Het Direct Belanghebbenden Overleg sprak over: . Sociaal plan . Leefstijlen en woonmilieus . Groen,water en openbare ruimte . Aandeel sociale huisvesting, aandeel sloop/nieuwbouw Flatgesprekken Van elk bouwblok in de Poptahof zijn de bewoners uitgenodigd voor een ‘flatgesprek’. Deze laagdrempelige overleggen en inventarisaties richtten zich vooral op het Beheerplan, maar leverden ook reacties voor het Masterplan op. Huurdersvereniging en bewonerscommissie Ook de Huurdersvereniging en bewonerscommissie hebben hun bijdrage aan het proces geleverd; zij waren goed vertegenwoordigd bij de verschillende overleggen. Overige bijeenkomsten Dit betrof onder meer de bijeenkomst voor de Turkse bewoners, die naast vragen ook reacties opleverde. Spijtig was dat ook na herhaald aandringen (onder meer per brief) er geen behoefte bleek te bestaan aan een aparte bijeenkomst voor de winkeliers. Website Via de website werden bezoekers nadrukkelijk uitgenodigd om per mail te reageren op de plannen. Vrienden van de Poptahof Dit bestond uit een gezelschap van professionals van verschillende disciplines, die via drie thematische bijeenkomsten de uitgangspunten van het Ontwerp-Masterplan kritisch tegen het licht hielden. Naast de Vrienden boog ook een discussiegroep van het Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting (NIROV) zich over de plannen. Ook nam de Technische Universiteit (TU) het initiatief om een summercourse aan de Poptahof te wijden. De Vrienden van de Poptahof spraken over: . Multicultureel wonen . Transformatie van de gebouwen . De Poptahof binnen het Delftse (aan de hand van de Woonvisie Delft) Commissie Duurzamheid De commissie Duurzaamheid van de gemeente Delft besprak het Ontwerp-Masterplan begin 2002 en vroeg extra aandacht voor het volgende: . onderbouwing en financiële plaatje van het voorgestelde gevarieerdere woningaanbod; . leefbaarheid en sociale veiligheid tijdens de vernieuwingsoperatie; . communicatie met bewoners; . betrokkenheid van de organisaties in de Poptahof bij het opbouwwerk; . verschillende vormen van ‘maatschappelijk gebonden eigendom’ (dat is het principe dat huurders met korting hun woning kunnen kopen, waarbij de woningcorporatie recht heeft op een deel van de opbrengst als ze hem later weer verkopen); . tussentijdse evaluatie en eventuele aanpassingen tijdens de vernieuwingsoperatie; . terugkeerwensen van bewoners en hoe omgaan met voorrang voor diverse groepen. Kinderactiviteiten Om de kinderen bij de vernieuwing te betrekken organiseerde de basisschool een lesproject, waarvoor de kinderen van groep 8 interviews hielden en een maquette maakten.
10
/
MEEDENKEN OVER DE POPTAHOF
N.B: een aardig detail dat de betrokkenheid bij de eigen buurt illustreert is dat bedrijven en instellingen veelal ruimte boden om activiteiten te organiseren. Zo vond de inloopmarkt plaats in het winkelcentrum, terwijl het ouderencentrum, de school en het buurtcentrum zeer gastvrij hun deuren openden voor andere bijeenkomsten, zoals het Direct Belanghebbenden Overleg. Schematisch laten de resultaten van de eerste helft van 2002 zich als volgt weergeven:
interactie
middel
Middel
* **
Gesprek sleutelpersonen Nieuwbrieven Inloopmarkt Presentaties Aandacht in lokale media Website
Bereik / oplage aantal deelnemers 10 1200 550 50 * 2315
Aantal malen plaatsgevonden 1 5 1 2 ruim 30 permanent
Inloopmarkt Wijkpost Flatgesprekken Direct Belanghebbenden Overleg Overige bijeenkomsten Website Vrienden v/d Poptahof Overige bijeenkomsten profes. Kinderactiviteiten
Aantal deelnemers zie boven n.v.t. 150 60 50 zie boven 45 60 30
Reacties** 30 30 * * * 27 * * 30
Totaal deelnemers of infomomenten 10 6000 550 100 * 2315
Valt niet te kwantificeren in getallen, de huis-aan-huis-media van Delft bereiken bijv. 50000 huishoudens. Wanneer relevant zijn totalen bij meerdere bijeenkomsten genomen.
TIPS OVER DE PARTICIPATIE VAN BEWONERS • Probeer bewoners vóór, tijdens én na de vernieuwing te betrekken. • Start met een voorbeeldproject, waarin bewoners kunnen participeren. Probeer de verantwoordelijkheid voor de eigen leefomgeving terug te leggen bij de bewoners in plaats van bij Delftwonen en gemeente. • Kijk naar de mogelijkheid van het zogeheten Kredietsysteem van corporatie De Woonplaats, waarbij bewonersgedrag kan leiden tot huuraanpassingen. • Schep vooraf niet te hoge verwachtingen bij de bewoners; dit leidt tot teleurstellingen. • Door het uitgeven van wijkaandelen kun je de betrokkenheid van bewoners versterken. • Door meerdere maquettes / voorstellen te maken, bied je de bewoners keuzemogelijkheden
...Ideeënboek
11
HST 2 WAAROM VERNIEUWEN WE DE POPTAHOF?
ONTWERP MASTERPLAN
In het Ontwerp-Masterplan wordt geanalyseerd wat de problemen en kansen zijn van de Poptahof. De conclusie hiervan is dat een deel van de problemen zich weliswaar op beheersmatig vlak voordoet, maar dat de aanpak hiervan alleen geen oplossing zal geven voor de wijk. Het streven is namelijk om van de Poptahof een aantrekkelijke woonwijk in Delft te maken, waar bewoners graag willen wonen. Het huidig woningaanbod, de stedenbouwkundige opzet van de wijk en de kwaliteit van de openbare ruimte zullen daarvoor aangepast moeten worden. Het Ontwerp-Masterplan doet voorstellen hoe de Poptahof op deze onderdelen vernieuwd kan worden. Daarvoor worden kansen gezien. Dit zijn met name de centrale ligging van de wijk, de goede bereikbaarheid, het reeds aanwezige voorzieningenaanbod en de mogelijkheid om in de randen van de wijk nieuwbouw toe te voegen.
Binnenstad
Poptahof Voorhof
Poptahof in omgeving
Faseringsvoorstel
In het Ontwerp-Masterplan wordt gekozen voor een gefaseerde aanpak. De vernieuwing van de Poptahof is een grootschalige en ingewikkelde operatie. Daar komt bij dat een ambitieus toekomstperspectief niet van vandaag op morgen wordt gerealiseerd. In het Ontwerp-Masterplan worden daarom vijf fases voorgesteld die zich uitstrekken over een periode van 10 jaar.
12
/
MEEDENKEN OVER DE POPTAHOF
REACTIES
Op verschillende bijeenkomsten van de Vrienden van de Poptahof is gesproken over waarom de Poptahof vernieuwd zou moeten worden. De meningen waren hier verdeeld. Bij de bewonersbijeenkomsten (flatgesprekken en het Direct Belanghebbenden Overleg) werd al snel duidelijk dat het ingrijpend vernieuwen van de Poptahof op zich breed wordt ondersteund. A WELLICHT IS HET VOLDOENDE ALS ENKELE PROBLEMEN WORDEN OPGELOST . De doorstroming lijkt niet zo extreem hoog. . De voorzieningen zijn een sterk punt; de overlast van enkele voorzieningen, met name van de winkels, is wellicht eenvoudig op te lossen. . Pak vooral de problemen aan rond de dode plinten, de liften, de entrees en het parkeren. B HET IS VOORAL EEN IMAGO-KWESTIE . Wellicht strookt het imago niet met de werkelijkheid. . Boek snel een zichtbaar resultaat met een nogal rigoureuze ingreep. Dit kan zoveel positieve aandacht genereren dat het imago sterk verbetert. Dan kan altijd nog worden bekeken of verder ingrijpen wel nodig is. C RIGOREUS INGRIJPEN IS NODIG . De woningen zijn te klein en voldoen niet aan de (toekomstige) markt. . De openbare ruimte is sterk versnipperd door de infrastructuur, wat de ruimte ‘van niemand’ maakt en het beheer ervan dus lastig maakt. . Problemen oplossen levert ad hoc beleid op. . Er is weliswaar nu weinig urgentie (veel naoorlogse wijken zijn juist behoorlijk rendabel voor corporaties), maar als je nu niets doet, sta je over tien jaar met lege handen. . Nu is het goede moment. De ontwikkelingen rond de Spoorzone vormen een kans die je niet mag laten lopen. D DEELS BEGRIP VAN BEWONERS Van de bewoners vindt vrijwel iedereen ingrijpen nodig en velen zien in dat dit verder moet gaan dan een beter beheer. Dit geldt echter niet voor de laagbouwwoningen: in de ogen van de bewoners kunnen deze worden gehandhaafd.
...Ideeënboek
13
HST 3 VOOR WIE VERNIEUWEN WE DE POPTAHOF?
ONTWERP MASTERPLAN
Het Ontwerp-Masterplan stelt dat in de Poptahof veel dezelfde typen woningen staan in een omgeving die ook veel van hetzelfde biedt. Dit sluit niet meer aan bij wat mensen willen. Niet iedereen wil op dezelfde manier wonen en mensen hebben steeds meer mogelijkheden om hun woonwensen te realiseren. Daarom wordt in het Ontwerp-Masterplan rekening gehouden met de leefstijlen van mensen. Het Ontwerp-Masterplan ziet in de vernieuwde Poptahof met name kansen voor de volgende leefstijlen: De wooneconoom Wooneconomen hechten aan goedkope woonruimte. Soms noodgedwongen, soms omdat ze liever meer geld besteden aan andere activiteiten dan wonen. De stedeling Stedelingen wonen in de nabijheid van ‘stedelijk leven’. Voor een deel bestaat deze groep uit stedelingen die nogal internationaal georiënteerd zijn. Een deel bestaat ook uit ouderen die terugkeren naar de stad. De dorpeling Dorpelingen zoeken vooral sociale samenhang, gebaseerd op gemeenschappelijke interesses en directe nabijheid. De comfortwoner Comfortwoners willen voorzieningen en veiligheid. Comfortwoners zijn zowel ouderen als drukbezette, deels internationaal georiënteerde, grote stadbewoners. De netwerker Netwerkers zijn ongebonden. De stad is een toevallige en tijdelijke vestigingsplaats. Bij het kiezen van een woonplaats laat de netwerker zich sterk leiden door de positie ten opzichte van de andere grote steden in Nederland. In het Ontwerp-Masterplan wordt onderscheid gemaakt tussen de huidige bewoners van de Poptahof en nieuwe bewoners. Het woningbouwprogramma moet zich volgens het Ontwerp-Masterplan op beide categorieën richten: 60% van woningen moet betaalbaar blijven, waarvan 40% huur en 20% koop, en 40% wordt duurder. Het Ontwerp-Masterplan stelt dat de komst van andere inkomensgroepen de diversiteit in de wijk vergroot. Daarnaast maken de duurdere woningen het financieel mogelijk om goedkope woningen te renoveren of te vervangen door nieuwbouw. Het Ontwerp-Masterplan stelt verder voor om de aanwezige woningen geschikter te maken voor de huidige gezinnen met lage inkomens, maar ook om nieuwe woningen voor deze bewoners toe te voegen. In de bestaande flats moet ruimte komen voor oudere stedelingen (seniorenwoningen, goedkope en middeldure huur) en jongere stedelingen (starters, goedkope koop en huur). Een belangrijke nieuwe doelgroep ziet het Ontwerp-Masterplan in comfortwoners, met name dure huur en koop voor senioren en ‘emptynesters’ (mensen van middelbare leeftijd van wie de kinderen het huis uit zijn), netwerkers (huur-appartementen in het duurdere segment) en stedelingen met een hoger inkomen (stadswoningen, grondgebonden, dure koop).
14
/
MEEDENKEN OVER DE POPTAHOF
REACTIES
Bij de tweede bijeenkomst van het Direct Belanghebbenden Overleg hebben bewoners gesproken over wie er in de vernieuwde Poptahof zouden moeten wonen. Ook de Vrienden van de Poptahof kwamen tijdens de verschillende bijeenkomsten met suggesties, merendeels gebaseerd op ervaringen die elders zijn opgedaan met de vernieuwing van na-oorlogse wijken. A VOOR DE HUIDIGE BEWONERS . Landelijk gezien maakt slechts 30% van de bewoners gebruik van huursubsidie. Dit zou betekenen dat 70% van de bewoners ofwel goed ofwel te goedkoop zit. Dit biedt kansen voor de doorstroming. . Benoem de sociale doelgroepen duidelijker. Deze kunnen immers onderling sterk verschillen in leefstijl. . Delftwonen moet kijken naar de verhuurbaarheid op langere termijn. Dat wil zeggen: enerzijds voor de huidige bewoners, die dan wel andere wensen zullen hebben, en anderzijds ook voor nieuwe bewoners. Stem de ontwikkelingen daarom af op de woningmarkt op de langere termijn. . Ouderen vormen een belangrijke doelgroep. Zij zijn nu al sterk vertegenwoordigd en willen graag in de Poptahof blijven, maar hebben wel wensen voor hun nieuwe woning. De aanwezigheid en nabijheid van veel voorzieningen vormen een goede basis voor een aantrekkelijk leefmilieu voor ouderen. . Veel bewoners willen graag terug, zo blijkt uit zowel Direct Belanghebbenden Overleg als inloopmarkt en andere reacties. Wel hebben ze veel wensen voor hun nieuwe of vernieuwde woning. B VOOR DE NIEUWE BEWONERS . Tijdens de bijeenkomsten van het Direct Belanghebbenden Overleg gaven bewoners aan dat de Poptahof naast de huidige bewoners ook nieuwe doelgroepen kan gebruiken. . Autobezitters. De Poptahof is wellicht te positioneren als een wijk die bij uitstek geschikt is voor de autobezitter, gezien de ligging van de wijk. . Empty-nesters. De Poptahof biedt hen een rustige ‘oase’ in een stedelijke omgeving met veel voorzieningen, cultuur en de historische binnenstad op loopafstand. . Jongeren en pas afgestudeerden. Deze groep wil graag gemakkelijk en centraal, maar ook zelfstandig wonen. Een goede plek zou zijn boven het drukkere winkelcentrum aan de zuidzijde. . Hoge inkomens. Een overweging is in de Poptahof vooral duurdere woningen te realiseren en de sociale huisvesting in Delft Zuid onder te brengen. . Vanuit de basisschool wordt gepleit voor het aantrekken van nieuwe gezinnen met kinderen, of startende gezinnen. . Beantwoord de vraag ‘voor wie doen we het’ op een hoger schaalniveau: kijk niet alleen wat in de Poptahof zou passen, maar ook waar de stad Delft behoefte aan heeft. . De woningen kunnen meer gelabeld worden. Doe meer aan marketing om gerichter doelgroepen te werven. Volgens een Vriend van de Potpahof kun je als corporatie een hoeveelheid klanteninformatie gaan opbouwen waar een autofabrikant jaloers op zou worden.
...Ideeënboek
15
C LEEFSTIJLEN . In de vernieuwde Poptahof zal vooral ruimte zijn voor de wooneconoom, stedeling en dorpeling. Aan de Papsouwselaan kunnen nieuwe appartementen voor comfortwoners gebouwd worden. . De vernieuwde Poptahof biedt ruimte voor een breed scala aan doelgroepen die goed bereikbaar in de stad willen wonen. Voor een deel zijn dit huidige bewoners, te scharen onder de leefstijlen wooneconoom en dorpeling. Stedelingen, comfortwoners en netwerkers zijn nieuwe leefstijlen waar de Poptahof een geschikte locatie voor is. D ENKELE SUGGESTIES VOOR ZOWEL HUIDIGE ALS NIEUWE BEWONERS . Door koopwoningen te bouwen kun je mensen meer betrekken bij hun leefomgeving en hen prikkelen mee te denken. . Biedt een aantal mensen de mogelijkheid om zelf hun woning af te bouwen. Dit zal wel binnen bepaalde grenzen moeten, want de woning is onderdeel van een heel bouwblok (complex). Dit "individueel opdrachtgeverschap in complexvorm" biedt een cultuur / identiteit die in de Poptahof wenselijk zou kunnen zijn.
• • • •
• • • • •
•
WENSEN VAN BEWONERS VOOR HET SOCIAAL PLAN POPTAHOF Graag 100% terugkeergarantie. Graag urgentie bij het vinden van een vervangende woning. Graag korting voor huidige bewoners bij de aanschaf van een koopwoning in de Poptahof. Zorg er bij de toewijzing van tijdelijke verhuur voor dat er geen hele verdiepingen of complexen ontstaan waar maar één type bewoner woont. Voor de leefbaarheid lijkt het bijvoorbeeld niet verstandig om één verdieping helemaal aan studenten toe te wijzen. Gebruik de tijdelijke verhuur om docenten van de basisschool aan een tijdelijk onderkomen te helpen. Aandacht voor het halen en brengen van schoolkinderen als ze tijdelijk verder van school komen te wonen. Extra aandacht voor de begeleiding van senioren. Gebruik de Artemisflat voor de tijdelijke of definitieve herhuisvesting. De tegemoetkoming in de verhuiskosten is nu voor mensen die voor de vernieuwing hun huis uit moeten. Geef een tegemoetkoming aan mensen die eerder al vrijwillig vertrekken. Je zou de hoogte van de tegemoetkoming kunnen koppelen aan de termijn die nog resteert voorafgaand aan de sloop. Laat de hoogte van de tegemoetkoming variëren, naar gelang het aantal kamers dat een woning heeft. Iemand met een vierkamerwoning maakt immers meer kosten dan iemand met een tweekamerwoning.
16
/
MEEDENKEN OVER DE POPTAHOF
...Ideeënboek
17
HST 4 WAT GAAN WE DOEN: SLOPEN OF RENOVEREN?
ONTWERP MASTERPLAN
Eén van de belangrijkste keuzes die het Ontwerp-Masterplan maakt is behoud van de hoogbouwflats en sloop van de eengezinswoningen en portiek-etagewoningen. Het Ontwerp-Masterplan stelt dat selectieve sloop-nieuwbouw van een deel van de huidige woningen en winkels onontkoombaar is. Alleen zo kan de integratie van wonen, werken en winkelen, een aantrekkelijk stadspark en een meer gedifferentieerd woningaanbod worden bereikt. Het Ontwerp-Masterplan concludeert dat alléén ‘bouwen voor de buurt’ niet mogelijk is. Het aandeel sociale sector na toevoeging van nieuwbouw en gedeeltelijke samenvoeging kan maximaal 60% zijn. Om voldoende omvang van de sociale voorraad te houden moet de hoogbouw wel blijven staan. Handhaving van de hoogbouw heeft consequenties voor het woonmilieu in de Poptahof, stelt het OntwerpMasterplan. De hoogbouw in relatie tot de nabijheid van het centrum en de spoorzône, noopt tot de doorontwikkeling van een echt stedelijk milieu met meer stedelijke voorzieningen, levendigheid en meer menging van diverse typen stedelingen.
18
/
MEEDENKEN OVER DE POPTAHOF
