meeting point hier sta ik jaarverslag 2007 nationale stichting ter bevordering van vrolijkheid

meeting point

hier sta ik jaarverslag 2007 nationale stichting ter bevordering van vrolijkheid

inhoud

2

inleiding en thema

5

plan en resultaten

6

hoe we werken

9

de vrolijkheid en anderen

10

wat hebben we gedaan

13



er zijn

13



de grote kliederkaravaan

14



mobiele kindermusea

19



ontmoetingsproject ‘meeting point’

21



cultuurcoupé

25



jongeren en girlpower

26



muzikale ontmoetingen

29



dichtmasjien

33



diversiteit werkt

34



stageproject ‘de creatieve wissel’

37

de tabelletjes

38

samenvatting financieel jaarverslag

40

colofon

42

3

inleiding en thema Kinderen en jongeren in asielzoekerscentra Het staat er duidelijk. Wie het Verdrag Inzake de Rechten van het Kind leest, ziet het al meteen in de inleiding staan: dat kinderen die het slachtoffer zijn van mishandeling, uitbuiting en gewapende conflicten recht hebben op bijzondere zorg. En ook ons land zette al bijna 20 jaar geleden z’n handtekening onder Artikel 39. Wij heten weliswaar de Vrolijkheid – de belofte hierboven nemen we behoorlijk serieus. We zijn de organisatie die zich inzet voor kinderen en jongeren in asielzoekerscentra. Met ons grote netwerk van individuele kunstenaars en organisaties zetten wij ons in om te zorgen dat kinderen ook daadwerkelijk van dit recht gebruik kunnen maken. Met bijzondere kunstprojecten maken we samen met kinderen momenten en dingen die waardevol zijn en die eigenwaarde en vertrouwen geven. Kinderen die te veel hebben gezien en meegemaakt. En die alles achter zich hebben moeten laten. Kinderen uit Afghanistan, Soedan, Irak, Somalië, Azerbeidjan. Landen waar alles bepaald wordt door geweld en onderdrukking. Wereldwijd zijn meer dan 23 miljoen mensen op de vlucht. Van dit aantal vluchtelingen vangt Europa er ongeveer 200.000 op. Dat is minder dan 1%. En daarvan vragen tegenwoordig ongeveer rond de 10.000 mensen per jaar om bescherming in Nederland. Van deze asielzoekers is er één op de drie kind. In 2007 woonden circa 23.000 vluchtelingen in ruim 45 asielzoekerscentra. 8.000 van hen zijn minderjarig.

De activiteiten van de Vrolijkheid bieden kinderen een uitlaatklep voor al die wisselende emoties. Bijvoorbeeld met het afscheidsproject ‘Memory’. Kinderen kunnen dankzij het creatieve project ervaringen delen en herinneringen verzamelen en vormgeven. Ook dit jaar zijn er weer veel vluchtelingen verplicht verhuisd. Asielzoekerscentra werden verbouwd of onbewoonbaar verklaard. Of omgevormd van een vertrekcentrum naar een oriëntatiecentrum voor mensen die net in Nederland zijn aangekomen. De Vrolijkheid probeert zo goed mogelijk tegenwicht te bieden voor al deze onrust. Wekelijkse workshops bieden de kinderen rust en een veilige plek. Zoals een coördinator het aan haar vrijwilligersteam schrijft: “Dat betekent dat we voorlopig door kunnen gaan met onze activiteiten. En dat is voor de kinderen erg belangrijk. Wij zijn, naast thuis en school, een belangrijke factor in hun leven. Een plek om te ontspannen en nieuwe positieve ervaringen op te doen. Ik realiseer me dat het de afgelopen periode vaak lastig is geweest om jullie activiteiten te continueren (nieuwe ruimte, afscheid nemen van kinderen waar je soms lang mee gewerkt hebt en onduidelijkheid over de locatie). Ik ben dan ook erg blij dat het jullie gelukt is om de kinderen, ook in deze periode waarin veel vriendjes en vriendinnetjes het AZC verlaten, te laten deelnemen en genieten van vrolijke muziek en beeldende creaties.”

‘Meeting Point’ en ‘Hier sta ik’ Het generaal pardon, de verhuizingen en de emoties Dit jaar zorgde het generaal pardon voor spannende en emotionele tijden in asielzoekerscentra en het leven van de kinderen. De helft van de mensen die nu in de asielzoekerscentra woont valt onder het pardon. Het zal tot 2009 duren voor iedereen ook echt verhuisd is. De kinderen die nu weten dat ze mogen blijven zijn natuurlijk blij. Tegelijk zijn ze verdrietig omdat vriendjes geen vergunning hebben gekregen. Deze kinderen moeten zich gaan voorbereiden op vertrek of overplaatsing. De AZC’s zijn dus meer dan ooit gevuld met heftige en soms explosieve emoties.

Er zijn in 2007 veel bijzondere ontmoetingen georganiseerd onder de noemers ‘Meeting Point’ en ‘Hier sta ik’. Projecten en activiteiten die gericht waren op inspirerende ontmoetingen in de samenleving. Ontmoetingen waarin verrassing, verontrusting, de kracht en de veerkracht van vluchtelingen centraal stonden. Ontmoetingen die inspireerden. De Vrolijkheid daagt mensen uit via kunst en creatieve projecten waarde en schoonheid te (her)vinden in een wereld en op plekken waar dat allang niet meer gewoon is. De reden? Daarmee bouw je vertrouwen op in jezelf en de ander.

“Dit herstel en deze herintegratie vinden plaats in een omgeving die bevorderlijk

4

is voor de gezondheid, het zelfrespect en de waardigheid van het kind.”

5

plan en resultaten Inspirerende ontmoetingen Het doel van ‘Meeting Point’ en ‘Hier sta ik’ was om inspirerende ontmoetingen te creëren in de samenleving. Ontmoetingen waarin de kracht van vluchtelingen en de veerkracht van kinderen en jongeren centraal staan. Kunst en creativiteit zijn de belangrijkste instrumenten.

Kwantitatieve doelstellingen • W  ekelijkse workshops in 28 asielzoekerscentra voor 2.500 kinderen en jongeren. Minimaal 60 series workshops. • 10 kunstenaars en workshopbegeleiders met vluchtelingen­achtergrond opleiden in community art projecten met kinderen en ondernemerschap. • 5 ontmoetingsprojecten met medewerkers van bedrijven; toolkit en 10 opgeleide kunstenaars die projecten met bedrijven kunnen realiseren. • Minimaal 5 performance-dagen in de trein met beeldend verslag. • Minimaal 5 muzikale ontmoetingen rond AZC’s samen met orkesten. • De Grote Kliederkaravaan in minimaal 20 asielzoekers­ centra. • Girlpower, een project uitsluitend voor meiden: 5 projecten en methodiek. • De Dichtmasjien gaat los: 3 projecten, 1 dichtmasjien en toolkit. • 1 april: bekende artiesten en kunstenaars organiseren 1 dag Vrolijkheid. • Mobiele Kindermusea gemaakt en bezocht, ook digitaal.

Kwalitatieve doelstellingen • M  et spannende kunst een breed publiek verrassen en bij de kinderen betrekken. • De kracht van vluchtelingkinderen en kunstenaars zichtbaar maken.

Resultaten die vrolijk stemmen De Vrolijkheid ging dit jaar aan de slag in: AZC Aalten, AZC Almelo, AZC Alkmaar, AZC AmsterdamNoord, AZC Appelscha, AZC Arnhem, AZC Azelo, AZC Burgum, AZC Delfzijl, AZC Den Helder, AZC Dokkum, AZC Dongen, AZC Drachten, AZC Dronten, AZC Geeuwenbrug, AZC Gilze-Rijen, AZC Grave, AZC ’s-Gravendeel, AZC Leersum, AZC Leiden, AZC Leusden, AZC Luttelgeest, AZC Middelburg, AZC Nijmegen, AZC Oisterwijk, AZC Raalte, AZC Schagen, AZC Schalkhaar, AZC St. Annaparochie, AZC Utrecht, AZC Wageningen, AZC Winterswijk en AZC Zweeloo.

6

Kwantitatieve resultaten Resultaten

Totaal aantal

AZC’s

33

Projecten

169

Workshops

1.320

Bereikte kinderen

2.110

Bereikte jongeren

290

Presentaties intern

78

Presentaties extern

33

Bezoekers

17.250

Vrijwilligers

305

Stagiaires

54

Betrokken bewoners

177

Kunstinstellingen

Themaprojecten

• F  ilmpjes gemaakt tijdens verschillende workshops, waaronder theoneminutesjr, te zien op You Tube. De rapclip ‘Hier sta ik’ werd meer dan 200.000 keer bekeken. • NOS Jeugdjournaal, Lijn 4, Praatjesmakers, Tijd voor Tien, 4inhetland, De Gouden Kooi, AT5, Discovery Channel, Omroep Flevoland, TV Gelderland, Radio 1, Wereldomroep, RTV Utrecht en Radio Gelderland. • De Telegraaf, Trouw, Metro, Spits, Reformatorisch Dagblad, Algemeen Dagblad, Brabants Dagblad, BN/de Stem, Friesch Dagblad, de Gelderlander, Noordhollands Dagblad en andere lokale kranten, DUF magazine, Dans en Happinez.

28

Aantal

Jongeren

13

Meiden

5

Muziek

22

Bedrijven

8

Kwalitatieve resultaten Een breed publiek van 17.250 bezoekers werd direct bereikt tijdens presentaties, exposities en voorstellingen. Via uitzendingen van filmpjes en concert en verslagen in tijdschriften en kranten is dit bereik veel groter. Kinderen en projecten waren vaak te zien en te horen. In: • De VARA uitzending van het Nieuwjaarsconcert. Deze uitzending is ook op DVD uitgebracht. • KRO Kindertijd met de animatiefilmpjes van het project ‘Zwart/wit TV’. • SchoolTV, Nederland Migratieland.

“Er zijn momenteel teveel veranderingen in het centrum, voornamelijk door het generaal pardon. Er is een scheiding tussen de mensen die wel status en die geen status hebben gekregen. Ook de meiden hebben onderling ruzie. Als de een komt wil de ander niet meer. Ik vind het echt moeilijk om langs de deuren te gaan. Er is veel spanning.”

7

hoe we werken

Fronnie Biesma Oprichter en directeur van Stichting de Vrolijkheid

Twee kinderen per jaar is genoeg, daar kan ik op door. Het heeft zin. “De Vrolijkheid is in 1999 ontstaan uit een sterke betrokkenheid bij de kinderen en jongeren maar ook uit de wil om op een andere manier om te gaan met het issue ‘vluchtelingen in Nederland’. Ik had na acht jaar strijd bij VluchtelingenWerk sterk de behoefte om pragmatisch en concreet echt iets te doen met vluchtelingen en asielzoekers samen. Ik geloof niet in boosheid en woede als drijfveer of manier om dingen te veranderen. Woede en boosheid roepen alleen maar woede en boosheid op. Ik geloof heel erg in de hefboomwerking: als je ergens anders begint, dingen op een andere manier doet, dan kan dat een groot effect hebben. Kinderen en kunst stond vanaf het begin vast. Onder alles wat we met de Vrolijkheid doen, zit betrokkenheid en bewogenheid bij kinderen en jongeren in AZC’s. Echt een compleet vergeten groep. Creativiteit en kunst hebben een eigen kracht en dynamiek. Het is zo niet-politiek als wat en het geeft je heel veel ruimte om dingen om te draaien, de wereld groter te maken. Alles mag en alles kan. De eerste persoon die ik tegenkwam die precies wist waar de Vrolijkheid over ging, was een man die als kind in Indië in een kamp had gezeten. Zijn ouders waren overleden en hij werd alleen met zijn broertjes naar Nederland gestuurd. Hier heeft hij nog een jaar geïsoleerd in een sanatorium doorgebracht, gescheiden van zijn broers. Toen hij ten slotte in een pleeggezin terecht kwam werd hij overstelpt met hulp en zorg. Maar deze jongen van veertien had alles in zijn eentje doorstaan en overleefd. Niemand hoefde nog voor hem te zorgen. Degene die voor hem het allerbelangrijkst was, was de bakker in het dorp met een draaimolen in zijn tuin. Hij vond hem niet zielig, maakte hem niet kleiner dan hij was, en bood hem zonder al teveel woorden altijd aan om alleen in de tuin met de draaimolen te zijn. Dat werd zijn veilige, eigen plek. Als niemand het zag, kon hij fantaseren en spelen. Hij had nooit eerder gewoon kind kunnen zijn. Het ontroert me als ik zie dat er tijdens onze projecten echt wat gebeurt met de kinderen. Tijdens het eerste project van de Vrolijkheid was er een jongen uit Kosovo, die als reactie op vreselijke ervaringen achteruit in zijn ontwikkeling was

8

gegaan. Hij was tien jaar, maar gedroeg zich alsof hij vijf was. Het was moeilijk om hem bij de workshops te betrekken; hij praatte amper, ging onder de tafel zitten, liep telkens in en uit. Tijdens de lunch pakte hij ineens de hand van één van ons en nam hem mee naar buiten. Het jongetje vertelde een heel verhaal bij de maan die hij op de muur getekend had. We hadden dus echt ergens doorheen geprikt. Een andere jongen in AZC Utrecht is altijd aan het schreeuwen en slopen. Tijdens een muziekworkshop mocht hij de grootste drum slaan. Hij was zo trots als wat en zong in het donker een lief liedje over dromen die uitkomen. Die tegenstelling van die grote jongen met dat kleine liedje… Hetzelfde gevoel had ik bij een theatervoorstelling van DOX. Het stuk straalde zo’n veerkracht uit. De jonge spelers lieten zien hoe vreselijk het was om heel lang te moeten wachten in een AZC, maar tegelijkertijd maakten ze grappen over Beatrix. Voor mij liet dat echt zien wat voor een power er in die jongeren zit. We zijn op de goede weg met de Vrolijkheid: het klopt en het werkt. We zijn een nieuw, positief element in de AZC’s. Ik kan ieder jaar wel twee jongeren aanwijzen waarvan ik denk dat ze iets hebben teruggevonden of iets voor het eerst ontdekt. Twee kinderen per jaar is genoeg, daar kan ik op door. Het heeft zin. Aan de andere kant is het asielbeleid weerbarstig. Ik kan nog steeds boos worden over hoe mensen zich afsluiten voor deze mensen en kinderen, terwijl het zo simpel is: voor 1,5 miljoen euro per jaar kunnen we in elk centrum echt iets doen voor alle kinderen en jongeren. We zijn dus nog niet klaar. Wat er vooral nog moet gebeuren is dat er meer mensen bij betrokken raken en dat er meer geld komt. Mensen in ons netwerk zijn geweldig en heel hard nodig. Ze zouden veel meer kunnen bereiken als we de middelen hadden; ik gun het ze zo dat ze langer en beter hun werk kunnen doen. Mijn droom is een netwerk dat uiteindelijk nog veel meer kan beteken dan alleen kinderen en jongeren in AZC’s. Ik zou bijvoorbeeld graag iets doen met bejaarden van verschillende nationaliteiten. En met een ander soort mensen die zich kan vinden in onze filosofie, zoals trainers en managers. Het zou mooi zijn als ze er op hun eigen manier iets mee gaan doen. Daarvoor moeten we meer van onze filosofie concreet gaan formuleren: wat doen we anders dan anderen? Als ik in één ding geloof, dan is het dat je iets aan de wereld kunt toevoegen als je het echt wilt. Dat heb ik met de Vrolijkheid gedaan: vanuit een vaag idee, naar een eerste verlangen naar het gewoon doen. En dat laat je nooit meer los.”

Flexibel en lerend netwerk De ontwikkelingen rond asielzoekerscentra zijn ingrijpend. Beleid en opvang veranderen regelmatig. Kinderen en jongeren moeten vaak verhuizen. Dat vraagt om een snel en flexibel werkende organisatievorm. De Vrolijkheid is een flexibel, lerend netwerk. Dat bestond in 2007 uit zo’n vijftig gedreven cultureel ondernemers, kunstenaars en creatief organisatoren door het hele land. Zij werken samen met ongeveer 350 vrijwilligers en stagiaires. Waarbij het kantoor 4,5 fte werkkracht levert.

Methodieken op basis van 5 x V De basis van al onze activiteiten zijn de 5 V’s: vrolijkheid, veerkracht, verhaal, veiligheid en vertrouwen. We signaleren ontwikkelingen in de asielzoekerscentra en luisteren naar de vragen van kinderen en jongeren. Dan maken we voorbeeld­ projecten, toolkits en methodieken. In 2007 waren dat: • Toolkit en materiaal voor film en nieuwe media. • Toolkit voor muziekprojecten verspreid. • Methodiek ‘Met jongeren werken’, ook voor meidenprojecten (Girlpower). • Bedrijventoolkit met voorbeeldprojecten en draaiboek. • Dichtmasjien met toolkit. • Proefprojecten met individuele activiteiten voor kinderen, naast workshops met groepen. In 2008 zullen we methodiek en voorbeeldprojecten uitwerken. • Methodiek en voorbeeldproject voor niet-talige workshops. • Pilots voor ouder-kind projecten opgestart. • ‘Kunst, Creatie, Community-art’: de kennis over preventieve therapie en kunstprojecten ontwikkelen we in dialoog met diverse partners. Bijvoorbeeld met kunstenaars via ‘Kunstenaars in de samenleving’, maar ook met psychologen en creatief therapeuten. • In 2007 zijn drie netwerkdagen gehouden. In het netwerk van de Vrolijkheid werken we aan kennisuitwisseling en gezamenlijke methodieken.

“Ineens weet je weer waarvoor je het doet.” Een van onze medewerkers kreeg het bovenstaande gedichtje. Het is geschreven door Aslgih, een meisje van 11 uit AZC Drachten.

9

de vrolijkheid en anderen Nieuwe campagne Op 1 januari, met het VARA Nieuwjaarsconcert in Het Concert­gebouw startte ook de campagne ‘Laat ze kliederen’, die aandacht vraagt voor de vergeten kinderen in asielzoekerscentra. Dankzij de vrijwillige inzet van creatieven, vormgevers, drukkers en vele anderen is de campagne tot stand gekomen. De Vrolijkheid wil alle kinderen even laten vluchten uit hun vaak trieste situatie. De bloedspetter in beeld (of is het verf?) staat voor kinderen die serieus geraakt zijn. Kinderen die extra aandacht van ons nodig hebben. Margarita, het meisje in de campagne, is gewoon een meisje met heel gewone dromen en wensen. Ze is elf en woont met haar ouders en zusje in het asielzoekerscentrum in Den Helder. Het wonderschone, confronterende filmpje met Margarita en de advertenties zijn gratis te zien geweest in veel lokale kranten en tijdschriften. Verder waren ze te zien in De Telegraaf, op www.dewerelddraaitdoor.nl, www.youtube.com en Discovery Channel, in Contouren, Reclameweek en Adformatie. In 2007 zijn vier nieuwsbrieven per email verspreid aan 2.400 mensen. De website is regelmatig geactualiseerd. Daarnaast hebben we gewerkt aan een nieuwe website die begin 2008 samen met de nieuwe huisstijl gelanceerd is.

• D  e Soroptimisten in Utrecht die een benefietconcert voor de Vrolijkheid organiseerden met de kinderen uit AZC Leersum. En de Kiwani’s die een project voor en met jongeren in het AZC financieren en al € 10.000 bij elkaar brachten. • In Alkmaar is een start gemaakt met het opbouwen van een ‘deze-kinderen-zijn-van-ons-allemaal-team’ in samen­ werking met de rector van de CSG Jan Arentsz. • ArboNed, met in Nederland meer dan 60 vestigingen. Een aantal heeft zich al aangeboden als lokale partner. Pilotprojecten volgen begin 2008. In 2008 wil de Vrolijkheid dit netwerk van ‘deze-kinderen-zijnvan-ons-allemaal-teams’ over heel Nederland uitbouwen. Meedoen kan dus!

1 april 2007: Dag van de Vrolijkheid Op zondag 1 april 2007 was het voor de derde keer ‘Dag van de Vrolijkheid’. Bekende artiesten en kunstenaars investeren één dag mee. Dit jaar organiseerde Hugo Metsers in het Stedelijk Museum in Amsterdam voor vluchtelingenjongeren uit heel Nederland een workshop acteren voor de camera. In het AZC in Den Helder werkte Birgit Schuurman mee aan een zinderende percussieworkshop. Karima rapte er tegelijkertijd op los. Brace nodigde vluchtelingenjongeren uit voor een Meet & Greet na afloop van zijn concert. Verder was er een benefietconcert in Utrecht, veel publiciteit en zon.

Deze kinderen zijn van ons allemaal In 2007 zijn we met steun van het Skanfonds op zoek gegaan naar mensen in de omgeving van asielzoekerscentra. Mensen die vinden dat de kinderen in hun AZC ook hun kinderen zijn en die mee willen investeren. Mensen die het asielzoekerscentrum adopteren voor een paar jaar. Voorbeeldprojecten waren: • De Ladies Circle uit de Hoeksche Waard die op een kunstmarkt samen met zeventig kinderen uit AZC ’s-Gravendeel een schilderij maakte en een veiling organiseerde met een opbrengst van € 5.000. • Een Rabobank die besloot een ontmoetingsproject tussen kinderen van basisscholen en kinderen uit het AZC actief te ondersteunen. • De Rotary en kerken in Leiden. Met adoptie van muziekprojecten in het AZC en veel aandacht in kerken.

Jongerenpromotieteam Zo’n zeventig jongeren uit asielzoekerscentra zijn dit jaar een hecht team gaan vormen. Ze werkten dit jaar actief mee aan promotieacties op festivals en bijzondere projecten. Ze volgden trainingen van Streetwise en andere betrokkenen waarin communicatie, presentatie en jezelf laten zien centraal staan. Het promoteam verrast bezoekers van festivals en congressen met tekeningen, verhalen en muziek. De vrolijke veerkracht inspireert. Deze jongeren komen uit heel Nederland, van Middelburg tot Den Helder. Ze waren onder andere te ontmoeten in Het Concertgebouw, bij het Bevrijdingsfestival en de Uitmarkt in Amsterdam. Verder tijdens de Wereld Jazz Dagen in Dordrecht en het Leidsche Rijn Festival in Utrecht.

“We zijn dan misschien wel positief en oplossingsgericht, maar wie zegt dat we ook zo geworden waren als we in Nederland waren geboren, met een Nederlands

10

paspoort?”

Vrolijke Boekcadeautjes ‘Verstopt!’ Tijdens de kinderboekenweek nam staatssecretaris van Justitie Nebahat Albayrak het eerste exemplaar van ‘Verstopt!’ in ontvangst. Dit spannende jeugdboek (vanaf 9 jaar) is geschreven door Netty van Kaathoven en gaat over Ranya, een meisje dat met haar moeder uit Irak naar Nederland is gevlucht. Uitgeverij De Inktvis schenkt een deel van de opbrengst aan de Vrolijkheid. Lastig is dat: elk jaar weer een origineel kinderverjaardags­ feestje organiseren. Een groep ouders uit Utrecht biedt hulp met het boekje ‘Jarige Jops’. De kleurige uitgave staat vol met kinderfeestjes die ze zelf bedacht en uitgewerkt hebben – van een natuurfeestje tot een detective-speurtocht. Het plezier dat hun kinderen beleven tijdens hun feestje willen de schrijvers graag delen. Daarom gaat een derde van de opbrengst naar de Vrolijkheid.

Veel evenementen en ontmoetingen Kinderen uit AZC Drachten speelden theater met eigengemaakte decors en kostuums voor groot en klein publiek op openbare plekken in Drachten: de Naturij (speelpark/kinderboerderij), de Beleefbibliotheek en een bejaardentehuis. In Friesland reisde het Mobiel Museum van Levensgrote Kliederbeesten maandenlang rond met feestelijke openingen in onder andere Oosterwolde, de Beleefbibliotheek en het kunstevenement Simmerdeis in Drachten. Ook in Friesland: een dansvoorstelling in Appelscha en een expositie van het grote vier-seizoenenboek in de bibliotheek van Oosterwolde. In Den Haag was er de foto-expositie ‘Hier sta ik’ in Galerie de Leeuw en bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Plus de expositie ‘Komen en Gaan’ in het Museon over 200 jaar emigratie en immigratie in Nederland: elf portretten van kinderen en jongeren uit elf verschillende landen maken daar deel van uit. In Noordwijk en Schagen was er het grote kinderfestival van de Baak. Kinderen van de Noordwijkse School werkten samen met kinderen uit asielzoekerscentrum Schagen aan een groot kunstwerk. In Den Helder: drie maanden expositie in het gemeentehuis ‘Hier sta ik’ van kinderen en jongeren uit het asielzoekerscentrum.

In Grave opende de wethouder het Mobiel Kindermuseum. De kunstwerken werden door de kinderen uit het asielzoekers­centrum aangeboden aan de gemeente voor het nieuwe stadhuis. En dit zijn maar een paar voorbeelden van tientallen vrolijke evenementen en ontmoetingen.

11

wat hebben we gedaan er zijn

niet werken om voor hun familie te zorgen, ze willen zelf die verantwoordelijkheid dragen maar kunnen niet bouwen aan een goede toekomst voor hun kinderen. Soms is er zoveel spanning en onzekerheid dat ouders ook letterlijk nog maar weinig ruimte voor hun kinderen zien.

In 33 asielzoekerscentra verdeeld over 11 provincies zijn 169 projecten georganiseerd met in totaal 2.400 kinderen en jongeren. Het allerbelangrijkste wat de Vrolijkheid doet is het minst spectaculair en zichtbaar. Dat is, dat we ervoor zorgen dat we er iedere keer weer zijn. Een plek. Een moment. En vooral: mensen waar de kinderen op kunnen rekenen. Vertrouwen bouwen. “Een moment waarop ik merkte dat onze aanpak echt iets doet voor de kinderen? Dat was tijdens een reeks niettalige workshops. We gebruikten pictogrammen om aan de kinderen uit te leggen wat de regels tijdens een workshop waren. Bijvoorbeeld een plaatje van een mond met een vinger om aan te geven dat ze stil moesten zijn. Er was ook een pictogram met twee kinderen die elkaar omhelsden. Dit drukte uit dat we lief zouden zijn voor elkaar. In de eerste les had een meisje dit plaatje verkreukeld, net alsof ze het niet aankon. Na een paar lessen waren de kinderen een stuk rustiger. Een jongetje vroeg mijn aandacht en wees blij naar het pictogram. In het centrum zijn de kinderen heel hard voor elkaar, maar nu was het duidelijk dat er met de Vrolijkheid andere regels waren. Veiligheid en vertrouwen zijn voor ons heel belangrijk. Ik geloof er heilig in: als je ergens energie in steekt, wordt het groter. Dus we steken energie in de kinderen, zodat ze zich kunnen ontwikkelen en zich beter gaan voelen.” Vanuit die basis, er wekelijks zijn, reageren we snel op vragen van de kinderen en op nieuwe ontwikkelingen. Workshops in een bepaalde kunstdiscipline of projecten waar geen taal bij nodig is, projecten waar veel individuele aandacht voor kinderen is, omdat de situatie in het centrum zo rot is en de spanningen groot. Of een extra investering in talenten van een kind, ouder-kindprojecten, waarin ouders kunnen meedoen en genieten van veerkracht en creativiteit. Veel ouders hebben het gevoel tekort te schieten. Ze mogen

Laatst vroeg een vader: “Wij kunnen niet, we hebben een afspraak, maar kunnen jullie de kinderen toch meenemen?” Toen ik vertelde dat dit niet kon, vroeg hij of we dan alleen de jongste zoon mee konden nemen. Gelukkig hield ik vol en de week daarop ging mama mee. En dat is uitzonderlijk, want ze blijft heel vaak alleen op hun kamer achter terwijl papa op pad is en de kinderen naar een activiteit. Bovendien zag ik aan haar dochter dat ze trots was dat mama een keer meekwam. Het project is vooral voor deze ouders geweldig. In AZC Leiden hebben we ouders en kinderen vaak meegenomen uit het centrum. In Alkmaar zijn foto’s gemaakt. Tenslotte wil elke ouder mooie foto’s van zijn kinderen. Als afsluiting van het project kreeg elke familie een kalender met zelfgemaakte foto’s van de eigen familie. Ook het effect van individueel werken bij kinderen is groot – niet alleen bij het kind zelf, maar bij zijn of haar hele omgeving. “Wat me de afgelopen periode het meest heeft geïnspireerd was de verandering die we zagen bij Camillo (6). Een lastig jongetje dat alleen maar heen en weer rende en alles verstoorde. Als je hem aan zag komen lopen dacht je al ‘Oh nee, nu kan ik mijn workshop wel vergeten’. Bovendien had hij de vervelende gewoonte om van alles en nog wat in zijn zakken te stoppen. Maar na een paar individuele sessies ging het al een heel stuk beter. Bij het afscheidsfeestje kon hij gewoon de hele middag met de groep meedoen. Dat vond ik echt heel erg inspirerend om te zien. Wat een paar keer persoonlijke aandacht al niet kan doen. Er is zo weinig voor nodig soms. Nu zie ik dat Camillo eigenlijk een geweldig kind is. Hij blijkt ontzettend creatief te zijn en denkt over van alles en nog wat na. Voor je het weet ben je met dit 6-jarig jongetje in gesprek over God en gaten, zijn nieuwste fascinatie.”

Een Ethiopische vader maakte foto’s van zijn kinderen om een kalender te maken en zei: “Ik ga die sturen naar Ethiopië, en dan wordt het de mooiste kalender van

12

Afrika.”

13

de grote kliederkaravaan

De Grote Kliederkaravaan kwam langs in 28 AZC’s in 11 provincies. Sinds jaar en dag organiseert de Vrolijkheid in de zomer extra activiteiten voor kinderen en jongeren in asielzoekerscentra. Waar voor de meeste kinderen de zomer een groot feest van vakantie is, is het voor kinderen in asielzoekerscentra een lange en vaak geestdodende periode zonder school en structuur. De programma’s in de zomer (en op enkele nieuwe AZC’s in de herfstvakantie) zijn vooral laagdrempelig en vrolijk. Er zijn veel vrijwilligers en bezoekers uit de omgeving bij betrokken. In 2007 bundelden we de vakantieprojecten tot één thema ‘Laat ze even kliederen’. Daardoor kregen de lokale projecten een landelijke uitstraling. Korte intensieve weken met allerlei activiteiten, variërend van professionele portretten en megaschilderijen tot vingerverven en stoepkrijten. Van geklieder tot de betere kunst. Maar er waren ook workshops met dans, muziek, theater en fotografie. De meeste eindpresentaties waren op het AZC zelf, een aantal was ook daarbuiten. Veel mensen kwamen kijken, ook burgemeesters en wethouders, en natuurlijk journalisten en fotografen. Ontroerende en mooie verslagen stonden op sites, in lokale en regionale kranten, maar ook in Trouw, De Telegraaf en het Reformatorisch Dagblad. De Kliederkaravaan is georganiseerd in: AZC Aalten, AZC Almelo, AZC Alkmaar, AZC AmsterdamNoord, AZC Arnhem, AZC Azelo, AZC Burgum, AZC Delfzijl, AZC Den Helder, AZC Dokkum, AZC Dongen, AZC Drachten, AZC Dronten, AZC Geeuwenbrug, AZC Gilze-Rijen, AZC Grave, AZC ’s-Gravendeel, AZC Leersum, AZC Luttelgeest, AZC Middelburg, AZC Oisterwijk, AZC Raalte, AZC Schagen, AZC Schalkhaar, AZC St. Annaparochie, AZC Utrecht, AZC Wageningen en AZC Winterswijk.

Een paar voorbeelden.

Utrecht: Rosita is haar familie kwijt In AZC Utrecht kwam iedere dag ‘Rosita’ langs die haar familie kwijt was geraakt. Zij wilde graag met de kinderen een kamp bouwen, zodat ze weer ergens kon slapen. De kinderen hebben tenten gemaakt, een echte caravan beschilderd en ingericht en een grote bus van karton gebouwd. Het werd steeds duidelijker dat ze allemaal ook graag een plekje voor zichzelf wilden maken. Met stoere poses en krachtige breakdance hebben de jongens, gehuld in eigengemaakte en beschilderde outfits, een strakke presentatie neergezet waarmee zij elkaar en het publiek imponeerden. De meiden verfden voor zichzelf prachtige witte kostuums. Aan het eind van de week is alles gepresenteerd voor honderd bezoekers uit de buurt. We hebben samen gegeten tussen de tenten.

Alkmaar en de eerste Ark Er is een Ark getimmerd, opgebouwd uit kleurrijke portretten, en er is een groot zomerfeest georganiseerd. Medewerkers van een bedrijf hebben actief met de kids gesport en een groep vrijwillige theatersporters hebben heerlijk geïmproviseerd. De Ark in Alkmaar was de eerste in een lange rij; we gaan er in 2008 veel meer van bouwen overal in Nederland. Het dynamische werk hangt nu op de buitenmuur van het ateliergebouw. Natuurlijk waren er ook kleine arkjes van klompen die soms op sloten blijven drijven.

varen?”

Friesland en de grote karavaan der kliederdieren We hebben zes verschillende centra in het Noorden aangedaan, en op al deze centra hebben we levensgrote beesten gemaakt die nog steeds door de provincie Friesland reizen. Aan de basis van de workshop stond ‘Knoet’. Het is een mannetje dat op de vuilnisbelt leeft en de kinderen ervan probeert te overtuigen dat je met afvalmaterialen toch de mooiste dingen kunt maken. In kleine groepjes maakten de kinderen de gekste wezens van kartonnen dozen, oude kranten, schuimrubber, eierdozen, oude lappen, knopen, papiertjes enzovoort.

Middelburg: verwaaide tenten AZC Den Helder en de zee Er is flessenpost gemaakt en natuurlijk hebben we alle wensen in flessen in de zee laten wegdrijven. We hebben ook vliegers gemaakt met droomwensen en hebben die met ouders, vrijwilligers en kinderen op het strand opgelaten. Tijdens de zomer organiseerden vrijwilligers ook wekelijks een open atelier waar veel moois werd gemaakt, maar vooral ook gepraat over vakantie en de veranderingen in het leven van de kinderen. “We zijn met het treinbusje naar het strand gereden. Onderweg heeft buschauffeur Louis wat over Den Helder verteld. Iedereen was superenthousiast. Veel jongeren waren

“Zullen we volgende keer een echte grote ark maken, zodat we ermee kunnen

14

mee om te helpen. We moesten een stukje lopen voor we op het strand waren, maar toen de kinderen de zee zagen, begonnen ze te rennen. Gelijk met kleren en al het water in, zo blij waren ze! De krant was erbij toen we onze zelf-versierde flessen te water gooiden. Het was een mooi gezicht, al die flessen met gekleurde briefjes en glittertjes. Dit was eigenlijk het slot van de dag, totdat we langs de kermis reden en we een superidee kregen. Laten we vragen of we voor een koopje in een attractie mochten! En het mocht! Alle kinderen die durfden in de spin, de rest in de mini-achtbaan. Het was wel een grappig gezicht met een groep van 60 over die drukke kermis. We hadden een fantastische dag en dat alles was te danken aan de jongens van de Offshore die tijdens een benefiet voor ons geld bij elkaar geroeid hadden.”

In Zeeland was het natuurlijk slecht weer in de zomer. Een week lang is er gekliederd: geknutseld, geverfd, gefotografeerd, gespeeld, getekend, geknipt en geplakt. Het was koud en regenachtig en het waaide zo hard, dat de tenten die we gehuurd hadden niet goed bleven staan. Maar doordat het zo rommelig was, ontstond er ook een soort saamhorigheid. De kinderen waren dolenthousiast. Ze wilden wel overal aan meedoen, en veel kinderen van een jaar of 11 zijn daar ook aardig in geslaagd. Meedoen met de graffiti-workshop kon best, omdat de jongeren voor wie die bedoeld was nog in hun bed lagen. Verder was er een workshop die bedoeld was voor kinderen van een jaar of 11 en je kon gaan ‘helpen’ bij de kleuters. Ach, we hadden strenger kunnen zijn, maar zo was het ook goed. Vrijdag was de grote feestdag.

“Wanneer is er weer Vrolijkheid?”, “Waar is Olga?”. Met vragende gezichten komen de kinderen het kantoor in terwijl ik daar wat opruim. “We beginnen pas in september weer.” Dat duurt heel lang voor ze.

’s-Gravendeel: een rode kunstmarkt Thema rood: we hebben rode instrumenten gemaakt en er is getrommeld op het nummer ‘Rood’ van Marco Borsato. Hoogtepunten voor de kinderen waren vooral het maken van de videoclips en de percussieworkshops. En de frietjes natuurlijk! Gerard Rietbergen is kunstenaar. Hij komt even kijken tijdens de Kliederkaravaan. Nou ja, kijken… Al gauw zit hij tot zijn ellebogen in de papier-maché! Hij vindt het geweldig, en zijn kinderen ook. Hij blijft de hele middag.

Schagen en de kunst van het vissen De kinderen in het AZC hebben prachtige dingen gemaakt, die op de grote zomermarkt in Schagen zijn geëxposeerd. Op de markt is een vouwwagen beschilderd, hebben kinderen portretten van bezoekers gemaakt en ouders deelden hapjes uit. De meest actieve vereniging in Schagen is die van de sportvissers. De mannen hebben aangeboden de kinderen te leren vissen. De mannen maken eigen hengels met de kids en vinden het geweldig ze te leren vissen. Als er iets gevangen wordt is het steeds weer een groot feest. Een onverwachte combinatie die aan beide kanten enorm inspireerde tot veel meer.

Voor het eerst Vrolijkheid in Azelo en Almelo Twee nieuwe centra waar de Vrolijkheid nog nooit was geweest. Er is een prachtig team vrijwilligers gevonden. We hebben levensgrote poppen gebouwd en er is percussie en breakdance geleerd. Mensen in het centrum waarschuwden ons dat het een moeilijke groep kinderen zou zijn. Tijdens de week bleken de kinderen zichtbaar te genieten van de meest eenvoudige dingen. We hoefden ze maar een kwast, een schilderdoek en verf te geven en ze vermaakten zich prima. Aan het eind van de dag moesten we ze de ruimte uit ‘sleuren’. En sommigen namen hun werk mee om er thuis verder aan te kunnen werken. Wat is moeilijk?

15

Léon Sonnenschein Medeoprichter en bestuurslid van de Vrolijkheid

De Vrolijkheid in zichzelf is een waarde in de Nederlandse samenleving.­ “Ik ben altijd al met maatschappelijke thema’s bezig geweest, zoals ontwikkelingssamenwerking en het illegalenbeleid. Fronnie Biesma, oprichter van de Vrolijkheid, vroeg me in 1999 mee te denken over een vergeten groep in Nederland: kinderen en jongeren in asielzoekerscentra. Er was niemand die zich om hen bekommerde, ze waren niet zichtbaar in de Nederlandse maatschappij. We wilden met een nieuwe stichting structureel aanwezig zijn in AZC’s, om een veilige plek voor de jonge bewoners te creëren. Ze hebben de ruimte nodig om traumatische ervaringen te verwerken en zelfvertrouwen op te bouwen. We geloven dat onze manier van werken hieraan bijdraagt, zonder dat we echt therapie geven. Waar de kinderen later ook terechtkomen, de positieve ervaringen van de Vrolijkheid nemen ze met zich mee en daar kunnen ze altijd wat mee doen. Ons idee kreeg snel medestanders en ons netwerk breidde zich uit door heel Nederland. Je hebt mensen meteen te pakken als je vertelt over de Vrolijkheid. Wat klopt is de naamgeving en wat we doen: vrolijkheid voor kinderen die in een situatie zitten waar ze zelf niets aan kunnen doen en die niemand ze toewenst. Mensen blijken onze missie feilloos op te pikken. We blijven weg bij het politiek asielzoekerdebat, maar richten ons puur op de veerkracht van de kinderen en jongeren. Er is geen millimeter ‘slachtoffer-denken’ binnen de Vrolijkheid. De kracht van de organisatie is dat het super professioneel in elkaar zit en dat tegelijkertijd het enthousiasme ervan afspat. Er zit zo’n energie achter de mensen die voor ons werken; je mag echt blij zijn als je in het bestuur van zo’n club mag zitten. Ik ben trots als een organisatie als het Nederlands Blazers Ensemble graag met ons wil samenwerken en haar nek voor ons wil uitsteken omdat ze weet dat we geld nodig hebben. Ik ben ook heel blij met het project Meeting Point,

waarbij jonge vluchtelingen zakenmensen coachen. Je brengt zo een omkering teweeg, het is geen eenrichtingsverkeer meer naar de centra toe. De Vrolijkheid creëert een winwinsituatie tussen vluchtelingen en de samenleving en dat vind ik het summum van wat je kunt bereiken als organisatie. Ik ben er niet op tegen dat andere organisaties uiteindelijk onze werkzaamheden gaan overnemen, maar het is geen streven. Ik durf zelfs te beweren dat de Vrolijkheid in zichzelf een waarde is in de Nederlandse samenleving. Dat klinkt heel pretentieus, maar het feit dat de Vrolijkheid bestaat, dat het in staat is honderden mensen aan zich te verbinden die iets willen doen met kinderen in AZC’s, is iets heel belangrijks op zich. Als dat ‘mainstream’ wordt, zou dat heel mooi zijn. Maar het is dan wel belangrijk dat de geest van de Vrolijkheid blijft bestaan; de filosofie en de betrokkenheid. Wat voor het bestuur een groot zorgpunt is, is het ontbreken van financiële stabiliteit en continuïteit. We hebben altijd gedacht dat het ons zou moeten lukken om onafhankelijk van de grote fondsenorganisaties financiële bronnen te vinden zoals sponsoren, maar dat blijkt lastig te zijn. De laatste jaren zijn de financieringen wel uitgebreid, maar de verscheidenheid is nog te gering. We willen niet aan platte marketing doen om geld binnen te halen, want bij de Vrolijkheid past betrokkenheid. Het is ook niet nodig om zo bekend te worden als bijvoorbeeld War Child, want als we een jaarbudget hebben van 1,5 miljoen euro kunnen we waarschijnlijk alles doen wat we willen doen. Maar dat betekent dus nog wel dat we een paar duizend donateurs nodig hebben... Het zou daarom heel mooi zijn om de ondernemersgeest binnen de Vrolijkheid te kunnen koppelen aan het ideaal. Er zitten wel wat haken en ogen aan een BV, want hoe verbind je precies geld verdienen aan activiteiten voor kinderen? Je zou bijvoorbeeld kunnen denken aan meer concepten zoals Meetingpoint, waarbij er duidelijk een win-winsituatie is. Het is spannend om hierover na te denken en ik heb er vertrouwen in dat er binnen de Vrolijkheid een goede manier wordt gevonden om vernieuwend te ondernemen. Ik zou het leuk vinden als de Vrolijkheid zich ontwikkelt tot een maatschappelijke onderneming. Dat we niet meer altijd ons handje hoeven op te houden. Maar welke weg de Vrolijkheid ook in zal slaan: de missie staat altijd voorop!

De kinderen presenteerden hun activiteiten voor ouders en mensen uit de buurt. De oudere jongens in het asielzoekerscentrum hebben posters gemaakt waarop de eindvoorstelling van het project werd aangekondigd. Ook hebben ze kleine kaartjes gemaakt met uitnodigingen, die ze persoonlijk hebben langs gebracht bij de huizen rondom het AZC. Mensen reageerden erg verschillend. Sommigen waren terughoudend, anderen hadden belangstelling. De buurtbewoners die kwamen vonden het fijn om een keer betrokken te worden bij gebeurtenissen op het AZC. Ze genoten ervan om te zien hoe de kinderen zich presenteerden. “En de vrolijkheid was er. Kinderen die dolenthousiast op je wachten om maar te kunnen beginnen. Zo ging dat in Almelo. Als vrijwilligers moesten we oppassen geen sterallures te krijgen, want het voelde goed dat we er niet voor niets waren en dat we ook daadwerkelijk iets voor de kinderen konden betekenen. Toch weten sommige kinderen je weer met beide benen op de grond te krijgen. Kenny, een Afrikaanse jongen van een jaar of twaalf, merkte over mijn blijkbaar niet helemaal geslaagde begeleiding op: ‘Rome is ook niet in een dag gebouwd.’ Zo zie je maar, net als je denkt dat je er bent…”

Nieuw rondom Tilburg “Een beeld dat uitdrukt waarom ik het doe? Wat ik je in AZC Gilze-Rijen aanwees: die hoofden tegen het glas van de deur gedrukt… Vol verwachting wanneer het begint, al een half uur van te voren… Ik heb er geen afdruk van, maar het staat wel op mijn netvlies.” Ook in Brabant zijn drie AZC’s waar we voor het eerst aan de slag konden. Een breed netwerk van kunstenaars uit de omgeving, van kunstinstellingen, hogescholen, opleidingen en vrijwilligers, hielp mee om in de herfstvakantie in Dongen, Gilze-Rijen en Oisterwijk vijf dagen lang workshops te verzorgen.

“Ik heb zoiets nog nooit meegemaakt hier. Elke dag heb ik iets anders gedaan, zoals dansen, een filmpje maken en graffiti. Je naam heel groot in graffiti

16

schrijven vond ik het leukste. Dat mag hier anders niet.”

17

mobiele kindermusea

6 Mobiele Kindermusea, 1 monument en de levendige website www.hier-sta-ik.nl. Het liefst vergeten kinderen dat ze in een AZC wonen. Ze vinden het moeilijk om er iets over te zeggen tegen andere kinderen op school. De Vrolijkheid vindt het belangrijk dat ze aan de buitenwereld kunnen laten zien dat ze er zijn. En wie ze zijn. Dat kan, door hun verhalen in de vorm van kunst te laten zien. En waar kan dat beter dan in een museum? In AZC’s Drachten, Grave, ’s-Gravendeel, Middelburg, Schalkhaar en Utrecht zijn Mobiele Kindermusea opgezet. Elk museum was uniek. Zo trok in Drachten de optocht van zelfgemaakte levensgrote dieren naar de Beleefbibliotheek en in ’s-Gravendeel was er een klassieke expositie van beeldende kunst – maar dan wel met zang en dans van de kids. Je kon niet alleen het werk van de kinderen bewonderen, maar ook de jonge kunstenaars zelf. Zij waren namelijk de baas van de musea en ze leidden de bezoekers rond in hun domein. In Drachten is ‘van niets, iets gemaakt’: afvalmaterialen zijn omgetoverd in levensgrote, kleurrijke dieren en poppen. Deze nieuwe wereldbewoners werden al met open armen ontvangen in de Beleefbibliotheek Drachten, op het festival Simmerdeis en in gemeente Ooststellingerwerf. Begin 2008 reizen de kliederdieren nog door naar het Natuurmuseum Fryslân. Tot grote vreugde van de mensen daar: “We zijn vereerd dat deze meesterlijke kunstwerken bij ons worden tentoongesteld.” In Grave werd het Mobiele Kindermuseum geopend door de wethouder. Met vijf kunstenaars werkten de kinderen aan verschillende kunstwerken, van een kunstvergiet tot

een beschilderde bus. En als echte museumeigenaren leerden ze ook hoe je een expositie moet inrichten en gasten kunt rondleiden. Bij de opening kreeg de wethouder de kunstwerken van de kinderen aangeboden voor in het nieuwe stadhuis. Het Mobiele Kindermuseum is eerst nog te zien in de bibliotheek Het AZC in ‘s-Gravendeel had een intensieve en indrukwekkende expositieweek. Streekmuseum Hoeksche Waard liet schilderijen, muziekinstrumenten en videoclips zien. De jonge makers waren zelf ook van de partij en hadden geleerd hoe ze bezoekers langs de kunstwerken moesten begeleiden. Behalve het bekijken van de expositie was er een week lang elke dag een andere workshop. Op deze manier vond er volop interactie plaats tussen de bezoekers en de kunstenaars. De opening van het Mobiele Kindermuseum in Middelburg was bij de kinderen thuis op het AZC. Zij stelden zichzelf letterlijk voor aan de bezoeker met zelfportretten en korte interviews. In Schalkhaar startte de opening met een heuse cd-presentatie: het resultaat van een reeks rap- en dans­ workshops. De bijzondere tekeningen die door de kinderen op vrolijke middagen zijn gemaakt, waren tijdens de opening te bewonderen. Van de tekeningen zijn kaarten gemaakt die de kinderen uitdeelden. Het Mobiele Kindermuseum op het AZC krijgt begin 2008 nog een vervolg in de bibliotheek van Schalkhaar. Geen Mobiel Kindermuseum, maar een speelmonument werd in Leiden gebouwd. Samen met de kinderen is een symbolisch speelmonument gemaakt. Een brug. Die is er voor de kinderen in de buurt en voor de kinderen uit het AZC. Een kunstenaar heeft het speelmonument ontworpen en gebouwd. De kinderen hebben het persoonlijk en eigen gemaakt. Een prachtig statement in Leiden, stad van de vluchtelingen. In Utrecht werden onder begeleiding van twee kunstenaars paraplu’s omgetoverd tot schilderdoeken. We hebben er gewerkt met jongens van 13 tot 15 jaar, een groep die je normaal niet makkelijk bereikt. De jongens zijn op bezoek

“Ik kan toch niet tegen mijn vriendinnetje zeggen dat ik op een AZC woon?

18

Ik schaam me kapot!” David, 12 jaar

19

geweest in het Van Gogh Museum en het Rembrandthuis. Ze moesten één kunstwerk uitzoeken dat hen aansprak en het daarna onderzoeken. Dit vormt de inspiratie voor hun eigen werk op witte paraplu’s. Het werk zal worden tentoongesteld op de Hogeschool van Utrecht. “Eén van de jongens zit al 8 jaar in het AZC en heeft veel gedragsproblemen. Hij is erg op zoek naar zijn identiteit. Vaak gaat hij om met jongere kinderen zodat hij daar de baas over kan spelen. Binnen onze workshops gaat hij meer om met leeftijdsgenoten. Doordat wij een veilige omgeving hebben gecreëerd hoeft hij zich niet meer te bewijzen. De jongen is binnen een paar weken erg gegroeid en je kunt merken dat hij rustiger is geworden, dat hij plezier heeft in het maken van zijn eigen kunst. We naderen nu het einde van het project en de jongens verheugen zich erop dat hun kunstwerk op de Hogeschool van Utrecht komt te hangen waar 6000 mensen hun kunst zullen bewonderen. Het is een mooie kans geweest om met deze doelgroep aan de slag te gaan. Nu kunnen we verder werken met deze jongeren die het zo hard nodig hebben om even te kunnen vluchten uit hun dagelijks leven.”

Digitale musea op www.hier-sta-ik.nl Op www.hier-sta-ik.nl zijn films, animaties en fotoprojecten van jonge vluchtelingen – tussen de 5 en 23 jaar – uit tientallen culturen toegankelijk voor publiek. De site is gerealiseerd door OneFish en DeNes en werd mede mogelijk gemaakt door FilmFonds, Digitale Pioniers en het EVF. Naast de Gallery is er een eigen Community. Een zoekfunctie stelt de profielbezitters in staat te zoeken op persoon, centrum en periode. Zo kan iedereen vriendjes, klasgenoten en familie via de computer op het asielzoekerscentrum of op school terugvinden. In verschillende centra, onder andere AZC Den Helder, ’s-Gravendeel, Leiden en Utrecht, hebben we workshops Nieuwe Media gegeven. Hier leren jongeren hoe ze de site kunnen gebruiken. De sessies waren op alle plekken populair. Met name ook de moeilijker te hanteren groep oudere jongens is serieus en gemotiveerd voor deze workshops.

Na de workshops gaan kinderen en jongeren er zelf mee aan de slag, zoals een jongerengroep in Middelburg die een eigen pagina heeft gemaakt. Ook tijdens afscheidsprojecten maken we gebruik van de website zodat kinderen elkaar weer kunnen terugvinden. Ter ondersteuning is er altijd een ICT-stagiair bij wie ze terecht kunnen met technische vragen. Voor het gebruik van www.hier-sta-ik.nl werken we zoveel mogelijk samen met de leercentra die op veel AZC’s zijn ingericht. Helaas biedt niet elk centrum toegang tot computers. Toch zijn er al 165 pagina’s aangemaakt en het aantal blijft gestaag groeien.

ontmoetingsproject ‘meeting point’

Bedrijven nemen deel aan 8 ontmoetingsprojecten, waaronder 1 festival.

Meeting Point Jonge vluchtelingen uit asielzoekerscentra coachten Nederlanders bij een belangrijke vraag in het leven of werk. Zij deden dit onder andere tijdens het Midzomern8-festival over de toekomst van Nederland in Amsterdam. Maar ook tijdens bijeenkomsten met werknemers van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. En tijdens een dag over innovatief en creatief ondernemen door Bureau de Baak in Noordwijk aan Zee. “Ik zag dat hij druk was, en het moeilijk vond om zich op het gesprek te focussen. Zijn ogen keken alle kanten op. Maar ik gaf niet op, ik wilde met hem echt in contact komen. En ineens, ineens had ik hem te pakken. En toen waren we in gesprek.” Saman, jongere Bezoekers van het symposium van De Baak zijn over het algemeen succesvol in het leven: leuk werk, fijn gezin, van die dingen. De Vrolijkheid koppelde met het project Meeting Point deze bezoekers aan jonge vluchtelingen en draaide de verhoudingen om. Aan de hand van stellingen, een rap of een wandeling langs het strand coachten de jongeren de Nederlanders bij een belangrijke vraag in het persoonlijke leven of werk. Soms was het even wennen aan elkaar, maar het leverde altijd verrassende gesprekken op. “Wat betekent dat voor jou, innovatie?” “Als er niks is en dan ineens iets, gewoon omdat je het durft.” Het waren unieke ontmoetingen en bezoekers vertelden dat Meeting Point hun beeld van asielzoekers drastisch heeft veranderd.

Bedrijvenworkshops “Ik wilde jullie even een update geven over het nieuwe media project Den Helder. Het slaat onwijs aan bij de kids! Ze hebben de volle twee uur concentratie en ze zijn stuk voor stuk bezig om op www.hier-sta-ik.nl een eigen website aan te maken met de daarbij horende functionaliteiten. Ze zijn allemaal supertrots op hun eigen website!”

20

Waarom we het bedrijvenproject gestart zijn? We wilden jonge vluchtelingen en kunstenaars met een vluchtelingen­ achtergrond bij meer mensen onder de aandacht brengen. Daarom hebben we onderzocht of bedrijvendagen hieraan bij kunnen dragen. We hoopten natuurlijk op een match met bedrijven die positief is voor de jongeren, voor de Vrolijkheid

21

Moumouni Konate Sinds 2002 workshopleider dans bij de Vrolijkheid

De Vrolijkheid is een soort culturele, artistieke papa voor de kinderen­. “Ik kwam vijf jaar geleden als vluchteling naar Nederland en kreeg een plek in AZC Heemskerk. Ik wilde meteen iets doen met de kinderen daar. Zij zijn slachtoffers van het juridische systeem. Hun ouders zijn alleen maar bezig met de procedure waar ze in zitten: wat gaat er met mij en mijn kinderen gebeuren, hoe ziet onze toekomst er uit? Ze hebben geen tijd om te spelen met hun kinderen en geen geld om leuke dingen met ze te doen. Ik heb toen een Afrikaanse musical opgezet met zang, dans en echte kostuums. De kinderen vonden het geweldig. Een medewerker van de Vrolijkheid zag later de foto’s van de musical en heeft me gevraagd of ik vaker workshops wilde geven. Toen ik nog in het AZC woonde, was het werken met kinderen voor mij een soort therapie. Tijdens een workshop ben je niet meer alleen, ben je niet meer in de procedure, maar ben je danser. Je begrijpt elkaar zonder te spreken. Dansen maakt je mens. Het is niet alleen lichamelijke beweging, maar ook geestelijke beweging. Niemand is slecht in dansen, omdat je met je hart en ziel danst. Ik vind het belangrijk dat kinderen bij mij ook iets leren over de cultuur achter de muziek. In Afrika zijn muziek en dans vaak instrumenten voor protest, in Europa vertelt de Tango ook een heel verhaal. De ouders in een AZC vinden het belangrijk dat hun kinderen via de Vrolijkheid leren over kunst en cultuur. Ook als het niet over hun eigen cultuur gaat. Ik had met veel ouders in AZC Heemskerk een vertrouwensband en ze wisten dat de Vrolijkheid hun kinderen altijd een veilige plek bood.

er niet omdat je het leuk vindt. Maar ik miste het contact met de kinderen wel heel erg. Ik ben bijna elke week nog teruggegaan om met ze te dansen. Soms kom ik op straat nog een van de kinderen tegen. Ze roepen dan mijn naam en zeggen trots tegen hun ouders dat ik hun dansleraar was. Om echt het belang van de Vrolijkheid te kunnen zien, moet je in een AZC wonen. Het is een soort feestje als de Vrolijkheid komt, elke dag met een workshop is bijzonder daar. De Vrolijkheid is een soort culturele, artistieke papa voor de kinderen. Niemand anders houdt zich op deze manier met de kinderen bezig; COA niet, IND niet, ouders niet, niemand. Als de Vrolijkheid zou moeten stoppen met haar activiteiten is dat dramatisch voor iedereen en slecht voor de sfeer. In een AZC gaat de energie van de mensen dood. Ze kunnen hun kennis en talenten niet ontwikkelen. Ze hebben bewustwording nodig: je bent wie je bent en je kunt heel veel. Hier zorgt de Vrolijkheid voor. Ik denk dat de Vrolijkheid nog 3000 jaar nodig zal zijn. Misschien zullen er in de toekomst geen AZC’s meer zijn, maar er zullen altijd vluchtelingen naar Nederland komen. De Vrolijkheid zou ook veel voor oudere vluchtelingen kunnen betekenen, want zoals ze in Afrika zeggen: ‘Een stuk hout kan jaren in het water liggen, maar het wordt nooit een krokodil’. Oftwel: een vluchteling ben je je leven lang.”

en de deelnemende kunstenaars – en natuurlijk voor de bedrijven zelf. “Tijdens de dag liet een meisje mij haar vriendenboekje zien. Op de eerste pagina had ze haar eigen naam, leeftijd etcetera netjes op de lijntjes ingevuld. Ze had alleen haar adres niet ingevuld en dat zei ze ook uit zichzelf tegen mij: ‘Ik heb mijn adres niet ingevuld omdat ik toch weer wegga’. Dat heeft wel indruk gemaakt, het besef dat een kind geen zekerheid heeft over waar ze blijft. En dat ze dat dus ook altijd in haar achterhoofd houdt, zelfs bij het invullen van een vriendenboekje.” Deelnemer aan bedrijvenworkshop Adviesbureau de Tornak Groep heeft tien kunstenaars en organisatoren van de Vrolijkheid gecoached. In dit traject is een serie bedrijvenworkshops ontwikkeld en uitgevoerd. Voor het aanbieden van deze workshops hebben we een catalogus uitgegeven in de vorm van een kaartenset. Hierop stonden productinformatie en voorbeeldprojecten plus een toolkit, om in goede samenwerking met bedrijven een succesvolle dag te organiseren.

We hebben de volgende bedrijvenworkshops ontwikkeld 1. De Vrolijke Veranderjas 2. Meeting Point 3. Een vriend voor één dag! 4. Ark van Noach 5. Zeepkisten 6. Vliegeren 7. Smikkelen en Smullen 8. Percussieworkshop Er zijn projecten geweest met Linklaters, Ministerie van Binnenlandse Zaken, GITP, de Tornak Groep, Gemeente Rotterdam en De Baak.

met 50 leerlingen van de Noordwijkse School. Leidraad van de feestelijke dag was het Vrolijke project ‘De Ark van Noach’. Hierbij maken de kinderen aan de hand van het bekende verhaal tekeningen en portretten van elkaar op stukjes hout. Een verhalenverteller en een kunstenaar begeleiden het creatieve proces. Alle kunstwerkjes worden door de kinderen op een houten skelet getimmerd en vormen uiteindelijk een heuse ark. Een wethouder van de gemeente heeft de ark met kinderchampagne gedoopt en beloofd dat het bouwwerk een mooie plek in het gemeentehuis zal krijgen. De kinderen hebben kaarten voor elkaar gemaakt. Een gedicht van 2 meiden uit Noordwijk voor een meisje uit Schagen: “Lieve Yassmina, je bent uit je land gevlucht, dat is een hele grote zucht. De oorlog is nu verdwenen, dus je hoeft niet meer te wenen (huilen). Misschien ga je weer terug naar je land, maar dat moet niet.” En een jongen uit AZC Schagen geeft een tekening van z’n hand aan een jongen uit Noordwijk. Hij heeft er bij geschreven: “Dit is mijn hand, die is voor jou. Afzender: Moo.” “In Noordwijk zijn Neyar Butt – vaste vrijwilliger en bewoner – en diens vrouw meegegaan om de kinderen te begeleiden. Ze hoefden niet veel te doen. Hun drie zonen deden mee en ze hebben genoten van de activiteiten die er plaatsvonden. Af en toe rustten ze wat uit en dronken thee in het restaurant. Mevrouw Butt is op het centrum nogal stil en zorgzaam. In Noordwijk heb ik een heel andere kant van haar leren kennen. Ze was prachtig gekleed, mooie jurk en hoofddoek. Ik zag haar in het hotel rondlopen en spontaan en geanimeerd met de begeleiders van De Baak en andere bezoekers praten. Nooit gedacht dat er achter zoveel zorgen zo’n levendige dame schuilging.”

Kinderfestival aan zee Toen ik een Nederlandse status kreeg en uit AZC Heemskerk vertrok, merkte ik hoe belangrijk ik voor de kinderen was. Twee meisjes van ongeveer vijf jaar snapten niet waarom ik wegging. Ik legde ze uit dat ik niet langer mocht blijven omdat ik een eigen huis kreeg. Toen ze dat hoorden, gingen ze naar een medewerker van het COA toe en zeiden ze dat ik wel bij hen kon komen wonen. Hun vader zou dan wel weg gaan! In mijn nieuwe woonplaats Amsterdam miste ik het AZC niet. Het is toch een humanitaire gevangenis, je bent

22

In juni was de Vrolijkheid betrokken bij het jaarlijkse kinderfestival van de Baak. Het bedrijf wil met dit festival kinderen nieuwe ervaringen bieden en zo hun veerkracht versterken. In het kader van het thema ‘Connecting Kids’ werden 50 kinderen van AZC Schagen in contact gebracht

“Kijk, het lastige en mooie aan samenwerking tussen kunstenaars en andere professionals is: zíj zoeken bij een gedachte een illustratie. Maar als kunstenaar heb ik eerst een beeld – en vanuit dat beeld vormt zich de gedachte.”

23

cultuurcoupé

5 ontmoetingsprojecten tussen reizigers of festivalbezoekers en gevluchte jongeren en kunstenaars. “De reactie van mensen werkt als een spiegel.” Leonid, kunstenaar CultuurCoupé, onverwachte ontmoetingen onderweg. 15 jongeren en 7 kunstenaars reizen per bus, boot, trein en tuktuk door Nederland. De deelnemers kwamen uit Armenië, Azerbeidzjan, Koerdistan, Angola, Sierre Leone, Burundi, Marokko, Nederland, Afghanistan, Rusland, Oezbekistan, Kazachstan, Bosnië, Servië, Montenegro. Onderweg verrassen zij reizigers met korte optredens, bijzondere verhalen, snelportretten, treffende gedichten en nog veel meer. Kunstenaars en reizigers beleven onderweg een kort avontuur. Elke route voert naar een mooie, culturele eindbestemming als het Groninger Museum.

Amsterdam Vanaf de pont over het IJ met de tuktuk naar het NDSM festivalterrein. CultuurCoupé was hier onderdeel van de mondiale mobiele expositie Show Your Hope. “Zaterdag. De zon schijnt als ik met de pont aankom op het NDSM. Een man met een hoed nodigt mij uit voor een rit in de tuktuk. ‘Naar de expositie?’, vraagt hij. Ik knik ja. Een jongen uit Afrika stelt zich voor als Ali en komt naast mij zitten. Hij vertelt een sprookje over een boom en een huis, over een neef en zijn familie in Afrika. Ik snap er niets van. Dan zingt hij een prachtig lied. Onderweg kijken mensen verrast op. Wij rijden langs mooie plekjes waar meer mensen tekenen en verhalen vertellen. Even later op de expositie zie ik een schilderij van Ali over Afrika, over oorlog en geweld en toch ook met sterke, vrolijke mensen. Daarnaast hangt een schilderij over de asielprocedure in Nederland. De kleuren zijn flets.” Bezoeker Show Your Hope

24

Texel De groep vertrok met de trein vanuit Amsterdam, stak met de veerboot over naar Texel en vervolgde de route per bus over het eiland de natuur in. Hoogtepunt was het varen op een garnalenkotter. “Op de veerboot ontmoetten wij een echtpaar dat zei: ‘Als we van jullie mooie project hadden geweten, hadden jullie bij ons op Texel kunnen logeren.’ Dat was zo’n mooi begin van de dag voor ons.” Ayrin, jongere

Gelderland Met de trein door Gelderland. De route: Arnhem – Winterswijk – Zutphen en weer terug. “Als wij terugdenken aan wat wij het leukste vonden van de dag, dan was dat de treinreis van Arnhem via Winterswijk naar Zutphen en weer terug. Met muziek, ballonnen en flyers hadden we de trein vrolijk gemaakt. We waren verbaasd dat de mensen zo vriendelijk waren en echt geïnteresseerd luisterden naar onze verhalen. Ze stelden veel vragen, waarom wij gevlucht zijn. We hadden niet verwacht dat mensen zo zouden reageren. Die dag was vol nieuwe ervaringen, we hebben nieuwe vrienden gemaakt en we willen de volgende keer heel graag weer mee. Wij vinden dat onze dag is gelukt.” Anna en Dmitri, jongeren Ardina, Fatma en Ayrin raken in gesprek met een mevrouw in het zwart. Toen ze hoorde van hoever de meisjes komen en hoe lang ze hier in AZC’s wonen, zei ze: ‘Ik ga bijna nooit op vakantie, na vijf dagen mis ik mijn kikkerlandje al. Missen jullie je land niet?’ Bij het afscheid zei ze zacht: ‘Jullie zijn echte helden. Veel dank voor de mooie ballon, maar die kan ik niet aannemen, want ik ben op weg naar een begrafenis’. Toen de trein vertrok, zwaaide de mevrouw ons na.” Senad, kunstenaar

Groningen – Friesland Per trein van Stavoren via Leeuwarden naar Groningen en weer terug. De dag eindigde met een workshop en een ontdekkingstocht in het Groninger Museum. De jonge kunstenaars legden hun onderweg gemaakte kunst voor aan experts van het Groninger Museum.

“Hmm, mensen die na ons zijn ingestapt hadden pech!” Dimitri, jongere

25

jongeren en girlpower

“Voor veel passagiers hebben wij de monotone treinreis van Stavoren naar Groningen creatief doorbroken. Doordat creatieve mensen hun energie delen met passagiers is het warmer in de trein. Vandaag ben ik voor het eerst in Groningen, een lang gekoesterde wens en een onverwachte ontmoeting met prachtige architectuur. Het Groninger Museum correspondeert goed met de oude gebouwen. In dit museum vertelt onze gastheer over het gebouw en laat ons de tentoonstelling ‘De Kring rond Kirchner’ zien. Het spoor dat zij hebben nagelaten is zo diep, dat tachtig jaar later veel kunstenaars hier inspiratie vinden. Werken van Kirchner zijn nog steeds fris en avant-gardistisch. Het was een mooie dag, goed voor een mooie herinnering.” Dragan, kunstenaar “Het Groninger Museum is het minst saaie museum waar ik ooit ben geweest.” Masalla, jongere De jongeren ontwikkelden zich snel tijdens het project. Sommigen verscholen zich aanvankelijk nog wat verlegen achter de kunstenaar die hen begeleidde, maar de laatste reis maakten ook zij zelfverzekerd tekeningen en legden razendsnel en leuk contact met de reizigers. “Dag Vrolijkheid, ik kan melden dat ik deze leuke actie in onze nieuwsbrief heb gezet en dat reizigers een mailtje van ons krijgen met jullie aanbod. Hartelijke groet, Rick Hartgers, Syntus.”

13 jongerenprojecten zijn opgezet en uitgevoerd in: AZC Aalten / Arnhem / Wageningen AZC Amsterdam-Noord AZC Den Helder AZC Drachten AZC Grave AZC ’s-Gravendeel AZC Schagen AZC Middelburg 5 meidenprojecten zijn uitgevoerd in: AZC Utrecht AZC Den Helder AZC ’s-Gravendeel AZC Schagen Vanuit deze projecten is een basisdocument jongeren­ methodiek gemaakt. Hierin staat een aantal uitgangspunten, tips en werkvormen.

Monumentale minuten 18 jongeren uit AZC Den Helder namen samen met jongeren uit Amsterdam deel aan theoneminutesjr. Dit project bestond uit vijf intensieve werkdagen waarbij de jongeren begeleiding kregen bij het maken van een een-minuutfilmpje met als thema Gastvrijheid. In totaal zijn er 16 filmpjes gemaakt die meedingen naar de one minute award. Er is een DVD verschenen met de filmjes en ze zijn te zien op You Tube. De jongeren sliepen gedurende deze werkweek in het nieuwe StayOkay hostel in Amsterdam-Oost. ’s Avonds kookten ze zelf of aten ergens een pizza en gingen naar de film. De locatie waar ze werkten was Nowhere, productiehuis in Amsterdam-Oost. De vertoning van de filmpjes voor publiek vond ook bij Nowhere plaats en werd afgesloten met een feestelijke barbecue voor alle deelnemers en publiek.

“Ik vind het eigenlijk wel een goed idee om contact te maken met mensen. Het is gezellig samen in de trein, het voelt net een beetje als in een huis.”

26

Sakine, jongere

“Het was echt geweldig! We zaten vijf dagen in Amsterdam, samen met jongeren uit andere landen. Je wordt uitgedaagd om zelf met een idee te komen. Uiteindelijk heb je maar een minuut, dus je moet heel goed weten wat je precies wilt laten zien. Als je idee duidelijk is, krijg je hulp bij het filmen en het monteren. Het thema van dit jaar was ‘gastvrijheid’ en ik moest meteen denken aan de bureaucratie in Nederland. Als vluchteling ben je jarenlang bezig om iets voor elkaar te krijgen: je wordt steeds overal afgewezen en weggestuurd met stapels formulieren. Dat wilde ik verbeelden in mijn filmpje.” Svetlana Morozova, 19 jaar, maakster van het filmpje ‘Thank you for visiting’

Peer educators Enkele jonge rappers uit AZC Schagen wilden graag zelf les geven op scholen en andere AZC’s. Zij zijn door een docent opgeleid om dit te kunnen doen. Ze hebben inderdaad les gegeven op enkele scholen in Schagen en in AZC Alkmaar. Eén van de jongens moest verhuizen naar Venlo en probeert nu daar workshops op te zetten. In Gelderland hebben enkele jonge dansers les gegeven aan kinderen. Deze peers volgen een opleiding dans en theater bij Theatergroep Dox.

Musical ‘Ik hou mijn hart vast’ Jongeren uit de AZC’s Amsterdam, Leersum en Utrecht hebben gewerkt aan een musicalvoorstelling getiteld ‘Ik hou mijn hart vast’. De uitvoering was de bekroning op de ontwikkeling en groei die de jongeren tijdens dit project hebben doorgemaakt. Op 29 april 2007 stonden de jonge vluchtelingen trots op het podium van het Utrechts Centrum voor de Kunsten. Zij deelden daar in een multidisciplinaire theatervoorstelling met zang, dans, rap, gesproken woord en beeld, hun verhaal met het publiek. Hun zelfvertrouwen heeft een enorme ‘boost’ gekregen – omdat ze in hun voorstelling hun verhaal met het publiek konden delen. Als herinnering aan deze eerste fase kregen ze allemaal een groepsfoto in een gouden lijst en de voorstelling op DVD.

Om meiden en jonge vrouwen vanaf 16 jaar te interesseren, zijn we op zoek gegaan naar creatieve middelen om deze groep te betrekken in projecten. Zo hebben we in ieder project een fotoshoot georganiseerd waar de meiden leren hoe het is om een fotosessie te doen – als echte fotomodellen. Een visagist legde uit hoe je make-up goed aanbrengt en de fotografe leerde ze hoe je poseert. Zo werden ze zich bewust van wat er allemaal bij komt kijken, en hoe foto’s kunnen worden gemanipuleerd. Als afsluiter kregen ze de mooiste foto van zichzelf mee. Deze foto’s komen uiteindelijk op een aparte vrouwencommunity op de site www.hier-sta-ik.nl te staan. In AZC Utrecht hebben we tweewekelijks een meidenclub georganiseerd. Samen met deze meiden hebben we ideeën verzameld en aan een fashionweek gewerkt. De workshops waren een combinatie van mode, fotografie en naaien. Het project werd afgesloten met een fotoshoot en modeshow. “Er werden heel verschillende dingen gemaakt. Gepimpte pumps, oude en nieuwe jurken versierd met bloemen, traditionele gewaden, rokjes voor de dochters, een pyama voor een kindje… Alle makers hebben hun kleding geshowd. Ik vond het erg leuk dat dat gebeurde. Iedereen werd even in het zonnetje gezet. Dat was een hele goede en waardevolle afsluiting. Ik vond het heerlijk om een week lang met deze vrouwen te werken. Ik zou graag het naaiklasje met ze door willen zetten – en ze blijven prikkelen om nog ‘kunstzinniger’ te denken bij het maken van kleding.” Workshopleider In AZC Utrecht hebben we nog een project georganiseerd over het verbeelden van je eigen naam. In AZC Den Helder maakten we met dans en theater een kleine voorstelling die op de Hogeschool Arnhem is uitgevoerd. In AZC Schagen is een videoclip gemaakt waarin de meiden een dans-verhaal laten zien. En een theatermaakster uit Rotterdam heeft in AZC ’s-Gravendeel een theaterproject uitgevoerd.

Girlpower In 2007 zijn we begonnen met de eerste projecten voor meiden. Doel was om in 2008 een stevig vrouwennetwerk te hebben van meiden, moeders, tantes en jonge alleenstaande vrouwen. Meiden zijn doorgaans moeilijk te bereiken, ze mogen vaak niet meedoen aan zichtbare activiteiten. Maar we weten dat ze makkelijker toestemming krijgen om mee te doen als er ook oudere vrouwen deelnemen. Bovendien is er ook onder volwassen vrouwen behoefte om samen te komen.

27

muzikale ontmoetingen

22 muziekprojecten en workshopreeksen in 10 AZC’s, 8 muzikale ontmoetingen waaronder 1 concert voor groot publiek plus samenwerking met 5 orkesten.

Nieuwjaarsconcert vrolijk en vurig ‘Blazers bepleiten hemel op aarde in vurige matinee’, ‘Een paradijs met een smetje’. Dat schreven op 2 januari achtereenvolgens NRC en Volkskrant over het indruk­ wekkende nieuwjaarsconcert van het Nederlands Blazers Ensemble. Het stond dit jaar in het teken van het paradijs. Op 1 januari vond in Het Concertgebouw het nieuwjaars­ concert van het NBE en de VARA plaats. Het thema: ‘Het Paradijs, altijd mooi weer, geen honger of oorlog en iedereen gezond, overal aardige mensen, vreemde vogels, mooie muziek.’ Het Concertgebouw was omgetoverd tot een stukje paradijs. Niet voor niets is de eerste januari de dag van goede voornemens, van beloften en de beste wensen aan iedereen. Muziek trekt zich niets aan van grenzen en is een taal die iedereen verstaat. Een unieke gelegenheid om te schitteren voor de vier gastsolisten uit Burundi, Ethiopië, Nigeria en Irak. Ook dit jaar heeft de Vrolijkheid meegewerkt aan het concert. Daarnaast kreeg de Vrolijkheid de gelegenheid de campagne ‘Laat ze kliederen’ te starten. Jongeren uit asielzoekerscentra hebben alle bezoekers persoonlijk welkom geheten en een campagnespeldje uitgereikt.

Nederlands Philharmonisch Orkest met diner vooraf Het Nederlands Philharmonisch Orkest vindt het belangrijk om de inspirerende en vormende kracht van muziek optimaal te benutten. Ze willen klassieke muziek toegankelijk maken voor iedereen. Het orkest kent daarom een omvangrijk sociaal-maatschappelijk activiteitenprogramma onder de titel NedPhO GO!.

Onderdeel van dat programma was een bijzondere muziekdag in samenwerking met de Vrolijkheid. Ontmoeting en uitwisseling stonden deze dag centraal. Muziek was hierbij het verbindende element: samen musiceren en naar elkaar luisteren, uitwisselen en van elkaar leren. Op de dag zelf hebben musici onder lastige omstandigheden (hartje winter en geen verwarming) een groep jongeren in een middag klaargestoomd voor een klein optreden. De instrumenten en het niveau van de docenten werkten inspirerend en motiverend. De musici waren ontroerd door de jongeren die zichtbaar genoten van de muziek en de persoonlijke aandacht. De jongeren volgden een dansworkshop en hielpen bij de werving. In de voorbereiding hebben de musici veel geïnvesteerd in het werven en uitnodigen van bewoners. Dit was een belangrijke bijdrage aan het succes van de uiteindelijke dag. Bewoners voelden zich welkom en kwamen in groten getale opdagen. Voor het avonddiner en het concert was de recreatiezaal ingericht als restaurant, met lange tafels, banken en sfeerverlichting. Vijf families uit het AZC hadden eten gekookt. De opkomst was overweldigend, de sfeer levendig en ontspannen, het concert een groot succes. “Wat heb ik genoten afgelopen zaterdag. Dit is volgens mij precies waar de Vrolijkheid over gaat. Een mooi gedurfd project, met een fantastisch resultaat. Het was zo leuk om al die kinderen bezig te zien met de muziekinstrumenten. Ondertussen begeleid door de gedreven Nedpho-ers. De kinderen waren heel trots op hun prestatie, en terecht. Het bruiste van de energie, de creativiteit… en dus vrolijkheid!”

Het Amsterdam Sinfonietta: ‘Schipper mag ik overvaren?’ Het Amsterdam Sinfonietta maakt regelmatig muziek met kleuters in Het Concertgebouw. Dezelfde formule wilden ze graag eens inzetten op een asielzoekerscentrum. Het werd een succesvolle pilot en nu wil de Vrolijkheid samen met het orkest zorgen voor meerdere kleuterworkshops op asielzoekerscentra door het land. Met papieren bootjes, ‘water’, een rij gekleurde kussentjes voor de kinderen met daarachter stoelen voor de ouders,

“Ik heb genoten zaterdag en was blij met het hele project. In eerste instantie voor de jongeren en bewoners die we een plezier hebben kunnen doen. Daarnaast

28

voor onze musici en het orkest.”

29

Jose Christ Vioolleraar op AZC Leiden

Hoe ik bij de Vrolijkheid ben begonnen als vioolleraar is eigenlijk een heel mooi verhaal. “Ik kwam regelmatig bij een vioolbouwer. De dame die daar werkte vroeg mij of ik interesse had om een heel begaafd meisje van 10 uit Iran les te geven. Alleen het meisje had geen geld om les te nemen. Ik wilde dat meisje wel helpen. Ik herinner me dat de deur openging en dat het meisje binnenkwam. Sommige dingen zie je in een seconde. Ik zag een begaafd en intelligent kind. De lessen bleken ongelofelijk succesvol. In de 2 jaar dat ik haar les gaf maakte ik alles mee, de ellende van de procedure, de wanhoop van de familie. Uiteindelijk zijn ze via mensensmokkelaars Nederland uitgevlucht. Het afscheid was verschrikkelijk. Ik ben er drie maanden verschrikkelijk depressief van geweest. Na drie maanden dacht ik ‘Ik wil iets doen’, en ik herinnerde me de folder van de Vrolijkheid. Die kreeg ik, toen ik samen met Poeneh, zo heette ze, op het nieuwjaarsconcert 2006 was van het NBE. Ik besloot de Vrolijkheid een brief te schrijven. Niet veel later kreeg ik bericht dat er uitgerekend in Leiden behoefte was aan muziekdocenten. In Leiden werk ik samen met Claire, Louise en Gesineke, dat klikte meteen. Ik had 18 kinderen die les wilden hebben, dat ging natuurlijk niet. Met zijn allen geven we aan zo’n 20 kinderen – en 2 moeders! – muziekles op dinsdag van 14.00 tot 18.30. Daarna ben ik echt total loss, maar ga ik als een gelukkig mens naar huis. We hebben 12 violen die zijn gefinancierd door de Rotary club, die kunnen met de kinderen mee naar huis. De kinderen kunnen vaak thuis niet repeteren, dat vraag ik ook niet van ze, te weinig privacy, ze wonen boven op elkaar. Als het toch ergens lukt doen ze het wel. Ik probeer de les zo in te richten dat het voor de kinderen zo rendabel mogelijk is. Daarom is het zo belangrijk dat we er elke week zijn, die continuïteit is de basis. De progressie is niet eens zo belangrijk, het gaat erom dat het kind gelukkig is met het instrument. Naast lesgeven proberen we zoveel mogelijk naar concerten te gaan.

30

Ik zou willen dat dit in heel Nederland gebeurt. Musici die met pensioen zijn of tijd over hebben naast hun andere werk. Kleinschalig als een druppel op een gloeiende plaat. Maar degene die dat druppeltje krijgt is er ongelofelijk gelukkig mee. Het draagt heel veel bij aan mijn eigen levensgeluk en het is mijn eigen kleine oorlog tegen het misdadige vluchtelingenbeleid in Nederland. Ik kan me niet voorstellen dat ik hiermee ophoud.”

had Sinfonietta een warme en fantasievolle sfeer neergezet in de recreatieruimte. De voorstelling werd gespeeld door twee violisten, een altviolist en een cellist. Om beurten vertelden zij een deel van het verhaal en beeldden dat vervolgens uit in muziekstukken en spel. Tussentijds werden de kinderen actief betrokken bij het verhaal. Ze mochten meebewegen, meedenken, vragen beantwoorden en zelf even meespelen. Van het begin tot het eind waren de kinderen helemaal opgenomen in het verhaal.Ze deden mee en keken ademloos toe. De musici vormden samen een heel professioneel gezelschap en maakten op een leuke, natuurlijke manier contact met de kinderen. Na afloop bleven de kinderen rustig op hun kussentjes zitten en zaten met snoep en limonade gewoon wat na te genieten.

Het Ricciotti Ensemble als rattenvanger “Kinderen en volwassenen hebben genoten. Er was een solostuk voor viool en de bezoekers zaten ademloos te luisteren. Het stuk was meer poëzie dan muziek. Een paar mannen op de bank waren mee aan het neuriën.” In mei en augustus hebben vier interactieve optredens plaatsgevonden met het Ricciotti Ensemble in de AZC’s Den Helder, Grave, Schagen en Zweeloo. Het ensemble is een avontuurlijk kamerorkest. Ze spelen bij mensen thuis, op het werk of op vakantie, op straat of in het park, maar ook in allerlei instellingen, asielzoekerscentra en gevangenissen. Overal waar mensen zijn. Het ensemble bestaat alleen tijdens de drie tournees die ze jaarlijks organiseren. Door de goede samenwerking met het ensemble proberen we de muziekprojecten direct voorafgaand aan hun tournees te plannen. Hun optredens zijn het leukst en meest waardevol als kinderen zelf muziekworkshops hebben gevolgd en zelf ook echt kunnen spelen. De projectleider van het Ricciotti vertelt dat het feest al start bij het uitladen van de instrumenten. “Wanneer de Ricciotti-bus het centrum binnenrijdt komen de eerste kinderen ons al tegemoet rennen. ‘Mogen we helpen dragen?’ Tuurlijk mag dat, en een lange stoet instrumenten en kisten wandelt naar de optreedlocatie. Nadat het orkest

alles netjes heeft neergezet wordt er eerst een loopstuk gespeeld. Met deze muziek marcheert het ensemble over het hele centrum om als een Rattenvanger van Hamelen nog meer kinderen en ook een aantal ouders naar het optreden te lokken. En dan gaat het echt beginnen... Een uur lang luisteren de kinderen geboeid naar het orkest. Ze leren de namen van de instrumenten kennen en kunnen alles van heel dichtbij zien. En na afloop mogen ze de instrumenten zelfs uitproberen. Het waren weer fijne optredens en nergens wordt het Ricciotti met zo veel warmte uitgezwaaid als in de AZC’s!”

Workshops In de volgende AZC’s hebben we muziekprojecten uitgevoerd: AZC Alkmaar, AZC Amsterdam, AZC Drachten, AZC Dronten, AZC Leersum, AZC Leiden, AZC Middelburg, AZC Schagen, AZC Schalkhaar, AZC Utrecht. Voortbordurend op de samenwerking met Musicians without Borders in 2006 hebben we meer muziekprojecten opgezet. Hierbij gebruiken we een laagdrempelige muziekmethodiek die we dit jaar hebben uitgegeven en verspreid onder alle muzikale vrijwilligers en andere geïnteresseerden. In 2007 hielp een muziekcoördinator ons. Die ondersteunde projecten in de verschillende AZC’s, zocht partners, betrok er nieuwe muzikanten bij en begeleidde de muziekvrijwilligers. In AZC Utrecht sloot een gezamenlijk concert van kinderen en accordeonist Vasile Nedea het muziekproject af. Zowel in Utrecht als Leiden zijn er naast groepslessen ook individuele lessen. In Leiden wordt dit verzorgd door onder andere leden van het Residentie Orkest. Bij deze workshops liggen de accenten op individuele aandacht, leren en talentontwikkeling. Deze blijken de sleutel tot succes. De motivatie van de kinderen is groot en ook ouders zijn erg betrokken. De combinatie van echte muziekinstrumenten en individuele aandacht maakt dat iedereen de lessen serieus neemt. Terwijl sommige kinderen individueel les krijgen is er een docent aanwezig die met een groepje kinderen oefent, totdat ook zij aan de beurt zijn voor hun individuele les. Soms werken we ook in tweetallen.

“Bij ieder kind zie ik verandering. Van schuwe angstige wezentjes veranderen sommigen in gelukkige en zelfverzekerde kinderen. De een meer en de ander minder. Instinctief voelen de kinderen dat dit iets is om uit de shit te kunnen komen, dat geldt voor hun allemaal.”

31

dichtmasjien Tètu tètu hallo Somalia hola hihihi

De Dichtmasjien is vormgegeven en als methodiek ontwikkeld. Er waren uitvoeringen in AZC Leiden, AZC Drachten en AZC ’s-Gravendeel.

Somalia digadiga

Het klinkt onlogisch: poëzieworkshops voor kinderen die de Nederlandse taal niet goed beheersen. Maar juist voor deze doelgroep kan poëzie leuk zijn. Omdat je je niet hoeft te houden aan de officiële spelling en grammatica bijvoorbeeld. Maar vooral omdat poëzie gaat over klank, ritme en muziek in de taal. Allemaal non-verbale kenmerken die juist opvallen als je de taal niet kent. Poëzie is spelen met taal.

Davud, 8 jaar, AZC Leiden

De Dichtmasjien is een grote houten kist, waar kinderen allerlei geluiden en gedichten of opdrachtjes uit kunnen halen. In de kist zitten gaten waar iets in of uit kan komen. Er zijn hendels om aan te draaien, klepjes die open kunnen, trechters om knikkers door te gooien. De Dichtmasjien met al z’n gepiep, geratel en toetgeluiden, is ontworpen door een kunstenaar naar het idee van een methodiekmaker. Daarbij is een handleiding voor de workshopreeks ontwikkeld.

“Een meisje van bijna acht jaar, dat elke week trouw meedoet, heeft erg veel moeite met lezen. Ze kan het eigenlijk helemaal nog niet. Toch is ze een van de meest enthousiaste deelnemers. Ze luistert heel aandachtig naar de gedichtjes en als die weer voorbij komen, draagt ze ze moeiteloos uit haar hoofd voor – en doet net alsof ze voorleest.”

De geluiden uit de kist dienen als basis om gedichtjes te schrijven. Uit de kist steken rolletjes met rare gedichtjes van grote bekende dichters en uit de klepjes rollen losse woorden waarvan rijmregels gecomponeerd worden. De gedichten die de kinderen maakten werden aan het eind van de les met stokken in de kist gezet, wat ter plekke een expositie van gedichten als vlaggen opleverde. Gedurende de workshopreeks wordt gewerkt met melodie, ritme, beeld, klank, woordbomen, fantasie en humor.

“De ukkepuk die er op een middag stiekem bij kwam zitten, is eigenlijk veel te jong voor de workshop. Toen het haar beurt was een gedichtje voor te lezen, las ik het zachtjes in haar oor voor. Zij zei het beretrots hardop na. En toen

32

herhaalde ze het allemaal. En nog eens!”

33

diversiteit werkt

10 kunstenaars en creatief organisatoren met vluchtelingen­ achtergrond hebben we opgeleid in community-art projecten met kinderen in AZC’s. Het netwerk van de Vrolijkheid is heel divers. Die diversiteit willen we ook bevorderen in de sector waarbinnen we werken. Zo onstaan er door de samenwerkingen met kunst­instellingen en met kunstenaars met een vluchtelingen­ achtergrond nieuwe dwarsverbanden. Er worden kunstenaars met een vluchtelingenachtergrond actief binnen die grotendeels witte kunstnetwerken. Dat is een doelstelling die moeilijk concreet te maken is, maar de ontwikkeling is duidelijk zichtbaar. Zo is het 5e Kwartier gaan samenwerken met vluchteling­ filmmakers. Het NBE werkte door de concerten met de Vrolijkheid samen met vluchtelingenmusici. Getalenteerde deelnemers aan de workshops van Theatergroep Dox zijn uitgegroeid tot peer educators. Zij zijn dit jaar al ingezet als workshopleiders. Vluchtelingkunstenaars die betrokken zijn bij de Vrolijkheid zetten ook eigen stichtingen op. Voorbeelden zijn Brede Kunst (www.bredekunst.nl), Yaqin Art (www.yaqinart.nl), New Dutch Connections (www.newdutchconnections.nl) en Arts for Development Sudan (www.artssudan.nl).

Opleiding Kunstenaars en creatief organisatoren met vluchtelingachtergrond hebben als groep de opleiding gevolgd die de Vrolijkheid ontwikkelde. Het traject ging van start met enkele trainingen en bijeenkomsten. Deze werden gegeven door een trainer-coach en twee ervaren kunstenaars-workshopleiders met vluchtelingenachtergrond. Na het afronden van het eerste deel hebben de ‘studenten’ samen met de twee ervaren kunstenaars stage gelopen bij verschillende projecten. In het najaar hebben zij een eigen project uitgevoerd.

34

Zo hebben de kunstenaars-organisatoren onder andere de volgende projecten gedaan: • Nieuwe-media “Hier-sta-ik.nl” in AZC Leiden en AZC Utrecht • Mobiel Kindermuseum in AZC Schalkhaar, AZC Utrecht en AZC Grave • Kliederkaravaan in AZC Gilze en AZC Dongen Alle modules van de opleiding zijn uitgewerkt en beschikbaar. Elementen zijn: • Projectmanagement: van idee tot uitvoering • Kinderen en jongeren in asielzoekerscentra en diversiteit • Communicatie • Leiderschap en ondernemerschap Naast deze opleiding is een intensief programma ‘Leiderschap en ondernemerschap’ ontwikkeld. Deze opleiding is bestemd voor mensen die al enige ervaring hebben met het organiseren van creatieve workshops. De creatiespiraal staat in het programma centraal en we hebben vooral gewerkt aan persoonlijk leiderschap. Ook van deze opleiding is de uitwerking beschikbaar. Een van de begeleiders binnen de opleiding, zelf kunstenaar met vluchtelingenachtergrond, vertelt over het traject. “Onze klas was niet alleen kleurrijk qua afkomst. Ook de leeftijden waren heel verschillend. Een paar jonge mensen van begin twintig, enthousiast, willen van alles vragen en weten. Maar er zijn ook een aantal ouderen. In vluchtelingenwerk heet iemand van 45 jaar oud, omdat zijn of haar kansen om nog werk te vinden minimaal zijn. Ik heb ooit zo’n oudere vluchteling horen vertellen over zijn grootste droom: ‘Ik wil ’s ochtends vroeg naar mijn werk gaan en ’s avonds moe naar mijn huis en familie komen.’ Helaas blijft dat voor de meesten een droom. Ze spreken ook iets minder goed Nederlands dan de jongeren en er komt erg veel informatie op hen af. Ik kijk naar ze en zie mezelf 10 jaar geleden. Alleen had ik niet het geluk in zo’n creatieve klas te zitten. Het was leren in de praktijk, met veel vallen en opstaan. Ik kon nergens terecht met alle vragen die ik had. Ik moest de antwoorden zelf vinden.

“Ik wist niet dat ik blij zou zijn om weer op een AZC te zijn.”

Deze deelnemers komen elke keer met steeds meer vragen, algemene vragen maar ook over hun eigen discipline. Na elke bijeenkomst hebben wij telefonisch contact – of via e-mail. Dan krijgen ze antwoorden op hun vragen. Dat maakt ze zelfverzekerd. Ze weten dat iemand ze ondersteunt. Shefqet was in Kosovo kunstdocent geweest. Na dit traject wilde hij zo snel mogelijk weer aan het werk. Na een aantal bijeenkomsten ging ik naar AZC Gilze om zijn eerste workshop te bekijken. Hij vond dat heel spannend. Hij heeft bijna twee uur met 20 kinderen gewerkt, die steeds meer genoten tijdens het schilderen. De resultaten waren er dan ook naar. Na afloop zei hij tegen mij: ‘Heb je gezien hoeveel plezier de kinderen hadden? Geloof mij, ik ben nu zelf blij als een kind.’ Een andere beeldende kunstenaar is Fatima uit Iran. Ze heeft in Nederland de kunstacademie gedaan en wil graag met kinderen werken. Ze deed een project in AZC Schalkhaar, enorm gedreven en enthousiast: ‘Ik wil kinderen veel over kunst leren. Ze laten ontdekken dat kunst een deur opent naar een wonderbaarlijke wereld.’ De deelnemers aan de klas hebben zelf jaren in een AZC gewoond. Ze snappen heel goed hoe belangrijk het is om kinderen te laten kliederen.”

Riska Wijgergangs Sinds 2000 workshopleider, methodiekmaker en trainer bij de Vrolijkheid

Verschillen en beperkingen vallen weg als je met elkaar iets aan het creëren bent.

“Voordat ik bij de Vrolijkheid betrokken raakte, werkte ik bij War Child als workshopleider en trainer. Ik had eigenlijk nooit stil gestaan bij het feit dat er in ons eigen land ook veel vluchtelingen wonen. Natuurlijk weet je wel dat er asielzoekerscentra zijn, maar ik had geen idee hoe die er uit zagen en hoe de bewoners er leefden. Via een vriendin ben ik bij de Vrolijkheid terechtgekomen. Mijn eerste vrijwillige projecten vond ik best heftig, maar ze gaven me heel veel voldoening. Vrij snel daarna kon ik aan de slag op contractbasis. De situatie van de jongeren in AZC’s grijpt me aan omdat het zo onrechtvaardig is. De kinderen hebben bijna geen bestaansrecht en wij hebben met z’n allen die situatie in Nederland gecreëerd. Wat me zo aanspreekt in de filosofie van de Vrolijkheid is dat we ons niet richten op de probleemzijde. We concentreren ons op de gezonde kant, de creatieve kant, de vrolijke kant. Ik geloof heilig in het principe ‘als je ergens energie in steekt, dan wordt dat groter’. Dus we steken energie in de kinderen, zodat ze zich kunnen ontwikkelen en zich hopelijk beter gaan voelen. Het werkt volgens ons als een weegschaal met positieve en negatieve ervaringen. Als je het positieve deel groter maakt, kun je de andere kant beter aan. Ik zie mezelf niet als hulpverlener; ik kom niet ‘even goed doen’ in een AZC. We bieden een podium zodat kinderen en jongeren hun talenten kunnen ontwikkelen. We werken met ze samen, in een gelijkwaardige relatie. We gebruiken kunst als instrument omdat het bindt en de persoonlijke ontwikkeling stimuleert; verschillen en beperkingen vallen weg als je met elkaar iets aan het creëren bent. Dit werd voor mij mooi geïllustreerd tijdens het maken van een film met jongeren uit AZC Den Helder. De deelnemende jongeren hadden hele verschillende achtergronden en opvattingen.

36

Tijdens het project vormden ze al snel een hechte groep, die goed samen kon werken en met creatieve ideeën kwam. Het eindresultaat was een bijzondere film en een trotse club makers. Een ander moment waarop ik merkte dat onze aanpak echt iets doet voor de kinderen, was tijdens een reeks niettalige workshops. We gebruikten pictogrammen om aan de kinderen uit te leggen wat de regels tijdens een workshop waren. Bijvoorbeeld een plaatje van een mond met een vinger om aan te geven dat ze stil moesten zijn. Er was ook een pictogram met twee kinderen die elkaar omhelsden. Deze drukte uit dat we lief zouden zijn voor elkaar. In de eerste les had een meisje dit plaatje verkreukeld, net alsof ze het niet aankon. Na een paar lessen waren de kinderen een stuk rustiger. Een jongetje vroeg mijn aandacht en wees blij naar het pictogram. In en buiten de centra zijn de kinderen heel hard voor elkaar, maar nu was het ze duidelijk dat er met de Vrolijkheid andere regels waren. Veiligheid en vertrouwen zijn voor ons heel belangrijk. In de toekomst zou het natuurlijk fijn zijn als we genoeg geld zouden hebben om onze projecten uit te breiden. Ik zou graag zien dat de Vrolijkheid meer de maatschappij in zou gaan. We zijn al goed op weg met Meeting Point (waarbij jonge vluchtelingen Nederlanders coachen) en Community Art projecten, maar er zijn nog zoveel mensen te bereiken. Als ik bedenk dat ik zelf tien jaar geleden geen idee had van vluchtelingen in Nederland, dan is het hard nodig om meer naar buiten te treden. Er moet een positief beeld komen van de mensen in asielzoekerscentra.

stageproject ‘de creatieve wissel’

alles wat tegenzat, bleek toen al hoe leuk het ging worden en hoe geweldig de kinderen speelden. Maar een extra generale was geen overbodige luxe.” We hebben samengewerkt met studenten van hogescholen, ROC’s en opleidingen in onder andere Friesland, Groningen, Overijssel, Brabant, Gelderland, Noord-Holland en Utrecht.

Ruim 50 stagiaires hebben meegewerkt aan de projecten van de Vrolijkheid. De Vrolijkheid wil in samenwerking met hogescholen en binnenkort ook middelbare scholen vooral jonge mensen laten kennismaken met asielzoekerscentra. Door veel jongeren een plek te bieden kan er tegelijkertijd ook veel meer individuele aandacht voor de kinderen zijn. Ook dagen we studenten met passende HBO-opleidingen uit om eigen projecten te ontwikkelen en exposities en voorstellingen te begeleiden. Dat klinkt goed. Inspirerend, en ook als een makkelijke win-win voor iedereen. Maar het is veel werk. Jonge mensen moet je trainen in het omgaan met diversiteit. De wereld van de vluchtelingenkinderen kan hen soms hard raken – en dat vraagt goede begeleiding. In Friesland en Groningen hebben we al de basis gelegd voor een speciaal handboek voor stagiaires. We zijn op zoek naar partners die in 2008 en daarna met ons samen willen investeren.

De ontmoetingstour In AZC Drachten werkten vijf studenten van het ROC Friese Poort met asielzoekerskinderen aan een theaterstuk. Samen werden allerlei gekke dingen bedacht, maar uiteindelijk ging het om de ontmoeting met elkaar. Het theaterstuk werd uitgevoerd op drie locaties: een kinderboerderij-speeltuin, de Beleefbibliotheek en een bejaardentehuis. “De generale repetitie was de eerste keer dat de jongens en meisjes samen gingen spelen. Het was ook nog eens bloedheet. Alle andere kinderen die niet meededen aan het stuk hingen buiten om het gebouw. Ze wisten regelmatig binnen te komen door open ramen of deuren. Eerlijk gezegd was het een chaos. De studenten hielden zich kranig en wisten de kinderen tot het uiterste te motiveren. En ondanks

“Vrolijkheid heeft mij doen groeien, verder doorzetten, en mij een vrolijk beeld bezorgd van mijn eigen leven. Ik weet dat de mensen in het AZC zich dit vrolijke beeld dankzij de Vrolijkheid kunnen voorstellen!” Stagiaire met vluchtelingenachtergrond

37

de tabelletjes Friesland, Groningen en Drenthe: Appelscha, Burgum, Delfzijl, Dokkum, Drachten, Geeuwenburg, St. Annaparochie en Zweeloo.

Overijssel en Flevoland: Almelo, Azelo, Dronten, Luttelgeest, Raalte en Schalkhaar.

Resultaten Resultaten

Resultaten

Aantal

AZC’s

6

Projecten

Aantal

AZC’s

12

3

Projecten

3

Workshops

45

Projecten

17

Workshops

120

Bereikte kinderen

140

Workshops

82

Bereikte kinderen

350

Bereikte jongeren

40

Bereikte kinderen

350

Bereikte jongeren

1

Presentaties intern

6

Bereikte jongeren

12

Presentaties intern

12

Presentaties extern

0

Presentaties intern

13

Presentaties extern

1

Bezoekers

10

Presentaties extern

10

Bezoekers

60

Vrijwilligers

46

Bezoekers

3.060

Vrijwilligers

39

Stagiaires

0

Vrijwilligers

15

Stagiaires

7

Betrokken bewoners

0

Stagiaires

10

Betrokken bewoners

Betrokken bewoners

Zeeland en Zuid-Holland: ’s-Gravendeel en Middelburg. Gelderland en Noord-Brabant: Aalten, Arnhem, Grave, Nijmegen, Wageningen en Winterswijk.

AZC’s Projecten Workshops

Aantal

Resultaten

Projecten 8 91 673

Bereikte kinderen

700

Bereikte jongeren

100

Presentaties intern

19

Presentaties extern

7

Bezoekers

7.815

Vrijwilligers

150

Stagiaires

20

Betrokken bewoners

Resultaten AZC’s

AZC’s Resultaten

25

6

Noord Holland, Utrecht en Zuid-Holland: Alkmaar, Amsterdam, Den Helder, Leersum, Leiden, Leusden, Schagen en Utrecht.

38

Aantal

AZC’s 8

Midden-Brabant: Dongen, Gilze en Oisterwijk.

Aantal 6 27

Workshops

346

Bereikte kinderen

400

Bereikte jongeren

100

Presentaties intern

23

Presentaties extern

3

Bezoekers

670

Vrijwilligers

30

Stagiaires

17

Betrokken bewoners

11

Aantal 2

Projecten

16

Workshops

54

Bereikte kinderen

170

Bereikte jongeren

37

Presentaties intern

5

Presentaties extern

5

Bezoekers

1.415

Vrijwilligers

25

Stagiaires

0

Betrokken bewoners

35

100

39

samenvatting financieel jaarverslag De Vrolijkheid ontvangt geen structurele financiering van overheden of anderen. Veel van de inkomsten zijn toegewezen aan vooraf ingediende en goedgekeurde projecten. Een klein deel van de baten uit eigen fondsenwerving krijgen we als algemene gift voor het realiseren van de doelstelling. Deze zetten we in om activiteiten te starten in asielzoekerscentra waar we nog niet eerder konden werken – of juist voor wekelijkse activiteiten die we anders niet zouden kunnen uitvoeren. Dan is er nog de zogeheten bestemmingsreserve: die zetten we aan het eind van het jaar in om de doelstelling in de twee jaren na het verslagjaar te realiseren. De stichting voorziet dat de projectsubsidies van overheden en anderen de komende jaren steeds minder zullen worden. We zullen dan ook steeds meer afhankelijk worden van particuliere giften en donaties, die je nu in het jaarverslag ziet als bestemmingsreserve. In 2007 hebben we meer uitgegeven aan projecten in eigen beheer dan in het jaar daarvoor. Het bedrag is gestegen met 14%, van € 582.839 in 2006 naar € 664.687 in 2007. Ook in vergelijking met de begroting (€ 609.300) zijn de bestedingen hoger. We konden projecten in meer asielzoekerscentra uitvoeren dan gepland, ook daar waar de Vrolijkheid nog niet eerder was. Doordat we de bestemmingsreserve uit eerdere jaren konden gebruiken, waren ook gemeenten en provincies bereid bij te dragen. Het gaat dan over projecten in Brabant, Overijssel en Gelderland. Verder konden we door giften en donaties ook meer wekelijkse activiteiten organiseren, naast de beoogde projecten.

Verkorte balans per 31 december 2007 in €

reserve zullen we in 2008 en 2009 voor projecten in asielzoekerscentra gebruiken.

Specificatie giften 2007 Bijdragen fondsen Particulieren Kerken en Maatschappelijke organisaties Acties Bedrijven Giften met een specifieke bestemming

Totaal

Activa

Bedrag in € 77.800 30.761 24.214 5.238 17.110 40.563

195.686

Projectfinanciers De volgende fondsen deden een bijdrage aan projecten in 2007: War Child, het Europees Vluchtelingen Fonds, Stichting Kinderpostzegels, Prins Bernhard Cultuur Fonds, Jantje Beton, Konfederatie Nederlandse Religieuzen, Hermina Agnes van de Bergh Stichting, Kunstenaars & Co, Skanfonds, Fonds 1818 en Stichting Heilige Geest. Daarnaast hebben de volgende provincies en gemeenten activiteiten gefinancierd: de provincies Brabant, Overijssel, Zeeland en Friesland en de gemeenten Amsterdam-Noord, Utrecht, Tytsjerksteradiel, Smallingerland, Borne, Middelburg, Deventer, Almelo, Binnenmaas, Arnhem en Wageningen. Per saldo hebben we € 80.602 meer aan projectsubsidies gekregen dan begroot. Provincies en gemeenten bleken bereid bij te dragen omdat er ook genoeg particuliere giften en donaties waren. Hierdoor konden we de projecten ‘Meeting Point’ en ‘Hier Sta Ik’ in meer asielzoekerscentra uitvoeren dan gepland.

Uitgaven 2007 Uitgaven 2007 Fondsenwerving Doelstelling Uitvoering

Totaal

Bedrag in €

17.758 664.687 123.077

805.522

Fondsenwerving De opbrengsten uit fondsenwerving in 2007 waren € 195.686. De kosten voor fondsenwerving waren € 17.758, dat is 9,1% daarvan. Het Centraal Bureau Fondsenwerving hanteert een norm van 25%. Daar zijn we dus ver onder gebleven. We proberen altijd onder een maximum van 15% te blijven. Van de opbrengst hebben we € 134.331 gebruikt om ‘Meeting Point’ en ‘Hier Sta Ik’ projecten te financieren in 2007. € 61.355 is toegevoegd aan het eigen vermogen. Daarvan is € 51.355 als bestemmingsreserve opgenomen en € 10.000 als vrije reserve aangemerkt. De bestemmings-

40

Vaste Activa Materiële vaste activa Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen

2007

2006

11.573

12.865

168.889 218.877

247.490 164.569

399.339

424.924

88.745 75.935 234.659

78.745 65.143 281.036

399.339

424.924

Passiva Eigen Vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserve Kortlopende schulden

Exploitatierekening 2007 in € Fondsenwerving Baten uit eigen fondsenwerving Kosten fondsenwerving (in % van baten uit eigen fondsenwerving) Netto baten eigen fondsenwerving Aandeel in acties derden Bijdragen overheden en anderen Overige baten en lasten Totaal beschikbaar voor doelstellingen

2007

2007

2006

195.686 17.758

205.000 12.000

211.865 8.946

9,1%

5,9%

4,2%

177.928 255.000

193.000 280.000

202.919 180.000

414.402 1.789

333.800 0

357.811 3.117

849.119

806.800

743.847

123.077 664.687

129.500 609.300

95.963 582.839

787.764 61.355

738.800 68.000

678.802 65.045

Begroot

Bestedingen per project 2007 Zoals gezegd hebben we in 2007 de projecten ‘Meeting Point’ en ‘Hier Sta Ik’ uitgevoerd. Onderdelen daarvan waren de Grote Kliederkaravaan, CultuurCoupé, bedrijven/ kunstenaars-projecten en Lokale Ontmoetingen. Ook zijn we in het najaar van 2007 begonnen met het project Botje van Nachom. Dit project zullen we voortzetten in 2008.

Project

Uitvoeringskosten Projecten in eigen beheer Totaal besteed aan doelstellingen Resultaat

Procentueel aandeel in bestedingen

Grote Kliederkaravaan Coupéproject en Jongeren Bedrijven/Kunstenaarsproject Lokale Ontmoetingen Andere Meeting Point / Hier Sta Ik activiteiten Hier Sta Ik Botje van Nachom (najaar 2007)

Totaal

Bestedingen t.b.v. de doelstelling

5,1% 6,3% 6,4% 3,2% 78,0% 99,0% 1,0%

100,0%

41

colofon Bestuur

Furat Sharif Femke Grünefeld

Hanzo van Beusekom Léon Sonnenschein Dirk Schraven Igor Ivakic Chris de Koning

Regio Gelderland

Kantoor

Regio Zuid

Fronnie Biesma Wilma Simons Fleur Bakker Marion Evenhuis Frank van der Velden Frank Verkooijen Jaap de Gorter Meindert de Jonge Esther van Neerven Wies Kalsbeek Marit Vogt

Femke Barten-IJsseldijk Olga Roomer Irene Grootenboer

Regio Noord Janou Sipsma Metta Kruijsdijk Kim van der Werff Ella de Jong Carla Dijkstra Wini Weidenaar Saskia Treu

Regio West Ellen Jäger Iet van der Mast Senad Alic Ingrid Paquot Natasja Bolsius Sejfo Biro Nanske van Campen Carlos Mastenbroek Fahrin Alyeh Moslehi Ingeborg Dennesen

Regio Midden Michiel Bos Alwin Rozendal Marike Vijver

Arash Yaqin Kees van Meurs

Roberto de Jonge Tornakgroep Bing Werkatelier Loes van Willigen Stibbe

Dank je wel

Alex van Zundert Tea Keijl

In 2007 hebben weer veel mensen en organisaties zich ingezet voor kinderen en jongeren in asielzoekerscentra. Daarvan noemen we er hier al veel, maar lang niet iedereen.

Bijzondere projecten en trainingen

Evenementen en ontmoetingen

Riska Wijgergangs Nosrat Mansouri Gesineke Veerman Melanie Reekers Monique Hoving Anneke Wensink Bouke Hartman Kim van Laar Moumouni Konate Shefqet Emini Fatima Barnzge Storay Ahmadi Marjan Zarrabi Amadou Soleman Reza Memari Mojgan Lalizadeh Nursen Bölükbas Saleh Hassan Faris

Schouwburg de Lawei De Beleefbibiliotheek Drachten Simmerdeis Natuurmuseum Fryslân Vrede van Utrecht Groninger Museum Streekmuseum Hoeksche Waard Museon Galerie de Leeuw Nowhere Show Your Hope Wereld Jazzdagen Galerie S/Stichting OKK

Regio Brabant

Advies, training en coaching Marten Bos Jan Andreae Ada Odijk De Baak Gert Willem Haasnoot Kees Izelaar

Muziek Nederlands Blazers Ensemble Ricciotti Ensemble NedPho Go! Amsterdam Sinfonietta Het Residentie Orkest Musicians without Borders

Fotografie Soraya Ebrahimi Lotte Kemkens

Nosrat Mansouri Charlotte Marres Carlos Mastenbroek Rajab Mohamadin Ron Peetoom Ed Regeer Anja Wierckx Mieke Wijnen

En niet te vergeten Het 5e Kwartier theoneminutesjr Digital Playground El Hizjra Theatergroep Dox Utrechts Centrum voor de Kunsten Improvisatietheater Alkmaar Festival Mundial Stichting Ateliers Tilburg Mediacamento Trackbilda Fiep Westendorp Foundation Happinez Jeroen Gouw DeNes Anja Ebbinghaus Ellen Langendam Nurdys.com Arboned KRO Kindertijd UAF WWAV Uitgeverij de Inktvis Stichting VluchtelingenWerk Midden Gelderland Birgit Schuurman Hugo Metsers Klaas Drupsteen

De projecten van de Vrolijkheid werden in 2007 ondersteund door:

Jaarverslag Peep van der Molen (eindredactie) krachtcentrale.net (vormgeving) Nosrat Mansouri, Ed Regeer, Charlotte Marres (fotografie) Projectkracht C (productie)

Europees Vluchtelingen Fonds, Lindenwey Fonds, beheerd door het Prins Bernhard Cultuur Fonds. Een solidariteitsbijdrage van de gezamenlijke religieuzen in Nederland via de commissie­Pin, Hermine Agnes van de Bergh Stichting, Stichting Heilige Geest, de provincies Brabant, Overijssel, Zeeland en Friesland en de gemeenten Amsterdam-Noord, Utrecht, Burgum, Gilze-Rijen, Winterswijk, Smallingerland, Borne, Middelburg, Deventer, Almelo, Binnenmaas, Arnhem en Wageningen en vele andere bijdragen van het COA, bedrijven, kerken, scholen, organisaties en

42

En alle bewoners, kunstenaars, vrijwilligers, vrienden van de Vrolijkheid …

particulieren.

43

Nationale Stichting ter Bevordering van Vrolijkheid Singel 46-48, 1015 AB Amsterdam | T 020 6273287 | F 020 6273657 | [email protected] | www.vrolijkheid.nl | giro 944.11.16