raad. ‘Als u nu even opstaat en driemaal om uw stoel heenloopt, dan ben u zo warm,’ luidt zijn goedbedoelde advies. De man staat braaf op en begint aan zijn rondjes. ‘Eén rondje is ook genoeg, hoor,’ probeert Ron de man snel te behoeden voor al te veel aandacht. We zijn net begonnen met spelen. ‘Ik vin d’r niks aan, jij?’ moppert een mevrouw helemaal vooraan tegen haar buurvrouw. Die vindt er ook niks an. Voor ons een teken om onze aandacht wat meer op de mopperende dames te richten. Niet veel later deinen ze arm in arm heen en weer. ‘Toch wel leuk,’ horen we fluisteren. We drinken een kopje koffie voor we moeten beginnen. Een mevrouw komt naderbij schuifelen en heeft kennelijk een oogje op Fred. Ze kijkt hem liefdevol aan en begint hem door zijn haar te kroelen. Het is allemaal goed. Fred zal het gehele optreden wat meer oogcontact met haar houden. We lopen naar de gesloten afdeling. De verpleegkundige die de deur opent, neemt een mevrouw aan de hand die daar staat te wachten om naar buiten te kunnen glippen. We komen terecht in een kamer en suite. Beide ruimten hebben een deur naar de gang die open staat. Een mevrouw zit in haar rolstoel en beweegt zich voort door zich op haar hielen naar voren te trekken. Zo rijdt ze de ene kamer uit en de andere kamer in. Achter elkaar en constant. Kamer in, kamer uit. Dat blijft ze doen, onverstoorbaar, maar na een paar rondjes wèl zingend! Het is lente en prachtig weer. Elly en Fred treden samen op in een tuin, waar de ouderen in een kring zijn neergezet. Omdat ze buiten staan, spelen ze versterkt. Eén van de boxen staat vlakbij een oude man. Zodra Elly begint te zingen, houdt hij met een gezicht vol afgrijzen
Meuk
22
zijn handen tegen zijn oren. Dat blijft hij gedurende het gehele optreden doen. De rest van het gezelschap zit te genieten. NLDoet. Meuk treedt gratis op tijdens een ontbijtsessie in het restaurant. Net als Ron een pikketanussie zingt, zien we in stemmig zwart geklede mensen de naastgelegen ruimte binnengaan. Het blijkt dat daar een uitvaartdienst wordt gehouden. Als we onze spullen hebben ingeladen en op weg willen naar ons volgende gratis optreden, moeten we aan de chauffeur van de lijkwagen vragen om ‘even aan de kant te gaan’. Het kan verkeren. Het optreden is achter de rug. Een man is uitverkoren om ons als dank voor de gezellige middag bloemen te overhandigen. Hij rijdt in zijn rolstoel naar voren en is behoorlijk nerveus om zo dicht bij ons te komen. Hij heeft echt van ons genoten, bezweert hij ons. Dat hij het meent, zien we aan zijn tranen van emotie. Die vinden we dan ook veel mooier dan de bloemen. Dat voor een geslaagd optreden niet altijd een volle zaal nodig is, bewijst het kerstprogramma dat eind 2014 wordt gebracht in het Alzheimer Café in Den Haag. De vier medewerksters en vrijwilligers hebben hun best gedaan om er een gezellige avond van te maken. De zaal is versierd, de kerstboom brandt en Meuk is uitgenodigd. Het aantal bezoekers valt echter wat tegen, namelijk drie. De organisatie vindt de opkomst gênant, maar Meuk begint, net als altijd, enthousiast aan haar optreden. Het wordt een dolle boel. Er wordt gelachen, er wordt meegezongen en er wordt actief meegedaan met de door Meuk uitgedeelde percussie-instrumenten. Aan het eind van het optreden is van publiek geen sprake meer, want iedereen staat ‘op het podium’ achter de microfoons uit volle borst mee te zingen. Hoezo, vrolijk kerstfeest?
Meuk
23
Nog even dit Dirk Goet In het verhaal over Meuk mag Dirk Goet natuurlijk niet ontbreken. Dirk heeft immers aan de wieg gestaan van de telg die zo voorspoedig opgroeit. Dirk is in 1962 in Haarlem geboren en woont sinds de jaren ’70 in Zoetermeer. Hoewel zijn hart bij de wat stevigere rockmuziek ligt, heeft hij zich door Elly en Fred laten verleiden tot het spelen van muziek die hij tot dan toe voor een groot deel nog nooit had gehoord! Al snel wordt hij als Benjamin echter besmet met het Meukvirus en vindt hij het prachtig om de liedjes uit de oude doos te spelen. Helaas voor Dirk, maar ook voor Meuk, moet hij begin 2014 de beslissing nemen dat zijn deelname niet goed verenigbaar is met zijn drukke werkzaamheden en dat dit ten koste gaat van zijn gezondheid. Meuk neemt met tegenzin afscheid van hem. Het is niet anders. De prachtige foto’s in dit boekje zijn overigens gemaakt door de vrouw van Dirk, Edith Hogeveen.
Meuk
24
