Aanleiding Wij leven in een veranderende samenleving en politieke werkelijkheid. Volgens de systeemtheorie van Herman Wijffels heeft de traditionele vakbeweging haar successen gehad en veel betekent voor onder andere de emancipatie van de werknemers in Nederland. Wil de vakbeweging succesvol blijven zal de transformatie naar een moderne belangenbehartiger moeten worden gemaakt. Kernwoorden hier zijn: belangenbehartiging, ontplooiing en creatie. Als belangenbehartiger zullen wij opnieuw onze toegevoegde waarde moeten bewijzen in deze kernwaarden. Tegelijkertijd hebben wij ook nog tot taak sterk op te komen voor de kwetsbaren in onze samenleving. De huidige FNV wordt gestuurd vanuit de macht. Grote bonden nemen telkens het voortouw, ook op de dossiers die qua deskundigheid wellicht tot de kleinere bonden behoren. Hierdoor ontstaat ongelijkwaardigheid in de besluitvorming. Dit speelt in de samenwerking binnen de huidige FNV ons al geruime tijd flink parten. Uiteindelijk heeft dit inzake het Pensioendossier tot een vertrouwensbreuk geleid.
Visie De toekomst van een organisatie is er niet zomaar; die maak je! Daar heb je een visie voor nodig. Een ambitieus, gedurfd en origineel beeld van de toekomst. Wat voor een soort organisatie willen wij zijn? Wat is dan ons wensbeeld van de toekomst? Met onze visie moeten wij inspirerend richting geven, alle neuzen moeten dezelfde kant op. De FNV gelooft in een samenleving waarin een ieder mee kan doen, iedereen telt en niemand komt langs de kant te staan.
Missie Onze missie is onze hoeksteen. Iedereen die actief is binnen de FNV moet zich hiervan bewust zijn en ernaar leven. Onze missie zegt waar wij voor willen gaan.
De FNV wil mensen faciliteren die werken, willen werken of gewerkt hebben. En wil opkomen voor goed werk en een goed inkomen. Met de nadruk op participatie, emancipatie, keuzevrijheid en onderlinge solidariteit draagt de FNV bij aan positieve sociale veranderingen en biedt toegevoegde waarde aan het leven van haar (potentiële) leden door het bieden van collectieve en individuele belangenbehartiging, betrouwbare en deskundige informatie, diensten en services gerelateerd aan de levensfase van de (potentiële) leden.
Uitgangspunten voor een nieuwe organisatie 1. 2. 3. 4. 5.
6.
Iedere aangesloten bond is en blijft autonoom. Versterkt de eigen identiteit zodat dit optimaal ingezet kan worden voor ledenwerving en ledenbehoud; Van, voor, door en met onze leden gericht op sector, beroep en doelgroep; Verenigingsdemocratie moet op inhoud; Cultuur en omgangsvormen; open, eerlijk, samen, professioneel en op inhoud; Samenwerking gaat uit van “ Samen sterk”. Een Federatiebureau is dus ingericht op het faciliteren van de bonden. Het Federatiebureau faciliteert gezamenlijke facilitaire zaken en zorgt daarnaast voor de belangenbehartiging op overkoepelend niveau; Besturing moet duidelijk gescheiden zijn van operationele taken.
Ad 1. Autonomie Leden vormen ons bestaansrecht. In een samenleving waarin een ieder zoveel mogelijk de eigen regie wenst te houden is men niet meer zo geneigd zich aan te sluiten bij traditionele verenigingen. De diversiteit en pluriformiteit van onze achterban is kenmerkend voor de huidige arbeidsverhoudingen en de ontwikkeling binnen onze samenleving. Onze organisaties zullen zich moeten inzetten op het leveren van producten en diensten die passen bij deze ontwikkeling. In de belangenbehartiging zullen wij de verbinding moeten zoeken. Onze dienstverlening moet dichtbij de mensen zijn; daarnaast moeten zij zich herkennen in deze dienstverlening. Elke aangesloten vereniging moet een uiting zijn van de organisatiewil van de leden in de context van vak, beroep, sector of doelgroep. Daarnaast moet elke vereniging in totaliteit herkenbaar zijn voor de leden. Zij moeten zich welkom voelen en kunnen identificeren met uitstraling, woordvoering, producten en diensten van hun eigen vereniging. Dit vergroot de kansen op ledenwerving, ledenbehoud en het vergroten van de organisatiegraad.
Een Federatiebureau moet de individuele bonden faciliteren daar waar nodig en gevraagd. Daarnaast zullen zij eigen hoofdtaken krijgen ten aanzien van de overkoepelende belangenbehartiging (nationaal en internationaal) via SER, StAR, CAO Coördinatie en vertegenwoordingen. En zaken zoals bijvoorbeeld voordeel en korting op zorgverzekeringen. Er moeten goede afspraken gemaakt worden wie de belangen op welke thema’s behartigd in Den Haag en Brussel. Bij grote collectieve en overkoepelende zaken zoals AOW en Pensioen zou dit het Federatiebureau kunnen zijn. Als het gaat om bond specifieke zaken zal de bond zelf de belangenbehartiging ter hand nemen. Daarbij eventueel de samenwerking met het Federatiebureau en/of andere collega bonden zoekend.
Ad 2. Dialoog met brede achterban Legitimiteit en effectiviteit in de uitvoering van het werk leunen op een goed strategisch proces om prioriteiten te stellen, plannen te maken en middelen toe te kennen. Jaarplannen, meerjarenbeleid, strategische keuzes moeten diep geworteld zijn in de brede achterban. De beroepskrachten zijn van belang om signalen te bundelen en plannen te toetsten op haalbaarheid en betaalbaarheid. Zowel van uit de uitvoeringspraktijk als vanuit de achterban kunnen nieuwe impulsen worden gegeven aan het beleid van de organisatie. Dat kan door te werken met deskundige vrijwilligers in netwerkgroepen op thema, raadplegingen, ledenpanels etc. Binnen FNV voeren bonden een eigen beleid en zijn daardoor duidelijk herkenbaar als belangenbehartigers voor een bepaalde beroeps- of doelgroep. De leden staan centraal en hebben zoveel mogelijk zeggenschap over het beleid van de totale organisatie. En tellen mee in de belangenbehartiging en de vertegenwoordiging van de bond waar zij daadwerkelijk thuishoren. Zoals in Dalfsen afgesproken staat uiteraard de keuzevrijheid voorop. Leden moeten zelf kunnen kiezen bij welke bond zij lid zijn maar met betrekking tot de belangenbehartiging tellen zij dus mee bij de bond die de deskundigheid heeft op hun sectoraal- levensfase-doelgroep gebied. In dat kader is de oprichting van FNV Jong als eigen vereniging, naast de bestaande doelgroep bonden als de ZZP-bonden en ANBO een goede zaak. Wel moeten goede afspraken gemaakt worden over de belangenbehartiging van leden. In de lobby en beïnvloeding in de politiek telt bundeling van krachten zwaar. Dat betekent dat FNV Jong bijvoorbeeld verantwoordelijk is voor de belangenbehartiging van jongeren in de toeleiding naar de arbeidsmarkt en bij aanvang van hun carrière. Op het moment dat jongeren hun keuze definitief gemaakt hebben behoren zij in de belangenbehartiging aan de betreffende sectorbond. Als mensen vervolgens stoppen met werken omdat ze de pensioengerechtigde leeftijd bereiken horen ze in de belangenbehartiging bij ANBO. Dus in de belangenbehartiging worden de krachten gebundeld maar elk lid kiest zelf van welke bond hij/zij lid wil zijn. Zo bieden we elk lid, in elke fase van zijn of haar leven, optimale belangenbehartiging, diensten en producten aan. Op de overkoepelende thema’s zou een Federatiebureau faciliterend kunnen zijn voor thematische netwerkgroepen voor beroepskrachten en actieve, deskundige kaderleden. Als lid meepraten en meedoen Actief in de vereniging(en) Een lid kan mee gaan doen door actief te worden in de organisatie. Dan kan in netwerkgroepen op inhoud, bij incidentele activiteiten of door structureel vrijwilligerswerk te leveren. Het zijn de actieve leden die het werk in de vereniging(en) mede vormgeven. Laat wat horen Dagelijks komen er mails en telefoontjes bij onze organisaties binnen. Ook via social media staan wij in contact met onze leden. Een lid kan door een mail te sturen, door aan raadplegingen mee te doen, in een ledenpanel plaats te nemen laten horen wat
hij of zij van het beleid of van standpunten vindt. De werkorganisaties zorgen ervoor dat deze inbreng bij de besluitvormers op tafel komt. Daarnaast zorgen zij voor een adequate terugkoppeling aan de leden op wat er met hun inbreng gebeurd. Kies of laat je kiezen Meedoen aan de formele ledendemocratie is belangrijk maar niet de enige manier om je stem te laten gelden. Meedoen als kandidaat aan de verkiezingen is een manier maar ook door als lid te stemmen op een kandidaat waar je geloof in hebt. Reageer op vragen Regelmatig zal FNV centraal en decentraal de achterban bevragen, actief en gericht naar meningen, ideeën en voorkeuren ten aanzien van belangrijke zaken. Door te reageren op dit soort verzoeken, door enquêtes in te vullen of aan internetpeilingen mee te doen of door mee te praten in ledenpanels of focusgroepen helpt een lid mee om de beroepskrachten een genuanceerd beeld te geven van de visie van de achterbannen.
Ad 3. Verenigingsdemocratie Verenigingsdemocratie gaat over organisatie/vereniging brede strategie en visie, over goedkeuren en vaststellen van de hoofdlijnen van beleid van de vereniging als geheel. En daarmee bemoeit de verenigingsdemocratie zich nadrukkelijk niet met de uitvoering. Besluitvorming vindt plaats op de inhoud. Dat betekent dat als het gaat over bijvoorbeeld de positie van de ZZP’ ers op de arbeidsmarkt de ZZP-bonden hierin leidend zijn en de zwaarste stem in de besluitvorming zullen hebben. Zo kies je ervoor om deskundigheid leidend te laten zijn maar ook om steeds met wisselende coalities in de besluitvorming te moeten werken. Op overkoepelende zaken, waaronder tevens wordt verstaan de benoeming van de bestuursleden van de koepel zou elke bond, sector of eenheid een gelijk aantal stemmen moeten hebben om hiermee aan te geven dat op gezamenlijke zaken alle bonden, groot en klein, even belangrijk zijn. Hiermee voorkom je welke machtspositie dan ook. Daarnaast krijgen leden altijd een stem in de belangrijke besluiten door per bond, of daar waar het collectieve overkoepelende belangen betreft voor de hele organisatie, ledenraadplegingen te organiseren. Verenigingsdemocratie is geen los proces. Het bestaat uit een goede samenhang van besluitvorming op inhoud, cultuur en besturing.
Uitgangspunten voor onze verenigingsdemocratie: 1. Daadkrachtig en wendbaar; 2. Omvang in de besluitvorming die dialoog, discussie en debat mogelijk maakt. (dat betekent een overzichtelijke ledenraad); 3. Besluitvorming op inhoudelijke gronden; 4. Inhoudelijke dialoog met brede achterban; 5. Scheiden van uitvoering en besluitvorming. Het kiezen voor deze uitgangspunten betekent dus ook dat je voor een ledenraad kiest met een overzichtelijk aantal mensen om juist de dialoog werkbaar te maken. De ledenraad vervangt het huidige vierjaarlijkse congres. De ledenraad is het hoogste orgaan van de FNV. De omvang van de ledenraad moet bovenstaande uitgangspunten mogelijk maken. Wettelijk heeft de ledenraad de volgende taken: 1. Statuten vaststellen 2. Jaarverslag/jaarrekening achteraf goed te keuren 3. Een Raad van Toezicht of Federatie Bestuur te benoemen en te ontslaan Bovenwettelijk kunnen desgewenst taken worden toegevoegd. Hierbij kan gedacht worden aan het vaststellen van een (meerjaren) begroting, visisevormende rol, vaststellen van afdrachtsvormen naar de koepel etc.. Wij willen nadrukkelijk meegeven dat elke aangesloten bond zelf verantwoordelijk is voor het vaststellen van de eigen contributie.
De ledenraad komt 2x per jaar bijeen en 1x per 4 jaar vindt een visievormende themabijeenkomst plaats. 1x per 4 jaar wordt dan ook het meerjarenbeleidsplan (koers en richting) vastgesteld waarvan uit de organisatie dan jaarlijks verantwoording aflegt.
Ad 4. Cultuur Om effectief en slagvaardig samen te kunnen werken zijn een goede cultuur en prettige omgangsvormen essentieel. Vertrouwen en samen zijn sleutelwoorden. Het is belangrijk om gezamenlijke kernwaarden te ontwikkelen en basiscompetenties voor zowel betaalde als onbetaalde professionals.
Onze waarden: Wat vinden we belangrijk als we met elkaar omgaan? Welk soort gedrag in onze organisatie(s) belonen wij? Waar spreken wij elkaar op aan? Al dit soort vragen moeten aan bod komen om gezamenlijke kernwaarden te ontwikkelen. Voorbeelden van gezamenlijke kernwaarden zijn o.a.: • Wij doen het samen! Samenwerken is noodzakelijk, we zoeken altijd de verbinding. Ieder van ons draagt zijn eigen verantwoordelijkheid en legt verantwoording af. Bij ons behartigt niemand in zijn eentje een beleidsonderwerp of draagt in alleen een project. We wisselen uit en stemmen af. We maken duidelijke afspraken en we houden ons eraan. Samen zetten wij het organisatiebelang voorop. • Wij zijn open en eerlijk! Eerlijk duurt het langst. Dat stralen we uit, naar binnen en naar buiten. Wij vertrouwen elkaar en onze leden kunnen vertrouwen op onze informatie en integriteit. Onze sociale partners kunnen rekenen op onze inzet en expertise. Onze collega’s kunnen op ons en elkaar vertrouwen. We stellen ons kwetsbaar op en respecteren elkaar. We geven en ontvangen feedback en luisteren naar elkaar. • Wij willen de beste zijn! De FNV is de meest invloedrijke belangenbehartiger in Nederland. Daar zijn we trots op. We gaan uit van onze eigen kracht, onze kwaliteit, onze kennis en kunde. We willen voorop lopen en onszelf continu verbeteren. Daarom investeren wij in onze mensen, onze vrijwilligers en zijn zo autoriteit op onze inhoud. We creëren een omgeving waar ambitieuze mensen en innovatieve mensen zich thuis voelen. We maken de goede keuzes en halen onze resultaten. • Wij kijken naar buiten! Wij zijn nieuwsgierig. Wij willen weten wat er speelt in de samenleving en in de vereniging(en). Wij verdiepen ons in onze leden en kaderleden. Optimaal samenwerken is vanzelfsprekend. Onderwerpen en beleidsterreinen worden niet afgeschermd maar zijn toegankelijk voor iedereen. We kijken om ons heen met een open blik. We zijn kritisch, een beetje rebels, en we zijn de eerste om onderwerpen die spelen zichtbaar te maken. We stimuleren en inspireren en we hebben het vermogen om te binden. We toetsen ons werk altijd bij leden, kaderleden en relevantie partijen. Ad 5. Samen sterk! Samenwerken : Bijdragen aan een gezamenlijk resultaat door een optimale afstemming tussen de eigen kwaliteiten en belangen (van de eigen vereniging bv) én die van de groep (het collectief). Samenwerken is een middel dat dient om optimale resultaten te bereiken en zoveel mogelijk de krachten te bundelen. Binnen de aangesloten bonden is veel kennis en kunde dat volledig en optimaal moet worden ingezet. Vraag is daarbij of je het facilitaire proces dan zelf moet blijven doen of moet neerleggen bij het Federatiebureau. Hiermee worden mens en middelen optimaal ingezet en kan er en enorme efficiencyslag gemaakt worden ten aanzien van de bedrijfsprocessen. Te denken valt aan ICT, Inkoop, Ledenadministratie, Voordeel en Korting………..
Er is geen enkele sprake van gedwongen afname van diensten maar op vraag en behoefte kan een Federatiebureau faciliterend zijn voor de aangesloten bonden. Overigens zou het dan ook zo moeten zijn dat alleen bij afname financiering plaats vindt. Bonden die niet afnemen financieren deze diensten dan ook niet. Er dient geen onderlinge concurrentie te zijn tussen de bonden. Alles is erop gericht de gezamenlijke organisatie(s) zich te laten profileren. Soms apart van elkaar als het gaat om specifieke sector of doelgroep belangen, soms als collectief. De vraag bepaalt het aanbod.
Ad 6. Besluitvormende taken scheiden van operationele uitvoering Het is belangrijk om te komen tot een duidelijke scheiding tussen bestuurlijke zaken en besluitvorming en uitvoering. In veel verenigingen zijn actieve vrijwilligers bestuurlijk bezig daar waar het eigenlijk de uitvoering betreft. Feit is daarmee dat er in de besluitvorming te veel wordt gesproken over uitvoeringszaken. Het is belangrijk om te weten wat uitvoering is en wat besluitvorming en dus hoort in de vereningsdemocratie. Het maken en ontwikkelen van beleid, jaarplannen, begrotingen, het uitvoeren van de collectieve en individuele belangenbehartiging…. Allemaal uitvoering! Dit hoort dus bij de beroepskrachten met voeding van actieve deskundige vrijwilligers. Het vaststellen van dit soort zaken, dat is verenigingsdemocratie en dat hoort dus thuis bij de ledenraad. Voorbeeld: Er moet een meerjarenbeleidsplan gemaakt worden voor de FNV. Vanuit de verschillende bonden zijn beroepskrachten op thema afgevaardigd om dit meerjarenbeleidsplan te ontwikkelen. Daarbij kunnen zij ondersteunt worden door actieve vrijwilligers die deskundig zijn op dit gebied en die hiertoe geworven en geselecteerd zijn. Dit wordt gebundeld en de voorzitters van de aangesloten bonden geven hier hun goedkeuring aan. De voorzitter van de centrale organisatie (bestuur) brengt dit in de ledenraad waar in het kader van het collectieve belang een besluit wordt genomen. Zonder last en ruggespraak. In de uitvoering is samen met de beroepskrachten een belangrijke taak weggelegd voor actieve, deskundige vrijwilligers. Hoe dit vorm te geven zal in een aparte notitie moeten worden uitgewerkt.
Deze notitie is een nadrukkelijke schets op hoofdlijnen waarbij wij gekozen hebben dicht bij de uitgangspunten van het akkoord van Dalfsen te blijven. Wij hebben hierin geprobeerd de noodzakelijke vernieuwing naast de gewenste autonomie van de eigen verenigingen te plaatsen.
