Meeleven, december 2013

Meeleven, december 2013

Allemaal zelfredzaam? Jan Derksen / Jos van der Lans / Thomas Kampen Ontbijten met de burgemeester 20 jaar Amsterdamse Vriendendiensten De winst van muziek

Meeleven is de nieuwsbrief van De Regenboog Groep en verschijnt 4 keer per jaar, decenber 2013

1


Ontbijten met de burgemeester

Aan tafel!

Grand Café de Amstelhoeck – gelegen naast het stadhuis – organiseert dit jaar voor de tweede achtereenvolgende keer een ontbijt voor de daken thuislozen van Amsterdam. ‘Het moet een jaarlijks terugkerend evenement worden’, legt initiatiefnemer Sidney van den Berg uit. Het idee is geboren na de opening van het café, die werd verricht door de burgemeester. ‘Onze buurman!’, zegt Sidney trots. ‘Als dank hiervoor wilden wij wat terugdoen voor hem en wetende dat Van der Laan beschermheer is van alle daken thuislozen boden wij een ontbijt aan voor deze doelgroep. Zijn reactie hierop was zeer enthousiast. Hij zei direct ‘Dan kom ik helpen!’ Zijn aanwezigheid werd uiteraard erg op prijs gesteld. Van der Laan nam ook echt de tijd om individuele gesprekken te voeren met de genodigden.’

zelf ook dakloos geweest, is gastheer en zal de genodigden trakteren op een kerstverhaal. Daarnaast is er een tafelgoochelaar aanwezig en zal kunstenaar Henk Veen ter plekke tekeningen maken. De ochtend zal worden afgesloten met een rondvaart door de Amsterdamse grachten, die wordt aangeboden door Rederij Lovers. ‘Iedereen werkt wederom belangeloos mee’, benadrukt Sidney. ‘De burgemeester heeft aangegeven ook weer aanwezig te zijn en zijn steentje bij te dragen. Er komt ook een aantal klanten van De Regenboog Groep. Hoe luidt het spreekwoord ook alweer? Beter een goede buur, dan een verre vriend.’

Hans Wijnands:

‘Ik mis de nuancering’ ‘Voor u ligt het kerstnummer van De Meeleven met als thema ‘zelfredzaamheid’. Een term die veel wordt gebruikt in beleidsnotities, net als ‘doe-democratie’ en ‘participatiesamenleving’. De bottomline is dat mensen meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen leven, en niet voor elk wissewasje naar de overheid moeten hollen. ‘De overheid is geen geluksmachine’, zegt Rutte regelmatig. Daar ben ik het mee eens, maar wat ik mis in de discussie rond zelfredzaamheid is de nuancering. Als zelfredzaamheid de norm is, dan plaats je heel veel mensen buiten de samenleving. Uitdagen is belangrijk. Mensen helpen en stimuleren in hun ontwikkeling. Daar ben ik een groot voorstander van. Dat doe je niet door alle stutten en steun weg te halen, maar door met mensen in gesprek te gaan. Vraag wat mensen zelf kunnen, op welk netwerk ze kunnen terugvallen en welke hulp ze echt van de gemeente nodig hebben. Ik geloof dat je altijd stappen kunt maken, zelfs met een doelgroep als de onze: kwetsbare Amsterdammers met een klein of geen sociaal netwerk, gezinnen met hoge schulden, mensen met psychische en verslavingsproblemen. Op eigen kracht is nu de norm. Met die one-liner diskwalificeer je een grote groep mensen. De uitdaging zou mijns inziens niet moeten zijn om mensen volledig zelfredzaam te laten zijn, maar maximaal zelfredzaam. Alleen dan breng je nuancering aan in de discussie rond zelfredzaamheid. Tot slot wil ik iedereen een goed 2014 wensen’, Hans Wijnands directeur De Regenboog Groep

Beter een goede buur...

Dit jaar vindt het ontbijt plaats op 19 december met een grote muzikale invulling van Franky Wilson en Jason Bouman. Acteur Peter Faber, 2

3

Maak de kring groter ‘De professionele kraan wordt in Nederland veel te snel opengedraaid’, vindt cultuurpsycholoog en publicist Jos van der Lans. ‘Het eigen netwerk wordt vergeten.’

Het thema van De Meeleven is ‘zelfredzaamheid’. Hoe kijkt u aan tegen deze term? ‘Ik geloof meer in samenredzaamheid, een door Pieter Hilhorst in omloop gebrachte term. Zelfredzaamheid wordt omarmd door de liberalen. De term is puur op het individu gericht. Je bent allemaal ondernemer van je eigen leven. Hilhorst heeft als contramal voor die term samenredzaamheid gelanceerd. Er is niets mis met persoonlijke ontwikkeling, maar binnen een samenleving heb je elkaar nu eenmaal nodig. Misschien niet als het goed met je gaat, maar zodra er problemen zijn, moet je op anderen kunnen terugvallen.’

Foto: Quintalle Nix 4

Op professionals? ‘Bij voorkeur niet. Of in ieder geval niet in eerste instantie. De professionele kraan wordt in Nederland veel te snel opengedraaid. Voorbeeld. Iemand is


Meer lezen?

dakloos en wordt opgevangen door HVO/Querido. De persoon in kwestie heeft zo snel mogelijk een dak boven zijn hoofd nodig, dus krijgt hij een urgentieverklaring voor een woning. De woningcorporatie levert die woning. Alles gaat goed, tot de man ‘s nachts herrie begint te maken. Wat doet de woningcorporatie? Die belt gelijk de maatschappelijke opvang. Dat vind ik een rare reflex. Waarom wordt niet eerst zijn netwerk aangesproken? Noteer de telefoonnummers van zijn familie, van zijn oude buren, vrienden. Maak de kring groter. Mensen hebben veel meer hulpbronnen dan alleen die ene professionele hulporganisatie. Bovendien is hulp van familie en vrienden vaak veel effectiever. De betrokkenheid is groter.’ Heeft de verzorgingsstaat zijn beste tijd gehad? ‘Er is al jaren een ontwikkeling gaande naar een ander type samenleving. De verzorgingsstaat is opgericht na de oorlog met overigens hele goede intenties. De welvaart is enorm toegenomen. Iedereen heeft het goed. Nadeel: het systeem is meer met zichzelf bezig dan met de mensen en loopt zo zoetjes aan tegen zijn eigen grenzen aan. De instanties zijn te groot geworden, te bureaucratisch, te duur en vooral: te onpersoonlijk.’ Hoe ziet Nederland er over tien jaar uit? ‘Dan hoop ik dat de zorg kleinschaliger is geregeld – wijkgericht – en weer een gezicht heeft gekregen. Minder papier, meer persoonlijk. Zo zou het moeten zijn met meer ruimte voor elegante organisaties als De Regenboog Groep, die voor het grootste deel draaien op vrijwilligers. Die kant gaan we op. De kentering naar een samenleving met meer burgerinitiatieven is nu al gaande. De overheid zou die initiatieven mijns inziens meer moeten stimuleren. Nu wordt er vanuit de overheid nog te veel geroepen dat de burger meer moet doen, maar een boom groeit niet door aan de takken te trekken. Die groeit alleen als er een vruchtbare

Het boek Sociaal doe-het-zelven. De idealen en de politieke praktijk verscheen in oktober bij uitgeverij Atlas Contact. Jos van der Lans schreef het samen met Pieter Hilhorst, de huidige wethouder Financiën, Onderwijs en Jeugdzaken in Amsterdam. Het Regenboog Groep project Back on Track wordt in het boek uitgelicht als een van de helden van het Sociaal doe-het-zelven.

voedingsbodem is. De overheid moet burgerinitiatieven belonen. In ieder geval moet ze ze niet gaan tegenwerken met allerlei regelgeving.’ Borrelt het al onder de burger? Zijn er voldoende burgerinitiatieven? ‘Kijk om je heen! Google. We zijn massaal aan het sociaal doe-het-zelven. ZZP-ers die hun krachten bundelen in een broodfonds om in geval van arbeidsongeschiktheid elkaar te helpen. Dat zouden de zorgverzekeraars natuurlijk moeten doen, maar daar zijn er nog maar een handvol van in Nederland. Een arbeidsongeschiktheidsverzekering is voor veel ZZP-ers onbetaalbaar. Er zijn ook allerlei prachtige sites. Wat dat betreft werkt internet dit sociaal doe-het-zelven in de hand. Sites als ‘Thuis afgehaald’, waarbij je je kookkunsten deelt met mensen in je buurt. Zelf vind ik Leeszaal Rotterdam West een geslaagd voorbeeld van een burgerinitiatief. Met het sluiten van de wijkbibliotheken, verdween in Rotterdam West een belangrijke publieke voorziening én ontmoetingsplek. Bewoners startten een leeszaal die met hulp van talloze vrijwilligers draaiende wordt gehouden. Behalve zelfvoorzienend, kunnen mensen hier ook terecht met een leervraag. Stel je wilt beter Nederlands leren schrijven of meer begrijpen van je computer, dan wordt er binnen de leeszaal gekeken wie jou hier mee kan helpen. Dat is geen zelfredzaamheid, maar samenredzaamheid.’ 5


Wie niet zelfredzaam is, zoals mensen met een bijstandsuitkering, moet een tegenprestatie leveren. Vrijwilligerswerk gaan doen bijvoorbeeld. Sommige gemeenten stellen het verplicht, anderen proberen mensen in de bijstand te verleiden tot vrijwilligerswerk. De vraag is of het loont. Het lokkertje van de sociale dienst: vrijwilligerswerk zou de afstand tot de arbeidsmarkt verkleinen. Onderzoeker Thomas Kampen trekt dit in twijfel.

Vrijwilligerswerk als tegenprestatie loont niet Als mensen vrijwilligerswerk doen, hebben ze dan nog wel oog voor betaald werk? ‘Het risico bestaat dat mensen in de bijstand zich door het doen van vrijwilligerswerk gaan distantiëren van de arbeidsmarkt. Zeker als het vrijwilligerswerk wordt beschouwd als een vorm van onthaasting. Mensen in de bijstand vinden een bepaalde rust bij een vrijwilligersorganisatie en zetten dat af tegen een betaalde baan waarin alles gehaast moet gebeuren. Bovendien durven ze als vrijwilliger die rust te claimen door bepaalde taken te weigeren; ze zijn immers vrijwilliger. Een tweede manier waarop vrijwilligers zich distantiëren van de arbeidsmarkt is

6

door vrijwilligerswerk als betekenisvoller te beschouwen dan betaald werk. Het vrijwilligerswerk geeft ze gelegenheid om zin te geven aan hun eigen leven en betaald werk af te doen als oppervlakkig winstbejag.’ Mensen in de bijstand worden gelokt met het idee dat het doen van vrijwilligerswerk de afstand tot de arbeidsmarkt verkleint. Klopt dit? ‘Ik zie het nog te weinig in de praktijk. Ik heb de afgelopen 2,5 jaar voor mijn onderzoek 65 bijstandsontvangers gesproken die – al dan niet verplicht – vrijwilligerswerk deden. Slechts één daarvan kreeg uiteindelijk een contract. Een flex-

Thomas Kampen

is promovendus aan de Faculteit voor Maatschappijen Gedragswetenschappen, afdeling Sociologie van de Universiteit van Amsterdam. Hij deed in vijf gemeenten (Amsterdam, Leeuwarden, Zaanstad, Nijmegen, Eindhoven) onderzoek naar de ervaringen van werklozen die vrijwilligerswerk doen als tegenprestatie voor de bijstandsuitkering. Sommige gemeenten stellen het doen van vrijwilligerswerk verplicht, zoals Amsterdam. Wie weigert wordt gekort op zijn bijstandsuitkering. Andere gemeenten proberen bijstandsontvangers tot vrijwilligerswerk te verleiden. Nijmegen koos tot 2011 voor belonen. Na een jaar vrijwilligerswerk te hebben gedaan, kreeg de bijstandsontvanger in Nijmegen een premie. Voor dit laatste is inmiddels geen budget meer. De focus ligt nu op verleiden. Volgend jaar hoopt Thomas Kampen te promoveren.

contract, waar hij ook nog eens heel gestresst over was, omdat hij in een fabriek moest werken. Een schrale oogst. De stelling dat vrijwilligerswerk niet loont zou je dus kunnen verdedigen.’ Wat moet er veranderen om wel meer perspectief te bieden op betaald werk? ‘De sociale dienst zou mijns inziens minder een controlerende houding moeten aannemen en veel meer moeten nadenken over hoe je mensen die vrijwilligerswerk doen kunt sturen naar de arbeidsmarkt. Klantmanagers zijn nu te veel bezig met het halen van targets en vullen van vrijwilligersvacatures. Dat levert geen betaalde baan op. Ze zouden veel meer in gesprek moeten gaan met degene in de bijstand: welke nieuwe ervaringen heb je opgedaan binnen het vrijwilligerswerk? Welke nieuwe vaardigheden heb je aangeleerd? Maak samen een plan voor de toekomst. Minder controleren en meer sturen. Nu worden mensen wel verleid tot het doen van vrijwilligerswerk omdat het ze op den duur een betaalde baan zou kunnen opleveren, alleen komt die baan niet. Er zit geen idee achter. Dat leidt alleen maar tot frustratie.’

Moet je het doen van vrijwilligerswerk verplicht stellen onder bijstandsontvangers? ‘Ik vind dat geen goed idee. Het werkt eerder contraproductief. De meeste mensen willen heel graag uit zichzelf iets doen, maar door vrijwilligerswerk verplicht te stellen, ontneem je ze hun motivatie. Veel beter is een gesprek aangaan: wat kun je en wat zou je leuk vinden om te doen? Zo’n gesprek is een stimulerende factor, niet het verplicht stellen van vrijwilligerswerk. Je kunt verplichting hooguit selectief inzetten. Er is altijd een categorie mensen – al ben ik ze niet tegengekomen in mijn onderzoek – die gewoon niet wil werken, maar dat wel zou kunnen. Deze groep zou je kunnen verplichten tot het doen van vrijwilligerswerk. Aan de andere kant zitten vrijwilligersorganisaties helemaal niet op deze groep te wachten. Wat heb je aan mensen die met tegenzin vrijwilligerswerk doen? Ook de NOV – de Nederlandse Organisatie Vrijwilligerswerk – heeft aangegeven moeite te hebben met de term ‘verplicht vrijwilligerswerk’. Het is met elkaar in tegenspraak.’ 7

De houvast van contact Erik Swierstra (57) en Bedo Lubbers (70) spreken om de twee weken met elkaar af. Meestal gaan ze ergens koffie drinken. Eetcafé Oosteroever in Amsterdam Nieuw-West is favoriet. Terwijl Erik praat en Bedo luistert, schijnt de zon uitbundig naar binnen.

‘In mijn eentje ga ik niet zo snel ergens koffie drinken’

Foto: Merlijn Michon 8


‘De sfeer van vertrouwdheid is heel belangrijk’

‘We hebben hier op het terras ook wel een bijeenkomst gehad van de Amsterdamse Vriendendiensten’, zegt Erik, terwijl hij naar buiten wijst. Het terras kijkt uit op de Sloterplas. Een unieke stek in Amsterdam Nieuw-West. ‘De bedoeling was dat je met iedereen ging praten’, vervolgt Erik zijn verhaal, ‘maar dat kon ik niet.’ ‘Nee’, vult Bedo aan, ‘je ging de krant lezen!’ Beiden moeten hardop lachen. ‘Ik verdrink in een groep’, herpakt Erik zich. ‘Voor mij is een sfeer van vertrouwdheid heel belangrijk. Zoals we nu bij elkaar zijn, Bedo en ik, aan onze vaste tafel in ons vaste café. We spreken om de twee weken met elkaar af, altijd op een donderdag. Dat geeft zo’n rust.’ Rust is ook precies wat Bedo hoopt te bieden: ‘Erik is vaak zo opgejaagd. Ik probeer hem bij te brengen dat je ook een dagje niets kunt doen. Niets doen geeft zielerust.’ Niks is zwart-wit Beide heren kennen elkaar nu bijna een jaar. In januari 2013 zijn ze aan elkaar gekoppeld via de Amsterdamse Vriendendiensten. Erik had behoefte aan regelmatig contact. ‘Ik heb wel kennissen, maar die zie ik incidenteel. Van Bedo weet ik dat we elkaar elke twee weken zien. Dat vind ik prettig. Dan weet ik waar ik aan toe ben. In mijn eentje ga ik ook niet zo snel ergens een kop koffie drinken.’ Voor Bedo vormde nieuwsgierigheid een belangrijke drijfveer om zich als maatje aan te melden bij de Amsterdamse Vriendendiensten. ‘Ik ben nieuwsgierig naar andermans levenswijze. Aan de levens van anderen zitten vaak hele fraaie kanten, heb ik ontdekt. Niks is zwart-wit. Er is heel veel grijs. Dat is het mooie van maatje zijn. Wel heb ik in het begin erg moeten wennen aan Erik. Hij is nogal een spraakwaterval. Ik kwam er gewoon niet tussen. Hij stelde ook helemaal geen vragen aan mij. Dat is heel erg verbeterd gelukkig, mede door de Vrijwilligersacademie, waar ik heb geleerd hoe je iemand kunt onderbreken. Nu praten we echt sámen en kun je rustig stellen dat we vrienden zijn geworden. Volgend jaar stopt ons contact via de Amsterdamse Vriendendiensten, maar ik denk zeker dat we elkaar nog zullen opzoeken.’

Uit de bocht Het was een roerig jaar voor Erik. Twee maanden na de eerste ontmoeting tussen Erik en Bedo, overleed Eriks moeder. Dit had een enorme impact in zijn leven. Erik was al jaren eenzaam en woonde om die reden bij zijn moeder in. In maart overleed ze. Eigenlijk heel plotseling. Na een val in huis. Alle structuur in Eriks leven viel weg. ‘Ik kwam in een vacuüm terecht’, vertelt Erik. ‘De zomer was helemaal verschrikkelijk. Toen kwam ook nog eens mijn vrijwilligerswerk voor museum Van Eesteren stil te liggen. Ik deed niets meer en werd depressief. Zonder Bedo zou ik echt uit de bocht gevlogen zijn, maar hij nam me mee. Zelf had ik helemaal niet de energie om dingen te ondernemen. Met Bedo ging ik de stad in. Weet je nog dat we naar de Hermitage gingen...?’ Bedo knikt. ‘Ik ben de dag van te voren zelfs nog gaan googelen naar de Hermitage.’ Bedo wijst naar zijn buurman. ‘Die man weet zo veel. Echt, Erik is een vat vol kennis.’ Opnieuw een lach op het gezicht van beider heren. ‘Dat googelen heb ik trouwens snel afgeleerd’, vervolgt Bedo. ‘In de Hermitage bleek dat Erik toch nog weer meer wist dan ik. Gek word ik van die man. Hij slaat een arm om zijn vriend. ‘Nog koffie?’ Erik kijkt op de klok. ‘Ja, dat kan nog wel.’

Twintig jaar Amsterdamse Vriendendiensten De Amsterdamse Vriendendiensten vormt een onderdeel van De Regenboog Groep en bestaat dit jaar 20 jaar. Het zet zich in voor mensen die vanwege psychiatrische problemen weinig in contact komen met anderen. Eén van de activiteiten is het tot stand brengen van maatjes contact tussen een vrijwilliger en een klant.

9


Op een regenachtige dinsdagmiddag komen de zeven leden van de daklozenband Makom-Mokum, zoals elke dinsdagmiddag in de Kunstsuite van inloophuis Makom bij elkaar. Verónica telt af, Anthony zet in...

De winst van Muziek 10

‘I guess no one said it was going to be easy’, zingt Anthony met Iers accent, ‘no contract was ever signed.’ De track heeft hij zelf geschreven en is favoriet bij alle bandleden. ‘Het heet ‘No Contract’, vertelt Anthony en is een metafoor voor het leven. Voor alle zeven geldt min of meer hetzelfde: het leven gaf ze bij geboorte geen contract mee voor geluk. Anthony bijvoorbeeld heeft vijf jaar op straat geleefd. ‘Mijn huwelijk liep stuk, omdat ik verslaafd was aan alcohol en manisch depressief was. ‘Sinds 2010 krijgt hij medicijnen en gaat het veel beter. Hij kwam terecht bij de Kunstsuite van inloophuis Makom van De Regenboog Groep, waar kunst en muziek wordt gemaakt. Hij ontmoette er Verónica. Een zielsverwant in de muziek met een al even bewogen leven achter de rug. ‘Mijn ouders zijn in 1977 uit Chili naar Nederland gekomen om politieke redenen’, vertelt Verónica. ‘Ik was 17 en kon mijn draai niet vinden in Nederland en ging drugs gebruiken. Dat heb ik zo’n twintig jaar volgehouden. Sinds 2000 ben ik van de drugs af en sinds 2008 kom ik bij Makom. Anthony vroeg of ik zin had om een bandje te beginnen. Makom-Mokum gingen we heten, alias de daklozenband. Ik ben zangeres van beroep. Lang hoefde ik niet na te denken. Kunst brengt rust. Ik zei meteen ‘ja’.’

Begrip

Foto: dp51 Photography Foto: Merlijn Michon

Mirtek komt binnen. ‘Waar zat je man?’, vraagt Anthony, terwijl hij het antwoord eigenlijk al weet (Nog even een biertje drinken op straat). Ook moet Mirtek nog even naar het toilet, en wacht... ook nog even zijn handen wassen. ‘A real diva’, lacht Anthony. ‘Die laten ook altijd op zich wachten.’ Lies bladert ondertussen in haar papieren, die ze voor haar op de grond heeft liggen. Ze is wat onzeker. ‘Ik speel altijd vanaf papier, en hier doen ze alles op gevoel’, lacht ze achter haar rode accordeon met voor zich een

dikke map bladmuziek. ‘Een C...?’ vraagt ze aan Verónica, die de muzikaal leider is van de groep. Verónica knikt. ‘Een C en dan een D’, vult Jacques aan. Jacques komt uit Frankrijk en voelt zich binnen de band compleet senang. Hij speelt dwarsfluit en schrijft ook muziek. ‘Dans Amsterdam’ bijvoorbeeld. ‘Dat nummer heb ik in een droom geschreven’, zegt hij, ‘zowel de muziek als de tekst. Ik werd wakker en het was er...’ Ook Kim zit klaar. Achter haar knalgele zonnebril zet ze haar trompet – een Besson – aan haar mond. ‘Ik noem me sinds vandaag Kim Besson’, zegt ze, ‘naar mijn trompet. Dat heb ik zonet besloten.’ Kim voelt zich zeer vereerd dat ze mee mag doen in de band. Ook haar leven ging niet over rozen: drugs, dakloos, done it, did it. Intussen gaat het een stuk beter met haar, al heeft ze nog wel last van plankenkoorts. ‘Maar de jongens slepen me er doorheen. Het is zo’n harmonieuze band. Iedereen heeft wel wat, weet je... en ook al val je terug in de drugs, dan begrijpen ze je. Muziek is trouwens mijn nieuwe drug. Echt, muziek maken is zo te gek.’

Dans Amsterdam Dans

Intussen is ook Gijs, de bassist, aangeschoven. Niet veel later vult de ruimte zich met muziek, die het midden houdt tussen Shaffy en Brel. Alles loopt, alles stroomt. ‘Dans Amsterdam Dans’, zingen alle zeven: het door Jacques ‘gedroomde’ liedje. Anthony geeft hem een knipoog tijdens het spelen, zoals je bandleden onderling wel vaker ziet doen. Verónica knikt naar Lies... ‘een A’, souffleert ze. Mirtek zet hoog in met zijn blokfuit en improviseert virtuoos. Met recht een diva. Vraag: waarom is deze band nog niet ontdekt door De Wereld Draait Door? ‘We zijn wel met een cd bezig...’, vertelt Anthony. ‘Ik zou het in eigen beheer uitbrengen’, tipt Ronald, geen bandlid maar wel een muzikant die ook in de Kunstsuite aanwezig is. ‘Met iTunes kun je veel meer verdienen.’ Goede laatste vraag. De Meeleven gaat dit keer over zelfredzaamheid. Levert het maken van muziek nog wat op? Het maken van muziek levert van alles op, zo blijkt: rust, troost, plezier. Dus ja, is unaniem het antwoord: ze kunnen ervan leven! 11

Vanaf 6 december, de dag dat de Amsterdamse Bijenkorf 35.000 fonkelende lichtjes ontsteekt, gaan de gidsen – allemaal ex-daklozen – van Amsterdam Underground op stap voor een speciale kerstwanRainbow Popcorn deling. De lekkerste popcorn ter wereld. Van biologische Amsterdam Underground is inmiddels een begrip ingrediënten gemaakt en verkocht op evenin Amsterdam. Met een ex-dakloze gaat u op stap ementen, festivals en in parken in Amsterdam. en hoort u hoe de Zeedijk ooit een no-go area was, Door ex-daklozen, vanuit een mobiele popcorn- waar je als verslaafde at en sliep (als je dat al deed), fabriek, ontworpen door de bekende vormgever hoe je je drugs bij elkaar scoorde en vooral : hoe je Peter van der Jagt en bekostigd door overleefde in een dog-eat-dog onderwereld waarin je crowdfunding. Hoe 2014 kun je zijn! minder waard was dan een vlieg aan de muur. Dit jaar doen we iets extra’s. U kunt voor groepen tot maximaal 10 personen een kerstwandeling maken. U krijgt een speciaal kerstverhaal van de gids, een kaars, een drankje en de tour is extra feestelijk aangekleed. Kosten: 25 euro per persoon. Amsterdam Underground is de enige nietcommerciële aanbieder van stadswandelingen ‘Nu er flink bezuinigd wordt op dagbesteding, met (ex)-daklozen proberen we met De Regenboog Groep sociale in Amsterdam. firma’s op te richten om mensen met een grote We draaien geheel afstand tot de arbeidsmarkt toch die belangrijke op vrijwilligers. stap naar de samenleving te laten maken’, zegt Van uw bijdrage Sander Egas, die vanuit De Regenboog Groep bij betalen we de giddit unieke project betrokken is. Over John Altsen. Wat overblijft man wil hij ook nog iets kwijt. ‘John Altman is steken we in onze een man met een missie. De missie om de liefde inloop-huizen. te verspreiden. Nadat hij dit eerder al met koekjes Voornamelijk in en wijn deed, is het nu de beurt aan popcorn: de maaltijdvoorRainbow Popcorn.’ ziening in de winter. Of we geven de gidsen een Medio maart zal de eerste mobiele popcornmooi paar nieuwe schoenen. De kerstwandeling fabriek van John Altman in de stad opduiken, kan geboekt worden van 6 december tot en met 6 daarna zal het project worden uitgerold naar de januari. Meer informatie vindt u op onze site. Uitmarkt, de Parade, het grachtenfestival en het Klik op: Over het IJ festival. O ja, u kunt de kar – ofwel de www.amsterdamunderground.org/kersttour mobiele popcornfabriek – ook reserveren voor een bedrijfsfeest. Lekker hip!

Actueel

Amsterdam Underground biedt speciale kerstwandelingen

Verhalen van de straat

Leuk, die speciale etalage van de Bijenkorf met kerst, maar hoe vier je eigenlijk kerst als je dakloos bent? Slapen onder een deken van engelenhaar. Schrijf u in voor de verhalen van de straat tijdens een speciale kerstwandeling van Amsterdam Underground. 12

Nieuw project voor kinderen

Bijdehand

Circa 61.000 kinderen verkeren in Nederland in een sociaal isolement, zo blijkt uit het rapport ‘Sociale uitsluiting bij kinderen’, uitgevoerd door het Sociaal Cultureel Planbureau. Het niet kunnen deelnemen aan sport, culturele en recreatieve activiteiten heeft een negatief effect op de sociale, emotionele, cognitieve en lichamelijke ontwikkeling van het kind. Het project Bijdehand, dat sinds november van dit jaar is gestart door De Regenboog

Groep, is een nieuw maatjesproject dat zich richt op deze doelgroep. Een maatje neemt kinderen in de leeftijd van 9 tot 12 jaar letterlijk bij de hand om ze uit hun sociale isolement te halen. Met elkaar doen ze mee aan activiteiten die in de buurt van het kind worden aangeboden door sportclubs, bibliotheken en buurthuizen. De maatjes zijn jongeren die zich door het geringe leeftijdsverschil goed kunnen verplaatsen in de belevingswereld van de kinderen en kunnen fungeren als rolmodel.

Ook De Regenboog Groep gaat over op IBAN

Iedereen in Nederland krijgt verplicht vanaf 2014 een langer rekeningnummer: de IBAN (International Bank Account Number). Dat geldt ook voor De Regenboog Groep. Ons IBAN is: NL21INGB 0000008081 Wilt u via internetbankieren geld aan ons overmaken? Dat is nog steeds heel eenvoudig. Ons huidige rekeningnummer kunt u tot 1 februari 2014* invoeren in Internet Bankieren. Ons nummer wordt dan automatisch omgezet naar IBAN. Na 1 februari moet u zelf de IBAN invoeren in uw internetbankieren. Uiteraard kunt u ook nu al ons IBAN gebruiken. Het is dus slim om nu alvast ons IBAN op te slaan in uw adresboek. Incasseren vindt plaats in de laatste week van de maand. Wat verandert er verder voor u?

Oproep Verhuisd? Nieuw mailadres? Om ons adressenbestand upto-date te maken, roepen wij al onze donateurs op zijn of haar gegevens (naam, volledige huisadres en mailadres) te mailen naar: [email protected] Acceptgiro We sturen altijd een acceptgiro mee met de Meeleven, zodat ook de lezers die geen donateur zijn aan onze projecten kunnen doneren. Volg ons op Facebook en Twitter en blijf op de hoogte van het laatste nieuws over De Regenboog Groep De Regenboog Groep Amsterdam @Regenboog020

Colofon Meeleven wordt vier keer per jaar uitgegeven door De Regenboog Groep. ISSN 13840607 Hoofdredactie Jasperine Schupp Tekst Nicolline van der Spek Correcties Rob Rand Fotografie QuintalleNix Merlijn Michon Ontwerp Bourne Design Druk Drukkerij Schuttersmagazijn Abonnement Een abonnement op Meeleven is gratis. Een acceptgiro en machtigingskaart worden vrijblijvend meegestuurd. Voor opgave van adreswijzigingen of voor het minder vaak ontvangen van de Meeleven, kunt u terecht bij bovenstaand redactie-adres. Overname van artikelen is toegestaan, mits de redactie wordt ingelicht. Giften, legaten etc.: ING 8081 t.n.v. De Regenboog Groep, te Amsterdam. Publicaties De Regenboog Groep heeft een reeks publicaties over drugs, verslaving en het werk van De Regenboog Groep. Ook schilderijen, kaarsen, sieraden en ansichtkaarten, vervaardigd door onze bezoekers, kunnen worden besteld. Voor meer informatie of bestellingen: bel 020-5317600, of bestel via [email protected]

Acceptgiro • De acceptgiro wordt ook aangepast aan IBAN. Wij versturen al IBAN acceptgiro’s sinds de vorige Meeleven. • Op de IBAN acceptgiro kunt u alleen uw IBAN invullen. • Tot uiterlijk 1 februari 2014 kunt u voor een donatie nog de oude acceptgiro gebruiken. Maar als u een toezegging of machtiging afgeeft dan kan dit vanaf heden alleen nog maar via IBAN goedgekeurde accept giro of toezeggingskaart. Mocht u vragen hebben, kijk dan op www.deregenboog.org/sepa.

13

Meeleven, Meeleven,december december2013 2013

Goed besteed geld De Regenboog Groep is voor een groot deel afhankelijk van donateurs. Wat doen we eigenlijk met uw geld? Behalve aan grote projecten als Buddyzorg wordt uw geld besteed aan hele praktische zaken. Dat kan van alles zijn. Zo werd alleenstaande moeder Tamara Silvester (31) met haar twee kinderen getrakteerd op een dagje Artis.

gaat ze elke week naar de voedselbank. Rondkomen kan ze al jaren niet. Sinds het overlijden van haar dochtertje kampt Tamara met torenhoge schulden.

Schulden ‘Mijn dochtertje is in 2005 geboren. Ze bleek ernstige hartproblemen te hebben en heeft maar 13 dagen mogen leven. Dan stort je wereld in. Het wordt al bijna donker als Tamara met Ik had ook helemaal geen uitvaartverzekering. haar twee kinderen komt aanlopen. Ze woont De kosten heb ik betaald via een lening. Uiteinin Tuindorp Oostzaan. Een buurt met kleine delijk ben ik ook van die lening gaan leven, huisjes. ‘Knus’ in makelaarstermen. ‘Krap’ komt omdat mijn oude werkgever me ontsloeg en geen dichter bij de werkelijkheid. Binnen gaan eerst zwangerschapsverlof uitkeerde. Mijn schulden de jassen uit, daarna wordt de tv aangezet: liepen op. Helemaal toen het mis ging met de Nickelodeon Junior. Jurvenio (6) en Jimairo (2) – belasting. Ik werk vier dagen per week. Mijn Tamara’s kinderen van twee verschillende vaders kinderen gaan naar de kinderopvang. Dat kost – gaan ervoor zitten. Ze krijgen allebei een zakje 2200 euro per maand. Zoveel verdien ik niet snoepjes, maar als Jimairo een snoepje afpakt eens! Gelukkig krijg je in mijn geval veel van de van zijn oudere broer, gaat het mis. Er volgt een belasting terug. Althans, dat dacht ik. In 2007 knap staaltje opvoeding. Jimairo wordt door en 2008 ging het goed, maar over het jaar 2009 Tamara op rustige toon naar de gang gedirigeerd kreeg ik ineens te horen dat ik 15.000 euro moest waar hij even moet nadenken over zijn gedrag. terugbetalen. Nog altijd krijg ik niets terug van ‘Ik heb natuurlijk een pedagogische achtergrond’, de belasting, terwijl mijn kinderen wel naar de verklaart ze haar kalme optreden. De alleenopvang gaan. In het begin schaamde ik me heel staande moeder werkt vier dagen per week in de erg voor mijn schulden. Ik vertelde het aan niekinderopvang. Ze heeft een prima salaris. Toch mand. Zelfs mijn moeder wist er niets van. Tot 14

Foto: Merlijn Michon

ik een brief kreeg van een geplande huisuitzetting. Ik had vier maanden geen huur betaald. Toen heb ik aan de bel getrokken bij Maatschappelijk Werk. Je komt er niet alleen uit. Het wordt alleen maar erger als je er niet over praat. Intussen is Tamara ook gekoppeld aan een coach van Vonk. Vonk is een onderdeel van De Regenboog Groep en zet vrijwilligers in om praktische, emotionele en sociale ondersteuning te bieden aan mensen met financiële problemen. ‘Mijn coach komt elke week. Samen zijn we bezig om de kinderopvang goed te regelen bij de belasting. Ik heb haar echt nodig, merk ik, want mijn hoofd loopt om. Zij houdt me bij de les en is heel streng voor me. Als ik wil afbellen, zegt ze: zo komen we niet verder. Al ben je moe, we moeten door.’ Artis Jimairo mag weer terug van de gang en naast zijn broer op de bank gaan zitten. Hij wil nog

een snoepje, maar dat mag niet, want ze gaan zo eten. Bij oma. ‘We eten elke avond bij mijn moeder’, zegt Tamara. Ze moet rondkomen van 75 euro per week. ‘Door bij mijn moeder te eten, bespaar ik op de boodschappen.’ Ook gaat ze wekelijks naar de voedselbank. Vanmiddag is ze ook weer geweest. Ze heeft een uur in de rij gestaan. Een blik in haar boodschappenkar die nog onuitgepakt in de keuken staat, vertelt het hele verhaal: vier komkommers, twee doosjes trostomaten, een flesje Spa Blauw, twee vegaburgers, wat sinaasappels, twee broden, twee zakjes groenten en een doosje druiven (beschimmeld). Het is niet veel maar Tamara prijst zich gelukkig met haar moeder, die om de hoek woont. Ze klaagt niet. Integendeel. ‘Jongens, laat de foto eens zien van ons dagje Artis.’ In september is ze met zes andere gezinnen getrakteerd op een dagje Artis. ‘Kijk’, zegt Jurvenio, ‘hier sta ik, met dat ijsje.’ Een particuliere gift van Vonk. 15

De stelling van Amsterdam Jan Derksen, hoogleraar Klinische Psychologie aan de Radboud Universiteit van Nijmegen vindt dat de overheid met haar roep om zelfredzaamheid te weinig oog heeft voor mensen met een zwakke emotionele en cognitieve intelligentie.

Zelfredzaamheid is een teken van afnemende tolerantie jegens kwetsbaren

‘De focus ligt in de huidige samenleving op het ontwikkelen van je talenten, op het hebben van succes en het pakken van kansen. Het liefst ziet Rutte dat we allemaal ondernemer zijn. Zelfredzaam zijn, daar draait het om. Wat mij opvalt en tegelijkertijd zorgen baart, is dat er binnen deze visie weinig tot geen oog lijkt te zijn voor mensen met een zwakke cognitieve en emotionele intelligentie. Vijftien procent van de Nederlanders heeft een IQ van onder de 85. Dan praat je over zo’n anderhalf miljoen Nederlanders. Dit zijn mensen die je volgens mij als samenleving eigenlijk altijd in meer of mindere mate zult moeten helpen. Vroeger hadden deze mensen een beschermde plek in de maatschappij, maar door individualise16

ring, digitalisering, ontzuiling en ontkerking is iedereen meer en meer op zichzelf aangewezen. Helaas is niet iedereen in het bezit van de sociale vaardigheden die nodig zijn om jezelf staande te houden. Mensen met een lager IQ hebben bijvoorbeeld moeite zich goed uit te drukken. Ook zijn ze minder goed in staat hun zaken te regelen, zoals het aanvragen van kinderbijslag of het vinden van de juiste ziektekostenverzekeraar. De overheid gaat er vanuit dat we dit allemaal zomaar kunnen. Zijn we niet allemaal kritische consumenten? We moeten zelf op zoek naar de best mogelijke hulp via internet, we moeten overweg kunnen met digicodes, pincodes en ga zo maar door. Het stressgehalte is nog nooit zo hoog geweest. Ik verbaas me zeer over het gemak waarmee in de publieke opinie de term ‘zelfredzaamheid’ gebruikt wordt. De wijze waarop dat gebeurt, getuigt van een afnemende tolerantie jegens kwetsbaren. Die verharding is al langer aan de gang. Sinds Pim Fortuyn. We focussen op winnaars, niet op verliezers. Het gevolg is dat grote groepen mensen afhaken. Ze kunnen het tempo niet meer bijbenen. Ze raken geïsoleerd van de samenleving. Om marginalisering te voorkomen is mijn stelling dat je je binnen de politiek niet op de mensen moet concentreren die het toch wel redden, maar juist op de kwetsbaren in de samenleving. Door te focussen op zelfredzaamheid, sluit je een grote groep mensen uit van deelname aan de samenleving. Niet alleen vind ik dat niet passen in een rijk en beschaafd land, het heeft ook vergaande gevolgen. Depressie en verslaving liggen op de loer, maar ook kan deze groep gemakkelijk gaan radicaliseren. Het onderbuikgevoel gaat prevaleren. De politiek? Dat zijn een stelletje zakkenvullers!’

Meeleven, december 2013

Recommend Documents