Memo Aan Van Datum Onderwerp Bijlagen
Leden van deelraad Nieuw-West Els Verdonk, portefeuillehouder Afval 21 januari 2014 Meerjarenperspectief Investeringen Ondergrondse Afvalcontainers USI (Utrecht Sustainability Institute), De Amsterdamse Afvalketen EY (Ernst & Young), Analyse en voorstellen tot herziening afvalstoffenheffing en optimaliseren organisatie afvalinzameling (fase 2) Cebeon, Uniforme opbouw tarief afvalstoffenheffing
1. Inleiding De inzameling van huishoudelijk afval in stadsdeel Nieuw-West vindt hoofdzakelijk plaats met behulp van ondergrondse verzamelcontainers. Het is van groot belang dat de functionaliteit van deze containers is en blijft gewaarborgd. Zo moeten bewoners erop kunnen rekenen dat zij afval in de container kunnen deponeren en dat dus de inwerptrommel van de container functioneert. De afvalinzameling moet de containers indien nodig kunnen ledigen. Dit betekent dat alle onderdelen van de containers, zoals bijvoorbeeld het opnamesysteem van de kraan alsook de loskleppen onderin de container, naar behoren functioneren. Naast de dagelijkse taak van beheer en onderhoud is er een programma noodzakelijk dat de benodigde investeringen voor het op peil houden van het areaal van ondergrondse afvalcontainers beschrijft. In dit memo wordt de te verwachten vervangingsopgave van ondergrondse afvalcontainers voor middellange termijn (t/m 2020) beschreven. Daarbij is verdere uniformering van de inzameling (bijv. van inpandige containers naar ondergrondse restafvalcontainers) een punt van aandacht. Voorts worden de bijbehorende financiële consequenties beschreven. Hierbij is er vanuit gegaan dat het stadsdeel verantwoordelijk blijft voor a) de inzameling van het huishoudelijk afval en b) als asset-owner verantwoordelijk zal zijn voor de kwalitatieve staat van onderhoud van de containers.
21 januari 2014 Pagina 2 van 7
Gemeente Amsterdam Stadsdeel Nieuw-West
2. Areaal en uitgangspunten In 1998 zijn voor de afvalinzameling de eerste ondergrondse verzamelcontainers in gebruik genomen. Daarna is de ondergrondse afvalinzameling stapsgewijs in nagenoeg het gehele stadsdeel ingevoerd. Bij een aantal flats zijn nog inpandige verzamelcontainers in gebruik zijn. In de oude lintbebouwingen van, bijvoorbeeld Osdorperweg, Sloterweg, Noorderakerweg en Zuiderakerweg zijn kliko’s in gebruik. Daarnaast is er een klein aantal woonbuurten waar het afval van de bewoners van de laagbouw met behulp van kliko’s wordt ingezameld. In de oude dorpskern van Sloten worden wekelijks losse huisvuilzakken ingezameld. Voor het meerjarenperspectief is aangenomen dat de inzameling van restafval de komende jaren stapsgewijs verder wordt gestandaardiseerd: inpandige containers en daar waar mogelijk kliko’s restafval worden vervangen door ondergrondse restafvalcontainers. De minicontainers restafval kunnen daarbij mogelijk worden ingezet voor de gescheiden inzameling van andere afvalstoffen (bijv. oud papier en karton). Het huidige areaal aan inzamelvoorzieningen ziet er als volgt uit. Soort inzamelvoorziening Ondergrondse restafvalcontainers Ondergrondse papiercontainers Ondergrondse glascontainers Kliko’s restafval Kliko’s gft-afval Inpandige containers Totaal ondergrondse containers
Aantal 1822 469 201 ± 3000 ± 3000 p.m. (51 complexen) 2492
De functionaliteit van het areaal wordt op de volgende wijze aangepakt: - ondergrondse afvalcontainer (restafval, papier of glas) worden tijdig vervangen: vuistregel is dat een container na 11 jaar gebruik wordt vervangen door eenzelfde nieuwe container. De bijbehorende betonnen buitenput kan overigens veel langer mee (tot circa 40 jaar); - bij grootschalig onderhoud / herinrichting van woonbuurten wordt onderzocht of aanpassing van bestaande aanbiedlocaties met ondergrondse containers gewenst is, want bij de invoering van de ondergrondse afvalinzameling zijn de containers vanwege reeds aanwezige voorzieningen en kabels en leidingen niet altijd op passende en logische plaatsen terecht gekomen (bijv. in het groen, of achter geparkeerde auto’s). Bovendien zijn er te veel aanbiedlocaties in de openbare ruimte, want in sommige wijken staan vooral solitaire containers. De kapitaallasten van de ondergrondse afvalcontainers worden vanuit de begroting Afvalstoffenheffing gedekt: het betreft de jaarlijkse afschrijving en de rentekosten. De bestuurlijke insteek is dat het tarief van de Afvalstoffenheffing de komende jaren niet wordt verhoogd. Voor de Afvalstoffenheffing zijn de toe te rekenen kapitaallasten daarom gemaximeerd op een bedrag van € 1.300.000. Dit is het niveau van de kapitaallasten van 2013.
21 januari 2014 Pagina 3 van 7
Gemeente Amsterdam Stadsdeel Nieuw-West
Ten gevolge van de investeringen in het op kwalitatief op peil houden van de ondergrondse afvalcontainers gaan de kapitaallasten de komende jaren stijgen tot meer dan € 1.300.000 per jaar. Voor het dekken van deze extra kapitaallasten wordt de Reserve kapitaallasten ondergrondse containers ingezet. Bij de besluitvorming over de programmabegroting 2014 heeft de stadsdeelraad besloten om een bedrag van € 1.804.000 over te hevelen van de egalisatiereserve ASH naar de reserve kapitaallasten ondergrondse containers. Daarmee bedraagt het saldo per 1 januari 2014 € 2.316.769. De vervanging van minicontainers en inpandige containers is momenteel op pragmatische wijze geregeld. Dat wil zeggen dat deze voorzieningen indien nodig worden vernieuwd. Zonodig kan een bewoner hiertoe een verzoek indienen bij de afvalinzameling. De afvalinzameling regelt in dat geval dat de container wordt vervangen. De begroting van de afvalinzameling biedt hiervoor de nodige financiële ruimte.
3. Beleidsmatige ontwikkelingen Op het gebied van recycling van huisvuil blijft gemeente Amsterdam achter bij landelijke ontwikkelingen. De gemeente Amsterdam streeft naar meer recycling. De stadsdelen dienen deze ambitie te vertalen in specifieke maatregelen op het gebied van verdere gescheiden inzameling van huisvuil en/of in samenwerking met het Afval Energie Bedrijf op nascheiding van het huisvuil. Afgelopen jaar is een drietal onderzoeken uitgevoerd naar optimalisatie van de afvalketen. De rapportages zijn als bijlage bijgevoegd. USI heeft in opdracht van het Bestuurlijk Overleg Afval in kaart gebracht hoe Amsterdam in 2020 een ambitieus en tegelijkertijd realistisch afvalketenbeleid kan realiseren. De focus van USI ligt daarbij op transitie van een lineaire economie naar een circulaire (‘kringloop’) economie. Het rapport beschrijft welke stappen Amsterdam kan zetten om deze transitie te maken. In aanvulling op het onderzoek van USI heeft EY meer concreet in beeld gebracht hoe Amsterdam deze ambities zou kunnen realiseren. Het onderzoek wijst uit dat op stedelijk niveau een centrale regie van het afvalbeleid noodzakelijk is, waarbij naast de stadsdelen en het Afval Energie Bedrijf (AEB) ook Waternet (afvalfracties via het riool) en ook aspecten als duurzaamheid en milieu moeten worden meegenomen om een integrale afstemming waar te kunnen maken. Voorts dienen de inzameldiensten het beleid op gelijke wijze uit te voeren. Daarnaast speelt ook de bereidheid van de bewoners om het huishoudelijk afval meer te scheiden een grote rol. EY schetst daarbij een viertal scenario’s voor de organisatie van de afvalketen. Het gescheiden inzamelen kunststof verpakkingsafval (plastic) is een concreet en actueel voorbeeld van het meer recyclen van het huishoudelijk afval . Voor de korte termijn is gekozen voor het plaatsen van bovengrondse inzamelbakken nabij supermarkten en in
21 januari 2014 Pagina 4 van 7
Gemeente Amsterdam Stadsdeel Nieuw-West
kansrijke gebieden. In hoeverre deze aanpak verder uitgerold gaat worden over de woonbuurten is een punt van aandacht. Groente-, fruit- en tuinafval is een andere interessante afvalstroom die op korte termijn bij kan dragen aan het meer recyclen van het huishoudelijk afval. Op ambtelijk niveau is opdracht gegeven aan een integrale werkgroep om te onderzoeken hoe dit gerealiseerd kan worden (businesscase gft). In stadsdeel Nieuw-West wordt de aanschaf van deze bovengrondse containers vanuit de exploitatiebegroting (budget nieuwe ontwikkelingen) gefinancierd. Vooralsnog is dat een passende aanpak omdat het om relatief beperkte investeringen gaat. Bij een verdere uitrol en inzet van andere inzamelvoorzieningen (bijv. ondergrondse inzamelcontainers met pers) is met de ondergrondse afvalcontainers vergelijkbare wijze van financieren gewenst.
4. Uitvoeringsaspecten In Amsterdam is en blijft de inzameling van huisvuil een taak van de stadsdelen. In het Uitvoeringsbesluit Afvalstoffenverordening Nieuw-West 2013 is aangegeven op welke wijze stadsdeel Nieuw-West hieraan uitvoering geeft. Er zijn op dit moment verschillende inzamelwijzen: - ondergrondse verzamelcontainers ± 41.000 huishoudens (87%) - inpandige verzamelcontainers ± 3000 huishoudens (6%) - rolcontainers / kliko’s ± 3000 huishoudens (6%) - huisvuilzakken ± 300 huishoudens (1%) Het ambtelijk advies is om inpandige verzamelcontainers uit te faseren en te vervangen door ondergrondse verzamelcontainers. Overwegingen die aan het advies ten grondslag liggen zijn de volgende: - de inzameling met behulp van inpandige containers is minder efficiënt dan die met ondergrondse verzamelcontainers. De inpandige containers zijn veel kleiner dan de ondergrondse (meestal 1100 liter in plaats van 5000 liter), waardoor er meer ledigingen noodzakelijk zijn. Daarbij zijn 2 beladers noodzakelijk om de containers op het ledigingsmechanisme van de inzamelwagen te plaatsen, terwijl de lediging bij ondergrondse containers volledig is gemechaniseerd. - Bijzonder is daarbij dat de afvalinzameling bij een aantal flats de containers zelf vanuit een afgesloten ruimte naar het inzamelvoertuig toe moeten brengen. Dit is een ongewenste situatie die tegelijk met het uitfaseren kan worden beëindigd. Ook voor de woonbuurten in gebieden Geuzenveld en Slotermeer waar het huisvuil nu nog met kliko’s wordt ingezameld is het ambtelijk advies om het restafval ook met behulp van ondergrondse verzamelcontainers in te zamelen.
21 januari 2014 Pagina 5 van 7
Gemeente Amsterdam Stadsdeel Nieuw-West
Specifieke overwegingen bij het advies zijn: - de inzameling met behulp van kliko’s is minder efficiënt dan die met ondergrondse verzamelcontainers, met name omdat 2 beladers noodzakelijk zijn om de kliko’s op het ledigingsmechanisme van de inzamelwagen te plaatsen, terwijl de lediging bij ondergrondse containers volledig is gemechaniseerd; - in diverse woonbuurten van Geuzenveld en Slotermeer wordt het huisvuil met zowel kliko’s (bij de laagbouw) als ook ondergrondse verzamelcontainers (gestapelde bouw) ingezameld. In deze buurten zijn de ondergrondse containers vaak eerder vol dan mag worden verwacht op basis van het aantal huishoudens in de gestapelde bouw. De aanname is dan ook dat bewoners uit de laagbouw zowel gebruik maken van de eigen kliko als ook de ondergrondse containers. - de grijze kliko’s kunnen worden ingezet voor de gescheiden inzameling van bijvoorbeeld oud papier en karton. Dit biedt mogelijkheden om de recycling van het huisvuil te stimuleren. In het buitengebied en de oude lintbebouwing blijven de kliko’s de meest efficiënte inzamelwijze voor het huisvuil. In dit memo zijn deze effecten van het uitfaseren van zowel de inpandige containers als ook de grijze kliko’s in de woonbuurten in gebieden Geuzenveld en Slotermeer meegenomen als uitbreiding areaal. De verdere uitbreiding van het areaal aan ondergrondse verzamelcontainers (standaardisatie van de inzameling van restafval) is onderdeel van het meerjarenperspectief investeringen ondergrondse afvalcontainers. Ten aanzien van deze uitbreiding hanteert stadsdeel Nieuw-West de volgende criteria: - streven naar een laagdrempelige inzamelstructuur, dat wil concreet zeggen dat de maximale loopafstand van een woning tot de dichtstbijzijnde ondergrondse afvalcontainer 125 meter bedraagt. In de meeste gevallen is de loopafstand minder (± 75 meter); - het aantal aanbiedlocaties met ondergrondse afvalcontainers wordt zoveel als mogelijk beperkt, door containers bij elkaar te zetten. Zo ontstaan aanbiedlocaties met tenminste 2 restafvalcontainer, met zo mogelijk ook een papierbak. Dit draagt bij aan een efficiënte afvalinzameling en een efficiënt beheer. Bovendien wordt zo de mogelijke overlast van huisvuil op de leefomgeving (denk aan het risico van bijplaatsingen en zwerfvuil) beperkt. Op strategisch gelegen locaties (bijv. aan uitvalswegen) worden naast glasbakken mogelijk ook bakken voor textiel en plastic geplaatst. - potentiële aanbiedlocaties worden op geschiktheid getoetst aan de hand van diverse criteria. Voorbeelden zijn: zijn de containers goed bereikbaar voor de afvalinzameling, voldoende afstand tot woningen, voldoende afstand tot bomen, goede toegankelijkheid van de openbare ruimte; - gemiddeld circa 40 tot 50 huishoudens per restafvalcontainer (uitgaande van een inhoud van 5000 liter). In gebieden met onvoldoende plaats in de openbare ruimte
21 januari 2014 Pagina 6 van 7
Gemeente Amsterdam Stadsdeel Nieuw-West
worden de mogelijkheden tot het plaatsen van perscontainers onderzocht en beproefd.
5. Indicatieve programmering met bijbehorende financiele consequenties In onderstaande tabel staat de verwachte vervangingsopgave voor de periode tot en met 2020 op een rij. Deze opgave is gebaseerd op de hiervoor genoemde uitgangspunten. Voor de uitbreiding van het areaal is een inschatting gemaakt van het totaal aantal extra ondergrondse containers ter vervanging van inpandige containers en de grijze kliko’s. Een eventuele verdere investering in ondergrondse afvalcontainers ten behoeve van het meer recyclen van huisvuil is (nog) niet in begrepen. Het is nog een punt van aandacht hoe de gescheiden inzameling verder vorm te geven. Naast bronscheiding is ook nascheiding een optie. Bij nascheiding wordt het huisvuil nog steeds integraal ingezameld en pas daarna in een aparte installatie nagescheiden. Ten aanzien van de geraamde investering wordt uitgegaan van de huidige prijspeil (inclusief 6% proceskosten). Bij de berekening van de kapitaallasten is uitgegaan van een afschrijvingstermijn van 11 jaar en rentepercentage van 4,5%.
Jaar
Geraamde
Toelichting
investering
Jaarlijkse
Dekking
Geraamde
Saldo
kapitaal-
door ASH
onttrekking
Reserve
lasten
Reserve
Kapitaallasten
ondergr.
Kapitaallasten
ondergr. cont.
containers
ondergr. cont.
(peildatum 31/12/20xx)
2014 2015
Bestaand
Vervanging
krediet
bestaande cont.
€ 1.272.000
Uitbreiding areaal
€ 1.898.384
€ 1.300.000
€ 598.384
€ 2.316.769
€ 1.507.971
€ 1.300.000
€ 207.971
€ 2.108.798
€ 1.576.081
€ 1.300.000
€ 276.081
€ 1.832.717
€ 1.642.571
€ 1.300.000
€ 342.571
€ 1.490.146
€ 1.715.336
€ 1.300.000
€ 415.336
€ 1.074.810
€ 1.624.207
€ 1.300.000
€ 324.207
€ 750.603
€ 1.434.251
€ 1.300.000
€ 134.251
€ 616.352
(150 containers) 2016
€ 848.000
2017
€ 848.000
2018
€ 993.750
2019
€ 993.750
Uitbreiding areaal (100 containers) Uitbreiding areaal (100 containers) Vervangen containers (250x) Vervangen containers (250x)
2020
€ 993.750
Vervangen Containers (250x)
21 januari 2014 Pagina 7 van 7
Gemeente Amsterdam Stadsdeel Nieuw-West
6. Tot slot Het meerjarenperspectief is indicatief. In het kader van de begroting 2015 zal een nadere uitwerking plaatsvinden waarbij zowel areaalkarakteristieken (ouderdom containers) als ook de verdere standaardisering van de inzameling (uitfaseren inpandige containers en grijze kliko’s) en de aanpassing van het netwerk in woonbuurt met herinrichting wordt meegenomen. Insteek daarbij is om hiervoor dan een nieuw krediet aan te vragen, en de effecten van het krediet mee te nemen in de begroting van de afvalstoffenheffing. Een stedelijke werkgroep werkt op dit moment op ambtelijk niveau aan een nadere uitwerking van maatregelen om de recycling van huishoudelijk afval verder te verhogen. Er dient rekening mee te worden gehouden dat deze maatregelen invloed gaan hebben op het in de toekomst gewenste areaal aan inzamelmiddelen en –voorzieningen (kliko’s en ondergrondse verzamelcontainers). Deze consequenties zijn vooralsnog niet aan te geven. Op het moment dat besluitvorming over de voorstellen gaat plaatsvinden dienen de mogelijke concrete effecten op het areaal ook bekend te zijn.
