Waar om m estsc he id in g? Min de r mest afv oe re n
Bem este n o p ma at met e ig en m est
Ov ersc hrijden gebruiks normen?
Afhank elijk heid k uns tmes t doorbreken? Bem est en op m aat zon de r k uns tm est
Excre tie verl ag en
Mestscheiding en kunstmestvervanging; wat kan ik ermee?
Behoefte N en P v arieert per perc eel
Mestscheiden
e g i w kn o s e R
N ov ersc hot? 1. 0 To n
0. 5 0. 0
0. 5
d i kk e frac ti e o nv erg is te me st
di kk e frac ti e ve rgi s te me st
s e a l kp M ra
B so
A al etn s ew eg
e g ijn w R
Lag e N /P v er hou din g
0. 0
dri jf me st
B so
Gra s uit mji nen Gr as evenwi cht Bouwla nd uit mji nen Bouwla nd evenwic ht Bouwl a n d verr ji ke n
R nji w ge
P ov ers c hot? T on
Koeie n & K an sen is ee n s am enw er kin gsv er ban d v an 1 6 melkv ee ho ud er s, pro ef be drijf De M ark e, Wa geni ng en UR en ad vies die nst en. De r es ulta te n vin dt u op: w ww. ko ei en en ka n se n. nl
B so
e e g w d sl e a n e G ro n
a l A et ns e w eg
1. 0
Koos Verloop
e le sw g i k Wn
Mestscheiden, afvoeren dikke fractie
dri j fm es t
di k ke fra cti e on ve rgi ste m es t
d i kk e fra cti e ve rgi ste me st
Lag e f osf aa tto est an d Maï sg ewa s
Dikke fractie
Hog e N/P ve rh ou din g
Dunne fractie Hog e f osf aat toe sta nd 50-80% minder 50-80% minder Gra sla nd mes tafv oer mes tafv oer Koeie anmeer sen is P eemeev n s amoer enw er kin gsv er ban d v an 1 6 melkv ee ho ud er s, 30-60% minder Nn & K Nor mal e N /P pro ef be drijf De M ark e, Wa geni ng en URveren Drijfmest meev oer hoad udivies ng die nst en. De r es ulta te n vin dt u op: w ww. ko ei en en ka n se n. nl Meer info: K oos Ver loop (ko os.ver loo p@wur .nl), Ger jan Hil hor st ( ger jan.hil hor st@wur .nl)
Mestscheiden hoe werkt het?
Hoe werkt het? Ervar in ge n u it Mo bi ed ik
Wat kan i k ermee? Mestafv oe r • Minder volume • Minder meegevoerde minera len • Betere afzetmogelijkheden Beter ge bru ik e ig en m est • Besparen op kunstmest • Bemesten op maat met drijf/dik/dun Mee r pl aats in gsr uimt e e ig en m est • (toekomst?) Overi g • Dik op de vaste plaat als goedkope opslag • In de box
1
Mobiedik: Mobiele scheiding in Dik en Dun
Dun lijkt op het oog op drijfmest
Opzet Met mobiele scheider bedrijven bezoeken Mestscheiden, wegen en bemonsteren Tonen en bespreken
Dik is rul en droog 200 kg ds per ton
Gehaltes van stikstof en fosfaat Kg p er ton
Dri jfmest Dikk e fract ie v an drijf mest Du nn e fracti e va n dr ijfm est Verg iste mest Dikk e fract ie v an v erg ist Du nn e fracti e va n v erg ist
Fosfa a t 1,4 2,2 1,2
Stikstof
Stikstof/Fosf aat
3,8 4,5 3,7
2,7 2,0 3,1
1,4 4,2 1,0
4,6 5,5 4,2
3,3 1,3 4,5
Concentratiefactor fosfaat dik/drijf = 1,6 (min 1,2-max 2,1) dik/vergist = 3 Concentratiefactor stikstof Dik/drijf ≅ dik/vergist = 1,2 (min 1,1- max 1,4)
2
Gehalte in dik/gehalte in drijf in MOBIEDIK Geh alte N in d ikke f ractie (kg N er t on)
Geh alte P 2O 5 in dikke fractie
Resultaten van de centrifuge 3 .5 2 .5 1 .5 0 .5 0.5
1.5
2 .5
3 .5
Ge halte P 2 O5 in dr ijfm est
Kg p er ton
6
Fosfa at
Stikstof
Stikstof/Fosf aat
1,4 4,8 0,6
3,4 5,0 3,1
2,5 1,0 5,5
4
2 2
4
6
Dri jfmest Dikk e fract ie v an drijf mest Du nn e fracti e va n dr ijfm est
Geh alte N in d rijfme st (kg N per ton)
Kijk niet naar absolute gehaltes Het gaat erom wat mestscheiding met Uw mest doet Kijk dus naar de verhouding dik/ingaand of dun/ingaand
Andere test: de centrifuge (Mark Pijnenborgh en Jos de Kleijne)
Concentratiefactor Fosfaat dik/drijf = 3,5 (min 3,0-max 3,9) Stikstof dik/drijf = 1,5
De verdeling van N, P en mest Schroefvijzelpers
P2O 5
N
Mest
26
18
16
Concentratiefactor
->2
1,2
Rendement vergist
38
17
Concentratiefactor
3
1,2
Rendement drijfmest
14
Centrifuge
P2O 5
N
Mest
Rendement
75
35
21
Concentratiefactor
3,5
1,5
3
Veel melkv eebedrijv en gaan mest afv oeren
Bijdrage mestscheiding in v erband met mestafv oer?
Mestafv oe r va nw eg e stikst of (gr oe n g ee n, ge el we l) 10-14
14-18
ge en
>18
Minder transport (water) Behoud plaatsbare N voor het eigen bedrijf (beperkt kun stmest N behoefte) Lagere afzetkosten?
we l
Nat zand Droog zand Mestafv oe r va nw eg e fosfa at Melk/ha <10 Klei Veen
ge en
Nat zand Droog zand
10-14
14-18
>18
Bij P to esta nd ho og Bij P to esta nd ne utra al
Mestafvoer nu Per kg P 2O5 2,8 kg N 0,8 ton mest, grotendeels water Per kg N 0,4 kg P 2O5 0,3 ton mest, grotendeels water
Het v olumev oordeel bij fosfaatafv oer en bij stikstofafv oer Hoger gehalte dik/gehalte ingaand, minder volume nodig voor afvoer met dik P meer voordeel dan N Vergist meer voordeel dan bij drijf
Ingaa nd = d rijfmest Ingaa nd = ver giste m est 10 0 Volumevoordeel
<10
Klei Veen
Afvoer dik tov a fvoe r ong esch eiden (%)
Melk/ha
75 50 25 0 Fo sfaat
Stikst of
4
Afv oerv an fosfaat met dik
Verschillen tussen bedrijv en
Dikke fr actie van ve rgi ste m est
1.8 1.5 1.3 1.0 0.8 0.5 0.3 0.0
80 60 D rijfme st 40
G emid de d l dr ijfm est
20
Ve rgis te m est
0
To tale h oeve elh eid
OS
K2O
G emid de d l verg ist N
Fr actie van drijfm est
Meevoer met di k tov vergist 60% minder N 70% minder Kali
Dikke fr actie van drijfm est
Volu me voor dee l (%)
1 00
Meevoer met di k tov drijf Een kwart minder N De helft minder Kali
1. 0
T ota le ho evee lheid
Os
K2 O
Te sch ei de n/a f te vo eren
F rac tie van drij fmest
Dikke fractie van verg iste m est
P2O5
Meevoer met di k tov vergist 150% meer fosfaat 30% minder Kali Veel meer OS
4 .0
Bij interesse eerst proefdraaien
Verschillen tussen bedrijv en
Dikke fractie van drijfm est 3 .5 3 .0 2 .5 2 .0 1 .5 1 .0 0 .5 0 .0
3.0
G ehalte dik/g eha tle inga and
Afv oerv an stik stof met dik
Meevoer met di k tov drijf 30%meer fosfaat 30% minder Kali Veel meer OS
2.0
Factoren: Oude/jonge mest Verteerbaarheid rants oen? Vergisting
12
D rijfmest Gemiddeld drij fmest
10
V ergiste mest
8
Gemiddeld vergist
6 4
Factoren: Oude/jonge mest Verteerbaarheid rants oen? Vergisting
2 0 0
20
40
% F o sfa at i n d ik
60
Bij interesse eerst proefdraaien
5
Acceptatie dikke fractie ‘Mest scheiding kan interessant zijn voor mij, maar kan ik de dikke fractie goed kwijt en tegen welke prijs?’
Waar? 1. Akkerbouw 2. Energiewinning in vergister dan naar akkerbouw Nl dan naar akkerbouw buitenland 3. Fruitteelt en boomteelt 4. Verkorrelaars waarna verkopen als hoogwaardige P bron 5. Buiten landbouw (Intratuin…)
Toepassing mest in de akkerbouw Hoofdzaak Voorzien in organische stof Voorzien in goedkope fosfaatbron bedoeld voor lange termijn bodemvruchtbaarheid Bijdragen aan kali
Voordeel dikke fractie tov drijfmest Beschikbaarheid en betrouwbaarheid gunstiger dan drijfmest! Aanwending van drijfmest wordt steeds lastiger Niet toegestaan in winter Berijdingsschade bij v oorjaarstoepassing
6
Conclusie bijeenkomst TMT deelnemers
‘Aa nw ez ig en z ie n w el m eer w aar de v an dik ke fra ctie uit run dv ee dri jfmest te n o pzi chte v an dri jfme stso orte n, voo ra l org an isc he st of en l og isti ek zi jn be la ngr ij ke a rg um ente n. Wa nn eer ze vo or dr ijfm est e en pa ar e uro z ou de n k un ne n kri jg en da n is v aste mest zo nd er v erg oe di ng no g ste eds ee n g oe d a lter nati ef. De dikk e fractie uit ru nd ve edr ijfm est li jkt d us a antr ekk el ijk. D e vr aa g is w el of er vo ld oe nd e b esc hik ba ar v an k omt.
Mestprijzen; wie het w eet mag het zeggen Mestprijsmonitor v an LEI Opgezet op 1 maart 2007 Gestopt (gebrek aan informanten)
DCA mestnoteringen Gebaseerd op gedane transacties/bij transport over grote afstand Informanten (netwerk) als bron, interpretatie C7 Varkens mest, Rundveemest, Vaste kippenmest Deurne, Uden, Barneveld, Lichtenvoorde en Markelo
Inzicht uit interviews en gesprekken Bij goede waardering dik neemt de akkerbouwer/fruitteler/boomteler de dikke fractie om niet af. Betalen voor dik ligt door financiele positie van akkerbouwers ver achter de horizon
Conclusies Mestscheiden? Beslis per bedrijf Mestafvoer vanwege P -> + Voerspoor gevolgd -> + Goede ontvanger voor dik -> + Lijkt het logisch? Proefdraaien Het scheidingsresultaat is voor verbetering vatbaar Uitproberen andere (betaalbare) technieken en draaien aan knoppen blijft nodig
7
Achtergrond II: De wens fosfaattoestand te niv elleren Kunstmestloos boeren: Nieuw bemestingsplan De Marke gericht op fosfaatnormen v an 2015; Gedifferentieerde fosfaatgift op basis v an mestscheidingsproducten;
Achtergrond I: De imperfecte balans De Marke bemest volgens de strategie van fosfaat evenwichtsbemesting Evenwicht tussen aan- en afvoer van fosfaat wordt gerealiseerd, gemiddeld voor het hele areaal Maar er is een disbalans tussen kavels Bg: overschot HK/VK: onttrekking
Nieuwe fosfaatnormen maken onderscheid naar P toestand De Marke moet hierin vooruitlopen Van evenwichtsbemesting naar gedifferentieerde fosfaatgiften Lage toestand: Pin > Paf Neutrale toestand: Pin = Paf Hoge toestand: Pin < Paf
Achtergrond III: de uitdaging Doel: Een nieuw bemestingsplan waarin N/P bemest wordt op maat op basis van dierlijke mest
Gegev en: N/P gift is gekoppeld in dierlijke mest; We streven ernaar te werken zonder gebruik van kunstmest (N en P)
Vraag: Hoe kan ik gewassen voorzien in de N behoefte en tegelijk P voorziening variëren zonder kunstmest te gebruiken?
8
Gebruiksnormen voor fosfaat (generiek)
Achtergrond IV: de behoefte en het middel Behoef te: Verschillende soorten mest gemaakt op het eigen bedrijf
Mestscheiding als oplossing: Drijfmest: vaste N/P Dikke fractie: lage N/P Dunne fractie: hoge N/P
2010
2011
2012
2013
De Marke 2014 2015
Grasl an d Ho ge fo sfaatto est an d
90
90
85
85
80
75
Ne utra le fosf aatto esta n d
95
95
95
95
95
90
10 0
10 0
10 0
10 0
10 0
10 0
La ge fosf aatto esta n d
Hoe verdelen? Een nieuw bemestingsplan
Aanpak Bepaal de uitgangspunten voor fosfaat Pas ze toe op percelen Bepaal af te voeren fosfaat: pl aats bar e fosfa at in v er ho ud in g tot fosfaat e xcret ie
Stel gewenste N en P gift per perceel vast, afhankelijk van: Gew as Vruc htw isse li ng Bew ei di n g
Vul deze in met drijfmest, di kke fractie en dunne fractie Maak praktisch en optimaliseer Kle in e g iften v ersc hu ive n Verg el ij ke n met b esc hik b are m est
Vertaal in gift per snede
Bou wl a nd Ho ge fo sfaatto est an d
75
70
65
60
55
45
Ne utra le fosf aatto esta n d
80
75
70
65
65
60
La ge fosf aatto esta n d
85
80
75
70
70
70
Norm 2015 BEP Nor men v er ta ald in P balans
Afwijking van ev enwicht (a an =af)
Grasl an d Ho ge fo sfaatto est an d
-15
Ne utra le fosf aatto esta n d
0
La ge fosf aatto esta n d
10
Bou wl a nd Ho ge fo sfaatto est an d
-15
Ne utra le fosf aatto esta n d
0
La ge fosf aatto esta n d
10
9
Platteg rond per cel en De Ma rk e W i nk e
Fosfaatklassen
ls weg
en Gro
Grasl an d (P-A L)
P-toest an d
La ag
Aa l t en
<27
Ne utra al
a ls enda
e we g
Bo s
e ss Ro
g we in k
se w eg
27- 50
Ho og
>50 Bo s rk e Ma
31- 60
Ho og
>60
se w eg
eg
Aa l t en
nw
Ne utra al
Bo s
Gras uitmijnen Gras evenwicht Bouwland uitmijn en Bouwland evenw icht Bouwland verrijke n
<31
s pl a
Ri j
Bou wl a nd (P w) La ag
Koeie n & K an sen is ee n s am enw er kin gsv er ban d v an 1 6 melkv ee ho ud er s, pro ef be drijf De M ark e, Wa geni ng en UR en ad vies die nst en. De r es ulta te n vin dt u op: w ww. ko ei en en ka n se n. nl
Klasse Perceel
W i nk e
Gewas
Klasse
1 2 3 4
G3 M2 G3 G3
H H H N
15 16 17—1 17--2
G M1 G4 G
H H H N
5 6
M2 G1
L H
18 19
G1 M3
H L
7 8
G1 G
H H
20 21
GRN M1
L L
9 10 11
G G2 G2
N N N
22 23 24
M1 G2 G1
N H H
12 13 14
M2 M2 G
N N N
K1 K2 K3
GRN GRN G
N N H
en Gro we g
Aa l t en
P balans pe r celen
ls weg
a ls enda
e
Bo s
in e ss Ro
eg kw
se w eg
Bo s rk e Ma
s pl a
Aanv oer = afv oer -15 k g P2O5 A a g l t en se Aanv oer = afv oer we Aanv oer > afv oer + 10 k g P2O5
Bo s eg
Gewas
nw
Perceel
Ri j
Bouwplan 2009 en P klasse (L,N,H)
Koeie n & K an sen is ee n s am enw er kin gsv er ban d v an 1 6 melkv ee ho ud er s, pro ef be drijf De M ark e, Wa geni ng en UR en ad vies die nst en. De r es ulta te n vin dt u op: w ww. ko ei en en ka n se n. nl
10
Normatiev e bemesting 2015
Plaatsbaar fosfaat en excretie
P klas s e Gewa s bg
BEP norm per gewas toestand H, N, L Plaatsbaar per perceel: 70 kg P2O5/ha Plaatsbaar bedrijf 3877 kg P2O5 Excretie (BEX): 2857 kg Geen afvoer van fosfaat nodig!
tg1 tg2 tg3 ab1 ab2 ab3>
Fosfaatstromenv an en naar bodem bij ev enw ic htsbemesting
hoog laag hoog laag
Nor mati ef P2O 5/ha 68 93 139 164
hoog laag hoog
103 128 79
laag hoog laag hoog
104 -15 10 12
laag hoog laag
37 40 65
Af
Aan Gegeven
Onttrekking
+ +
-
Behoefte stikstof en fosfaat per perceel Perceel Gewas P toestand
Behoefte fosfaat
Gewas
Corr e ctie nalev ering
stikstof stikstof/fosfaat 61 282 4.6
1
G3
hoog
Resultaat
2
M2
hoog
10
58
5.8
3 4 5 6 7
G3 G3 M2 G1 G1
hoog neutraal laag hoog hoog
61 83 35 121 121
282 282 58 344 344
4.6 3.4 1.7 2.8 2.8
8 9 10
G G G2
hoog neutraal neutraal
47 62 105
276 276 282
5.9 4.5 2.7
11 12
G2 M2
neutraal neutraal
105 35
282 58
2.7 1.7
Atmdep
Weidemest
Gift
bg
83
2
18
62
tg1
94
2
9
83
tg2 tg3> ab1
94 94 60
2 2 2
9 9 0
83 83 58
ab2
51
2
0
48
ab3 >
55
2
0
53
11
Behoefte stikstof en fosfaat per perceel Perceel Gewas P toestand
Behoefte stikstof stikstof/fosfaat 282 4.6
1
G3
hoog
fosfaat 61
2 3
M2 G3
hoog hoog
10 61
58 282
5.8 4.6
4 5 6 7
G3 M2 G1 G1
neutraal laag hoog hoog
83 35 121 121
282 58 344 344
3.4 1.7 2.8 2.8
8 9 10 11 12
G G G2 G2 M2
hoog neutraal neutraal neutraal neutraal
47 62 105 105 35
276 276 282 282 58
5.9 4.5 2.7 2.7 1.7
Behoefte bedrijf (ton)
Drijfmest: 2287 ton Dunne fractie: 937 ton Dikke fractie 240 ton
Inv ullen met mest per perceel (ton/ha) Perceel Gewas P toestand
drijfmest
dun
dik
1 2
G3 M2
hoog hoog
50 4
41 16
0 0
3 4 5 6 7 8
G3 G3 M2 G1 G1 G
hoog neutraal laag hoog hoog hoog
50 81 3 83 83 19
41 0 0 0 0 75
0 3 10 14 14 0
9
G
neutraal
53
35
0
10 11 12
G2 G2 M2
neutraal neutraal neutraal
63 63 11
0 0 0
15 15 5
Ervaringen met mineralenconcentraten als kunstmestvervanger
Koeie n & K an sen is ee n s am enw er kin gsv er ban d v an 1 6 melkv ee ho ud er s, pro ef be drijf De M ark e, Wa geni ng en UR en ad vies die nst en. De r es ulta te n vin dt u op: w ww. ko ei en en ka n se n. nl
12
Wat is mineralenconcentraat?
Mestscheiding gevolgd door Ultra Filtratie en Omgekeerde Osmose levert dikke fractie en mineralenconcentraat
Voordeel landelijk e meststoffenbalans; w el de dieren niet de mestproblemen
km
dm dm mc
Is mineralenconcentraat goed genoeg om kunstmest te verv angen? Onderzoek is nodig: Erkenning door EU als kunstmest en toepassing bovenop de gebruiksnorm voor dierlijke mest Erkenning door sector als werkbaar en prof ijtelijk alternatief
Veel meststoffen (DM + KM) Opwerken deel DM tot MC Toepassen als ver vanger KM Minder meststoffen
Voordeel ondernemer Goedkope kunstmest Manier om zelf geproduceerde mest op het eigen bedrijf tot waarde te brengen Niet langer dm af en km aan
Bedrijf/bedrijvengr oep vee Bedrijf
dm
dm
Afvoer
dm
Aanvoer
km
dm
bodem mc
13
Waar zitten de producenten? 6
1
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Biogreen V heugten Kumac Reniers Kempsfarm Vermue P V Balkom Hobraken
Heeten Nederweert Deurne Wintelre Leunen Winsum Biezenmortel Bergeijk
7 8
4
5 3 2
14
