Meldpunt Schoolexterne Interventies Ontsluiting van de gegevens van de databank
Aanmeldingen voor Vlaams-Brabant en Brussels Hoofdstedelijk Gewest Schooljaar 2013-2014
Situering
Het Meldpunt Schoolexterne Interventies functioneert sinds 2010 in Vlaams-Brabant-Oost als centraal aanspreekpunt voor CLB-medewerkers uit die regio die leerlingen secundair onderwijs willen aanmelden voor een schoolexterne interventie (SI). De financiering door de provincie Vlaams-Brabant vanaf 1 januari 2012 maakte het mogelijk een onlineaanmeldingssysteem te ontwikkelen dat gekoppeld is aan een database en de werking vanaf schooljaar 12-13 uit te breiden naar de regio’s Brussel Hoofdstedelijk Gewest en Asse-Halle–Vilvoorde. Voorliggend rapport heeft als bedoeling de beschikbare gegevens te ontsluiten. De gestelde onderzoeksvragen werden overlegd in de stuurgroep van het meldpunt, in een technische werkgroep en in de provinciale beleidsgroep Leerrecht – Schoolexterne Interventies. Het onderzoek werd uitgevoerd door Jo Meyer, in opdracht van het Meldpunt Schoolexterne Interventies.
2
Dankwoord
Dit rapport kon slechts tot stand komen dankzij de steun en hulp van vele mensen. Bijzondere dank gaat uit naar de Provincie Vlaams-Brabant, dienst Onderwijs. Door hun financiering is het meldpunt sinds 2013 sterk geprofessionaliseerd en is de uitbreiding naar heel de Provincie VlaamsBrabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gerealiseerd.
Dank ook aan alle CLB-medewerkers die het aanmelden van hun zorgleerlingen met de nodige zorg deden. Ze hielpen daardoor mee aan een goede start van de begeleiding, maar bouwden ook aan een goed gedocumenteerde databank.
Speciale dank gaat uit naar alle aanbieders van schoolexterne interventies die met het Meldpunt hebben samengewerkt: Arktos, De wereld van Indra, Groep Intro LTO Asse-Halle-Vilvoorde, KLiK, Time-Out Koïnoor, Netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde, Netwerk Leerrecht Brussel, Netwerk Leerrecht VlaamsBrabant Oost, Reisburo, Roulot, Steunpunt Groene Zorg en Time-out Brussel. Dankzij hun inzet, bereidwilligheid en hulp was dit weer een interessant werkjaar. Bovendien leverden ze een grote inspanning om de follow-upgegevens te bezorgen.
Daarnaast ook een gemeend woord van dank aan onze onderzoeker, Jo Meyer, voor de analyse van de databank en aan de stuurgroepsleden en beleidsgroepsleden die mee nadachten over het rapport. Tenslotte was dit alles nooit tot stand kunnen komen zonder de gedrevenheid en nauwgezetheid van Ann Sophie Labar, het gezicht van het Meldpunt en - als dat nodig was - de steun van Filip Mels van VCLB Leuven.
3
Inhoud
Situering
2
Dankwoord
3
Inhoud
4
Inleiding
5
Hoofdstuk 1: Aanmeldingen via het Meldpunt SI 6 Tabel 1.1: Aantal aanmeldingen en aantal jongeren per aanmelder en per regio 6 Tabel 1.2: Verdeling van de aanmeldingen over de aanbieders van SI 8 Tabel 1.3: Verband tussen aanmeldingen en vervolgtrajecten 9 Tabel 1.4: Verband tussen aanmelding voor een bepaalde aanbieder en opname van een traject door een zelfde of een andere aanbieder 10 Hoofdstuk 2 : Individuen als uitgangspunt, meer bepaald via hun eerste aanmelding (N=479) 11 Tabel 2.1: Leeftijds- en geslachtsverdeling bij eerste aanmelding 11 Tabel 2.2: In welk leerjaar en in welke type van onderwijs bevinden de jongeren zich bij hun eerste aanmelding 12 Tabel 2.3: Verdeling over onderwijsvormen bij voltijds SO apart voor jongens en meisjes 13 Tabel 2.4: Aantal jaar leervertraging bij eerste aanmelding per geslacht in het Gewoon Voltijds SO 14 Tabel 2.5: Vanuit welke schoolse situatie worden jongeren aangemeld bij hun eerste aanmelding, per geslacht 15 Tabel 2.6 Verblijven de jongeren in een voorziening bij aanmelding? 16 Hoofdstuk 3 : Analyses van alle opgenomen (deel)trajecten (N=435) Tabel 3.1 Door welke aanbieders worden die trajecten opgenomen? Tabel 3.2: Gemiddelde duur (in kalenderdagen) van het traject per aanbieder per geslacht Tabel 3.3 Voortijdig stopzetten van het traject per aanbieder Tabel 3.4: Oorzaken van het voortijdig afbreken van een traject
Bijlagen
17 17 18 19 20
22
Bijlage 1 : Aanmeldingsfiche
22
Bijlage 2 : Opvolgingsfiche
26
4
Inleiding We onderzoeken hier een aantal kenmerken van jongeren uit het secundair onderwijs (SO), in de provincie Vlaams-Brabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, die in het schooljaar 2013-2014 werden aangemeld met een nood aan een schoolexterne interventie (SI). De schoolexterne interventies zijn: Arktos Hergo Arktos KTO De wereld van Indra Groep intro - LTO Asse-Halle-Vilvoorde Groep intro - LTO Halle Klik Koïnoor KTO Koïnoor LTO Netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde Netwerk Leerrecht Brussel Netwerk Leerrecht Vlaams-Brabant Oost Reisburo Roulot Steunpunt Groene Zorg Time Out Brussel – Hergo Time Out Brussel – KTO Time Out Brussel - LTO Een beschrijving van deze schoolexterne interventies vindt u op de website van het Meldpunt: www.meldpuntSI.be en in het jaarverslag van het Meldpunt. De gegevens uit dit rapport zijn gegenereerd uit de databank die gekoppeld is aan de onlineaanmeldingsfiche (bijlage 1) en de opvolgingsfiche (bijlage 2) van het Meldpunt. De aanmeldingsfiche wordt ingevuld door een CLB-medewerker; de opvolgingsfiche wordt aan het Meldpunt bezorgd door de aanbieder, nl. de SI waarvoor de leerling werd aangemeld.
5
Hoofdstuk 1: Aanmeldingen via het Meldpunt SI
Tabel 1.1: Aantal aanmeldingen en aantal jongeren per aanmelder en per regio
regio/aanmelder Asse-Halle-Vilvoorde CLB GO! De Ring Halle VCLB Halle VCLB Noordwest-Brabant
aantal aanmeldingen 134 (23%) 30 67 37
Brussels Hoofdstedelijk Gewest CLB GO! Brussel CLB VGC VCLB Pieter Breughel
129 (23%)
Vlaams-Brabant Oost CLB GO! Leuven-Tienen-Landen CLB GO! Limburg Noord Adite CLB GO! Mechelen CLB GO! Vilvoorde-Zaventem-Tervuren VCLB Aarschot VCLB Diest-Tessenderlo VCLB Haacht-Keerbergen VCLB Leuven VCLB Tienen
290 (51%)
Overige CLB’s
aantal jongeren 114 26 56 32 117 42 27 60
38 24 55 241
71 14 4 14 48 7 9 104 19 15 (3%)
CLB GO! Dender CLB GO! Hasselt CLB GO! Lier VCLB Gent VCLB het Kompas VCLB Ninove
54 12 4 10 39 6 7 92 17 13
2 1 1 1 3 7
Overige aanmelders (geen CLB) De Switch Espero Pleegzorg Vlaams-Brabant en Brussel totaal
5 (1%)
2 1 1 1 2 6 5
3 1 1 573 (100%)
3 1 1 490
Commentaar: Vergeleken met het voorgaande schooljaar stellen we een stijging vast van het aantal aanmeldingen met meer dan 7%. Gelijklopend daarmee steeg ook het aantal jongeren van 453 naar 479. Het feit dat in bovenstaande tabel het getal 490 vermeld staat voor het aantal jongeren geeft aan dat 11 jongeren door twee verschillende CLB’s werden aangemeld in de loop van het schooljaar. In elk geval worden heel wat jongeren meer dan één keer aangemeld in de loop van één schooljaar. De verdeling over de verschillende regio’s is nagenoeg constant gebleven. Een lichte verhoging voor het Brussels Hoofdstedelijk gewest (van 20 naar 23% van de aanmeldingen - Time Out Brussel–Hergo verschijnt voor het eerst in de statistieken) wordt gecompenseerd door een even grote daling voor de groepen overige CLB’s en overige aanmelders. Binnen de regio’s hebben CLB GO! De Ring Halle, VCLB Pieter Breughel, VCLB Aarschot en VCLB Leuven opmerkelijk meer aanmeldingen gedaan dan het jaar voordien. Bij VCLB Haacht-Keerbergen zien we de omgekeerde trend. Overigens moet hier aangestipt worden dat er in de loop van het schooljaar bij heel wat aanbieders capaciteitsproblemen ontstaan. Het aanbod is m.a.w. groter dan de vraag. Dat weerhoudt CLBmedewerkers in zo’n situatie ervan om een aanmelding te doen omdat de geschikte aanbieder toch al volzet is. De nood aan schoolexterne interventies is dus groter dan uit bovenstaande cijfers blijkt. Grafiek bij tabel 1.1: Aantal aanmeldingen en aantal jongeren per regio
350 300 250 200 aanmeldingen 150
jongeren
100 50 0 Asse-H-V
Brussel H G
Brabant Oost
Overige
Tabel 1.2: Verdeling van de aanmeldingen over de aanbieders van SI
aanbieder SI Enkel voor Asse-Halle-Vilvoorde Groep intro - LTO Asse-Halle-Vilvoorde Groep intro - LTO Halle Klik Netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde
aantal aanmeldingen 115 13 18 42 42
Enkel voor Brussel Hoofdstedelijk Gewest Netwerk Leerrecht Brussel Time Out Brussel - Hergo Time Out Brussel - KTO Time Out Brussel - LTO
131
Brussel Hoofdstedelijk Gewest & Asse-Halle-Vilvoorde De wereld van Indra
13
Enkel voor Vlaams Brabant Oost
Totaal
20
23 58 17 18 38 2 13
158
Koïnoor KTO Koïnoor LTO Netwerk Leerrecht Vlaams-Brabant Oost Twijfelgevalmelding Vlaams Brabant Oost & Asse-Halle-Vilvoorde Arktos Hergo Arktos KTO Reisburo Roulot Steunpunt Groene Zorg
%
28 41 29 78 10
156
27 17 66 33 20 20
573
100
Commentaar: In ongeveer één derde van alle aanmeldingen worden de netwerken Leerrecht ‘gevraagd’ voor een schoolexterne interventie (SI). Time Out Brussel en Arktos KTO volgen op respectabele afstand met elk 12%. Klik, Koïnoor KTO en Reisburo krijgen elk ongeveer 7% van de aanmeldingen. Deze aantallen en percentages lopen in grote mate parallel met die van vorig schooljaar. Wel verschijnt Time Out Brussel – Hergo voor het eerst in de statistieken met 17 aanmeldingen.
8
Tabel 1.3: Verband tussen aanmeldingen en vervolgtrajecten Niet alle aanmeldingen resulteren in een begeleidingstraject, zoals blijkt uit onderstaande tabel. NB: Een ‘0’ onder het nummer van de aanmelding geeft aan dat de aanmelding geen vervolgtraject kreeg, een ‘1’ dat dat wel het geval was.
aantal lln
99 3 1 2 17 2 301 11 1 3 35 3 1 479
nummer van de aanmelding 2 3 4
aantal trajecten 1 5 per totaal aantal = leerling aantal lln x aantal trajecten per leerling 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 2 0 1 1 17 0 1 0 1 2 1 1 301 1 0 1 11 1 0 0 1 1 1 0 1 2 6 1 1 2 70 1 1 1 3 9 1 1 1 1 1 5 5 totaal aantal aanmeldingen = 573 424 (aantal lln x aantal aanmeldingen)
Commentaar: Uit bovenstaande tabel is af te lezen dat de 573 aanmeldingen voor in totaal 479 jongeren uiteindelijk resulteerde in 424 trajecten. 400 jongeren werden tijdens het schooljaar 13-14 één keer aangemeld en daarvan hebben er ook 301 daadwerkelijk een traject aangevat. 66 individuen werden twee keer aangemeld wat voor 28 onder hen resulteerde in één traject en voor 35 in twee trajecten. Rond deze tabel is de verdere structuur van dit rapport opgebouwd. In hoofdstuk 2 focussen we op de 479 individuen die in de loop van het schooljaar 2013-2014 zijn aangemeld (linkerkolom in de tabel). In hoofdstuk 3 kijken we naar alle trajecten samen die door de aanbieders SI voor deze leerlingen zijn opgezet. Dat zijn er 424 zoals af te lezen is in de laatste kolom. Tot besluit van hoofdstuk 1 kijken we naar de kwaliteit van de aanmeldingen. In hoeverre heeft de CLB-medewerker, die de aanmelding doet, een goed zicht op het aanbod van de verschillende aanbieders van SI. Als indicatie daarvoor gaan we na hoe de relatie is tussen de aanmelding voor een bepaalde aanbieder én de aanbieder waar de jongere uiteindelijk terechtkomt in een traject.
9
Tabel 1.4: Verband tussen aanmelding voor een bepaalde aanbieder en opname van een traject door een zelfde of een andere aanbieder
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Opgenomen door: 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Totaal 18 50 11 8
Aangemeld voor: 1 2 3 4 5 6 7 Arktos Hergo 14 4 Arktos KTO 1 49 De wereld van Indra 11 Groep intro - LTO Asse-Halle6 2 Vilvoorde Groep intro - LTO Halle 11 Klik 34 1 Koïnoor KTO 22 7 Koïnoor LTO 7 12 Netwerk Leerrecht Asse20 1 Halle-Vilvoorde Netwerk Leerrecht Brussel 2 47 Netwerk Leerrecht Vlaams60 Brabant Oost Reisburo 13 14 Roulot 6 15 Steunpunt Groene Zorg 1 14 Time Out Brussel - Hergo 11 1 Time Out Brussel - KTO 11 Time Out Brussel - LTO 2 28 Twijfelgevalmelding 2 2 2 2 Totaal aantal (deel)trajecten 15 53 11 6 14 36 31 21 20 49 62 19 31 14 11 13 29
11 35 29 19 21 49 60 27 21 15 12 11 30 8 435
Commentaar: Het verband tussen ‘aangemeld voor’ en ‘opgenomen door’ is sterk, zoals blijkt uit de cijfers op de diagonaal in de tabel. 87% van de 435 trajecten worden uitgevoerd door de aanbieder waarvoor is aangemeld. Binnen Koïnoor is er nogal wat uitwisseling. Ongeveer 40% van de aanmeldingen voor één van beide aanbieders komt bij de ander terecht. Daarnaast constateren we ook betekenisvolle uitwisseling tussen Reisburo en Roulot. In 11 gevallen is het zelfs zo dat één aanmelding aanleiding geeft tot twee (deel)trajecten van de jongere bij twee verschillende aanbieders. Dat is het geval enerzijds bij Roulot en Reisburo, anderzijds bij Arktos Hergo en Arktos KTO. Vandaar dat het totaal aantal trajecten hier 435 is en niet 424 zoals in tabel 1.3. We kunnen dus veronderstellen dat CLB-medewerkers een behoorlijk goed zicht hebben op het aanbod van de verschillende aanbieders van schoolexterne interventies. Evolutie: In totaal komen we hier aan 435 (deel)trajecten wat een toename is met meer dan 11% als we vergelijken met 12-13 (toen 390). Vooral de toename van het aandeel Hergo is daarbij opvallend. De relatie tussen ‘aangemeld voor’ en ‘opgenomen door’ werd iets minder sterk. In 12-13 bedroeg dat percentage nog 91%, maar we hebben nu beduidend meer aanmeldingen die door twee aanbieders werden opgenomen (van 5 naar 11) wat het percentage automatisch drukt.
10
Hoofdstuk 2 : Individuen als uitgangspunt, meer bepaald via hun eerste aanmelding (N=479)
Tabel 2.1: Leeftijds- en geslachtsverdeling bij eerste aanmelding
Leeftijd eerste aanmelding NVT (klas) 7 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 totaal gem. lft SD lft
mannelijk NVT 1 (100%) 1 (100%) 3 (100%) 5 (83%) 25 (81%) 53 (73%) 63(71%) 50 (58%) 75 (66%) 35 (64%) 8(80%) 2 (67%) 2 (67%) 1 (50) 327 (68%) 15,7 1,8
vrouwelijk NVT 0 0 0 1 6 20 26 36 38 20 2 1 1 1 152 16,1 1,6
N totaal 3 1 1 3 6 31 73 89 86 113 55 10 3 3 2 479 15,8 1,8
% totaal 1 0 0 1 1 6 15 19 18 24 11 2 1 1 0 100
NB: De leeftijden zoals weergegeven in de tabel zijn een afronding. De leeftijd 12 bijvoorbeeld betekent dan een leeftijd tussen 11,5 jaar tot 12,5 jaar. Commentaar: In de aangemelde groep zitten dubbel zoveel jongens als meisjes. Tot en met de leeftijd van 15 jaar is het overwicht van de jongens bijzonder groot. Ze nemen daar telkens meer dan 70% van de aanmeldingen voor hun rekening. Dat heeft zijn weerslag op de gemiddelde leeftijd bij aanmelding en op de spreiding. Het gemiddelde ligt bij de jongens 0,4 jaar of ongeveer 5 maanden lager dan bij de meisjes en de standaarddeviatie is beduidend groter bij de jongens. 61% van aanmeldingen zit in de leeftijdsvork 15-17 jaar. We vinden hier ook enkele jongeren terug die jonger zijn dan 12 jaar en die dus nog in het lager onderwijs zitten. Eén aanbieder, m.n. de Wereld van Indra, werkt al met leerlingen vanaf de leeftijd van 6 jaar. Evolutie: Bovenstaande gegevens wijken maar in geringe mate af van die van het voorgaande schooljaar. Ook daar hadden we 67% jongens en zat 64% van de aanmeldingen in diezelfde leeftijdsvork van 15-17 jaar. Het overwicht van de jongens in de jongste leeftijdsgroepen was in het schooljaar 12-13 iets minder uitgesproken, maar dat overwicht sluit wel naadloos aan bij de gegevens van schooljaar 11-12. De
11
gemiddelde leeftijd is bij de jongens licht gedaald (van 15,9 naar 15,7), bij de meisjes blijven de cijfers nagenoeg constant.
Grafiek bij tabel 2.1: Aantal eerste aanmeldingen per leeftijd en per geslacht (alle regio’s samen) 80 70 60 50 meisjes
40
jongens
30 20 10 0 7
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
Tabel 2.2: In welk leerjaar en in welke type van onderwijs bevinden de jongeren zich bij hun eerste aanmelding
onderwijstype BuSO DBSO Lager Onderw. OKAN Syntra Voltijds SO N totaal %
1
2
leerjaar 4 5
3
6
7
52
85
95
63
56
22
andere N totaal 57 57 26 26 4 4 2 2 7 7 6 4 383
52 11
85 18
95 20
63 13
56 12
22 5
6 1
100 21
% 12 5 1 0 1 80
479 100
Commentaar: Op vlak van onderwijstype zien we een oververtegenwoordiging van leerlingen uit BuSO en DBSO, respectievelijk goed voor 12% en 5% van de (eerste) aanmeldingen, ondanks de aanwezigheid van schoolinterne Persoonlijke Ontwikkelings Trajecten (POT) in het DBSO. Qua leerjaar beschikken we slechts over betrouwbare gegevens van de 383 leerlingen uit het Gewoon Voltijds SO. Als we hieruit conclusies zouden trekken wat het gemiddelde leerjaar is bij aanmelding, dan 12
komen we tot een forse onderschatting omdat per definitie zowel DBSO als Syntra bevolkt worden door leerlingen uit hogere leerjaren. Wel kunnen we uit de cijfers besluiten dat in het Gewone Voltijdse SO het zwaartepunt ligt in de leerjaren 2, 3 en 4 en niet in de derde graad. Evolutie: De trends die in bovenstaande tabel naar voor komen wijken slechts in geringe mate af van die uit het schooljaar 12-13. Het percentage jongeren uit BuSO en DBSO lag toen een fractie hoger en in het Gewone Voltijdse SO waren de aanmeldingen nog meer geconcentreerd rond de leerjaren 2, 3 en 4.
Tabel 2.3: Verdeling over onderwijsvormen bij voltijds SO apart voor jongens en meisjes
onderwijsvorm A-stroom (1ste graad) ASO TSO KSO B-stroom (1ste graad) BSO nvt totaal
mannelijk 40 (15%) 18 (7%) 51 (20%) 8 (3%) 53 (20%) 86 (33%) 4 (2%)
vrouwelijk 10 (8%) 16 (13%) 28(23%) 2 (2%) 24 (20%) 37 (30%) 6 (5%)
totaal aantal 50 (13%) 34 (9%) 79 (21%) 10 (3%) 77 (20%) 123 (32%) 10 (3%)
260 (100%)
123 (100%)
383(100%)
Commentaar: BSO en B-stroom staan in voor meer dan 50% van de aanmeldingen in het Gewone Voltijds SO. Als je dat bovendien combineert met de gegevens in tabel 2.2 waar we al een oververtegenwoordiging vaststelden vanuit BuSO en DBSO, kunnen we enkel besluiten dat een grote meerderheid van de leerlingen die aangemeld wordt zich onder aan de waterval bevindt. Het wekt geen verwondering dat dit besluit exact identiek is met dat van de vorig schooljaren, met dien verstande dat het aandeel van BSO wel verminderd is ten opzichte van het schooljaar 12-13 (nu 32%, toen 37%). We zien opmerkelijk weinig verschillen tussen jongens en meisjes. Wel iets meer jongens uit de A-stroom (jongens worden jonger aangemeld), maar het ASO is bij hen dan weer minder vertegenwoordigd. Dit zijn identieke vaststellingen als vorig schooljaar.
13
Grafiek bij tabel 2.3: Procentueel aandeel van de onderwijsvormen in het gewoon voltijds SO per geslacht
35 30 25 20 meisjes 15
jongens
10 5 0 A-stroom
ASO
TSO
B-stroom
BSO
Tabel 2.4: Aantal jaar leervertraging bij eerste aanmelding per geslacht in het Gewoon Voltijds SO
vertraging 0 1 2 3 4 totaal gem vertraging SD vertraging
mannelijk 68 (27%) 119 (47%) 51 (20%) 12 (5%) 3 (1%) 253 (100%) 1,06 0,88
vrouwelijk 42 (34%) 46 (37%) 27 (22%) 8 (7%) 0 (0%) 123 (100%) 1,01 0,91
Totaal 110 (29%) 165 (44%) 78 (21%) 20 (5%) 3 (1%) 376 (100%) 1,05 0,89
Commentaar: Voor de 376 leerlingen, waarvoor het leerjaar bekend is bij de eerste aanmelding, is 29% op leeftijd (110 op 376). Dat is natuurlijk een overschatting van de situatie aangezien we alleen informatie hebben over de jongeren in het Gewone Voltijdse SO. Het aantal jaren leervertraging bij DBSO’ers en Syntra leerlingen is niet bekend, maar daar is zeker geen 30% ‘op’ leeftijd. Qua gemiddelde vertraging is er quasi geen verschil (meer) tussen jongens en meisjes. Evolutie: Vergeleken met het schooljaar 12-13 is de gemiddelde leervertraging afgenomen, vooral bij de jongens (van 1,20 naar 1,06). Bij de meisjes is die daling minder significant (van 1,11 naar 1,01) zodat het verschil dat vorig jaar nog bestond in het voordeel van de meisjes haast volledig is verdwenen. Het aandeel van de jongeren zonder vertraging is gestegen van 20% naar 29% en die met één jaar vertraging is afgenomen van 51% naar 44%. Het aandeel van de jongeren met een vertraging van meer dan één jaar is stabiel gebleven.
14
Grafiek bij tabel 2.4: Procentueel aandeel van jaren leervertraging bij eerste aanmelding per geslacht
50 45 40 35 30 25
meisjes
20
jongens
15 10 5 0 0
1
2
3
4
Tabel 2.5: Vanuit welke schoolse situatie worden jongeren aangemeld bij hun eerste aanmelding, per geslacht
schoolse situatie Problematisch afwezig Tuchtprocedure lopend Definitief uitgesloten Niet ingeschreven Veel gewettigde afwezigheden Gn noemenswaardige onrustwekkende informatie andere NVT
mannelijk vrouwelijk 61 (19%) 54 (36%) 63 (19%) 12 (8%) 22 (7%) 5 (3%) 12 (4%) 1 (1%) 20 (6%) 17 (11%) 13 (4%) 4 (3%) 59 (18%) 121 (37%)
19 (13%) 59 (39%)
N totaal 115 (24%) 75 (16%) 27 (6%) 13 (3%) 37 (8%) 17 (4%) 78 (16%) 180 (38%)
NB: Het totaal is hier niet 479 omdat schoolse situaties in bepaalde gevallen samen voorkomen. De percentages zijn wel berekend op het reële leerlingenaantal. Commentaar: Onder de noemer ‘andere’ worden vooral gedragsproblemen vermeld (N=36), gevolgd door schoolmoeheid (N=16). In een 10-tal gevallen worden ook sociale, emotionele en angstproblemen aangestipt als meest kenmerkende schoolse situatie van waaruit de jongere werd aangemeld. Meest opvallend in bovenstaande tabel is het feit dat bij slechts 17 aangemelde individuen expliciet vermeld wordt dat er geen noemenswaardige onrustwekkende informatie vanuit de schoolse situatie is te melden. Wel moet opgemerkt worden dat de rubriek NVT een (leeg) containerbegrip is, vermeld bij 180 van de 479 leerlingen. Hebben we ook hier te maken met probleemloze schoolse situaties of is NVT eerder te interpreteren als: ‘daar hebben we geen informatie over’? Misschien moet dat antwoordalternatief in de aanmeldingsfiche wel in die zin geherformuleerd worden. In de verhouding tussen de geslachten zie je een sterk overwicht van de jongens bij tuchtprocedures en uitsluitingen. Op het vlak van problematische afwezigheden zijn de meisjes dan weer zwaar oververtegenwoordigd. 15
Evolutie: Tijdens het schooljaar 12-13 werden alleen de eerste vier van bovenstaande antwoordmogelijkheden aangeboden samen met NVT. Dat maakt een exacte vergelijking moeilijk. Toen was het overwicht van de jongens, bij alles wat met gedrag en tucht te maken had, al duidelijk, maar jongens en meisjes hielden in 12-13 elkaar mooi in evenwicht op vlak van afwezigheden (toen 27 à 28%).
Tabel 2.6 Verblijven de jongeren in een voorziening bij aanmelding?
Voorziening de jongere verblijft in een voorziening BJB of VAPH de jongere verblijft in een ziekenhuis niet van toepassing Totaal
mannelijk 25 (8%) 1 (0%) 301 (92%)
vrouwelijk 27 (18%) 3 (2%) 122 (80%)
Totaal 52 (11%) 4(1%) 423 (88%)
327 (100%)
152 (100%)
479 (100%)
Commentaar: 18% van de aangemelde meisjes verblijft in een voorziening BJB of VAPH tegenover slechts 8% van de jongens. Ook vorig schooljaar werd dit verschil tussen beide geslachten reeds vastgesteld. Toen was de kloof zelfs nog groter (30% tegenover 12%). Beide percentages vertonen in 13-14 dus een dalende tendens. Grafiek bij tabel 2.6: Procentueel aandeel van voorzieningen per geslacht
20 18 16 14 12 10
meisjes
8
jongens
6 4 2 0 voorziening
ziekenhuis
16
Hoofdstuk 3 : Analyses van alle opgenomen (deel)trajecten (N=435)
Tabel 3.1 Door welke aanbieders worden die trajecten opgenomen? NB: Zie ook tabel 1.4 aanbieder SI Arktos Hergo Arktos KTO De wereld van Indra Groep Intro - LTO Asse-Halle-Vilvoorde Groep Intro - LTO Halle Klik Koïnoor KTO Koïnoor LTO Netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde Netwerk Leerrecht Brussel Netwerk Leerrecht Vlaams-Brabant Oost Reisburo Roulot Steunpunt Groene Zorg Time-out Brussel - Hergo Time-out Brussel - KTO Time-out Brussel - LTO totaal
aantal 15 53 11 6 14 36 31 21 20 49 62 19 31 14 11 13 29 435
% 3 12 3 1 3 8 7 5 5 11 14 4 7 3 3 3 7 100
Commentaar: De netwerken Leerrecht nemen ongeveer 30% van de trajecten voor hun rekening. Arktos, Time-Out Brussel en Time-Out Koïnoor volgen met respectievelijk 15, 13 en 12%. Alle andere aanbieders blijven beneden de grens van10%. Evolutie: De Hergo’s nemen nu 6% van de trajecten voor hun rekening (oa door de komst van Time-out Brussel – Hergo) tegenover 1% in 12-13. Voor de anderen zijn de schommelingen miniem en kunnen we spreken van een status-quo. Alleen voor Netwerk Leerrecht Vlaams-Brabant Oost zouden we nog kunnen spreken van een betekenisvol verschil. Zij vallen terug van 17 naar 14% van de trajecten, maar in absolute aantallen (66 versus 62) kan je dan weer niet echt van een daling spreken.
17
Tabel 3.2: Gemiddelde duur (in kalenderdagen) van het traject per aanbieder per geslacht NB: We hebben alleen gemiddelden weergegeven indien die betrekking hebben op ten minste 5 trajecten. aanbieder SI Arktos Hergo Arktos KTO De wereld van Indra Groep Intro - LTO Asse-Halle-Vilvoorde Groep Intro - LTO Halle Klik Koïnoor KTO Koïnoor LTO Netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde Netwerk Leerrecht Brussel Netwerk LeerrechtVlaams-Brabant Oost Reisburo Roulot Steunpunt Groene Zorg Time-out Brussel - Hergo Time-out Brussel - KTO Time-out Brussel - LTO Gemiddelde SD
mannelijk 13 37 130 47 33 67 16 35 130 75 112 112 44 35 14 22 20 58 60
vrouwelijk 13 40
60 29 34 60 70 91 55
28 56 55
totale groep 13 38 135 47 37 65 19 35 127 69 89 107 49 33 18 20 23 57 58
Commentaar: We constateren grote verschillen tussen de aanbieders qua duur van het traject: De trajecten bij de netwerken Leerrecht, Reisburo en De Wereld van Indra duren het langst (gemiddeld 3 maanden of meer). De logica wordt wel gerespecteerd: doorgaans duren KTO’s minder lang dan LTO’s. Het feit dat de vastgestelde duur van korte en lange time-out niet overeenstemt met de voorziene duur (2 versus 6 weken) illustreert de nood aan een systeem van meer flexibele inzet van een time-out. Gemiddeld genomen zijn de sekseverschillen uiterst gering. Bij de jongens ligt de gemiddelde duur op 58 dagen, bij de meisjes op 56. De standaarddeviaties zijn wel aanzienlijk wat wijst op een grote diversiteit zowel binnen de groep meisjes als binnen de populatie jongens. NB 1: In de cijfers is geen rekening gehouden met de schoolvakanties tijdens het schooljaar (herfst-, kerst, krokus- en paasvakantie). De reële duur van sommige trajecten moet dus verminderd worden met 1 à 2 weken. NB 2: Bovendien is er niet altijd sprake van een voltijdse dagbesteding of van aaneengesloten dagen binnen de begeleiding. Bovenstaande cijfers gaan over de totale periode van de schoolexterne interventie en houden geen rekening met het voltijds of deeltijds karakter van het traject.
18
Evolutie: De verschillen met het schooljaar 12-13 zijn miniem. De spreiding is wel een stuk toegenomen (SD totaal van 32 naar 58) wat er op wijst dat het verschil in de duur van de trajecten oploopt tussen de verschillende aanbieders. Tabel 3.3 Voortijdig stopzetten van het traject per aanbieder
aanbieder SI Arktos Hergo Arktos KTO De wereld van Indra Groep Intro – LTO Asse-Halle-Vilvoorde Groep Intro - LTO Halle Klik Koïnoor KTO Koïnoor LTO Netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde Netwerk Leerrecht Brussel Netwerk Leerrecht Vlaams-Brabant Oost Reisburo Roulot Steunpunt Groene Zorg Time-out Brussel - Hergo Time-out Brussel - KTO Time-out Brussel - LTO totaal
N stopgezet N begonnen 3 (20%) 15 3 (6%) 53 4 (36%) 11 0 (0%) 6 4 (29%) 14 22 (61%) 36 2 (6%) 31 0 (0%) 21 4 (20%) 20 30 (61%) 49 23 (37%) 62 1 (5%) 19 10 (32%) 31 2 (14%) 14 6 (55%) 11 1 (8%) 13 4 (14%) 29 119 (27%) 435
Commentaar: De percentages lopen sterk uit elkaar. Bij sommige aanbieders wordt geen enkel traject voortijdig afgebroken (Koïnoor LTO bijvoorbeeld), terwijl dat bij Netwerk Leerrecht Brussel en bij Klik oploopt tot 61%. Ook Netwerk Leerrecht Vlaams-Brabant Oost, Roulot, De Wereld van Indra en Time-out Brussel – Hergo noteren forse percentages. Als we bij de aanbieders navragen welke de oorzaken zijn van dat vroegtijdig stopzetten, wordt in het overgrote deel van de gevallen verwezen naar hindernissen bij de cliënt zelf, zoals verder blijkt uit tabel 3.4. Merkwaardig is dan dat die hindernissen blijkbaar geconcentreerd zitten bij een aantal aanbieders, en helemaal niet of bijna niet bij andere. Is het inderdaad zo dat bepaalde aanbieders systematisch te maken krijgen met leerlingen met de zwaarste problematieken waar het risico op voortijdig afhaken groter is dan elders, of is hier toch sprake van een probleem van afstemming tussen vraag en aanbod bij een aantal aanbieders, van een verschil in wederzijdse verwachtingen, van onvoldoende wederzijdse informatie? Misschien is het nuttig om in de toekomst ook bij de cliënten de reden van een vroegtijdig stopzetten te inventariseren. Evolutie: Het aantal vroegtijdig stopgezette trajecten is nagenoeg stabiel gebleven (27% versus 28%) Het maximumpercentage bedroeg toen 56%, terwijl twee aanbieders daar nu boven zitten. Ook in 12-13 liepen
19
de percentages heel sterk uit elkaar en de trends van toen vinden we ook nu in grote mate terug. Een uitzondering daarop vormt Reisburo. In 12-13 ruim 54% vroegtijdig stopgezette trajecten, nu slechts 5%. Vanwaar die evolutie? Is hier sprake van een wezenlijke verandering van aard en/of aanpak van deze trajecten of gaat het eerder om een verschuiving in de interpretatie van het fenomeen 'vroegtijdig stopzetten'? Kunnen andere aanbieders met veel uitvallers hier inspiratie opdoen? Tabel 3.4: Oorzaken van het voortijdig afbreken van een traject De oorzaken zoals opgenomen in het aanmeldingsformulier kunnen we zinvol clusteren in onderstaande 4 groepen. Van de 14 oorzaken vernoemd bij ‘andere’ hebben we er 11 in diezelfde clusters kunnen onderbrengen. Oorzaken vroegtijdig afbreken
aantal
heraansluiting bij onderwijs 17 Onmiddellijk herstel van de werkbare verbinding tussen leerling en school Schoolverandering geen gepast aanbod/geen plaats 22 Advies om een andere vorm van hulpverlening op te starten Doorverwijzing naar een ander schoolextern initiatief andere hindernissen bij cliënt Geen bereidheid bij jongere Geen bereidheid bij ouder(s) Maatregel Bijzondere Jeugdzorg Omwille van mobiliteitsproblemen Opname psychiatrie Te ver gevorderde problematiek andere Restcategorie andere
90
totaal
132
% 13% 12 5 17% 10 7 5 68% 56 1 7 2 9 9 6
3
2 3 100%
Commentaar: In totaal worden 132 oorzaken vermeld bij het vroegtijdig stopzetten van 119 begeleidingstrajecten. Hindernissen bij de cliënt zijn volgens de aanbieders in 2/3de van de gevallen (mede)oorzaak van het afbreken van de begeleiding. Koploper: in 56 van de 90 gevallen is er sprake van gebrek aan motivatie en bereidheid bij de jongere. Alle overige categorieën komen in veel beperktere mate voor. We moeten wel aanstippen dat vroegtijdig stoppen niet altijd als een negatief gegeven moet worden beschouwd. Het komt bijvoorbeeld 12 keer voor dat de werkbare verbinding tussen school en leerling snel 20
wordt hersteld en ook afbreken omwille van een doorverwijzing naar een andere vorm van hulpverlening of omwille van een Maatregel Bijzondere Jeugdzorg kan positief geïnterpreteerd worden. Evolutie: In 12-13 werden in 78% van de gevallen de hindernissen bij de cliënt aangehaald als voornaamste oorzaak van het vroegtijdig afbreken van het traject. Nu is dat nog 68%. Wanneer we de onderdelen van deze cluster bekijken merken we een dubbele beweging. Het aandeel van de factor bereidheid bij de jongere, c.q. gebrek aan motivatie bij de jongere, stijgt van 50 naar 56 vermeldingen, terwijl de factor ‘te ver gevorderde problematiek’ halveert van 20 naar 10 vermeldingen. Conclusie zou dus kunnen zijn dat we er in slagen om korter op de bal te spelen en jongeren tijdig door te verwijzen, maar ook dat nog te veel jongeren het gevoel hebben dat dit een noodoplossing is die ze ondergaan is en niet iets waar ze zelf voor kiezen. Tenslotte vertoont de cluster ‘geen gepast aanbod/geen plaats’ een stijgende tendens (van 10% naar 17%). Gekoppeld aan het stijgend aantal aanmeldingen (cf tabel 1.1) zou dat op termijn een groeiend probleem kunnen gaan vormen.
21
Bijlagen Bijlage 1 : Aanmeldingsfiche
AANMELDINGSFICHE MELDPUNT SCHOOLEXTERNE INTERVENTIES Deze aanmelding gebeurt met uitdrukkelijke toestemming van de leerling. Datum van de aanmelding: Aanmelding voor? (Vink uw keuze aan door te dubbelklikken op het vakje en te kiezen voor “ingeschakeld”- u kan maar 1 optie aanvinken !!)
Arktos KTO Arktos Hergo De wereld van indra Groep Intro – klasbegeleiding Halle Klik Koïnoor KTO Koïnoor LTO Netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde Netwerk Leerrecht Brussel Netwerk Leerrecht Leuven Reisburo Roulot Steunpunt Groene Zorg (Gelieve ook het formulier via hun site www.groenezorg.be in te vullen) Time Out Brussel – KTO Time Out Brussel – LTO Time Out Brussel - Hergo Twijfelgevalmelding (enkel mogelijk in Vlaams-Brabant-Oost) Arktos KTO Arktos Hergo Koïnoor KTO Koïnoor LTO Netwerk Leerrecht Leuven Reisburo Roulot Steunpunt Groene Zorg Is dit de aanmelding van uw eerste keuze? Ja Zo neen, waar had u liever willen bij aanmelden Vb) Andere aanbieder gekozen wegens wachtlijst bij andere aanbieder 22
CLB-medewerker die aanmeldt Naam CLB Naam medewerker Telefoonnummer e-mail Datum
Bereikbaarheid
Plaats
Telefoonnummer
Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag
Jongere Naam Voornaam Geboortedatum Geslacht
mannelijk
vrouwelijk
thuisadres Voorziening ziekenhuis
/
de jongere verblijft in een voorziening BJB of VAPH: Bijzondere jeugdzorg ‘ Pasrel ’t Spiegeltje Cidar De Dam De Wissel Gezinstehuis Levenslust Huize Levensruimte Huize sint-vincentius Malpertuus EMK Tonuso Minor NDako Monte Rosa Sporen vzw Andere, nl. VAPH Centrum Ganspoel De Ark K.I. Woluwe MPC Sint-Franciscus MPC Ter Bank MPI Ave Regina MPI Levenslust MPI van het GO! OBC Espero Ter Wende O.C. Huize Terloo Stichting Delacroix Andere, nl. …. 23
de jongere verblijft in een ziekenhuis: Niet van toepassing Bijzonderheden i.v.m. thuissituatie Laatste school
of
huidige
Naam school Vorm
Leerjaar
Lager onderwijs Voltijds SO A-Stroom B-Stroom ASO BSO KSO TSO DBSO Syntra BuSO Lager onderwijs 1e graad, 1e jaar 1e graad, 2e jaar 2e graad, 1e jaar 2e graad, 2e jaar 3e graad, 1e jaar 3e graad, 2e jaar 3e graad, 3e jaar andere
studierichting Laatst behaalde attest Indien DBSO
Schoolse situatie
Welke: Onbekend is deze leerling voordien reeds ingeschreven bij POT ? Ja Neen
Indien BuSo: type + OV problematisch afwezig: aantal halve dagen B-code………. Veel gewettigde afwezigheden, nl. …….. tuchtprocedure lopend definitief uitgesloten op…….. niet ingeschreven in een school geen benoemingswaardige of onrustwekkende informatie andere
24
Reden van aanmelding
Eventuele problemen in vorige schooljaren
Begeleidingsinitiatieven tot nu toe Wat heeft school al ondernomen?
Wat heeft het CLB al ondernomen?
Externe actoren op dit moment (vb. Hulpverlening) Jeugdrechtbank Comité Bijzondere Jeudzorg Andere Niet van toepassing Onbekend
Extra aandachtspunten
25
Bijlage 2 : Opvolgingsfiche
Opvolging
Jaar
Maand
Dag
Familienaam
Voornaam
Organisatie twijfelgevalmelding op Traject opgenomen door + invulling traject
Van
tot
(meervoudige keuze mogelijk bij trajectinvulling)
Arktos KTO Individueel programma in combinatie met onderwijs klasbegeleiding rots en water Arktos Hergo Koïnoor KTO Deelname vormingsprogramma Combinatie met onderwijs (= min halve dag/week aanwezig op school en bezig voor school) Koïnoor LTO Deelname vormingsprogramma Combinatie met onderwijs Netwerk Leerrecht Leuven Combinatie met onderwijs Equicanis Kookatelier Cidar Multi-media Club Radick Reisburo Roulot Reisburo Combinatie met onderwijs Equicanis Rizsas Strech-it Reis onder begeleiding
Rizsas Strech-it Leerplek in een vzw Leerplek binnen een bedrijf Zorgboerderij Oriëntatie Ronde Tafel Andere, Leerplek in een vzw Leerplek binnen een bedrijf Zorgboerderij Andere,
Roulot Individueel traject Combinatie met onderwijs Steunpunt Groene Zorg Combinatie zorgboer en onderwijs Combinatie zorgboer en therapie Combinatie zorgboer en thuis (omwille van ziekte of huisonderwijs) Andere combinaties, nl 26
De Wereld van Indra Voltijdse dagbesteding Deeltijdse dagbesteding Toeleiding naar onderwijs Andere, Klik Combinatie met onderwijs Leerplek in een vzw Leerplek binnen een bedrijf Zorgboerderij wereld van indra Oriëntatie Ronde Tafel Andere, Netwerk leerrecht Brussel Combinatie met onderwijs Leerplek in een vzw Leerplek binnen een bedrijf Zorgboerderij wereld van indra weerstaan Oriëntatie Ronde Tafel Andere, Netwerk leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde Combinatie met onderwijs Leerplek in een vzw Leerplek binnen een bedrijf Zorgboerderij Oriëntatie Ronde Tafel Andere, Time-out Brussel – KTO Combinatie met Hergo Time-out Brussel – LTO Combinatie met Hergo Combinatie met jongerencoach Time-out Brussel – Hergo Groep Intro – LTO Halle Groep Intro – LTO Asse-Halle-Vilvoorde
27
Traject werd NIET opgenomen door de aanbieder. Reden hiervoor: Geen bereidheid bij jongere Geen bereidheid bij ouder(s) Omwille van mobiliteitsproblemen Onmiddellijk herstel van de werkbare verbinding tussen leerling en school Advies om een andere vorm van hulpverlening op te starten Doorverwijzing naar een ander schoolextern initiatief Doorverwijzing naar hetzelfde schoolextern initiatief in een andere regio Te ver gevorderde problematiek Opname psychiatrie Maatregel Bijzondere Jeugdzorg Schoolverandering Plaatsgebrek Andere, nl.
Traject werd VROEGTIJDIG stopgezet. Reden hiervoor: Geen bereidheid meer bij jongere Geen bereidheid meer bij ouder(s) Omwille van mobiliteitsproblemen Herstel van de werkbare verbinding tussen leerling en school Advies om een andere vorm van hulpverlening op te starten Doorverwijzing naar een ander schoolextern initiatief Doorverwijzing naar hetzelfde schoolextern initiatief in een andere regio Te ver gevorderde problematiek Opname psychiatrie Maatregel Bijzondere Jeugdzorg Schoolverandering Plaatsgebrek Andere, nl.
Is de leerling nog leerplichtig bij het verlaten van het schoolextern initiatief? Ja Neen
28
Nieuwe dagbesteding direct na de interventie Einde interventie was:
29
Tijdens het schooljaar voltijds dagonderwijs leren en werken andere opleiding werk werkzoekend huisonderwijs niet schoolgaand geen school en geen arbeid opname psychiatrie maatregel bijzondere jeugdzorg naar een andere aanbieder van SI onbekend Op het einde van het schooljaar schools perspectief voltijds dagonderwijs leren en werken huisonderwijs andere opleiding niet schoolgaand werk werkzoekend geen schools perspectief geen school en geen arbeid opname psychiatrie maatregel bijzondere jeugdzorg Nieuwe aanmelding voor de leerling (komen terug) onbekend
Was er tijdens het traject hulpverlening betrokken ja, welke: Comité voor Bijzondere Jeugdzorg Jeugdrechtbank Andere Onbekend neen onbekend
