Medische technologie & life sciences. Zorginnovaties

Medische technologie & life sciences

Zorginnovaties

Dit is een uitgave van het projectteam van Innovatie Zuid. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt met financiële steun uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling in het kader van OP-Zuid.

www.innovatiezuid.nl

Colofon

Innovatie Zuid April 2014 Thema Medische technologie en life sciences: Zorginnovaties Tekst Inge Heuff, www.heuffschrijft.nl Samengesteld door Brabantse Ontwikkelings Maatschappij, Wendy Persoon Eindredactie Hans van Eerden, Van Eerden Tekst In opdracht van Brabantse Ontwikkelings Maatschappij NV Economische Impuls Zeeland NV Industriebank LIOF Kamer van Koophandel Contactpersoon Brabantse Ontwikkelings Maatschappij Wendy Persoon, [email protected] Concept en grafisch ontwerp Something New Djordi Luymes en Marc Buijs www.something-new.nl Oplage 150 exemplaren Rechten De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor enige eventueel geleden schade door foutieve vermelding in deze roadmap. © Copyright 2014, BOM. Niets aan deze uitgave mag worden overgenomen in welke vorm dan ook zonder nadrukkelijke toestemming van de uitgever. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt met financiële steun uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling in het kader van OP-Zuid.

Innovatie Zuid - Roadmap Zorginnovaties

Inhoudsopgave

Inleiding

4

1

De veranderende eindgebruiker

8

2

De actoren

10

2.1

De zorgsector

11

2.2

Het MKB

12

2.3

Het onderwijs

14

3

Samenwerking

16

3.1

Ketenpartners

17

3.2

Netwerken

18

3.3

Regionaal of (inter)nationaal

3.4

Cross-overs

20

4

Implementatie

22

5

Proeftuinen

24

5.1

Noord-Brabant

25

5.2

Limburg

25

5.3

Zeeland

26

6

Aanbevelingen

28

7

Referenties

30

19

Bijlage 1: Contactpersonen

32

Bijlage 2: Inventarisatie zorginnovaties

34


Inleiding

4


Al jaren houden de toenemende zorgkosten de politieke en maatschappelijke gemoederen bezig. Krimpende budgetten, de groeiende zorgvraag – door vergrijzing en de toename van het aantal chronische patiënten – en de arbeidsmarktontwikkelingen in de zorg (minder handen aan het bed) compliceren het vraagstuk. Er moet wat gebeuren, zoveel is duidelijk; niemand heeft echter dé oplossing voorhanden. Een van de zaken die kunnen leiden tot een verbetering van de situatie, is zorginnovatie. Niet voor niets zijn overal in het land initiatieven, projecten en pilots in alle vormen en fasen gaande. Veel aandacht gaat daarbij uit naar technologische innovaties. In zorginstellingen moeten slimme technologische oplossingen de patiënt of cliënt en zorgverlener ondersteunen in de dagelijkse gang van zaken. En ook in de thuissituatie is er behoefte aan intelligente oplossingen voor praktische problemen die samenhangen met een afnemende (fysieke) gezondheid. Niet alleen voor ouderen, ook voor de groeiende groep chronisch zieken. Daarnaast werken steeds meer zorginstellingen aan sociale innovatie, waarbij nieuwe manieren van werken moeten leiden tot betere zorg en gemotiveerde medewerkers. Onduidelijk is echter wat er waar gebeurt. Het risico bestaat dat het wiel op meerdere plaatsen wordt uitgevonden, terwijl er wellicht nog ‘witte’ gebieden zijn waarin niets wordt ondernomen. Augustus 2013 publiceerde het Zorgeconomie-team van Innovatie Zuid daarom een eerste inventarisatie van tachtig zorginnovaties in de provincies Noord-Brabant, Limburg en Zeeland. Met zorginnovaties worden die vernieuwingen bedoeld die een patiënt, cliënt, zorgprofessional of mantelzorger betreffen. Het doel was om aan de hand van het verkregen overzicht waar mogelijk te leren van elkaar, te inspireren, krachten te bundelen, dubbele ontwikkelingen te voorkomen en wellicht oplossingen te bieden die elders direct toegepast kunnen worden. Al snel bleek dat er bij de zorgorganisaties, het MKB, kennisinstellingen, overheden en andere betrokkenen in de drie zuidelijke provincies ook behoefte is aan een ‘roadmap’ op dit gebied: wat is de huidige gang van zaken rond zorginnovaties, wie houden zich ermee bezig, waar ontbreekt het aan en welke kansen liggen er? Deze publicatie – gebaseerd op interviews met de projectteamleden Innovatie Zuid, aangevuld met informatie van provinciale beleidsambtenaren en vakliteratuur – komt aan die behoefte tegemoet. Aanvullend zijn als bijlage zorginnovaties uit de drie provincies opgenomen, bij wijze van actualisering van de inventarisatie uit 2013. Allereerst wordt gekeken naar de cliënt, patiënt en oudere als eindgebruikers. Dat zijn vaak de mensen voor wie de zorginnovaties uiteindelijk bedoeld zijn. Niet de doelgroep zal veranderen, wel de mensen zelf. Zij worden mondiger en handiger in het omgaan met nieuwe, digitale ontwikkelingen. Voor het ontwikkelen van zorginnovaties is samenwerking tussen het MKB en de zorgorganisaties onontbeerlijk. Het is duidelijk dat technologie die zonder inbreng van de zorginstellingen en de eindgebruiker wordt ontwikkeld, niet of heel moeilijk te implementeren is in de zorg. Voor een succesvolle innovatie in de zorg blijkt ook intensieve samenwerking met kennisleveranciers van belang te zijn. Keteninnovatie doet inmiddels ook in de zorgeconomie opgang. In die samenwerking zijn wel enkele hobbels te nemen. De zorgsector is over het algemeen naar binnen gericht. Zorgorganisaties staan nog lang niet allemaal open voor het ondernemerschap


5

binnen de eigen structuur en voor samenwerking met bedrijven en kennisinstellingen. Het MKB heeft moeite om de zorgsector met zijn specifieke financieringsstructuur, certificering en diverse schotten te doorgronden. Ook heeft het MKB te weinig kennis van de dagelijkse problemen waar de zorgsector mee worstelt. Duidelijk is dat beide partijen elkaar onvoldoende kennen en dat er geen natuurlijke ontmoetingsmomenten zijn (netwerken). Hier ligt een rol voor de drie zuidelijke ontwikkelingsmaatschappijen LIOF, BOM en Impuls, samen met de nieuwe Kamer van Koophandel. Zij zullen de verbindingsprocessen faciliteren en de voortgang stimuleren. Ook de beleidsambtenaren van de provincies zien het belang en de urgentie van de koppelingen en blijvende contacten tussen het MKB en de zorg. Inmiddels wordt ook gekeken naar de mogelijkheden van cross-overs tussen de verschillende (top)sectoren. Als het lukt om met enkele vooruitstrevende zorgorganisaties goede voorbeeldtrajecten neer te zetten, wordt het voor andere instellingen eenvoudiger te volgen. Actueel zijn de ontwikkelingen rond proeftuinen (of ‘living labs’) waar gedurende een langere periode integraal in een praktijkopstelling wordt gewerkt aan zorginnovaties. Alle drie de provincies hebben een of meerdere van dergelijke proeftuinen lopen. Waar mogelijk wordt gekeken naar cross-overs in de breedste zin van het woord: deelname van bedrijven uit meerdere disciplines, maar ook zorginnovatieprojecten die aanhaken in andere sectoren. Thema’s voor nieuwe ontwikkelingen zijn onder meer: dementie, zorg op afstand, preventie en chronische ziekten als COPD en obesitas. Een belangrijk aandachtspunt bij alle innovaties – ook in de proeftuintrajecten – is de opschaling en implementatie van geslaagde pilots. Nog te vaak gebeurt het dat een proefproject op een afdeling slaagt en vervolgens op de plank blijft liggen. Of bij een algehele invoering niet de gewenste resultaten behaalt omdat de organisatie er nog niet klaar voor is (ook hier komt sociale innovatie om de hoek kijken). Of zoals iemand verzuchtte: met zoveel niet-ingevoerde zorginnovaties is er nauwelijks behoefte aan nieuwe ontwikkelingen. Zo erg zal het niet zijn en er zijn veel positieve ontwikkelingen gaande, ook waar het de opschaling en implementatie betreft. Zorginnovaties alleen zullen de geschetste problemen echter niet oplossen. Het is zelfs de vraag of innovaties niet leiden tot een nieuwe vraag van de cliënt, patiënt en/of zorgverlener. Ons collectieve financieringsstelsel waarbij de individuele zorgvrager niet rechtstreeks met de reële kosten wordt geconfronteerd, geeft geen prikkels af voor zuinigheid of matiging.1 Voortschrijdende technieken kunnen leiden tot een meer verfijnde diagnostiek. En brengen meer afwijkingen bij mensen aan het licht, die eventueel om extra behandelingen vragen. Dergelijke overwegingen geven aan hoe complex ons zorgstelsel is en hoe veelzijdig de invloed van zorginnovaties kan zijn. Met dit in het achterhoofd zullen BOM, LIOF, Impuls en Kamer van Koophandel de komende jaren waar mogelijk in Zuid-Nederland de zorginnovaties stimuleren, verbindingen leggen, budgetten proberen vrij te maken en resultaten publiceren. Namens Innovatie Zuid, werkgroep Zorgeconomie, Wendy Persoon, BOM Paulette Wauben, LIOF Arend Roos, Impuls Cees Hogendoorn, Kamer van Koophandel

6



7

1

8

De veranderende eindgebruiker

Innovatie Zuid - Roadmap Zorginnovaties Service en Logistiek

De toekomstige cliënt, patiënt of oudere zal anders in de zorg staan dan de huidige. Waar mensen nu nog vaak speelbal zijn van zorgaanbieder en zorgverzekeraar, neemt de cliënt of patiënt in toenemende mate het initiatief of stelt zich te weer. Enerzijds daalt in de maatschappij het ontzag voor het oordeel van een arts, specialist of zorgverzekeraar, anderzijds maken internet en zelfdiagnoses de mensen mondiger. Dit hoeft niet automatisch te betekenen dat de vergaarde kennis correct is. Ook is het niet vanzelfsprekend dat de veranderde eindgebruiker technisch veel beter onderlegd is. Wel zullen meer mensen basale computerkennis (toegang tot internet) hebben en zorg op afstand gemakkelijker oppakken. De veranderde attitude vraagt om een andere benadering; mensen willen meepraten en meer autonoom functioneren in plaats van dat er over hun hoofd heen wordt beslist.

De ‘nieuwe’ ouderen De komende generaties ouderen worden ouder, zijn meer mobiel, kapitaalkrachtiger en langer vitaal. Naar verwachting groeit het aantal Nederlandse 65-plussers van 16 procent in 2012 tot 25 procent in 2040. Met name het aantal ‘oudere ouderen’ neemt aanzienlijk toe: in 2040 is 14 procent van de Nederlandse bevolking 75 jaar of ouder.2

De ‘nieuwe’ oudere biedt kansen op het gebied van zorginnovaties omdat het huidige aanbod niet of onvoldoende aansluit op de nieuwe vraag. Het is dan ook zaak om de eindgebruiker te koppelen aan het MKB, zodat duidelijk wordt waar behoefte aan is. Een voorbeeld is de rollator die – eenmaal uit de AWBZ – door fabrikanten beter werd afgestemd op de vraag van de eindgebruiker (en zelfs iets goedkoper werd). Als het MKB goed op dergelijke ontwikkelingen inspeelt, dan ligt er ook Europees gezien veel potentie. De nieuwe oudere heeft immers over het algemeen meer te besteden én is bereid te betalen als het product voldoet. Nieuwe eindgebruikers passen steeds meer zelfdiagnose toe en gebruiken zelfmanagementproducten. Daar komt een enorme hoeveelheid aan meetgegevens (big data) uit voort. De vraag is hoe die gegevens van het individu bij de arts of specialist komen. Dergelijke ict-zaken moeten goed aansluiten op bestaande, centrale systemen. Ook hier ligt een uitdaging voor het MKB om samen met de zorg en met kennisinstellingen tot bruikbare oplossingen te komen.


9

2

10

De actoren

Innovatie Innovatie Zuid Zuid--Roadmap RoadmapZorginnovaties Service en Logistiek

Het onderwerp zorginnovaties leeft bij het MKB en de zorgsector. Zowel in ondernemerschap als in ideeën is er voldoende potentie. Er is, zeker vanuit het MKB, grote belangstelling om samen te werken. In Zuid-Nederland lopen tal van samenwerkingsprojecten in verschillende stadia.3 Soms lijkt het vooral een kwestie de projecten concreet in te vullen. Wel blijkt het niet voor iedereen eenvoudig om projectvoorstellen goed te formuleren. Provincies, ontwikkelingsmaatschappijen, de Kamer van Koophandel en de diverse platforms als Brainport 2020 kunnen hier ondersteunend in werken. Samenwerking tussen het MKB en de zorgsector is overigens lang nog niet altijd evident; cultuurverschillen, onvoldoende bekendheid met elkaar en de gecompliceerde structuur van de zorgsector vormen belemmeringen. Beide partijen komen elkaar niet vanzelfsprekend tegen, zij zijn geen natuurlijke partners.

2.1 De zorgsector De transitie die de zorgsector ondergaat, gecombineerd met stringente bezuinigingen, vraagt veel tijd en aandacht, en zorgt voor onrust op de werkvloer. Aan de andere kant liggen er ook kansen. Er komt een verschuiving: laagopgeleide zorgverleners worden (groten)deels vervangen door mantelzorgers en technologie. Ict-toepassingen kunnen administratieve handelingen vereenvoudigen en verkorten en bieden mogelijkheden voor zorg op afstand. Vanuit grote, internationale bedrijven komt een enorme toevloed aan algemene e-healthproducten van hoge kwaliteit en met veel potentie. De zorgsector heeft behoefte aan de kennis van het MKB om deze producten geschikt te maken voor specifieke doeleinden. De zorg is een bijzondere sector. Enerzijds belemmert de regelgeving snelle veranderingen. Zo moeten nieuwe therapieën eerst ‘evidence based’ zijn voordat ze toegepast kunnen worden. Anderzijds is de financiering ingewikkeld en zijn er veel belanghebbenden betrokken bij het invoeringsproces; van cliënten en directe zorgverleners tot verzekeraars en niet te vergeten de publieke opinie. In het algemeen geldt dat de zorgsector nog sterk naar binnen is gericht en er vaak onvoldoende grensverkenning plaatsvindt. Wie voor de zorg is opgeleid, blijft er in ‘hangen’, ook waar het netwerken betreft. De inbreng van frisse ideeën is dan beperkt, terwijl een bredere blik juist nodig is om tot de noodzakelijke nieuwe businessmodellen te komen en tot een herinrichting van de organisatie (sociale innovatie). Daarnaast zijn zorgverleners vooral opgeleid om mensen te helpen en minder om ze zelfredzaam te maken.

Meer flexibiliteit Zorginstellingen hebben vaak een starre houding waar het gaat om de logistiek rond de kamerbezetting. Nu ouderen langer thuis blijven wonen en verzorgingshuizen leeglopen, ligt er een kans om flexibel om te gaan bij noodgevallen. Dit kan worden gecombineerd met een inmiddels opgezet online platform voor het uitlenen/inhuren van medewerkers.

De zorg is bovendien sterk opgedeeld in ziektes en aandoeningen, waarbij er niet altijd oog is voor elkaar (onderlinge samenwerking) of voor een meer holistische benadering. Wel groeit het besef dat mensen vaak niet één ziekte hebben, maar meerdere gerelateerde aandoeningen die om een coherente aanpak vragen.


11

Sociale innovatie is daarom voor de zorgsector minstens zo belangrijk als technologische vernieuwingen en daar schort het nog vaak aan, al zijn er ook voorbeelden van zorgorganisaties en -instellingen die dit gestructureerd oppakken.4 Branchevereniging ActiZ voert hier actief beleid in.

Ketensamenwerking Zorgnetwerk Midden-Brabant, een samenwerkingsverband van zorgaanbieders voor transmurale zorg, laat zien dat samenwerking in een keten rond een aandoening goed werkt. Lopende projecten en programma’s zijn onder meer Experiment Ketenzorg Dementie en Diabetesprogramma.

Innoveren gaat niet vanzelf; daar moet de zorgorganisatie strategisch beleid op voeren, tijd voor vrijmaken (coördinatie en structureren) en kennis vergaren. Ervaringen met innovatieve icttoepassingen in verpleeg- en verzorgingshuizen5 laten zien dat veel directeur-bestuurders ict-innovaties niet als een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering zien en dat er in hun organisatie te weinig ict-kennis beschikbaar is. Met als gevolg dat de leverancier vooral oplossingen vanuit de techniek bedenkt, met onvoldoende aandacht voor (en kennis van) het uiteindelijke doel: de dienstverlening verbeteren en de bedrijfsvoering van de zorgorganisatie vergemakkelijken. De zorg is geldstroomgedreven, wat de efficiëntie niet bevordert en evenmin de cliëntvriendelijkheid. Omdat er uiteindelijk onder de streep wel zwarte cijfers moeten komen, zou de zorg zich zakelijker kunnen opstellen. Dat vindt lang niet iedere organisatie even eenvoudig. Voor veel zorgverleners staat het begrip ‘zorgondernemer’ ver van hen vandaan of heeft het zelfs een negatieve connotatie.

Zorgondernemers Nieuwe toetreders in de zorg zijn commerciëler ingesteld en weten succesvol te ondernemen. Bijvoorbeeld The Operators, een samenwerkingsverband van Facilicom en Strukton Worksphere voor de facilitaire dienstverlening in ziekenhuizen. Ook Joost Nauta (Joost Zorgt) en Jos de Blok (Buurtzorg) zijn voorbeelden van geslaagde zorgondernemers.

Aan de andere kant worden zorgorganisaties ‘overspoeld’ met aanbodgerichte oplossingen van bedrijven, vooral in relatie tot kostenverlaging en vaak gericht op een deel(tje) van het probleem. Een goede vraagarticulatie vanuit de zorgsector kan duidelijk maken waar nu precies behoefte aan is.

2.2 Het MKB Er zijn drie soorten ondernemers actief in de zorgsector: De ontwikkelaar uit frustratie, niet zelden iemand uit de zorg zelf. Deze categorie heeft het niet gemakkelijk, want zij beschikt meestal over (te) weinig ondernemingszin en (te) veel idealisme. Geslaagde voorbeelden zijn er overigens wel, bijvoorbeeld MemorieCare (producten die de kwaliteit van leven van dementerenden verbeteren). Ook Litsano weet met zijn kabelmanagement rond het ziekenhuisbed de markt succesvol te betreden.

12


Grotere bedrijven die ‘iets’ met zorg willen doen (nieuwe markt betreden) en kennisinstellingen die hun kennis willen valoriseren. Het uitgangspunt is op dat moment aanbodgericht, er moet vervolgens nog een flinke slag richting de zorgsector worden gemaakt. Cordian, dat innovatieve technologie inzet om zorgoplossingen en werkprocessen te verbeteren, is een geslaagd voorbeeld van een ‘spin-out’ van Philips Research. (Nieuwe) bedrijven die met (integrale) oplossingen komen voor een vraag uit de zorg. Zo kwam Pillbox4U met een betrouwbare registratie en signalering van medicijnuitgifte in antwoord op de vraag naar therapietrouw bij het slikken van medicijnen. Arion bedacht onder meer de Easy-Slide, een slim hulpmiddel voor het zelfstandig aantrekken van therapeutische elastische kousen. Voor ondernemers is de zorg een lastig te doorgronden sector. Het MKB heeft weinig inzicht in de werking van deze markt, de rol van gemeenten en zorgverzekeraars, en zaken als financiering, regelgeving en certificering.

E-health Het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) stelt – vanuit de noodzaak om de kostenkant te beheersen – als eis dat zorg die in de oorspronkelijke vorm geen verzekerde zorg was, dit ook niet is in een e-healthvorm. En een e-healthvorm van reeds verzekerde zorg mag niet ‘iets’ toevoegen; de samenstelling en effectiviteit van de zorg mogen niet wezenlijk wijzigen.6 Kortom, beter met minder.

Het MKB moet zich vooraf dus gedegen voorbereiden op de gang van zaken binnen de zorgsector. Daarnaast is het van belang om zich te oriënteren op wat er al gebeurt op het innovatieve vlak om ‘new-to-me’ bij innovaties te voorkomen. De Inventarisatie Zorginnovaties3 uit 2013 kan hierbij helpen.

Innovatiedatabase Aimpact uit Utrecht heeft een innovatiedatabase opgesteld met circa 12.500 onderwerpen. Het MKB kan hier vrij businesscases plaatsen. Een premium database geeft nadere informatie over de stand van zaken van een innovatie.

Het kost het MKB moeite om bij de zorg binnen te komen. De ondernemer kan vaak niet de juiste contactpersoon binnen een zorgorganisatie vinden. Informele contacten via netwerkbijeenkomsten zijn lastig omdat deze lang niet altijd op én het MKB én de zorg zijn gericht. De provinciale ontwikkelingsmaatschappijen en de Kamer van Koophandel kunnen vanuit hun kennis van beide werelden ondersteunen in het leggen van verbindingen. Zorgorganisaties zijn vooral inkoopgericht met een focus op grote bedrijven die een standaardaanbod of -pakketten leveren. Dat het (lokale) MKB tegen een redelijke prijs (innovatief) maatwerk kan bieden, is lang niet altijd bekend.7 Bovendien kent de inkoper de innovatievraag van de werkvloer niet. De ondernemer moet daarom zijn marketing expliciet richten op personen en investeren in persoonlijke contacten die als referentie kunnen dienen.


13

Wie slaagt bij zorgorganisatie A heeft geen garantie dat dit automatisch ook bij B gebeurt. Zelfs binnen dezelfde koepel blijken managers of bestuurders niet op de hoogte te zijn van geslaagde innovaties bij andere vestigingen, blijven ze afhoudend tegenover eerder behaalde resultaten en willen ze eerst bewijs zien door middel van een proef binnen hun eigen instelling. Ondernemers moeten daarom over een lange adem beschikken en bereid zijn te investeren in langlopende trajecten. Zeker als de innovatie op medisch terrein ligt, is certificering (CE-markering) verplicht, ook bijvoorbeeld voor medische apps.8 Slimme ondernemers innoveren in stapjes, zodat het traject financieel haalbaar blijft. Daarnaast moet het MKB leren integraler te denken en bereid zijn om in clusters (open innovatie) samen te werken. Waar het MKB nog te veel uitgaat van deeloplossingen, zoekt de zorg juist naar integrale antwoorden. Bedrijven die alert reageren met innovaties op de vraag uit de zorgsector, hebben meer kans van slagen, vooral als zij samenwerking zoeken met zorgorganisaties en kennisleveranciers, en zorgverleners betrekken bij hun ontwikkelingen.

Brede samenwerking Into D’mentia heeft een uniek simulatieprogramma voor dementie ontwikkeld waarin gezonde mensen kunnen ervaren hoe het is om met dementie te leven. De ontwikkeling en realisatie kwamen tot stand door brede samenwerking tussen zorgorganisaties, kennisleveranciers en MKB’ers uit diverse branches.

Specialisatie op aandachtsgebieden binnen de zorg biedt kansen voor het MKB. Denk aan (preventie van) overgewicht, dementie, zorg op afstand, tijdige diagnose. Het MKB zal zich vervolgens bewust moeten richten op de toepassing door de eindgebruiker (cliënt, patiënt, oudere of zorgverlener); er komt maar één kans.

2.3 Het onderwijs De rol van het onderwijs wordt door niemand onderschat. Zo is het Limburgse Expertisecentrum voor Innovatieve Zorg en Technologie (EIZT) ondergebracht bij Zuyd Hogeschool. Het Centre for Care Technology Research (CCTR) is een gezamenlijk onderzoekscentrum van de Universiteit Maastricht, de Universiteit Twente, TNO en het NIVEL in Utrecht; het is een van de initiatieven die op de Health Campus Maastricht vorm hebben gekregen. Brainport 2020, met een werkgebied dat van Midden-Brabant tot Zuid-Limburg loopt, richt zich op vraaggestuurd beroepsonderwijs met doorlopende leerlijnen van vmbo tot wetenschappelijk onderwijs met nadruk op innovatief vakmanschap (mbo) en centres of expertise (hbo). Daarbij is expliciet aandacht voor de homecare en zorgtechnologie in de Limburgse Zorgacademie en het opschalen naar zorgonderwijs 2.0 in heel Zuidoost-Nederland. Mensen worden opgeleid in de zorg én de technologie om te komen tot verbinding van de vraag en kennis (co-creatie). Ook het Care Innovation Center West-Brabant (CIC) wil zorginnovaties en zorginitiatieven voor het onderwijs toegankelijk maken. Met als expliciet doel mensen al tijdens hun opleiding tot zorgprofessional te interesseren voor en te laten werken met zorginnovaties. Partners van het CIC op onderwijsgebied zijn het Kellebeek College (mbo) en het Da Vinci College (vmbo en praktijkonderwijs), beiden uit Roosendaal.

14


Senioren als ervaringsdeskundigen Mbo-opleider Summa Zorg uit Eindhoven heeft samen met Fontys (hbo) een onderwijsproject opgezet. Het doel is senioren als ervaringsdeskundigen actief te betrekken bij de ontwikkeling en uitvoering van onderwijsconcepten rond zorg en technologie. Ouderen kunnen bijvoorbeeld meedoen aan simulaties en direct hun ervaringen terugkoppelen aan de studenten. Studenten leren onder meer dat hoor en wederhoor belangrijk is. Fontys onderzoekt momenteel (begin 2014) hoe de senioren op een verantwoorde manier ingezet kunnen worden, Summa Zorg gaat dit in de praktijk brengen. Dit project maakt deel uit van het meerjarenproject Verpleeghuis van de Toekomst (VETO) dat het Fontys Expertisecentrum Gezondheid en Technologie (EGT) heeft opgezet.9

Bijscholing van zorgverleners is noodzakelijk. De ontwikkelingen op het gebied van e-health zorgen ervoor dat de capaciteiten (kunnen en willen omgaan met technologische vernieuwingen) van medewerkers tegen het licht moeten worden gehouden. Er komt een cultuuromslag op de zorgsector af. Niet alleen door ontwikkelingen op het gebied van e-health, maar ook door de transitie van ‘heerlijk verzorgen’ naar ‘wat kunt u zelf nog?’. Dat benadrukt de urgentie van sociale innovatie voor deze sector, maar roept bijvoorbeeld ook de vraag op waar het laagste niveau van opgeleide medewerkers gaat blijven.


15

3

16

Samenwerking


Samenwerken en verbinden zijn essentieel voor succesvolle zorginnovaties. Open innovatie, of co-creatie, in de vorm van clusters van ondernemers uit diverse sectoren, aangevuld met kennisleveranciers en het onderwijs, heeft zich de afgelopen jaren al in tal van sectoren bewezen. De partijen laten zien dat samenwerking de kwaliteit van innovaties ten goede komt. Toch zijn er ook voorbeelden van niet-effectieve samenwerking tussen bedrijven: het delen van kennis moet dan ook geen doel op zich worden of worden afgedwongen. Aan ondernemerschap en ideeën ontbreekt het niet. Wel is het zaak om ook die innovatieve ondernemers te interesseren die zelf niet aan de zorgsector denken. Het is een uitdaging om dergelijke matches te maken. De vele kleine initiatieven waar zorginnovaties toch ook door gekenmerkt worden, zouden in ketens verbonden moeten worden om meer volume en slagkracht te krijgen. Er is in alle drie de provincies echter onvoldoende zicht op lopende initiatieven binnen zorginstellingen.

Verbindingen leggen Een Limburgse zorginstelling was op zoek naar een innovatief ontwerp voor hun badkamers. LIOF legde de verbinding met dertig MKB’ers uit verschillende disciplines die samen ideeën ontwikkelen en oplossingen aandragen.

3.1 Ketenpartners Vooral met de lastige financieringsstructuur die de zorgsector heeft, is het voor het MKB van belang om de hele keten te kennen en zo mogelijk te betrekken bij innovaties. Binnen de keten heeft elke partner zijn eigen rol, waarbij vooral die van de eindgebruiker niet te overschatten is. Het is echter goed te realiseren dat niet elke ketenpartner ook vanzelfsprekend een innovatiepartner is. Dat geldt bijvoorbeeld voor zorgverzekeraars, die overigens wel over een Innovatiefonds Zorgverzekeraars beschikken, en voor gemeenten. Gemeenten zien veel op zich afkomen: jeugdzorg en een deel van de AWBZ komen per 1 januari 2015 onder hun verantwoording, evenals de Participatiewet. Bovendien krijgen zij daar minder geld voor dan nu beschikbaar is. Gemeenten zijn zich vanuit hun toekomstige verantwoordelijkheden aan het oriënteren. Zo ziet de Zeeuwse netwerkbijeenkomst Santé meer afgevaardigden uit de Zeeuwse gemeenten verschijnen. Mensen aan de onderkant van de maatschappij, ‘have nots’, zijn de grootste zorgvragers. Door hun gedrag om te buigen, onder meer door te investeren in preventie en het stimuleren van een gezonde(re) levensstijl, valt er winst in de vorm van minder aanvragen te behalen. Gemeenten kunnen dit alleen bereiken door binnen de keten aan verbeteringen te werken. Vergeet niet de ZZP’ers als ketenpartner te zien. Zij zijn niet productgericht maar verlenen zorg (proces). Het is van belang om hen te verbinden met gemeenten.


17

Buurtzorgpension Buurtzorg Nederland heeft laten zien hoe ZZP’ers gezamenlijk met een vernieuwend zorgaanbod kunnen komen. Met als gevolg dat twee Zeeuwse ondernemers het Buurtzorgpension geïnitieerd hebben in Zierikzee; een concept dat nu in heel Nederland aan een opmars bezig is.

In Zeeland is Stichting Ketenzorg Midden- en Noord-Zeeland actief. Deze zet zich in voor een goede samenhang in de ketenzorg voor onder meer dementie en wordt gedragen door nagenoeg alle zorgaanbieders in het werkgebied, het ziekenhuis en de huisartsen.

3.2 Netwerken Om goed te kunnen samenwerken, moet men elkaar eerst leren kennen en vertrouwen. De zorgsector en het MKB komen elkaar niet snel tegen en kennen elkaar niet of slecht, waardoor samenwerken niet voor de hand ligt. Netwerken zijn onontbeerlijk om de informele link te leggen, maar het is nog zo niet eenvoudig vertegenwoordigers van beide groepen te bundelen. Waar MKB’ers gewend zijn om zich geregeld te profileren tijdens (netwerk)bijeenkomsten, maakt de zorg nog weinig tijd vrij om te netwerken en komt nauwelijks op bijeenkomsten buiten de eigen sector. Naast deze netwerkbijeenkomsten, samenwerkingsverbanden en fora heeft de ervaring geleerd dat ook proeftuinen of ‘living labs’ een vliegwiel kunnen zijn voor (nieuwe) netwerken en relaties. Limburg Het meest relevante netwerk in Limburg is het in 2013 opgerichte Expertisecentrum voor Innovatieve Zorg en Technologie (EIZT), ondergebracht bij Zuyd Hogeschool. De verwachtingen omtrent EIZT zijn hooggespannen. LED (Limburg Economic Development) is een samenwerkingsverband tussen bedrijfsleven, overheid en onderwijs. Het doel is het Brainport 2020 programma voor Zuid-Limburg te realiseren. LED richt zich onder meer op de kruisverbanden tussen technologie en zorg, en verleent subsidies met een maximum van 100.000 euro op basis van minimaal 50 procent cofinanciering. Het integrale stimulerings- en ondersteuningsprogramma LimburgMakers organiseert voor het onderdeel Healthcare cross-sectorale inspiratietafels voor het vinden van creatieve oplossingen voor concrete vragen uit de zorg. Een gelegenheid waar het MKB uit diverse sectoren (industrie, bouw, mechanica, elektro- en installatietechniek, metaal, procestechniek), de zorg, welzijn, onderwijs en kennisinstellingen elkaar ontmoeten. De vereniging LifetecZONe richt zich op ondernemers in de lifetec (life sciences en medische technologie) in Zuidoost-Nederland en omvat daarmee zowel Limburg als Noord-Brabant. De bijeenkomsten zijn niet specifiek voor zorginnovaties. Wel wordt geregeld samenwerking gezocht met onder meer Health Valley. Noord-Brabant De Coöperatie Slimmer Leven 2020 – een breed samenwerkingsverband dat de invoering van innovatieve technologie in de zorg wil stimuleren – organiseert geregeld netwerkbijeenkomsten. Het Tilburg Innovatie Centrum (TIC) richt zich op ict en de zorg en het Care Innovation Centrum (CIC) in Roosendaal op zorg en onderwijs. Ook hier vinden vaak kruisbestuivingen plaats.

18


Samenwerking met de provincies Gelderland en Overijssel heeft vorm gekregen in Health Valley, een netwerk dat zich overigens niet beperkt tot de drie provincies. Universiteiten, zorginstellingen, bedrijven en overheden wisselen kennis uit en zetten gezamenlijk projecten op rond technologische innovaties in de gezondheidszorg. De vereniging LifetecZONe (zie hierboven onder Limburg) omvat ook Noord-Brabant. Europees gezien is het forum Ambient Assisted Living Joint Programme (met deelnemers uit 23 landen) interessant. Zeeland De tweemaandelijkse Santé-borrel, de netwerkbijeenkomst voor (zorg)professionals en geïnteresseerden in de Zeeuwse zorgeconomie, trekt behalve zorgleveranciers en bedrijven ook steeds vaker gemeenteambtenaren. Dit als voorbereiding op de nieuwe taken die de gemeenten per 1 januari 2015 krijgen. Zeeuwse gemeenten aarzelen nog waar het gaat om (het aanjagen van) nieuwe initiatieven mee te financieren. Het begrip groeit wel dat men elkaar (gemeenten, MKB, zorgsector) gewoon nodig heeft. Verder zijn er kenniskringen waar mogelijke samenwerking wordt verkend. Naar verwachting zal er ook een netwerk ontstaan rond het project De Zeeuwse Huiskamer. Ook zet Impuls in op samenwerking met de GGD om zo tot een bredere aanpak te komen.

Bijeenkomsten: Innovatie Ontketend in de zorg Het landelijke Syntens Innovatiecentrum, sinds 1 januari 2014 opgegaan in de nieuwe Kamer van Koophandel, heeft in 2013 een aantal bijeenkomsten georganiseerd onder de noemer Innovatie Ontketend in de zorg. Grote zorginstellingen/organisaties presenteerden (met een duidelijke vraagarticulatie) een dagelijks probleem bij het innovatieve MKB (gemiddeld 120 deelnemers) uit allerlei vakgebieden. Ondernemers konden vervolgens pitchen met een oplossingsrichting en hun kaartje achterlaten. In de weken erna werden interessante MKB’ers uitgenodigd voor een nader gesprek om uiteindelijk te komen tot een gezamenlijk (in clusters) ontwikkeltraject bij de zorginstelling die zich als proeftuin opstelde. De Kamer van Koophandel zal in 2014 deze bijeenkomsten continueren.

3.3 Regionaal of (inter)nationaal Noord-Brabant en Limburg hebben elkaar gevonden in Brainport 2020. Deze koepel bestaat momenteel uit zes netwerkregio’s (onder meer Midpoint Brabant, Brainport regio Eindhoven en Limburg Economic Development). Hoewel zorginnovaties niet in de strategie benoemd worden, is er expliciet aandacht voor het strategisch stimuleren van technologische innovaties in de zorg, onder meer door het inrichten van een grootschalige technologische proeftuin slimme zorg. Zeeland richt zich in de samenwerkingsverbanden duidelijk op de lokale kracht. Het ‘eilanddenken’ dat op veel vlakken nog steeds leeft in de Zeeuwse Delta, maakt het ook in de zorg al lastig genoeg om tot samenwerking te komen. Zorgorganisaties zien elkaar vooral nog als concurrent, er is weinig onderlinge samenwerking. In dat eilanddenken ligt tegelijkertijd ook een kans: elk Zeeuws eiland/gebied heeft zijn eigen kwaliteit. Daarmee ontstaat diversiteit en een onderscheidend zorgaanbod. Daar kan het MKB op inspelen.


19

Ook voor de provincie Limburg geldt dat de provinciegrenzen het primaire werkgebied aangeven. Voor beide provincies betekent dit overigens niet dat er niet gekeken wordt naar wat er buiten hun werkgebied gebeurt. Ook wordt er buiten de eigen regio samengewerkt; dit is alleen geen speerpunt. Noord-Brabant daarentegen kijkt expliciet over de provincie- en landsgrenzen heen. Zowel de BOM als de provincie wil de Brabantse zorgeconomie nationaal en internationaal laten excelleren. De leus ‘Brabant region of smart health’ waarmee de provincie zich Europees profileert10, zegt voldoende.

3.4 Cross-overs In het verlengde van samenwerken ligt het verbinden van de zorgsector met andere sectoren, de zogeheten cross-overs. In Zeeland ligt het accent op de verbinding van de kortdurende zorg na een eenmalige medische ingreep met toerisme. De provincie heeft, vanuit toerisme en recreatie, hiervoor met Zeeland Care een businesscase opgezet.11 Voor Noord-Brabant zijn voeding (agro) en hightech de sectoren waar de zorg zich mee kan verbinden. En Limburg (Maastricht Health Campus) zoekt naar cross-overs met onder meer life sciences. Greenport Venlo (ook deelnemer aan Brainport 2020) richt zich met het onderdeel agro steeds meer op gezonde voeding. Dit levert de cross-over op naar de Maastricht Health Campus op het gebied van gezonde voeding voor patiënten (bijvoorbeeld pre-operatief).

20



21

4

22

Implementatie


Alle geslaagde proefprojecten ten spijt, liggen er nog heel veel prototypes op de plank te verstoffen omdat opschaling om financiële of organisatorische redenen niet mogelijk blijkt te zijn. Gebrek aan een uitgewerkte businesscase en aan (technische) ondersteuning zorgt er geregeld voor dat geslaagde prototypes niet organisatiebreed worden ingevoerd. Ook bij de initiatiefnemers van proeftuinen en proefprojecten lijkt nog onvoldoende oog te zijn voor de implementatie van innovaties. Ondernemers en zorgorganisaties moeten daarom samen al in een vroeg stadium nadenken over de opschaling en uiteindelijke implementatie van zorginnovaties. Hier ligt ook duidelijk een rol voor de provinciale ontwikkelingsmaatschappijen en de Kamer van Koophandel. Door samenwerking, kennisdeling en bundeling van pilots zijn projecten gemakkelijker financieel op te schalen. Midpoint Brabant heeft een Care Avenue waar ondernemers, overheden, onderwijs en de zorgsector met elkaar worden verbonden. Opzet is om te kijken naar wat er al bestaat aan zorginnovaties en die te verbeteren en te implementeren. Ook hier is het contact met de eindgebruiker belangrijk. Het MKB heeft hierin overigens een eigen verantwoordelijkheid en belang. Immers, pas bij een goede implementatie wordt er geld verdiend aan een innovatie. Dat betekent dat een ondernemer (of cluster) bij de ontwikkeling ook een langere-termijnvisie moet ontwikkelen over het doel van de innovatie, het gemak voor de eindgebruiker, de kosten die bespaard worden en de financiering van de invoering.

Vraagarticulatie Een goede vraagarticulatie is van belang om te voorkomen dat innovaties niet aanslaan. Zo functioneert het beeldbellen bij een organisatie, maar gebruikt niemand het. De vraag was immers: ‘Kun je beeldbellen installeren?’ En ja, dan kon. Over het nut, de noodzaak en invoering/onderricht bij de cliënt door het bedrijf (of daartoe aangewezen zorgmedewerkers) was verder niet gesproken.

Omgekeerd gebeurt het ook dat een zorgorganisatie bij een offerte expliciet vraagt om een plan van aanpak, waarna veel ondernemers vooral een offerte (met abonnementen) indienen en het belang van een juiste invoering van hun innovatie vergeten.


23

5

24

Proeftuinen


Er is behoefte aan integrale (onderzoeks)projecten, ook wel proeftuinen of ‘living labs’ genoemd. Een dergelijke opzet maakt het mogelijk om alle aspecten rond een innovatieve zorgvraag aan de orde te stellen en in een praktijkopstelling over een lange(re) periode te testen. Proeftuinen worden heel geschikt geacht om eindgebruikers, zorgverleners, het MKB, kennisinstellingen en vaak ook het onderwijs met elkaar te verbinden. Daarnaast is het van belang om via proeftuinen de banden met verzekeraars en gemeenten aan te halen. Zij zullen immers bij verdere implementatie de innovatieve zorgproducten (grotendeels) moeten financieren. Clustervorming van ondernemers en kennisleveranciers rond de proeftuinen moet de zorginno vaties beter toesnijden op de vraag van de eindgebruiker. Naar verwachting zullen er netwerk functies en kruisbestuivingen rond zorginstellingen ontstaan die in gezamenlijkheid zoeken naar wat nodig is en in open innovatie en co-creatie hun kennis, expertise en ervaringen inzetten. Alle drie de provincies zijn bezig proeftuinen op te zetten die deze integrale aanpak beogen.

5.1 Noord-Brabant De provincie Noord-Brabant zet expliciet in op het bevorderen van grootschalige, integrale samenwerking in proeftuinen in combinatie met clustervorming en co-creatie. Er zijn vier speerpunten: dementie, zelfredzaamheid, informele (mantel)zorg en e-health. Waar mogelijk wordt gewerkt aan preventie en leefstijl.12 Daarnaast zijn er andere proeftuinen, zoals het OLIC in het Jeroen Bosch Ziekenhuis dat zich richt op kinderobesitas. Het budget voor de Brabantse zorgeconomie is onderdeel van de Strategische Agenda West-Brabant 2012-2020. Er is geen vast bedrag, per jaar wordt dit aan de hand van aanvragen vastgesteld op basis van eerdere resultaten en de stand van zaken. De financiële middelen zijn beperkt en dus wordt er ingezet op slimme verbindingen om kosten te delen. Ook worden er Europese subsidies aangevraagd.

Care Proeftuin De Care Proeftuin biedt huisvesting en begeleiding voor innovatieve zorgdiensten. Het is tevens een open leercentrum en innovatiecentrum voor studenten. De Care Proeftuin maakt deel uit van het Care Innovation Center West-Brabant, een samenwerkingsverband van zorgleveranciers, onderwijs en het MKB. Dit zet met name in op het koppelen van bestaande innovatieprojecten aan nieuwe innovaties en innovatieve ondernemingen.

5.2 Limburg Ook de provincie Limburg kiest voor proeftuinachtige opstellingen bij zorginstellingen als middel om de vraag van eindgebruikers en zorgorganisaties beter bij het MKB te brengen. Daarbij is de vraag van de instelling leidend. Door veel meer energie in de vraagkant van instellingen te steken, is de verwachting dat innoveren efficiënter en rendabeler wordt.


25

Verzilveren van kansen Het project ‘Verzilveren van kansen voor zorgsystemen’ is een proeftuin van Zuyd Hogeschool, LIOF en LifetecZONe (met 140 MKB-leden). Deze proeftuin richt zich op innovaties voor risicovolle nichemarkten in de zorg.

Zowel Zorgacademie Parkstad als het Expertisecentrum voor Innovatieve Zorg en Technologie (EIZT) neemt deel aan proeftuinen in de Limburgse zorg. Daarnaast wordt momenteel gebouwd aan het Living Lab Limburg (LLL). Dit gebouw – op het terrein van het Maastricht UMC+ – moet ruimte bieden aan wetenschappers, ontwikkelaars, producenten en eindgebruikers om gezamenlijk tot bruikbare zorginnovaties te komen. Preventie, door gezonde voeding en meer en beter bewegen, staat centraal in LLL. De provincie heeft voor de diverse proeftuinen de kaders (flexibel) opgesteld, de voorwaarden geformuleerd en een budget van twee miljoen euro tot begin 2015 voor zorginnovatie (voor zowel product- als projectinnovatie) beschikbaar gesteld.13 Er zijn vier programmalijnen, waaronder zorginnovatie, en drie thema’s: overgewicht, dementie en COPD. Het is nu aan het MKB om met samenwerkingspartners projecten aan te dragen. Voor de provincie ligt er, bij gebrek aan een uitvoerend team, alleen een regisseursrol. Professionele ondersteuning, bijvoorbeeld van LIOF en de Kamer van Koophandel (voorheen Syntens), om verbindingen te leggen, is eigenlijk onontbeerlijk.

5.3 Zeeland De rol van de provincie Zeeland is bescheiden, aangezien zorgeconomie en zorginnovaties niet als een provinciale kerntaak worden beschouwd. Het aanjagen van zorginnovaties wordt aan Impuls overgelaten. In deze ontwikkelingsmaatschappij nemen naast de provincie ook gemeenten, bedrijven en onderwijs- en zorginstellingen deel. De Stichting voor Innovatieve Zorg in Zeeland (IZ-Zeeland) is aan Impuls verbonden en voert een programma om innovatie in de zorg te stimuleren. Een belangrijke rol binnen dat programma is weggelegd voor De Zeeuwse Huiskamer, een project dat vanaf 2014 op drie plaatsen in de provincie wordt uitgevoerd. Dit initiatief, waar ook energieleverancier DELTA aan deelneemt, moet antwoorden formuleren op urgente vragen rond wonen, zorg en welzijn. Inhoudelijk richt het project zich op drie pijlers: preventie en tijdige diagnostiek, zorg en verpleging en zelfstandig leven.14 Nieuwe technologie moet zorg op afstand, energiebesparing en veiligheid combineren. In de woningen brengen bewoners en ervaringsdeskundigen de (toekomstige) behoeften in beeld. Bedrijven, overheden en welzijns-, zorgen kennisinstellingen ontwikkelen innovatieve oplossingen in samenwerkingsverbanden. Van sommige zorgorganisaties is bekend dat zij hiervoor kiezen omdat zij dit alleen niet kunnen uitvoeren. Er wordt een brede maatschappelijke urgentie gevoeld. Deze drie proeftuinopstellingen moeten het vliegwiel worden voor andere (zorg)innovaties.

26



27

6

28

Aanbevelingen


Er zijn veel positieve ontwikkelingen. De hiaten of tekortkomingen die zijn genoteerd, lijken overbrugbaar. Voor zowel het MKB als de zorgsector springen enkele aanbevelingen er telkens weer uit. MKB Verdiep je in wat de zorg echt nodig heeft. Beperk je niet tot het aanbieden van deeloplossingen. Zorg dat je de zorgsector begrijpt in al haar facetten. Stel je op als duurzame partner. Werk samen, ook in open innovatie met andere bedrijven. Zorgsector Stel je open voor het ondernemerschap van het MKB. Weet wat je nodig hebt. Formuleer concrete vragen voor het MKB. Maak in gezamenlijkheid businesscases rond de oplossing van een probleem of in een innovatietraject. Zorg voor draagvlak voordat de zorginnovatie wordt ingevoerd. Zoek samenwerking in de gehele keten, ook bij kennisleveranciers.


29

7

30

Referenties


1

Innoveren voor gezondheid, Technologische en sociale vernieuwing in preventie en zorg – TNO, 2013.

2

Vergrijzing en ruimte, gevolgen voor de woningmarkt, vrijetijdsbesteding, mobiliteit en regionale

economie – PLB (Planbureau voor de Leefomgeving), 2013. 3

Medische technologie & life sciences, Inventarisatie Zorginnovaties – Innovatie Zuid, werkgroep Zorgeconomie, augustus 2013.

4

Sociale innovatie in de zorg (VV&T) in Noord Brabant, onderzoek in opdracht van Transvorm – PWS, maart 2010.

5

e-Awareness in de care: van weten naar doen – Ministerie van VWS, 2010.

6

Wanneer is e-health verzekerde zorg? – College voor Zorgverzekeringen, november 2011.

7

Zorgeconomie, Zeeuwse innovaties voor Nederland – Syntens, december 2012.

8

Medische apps, is certificeren nodig? In 7 stappen naar een CE-markering voor uw app – Nictiz, juni 2013.

9

Het verpleeghuis van de toekomst – Dr.ir. J. van Hoof (EUR ING), TVVL Magazine, december 2013.

10

Advies Versnellingsagenda Zorgeconomie – SER Brabant en Provinciale Raad Gezondheid, april 2012.

11

Economische Agenda 2013-2015, voor een duurzame economische ontwikkeling van Zeeland – Provincie Zeeland, december 2012.

12

Uitvoeringsstrategie Zorgeconomie, Brabant, region of smart health 2020 – Provincie Noord-Brabant, september 2012.

13

Agenda voor Gezondheid en Zorg 2013-2015 – Provincie Limburg, mei 2013.

14

De Zeeuwse Huiskamer, projectvoorstel – Economische Impuls Zeeland, november 2013.


31

Bijlage 1

32


Contactpersonen Wellicht dat deze publicatie leidt tot nieuwe vragen, inspiratie of opmerkingen. U kunt dan contact opnemen met een van de leden van de werkgroep Zorgeconomie van Innovatie Zuid. Zij vertegenwoordigen elk een provinciale ontwikkelingsmaatschappij of de Kamer van Koophandel. Deze organisaties hebben als taak ondernemers te ondersteunen en hun inzicht te geven in hun sterktes en zwaktes. Zij kunnen hulp bieden bij onder meer het leggen van verbindingen tussen de zorgsector en kennisinstellingen, het ontwikkelen van samenwerkingsverbanden en clusters en de marktintroductie van zorginnovaties. LIOF

Impuls

NV Industriebank LIOF ondersteunt

NV Economische Impuls Zeeland heeft tot

Limburgse bedrijven op het gebied van

doel de dynamiek van de Zeeuwse economie

innoveren, investeren en vestigen.

te vergroten. Impuls stimuleert en faciliteert

Dominant thema – want provinciaal

(kennis)economische ontwikkelingen in de

speerpunt – voor LIOF is ‘Life Sciences

meest brede zin van het woord, zo ook op

& Healthcare’.

het gebied van gezondheid en vitaliteit.

Contactpersoon

Contactpersoon

Paulette Wauben

Arend Roos

Senior projectmanager Life Sciences &

Programmamanager IZ-Zeeland

Healthcare

M: 06 53279189

T: 043 328 02 08

E: [email protected]

M: 06 11368776

I: www.impulszeeland.nl

E: [email protected] I: www.liof.nl BOM

Kamer van Koophandel

Een van de doelstellingen van de Brabantse

De Kamer van Koophandel levert

Ontwikkelings Maatschappij (BOM) is de

direct advies en ondersteuning voor

uitdagingen in de zorg te vertalen naar

ondernemers bij hun productontwikkeling,

medische technologie voor de toekomst. De

productie en marktintroductie.

BOM ondersteunt het MKB bij de ontwikkeling van nieuwe producten en werkgelegenheid.

Contactpersoon Cees Hogendoorn

Contactpersoon

Innovatieadviseur, zorgeconomie

Wendy Persoon

M: 06 22197007

Projectmanager Business Development,

E: [email protected]

zorgeconomie

I: www.kvk.nl

M: 06 15249857 E: [email protected] I: www.bom.nl


33

Bijlage 2

34


Inventarisatie zorginnovaties Geen enkele inventarisatie van zorginnovaties is compleet. En een papieren publicatie is minder actueel dan een eenvoudig bij te werken digitaal bestand. Toch meende de werkgroep Zorgeconomie van Innovatie Zuid er goed aan te doen om in het verlengde van deze roadmap opnieuw de stand van zaken te inventariseren. Veel betrokkenen bij zorginnovatie blijken behoefte te hebben aan een overzicht van wat er gebeurt, op welk vlak en bij welke partijen, met een doorverwijzing voor meer informatie en gepresenteerd op een aantrekkelijke en goed leesbare manier: op papier! De innovaties en projecten zijn geclusterd naar type oplossing (hulpmiddel, training, ict-toepassing, etc.), soort toepassing (zelfmanagement, behandeling, preventie) en gebruiker (doelgroepen). De oplossing is de centrale leidraad voor de indeling van deze inventarisatie. Mocht uw zorginnovatie(project) in deze bijlage of in de Inventarisatie Zorginnovaties uit 2013 niet zijn opgenomen, dan kunt u contact opnemen met Wendy Persoon (BOM), [email protected]. Mogelijk komt er opnieuw een actualisering, waarvoor uw bijdrage in aanmerking kan komen.

Namens Innovatie Zuid, werkgroep Zorgeconomie, Wendy Persoon, BOM Paulette Wauben, LIOF Arend Roos, Impuls Cees Hogendoorn, Kamer van Koophandel


35

Foto: McArm – FOCAL Meditech 36


Categorie

(Re)activering

McArm – Motion Controlled Arm support Het doel van het McArm project is een innovatieve armondersteuning te ontwikkelen. Deze biedt een actieve ondersteuning, terwijl de besturing verloopt via meting van de minimale restkracht van de gebruiker. Er zijn twee versies, één voor dagelijks gebruik en één voor trainingssituaties waarin haptiek (force feedback) wordt ingezet om de gebruiker beter te leren bewegen.

Owner FOCAL Meditech

Toepassing Zelfredzaamheid

Contactpersoon Dick van der Pijl

Type gebruiker / doelgroep Patiënt

Informatie www.mcarm.eu

Regio (ontwikkelaars) Tilburg, Noord-Brabant

MIBBO – Methodiek ter Inventarisatie van Betekenisvolle Beweegvoorkeuren van Ouderen De MIBBO is een instrument dat zorgverleners ondersteunt om beweegvoorkeuren en wensen van bewoners in verpleeghuizen te inventariseren. De Methodiek ter Inventarisatie van Betekenisvolle Beweegvoorkeuren van Ouderen (MIBBO) is gebaseerd op een foto-interview met fotokaarten van beweegactiviteiten die mogelijk zijn in de verpleeghuissetting. Aan de hand hiervan kan een individueel plan worden opgesteld met passende activiteiten ter bevordering van het bewegen. Zuyd Hogeschool geeft workshops waarin zorgprofessionals leren hoe ze de MIBBO in de praktijk kunnen inzetten.

Owner Zuyd Hogeschool

Toepassing Diagnostiek

Contactpersoon Melanie Kleynen, Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie

Type gebruiker / doelgroep Zorgprofessional

Informatie www.m-i-n-d.org www.zuyd.nl/loopbaan-en-scholing www.innovatiesindezorg.eu

Regio (ontwikkelaars) Heerlen, Limburg

PACT – Patient Centred Telerehabilitation PACT is een gebruikersgecentreerde telerevalidatie voor patiënten met fantoompijn na amputaties. De telerevalidatie wordt ontwikkeld op basis van de behoeftes van de gebruikers en heeft tot doel de bevordering van het zelfmanagement en de autonomie van de patiënt.


37

Owner Kaasa Health (Düsseldorf, D)

Toepassing Zelfmanagement

Contactpersoon Andreas Rothgangel, Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie


Informatie www.telereha.net www.m-i-n-d.org www.innovatiesindezorg.eu


Qwiek – Eigentijds in beweging Qwiek ontwikkelt innovatieve, eenvoudig te bedienen producten, voor het op een speelse manier activeren van de minder mobiele mens, met name de senior. Qwiek-producten combineren gebruikersonderzoek, productontwerp en moderne technologie om gebruikers fysiek, sociaal en cognitief te activeren. Qwiek biedt een drietal producten voor zorginstellingen. Qwiek.play Een interactief TV-scherm dat bediend wordt door intuïtieve lichaamsbewegingen. Door het lichaam, armen en/ of benen te bewegen, kan de gebruiker verschillende spellen spelen, informatie opvragen en foto’s ontdekken. Zo is hij/zij fysiek, cognitief en sociaal actief. Alle spel-, informatie- en fotomodules zijn zo ontwikkeld dat ze inspelen op de mogelijkheden, interesses en belevingswereld van de gebruiker. Ze stimuleren bijvoorbeeld senioren om deel te nemen aan de oefeningen die alleen of samen met anderen kunnen worden uitgevoerd. Qwiek.melody Een muziekvloer die de gebruikers aanzet tot bewegen op hun favoriete muziek. Met geavanceerde bewegingssensoren kan de Qwiek.melody beweging detecteren en omzetten naar muziek. Door het gebruik van weloverwogen en herkenbare muziek worden senioren op een natuurlijke manier aangezet om te dansen en mee te zingen. Zo worden ze niet alleen fysiek, maar ook zeker cognitief geprikkeld. Qwiek.up Een systeem voor het creëren van een dynamische omgeving door virtuele projecties. Met televisieschermen aan het plafond of speciaal ontworpen mobiele projectoren wordt de buitenomgeving naar binnen gehaald. Een plafond zal fungeren als dakraam en direct gekoppeld worden aan lokaal weer en andere factoren. Daarnaast kunnen senioren door familie en vrienden worden getriggerd met interessante en relevante foto’s die per individu zijn aan te passen. Qwiek.up maakt van donkere ruimtes een inspirerende omgeving.

38

Owner Qwiek BV


Contactpersoon Chris Rameckers


Informatie www.qwiek.eu



Transitie Project 4 – Tele-technologische ondersteuning voor zorg en welzijn Het project wordt uitgevoerd in de Westelijke Mijnstreek. Er is een telecommunicatie-platform ontwikkeld op basis van de behoeften van ouderen in een kwetsbare positie. Het bestaat uit verschillende toepassingen en werkt op een computer met internet. Via het platform kan informatie worden opgevraagd bij welzijnsdiensten, bijvoorbeeld over een klussendienst, een maaltijdendienst of de gemeente. Daarnaast kan de gebruiker beeldcontact maken met onder andere familie, vrienden, mantelzorgers en eventueel zorgverleners. Het doel is dat ouderen meer contact hebben met hun omgeving, zodat zij zich minder alleen voelen, beter voor zichzelf kunnen zorgen en actiever meedoen in de maatschappij. Dit draagt bij aan het langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Owner Hogeschool Zuyd


Contactpersoon Yan Ping Man


Informatie www.technologyincare.nl (Lectoraat Technologie in de Zorg, Hogeschool Zuyd; zie Projecten)


Serious gaming – Gericht op (re)activering Ontwikkeling van een serious game voor NAH/dementiepatiënten (NAH = niet-aangeboren hersenletsel), gericht op (re)activering. Dit betreft een samenwerking van Smart Homes en Ananz Ouderenzorg.

Owner Stichting Smart Homes


Contactpersoon Ad van Berlo


Informatie www.smart-homes.nl

Regio (ontwikkelaars) Eersel, Noord-Brabant

Virtuele projecties – Verleiden tot beweging Virtuele projecties kunnen interactieve oppervlakken realiseren die lijken op computergames. Ze creëren een kleurrijke virtuele realiteit waarin elementen van ‘gamification’ mensen ‘verleiden’ tot spelen, bewegen,


39

reageren of interactief gedrag. Verschillende afbeeldingen worden vanuit een computer via een beamer geprojecteerd op een muur of vloer. De geprojecteerde objecten bewegen al of worden ‘geactiveerd’ door een gedetecteerde beweging van een persoon op het geprojecteerde gebied (door een bewegingssensor met infraroodcamera). De virtual realities hebben een toegankelijk en impliciet karakter, waardoor minimale cognitieve en fysieke capaciteiten nodig zijn voor gebruik.

Owner Vertigo Systems (Köln, D)

Toepassing Training

Contactpersoon Susy Braun, Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie


Informatie www.m-i-n-d.org www.innovatiesindezorg.eu


Wonderbook – Interactief fotoalbum voor dementerenden voor zorg en welzijn MBook is een interactief fotoalbum dat voorziet in het opnemen en afspelen van een geluidsfragment bij iedere pagina. Door deze toevoeging zal een nieuwe boeiende ervaring geïntroduceerd worden bij dementerenden, waardoor zij enige tijd zelfstandig bezig zijn – met als verdienste dat een verzorger minder ‘geclaimd’ wordt. Er wordt gewerkt aan de conceptontwikkeling en de realisatie van tien prototypes. Deze zijn getest bij de doelgroep en de resultaten worden meegenomen in het ontwerp en de realisatie van drie prototypes van het eindproduct. Hiermee is Unit040 Ontwerp in staat het concept tot aan de productiefase te brengen.

Owner Unit040 Ontwerp

Toepassing Verzorging

Contactpersoon Guido van Gageldonk


Informatie www.unit040.nl

Regio (ontwikkelaars) Eindhoven, Noord-Brabant

Categorie

Alarmeringsdiensten voor in en om huis

WITTS – Lokalisatie van personen in gebouwen WITTS (Wireless Indoor Tracking en Tracing Systeem) is een instrument voor zeer nauwkeurige lokalisatie van personen in gebouwen. Verplegend personeel weet zo te allen tijde waar iemand zich bevindt. Dat vergroot de bewegingsvrijheid en daarmee het welzijn van dementerenden.

40


Owner VEDS Group


Contactpersoon John Veeren


Informatie www.witts.nl


Leefcirkels – Langer in vertrouwde omgeving blijven wonen Met het innovatieve project Leefcirkels won tanteLouise-Vivensis de Smarthomes Award 2012. De vernieuwende technische toepassingen van domotica maken het mogelijk voor dementerende bewoners om langer in hun eigen vertrouwde omgeving te kunnen blijven wonen. Bijvoorbeeld het gebruik van persoonsgebonden polsbandjes met zendertjes vergroot de bewegingsvrijheid van cliënten in instellingen aanzienlijk. De implementatie van deze domoticatoepassingen zorgt ervoor dat het verzorgingshuis langer gebruikt kan worden voor beginnend dementerende cliënten. Het verzorgingshuis kan zodoende flexibel worden omgezet naar een verpleeghuis, wat op een innovatieve manier inspeelt op de toenemende zorgzwaarte en de gevolgen van de extramuralisering. Cliënten en mantelzorgers ervaren deze vorm van non-obstructieve domotica als zeer prettig en veilig. Leefcirkels dient dan ook als een voorbeeldproject voor vele andere verzorgingshuizen in Nederland. Techniek heeft de toekomst TanteLouise-Vivensis is voorloper op het gebied van domoticatoepassingen (beeldverbindingen, etc.). Het project is gestart met ‘kwaliteit van leven’ als primair doel en efficiency als nevendoel. De inzet van domotica heeft onder meer geleid tot grote besparingen op nachtdiensten en maakt daarmee kleinschalig wonen mogelijk. tanteLouise-Vivensis vindt dat in alle nieuwbouw- of verbouwtrajecten de functionele mogelijkheden van domoticatoepassingen moeten worden meegenomen in de besluitvorming. Hiermee wil het trendsetter blijven op het gebied van implementatie en zorgverlening met behulp van domotica.

Owner TanteLouise-Vivensis

Toepassing Monitoring

Contactpersoon Jef Pelgrims

Type gebruiker / doelgroep Patiënt + Zorger

Informatie www.tantelouise-vivensis.nl

Regio (ontwikkelaars) Bergen op Zoom, Noord-Brabant

Wuzzi Alert – Mobiele alarmering voor binnen en buiten Het doel van Wuzzi Alert is om gebruikers meer vrijheid en veiligheid te geven, mantelzorgers te ontlasten en voor zorgorganisaties een minder arbeidsintensief zorgproces te realiseren. Wuzzi Alert geeft met mobiele alarmering voor binnen en buiten een zeker en veilig gevoel.


41

Mobiel apparaatje De gebruiker draagt een mobiel apparaatje bij zich, dat is voorzien van een contactknop waarop hij/zij kan drukken mocht er iets aan de hand zijn. Er wordt via de telefoon contact opgenomen met de familie, mantelzorger of zorgverlener, die een gesproken boodschap inclusief de positie ontvangt. Vervolgens kunnen zij met elkaar praten. De Wuzzi Alert dienstverlening wordt ondersteund met Mijn Wuzzi. Dat bevat de gebruikersgegevens, de instellingen voor de dienstverlening en de gegevens van de contactpersonen. Dienstverlening In anderhalf jaar is de Wuzzi Alert dienstverlening ontwikkeld, getest en in Nederland geïntroduceerd, met hulp van de provincie Noord-Brabant en zorgpartners Thebe, Allerzorg en tanteLouise-Vivensis. Wuzzi Alert wordt voor verschillende doelgroepen aangeboden en kan op drie manieren worden ingevuld: Sociaal, Extra en Professioneel. Het verschil zit in de invulling van de alarmopvang en de opvolging. De nieuwe Wuzzi Alert dienstverlening is uitgebreid getest door gebruikers, hun familie en zorgverleners, met als eindoordeel ‘goed’.

Owner Qvita


Contactpersoon Marc te Riele


Informatie www.wuzzialert.com

Regio (ontwikkelaars) Breda, Noord-Brabant

Categorie

Anti-decubitus

Bedcare Plus – Een systeeminnovatie voor decubitus-preventie Het project Bedcare Plus richt zich op het terugdringen van decubitus-problemen door middel van de inzet van slim textiel bovenop bestaande matrassen. Doelgroep zijn minder mobiele ouderen, mindervaliden en chronisch zieken in zorginstellingen en in de huiselijke omgeving. Daarnaast richt het project zich op het vergroten van het comfort voor deze groepen mensen en het verlichten van de manuele zorghandelingen. Decubitus is een zeer ernstig gezondheidsprobleem, dat veel ongemak en leed bij de patiënt teweegbrengt en onnodige zorgkosten veroorzaakt. De decubitus-zorgkosten bedragen in Nederland jaarlijks naar schatting circa 1% van de 80 miljard euro aan zorgkosten. De innovatie Het doel van de innovatie is om huidproblemen en daardoor het mensonterende pijnlijke ongemak in de verpleging te voorkomen, alsook zeer hoge wondverzorgings- en verpleegkosten. Om het verblijf op bed comfortabeler te maken, het optreden van decubitus en vochtwonden drastisch te verlagen en de verpleegtijd en fysieke belasting van de zorgverleners te reduceren, is Bedcare Plus ontwikkeld. BedCare Plus is een op ‘smart textiles’ gebaseerde systeeminnovatie ter voorkoming van decubitus en vochtwonden bij kortstondig of langdurig verblijf op bed. Het systeem bestaat uit een 3-dimensionale textiel minioplegmatras (afgekort MOM) en een slim permanent transfer- en verblijfslaken (afgekort TVL). Het TVL vervangt de katoenen bedlakens en de transferlakens op siliconenbasis die doorgaans in zorginstellingen worden gebruikt. Het is door zijn unieke eigenschappen in staat te allen tijde voor een comfortabel direct

42


huidcontact te zorgen bij beweging in bed, herpositionering en transfers. Klinisch testen Het textiele systeem kan in verpleeghuizen worden ingezet voor een groter deel van de populatie en in de thuisomgeving om het langer thuis blijven wonen mogelijk te maken. Het systeem bevindt zich nu in eindfase van de ontwikkeling en zal in 2014 klinisch worden getest op effect en bruikbaarheid in een RCT (randomized controlled trial) met twee maal 100 personen.

Owner Hertog Hendrik


Contactpersoon Grex Goijarts


Informatie www.hertoghendrik.com

Regio (ontwikkelaars) Oisterwijk, Noord-Brabant

CulsanaMedicalSeat (rolstoel) antidecubitus zitkussen – Comfortabel zitten Bij vele antidecubitus-zitkussens ligt de nadruk, ter voorkoming van decubitus, op de druk- en schuifkrachten. Daarbij wordt veelal gebruik gemaakt van transpiratieverhogende materialen met als gevolg een minder microklimaat. Om dit probleem op te lossen, heeft Culsana samen met een ergotherapeut van de zitpoli van Adelante het nieuwe CulsanaMedicalSeat (rolstoel) antidecubitus zitkussen ontwikkeld. Innovatief product Dit innovatieve product is een comfortabel, duurzaam en veerkrachtig antidecubitus-kussen. De unieke zonering en de ventilerende materialen (hoes en kern) zorgen enerzijds voor een gelijkmatige drukverdeling en anderzijds voor een goed microklimaat. Hierdoor kan de zorgbehoevende zowel fysiek als sociaal beter functioneren. Het kussen is toepasbaar in rolstoelen en in stoelen waarop mensen gedurende een lange periode moeten zitten. Daar waar het niet anders kan, is het mogelijk om het zitkussen te voorzien van een PU-hoes. Het CulsanaMedicalSeat (rolstoel) zitkussen is uitgebreid getest door het kenniscentrum van Adelante, met positieve resultaten en conclusies.

Owner Culsana

Toepassing Preventie

Contactpersoon Rob Doon


Informatie www.culsana.com

Regio (ontwikkelaars) Nuth, Limburg


43

CulsanaMedicalBalance antidecubitus-zorgmatras – Voor instellingen en thuiszorg Bij veel antidecubitus-zorgmatrassen ligt de nadruk, ter voorkoming van decubitus, op de druk- en schuifkrachten. De meeste matrassen zijn voorzien van een temperatuurgevoelige visco-elastische toplaag met beperkte veerkracht, waardoor mensen minder makkelijk kunnen bewegen. Om dit probleem op te lossen, heeft Culsana samen met zorgspecialisten de nieuwe CulsanaMedicalBalance zorgmatras ontwikkeld. Innovatief product De CulsanaMedicalBalance matras is een antidecubitus-zorgmatras voor gebruik in ziekenhuizen en zorginstellingen én in de thuiszorg. Deze matras van een hoogwaardige MDI-foam is duurzaam, veerkrachtig, ventilerend, comfortabel en licht in gewicht, en kan van twee kanten worden gebruikt. De unieke kenmerken van deze zorgmatras bieden een preventieve werking ter voorkoming van decubitus (doorligwonden), zorgen dat patiënten makkelijker kunnen draaien of kunnen worden verzorgd en brengen zorgverlichting voor zowel de zorgbehoevende als de zorgverlener/zorgprofessional. De matras is leverbaar in verschillende versies en afmetingen. De CulsanaMedicalBalance antidecubitus-zorgmatras is positief getest door de Decubitus Stichting en is daarbij betiteld als ‘vernieuwend in de zorg’.

Owner Culsana


Contactpersoon Rob Doon


Informatie www.culsana.com

Regio (ontwikkelaars) Nuth, Limburg

Cordian Zorg Monitor met Decubitus Preventie Systeem – Prevalentie van doorligwonden snel terugbrengen Decubitus, of doorligwonden, wordt veroorzaakt door het afsterven van lichaamsweefsel ten gevolge van langdurige druk. Deze druk maakt een voldoende doorbloeding van het weefsel onmogelijk, waarop afvalstoffen en zuurstoftekort zich lokaal ophopen, wat tot gangreen leidt. Door steeds te veranderen van lichaamshouding, verplaatst men in de praktijk de drukpunten voortdurend en kan het aangetaste weefsel zich, door hervatten van de doorbloeding, herstellen. Om decubitus te voorkomen, verandert een gezond persoon onbewust regelmatig van positie, ook tijdens het slapen. Echter, veel bedlegerige verpleeghuiscliënten kunnen dat fysiek niet meer uitvoeren. Oplossing Verschillende anti-decubitushulpmiddelen, zoals matrassen

44


en kussens, zijn ontworpen om de hogedrukpunten te minimaliseren en daarmee het proces enigszins te vertragen. Het actief aanbieden van wisselligging en wisselzitting blijft echter de enige aantoonbaar werkzame manier om doorligwonden geheel te voorkomen. Het belang hiervan wordt in de Nederlandse praktijk echter onderschat, en de uitvoering wordt vaak vergeten dan wel heeft een lage prioriteit. Het gevolg is dat de kans op decubitus in Nederland in een verpleeghuis driemaal hoger is dan in Duitsland (onderzoek Universiteit Maastricht, 2014). Dit brengt veel leed en hoge kosten met zich mee. Resultaten Om de wisselligging te kunnen faciliteren, prioriteren en monitoren, heeft Cordian in samenwerking met, in het bijzonder, Archipel Zorggroep het Decubitus Preventie Systeem ontwikkeld. Dit systeem ondersteunt de verpleging door betrouwbaar te alarmeren wanneer wisselligging geboden is, en het geïntegreerde rapportagesysteem garandeert zowel uitvoering als procesverbetering. De gebruikers/verpleeghuizen van het Cordian Decubitus Preventie Systeem tonen aan dat dit systeem zowel tot een betere en efficiëntere uitvoering leidt als tot een grote tevredenheid en ontzorging bij het personeel en de betrokken experts.

Owner Cordian


Contactpersoon Jan Nesvadba


Informatie www.cordian.eu


Innovatief kussensysteem – Biedt een veiliger OK Bij OK-ingrepen bestaat een grote kans op doorliggen, ook decubitus genoemd. Daarom ontwikkelde Pontes Medical, een samenwerkingsverband van VUmc, AMC en UMCU, met Bos Medical een oplossing. Een innovatief OK-kussensysteem bestrijdt de kans op decubitus tijdens een OK-ingreep, zorgt voor een betere positionering en dus voor meer veiligheid en comfort voor de patiënt. Daarnaast vergemakkelijkt het systeem, dankzij het uitgekiende ontwerp, het gereed maken van de OK voor vrijwel elke operatie.


45

Voordelen voor zorgverlener en patiënt Het systeem bestaat uit een aantal kussens die het merendeel van de liggingen die ingezet worden tijdens een operatie mogelijk maken. Met kleuren wordt aangegeven welke kussens er nodig zijn voor welke ligging. Dit biedt meerdere voordelen voor zowel zorgverlener als patiënt. De zorgverlener hoeft niet langer een grote diversiteit aan materialen in te zetten om een patiënt goed te positioneren op de OK. Het comfort voor de patiënt is hierdoor beter en doordat er minder materiaal tussen huid en kussen zit, draagt dit bij aan de veiligheid. Ook vergemakkelijken de kleuren het voor de zorgverlener om snel een correcte opbouw van de OK te realiseren. Samenwerking Bos Medical heeft vanuit zijn jarenlange ervaring als anti-decubitusspecialist en de mogelijkheid tot eigen productie in samenwerking met Pontes Medical het project opgepakt. Dit heeft dankzij veelvuldig contact met de praktijk een vruchtbaar resultaat opgeleverd.

Owner Bos Medical


Contactpersoon Rick Beerens


Informatie www.pontesmedical.com www.bosmedical.nl

Regio (ontwikkelaars) Goirle, Noord-Brabant

Stratus Airdynamic – Anti-decubituskussen voor rolstoelgebruikers Stratus Airdynamic betreft een pomp voor een anti-decubituskussen. Decubitus ontstaat meestal in een liggende houding, maar ook na lang zitten kunnen decubituswonden ontstaan. Unitron heeft in opdracht van Bos Medical een product ontwikkeld dat geschikt is voor rolstoelgebruikers. Wisseldruk De rolstoel wordt voorzien van een wisseldrukkussen. De wisseldruk duidt op de luchtbanen die in het matras zitten. Deze luchtbanen worden door middel van een elektrische pomp om en om opgeblazen en geleegd. Dit zorgt ervoor dat steeds andere delen van het lichaam worden ontlast, zodat de doorbloeding verbetert. De pomp is uitgerust met een accu waarmee de rolstoelgebruiker zonder zorgen een dag op pad kan. Het verzonken bedieningspaneel aan de bovenkant van de pomp zorgt voor een overzichtelijk geheel. Met nog geen 1.900 gram is deze pomp licht in gewicht en makkelijk in gebruik.

46

Owner Bos Medical


Contactpersoon Rick Beerens


Informatie www.bosmedical.nl

Regio (ontwikkelaars) Goirle, Noord-Brabant


Categorie

Apps / digitale diensten (die patiënten of gezonde mensen ondersteunen in hun dagelijks leven)

Begeleiding in Beeld – Zelfvertrouwen en zelfstandigheid vergroten Met de pilot ‘Begeleiding in Beeld’ verlenen professionals begeleiding op afstand via het beeldscherm van een tablet. Tien thuisbegeleiders en dertig cliënten doen ervaring op met begeleiding op afstand via de app FaceTime. Cliënten hebben voor dit project een tablet ontvangen en thuisbegeleiders merken dat zij zich door de inzet van een tablet beter kunnen redden en zich minder angstig en eenzaam voelen. Ze leggen makkelijker contact via Skype of e-mail met familie of zoeken zelf informatie op Google. Hierdoor neemt hun zelfvertrouwen toe en worden ze zelfstandiger. Cliënten zijn minder afhankelijk van hulp van professionele hulpverleners en hun informele netwerk wordt sterker.

Owner Proteion Thuis


Contactpersoon Henriette Maessen


Informatie www.proteion.nl

Regio (ontwikkelaars) Horn, Limburg


47

Breintrainer – Combinatie van gaming en sensoriek Dit project betreft de ontwikkeling van een serious game voor mensen met syndroom van Down of autisme. Het gaat om een combinatie van gaming en sensoriek: de gameplay past zich aan op basis van de informatie uit de sensoriek. De Breintrainer is gericht op het vergroten van het leervermogen van de doelgroep, het versnellen van de cognitieve ontwikkeling en het verbeteren van het concentratievermogen en zelfvertrouwen.

Owner Acceleration

Toepassing Training

Contactpersoon Marcel Clerx


Informatie www.acceleration.nl


Indicatie-app op iPad – Zelfredzaamheidscore opstellen Met behulp van een zelfredzaamheidscore app zijn wijkverpleegkundigen in staat om met een iPad een indicatie af te geven en een zorgarrangement samen te stellen voor alle extramurale AWBZ-producten.

Owner Careyn


Contactpersoon Jeroen Bos


Informatie www.careyn.nl


HealthSnackers – Innovatieve coaching voor gezonder leven The Habit Agency ontwikkelt online en mobiele applicaties waarmee mensen op eigen kracht gezonder leren leven. De app HealthSnackers is de eerste stap naar een health behavior analytics platform waarmee The Habit Agency individuele gebruikers persoonlijk gaat adviseren over gezond leven. De app is namelijk gekoppeld aan een database waarin gegevens over gezondheid en gedrag worden verzameld. Deze gegevens worden door een wetenschappelijke afdeling geanalyseerd en teruggekoppeld naar de gebruikers. Smartphone app HealthSnackers is een smartphone app die het iedereen mogelijk maakt om op een leuke en gemakkelijke manier gezonder te leven. HealthSnackers is een personal coach op de smartphone. De app laat gebruikers op basis van hun motivatie en wensen stap voor stap gezonder leven. De app biedt leuke en laagdrempelige uitdagingen aan op het gebied van gezonder eten, meer bewegen, meer ontspannen, minder roken en minder alcohol drinken. Gebruikers bepalen zelf waar en wanneer ze iets doen. De app geeft de gebruikers feedback en inzicht in hun vooruitgang. Daarnaast kunnen ze vrienden, familieleden of collega’s uitnodigen om hun coach te worden en ervoor kiezen om zelf andere mensen te gaan coachen.

48


Gedragsverandering stimuleren Het ontwikkelen van een smartphone app was een logische keuze voor The Habit Agency. De smartphone is een perfect apparaat om gedragsverandering te stimuleren. Een apparaat dat mensen altijd bij zich hebben en vol met technische snufjes zit die interessant zijn voor het meten van gezondheid en gedrag. HealthSnackers maakt optimaal gebruik van deze voordelen.

Owner The Habit Agency


Contactpersoon Rutger Slob


Informatie www.habitagency.com www.healthsnackers.com


Eurocom – Slimme toegang voor levensloopbestendig bouwen Corporatie Stadlander liep bij haar inzet voor levensloopbestendig bouwen en extramurale zorg voor senioren op tegen het probleem van toegangscontrole en sleutelbeheer. Samenwerking met Eurocom en Assa Abloy leidde tot een oplossing met veel bijkomende voordelen die woningen tegelijkertijd aantrekkelijker maken voor een veel grotere doelgroep. Slimme toegang Het scheiden van wonen en zorg confronteert zorgorganisaties met een groeiend aantal thuiswonende cliënten. Maar wie investeert nu in het levensloopbestendig maken van die woningen? Op dat vlak hebben de zorgleverancier, de consument en de corporatie allemaal een ander belang, en dat kan in veel situaties verlammend werken. Op het gebied van slimme toegang heeft Stadlander besloten de eerste stap te zetten. Sociale alarmering en domotica Het kan gebeuren dat een zorgverlener bij de ene cliënt aanwezig is en vervolgens alarm krijgt van een andere cliënt in hetzelfde gebouw. De zorgverlener moet nu eerst naar een andere locatie rijden om een sleutel op te halen. Niet alleen erg lastig en inefficiënt, maar vanwege de onnodige vertraging nog gevaarlijk ook. Stadlander werkte voor sociale alarmering en domotica al samen met Telezorg, een dochteronderneming van Eurocom. Vanwege de vele mogelijkheden van het Telezorg-systeem, dat speciaal is ontwikkeld voor complexe zorgfuncties, is besloten dit niet grootschalig uit te rollen in particuliere woningen. Er is gekozen voor een andere oplossing die Eurocom bood, een plug & play variant genaamd CQ-Net Live; dit is een online communicatieplatform met een slim kastje in de meterkast, de NetBOX Live. Werking Voordeuren van woningen worden uitgerust met een elektronisch beslag en een elektromechanisch slot. Die communiceren draadloos met een RF-unit in de meterkast die op zijn beurt in verbinding staat met Eurocom NetBOX Live; deze is via internet verbonden met het CQ-Net Live platform. Via een website of een app op hun smartphone kunnen bewoners toegang verlenen of weigeren. Dit alles eenvoudig en real time. Op die website of app is ook informatie over de toegangshistorie in te zien. Iedere handeling met tijdstip en gebruikersnaam wordt geregistreerd.


49

Besparingen Deze oplossing levert niet alleen woningcorporaties een besparing op (mutatiekosten: cilinders vervangen bij verhuizing, etc.) maar ook zorginstellingen. Sleutelbeheer komt namelijk in eigen beheer via CQ-Net Live. Geen gedoe meer met onveilige sleutelkluisjes, lopers of grote sleutelbossen. Daarnaast kan een huurder zelf een zorgorganisatie toegang geven tot zijn woning. Zorgverleners kunnen nu eenvoudig toegang verkrijgen bij de algemene deuren van het complex en bij de voordeur van de cliënt zonder eerst een sleutel te hoeven ophalen. De bewoner is en blijft ‘in control’ door zijn of haar rechten binnen het platform en door de altijd beschikbare toegangshistorie. Hoewel het systeem aanvankelijk bedoeld was voor de zorgdoelgroep, is inmiddels duidelijk dat de jongere generatie er ook (andere) voordelen van inziet.

Owner Eurocom Group


Contactpersoon Paul Merks


Informatie www.eurocom-group.eu


Health Watch – COPD-coach De Health Watch is een systeeminnovatie bestaande uit een zelfmetend en adviesgevend horloge met slimme app, webplatform en daaraan gekoppelde database. Deze innovatie is in eerste instantie ontwikkeld voor het ondersteunen en coachen van COPD’ers in een niet-medische setting, maar ook bij fysiotherapie-oefensessies. De Health Watch meet hartslag, zuurstofgehalte en beweging en geeft direct feedback via de display aan de gebruiker en stimuleert tot meer of minder inspanning. Zelf doen De onderliggende gedachte is dat mensen zelf gemakkelijk en automatisch hun gezondheid kunnen meten, bijhouden en feedback kunnen verkrijgen. Automatisch meten en feedback krijgen zonder hulp van zorgprofessionals is een groeiende behoefte in de maatschappij. Het blijft niet beperkt tot mensen die last hebben van chronische ziektes, maar is ook interessant voor ouderen, sporters en gezonde mensen in het algemeen. Het systeem is ontwikkeld met en voor de gebruikers, die op een aantal punten in het innovatietraject waardevolle input hebben gegeven. Momenteel vinden er testen plaats met delen van het systeem en zullen er in groepen van COPD’ers verdere mini-trials worden ingezet. Slimme meet- en feedbacktechnologie Het Health Watch platform heeft inmiddels ook geleid tot ontwikkeling van slimme meet- en feedback-technologie voor Parkinson-patiënten. Tevens biedt het plaats voor een meet- en feedbacksysteem voor het gebruik van bloedspotmethoden thuis (voor monitoren van medicijngebruik, testen van medicijnen en monitoren van bloedparameters).

50

Owner Scint


Contactpersoon Steven Schilthuizen


Informatie www.copd-watch.nl

Regio (ontwikkelaars) Berkel-Enschot, Noord-Brabant


Mediwatch – Senioren eigen gezondheid laten monitoren Deze dienst bestaat uit meetapparatuur, smartphone en opvolging door een huisarts, waarmee senioren eigen gezondheid in de gaten kunnen houden. De Mediwatch communiceert informatie tussen gebruiker en huisarts. De senioren houden elkaars gezondheid in de gaten en de huisarts komt in actie als de gezondheid meetbaar achteruitgaat.

Owner Acceleration

Toepassing Tele-Zorg

Contactpersoon Marcel Clerx




SananetOnline – Platform voor hoogwaardige eHealth-diensten SananetOnline is het door Sananet ontworpen platform voor het ontwikkelen en aanbieden van hoogwaardige telebegeleidingsprogramma’s en andere e-health-diensten. Dit platform ondersteunt patiënten en zorgverleners bij hun behandelrelatie door het stimuleren en uitvoeren van zelfmanagement door de patiënt. Er zijn telebegeleidingsprogramma’s beschikbaar voor hartfalen, diabetes mellitus type 2 en palliatieve zorg bij oncologische patiënten. E-coaches bestaan voor COPD, astma, IBD en Parkinson. In ontwikkeling zijn e-coaches voor hartfalen, atriumfibrilleren, pijnmanagement bij oncologie, multiple sclerose, dementie en dermatologie.

Owner Sananet


Contactpersoon Jan Ramaekers



Regio (ontwikkelaars) Sittard, Limburg

It’s LiFe! – Technologie ter ondersteuning van een actieve leefstijl It’s LiFe! staat voor Interactive Tool for Self management through Lifestyle Feedback! Het is een onderzoeksproject naar het effect van technologiegebruik ingebed in de zorg op lichamelijke activiteit bij chronisch zieken. Technologie en zorg De technologie, die ontwikkeld is in samenwerking met twee bedrijven (Maastricht Instruments en Sananet), bestaat uit een bewegingsmeter die in contact staat met een smartphone. Op de smartphone wordt feedback gegeven op basis van persoonlijk in te stellen beweegdoelen. De beweegresultaten zijn ook bij de huisartspraktijk in te zien. De zorg bestaat uit een aantal extra consulten bij de praktijkondersteuner, die de leefstijl met de patiënt bespreekt.


51

Onderzoek De technologie en de zorg eromheen zijn getest gedurende drie maanden in twee huisartsenpraktijken bij twintig patiënten. De meeste patiënten en praktijkondersteuners waren positief over het gebruik. De beweegresultaten van de eerste en de laatste twee weken zijn vergeleken en hieruit blijkt dat de patiënten elf minuten per dag meer zijn gaan bewegen. Uit antwoorden op vragenlijsten bleek ook dat de kwaliteit van leven is verbeterd. In 2013 is een groot vervolgonderzoek gestart naar het effect van het gebruik van de technologie bij 24 huisartspraktijken in Zuid Nederland. Het onderzoeksproject It’s LiFe!, onder leiding van prof.dr. Luc de Witte, is een onderzoek van CAPHRI, Maastricht University, en valt tevens onder het CCTR.

Owner Maastricht University


Contactpersoon Renée Verwey




Sleep Position Trainer – Geeft patiënten met positieafhankelijk slaapapneu een betere nacht NightBalance (Delft, sinds 2009) helpt apneupatiënten van extreme vermoeidheid af met de Sleep Position Trainer. Bij apneupatiënten stokt de ademhaling tijdens de slaap, waardoor ze onvoldoende zuurstof krijgen. Hierdoor slapen ze slecht, met extreme vermoeidheid overdag als gevolg. Op de lange termijn vergroot apneu de kans op hart- en vaatziektes. De helft van alle apneupatiënten heeft vooral last van ademstops als ze op de rug slapen; dit heet positieafhankelijk slaapapneu. Slapen op de rug voorkomen De Sleep Position Trainer (SPT) van NightBalance voorkomt het slapen op de rug. Hierdoor worden de ademstops in rugligging ook voorkomen. De SPT is een klein apparaatje dat mensen met een zachte trilling traint om in de juiste houding te slapen. De SPT wordt met een comfortabele band om het bovenlichaam

52


gedragen onder de borst en boven de buik. Zodra men op de rug gaat liggen, zorgt een lichte trilling ervoor dat de patiënt wordt gestimuleerd om van houding te veranderen. De trillingen van de SPT worden automatisch afgestemd op het slaapgedrag van de patiënt. Het natuurlijke slaappatroon wordt niet negatief beïnvloed door de trillingen. Inzicht in de behandeling Zowel patiënt als arts kan de slaapgegevens uitlezen. Door de SPT aan te sluiten op de computer, kan men met hulp van de bijgeleverde software kijken naar de slaaphoudingen, het percentage rugligging en het aantal keren dat de SPT feedback heeft gegeven. Dit geeft beter inzicht in de behandeling van positieafhankelijk slaapapneu. De SPT is alleen verkrijgbaar op verwijzing van een arts. Een KNO- of longarts kan met een slaapstudie kijken naar de ernst van de apneus, waarna een geschikte behandeling wordt toegewezen. Proefslapen met de SPT Patiënten kunnen uitproberen of de SPT een geschikte behandeling voor hen is. Met de SPT Experience kunnen patiënten 14 nachten proefslapen. Na deze periode ontvangen de patiënt en de arts een rapport met een bijbehorend advies, waarin staat of de behandelmethode bij hen past.

Owner NightBalance


Contactpersoon Eline van Beest


Informatie www.nightbalance.com

Regio (ontwikkelaars) Delft, Zuid-Holland


53

De ShareCare Toolbox – Handige webtools voor informele zorg De ShareCare toolbox is een kit voor gemeenten en zorginstellingen om de eigen regie van cliënten en hun netwerk te ondersteunen. Zorgsite Via de ShareCare Zorgsite kan een groep mantelzorgers het zorgproces afstemmen. Met onder meer een slimme gedeelde agenda en verschillende communicatiefuncties kan iedereen een bijdrage leveren en de groep daarvan op de hoogte houden. Dit maakt het mogelijk om zonder coördinatieproblemen met meer mensen zorg te verlenen. De Zorgsite wordt door steeds meer gemeenten en zorginstellingen aangeboden aan mantelzorgers en contactpersonen van cliënten. Het is een hulpmiddel dat de eigen regie maximaal ondersteunt en ervoor zorgt dat mensen het samen lang volhouden. De Zorgsite wordt inmiddels ook gekoppeld met de software van zorginstellingen, zodat onder meer geselecteerde berichten en agendaitems uit het zorgdossier naar de Zorgsite kunnen worden gestuurd. Huiskamer De ShareCare Zorgsite is tevens de entree naar een nieuw product, de ShareCare Huiskamer. Dit is een applicatie waarmee de zorginstelling de mantelzorgers van bewoners van een afdeling of een unit voor kleinschalig wonen aan zich kan binden. De Huiskamer is de ruimte waar zorgverleners en mantelzorgers op gelijke voet met elkaar afstemmen over de hulp die nodig is en geboden kan worden. Door de methode van zelfroostering is de mantelzorger meer bereid om te helpen en door de samenwerking op gelijke voet (zeggenschap) krijgt de bijdrage van de mantelzorger meer status. Plansite Een heel nieuw en actueel product is de ShareCare Plansite. Daarmee kunnen gezinnen of cliënten de regie nemen in het beheren van hun ‘Plan met Afspraken’, waarbij meerdere hulpverleners betrokken zijn. De cliënt/ familie voegt de hulpverleners toe en bepaalt wie de casemanager is. Alle leden, zowel persoonlijk netwerk als hulpverleners, kunnen rapporteren op de verschillende afspraken. Zo heeft iedereen hetzelfde inzicht in hoe het gaat en kan men voortdurend bijsturen indien nodig. De Plansite is geschikt voor alle vormen van maatschappelijke zorg, zoals jeugdzorg, verslavingszorg, GGZ-problematiek en schuldhulpverlening. Het is een heel concreet hulpmiddel bij de 1-Gezin-1-Plan werkwijze.

54

Owner Simac Healthcare


Contactpersoon Saskia Vermeulen


Informatie www.sharecare.nl

Regio (ontwikkelaars) Veldhoven, Noord-Brabant


Vitaliteitscoach CVA – Ondersteuning bij dagelijkse activiteiten Het merendeel van de cliënten met een CVA kan na een revalidatieperiode weer thuis gaan wonen. Echter komen ze hier regelmatig problemen tegen: enerzijds bij het accepteren van de beperkingen waarmee zij te maken hebben en anderzijds bij het leren omgaan met of het compenseren van deze beperkingen. Cliënten beschikken als gevolg van het CVA veelal over minder energie, waardoor ze beperkt worden in het doen van dingen op de manier en in de mate waarin zij dat gewend waren. Vermoeidheid zal in het dagelijks leven een rol blijven spelen. Centrale vraag in dit project is hoe de reeds aanwezige kennis over het optreden van vermoeidheid bij CVA-patiënten in de thuissituatie kan worden gestructureerd en aangeboden via een ‘vitaliteitscoach’, zodanig dat zij in hun dagelijks leven worden ondersteund bij de planning en uitvoering van de door hen gewenste activiteiten.


Toepassing Behandeling

Contactpersoon John Rietman




VanMorgen (ZuidZorg) – Opschalen woonservice gemeenten VanMorgen, dochterbedrijf van ZuidZorg, helpt zorgorganisaties bij de implementatie van aanvullende welzijnsdiensten op afstand, passend bij de wens van bewoners zonder zorgbehoefte. Daarvoor hanteert het een methodiek om in co-creatie met belanghebbenden (gebruikers, mantelzorgers, stakeholders en professionals) diensten te ontwikkelen en te implementeren. Co-creatie stimuleert en bewerkstelligt draagvlak voor innovaties. Het is een intensief en interactief proces met een groep mensen, waarin behoeften en wensen worden vertaald naar nieuwe ideeën en oplossingsgerichte acties, in continue terugkoppeling met belanghebbenden. Het noodzakelijke draagvlak en de acceptatie en adoptie van technologie binnen deze dienstverlening staan als belangrijkste succesbepalende factoren centraal.

Owner VanMorgen / ZuidZorg


Contactpersoon Toon van de Looy


Informatie www.vanmorgen.nu

Regio (ontwikkelaars) Veldhoven, Noord-Brabant


55

Categorie

Beeldschermcommunicatie en telemonitoring

Beeldbellen – Voor zorg op afstand Ontwikkeling en implementatie van systeem voor beeldbellen voor zorg op afstand. Owner Thebe


Contactpersoon Laura Kallenberg


Informatie www.thebe.nl


Cordian Zorg Monitor met Bed Leave en Wandering Systeem – De beste nachtrust en de betrouwbaarste alarmering Valgevaarlijke cliënten die de koude nacht op de vloer doorbrengen na een ongelukkige val, of dementerende cliënten die ’s nachts ronddwalen door de koude straten van de stad, zijn de nachtmerrie van iedere zorginstelling. Naast de financiële en organisatorische problemen die deze gebeurtenissen teweegbrengen, verstoren ze fundamenteel het zelfvertrouwen van de cliënt, alsmede het vertrouwen van de cliënt en mantelzorgers in de zorginstelling. Probleem van valse alarmering Om dit te voorkomen, worden in het algemeen elektronische bewakingsmiddelen ingezet die ambiëren tijdig de verpleging te alarmeren. In de praktijk echter blijken deze hulpmiddelen erg onbetrouwbaar, met in vele zorginstellingen foutieve detectiepercentages boven de 80%. Dit leidt tot alarmvermoeidheid, wantrouwen en frustraties bij het verplegend personeel en tot zeer verstoorde nachtrust en frustraties bij de cliënt. Bovendien, naast de kosten van de opvolging van deze valse alarmen moeten er nachtelijke rondes gelopen worden om de beperkte betrouwbaarheid van deze systemen te compenseren. Camerasystemen, die privacygevoelig zijn, blijken voor dit probleem geen afdoende oplossing te bieden. Oplossing Cordian heeft samen met zeer vooruitstrevende zorginstellingen in Zuid-Nederland – Archipel Zorggroep, Envida en GGz Eindhoven – een uiterst betrouwbaar bedverlaatsysteem ontwikkeld, met extreem lage foutieve detectie. Dit betreft een hooggevoelig membraan, aangebracht tussen matras en beddenbodem, dat zelfs de hartslag en ademhaling kan meten.

56


Resultaten Met dit systeem hebben de klanten/zorginstellingen van Cordian bewezen dat (a) de kwaliteit van de geleverde zorg en de perceptie bij de cliënt meetbaar is verbeterd, (b) het zorgpersoneel door de uiterst betrouwbare alarmering veel doelgerichter z’n werk kan verrichten, en (c) de kosten door de efficiencyslag significant worden teruggebracht. Owner Cordian


Contactpersoon Jan Nesvadba


Informatie www.cordian.eu


Telebegeleiding Hartfalen – Online assistentie bij bewaken van symptomen en gedragsverbetering De hartfalentelebegeleidingsprogramma’s geven de patiënt thuis ondersteuning bij het bewaken van symptomen, het vergroten van kennis en het verbeteren van gedrag. De programma’s worden in dagelijkse sessies online aan patiënten aangeboden in de vorm van dynamische en afwisselende dialogen. De waardes (zoals gewicht en bloeddruk) en de antwoorden die de patiënt dagelijks invoert, worden door zijn of haar verpleegkundige of arts op afstand beoordeeld. Op basis daarvan kunnen zij, samen met de patiënt, bepalen wat er nodig is voor de verdere behandeling op maat. De programma’s dragen bij aan onder meer het verbeteren van voedingsgewoontes, het voorkomen van complicaties, noodzakelijke aanpassingen van levensstijl en meer beweging. Ook geven de programma’s aandacht aan psychosociale factoren rondom de patiënt. De telebegeleidingsprogramma’s voor hartfalen zijn het resultaat van samenwerking van het Hart- en Vaatcentrum van MUMC+ en Sananet en worden voortdurend aangepast naar de nieuwste wetenschappelijke inzichten.

Owner Sananet




Informatie www.sananet.nl


Telemonitoring – Voor hart- en COPD-patiënten Ontwikkeling van systemen voor telemonitoring van hartpatiënten; dit betreft een studie van vier jaar, in een samenwerking van het TweeSteden ziekenhuis, Thebe en Smart Homes. Ontwikkeling van systemen voor telemonitoring van COPD-patiënten; dit betreft een driejarig project met Smart Homes en TopSupport.


57







Telemonitoring COPD – Techniek en keteninrichting Ontwikkeling van telemonitoring concept voor COPD-patiënten. Het gaat niet alleen om de techniek, maar ook om de inrichting van de keten.

Owner Thebe






Telemonitoring Hartfalen – Techniek en keteninrichting Ontwikkeling van telemonitoring voor hartpatiënten. Het gaat niet alleen om de techniek, maar ook om de inrichting van de keten.

Owner Thebe






MijnCOPDcoach – Online hulp om COPD onder controle te houden MijnCOPDcoach begeleidt patiënten bij zelfmanagement en informeert ze over COPD en het omgaan met hun aandoening. Naast het overdragen van kennis en zelfmanagementvaardigheden, kan MijnCOPDcoach patiënten monitoren op plotselinge verslechteringen. Dat draagt bij aan het voorkomen van complicaties en het tijdig signaleren van mogelijke risico’s. De verschillende onderdelen van MijnCOPDcoach zijn afgestemd op de persoonlijke situatie van de patiënt en

58


houden rekening met doelstellingen die in overleg met de zorgverlener zijn vastgesteld. Voor vragen of advies kan de patiënt via het e-consult rechtstreeks contact opnemen met de eigen behandelaar. MijnCOPDcoach is ontwikkeld op basis van de Zorgstandaard COPD van Long Alliantie Nederland (LAN) in samenwerking met Sananet en GlaxoSmithKline (GSK).

Owner Sananet




Informatie www.sananet.nl www.mijncopdcoach.nl


MijnAstmacoach – Online hulp om COPD onder controle te houden MijnAstmacoach helpt astmapatiënten en hun zorgverleners om de gezondheidssituatie in de gaten te houden. De webapplicatie begeleidt patiënten bij zelfmanagement en informeert ze over (het omgaan met) hun aandoening. Zogenaamde kenniskuren geven informatie, tips en persoonlijke adviezen. Zij coachen patiënten voor specifieke vaardigheden zoals inhaleren en stoppen met roken. Het monitoren van de patiënt door de zorgverleners draagt bij aan het voorkomen van complicaties en het tijdig signaleren van mogelijke risico’s. MijnAstmacoach is volledig afgestemd op de persoonlijke situatie van de patiënt en houdt rekening met doelstellingen die in overleg met de zorgverlener zijn vastgesteld. Voor vragen of advies kan de patiënt via het e-consult rechtstreeks contact opnemen met de eigen zorgverlener. MijnAstmacoach is ontwikkeld op basis van de Zorgstandaard Astma van Long Alliantie Nederland (LAN) in samenwerking met Sananet en GlaxoSmithKline (GSK). Voor de Periodieke Astma Controle (PAC) wordt gebruik gemaakt van de Astma Controle Test (ACT)

Owner Sananet




Informatie www.sananet.nl www.mijnastmacoach.nl



59

MijnParkinsoncoach – De veilige en persoonlijke webapplicatie MijnParkinsoncoach is een beveiligde en persoonlijke internetomgeving voor mensen met Parkinson en hun zorgverleners Het programma leert mensen met Parkinson wat zij zelf kunnen doen om (nog beter) met hun aandoening om te gaan. Zorgverleners krijgen via MijnParkinsoncoach een goed beeld van de gezondheidstoestand en de zelfmanagementvaardigheden van hun patiënten. Via de Parkinsonmonitor worden mensen met Parkinson standaard een aantal keer per jaar, maar indien nodig veel frequenter, nauwgezet gemonitord. Dit gebeurt door online vragen te stellen over symptomen en klachten, waardoor een verslechtering van de situatie snel wordt onderkend. Dit draagt bij aan het voorkomen van complicaties en het signaleren van mogelijke risico’s. MijnParkinsoncoach is afgestemd op de persoonlijke situatie van de patiënt en houdt rekening met doelstellingen die in overleg met de zorgverlener zijn vastgesteld. MijnParkinsoncoach is ontwikkeld in samenwerking met neurologen en gespecialiseerde verpleegkundigen van het Atrium MC, GlaxoSmithKline (GSK) en Sananet.

Owner Sananet




Informatie www.sananet.nl www.mijnparkinsoncoach.nl


MijnIBDcoach – Online zelfmanagement voor mensen met IBD MijnIBDcoach is een beveiligde, persoonlijke internetomgeving voor mensen met IBD (de verzamelnaam voor de chronische darmontstekingen ziekte van Crohn en colitis ulcerosa) en hun zorgverleners. MijnIBDcoach helpt patiënten om meer te weten te komen over hun ziekte en om te leren wat zij zelf kunnen bijdragen om IBD onder controle te houden. Vrijwel alle functionaliteiten van MijnIBDcoach zijn overigens ook via een app voor mobiele telefoons en tablets beschikbaar. Zorgverleners krijgen via MijnIBDcoach een goed beeld van de gezondheidstoestand en de zelfmanagementvaardigheden van hun patiënten. MijnIBDcoach is ontwikkeld door Sananet in samenwerking met een onafhankelijke werkgroep bestaande uit MDL-artsen en -verpleegkundigen van het MUMC+, Orbis MC, Atrium MC, LUMC en de patientenvereniging CCUVN. Meer informatie op www.mijnibdcoach.nl. Wat heeft mijnIBDcoach te bieden? Na het inloggen kunnen patiënten kiezen uit zes verschillende acties: kenniskuren, sessies, reminders, het behandelplan, vragen en instellingen. Kenniskuren Met een kenniskuur krijgt de patiënt in een aantal ‘gesprekjes’ op de computer informatie, tips en persoonlijke adviezen. Zij gaan over een bepaald aspect van de behandeling of het omgaan met (de ongemakken) van IBD. De kenniskuur wordt aangeboden in de vorm van tekst, filmpjes, afbeeldingen of geluidsfragmenten.

60


Sessies Een sessie is een kort ‘gesprekje’ via de computer. Mogelijk als onderdeel van een kenniskuur, maar bijvoorbeeld ook ter voorbereiding op een spreekuurcontact of de periodieke gezondheidscheck. Patiënten krijgen per e-mail bericht als er een sessie klaarstaat. Zij hoeven voor een sessie niet thuis te blijven en kunnen deze volgen waar en wanneer hen dat het beste uitkomt, zeker bij gebruik van de app van MijnIBDcoach. Reminders Reminders herinneren patiënten ergens aan. Bijvoorbeeld aan het innemen van medicijnen op een bepaald tijdstip, of hun wekelijks sportuurtje. Patiënten kunnen zelf zoveel reminders invoeren als ze willen. Behandelplan Samen met hun gespecialiseerde verpleegkundige of arts beheren patiënten hun persoonlijke behandelplan en houden zij daarin het verloop van hun behandeling bij. Maar ook afspraken over hun persoonlijke doelstellingen worden in het behandelplan vastgelegd. Patiënten zien meteen wat er wel en niet voor hen heeft gewerkt. Het behandelplan wordt gevuld met regelmatige controles van de gezondheid, de zogeheten ‘periodieke gezondheidscheck’. Ook de informatie uit de voorbereiding van een spreekuurcontact wordt gebruikt. Vragen Met de functie ‘Vragen’ (e-consult) kunnen patiënten berichten uitwisselen met de gespecialiseerde verpleegkundige of arts. Bij spoedvragen wordt hun aangeraden om de telefoon te pakken. In geval van twijfel over klachten kunnen patiënten kiezen voor een korte vragenlijst die een advies geeft wat zij het beste kunnen doen. Instellingen Onder instellingen kunnen patiënten hun persoonlijke gegevens, zoals wachtwoord en profielfoto, wijzigen.

Owner Sananet




Informatie www.sananet.nl www.mijnparkinsoncoach.nl


Comfort Meeting Point – Digitaal netwerk voor regio Parkstad Comfort Meeting Point moet het digitale netwerk voor alle 110.000 huishoudens in de regio Parkstad (Zuid-Limburg) worden. Daartoe gingen in 2011 pilots van start. Via computer, televisie of draagbaar internet-apparaat kunnen inwoners van Parkstad contact leggen met bepaalde organisaties in de regio. Het lijkt op Skype, waarbij de gebruikers elkaar kunnen zien en horen, maar het grote voordeel is dat het netwerk Comfort Meeting Point beveiligd is. Naast beeldcontact is er de mogelijkheid om instructiefilms via dit netwerk te bekijken. Denk daarbij aan instructie voor het gebruik van bijvoorbeeld medicatie.


61

Owner Comfort Meeting Point


Contactpersoon Paul Schefman


Informatie www.cmp-parkstad.nl


Caring Home en ZorgTV – Zorg op afstand Caring Home en ZorgTV zijn zorg-op-afstand-diensten die het mogelijk maken voor mensen om langer op een prettige manier zelfstandig thuis te blijven wonen. Proteion Thuis biedt deze diensten sinds 2007 via een pilot aan. De afgelopen jaren zijn deze diensten in de praktijk getest en verder ontwikkeld, waardoor Proteion er klaar voor is: ZorgTV en Caring Home behoren nu tot het structurele dienstenaanbod.

62



Contactpersoon John Rietman





Wikiwijk – 7x24-uurs zorg- & welzijnscentrale in Tilburg Wikiwijk is er, behalve voor de huidige én toekomstige senior, bovenal voor de burger die zo zelfstandig mogelijk wil functioneren en dit samen met anderen – onder eigen regie – wil organiseren. Gezien de actuele ontwikkelingen, waarin steeds meer de bijdrage van eenieder wordt gevraagd, ondersteunt Wikiwijk de zelfredzaamheid van mensen. Wegwijzer Wikiwijk fungeert als een soort ‘TomTom’, als een wegwijzer in het lokale (en regionale) maatschappelijk verkeer met organisaties/instellingen, maar ook in het verkeer tussen mensen onderling. Deelnemers kunnen hun eigen (informele) groepen starten rondom willekeurige onderwerpen, maar kunnen ook binnen formele groepen – waaronder hun eigen wijk – terecht voor contacten en vragen. De toepassingen binnen Wikiwijk zijn breed en gevarieerd, van diensten zorgverlening tot educatie en vrijetijdsbesteding; daarbij brengt onder meer een beeld-spraakverbinding zorgen welzijnsdiensten 7 x 24 uur binnen handbereik. Open platform Wikiwijk maakt als open platform – via webservices – gebruik van allerlei toepassingen die op internet aanwezig zijn. Van algemeen toegankelijke sociale media tot specifieke sites waarvoor inloggegevens nodig zijn. Gebruikers benutten de respectievelijke functionaliteiten binnen de vertrouwde Wikiwijk-omgeving. Omdat ze beschikken over een eigen persoonlijke pagina, zijn ze zelf degenen die bepalen hoe hún Wikiwijk er lokaal en/of regionaal uitziet (en zich ontwikkelt).

Slimme Zorg Wikiwijk is een gezamenlijk initiatief van internetbureau Eerste Verdieping (Nijmegen) en de gemeente Tilburg; de ontwikkeling werd ondersteund door de provincie Noord-Brabant, in het kader van het stimuleringsprogramma Slimme Zorg. Deelname aan Wikiwijk staat open voor eenieder, zowel burgers als dienstenaanbieders, en is voor burgers gratis. Powered by Wikiwijk: EVIE (Oosterhout) en IRIS (Breda).

Owner Gemeente Tilburg / Eerste Verdieping

Toepassing Zelfredzaamheid + Monitoring

Contactpersoon Han te Brummelstroete / Marius van Dalen


Informatie www.wikiwijktilburg.nl



63

Categorie

Behandelmethode

Squease drukvest – Rustgevende knuffel bij prikkelverwerkingsproblemen Het Squease drukvest is ontworpen voor kinderen en volwassenen die problemen hebben met het verwerken van zintuiglijke prikkels, zoals mensen met autisme, AD(H)D, hooggevoeligheid, sensorische integratieproblemen of een verstandelijke beperking. Innovatief kledingstuk Het opblaasbare Squease drukvest helpt de gebruiker leren omgaan met stressvolle en prikkelrijke momenten in het dagelijks leven. Wanneer het drukvest wordt opgepompt, komt het strakker te zitten en geeft het een rustgevende, diepe druk op het bovenlichaam, vergelijkbaar met een stevige knuffel. Stevige drukprikkels geven een veilig en beschermd gevoel. Niet zichtbaar Het drukvest kan helpen om beter te concentreren, sneller in slaap te vallen of rustig te worden bij overprikkeling, angst of stress. De diepe druk helpt zintuiglijke informatie beter te verwerken en integreren en een overprikkeld of ‘angstig’ zenuwstelsel te kalmeren, vergelijkbaar met hoe inbakeren onrustige baby’s helpt ontspannen. Dankzij het ontwerp kan het drukvest onder normale kleding worden gedragen of in een speciaal ontworpen capuchonvest worden geritst, waardoor het niet direct zichtbaar is wanneer iemand het drukvest aan heeft. Animatie https://vimeo.com/47654727 (2 minuten)

64

Owner Squease Limited


Contactpersoon Katrien Ploegmakers


Informatie www.drukvest.nl



Gezonde verlichting – Lichttherapie bij ouderen met depressie of dementie Uit recent onderzoek van het VU medisch centrum in Amsterdam is vast komen te staan dat lichttherapie bij ouderen met een depressie net zo effectief is als het gebruik van antidepressiva. Het grote verschil is dat lichttherapie volledig veilig is en geen noemenswaardige bijwerkingen kent. Licht en depressie Door degeneratie van de biologische klok worden oudere patiënten tijdens de avond en nacht vaak angstig en onrustig, terwijl ze overdag vaak inactief en apathisch zijn. In voorkomende gevallen wordt snel naar medicatie of opname in een verpleegvoorziening gegrepen, omdat familie de zorg niet meer aankan. Medicatie zorgt echter voor een toename van valpartijen tijdens de nacht. Uit wetenschappelijk onderzoek van onder meer de Technische Universiteit Eindhoven en de VU Amsterdam blijkt dat intensief licht deze problematiek kan verlichten. Lichttherapie heeft geen genezende werking, maar kan tot een tijdelijk herstel van het slaap/waakritme leiden en daarmee een verbetering van de kwaliteit van leven. Daarnaast kan in veel gevallen de opname in een zorgvoorziening worden uitgesteld met een forse kostenreductie als gevolg. Dynamisch lichtsysteem Zowel in de thuissituatie als in zorgcentra ontbreekt veelal voldoende natuurlijk daglicht. Lichttherapie en gezonde verlichting (dynamisch lichtsysteem in het plafond) kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de reductie van voornoemde problematiek en dientengevolge ook van de kosten. Op basis van het onderzoek zijn dynamische lichtsystemen en software ontwikkeld waarmee het daglicht kan worden nagebootst. Computergestuurd kunnen de lichtintensiteit en de kleurtemperatuur worden geregeld. Met hulp van daglichtsensoren ontstaat de optimale lichtsituatie voor ouderen. Inmiddels maakt een toenemend aantal verpleeg- en verzorgingshuizen met succes gebruik van deze technieken. Hopelijk zorgt dit voor een afname van medicatie en vrijheidbeperkende maatregelen. Voor een effectieve inzet zijn protocollen opgesteld voor stapsgewijze implementatie binnen verpleeghuis, verzorgingshuis of zorgcentrum. Toekomst De echte uitdaging is om deze techniek nu ook in de thuissituatie aan te bieden, zodat mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Dit leidt niet alleen tot een verbetering van welzijn, maar houdt ook in dat de zorgkosten door het uitstellen van opname in een zorgvoorziening substantieel lager zullen zijn. Inmiddels heeft FluxPlus lichtoplossingen voor zorgcentra en de thuissituatie ontwikkeld die effectief, comfortabel en betaalbaar zijn.

Owner FluxPlus


Contactpersoon Toine Schoutens


Informatie www.fluxplus.com

Regio (ontwikkelaars) Noord-Brabant


65

Dermasun – UV-lichttherapie thuis onder de douche DermaSun Medical biedt patiënten met huidaandoeningen, waaronder zonneallergie, psoriasis en eczeem, een nieuwe oplossing om gemakkelijk en veilig UV-lichttherapie te ondergaan. De medische apparaten van DermaSun Medical zijn ontwikkeld voor UV-lichttherapie thuis onder de douche. Een DermaSun apparaat wordt permanent thuis bij de gebruiker opgehangen, het liefst in de douche. Het licht heeft een heel lage UV-dosis en het apparaat kan daarom veilig elke dag worden gebruikt.

Owner Dermasun Medical


Contactpersoon Iwan van Vijfeijken


Informatie www.dermasun.com

Regio (ontwikkelaars) Amsterdan, Noord-Holland

Categorie

Communicatie zorg / mantelzorgers

Virtueel VerzorgingsHuis – Structuur in samenwerking en informatie-uitwisseling In het Virtueel VerzorgingsHuis wordt de informatie in een digitaal dossier verwerkt. Naast de cliënt zelf (de eigenaar) kunnen ook de hulpverleners daarin kijken. De gebruikersgroep bestaat uit alle mensen die betrokken zijn bij de zorg rond de cliënt, zowel professionele als niet-professionele zorgverleners. Het Virtueel VerzorgingsHuis (VVH) brengt structuur in de samenwerking tussen de deelnemers van dit sociaal-medisch netwerk en zorgt voor een goede en actuele informatie-uitwisseling.

66

Owner Zorgverband


Contactpersoon Barbara Nieuwkoop


Informatie www.zorgverband.nl

Regio (ontwikkelaars) Limburg


Foto: Dermasun – Dermasum Medical Innovatie Zuid - Roadmap Zorginnovaties

67

Digeketen – Gezondheidsinfrastructuur en persoonlijk digitaal gezondheidsdossier “We kunnen de zorgkosten niet beteugelen door stelselwijzigingen; kosten lopen op door trends zoals vergrijzing, medicijnvernieuwing en technologische ontwikkelingen. Sommigen denken de kosten te beperken door het beperken van vrije keuze; dat zal op langere termijn niet werken”, zegt Kim Putters, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau in een interview (Lijf & Leden, najaar 2013, ONVZ). Wat gaat naar zijn visie het verschil maken in de gezondheidszorg? De informatie die op internet over gezondheid is te vinden, is versnipperd over talloze websites. Zorgverleners werken nogal eens langs elkaar heen. Mantelzorgers zijn onvoldoende zichtbaar in de zorgketen en worden nauwelijks serieus betrokken bij de zorgverlening. Cliënt krijgt regie over gezondheid Digeketen is een digitale portal met overzichtelijke informatie over de mogelijkheden in de zorg, inclusief aanbieders. Hiertoe is verschillende software op een innovatieve manier aan elkaar geknoopt. Digeketen geeft de cliënt een eigen digitaal gezondheidsdossier, waarmee de cliënt zelf de belangen en het delen van informatie bepaalt met dienstverleners en mantelzorgers. Samen met gemakkelijk afspraken en ketentrajecten maken en volgen, onafhankelijk van waar iemand zich bevindt, biedt dit maximale mogelijkheden voor eigen regie over de gezondheid. Zorgverleners verwerken veel efficiënter informatie en besparen fors op de kosten. De combinatie van slimme informatieverwerking, vrije keuze, het geven van inzicht en het versterken van samenwerking kan de maatschappij miljarden opleveren.

Owner DSV Innovatie


Contactpersoon Eric de Vries


Informatie www.digeketen.nl


Categorie

Communities (met platform)

Toolkit informele zorg – Platform op maat voor informele en mantelzorg De Coöperatie Slimmer Leven 2020 ontwikkelt een toolkit voor implementatie van een platform voor informele en mantelzorg. Daarmee ondersteunt ze gemeenten in de regio bij het inzetten van technologie en ICT voor informele en mantelzorg. Het doel van dit project is het ontwikkelen van verschillende ‘universele’ modules die gemeenten afzonderlijk kunnen inzetten aangepast op hun lokale situatie en passend bij de specifieke behoeften van hun inwoners. De gemeente Helmond heeft de afgelopen jaren veel inspanningen geleverd rond innovaties op dit terrein.

68


Helmond wil haar ervaringen en aanpak vanuit een aantal projecten delen om samen tot een toolkit te komen. Deze toolkit is bedoeld om andere gemeenten te ondersteunen bij het versneld opzetten van een dergelijk traject. De gemeenten Geldrop/Mierlo, Someren/Asten, Eersel en Roosendaal zullen hierin ook een initiërende rol vervullen.

Owner Coöperatie Slimmer Leven 2020


Contactpersoon Marieke van Beurden


Informatie www.slimmerleven2020.org


‘De zorgzame stad’ – Ontwikkeling van een toolbox Op nationaal niveau werkt de Coöperatie Slimmer Leven 2020 in de Digitale Steden Agenda samen met Enschede, waarmee het thema ‘De zorgzame stad’ is geadopteerd. In dat verband wordt de ontwikkeling van de toolbox ingebracht. Owner Coöperatie Slimmer Leven 2020

Toepassing ICT





BART Online – Ondersteuning voor artrosepatiënten De Zorgontwikkelaar heeft in samenwerking met de Sint Maartenskliniek uit Nijmegen een concept ontwikkeld dat artrosepatiënten online helpt om meer controle te krijgen over hun gezondheid en communicatie met zorgverleners. Samen met artrosepatiënten zijn de meest gewenste functionaliteiten, zoals een coach voor het communiceren met zorgverleners, uitgewerkt en in prototype getest. De tool is gebaseerd op de Behandelstrategie ARTrose (BART) en de Zorgwijzer Artrose.

Owner De Zorgontwikkelaar




Informatie www.zorgontwikkelaar.nl



69

Beweegkracht Rotterdam – Online marktplaats voor beweegaanbod In opdracht van de GGD Rotterdam-Rijnmond heeft de Zorgontwikkelaar in samenwerking met UNITiD een online marktplaats voor beweegaanbod ontwikkeld. Het gaat om een interactieve website, waar bewoners van verschillende wijken in Rotterdam informatie over beweegactiviteiten in hun wijk kunnen vinden en zich daarvoor kunnen aanmelden. Daarnaast kunnen bewoners ‘Beweegmaatjes’ zoeken, buurtbewoners die het leuk vinden om mee te doen of mensen te begeleiden. De ontwikkeling kwam voort uit het leefstijlprogramma ‘Van Klacht Naar Kracht’, een gecombineerde leefstijlinterventie die financieel niet haalbaar bleek te zijn. Met Beweegkracht Rotterdam speelt de GGD in op de trend om bewoners meer regie te geven over hun eigen gezondheid.

Owner De Zorgontwikkelaar, The Habit Agency




Informatie www.zorgontwikkelaar.nl www.healthsnackers.com


EVIE Project – Community-vorming in seniorenflat Ontwikkeling van online platform gericht op community-vorming voor bewoners van seniorenflat.

Owner Thebe






GuidoHelmond.nl – Digitale sociale kaart Al geruime tijd beschikte de gemeente Helmond over een digitale sociale kaart onder de naam Guido; een website die burgers en hulpverleners de weg moest wijzen naar directe hulp en ondersteuning. Gebruikersonderzoek toonde aan dat de site te onbekend was en beter kon functioneren. Samen met de WWZ-partners is besloten de applicatie stevig te updaten – zowel inhoudelijk als qua gebruikersinterface. Op de nieuwe GuidoHelmond.nl is het nu mogelijk met enkele muisklikken van een generiek thema (“ik kom moeilijk rond”) in te zoomen naar een persoonlijke situatie (“ik heb geen inkomen”), en van daaruit naar een concrete vraag (“ik wil informatie over toeslagen via de Belastingdienst”). Het aantal bezoekers en het gebruik is de afgelopen periode toegenomen, hetgeen een signaal is dat de verbeteringen hun werk doen. Meer mensen – zowel burgers als professionals – kunnen nu in meer gevallen en zonder hulp van buitenaf zelf de juiste informatie vinden.

70


Binnen de ‘Proeftuin Informele Zorg Peelregio’ wordt gewerkt aan een model om Guido ook in te zetten binnen andere gemeenten en instellingen.

Owner Gemeente Helmond

Toepassing ICT

Contactpersoon Wytske Teeuwen-Besseling


Informatie www.guidohelmond.nl

Regio (ontwikkelaars) Helmond, Noord-Brabant

Digitale Dorpspleinen ‘Rooi Ontmoet’ en ‘Schijndel Ontmoet’ – Zorg- en welzijnsproblemen uitstellen In vele dorpen in Brabant (maar ook elders) staat de leefbaarheid onder druk, ondanks de inspanningen van gemeenten en provincie. Een van de manieren om leefbaarheid te verbeteren is via een “Digitaal Dorpsplein”, waar aanbieders van diensten, producten en zorgvoorzieningen, maar ook verenigingen, burgers, overheid en andere partijen bij elkaar komen. Stagnatie uitrol doorbreken De Digitale Dorpspleinen ‘Schijndel Ontmoet’ en ‘Rooi Ontmoet’ zijn goed uitgerolde digitale pleinen. Verdere uitrol stagneert echter, omdat bedrijven afwachtend zijn om (tegen betaling) hun diensten aan te bieden en burgers nog niet massaal gebruik maken van het platform vanwege te weinig aanbod. Om deze kip-en-eisituatie te doorbreken, worden een aantal concrete activiteiten ondernomen die er binnen twee jaar voor moeten zorgen dat de Digitale Dorpspleinen bekend zijn en actief worden gebruikt. Tijdens en na het project willen de initiatiefnemers hun kennis en vaardigheden ter beschikking stellen in de vorm van een ‘ontwerptool’ die in andere dorpen en gemeenten kan worden gebruikt. Eigen regie Het digitale dorpsplein wordt als carrier gebruikt voor domotica die speciaal bedoeld is voor mensen die geen zorg- of welzijnsprobleem hebben. Zij bereiden zich voor op het langer thuis kunnen blijven wonen en willen in eigen regie zorgen welzijnsproblemen zo lang mogelijk uitstellen. Burgers kunnen onderling de domotica ook gezamenlijk gebruiken. Een camera bij de voordeur van X kan worden bekeken door de buurman, of de eigen kinderen. Een ‘boodschappenalert’ kan ervoor zorgen dat boodschappen door de buurvrouw worden opgehaald.

Owner LekkerThuisBlijvenWonen.nl

Toepassing Leefbaarheid

Contactpersoon Jan van den Akker

Type gebruiker / doelgroep (Toekomstige) Patiënt

Informatie www.lekkerthuisblijvenwonen.nl

Regio (ontwikkelaars) Veghel, Noord-Brabant


71

Foto’s: LekkerThuisBlijvenWonen.nl

IRIS – Community-vorming voor ouderen Ontwikkeling van online platform gericht op community-vorming voor ouderen.

Owner Thebe






Proeftuin Informele Zorg Peelregio – Blauwdrukken Doel van de Proeftuin Informele Zorg Peelregio is bestaande, nog incidenteel ingezette innovatieve hulpmiddelen voor informele zorg op grotere schaal te gaan toepassen. Dit moet blauwdrukken opleveren voor inkoop- en implementatietrajecten die geschikt zijn voor uitrol naar de rest van Brabant/Nederland. Tevens moet het project resulteren in een structurele manier om het gebruik te monitoren en input en

72


feedback van eindgebruikers te benutten voor concrete productverbetering en -ontwikkeling. De gemeente Helmond is kartrekker van het project en werkt samen met de gemeenten Asten, Someren, Gemert-Bakel, Laarbeek en Deurne. Eind 2013 is met de projectvoorbereidingen begonnen.





Informatie www.helmond.nl


Zorgsite Helmond – Ondersteuning van mantelzorgers De toenemende zorgbehoefte legt een steeds grotere druk op mantelzorgers. Het verbeteren van de zelfredzaamheid en zelfregie, het ondersteunen van zorgvragers, mantelzorgers en vrijwilligers, en het activeren van nieuwe vrijwilligers, is daarom een grote prioriteit voor de gemeente Helmond. Een technische oplossing is gevonden in het product ‘Zorgsite’ van Simac (zie ook elders in deze inventarisatie). Hiermee kunnen zorgvragers of hun primaire mantelzorgers een besloten website aanmaken, en hun familie en vrienden toegang geven en eenvoudig taken inplannen. Ook kan men via de site algemene informatie met elkaar delen (uitslagen van onderzoeken, bijvoorbeeld) en kan zelfs de professionele zorgverlener toegang krijgen. De gemeente Helmond heeft ervoor gekozen dit product voor al haar burgers kosteloos ter beschikking te stellen, omdat iedere burger op enig moment als zorgvrager of mantelzorger in een situatie komt waarbij deze tool een uitkomst kan bieden. Maar dan moet iedereen op het moment dat het nodig is ook weten dat Zorgsite Helmond bestaat en hoe het werkt. Daarom heeft de gemeente vroegtijdig draagvlak gezocht bij alle WWZ-partners. Dit heeft onder meer geleid tot een samenwerking met Savant Zorg en De Zorgboog, die financieel bijdragen en de tool ook ter beschikking stellen aan hun cliënten buiten Helmond. Daarnaast zijn er circa dertig partijen die het initiatief actief steunen. Er zijn workshops ontwikkeld en gegeven aan zorgen hulpverleners die direct contact hebben met burgers. De gemeente Helmond is ten slotte ook spreekbuis richting de softwareleverancier en heeft al diverse zinvolle verbeteringen laten doorvoeren. Deze aanpak, waarbij de gemeente de regierol heeft en faciliteert, en de partners ‘in het veld’ de oplossing uitdragen en burgers assisteren, is kopieerbaar naar andere gemeenten. De gemeente Helmond propageert deze aanpak actief, en assisteert andere gemeenten en instellingen om Zorgsite in te voeren, onder meer binnen de ‘Proeftuin Informele Zorg Peelregio’.


Toepassing ICT



Informatie helmond.zorgsite.nl



73

Zorgvoorelkaar.com – Online marktplaats voor vrijwillige en professionele hulp Mensen de zorg en hulp bieden die ze verdienen – dat doet Zorgvoorelkaar.com. Door mensen met elkaar in contact te brengen, komen vraag en aanbod van zorg en hulp samen. Het platform stelt mensen in staat om snel en overzichtelijk te zien wie er in de omgeving een hulpvraag hebben of hulp kunnen bieden. Zodoende kunnen buurtgenoten zelfstandig, flexibel en op eigen kracht elkaar helpen. Dit zorgt voor meer zelfredzaamheid en burgerparticipatie. Vraag en aanbod matchen Zorgvoorelkaar.com biedt een gebruiksvriendelijk platform waarop mensen met een hulpvraag eenvoudig zelf de hulp kunnen vinden die ze nodig hebben. Of het nu gaat om een oudere die gezelschap vindt in de vorm van een vrijwilliger of een moeder die professionele begeleiding zoekt voor haar gehandicapte kind. De vraag verschijnt niet alleen op de website, maar wordt ook automatisch verstuurd naar vrijwilligers en professionals die zorg willen bieden en hun persoonlijke profiel hebben ingevuld. Het e-matchingsysteem van Zorgvoorelkaar.com beoordeelt welke hulpvraag bij welke hulpbieder past. Samenwerking Zorgvoorelkaar.com werkt samen met gemeentes en met meer dan 150 lokale organisaties op het gebied van zorg en welzijn. Zo’n regionale aanpak is nodig om op een gedegen manier mensen met elkaar te verbinden.

74

Owner Social Care Network


Contactpersoon Patrick Anthonissen


Informatie www.zorgvoorelkaar.com



Categorie

Digitale diensten

Co-Living – Een virtuele sociale gemeenschap creëren In de Sittardse wijk Hoogveld heeft Orbis Hoogstaete samen met publieke en private partijen, zoals woningcorporaties, real estate organisaties, de basisschool, wijkbewoners, etc., een nieuw en bijzonder woonzorglandschap gerealiseerd, voor alle generaties en diverse doelgroepen: Parc Hoogveld. In deze ‘brede’ wijk gaan wonen, welzijn, dienstverlening, recreatie, educatie en zorg hand in hand. Zo is een uniek integraal wijkconcept ontstaan, waar jong & oud samen leven. Het centrale thema: ‘mensen ontmoeten mensen’ en ‘jong ontmoet oud’. Het blijkt dat deze aanpak leidt tot een gezonder en actiever ouder worden en intensievere participatie van ouderen in de maatschappij. Europees project Dit concept, in combinatie met de aanleg van een overkoepelend ICT-platform, heeft als basis voor het Europese project Co-Living gediend. Dit project duurt drie jaar en is een samenwerking van negen organisaties uit vijf landen binnen de Europese Unie. Het doel van Co-Living is om een virtuele sociale gemeenschap te creëren, waarin ouderen langer zelfstandig en actiever kunnen leven. Het project is gericht op gezonde ouderen en ouderen met lichte fysieke en psychologische problemen die zelfvoorzienend zijn. Digitaal verbonden Een applicatie die via een tablet-pc is op te roepen, informeert bewoners van Hoogstaete over activiteiten, stimuleert hen zich op te geven en deel te nemen, of herinnert hen eraan. Het ultieme doel is langer zelfstandig en gezond leven. Daarnaast kan iedereen die over deze software beschikt digitaal met elkaar verbonden worden. Het project Co-Living wil een Sociaal Community Netwerk (SoCo-net) ontwikkelen, dat diverse ICT-diensten gericht op de sociale interactie van ouderen integreert. Technologie wordt hier dus gebruikt als (deel)oplossing voor de problemen van de demografische veranderingen (toename aantal ouderen, minder jongeren en kleinere arbeidsmarkt). Daarnaast is de betrokkenheid van de omgeving, zoals zorgpersoneel, familie, buren, partner en/of vrienden bij dit project van groot belang. Pluspunten Co-Living ondersteunt zelfstandig sociaal leven en vrienden ontmoeten en helpt sociaal isolement te voorkomen. Andere pluspunten zijn structuur voor activiteiten, laagdrempelige activering, ‘up-to-date’ blijven met de moderne techniek, 24/7 beschikbaarheid, plug & play, eenvoudige communicatie. Het systeem van Co-Living richt zich helemaal op de voorkeuren van de bewoner zelf. De applicatie bestaat uit een stuk zorg & welzijn (zoals aanbieden van activiteiten, stimuleren van deelname), ‘guidance’ (zoals een digitale helpdesk of meldingen om bewoners te herinneren aan de activiteiten) en mobiliteit (het systeem zoekt zelf naar gedrag dat bij de persoon hoort).

Owner Orbis


Contactpersoon Roy Beumers


Informatie www.project-coliving.eu



75

Foto: Co-Living - Orbis

Diensten op afstand (Careyn) – Open platform Implementatie van infrastructuur en bijbehorende dienstverlening die diensten op afstand ondersteunen. Het betreft een open platform, waarop allerlei zorgpartijen hun diensten kunnen aanbieden.

Owner Careyn






Diensten op afstand (Brainport Health Innovation) – Menukaart met ICT-diensten In Eindhoven krijgen 2.000 huishoudens een menukaart met ICT-diensten aangeboden.

Owner Brainport Development


Contactpersoon Peter Portheine


Informatie www.brainporthealthinnovation.nl


Online platform Thuisservice – Virtueel verzorgingshuis Online platform Thuisservice brengt buren, familie, vrienden en zorgverleners dichterbij. Via dit digitaal loket kan de cliënt op uniforme manier comfortdiensten regelen, zoals maaltijden, een klusjesdienst,

76


boodschappen aan huis, of een poetshulp. Het online platform ondersteunt ook bij het leggen en onderhouden van sociale contacten. De cliënt kan thuis eenvoudig communiceren met mensen in de buurt via berichten, beeldbellen, het delen van agenda’s en het gebruik van sociale media.



Contactpersoon Carl Lahaije




Participeren via CL!CT – Zelfredzaamheid en normalisatie cliënt bevorderen Het gevoel hebben “erbij te horen en ertoe te doen” is essentieel voor onze participatie in de samenleving. De werkstichtingen van Koraal Groep zien een sterk groeiende groep cliënten met een verstandelijke beperking die dit doel nastreeft, maar dit niet kan bereiken met behulp van reguliere ondersteuning. Daarom heeft Koraal Groep de handschoen opgepakt. Cliënt en ICT Met behulp van een innovatief assortiment aan ondersteunende middelen wordt geprobeerd cliënten te begeleiden naar een volwaardige deelname aan onze samenleving. De cliënt zelf en de omgeving waarin hij of zij leeft zijn daarbij het vertrekpunt. Het innovatieve ondersteuningsaanbod heet CL!CT, een samenvoeging van de woorden cliënt en ICT. Het doel van CL!CT is om de zelfredzaamheid en de normalisatie van elke individuele cliënt te bevorderen.


77

Uiteenlopende vormen Omdat de wensen en doelen van de cliënten nogal variëren, kan CL!CT uiteenlopende vormen aannemen. Denk aan een webcamverbinding, die het mogelijk maakt dat de ouders van een kind dat bij stichting Maashorst verblijft, elke avond een verhaaltje kunnen voorlezen aan hun zoon of dochter. Of de inzet van een smartphone waarmee een jongere van Gastenhof zicht kan houden aan zijn afspraken. En wat te denken van een tablet-pc waarop het persoonlijk plan van een cliënt wordt weergegeven via foto’s en pictogrammen? Toegankelijk en overzichtelijk Koraal Groep ondersteunt haar cliënten bij nagenoeg alle aspecten van het dagelijkse leven. Hierbij is het streven de natuurlijke omgeving toegankelijk en overzichtelijk te maken. De nadruk ligt meer op veiligheid, begeleiden en leren, en minder op behandelen. Koraal Groep kijkt naar de ontwikkeling van cliënten en hun perspectief voor de toekomst – ze biedt met CL!CT ondersteuning die ook op lange termijn van waarde is en bijdraagt aan een grotere zelfredzaamheid van cliënten.

Owner Koraal Groep


Contactpersoon Hank van Geffen


Informatie www.koraalgroep.nl


Categorie

Digitale diensten voorbereiding

Database meetinstrumenten in de zorg – Meetinstrumentenzorg.nl De website meetinstrumentenzorg.nl is een vrij toegankelijke database waar de zorgverlener informatie kan vinden over Nederlandstalige meetinstrumenten. Het doel is de beschikbaarheid van meetinstrumenten in de zorg te verbeteren. De database bevat meer dan 300 meetinstrumenten, zoals vragenlijsten, performance-testen, observatielijsten en functietesten. Deze kunnen worden gebruikt zowel in de dagelijkse praktijk als in onderzoek.

78




Contactpersoon Sandra Beurskens, Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie


Informatie www.meetinstrumentenzorg.nl www.innovatiesindezorg.eu


Digitale meetinstrumenten voor logopedisten – CIQ-A, BIPAC en BEBA Het lectoraat voor Autonomie en Participatie van Chronisch Zieken, partner in EIZT (Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie), heeft enkele jaren geleden een project opgestart met als doel digitale meetinstrumenten voor logopedisten te ontwikkelen. Deze instrumenten meten de behoeften, wensen en eisen van cliënten met een chronische neurologische communicatiestoornis. Via een literatuurstudie zijn er drie geselecteerd op activatie- en participatieniveau van de ICF (International Classification of Functioning, Disability and Health). Vervolgens zijn de drie meetinstrumenten gedigitaliseerd: Community Integration Questionnaire – aangepast voor mensen met afasie (CIQ-A) Behoeften Inventarisatie en Probleem-Analyse van Communicatieve Activiteiten (BIPAC) Birkhovense Evaluatieschaal Behandeldoelen Afasie (BEBA) De uitkomst is een eenvoudige en hanteerbare set meetinstrumenten, die een snelle werkwijze biedt met een duidelijke lay-out en automatische scoring. Voor optimaal gebruik is het belangrijk dat de zorgprofessional deze meetinstrumenten inhoudelijk beheerst. Een training is dan ook onderdeel van het project.



Contactpersoon Monique Jungen, Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie


Informatie www.meetexpert.nl www.innovatiesindezorg.eu



79

ETNA – Europese webportal voor ICT-gerelateerde hulpmiddelen Informatie- en communicationtechnologie (ICT) is een krachtig instrument voor het bevorderen van inclusie en kwaliteit van leven. ICT kan bepaalde voordelen opleveren voor mensen met beperkingen en kan obstakels wegnemen. Toegang tot ICT-gerelateerde hulpmiddelen, ICT-systemen en ICT-services is echter niet vanzelfsprekend; informatie is vaak fragmentarisch of helemaal niet beschikbaar, of niet goed verspreid. In het Europees project ETNA hebben 23 instituten uit 13 landen een webportal met ICT-gerelateerde hulpmiddelen en oplossingen voor toegankelijkheid en aanverwante services gerealiseerd. Deze webportal is geïntegreerd in de reeds bestaande EASTIN-portal (www.eastin.eu). EASTIN is de Europese zoekmachine voor hulpmiddelen en aanpassingen. Het is nu mogelijk om meer ICT-gerelateerde producten te vinden, zoals software, communicatiehulpmiddelen en gangbare producten.



Contactpersoon Jeanne Heijkers, Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie


Informatie www.etna-project.eu www.innovatiesindezorg.eu


Meten in de praktijk – Stappenplan voor het selecteren van meetinstrumenten De toepassing van meetinstrumenten in de dagelijkse praktijk is niet zo eenvoudig als het in eerste instantie lijkt. Daarom is een stappenplan ontwikkeld dat zorgverleners ondersteunt bij het selecteren van de juiste meetinstrumenten. Aan de hand van het stappenplan kunnen zorgverleners (a) het geschikte meetinstrument vinden en gebruiken in de dagelijkse praktijk, en (b) resultaten interpreteren en vertalen naar klinische consequenties tijdens de diagnostiek of behandeling. Meer informatie is te vinden in: Beurskens, S. et al. (2008), “Meten in de Praktijk; Stappenplan voor het gebruik van meetinstrumenten in de gezondheidszorg”, Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Owner Zuyd Hogeschool Contactpersoon Raymond Swinkels, Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie Informatie www.innovatiesindezorg.eu/programmas/ meten-de-zorg

80


Toepassing Diagnostiek Type gebruiker / doelgroep Zorgprofessional Regio (ontwikkelaars) Heerlen, Limburg

Zeeland 2.0 – Maak mensen met een verstandelijke beperking mediawijzer Zeeland 2.0 heeft als voornaamste doel mensen met een verstandelijke beperking mediawijzer te maken en daarmee hun zelfstandigheid en netwerk te vergroten. Om de kosten laag en vooral de begeleiding op maat te houden, werkt Zeeland 2.0 met vrijwilligers. Na een training worden zij gekoppeld aan de cliënten van de deelnemende partners. Een opleidingstraject met de cursisten telt gemiddeld 10-12 bijeenkomsten. Na afloop ontvangt elk deelnemer een certificaat. Zeeland 2.0 is een project van MEE Zeeland, de Mij-groep, Tragel Zorg, Zuidwester, Gors en Philadelphia, en werd bij de opstart financieel gesteund door de provincie Zeeland.

Owner Zeeland 2.0


Contactpersoon Danielle Teclegiorgis


Informatie www.zeelandtweepuntnul.nl

Regio (ontwikkelaars) Middelburg, Zeeland

Categorie

Domotica

Aanleg domotica Jo van Dijkhof (Nuenen) – Onderzoek voor woonzorgcomplex Dit onderzoeksproject moet resulteren in de realisatie van domotica in een woonzorgcomplex, gebruikmakend van een open source-platform.







ComfiCare – Langer zelfstandig en comfortabel blijven wonen ComfiCare is een combinatie van huisautomatisering, beeldbellen en diensten die het mogelijk maken om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen in de eigen vertrouwde omgeving, ook als de zorgvraag toeneemt. Door de toepassing van betrouwbare technologie en nauwe samenwerking met toonaangevende gespecialiseerde bedrijven biedt ComfiCare de zekerheid dat belangrijke zaken rondom zorg,


81

veiligheid, comfort en contact goed geregeld zijn. Het ondersteunt familie, vrienden en zorgverleners om hun betrokkenheid en zorg op afstand optimaal in te zetten. Comfi Care helpt ouderen en hulpbehoevenden die aan huis zijn gebonden om langer zelfstandig en comfortabel te blijven wonen. Algemene functies Comfort en communicatie: Beeldcommunicatie via tablet en televisie Berichten, agenda en taken voor communicatie met (in)formele zorg Centrale schakeling verlichting Toezicht en beveiliging: Bewegingsdetectie ten behoeve van verlichting en monitoring Camera voor veiligheid en toezicht Brandmelding 24/7 persoonlijke assistentie: Nood- en alarmoproepen Zorgvragen Servicevragen

Door toepassing van beschikbare open standaarden is koppeling aan bestaande systemen veelal mogelijk. ComfiCare maakt gebruik van draadloze technologie, zodat installatie en tijdelijk gebruik, voor bijvoorbeeld revalidatie, eenvoudig te realiseren zijn.

82

Owner Van Dorp zorg en welzijn


Contactpersoon Jan Pons


Informatie www.comficare.nl

Regio (ontwikkelaars) Zoetermeer, Zuid-Holland Helmond, Noord-Brabant


Domotica voor meer rust – Kwaliteit van leven, en efficiency Domotica biedt ouderen vele voordelen. In Residentie Moermont wordt gebruik gemaakt van polsbandjes, waardoor de kamervoordeur automatisch opengaat wanneer de cliënt ervoor staat. Dit voorkomt dat dementerende bewoners verkeerde kamers ingaan, zodat er meer rust wordt gecreëerd onder de bewoners en zorgmedewerkers. Bij veel (demente) ouderen worden onrustgevoelens overdag sterk bepaald door een verstoord dag- en nachtritme. Domoticatoepassingen kunnen worden gebruikt om het slaap- en waakritme te beïnvloeden en stabiliseren. Met lichtbronnen die de lichtintensiteit buiten meten kan de binnenverlichting worden aangepast, hetgeen het slaappatroon van de ouderen activeert. Zodoende ontstaat er veel meer rust op de wooneenheden, omdat het steeds minder voorkomt dat bewoners op onregelmatige tijdstippen gaan slapen en wakker worden. Techniek heeft de toekomst TanteLouise-Vivensis is voorloper op het gebied van domoticatoepassingen (beeldverbindingen, etc.). Het project is gestart met ‘kwaliteit van leven’ als primair doel en efficiency als nevendoel. De inzet van domotica heeft onder meer geleid tot grote besparingen op nachtdiensten en maakt daarmee kleinschalig wonen mogelijk. TanteLouise-Vivensis vindt dat in alle nieuwbouw- of verbouwtrajecten de functionele mogelijkheden van domoticatoepassingen moeten worden meegenomen in de besluitvorming. Hiermee wil het trendsetter blijven op het gebied van implementatie en zorgverlening met behulp van domotica.







Categorie

Educatie van (mantel)zorgers

De Keerzijde® – Unieke belevingstraining voor WMO-betrokkenen De Keerzijde® verzorgt workshops, (dag)trainingen en coachingtrajecten met een unieke belevingssessie, geschikt voor alle zorgsectoren en WMO-verantwoordelijken. Het doel van deze activiteiten is bewustwording en teambuilding op bijzondere en onvergetelijke wijze. Deelnemers worden tijdens de workshops en trainingen zelf als cliënt/patiënt verzorgd en begeleid vanuit een team zeer ervaren zorgmedewerkers. Tijdens sessies en trainingen krijgen deelnemers antwoord op cruciale vragen, zoals “Wat gebeurt er met mij wanneer ik afhankelijk word van zorg en op zoek moet gaan naar hulp?” en “Hoe voelt dat als er meer óver je dan met je gesproken wordt?” Trajecten Een traject bestaat uit drie interactieve onderdelen onder leiding van een coach: bewustwording, beleving en borging. Het doel is bewustwording van afhankelijkheid, focus op welzijn van patiënt/cliënt, scheppen van randvoorwaarden voor teams, teambuilding, ontwikkeling van kwaliteiten van de deelnemers en ontwikkeling


83

naar ondersteunend leiderschap. Binnen trajecten, die volledig op maat worden aangeboden, staan ‘ervaren’ en ‘doen’ centraal. De Keerzijde® biedt de mogelijkheid tot investeren in het EQ, waardoor intrinsieke klant vriendelijkheid een feit wordt. Dat maakt het werken binnen de zorg zo bijzonder en speciaal, ook voor medewerkers verantwoordelijk voor de WMO.

Owner De Keerzijde


Contactpersoon Lieke du Bois


Informatie www.dekeerzijde.com

Regio (ontwikkelaars) Zevenbergen, Noord-Brabant

ID-Lesco – Diabetici Support, informatie en advies Met een groot aanbod van virtuele en fysieke diensten wil ID-Lesco (ID-Learning Service Company) mensen handvatten en hulp bieden om zo gezond mogelijk te leven en om te gaan met de ziekte diabetes. Voor de risicogroepen worden tools ontwikkeld ter voorkoming van diabetes. Toepassing Zelfmanagement

Contactpersoon Lenny Dekkers


Informatie www.areaconsult.nl


Foto’s: Into D’mentia – Minase Consulting

Owner AreaConsult

84


Into D’mentia – Levensecht inzicht in dementie Into D’mentia is een innovatieve ervaringstraining voor mensen die zorgen voor iemand met dementie. In een speciaal ontwikkelde simulatieruimte ervaren gezonde mensen verwarring, onzekerheid, desoriëntatie en andere gevoelens die mensen met dementie dagelijks hebben. Door het zelf te beleven, ontwikkelen zij meer begrip en compassie voor mensen met dementie en dat leidt tot betere zorg.

Zorginnovatie Into D’mentia is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek op het gebied van beleving en empathieontwikkeling. Het uitgangspunt is dat iets zelf ervaren de indringendste en daarmee effectiefste vorm van leren is. De training bestaat uit een voorgesprek, een individueel bezoek aan de simulator, een nagesprek en een groepssessie. De simulatie vindt plaats in een mobiele cabine, waarin een woonkeuken is gebouwd, en maakt gebruik van interactieve technieken, virtual reality, audio, beeld, fysieke objecten en inzichten uit de gaming industrie. Zo beleeft iedere bezoeker een eigen verhaal dat ontleend is aan de praktijk. Simulatie In een simulatieruimte wordt de bezoeker meegenomen in een scenario, waarin de diverse symptomen van dementie (desoriëntatie in tijd en ruimte, apraxia, geheugen, etc.) en de relatie met de (informele) zorgverlener verwerkt zijn. Een bezoek aan de simulatieruimte (nagebouwde woonkeuken) roept emoties op die horen bij dementie. Dit bezoek duurt ongeveer 25 minuten, direct gevolgd door een coachend gesprek (ook 25 minuten). Op een later tijdstip wordt dit individuele gedeelte vervolgd met een groepstraining van een dagdeel, waarin hetgeen ervaren is wordt gekoppeld aan de dagelijkse praktijk van de bezoeker. Voor professionals is er enige theorie in verwerkt (presentietheorie en coping- en adaptatiestrategie). Voor mantelzorgers is er meer ruimte voor ‘het eigen verhaal’. Ervaringen Sinds de start van Into D’mentia in november 2012 hebben meer dan 1.000 mensen de simulator bezocht en de training ondergaan. De reacties zijn unaniem positief: bezoekers geven aan ‘geraakt’ te zijn door datgene


85

wat ze ervaren hebben en zijn soms emotioneel. Het nagesprek, direct volgend op de simulatie, blijkt zeer waardevol te zijn om uiteen te rafelen welke elementen van de dementiesimulatie aan dit gevoel en deze emotie hebben bijgedragen. De groepstraining biedt aanknopingspunten voor het aanpassen van het eigen gedrag richting personen met dementie. Partners Into D’mentia is ontstaan vanuit een combinatie van ondernemerschap, zorg en wetenschap. De ervaringstraining is ontwikkeld door Minase Consulting, zorginstelling De Wever, Zorggroep Elde, VU Medisch Centrum, Tilburg University, Ideon en Gleijm & van der Waart. De realisatie is uitgevoerd in het kader van het IAB-4 programma met financiële steun, naast een investering van de partners zelf, van de Provincie Noord-Brabant, Midpoint Brabant, Fonds Sluyterman van Loo en Stichting RCOAK.

Toepassing Training

Contactpersoon Jan Rietsema


Informatie www.intodmentia.nl

Regio (ontwikkelaars) Tilburg, Noord-Brabant

Foto: Medsim

Owner Minase Consulting

86


Medsim – Multidisciplinair Educatie- en Simulatiecentrum Medsim is een onafhankelijk trainings- en researchcentrum voor de medische zorg. Hier worden unieke multidisciplinaire teamtrainingen voor medische professionals aangeboden in een veilige en realistische omgeving. Medsim beschikt over een state-of-the-art simulatiecentrum en levert met onderzoek en innovatieve simulatietrainingen een fundamentele bijdrage aan de patiëntveiligheid. Verbeteren van teamkwaliteiten Van de onbedoelde schade bij ziekenhuispatiënten is 65% gerelateerd aan menselijke factoren als vaardigheid, gedrag en communicatie. Centraal in de Medsim-trainingen staan dan ook het multiprofessionele team en het verbeteren van teamkwaliteiten als communicatie, samenwerking met andere disciplines, overdracht tussen medische professionals en leiderschap. De trainingen bij Medsim richten zich met name op verloskunde en gynaecologie. Daarnaast zijn er trainingen gericht op cardiologie, intensive care of spoedeisende hulp. Uiteenlopende trainingsmiddelen Tijdens een training is het de bedoeling dat teamleden casussen binnen hun eigen specialisme moeten oplossen en hulp inschakelen van andere specialisme(n). Er wordt tijdens een training gewerkt met uiteenlopende trainingsmiddelen, zoals uitleg en toepassing van communicatietools (SBAR, closed loop), briefing aan de hand van inleidende filmpjes om een team in de beleving te brengen van een acute situatie, zeer realistische simulatie met behulp van hightech en levensechte patiëntsimulatoren, debriefing met behulp van videofeedback, eigen telefoon- en noodbelsysteem en richtlijnen en protocollen van de beroepsorganisatie of het ziekenhuis.

Owner Medsim

Toepassing Training

Contactpersoon Rob Steinweg


Informatie www.medsim.nl


MemorieCare – Beter leven met dementie De belangrijkste doelstelling van MemorieCare is het leven van dementiepatiënten te veraangenamen en waar mogelijk probleemgedrag positief te beïnvloeden. Een prettige bijkomstigheid is dat het medicijngebruik van patiënten in sommige gevallen kan worden verminderd. Methodiek De door MemorieCare ontwikkelde methodiek bestaat uit een kast (de MemorieKlok) met dertien lades. De lades bevatten een variëteit aan artikelen, die mensen met dementie op allerlei manieren uitdaagt zich actief te gedragen of hen juist tot rust laat komen. Zintuiglijke prikkelingen (horen, zien, voelen/ervaren) staan hierbij centraal. De MemorieCoach leert verzorgenden, familieleden en vrijwilligers hoe ze door het gebruik van de diverse activiteiten beter contact kunnen krijgen met de dementerende cliënt. De MemorieMethodiek richt zich op kleinschalige zorg en vormt een waardevolle aanvulling op de dagbesteding. Onderzoek Een onderzoekscommissie van een gerenommeerde Zeeuwse zorginstelling heeft de afgelopen jaren samen


87

met studenten van de HZ University of Applied Sciences diverse praktijkonderzoeken gedaan. Momenteel loopt er een onderzoek naar de inzet van de MemorieMethodiek in de thuissituatie, met als doel dat dementerenden langer thuis kunnen blijven wonen. Ook wordt er nauw samengewerkt met University College Roosevelt aan de ontwikkeling van een signaaltest voor geheugenproblemen en andere cognitieve klachten in de thuissituatie.

Owner MemorieCare


Contactpersoon Erna Verstraaten


Informatie www.memoriecare.nl

Regio (ontwikkelaars) Vlissingen, Zeeland

Netcarity domotica – Uitrol en implementatie Dit betreft de uitrol en implementatie van Netcarity domotica-oplossingen op locatie(s) van WoonWijze (Vught).







Demoruimte domotica – Voor training en kennismaking TanteLouise-Vivensis heeft als eerste organisatie in Nederland een demoruimte ingericht die de woonsituatie van de cliënt op realistische wijze en ware schaal nabootst. In deze demoruimte kunnen zorgprofessionals worden getraind en opgeleid en kunnen cliënten en familie kennismaken met de nieuwste technologische toepassingen binnen de zorg. Dit geeft de zorgprofessional vertrouwen in de apparatuur, alvorens ermee aan de slag te moeten in de praktijk. Deze demoruimte zal ook worden benut voor het inwerken van hogeschoolstudenten verpleegkunde en gerontologie, zodat zij affiniteit krijgen met de technologische ontwikkelingen binnen de zorg. Techniek heeft de toekomst TanteLouise-Vivensis is voorloper op het gebied van domoticatoepassingen (beeldverbindingen, etc.). Het project is gestart met ‘kwaliteit van leven’ als primair doel en efficiency als nevendoel. De inzet van domotica heeft onder meer geleid tot grote besparingen op nachtdiensten en maakt daarmee kleinschalig wonen mogelijk. TanteLouise-Vivensis vindt dat in alle nieuwbouw- of verbouwtrajecten de functionele mogelijkheden van domoticatoepassingen moeten worden meegenomen in de besluitvorming. Hiermee wil het trendsetter blijven op het gebied van implementatie en zorgverlening met behulp van domotica.

88








Categorie

Logistieke oplossingen

Zorgcirkels regio Eindhoven en de Kempen – Nachtzorg verbeteren Zorgcirkels verbeteren de nachtzorg, zodat mensen veilig thuis kunnen blijven wonen.








89

Foto: APAD – Equip Medikey 90


Zorgcentrale als shared service centre – Naar hoogwaardige zorg op afstand ZuidZorg, De Zorgboog en Lunet hebben een intentieverklaring getekend om te komen tot een gezamenlijke zorgcentrale voor Zuidoost-Nederland. Dit initiatief kan bijdragen aan het grotere doel van de Coöperatie Slimmer Leven 2020: een connected society waarin zorginstellingen intensief met elkaar samenwerken. Deze coöperatieve regionale zorgcentrale bundelt én vermarkt onder meer alle expertise op het gebied van zorg op afstand. Uitgangspunt is dat zorg op afstand hoogwaardig moet zijn. Dat is te realiseren door kennis uit te wisselen, te investeren en commerciële partners te binden. Andere organisaties kunnen op verschillende manieren nog aanhaken, ofwel als partner ofwel als klant. Over vijf jaar moet er een up-to-date zorgcentrale staan die de regio faciliteert om de volgende stap te zetten.

Owner Coöperatie Slimmer Leven 2020






Categorie

Medische technologie

APAD – Acoustic Puncture Assist Device Probleem Jaarlijks worden wereldwijd twintig miljoen ruggenprikken gegeven. Bij een ruggenprik wordt narcose vloeistof in de epidurale ruimte in het wervelkanaal ingespoten. Tijdens of na de ruggenprik kunnen complicaties optreden die worden veroorzaakt doordat de epidurale ruimte zeer klein is en pas bereikt wordt na het passeren van andere weefsels. Oplossing De anesthesisten Van Wijk en Lechner, verbonden aan het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch, zochten naar een betere methode. Ze patenteerden een technologie waarbij de anesthesist trefzeker kan prikken met een systeem dat reageert op de drukverschillen in de weefsels. Door deze drukverschillen om te zetten in een beeld- en geluidsignaal wordt de anesthesist geïnformeerd over de naaldpositie in het lichaam. Samenwerking Jeroen Bosch en Unitron Unitron werkte dit principe uit tot een tastbaar, gebruikersvriendelijk apparaat, de Acoustic Puncture Assist Device (APAD). Ook het strategisch businessconcept werd samen met de anesthesisten vastgelegd. De APAD, waarvoor Unitron tevens de volledige DEKRA certificering verzorgde, is in de medische wereld een revolutionair product. DEKRA kon zich bij de certificering niet beroepen op een aanverwant principe. De APAD heeft zich in meerdere wetenschappelijke studies bewezen. In 2007 won de APAD de Herman Wijffels Innovatieprijs.


91

Owner APAD


Contactpersoon Floris de Raadt


Informatie www.equip.nl

Regio (ontwikkelaars) Gouda, Zuid-Holland

Mobiele operatiestoel – Concept met vele voordelen Ontvangst van de patiënt, voorbereiding, ingreep/behandeling en verkoeveren – dit alles is mogelijk op de mobiele operatiestoel van Doge Medical. Het maakt de stoel uniek en biedt vele voordelen: 1. De patiënt bezet voor en na de ingreep geen bed of brancard; dat bespaart tijd, ruimte en extra investering. 2. Het overtillen van de patiënt van bed naar operatietafel behoort tot het verleden. De fysieke belasting van het verzorgend personeel wordt hiermee tot het nulpunt gereduceerd. 3. De ‘turnover time’ van het operatie- of behandelproces zal met behulp van meerdere DOC Classic operatiestoelen per OK of behandelkamer drastisch worden verkleind; 40-50% tijdwinst is reëel.

Owner Doge Medical


Contactpersoon Mark Sengers


Informatie www.dogemedical.com

Regio (ontwikkelaars) Oisterwijk, Noord-Brabant

PUREtrace – Weeënactiviteit en foetale hartactiviteit registreren Nemo Healthcare ontwikkelt nieuwe technologie, PUREtrace, om de zwangerschap en bevalling op uitwendige wijze te bewaken. Nemo is een spin-off bedrijf van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), ontstaan uit de wetenschappelijke samenwerking van de TU/e met het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven. Problemen In de verloskunde worden nog altijd een aantal problemen ervaren die consequenties hebben voor de gezondheid van (ongeboren) kinderen, zoals vroeggeboorte en zuurstofgebrek voor of tijdens de bevalling. De bestaande apparatuur voor foetale bewaking om deze problemen te detecteren, voldoet slechts in beperkte mate. De bestaande uitwendige sensoren om weeënactiviteit en foetale hartactiviteit op te pikken zijn niet heel nauwkeurig, de bestaande inwendige sensoren zijn pas laat inzetbaar en kennen risico’s bij gebruik. Directe maat voor weeënactiviteit Nemo’s PUREtrace is ontwikkeld om de meest directe maat voor weeënactiviteit – de elektrische activiteit van de baarmoederspier – te kunnen gebruiken voor foetale bewaking. Met de Graphium elektrodepleister

92


wordt betrouwbare informatie op comfortabele en volledig veilige wijze verkregen. Doordat PUREtrace rechtstreeks aangesloten kan worden op aanwezige bewakingsmonitoren, kunnen ziekenhuizen over de nieuwe technologie beschikken zonder dat er grote investeringen in nieuwe apparatuur noodzakelijk zijn. De pleister is bovendien eenvoudig in gebruik voor verplegend personeel en vergt geen verder omkijken zodra goed geplaatst. Bewaking (op afstand) Op basis van de opgedane ervaring met PUREtrace zal Nemo nieuwe technologie ontwikkelen waarmee naast weeënactiviteit ook foetale hartactiviteit kan worden geregistreerd. De elektronica zal worden geïntegreerd op de pleister en draadloos naar een ontvanger worden overgezonden, zodat de bewegingsvrijheid van de zwangere vrouw niet langer wordt ingeperkt. Hiermee wordt een platform gecreëerd om in de toekomst ook continue thuisbewaking mogelijk te maken, waarbij bewaking op afstand mogelijk is.

Owner Nemo Healthcare


Contactpersoon Bas Lemmens


Informatie www.nemohealthcare.com


Categorie

Medicijndispensers

Medicijndispenser – Opzetten van faciliterende keten Toetsing en inzet van medicijndispensers in thuissituatie. Opzetten van de keten die dit gebruik moet faciliteren (thuiszorg, apothekers, verzekeraars).

Owner Thebe







93

94


Foto: Sensotive Foto: Sensotive - Salusion – Salusion

PillBox4U – Automatische pillendispenser PillBox4U ontwikkelt een dienst waarbij chronisch zieken zelf thuis veilig, trouw en gecontroleerd hun medicatie makkelijk kunnen innemen. Met de huidige hulpmiddelen is het medicatieproces niet goed te bewaken, te volgen of bij te sturen. Daarom is er behoefte aan een hulpmiddel dat in staat is om het medicijngebruik door ouderen of langdurig zieken te begeleiden en registreren, zowel ten behoeve van de gebruiker alsook voor de medische verzorgers. De PillBox™ is een automatische pillendispenser en heeft de capaciteit het medicatieproces te begeleiden. Dit brengt foutloos en consequent gebruik van de voorgeschreven medicijnen en bewaking op afstand van de gezondheidstoestand van de patiënt binnen handbereik. De PillBox kan als volledig stand-alone apparaat werken door een partnership met KPN en KPN Ezorg.

Owner PillBox4U


Contactpersoon Herbert Wentges


Informatie www.pillbox4u.com

Regio (ontwikkelaars) Riethoven, Noord-Brabant

Categorie

Persoonlijke hygiëne

Sensotive – Voor cliëntgerichte incontinentiezorg Onlangs bracht Salusion Sensotive op de markt. Sensotive maakt het mogelijk om incontinentieverbanden op het juiste moment te verschonen. Een schoon verband is comfortabeler voor de cliënt en beter voor de persoonlijke hygiëne. Vooral bij de zorg voor dementerenden of meervoudig gehandicapten biedt Sensotive toegevoegde waarde. Sensotive bestaat uit een wegwerp-sensorsticker met een draagbare scanner. De sticker meet de verzadiging van het verband en wordt zonder fysiek contact met de scanner uitgelezen.


95

Owner Salusion


Contactpersoon Benno Groosman


Informatie www.salusion.com

Regio (ontwikkelaars) Delft, Zuid-Holland

Swash doekjes – Wassen zonder water Arion heeft als eerste bedrijf het wasconcept ‘wassen-zonder-water’ geïntroduceerd in Europa. In Amerika werd dit concept destijds al breed ingezet en geaccepteerd in de zorg, maar voor de Europese markt was het een volledig nieuwe manier van wassen van zorgvragers op bed. Voor veel zorg instellingen was het dan ook een cultuuromslag toen de waskommen werden vervangen door pakketjes met wasdoekjes of washandjes. Sinds de introductie van wassen-zonder-water in 1999 werken veel zorginstellingen in Europa volgens dit concept. Alle gebruikers erkennen de voordelen ten opzichte van traditioneel wassen met de waskom, zelfs degenen die vóór de implementatie van het concept zeer sceptisch en kritisch waren.

Owner Arion Group


Contactpersoon Erik Joosten


Informatie www.arion-group.com

Regio (ontwikkelaars) Geleen, Limburg

Categorie

Robotica

IROMEC – Interactive robotic social mediators as companions Het Europese project IROMEC richt zich op kinderen die niet kunnen spelen door cognitieve, ontwikkelingsof fysieke beperkingen. In het algemeen leidt dit ook tot beperkingen in het leerpotentieel van de kinderen en meer specifiek tot een isolatie van de sociale omgeving. In het project wordt onderzocht hoe robotspeelgoed kansen kan bieden voor leren en plezier. Het ontwikkelde robotsysteem is bedoeld als een sociale mediator die kinderen met beperkingen toegang biedt tot verschillende spelvormen, van solitair spel tot sociaal en coöperatief spel. Robuustheid, afhankelijkheid, maar ook plug & play bediening van de robot zullen specifiek worden onderzocht.

96


Owner Hertfordshire University (Hatfield, UK)

Toepassing Behandeling + Zelfredzaamheid

Contactpersoon Gert Jan Gelderblom, Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie


Informatie www.iromec.org www.technologyincare.nl (Lectoraat Technologie in de Zorg, Zuyd Hogeschool; zie Projecten) www.innovatiesindezorg.eu


KASPAR – Vriendelijke robot voor communicatie met kinderen met autisme Kaspar is een poprobot die niet spreekt maar via non-verbale communicatie interactie stimuleert bij kinderen met een autistische stoornis. Omdat de interpretatie van de problematische communicatie van de kinderen zeer complex is, is de robot niet autonoom maar wordt hij door een therapeut bediend. Met de robot worden basale aspecten van interactie geoefend, zoals het verdelen van aandacht.

Owner Hertfordshire University (Hatfield, UK) Contactpersoon Gert Jan Gelderblom, Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie Informatie kaspar.herts.ac.uk www.innovatiesindezorg.eu

Toepassing Behandeling Type gebruiker / doelgroep Patiënt Regio (ontwikkelaars) Heerlen, Limburg

Robotica – Uiteenlopende taken in de ouderenzorg Projecten zijn gericht op de inzet van robots in de ouderenzorg. Doel van de robots is vooral ‘sociale contacten’ aangaan, activiteiten stimuleren, herinnering verzorgen, dagstructuur bieden en onveilige situaties monitoren. Dit betreft een samenwerking van Smart Homes en Ananz Ouderenzorg.








97

PARO de knuffelrobot – Sociale robots in de ouderenzorg Samen met dertig zorgprofessionals in drie zorginstellingen zijn drie toepassingen van de PARO knuffelrobot ontwikkeld en in de praktijk uitgeprobeerd. De introductie van deze nieuwe technologie verloopt niet gemakkelijk, maar door dit achtereenvolgens in de verschillende instellingen te doen is veel geleerd over de beste aanpak. Een belangrijk onderdeel bij de introductie was een interactieve digitale scholingsmodule die door zorgprofessionals thuis gevolgd kon worden.

Owner Hogeschool Zuyd


Contactpersoon Roger Bemelmans




Sphero – Een robotballetje dat uitdaagt tot bewegen De Sphero is een klein robotballetje, dat als impliciete stimulator cliënten stimuleert tot meer beweging. De Sphero is bestuurbaar via een smartphone of balance board. Hij geeft verschillende soorten licht en kan verschillende ‘jasjes’ aan. Het balletje heeft een eigen karakter, trekt de aandacht en nodigt uit tot bewegen.

Owner Orbotix (USA) Tom Luyten (overkoepelend idee /interactieve kunstinstallatie) Beta Omega e-solutions (minigames) Contactpersoon Tom Luyten, Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie

Toepassing Training Type gebruiker / doelgroep Zorgprofessional Regio (ontwikkelaars) Heerlen, Limburg


Tri-Bot – Trainen met een robot Na een heupoperatie laten patiënten de op afstand bestuurbare robot (Tri-Bot) door armbewegingen langs verschillende parcoursen rijden. De moeilijkheidsgraad van deze parcoursen neemt alleen toe wanneer de patiënt het huidige niveau succesvol heeft bereikt (‘errorless learning’).

98


Owner E/W Beta

Toepassing Training

Contactpersoon Tom Luyten, Expertisecentrum Innovatieve Zorg en Technologie




Categorie

Sleuteloplossingen

Beeldzorg – Regie in handen van de cliënt Beeldzorg met Goedemorgenservice van tanteLouise-Vivensis, waarbij via een beeldbelverbinding met cliënten wordt gecommuniceerd, maakt het mogelijk om zorg veel meer onafhankelijk van tijd en plaats te laten plaatsvinden. Hierdoor kunnen thuiszorgcliënten langer zelfstandig thuis blijven wonen. Een gedeelte van de zorg kan namelijk verspreid worden en er kunnen vaker contactmomenten worden ingebouwd. Dit geeft de regie weer in handen van de cliënt en zorgt er bovendien voor dat deze meer zelfstandig en veilig in de eigen omgeving kan blijven wonen. TanteLouise-Vivensis is voornemens om deze vorm van digitale beeldzorg breed uit te rollen en in samenwerking met andere zorgorganisaties en technologische en opleidingsinstituten deze nieuwe manier van zorgverlening nog verder te onderzoeken en in te vullen. Ook zullen er middels dit medium in de toekomst meer welzijnsdiensten worden aangeboden. Techniek heeft de toekomst TanteLouise-Vivensis is voorloper op het gebied van domoticatoepassingen (beeldverbindingen, etc.). Het project is gestart met ‘kwaliteit van leven’ als primair doel en efficiency als nevendoel. De inzet van domotica heeft onder meer geleid tot grote besparingen op nachtdiensten en maakt daarmee kleinschalig wonen mogelijk. TanteLouise-Vivensis vindt dat in alle nieuwbouw- of verbouwtrajecten de functionele mogelijkheden van domoticatoepassingen moeten worden meegenomen in de besluitvorming. Hiermee wil het trendsetter blijven op het gebied van implementatie en zorgverlening met behulp van domotica.








99

Oplossing sleutelproblematiek – Toegang met hulp van smartphones en slimme sloten Gebruik van smartphones (apps, NFC-communicatie) en slimme sloten om toegang tot woningen te krijgen: slim slot reageert op signalen verzonden door smartphone van verzorgende. Inclusief app om toegang te reguleren.

Owner Thebe






Categorie

Verzorging

BodyTwister – Prettig hulpmiddel voor in en uit bed gaan Rugklachten onder verpleegkundigen en verzorgers is de op één na belangrijkste oorzaak van verzuim. Verpleegkundigen en ergotherapeuten zien het in en uit bed halen van patiënten als een van de zwaarste onderdelen van de dagelijkse handelingen en als zeer belastend voor de rug. Het gewicht van de benen van een mens is ongeveer 30% van het totaal. Indien een patiënt zijn of haar benen niet actief kan gebruiken, moeten verpleegkundige tot meer dan 30 kg tillen. Dit is veel meer dan toegestaan door de Arbo-wet. Het probleem wordt nog versterkt doordat patiënten steeds zwaarder worden en de gemiddelde leeftijd van verpleegkundigen toeneemt. Eenvoudig en licht hulpmiddel De BodyTwister is speciaal ontworpen om het proces van in en uit bed gaan voor patiënt en professional op een prettige en verantwoorde manier te laten verlopen. Het is een relatief eenvoudig te gebruiken en licht hulpmiddel. Zie ook de film: www.medicalproductinnovation.nl/film_bodytwister. Bij uitgebreide testen door Thebe (een grote zorginstelling) is gebleken dat de patiënt het instrument ervaart als een prettig hulpmiddel. Voor de verpleegkundige en verzorgende verlicht de BodyTwister het in en uit bed helpen van een patiënt aanmerkelijk. Verder is de BodyTwister goed aan te leren. Bij Thebe de Vloet wordt de BodyTwister nu dagelijks gebruikt. De serieproductie van de BodyTwister gaat in 2014 starten.

100

Owner Medical Product Innovation


Contactpersoon Mark van Loef


Informatie www.medicalproductinnovation.nl

Regio (ontwikkelaars) Eindhoven, Noord-Brabant Sittard-Geleen, Limburg


Categorie

Vroegsignalering

Fysieke kwetsbaarheid ouderen – Innovatief monitoringen feedbacksysteem Als gevolg van de vergrijzing stijgt de prevalentie van kwetsbaarheid. Beperkingen in het dagelijks leven zijn een van de negatieve uitkomsten die een impact hebben op de levens van ouderen en hun zorgverleners. Bij gevolg stijgt de vraag naar zorg en in combinatie met een dalend aanbod van zorgprofessionals leidt dit tot grote problemen in de zorg. Technische innovaties kunnen een bijdrage leveren aan het dichten van het gat tussen vraag en aanbod van zorg voor kwetsbare ouderen. Feedback Tijdens dit onderzoeksproject is een innovatief monitoringen feedbacksysteem ontwikkeld dat ouderen in staat stelt om fysieke indicatoren van kwetsbaarheid te monitoren. Het systeem bestaat uit drie apparaten: een weegschaal die gewicht en balans meet, een knijpbal die knijpkracht meet en een mobiele telefoon met ingebouwde accelerometer die fysieke activiteit meet. De informatie over deze fysieke indicatoren wordt automatisch naar de mobiele telefoon doorgestuurd via Bluetooth. De gebruikers ontvangen feedback over (veranderingen in) hun fysieke functioneren via het scherm van de mobiele telefoon in de vorm van geschreven en/of gesproken boodschappen. Deze feedback kan ouderen ondersteunen in hun zelfmanagement. Daarnaast stuurt de mobiele telefoon de informatie door naar een online database waar zorgprofessionals toegang hebben tot de gegevens van hun patiënten. Op die manier kan het systeem zorgprofessionals ondersteunen bij het leveren van proactieve zorg. Pilot Er heeft een pilotstudie plaatsgevonden waarin het monitoringen feedbacksysteem werd getest. De resultaten waren veelbelovend en zijn gebruikt om het systeem te optimaliseren. Met dit verbeterde systeem zal een haalbaarheidsstudie worden uitgevoerd om de bruikbaarheid, acceptatie en toegevoegde waarde te onderzoeken bij ouderen en professionals. Onderzoekers van de Universiteit van Maastricht , Zuyd Hogeschool en Université de Technologie de Troyes (Frankrijk) hebben samengewerkt aan dit project.



Contactpersoon Joan Vermeulen

Type gebruiker / doelgroep Zorgprofessional / ouderen




101

Vroegsignalering dementie – Zoeken naar ICT-hulpmiddelen In het project Vroegsignalering dementie zoekt men ICT-middelen die helpen bij een vroege diagnose van dementie.







Vroegsignalering Dementie en ICT – Sociale cirkel rondom ouderen gebruiken met hulp van ICT Dit onderzoeksproject van zorgaanbieder Land van Horne, Wonen Weert, Budels Medisch Centrum, Gemeente Cranendonck, Fontys Paramedische Hogeschool en Simpact was gericht op inwoners van de gemeente Cranendonck. Er werd onderzocht of en hoe men grip kan krijgen op vroege signalen van dementie, zodat praktische hulp zo vroeg mogelijk wordt geboden. De zorgaanbieder wilde gebruik maken van de sociale cirkel rondom ouderen, met ondersteuning van ICT. Eenvoudig melden Vroegsignalering wordt mogelijk als mensen uit de kring rondom de ouderen via een doordacht en waterdicht proces eenvoudig meldingen kunnen doen in een centraal systeem. Professionele zorgverleners zien dan in één oogopslag deze meldingen vanuit verschillende invalshoeken. Dit biedt de mogelijkheid problemen vroeg te onderkennen en op de juiste manier actie te ondernemen. Door een goede regie tussen verschillende organisaties ontstaat een effectieve zorgketen rondom de individuele cliënt. De systematiek kan worden ingericht als een dienst waarop ouderen zich kunnen aan- en afmelden. Er wordt dus niet ongevraagd informatie verzameld. Problematiek ligt anders Na onderzoek bleek dat de problematiek heel anders was: vroege signalen worden genegeerd, ontkend, verborgen en gebagatelliseerd door (juist) de betrokkene en diens naasten. Dat moet eerst worden doorbroken voordat men aan actieve vroegsignalering kan werken. Alle huidige online informatievoorzieningen en tests zijn gekoppeld aan het stempel ‘dementie’ – en daar willen mensen in dit vroege stadium nog niets van weten. Deze schieten hun doel dus voorbij. Daarbij komt dat vroege signalen ook tekenen kunnen zijn van een scala van andere aandoeningen, zoals depressie, vereenzaming, mini-CVA, etc. De focus van vroegsignalering op dementie lijkt daardoor onjuist: men moet het breed benaderen en pas later (bij bepaalde combinaties van signalen of typespecifieke signalen) die focus gaan aanbrengen. Daarnaast werd een enorme versnippering aan initiatieven in zorg en welzijn geconstateerd en bleek informatie er wel te zijn, alleen niet vindbaar en niet in de juiste vorm en toonzetting. Insteek vanuit ‘welzijn’ De belangrijkste aanbeveling was om de focus te verleggen naar een oplossingsrichting die deze problemen tackelt: zorg voor een brede, maar tegelijkertijd heel gerichte (zowel probleemspecifieke als zeer lokale)

102


laagdrempelige informatievoorziening, die er vooral op gefocust is de betrokkenen en hun naasten te informeren en te empoweren. Neem daarin alle aspecten van het ouder worden mee en bouw dus feitelijk een slimme verbindingsbrug tussen alle versnipperde initiatieven. Steek dit geheel in vanuit ‘welzijn’ (“ik word een dagje ouder, hoe kan ik mijn leven zo inrichten dat ik minimaal last en maximaal geluk heb?”) en niet vanuit ziekte, zorg en gezondheid. Dan is het onbedreigend en kunnen mensen de informatie juist makkelijker tot zich nemen en er iets mee doen. Op deze manier worden mensen wijzer gemaakt én geholpen met de dagelijkse praktijk (zonder dat er in eerste instantie een professionele hulpverlener aan te pas hoeft te komen). Dat creëert een bewustwordingssituatie waarin het steeds moeilijker wordt voor de betrokkenen om signalen te ontkennen en verbergen. Businessmodel Er is gekeken naar een businessmodel voor een dergelijke applicatie, omdat daarop veel van dit soort projecten na afloop van de subsidie stuklopen. Conclusie was dat dit breed en grootschalig moet worden aangepakt wil het succesvol zijn (landelijk, met alle grote stakeholders, etc.). Mogelijke doelgroepen zijn pre-mantelzorgers (grofweg 35-65-jarigen) en vitale senioren die controle over hun eigen leven willen houden. Dit is in absolute aantallen een zeer grote (en groeiende) doelgroep (7-8 miljoen mensen) en dat biedt een enorm potentieel voor een levensvatbaar businessmodel. Uitgangspunt was uiteindelijk los van financiële overheidsbijdragen te kunnen opereren, dus met volledige marktfinanciering. Daarbij komt dat de doelgroep steeds interessanter wordt voor allerlei marktpartijen, waardoor de zorgaanbieder dankzij de grote aantallen een aantrekkelijke partner kan worden voor (uiterst selectieve) sponsoring en advertising.



Contactpersoon Renée Verwey


Informatie www.landvanhorne.nl

Regio (ontwikkelaars) Weert, Limburg

Categorie

Wonen

De Mins – Ultramodern kleinschalig verpleeghuis In de Maastrichtse wijk Malberg heeft Vivre, organisator en aanbieder van woon-, welzijn- en zorgdiensten voor ouderen en chronisch zieken, onlangs de Mins in gebruik genomen. Deze nieuwe locatie biedt plaats aan 52 somatische cliënten. Kenmerkend is de ver doorgevoerde scheiding in zorgen hoteldiensten, die ook in de uitrusting van het gebouw naar voren komt. Voorzieningen De Mins biedt veel privacy, doordat elke bewoner een eigen kamer inclusief sanitair tot zijn beschikking heeft. Doordat veel benodigdheden op de kamer voorhanden zijn, wordt onnodig lopen voorkomen (plafond tilsysteem, verbruiksartikelen, handdoeken, verbandmateriaal, ..). Een elektronisch cliëntdossier vermindert de overdrachtsmomenten. Eten en drinken wordt niet meer door verzorgend personeel aangeboden, maar door goedkopere culinaire medewerkers. In de nachtdienst is er camera-monitoring, waardoor in tien minuten alle 52 kamers kunnen worden gecontroleerd.


103

Owner Vivre


Contactpersoon Henk Verheesen


Informatie www.vivre.nl

Regio (ontwikkelaars) Maastricht, Limburg

Easysteppers – Tussentreden op een bestaande trap Wanneer traplopen een probleem wordt, is er traditioneel keuze uit drie oplossingen: traplift, verbouwing of verhuizing. Nu is er een simpele, vierde mogelijkheid bijgekomen: de Easysteppers. Die bestaan uit stevige tussentreden voor de eigen trap, waardoor de gebruiker met halve treden de trap op en af kan lopen. De Easysteppers zijn geschikt voor alle soorten huistrappen: met bocht(en) of recht, open trappen, spil-, wentel-, zolder- en keldertrappen, en kleine trappen zoals in split-levelwoningen. Conditiebehoud In tegenstelling tot de eerste drie oplossingen, blijft de gebruiker met de Easysteppers traplopen en dus werken aan de conditie van spieren, botten, hart, longen en bloedvaten. Er is minder spierkracht nodig en de gebruiker hoeft knieën, enkels en heupen minder te buigen; daardoor worden de gewrichten minder belast. Zo kunnen mensen langer thuis blijven wonen en tegelijkertijd hun vitaliteit, flexibiliteit, kracht en coördinatie behouden.

104

Owner Enocent Mobility Solutions


Contactpersoon Wil Peters


Informatie www.enocent.nl



DCA-Wall – Dynamic Comfort Adaptation DCA-homes is gebaseerd op woonbehoeftenonderzoek onder 2.000 senioren. De ‘DCA-Wall’, een innovatief product, is ontwikkeld en toegepast in twee bestaande woningen. Het betreft een voorzetwand die vóór een woningscheidende wand wordt geplaatst en waarachter alle infrastructuur voor stroomvoorziening en datatransport ten behoeve van domotica-apparatuur wordt aangebracht. De wand is voorzien van ambient light, wandverwarming en data- en stroomaansluitingen, die aangepast kunnen worden. De wand heeft zowel een esthetische als een functionele meerwaarde.

Owner TU Eindhoven


Contactpersoon Masi Mohammadi


Informatie www.tue.nl


Ontwikkeling nieuwe woonconcepten – Voor woon- en zorgbehoefte van de toekomst De nieuwe AWBZ is erop ingericht dat mensen langer zelfstandig blijven wonen. Dat past echter vaak niet in bestaande woningen. Careyn ontwikkelt nieuwe woonvormen, speciaal toegesneden op de woon- en zorgbehoefte van de toekomst. Dat betreft onder meer twee-kamerappartementen, de inzet van veel domotica en een goede toegankelijkheid.

Owner Careyn







105

Viltvoelmuur – Meerdere functies in zorgomgeving De viltvoelmuren en wandobjecten in de zorgomgeving hebben meerdere functies. Deze manier van wandbekleding geeft een voelervaring, biedt tegelijkertijd een natuurlijk comfort door de warme, zachte en natuurlijke uitstraling en heeft een gunstig effect op de akoestiek.

106

Owner Ateljee aan Zee


Contactpersoon Heleen van den Hooven


Informatie www.ateljeeaanzee.nl

Regio (ontwikkelaars) Vlissingen, Zeeland



107

108


108

108


108

Medische technologie & life sciences

Zorginnovaties

Dit is een uitgave van het projectteam van Innovatie Zuid. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt met financiële steun uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling in het kader van OP-Zuid.

www.innovatiezuid.nl

Medische technologie & life sciences. Zorginnovaties

Recommend Documents