Meerjarenplan (MJP) 2013-2016 Chemie – MJA3 en MEE A. Context Meerjarenplan Chemie Dit Meerjarenplan energie-efficiency geeft voor de periode 2013-2016 weer welke activiteiten de VNCI van plan is te ontplooien ondersteunend aan de gestelde doelstellen van de chemische industrie in de convenanten MJA3 en MEE. Hierbij is zowel gekeken naar de kortere termijn gericht op waar bedrijven in de huidige EEP periode mee bezig zijn als naar de langere termijn en de doelstelling van de sector om 40% CO2 reductie in de keten te realiseren in 2030. Profielschets van de branche: De chemische industrie is een branche waarin energiekosten en energiebesparing altijd een grote rol heeft gespeeld. Voortdurende procesverbetering door innovatie en engineering oplossingen is een natuurlijke zaak, met name vanwege de noodzaak om de kosten voortdurend te reduceren vanwege het mondiale concurrentiekarakter van de branche. Investeren daarentegen is in deze tijd steeds minder vanzelfsprekend. De prijsverschillen met regio’s als de VS op gebied van energie en grondstoffen zijn dusdanig groot als gevolg van de winning van schaliegas dat investeringen ‘en masse’ daar gedaan worden waar deze kosten het laagste zijn. Voor de branchevereniging VNCI betekent dit dat energiebeleid een duidelijk speerpunt is, voor zowel de energie-intensieve als de minder energie-intensieve bedrijven. De energie-efficiency convenanten MJA3 en MEE vormen voor de sector belangrijke instrumenten om dit beleid vorm te geven. In de periode 1989 – 2000 heeft de branche, in het kader van de MJA1, de doelstelling van 20% energie-efficiency verbetering overtroffen en 25% weten te realiseren.
Aan de MJA1 nam vrijwel de gehele branche deel. Na de MJA1 zijn de grote en middelgrote ondernemingen, met een energieverbruik van meer dan 0,5 PetaJoule/jaar per inrichting, in grote meerderheid gaan deelnemen aan het
BL-13-249
Pagina 1 van 9
Benchmarkconvenant. Deze inrichtingen vertegenwoordigden gezamenlijk ruim 96% van het energieverbruik van de branche. Kleine ondernemingen, met inrichtingen met een energieverbruik minder dan 0,5 PetaJoule/jaar, hebben zich in meerderheid aangesloten bij de MJA2. De voormalig deelnemers aan het Benchmark convenant zijn in 2009 merendeels overgegaan naar het MEE convenant en de MJA2 deelnemers naar het MJA3 met een aantal verschuivingen binnen deze groepen afhankelijk van hun deelname aan CO2 emissiehandel. De branche hecht eraan dat zoveel mogelijk een integrale benadering wordt gehanteerd tussen de MJA3 en het MEE, bijvoorbeeld in het opzetten van de routekaart en de Overleg groep Energie efficiency (OGE). Huidige populatie: MEE: 26 ondernemingen met 58 inrichtingen Energieverbruik: 318,7 PJ; MJA: 64 inrichtingen Energieverbruik: 40,2 PJ (N.B.: cijfers 2011) Verder zijn de leden van de VNCI eraan gehouden uitvoering te geven aan het Responsible Care programma van de branche, waar Product Stewardship deel van uitmaakt. De VNCI zet erop in om energiemanagement systemen zoals gepromoot worden via de convenanten MJA3 en MEE maar ook CARE+ op termijn integraal onderdeel worden van dit Responsible Care programma. Duurzaamheid is één van de leidende principes van de branche, die daaraan o.a. invulling geeft middels de convenant afspraken en Product Stewardship. MJP als onderdeel van de routekaart Vanuit de convenanten MJA3 en MEE en als onderdeel van de topsector aanpak zal de VNCI zich met haar leden inspannen om de voorstudie verder uit te werken tot de routekaart chemie. De sector heeft haar routekaart zowel in Nationaal verband als in Europese context (Cefic) eind 2012 gelanceerd. Deze routekaart wordt up to date gehouden op www.routekaartchemie.nl De uitvoering van de Routekaart is feitelijk een ‘break-down’ van de periode 20112030 in kleinere stappen tot het niveau waarop bedrijven maatregelen in hun vierjarige EEP’s opnemen die weer bijdragen aan de realisatie van de routekaart. Schematisch ziet dit er als volgt uit:
Routekaart Energie 2012-2030 MJP EEP EEP EEP EEP
MJP EEP EEP EEP
…. EEP EEP ….
MJP EEP EEP EEP
De routekaart Energie en het innovatieprogramma Chemie vormen samen de bouwstenen voor de agenda van de topsector Chemie. Het routekaart traject vraagt een grote inzet vanuit de VNCI en de bedrijven en vormt tevens de de kapstok voor activiteiten in het kader van de convenanten.
B. Terugblik brancheactiviteiten 2009-2012 In deze periode zijn op sectorniveau een aantal grote projecten opgepakt, waarvan de Routekaart ‘De Sleutelrol waarmaken’ de grootste impact voor de komende jaren heeft. Als onderdeel van de Routekaart zijn al een aantal projecten opgestart die de komende jaren verder vervolg zullen krijgen. Daarnaast zijn er projecten opgepakt om best practices rondom energiemanagement te delen (CARE+ en interne methodiek van AkzoNobel) waarvan de afronding en de uitkomsten in Q2/Q3 van 2013 gedeeld zullen worden. Verder heeft de sector een warmteinventarisatiestudie opgepakt samen met de sectoren Raffinaderijen en Papierindustrie om op deze wijze samen met de overheid te kunnen onderzoeken hoe deze sectoren in hun warmtebehoefte kunnen voorzien. Ter voorbereiding van een stakeholderdialoog is in kaart gebracht wat de milieuimpact van de sector is en is bovendien een handreiking ontwikkeld voor bedrijven die met Life Cycle Analysis aan de slag willen. Verder zijn er diverse rekenvoorbeelden uitgewerkt waarmee bedrijven hun ketenmaatregelen eenvoudiger kunnen doorrekenen. C. Vooruitblik Hieronder wordt voor MJA3 en MEE op hoofdlijnen weergegeven wat uit de analyse van de EEP’s voor de periode 2013-2016 naar voren is gekomen: MJA3 samenvatting Aantal geplande maatregelen PE KE zeker 208 60 vw 158 46 onzeker 98 33 totaal 464 139 Absolute besparing (TJ) PE KE zeker 1.488 354 voorwaar 924 770 delijk onzeker 393 175 totaal 2.805 1.299 Besparing (%) PE zeker 4,0% vw 2,5% onzeker 1,1% totaal 7,6%
KE 1,0% 2,1% 0,5% 3,5%
Som zeker + vw PE KE DE 6,5% 3,0% 0,3%
DE 4 7 13 24
totaal 272 211 144 627
DE 39 83
totaal 1.882 1.777
437 559
1.005 4.663
DE 0,1% 0,2% 1,2% 1,5%
totaal 5,1% 4,8% 2,7% 12,6%
totaal 9,9%
Vermeden CO2-uitstoot (ton CO2) PE KE zeker 89.266 26.261 voorwaardelijk 58.597 46.888 onzeker 25.316 14.134 totaal 173.179 87.283
DE 2.909 6.127 24.592 33.628
Voorwaarden (voor zover benoemd) Voorwaarde (leeg) Beschikbaarheid budget Gunstige investeringsbeslissing Positieve uitkomst proeffase Onderdeel van onderhoud/verandering Geen nadelig gevolg voor kwaliteit Instemming management Economische situatie Acceptatie door markt/klant Verkrijgen vergunning/contract Beschikbaarheid van afnemers Beschikbaar budget ivm economische situatie Overig, te weten: Eindtotaal Type maatregelen Type 1 Stoom/heetwater 2 Warmte overige 3 Verlichting 4 Elektriciteit overige 5 Elektromotoren 6 Warmtedistributie 7 Perslucht (alg) 8 Klimaatbehandeling 9 Scheidingstechniek 10 Verbranding (alg)
totaal 118.436 111.612 64.042 294.090
DE 0 2 1 0 0 0 1 0 0 2 0 0
KE 8 6 2 5 0 4 4 3 5 0 1 0
1 7
8 18 27 46 158 211
aantal 86 56 44 42 28 22 17 16 17 17
MEE samenvatting Aantal geplande maatregelen PE KE DE zeker 172 28 1 vw 130 30 3 onzeker 142 111 12 totaal 444 169 16 Absolute besparing (TJ) PE KE
DE
Totaal 201 163 265 629
totaal
PE 24 34 24 19 16 9 7 5 0 1 0 1
Eindtotaal 32 42 27 24 16 13 12 8 5 3 1 1
zeker vw onzeker totaal
7.508 3.463 4.337 15.308
Besparing (%) PE zeker 2,3% vw 1,1% onzeker 1,3% totaal 4,7%
1.419 3.853 1.819 7.091
KE 0,4% 1,2% 0,6% 2,2%
Som zeker + vw PE KE DE 3,3% 1,6% 0,1%
0 314 346 660
8.927 7.630 6.503 23.059
DE 0,0% 0,1% 0,1% 0,2%
totaal 2,7% 2,3% 2,0% 7,0%
totaal 5,0%
Vermeden CO2-uitstoot (ton CO2) PE KE DE zeker 597.467 125.644 0 vw 191.561 553.360 17.762 onzeker 215.794 147.095 25.230 totaal 1.004.823 826.098 42.993 Voorwaarden Voorwaarde Beschikbaarheid budget Geen nadelig gevolg voor kwaliteit Gunstige investeringsbeslissing Economische situatie (leeg) Overig, te weten: Onderdeel van onderhoud/verandering Instemming management Positieve uitkomst proeffase Verkrijgen vergunning/contract Acceptatie door markt/klant Totaal Type maatregelen Type 1 Stoom/heetwater 2 Warmte overige 3 Verbranding (alg) 4 Elektriciteit overige 5 Verlichting 6 Warmtewisselaars 7 Luchtventilatiesysteem 8 Elektromotoren 9 Elektriciteitopwekking
Aantal 77 60 37 26 15 14 14 12 11
Totaal 723.111 762.684 388.119 1.873.914
PE 39 26 12 12 9 9 7 7 4 3 2 130
KE 2 1 2 7 2 4 1 1 1 2 7 30
DE Totaal 41 27 1 15 19 11 13 8 8 5 2 7 9 3 163
10
Klimaatbehandeling
10
Uit deze analyse komt naar voren dat er op het gebied van procesefficiency zowel voor de MJA3 als voor de MEE bedrijven nog een aanzienlijk verbeterpotentieel wordt gezien. Daarnaast worden er ook een aantal maatregelen voorzien die in de keten tot forse besparing kunnen leiden. Hieronder worden de activiteiten beschreven die de VNCI oppakt die naast de langere termijn ook ondersteunend zijn aan de bedrijven voor de huidige EEP periode. Aanvullende brancheactiviteiten rondom energie efficiency: SpiCE3 / CARE+ De Europese koepelorganisatie waar de VNCI deel van uitmaakt (Cefic) heeft in een internationaal project (CARE+) een handboek/aanpak ontwikkelt waarmee bedrijven kunnen onderzoeken welke energiebesparende maatregelen zij kunnen nemen. De VNCI heeft samen met AgNL een project opgepakt om te onderzoeken of het CARE+ te integreren is met de in 2001 door de VNCI gepubliceerde ‘Leidraad voor energie efficiency’ en de bij AgNL bekende maatregelenlijsten. Daarbij heeftAkzo Nobel zich bereid getoond om haar kennis op dit vlak aan branchegenoten beschikbaar te stellen door middel van een aantal pilots. De uitkomsten hierover worden in Q2/Q3 2013 naar buiten gebracht. Met SpiCE3 wordt de komende 2 jaar op een aantal manieren verder gewerkt aan het verspreiden van best practices en energiemanagement. De VNCI draagt aan dit project bij door de komende 2 jaar 4 workshops te organiseren voor haar leden en kennis in te brengen op het SpiCE3 web-platform. Voor de vormgeving van deze workshops werkt de VNCI graag samen met AgentschapNL om te kijken hoe deze het beste ingezet kunnen worden om het kennisniveau te vergroten. In dit traject wordt nadrukkelijk ook een koppeling gelegd met de informatie in de ‘Chemiewijzer’. Gebruikersgroepen De VNCI wil de komende periode op het type maatregelen dat in de EEP’s vaker genoemd is (veel utiliteitssystemen) met haar leden kijken op welke wijze zij ondersteuning kunnen gebruiken, bijvoorbeeld in de vorm van gebruikersgroepen. Hier wordt ook gekeken naar kansrijke onderwerpen uit de Routekaart zoals isolatie. Hierbij zal de VNCI ook kijken op welke wijze aangesloten kan worden op regionale samenwerkingsverbanden zoals Deltalinqs om de efficiency van kennisoverdracht te vergroten. Procesintensificatie: Gericht op de echte procesvernieuwingen zal de VNCI in lijn met de routekaart haar inzet op proces-intensificatie continueren. Onder de routekaart is een samenvatting geschreven van de bevindingen uit de quickscans en de verdiepende scans van de afgelopen jaren. Hiervoor zal samengewerkt worden met ISPT en PIN-NL. (Rest)warmte en WKK: De VNCI heeft samen met de Raffinaderijen en de Papierindustrie een warmteinventarisatie uitgevoerd. Aan de hand van dit rapport zijn een aantal gesprekken gevoerd met het Ministerie van Economische Zaken. Ook in het SER traject voor een energieakkoord voor duurzame groei wordt door de VNCI ingezet op meer aandacht voor de benutting van restwarmte en de efficiente opwekking van warmte /elektriciteit door middel van WKK. De VNCI zal de komende periode zich
blijven inzetten voor het invullen van de randvoorwaarden die nodig zijn voor realisatie van (rest)warmte projecten en WKK. Aanvullende branche activiteiten rondom ketenefficiency initiatieven in het verlengde van de uitkomsten Routekaart. Voor de VNCI staat de actieagenda van de Routekaart centraal voor de activiteiten in het kader van energie en klimaat. De actieagenda voor de periode tot en met 2016 ziet er schematisch als volgt uit:
De routekaart kent zes concrete oplossingsrichtingen: 1. Energie-efficiëntie: het tegengaan van energieverspilling in het eigen proces; 2. Vervanging fossiele grondstoffen: door inzet van hernieuwbare grondstoffen (biomassa) voor de productie van chemische producten; 3. Carbon Capture and Storage of Usage (CCS/CCU): CO2 afvangen en vervolgens opslaan of gebruiken (recyclen); 4. Recycling van materiaalstromen, ofwel het sluiten van de materiaalketen: hergebruiken van producten en materialen na het gebruik; 5. Duurzame producten: bijdragen aan de ontwikkeling van duurzame producten voor eindgebruikers; 6. Duurzame energie: zelf opwekken of inkopen van duurzame energie De VNCI wil op alle 6 oplossingsrichtingen het komend jaar 2 projecten initieren. De VNCI vraagt ondersteuning van Agentschap NL bij het opstarten van deze
projecten, door inhoudelijke kennis te mobiliseren en waar nodig projectondersteuning te bieden in het kader van de convenanten MJA3 en MEE. De Routekaart richt zich op 40% broeikasgasreductie en daarmee nadrukkelijjk breder dan energie efficiency. Een aantal onderwerpen zoals vergroening van grondstoffen en CCS/CCU is geen specifiek onderdeel van MJA3 en MEE maar dragen wel bij aan de overkoepelende doelstelling van deze convenanten. De VNCI vraagt daarom ook op deze onderwerpen een faciliterende bijdrage vanuit AgentschapNL / Ministeries EZ en I&M en per onderwerp te kijken onder welk programma de benodigde ondersteuning kan worden vormgegeven. Als voorbeeld zouden een aantal biobased activiteiten vormgegeven kunnen worden onder de ‘Biobased Economy’ waarin de VNCI participeert in het zogenaamde agropapier-chemie cluster. Voorbeelden van projecten onder de routekaart: Verwaarden van de reststromen propaan naar propeen Recycling van kunststof materialen (bijvoorbeeld depolymerisatie) ism tapijt/textiel en NRK Tronox bouwmateriaal (filterkoek) als volwaardige vervanger van dure en schaarse primaire bouwstoffen, zoals grind en zand. Certificering van groene grondstoffen voor de chemie is al afgesloten. Life Cycle Analysis: In 2011 voerde de VNCI samen met Agentschap NL een aantal activiteiten uit gericht op het op sectorniveau en op bedrijfsniveau inzichtelijk maken van de carbon footprint. Dit traject is zowel vanuit de beleidsgroep Energie en Klimaat maar ook vanuit het Responsible Care groep van de VNCI geïnitieerd. Dit traject heeft geleid tot een handreiking voor bedrijven in de chemie die met Life Cycle Analysis aan de slag willen om hun keteneffecten zichtbaar te kunnen maken. De studie gericht op het inzichtelijk maken van de milieudruk van de Nederlandse Chemie is gebruikt in een stakeholder dialoog en zal verder opvolging krijgen in de wijze waarop gecommuniceerd wordt over milieuimpacts. De komende periode zal ook samenwerking worden gezocht met de World Bussiness Council of Bussiness Development op dit onderwerp. Communicatie en bijeenkomsten: De VNCI richt zich op het ondersteunen van haar leden op een aantal prioritaire speerpunten waaronder Energie en Klimaat. Hiertoe organiseert zij een aantal bijeenkomsten zoals de jaarlijkse themadag energie, klimaat en innovatie en de bijeenkomsten in het kader van de eerder genoemde activiteiten. Daarnaast besteden we aan energie en klimaat maandelijks ruim aandacht in het “Chemie Magazine” aan interviews met leden die hun ervaringen op uitgevoerde projecten op deze wijze delen. Via dit blad informeren wij ook extern over projecten zoals het Carbonfootprint traject of de PI scans. Naar de leden toe ziet de VNCI het als belangrijk aandachtspunt dat de communicatie rondom verschillende instrumenten (Green Deal, ETS, opzet van de agenda’s topsectoren) in een logisch kader gebeurt om te voorkomen dat de leden door de spreekwoordelijke bomen het bos niet meer zien. De VNCI ziet het als haar taak om naast haar eigen communicatiekanalen hierin actief mee te denken in de verschillende werkgroepen die in VNO-NCW verband worden georganiseerd voor de convenanten MEE en MJA.
Capaciteit binnen de VNCI: De VNCI heeft een voltijd speerpuntmanager energie en klimaat aangesteld om extra aandacht te kunnen geven aan de energieconvenanten en in het bijzonder de routekaart. Daarnaast heeft de VNCI via SynchemPlus en het Europese project SpiCE3 additionele capaciteit ingeschakeld voor de komende 2 jaar om meer aandacht te geven aan energiemanagement en best practices.
