Medische Technologie

Medische Technologie Markt, technologie en toekomstige thema’s

Auteur: Versie: Datum: Status:

Chris Maliepaard 1.1 24 september 2014 Aangepaste versie

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s

Versieoverzicht Versie 0.1 0.2 0.3

Datum 03 juni 2014 30 juni 2014 14 juli 2014

Reflectiegroep -RG, EvD, RS RG, EvD, RS, PvdB, MvS

0.4

25 juli 2014

RG, EvD, RS

0.5

29 augustus 2014

PA

1.0

11 september 2014

--

1.1

24 september 2014

--

Commentaar Eerste opzet MedTech MTC document Uitbreidingen op Hft 1,2,3,4,5 en appendices Hoofdstuk 6 en 7 Aanpassingen hoofdstukken 1, 2, 3, 4 en 5 Bijlagen toegevoegd Commentaar verwerkt van Michiel van Stapele Commentaar verwerkt van Xavier van de Pas Samenvatting, hoofdstuk 7 en bijlage 6 aangevuld n.a.v. expertinterviews Hoofdstuk 4 uitgebreid met marktwaarde overzichten van Europese MedTech markt Samenvatting, hoofdstuk 7 en bijlage 6 aangevuld n.a.v. expertinterviews Commentaar Paul Althuis verwerkt Tekstuele wijzigingen in samenvatting Transcript DSM/MS vervangen door definitieve versie Transcript LUMC/FWJ vervangen door definitieve versie Hoofdstuk 7 uitgebreid op basis van LUMC/FWJ interview Samenvatting en hoofdstuk 3 en 4 uitgebreid met beschrijving van non-MedTech bedrijven in-transitie-modus

Page 2


Samenvatting Aanleiding en doel Dit document beschrijft het resultaat van een verkenning van de medische technologie sector. Het beoogde doel is om kennis en inzicht te verkrijgen in de belangrijkste ontwikkelingen van de markt en de belangrijkste technologische bijdragen. Om op hoofdlijnen na te gaan wat die ontwikkelingen zijn, zijn verschillende publicaties bestudeerd, databanken geraadpleegd en enkele expertinterviews gevoerd. De verkregen kennis en inzichten kunnen een bijdrage leveren aan de realisatie van de kennisvalorisatiedoelstellingen van de Technische Universiteit van Delft zoals beschreven in de Roadmap2020.

Beeld op hoofdlijnen STAND VAN ZAKEN

De huidige stand van zaken van de MedTech sector kan als volgt worden gekenschetst: 1. De omvang van de internationale MedTech markt wordt geschat op €219 miljard (p. 13) 2. In vitro diagnostiek vormt de grootste deelmarkt binnen de MedTech markt en zal naar verwachting de grootste blijven door de ontwikkelingen op het gebied van ‘personalized medicine’ en ‘advanced molecular diagnostics’ (p.13) 3. De verwachtte R&D investeringsgroei stabiliseert naar een 4% jaarlijks. De verwachtte R&D herinvestering als percentage van de verkoopomzet blijft rond de 6% maar laat een dalende trend zien (p. 14) 4. De verdere groei van de MedTech markt vereist een nieuw innovatiesysteem gebaseerd op a) een focus op systeemoriëntatie en waardecreatie, b) een internationaal netwerk van academische centra, c) concurrerende regulerings- en certificeringssystemen, d) een business model gebaseerd op individuele oplossingen en prijsgevoelige zorgconsumenten en e) een oriëntatie op en benutting van internationale financiële netwerken (p. 15) 5. Het MedTech marktleiderschap van Amerika komt onder druk te staan ten gunste van Europa en de BRIC landen omdat het innovatie-ecosysteem zich meer gaat richten op nieuwe klinische databronnen, snellere productregistratie-procedures en betere omzet kansen (p.17) 6. Kapitaalkrachtige nieuwkomers uit de telecommunicatie en consumentenelektronica sector, waaronder Samsung, Sony en AT&T, worden gezien als geduchte concurrenten voor de reeds gevestigde MedTech bedrijven (p.18) 7. Het MedTech CVC en VC investeringsklimaat verslechterd door ongunstige rendementsverwachtingen en langere terugverdientijden als gevolg van strengere certificeringseisen. Om de innovatiekracht op pijl te houden nemen MedTech CVC’s daarentegen grotere risico’s door in een steeds vroeger stadium veelbelovende startups te acquireren (p.19) 8. MedTech investeringen, zowel in early stage investment als late stage investment, blijven achter in relatie tot de groei van venture capital investeringen in het algemeen (p.20) 9. Netwerk- en DNA-technologie worden algemeen beschouwd als de belangrijkste enablers van toekomstige ontwikkelingen binnen de MedTech (p.21) MARKT

De hedendaagse internationale MedTech markt kenmerkt zich in hoofdlijnen als volgt (p. 14): 1. Gefragmenteerde markt met veel innovatieve kleine en enkele dominante grote spelers 2. Totaal aan venture capitalist investeringen blijft afnemen 3. Deal value en deal volume nemen af ten opzichte van voorgaande jaren 4. Jaarlijkse omzetgroei is van double-digits naar single-digits gegaan 5. Groeimogelijkheden binnen de bestaande markten zijn gering 6. Operationele winstmarges zijn klein. Page 3

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s TECHOLOGY

Belangrijke (medisch-)technologische ontwikkelingen zijn te verwachten binnen de onderzoeksgebieden: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Genomics inclusief genetic testing, gene therapy, personalized medicine, pharmacogenomics en nutrigenomics (p.42) Tissue re-engineering en regenerative medicine (p.42) Vaccins (p.42) Nanomedicine inclusief diagnostic imaging, targeted drug delivery en molucular nanotechnology (p.42) Intelligent devices (p.42) Home diagnostics (p.42) Telemedicine (p.42) Imaging inclusief molecular imaging, minimally invasive imaging, decision-making support systems (p.42) 3D printing (p.43) Artificial intelligence (p.43) Brain computer interfaces (p.43) Robotics (p.43) Point of Care Diagnostics (p.43)

BEDRIJVEN

De bedrijven die sterk bijdragen aan de ontwikkeling van de medische technologie zijn:

Niet-beurs genoteerde bedrijven

Wereldwijd

Europa

Nederland 4)

Beursgenoteerde bedrijven

Recente nieuw komers

2)

3)

1)

Note 1. Op basis van product introductie gegevens (pagina 19) Note 2. Op basis van samenwerkingsverbanden en merger en acquisitie gegevens (pagina 18 en 33) Note 3. Op basis van merger and acquisition gegevens (pagina 37) Note 4. Op basis van patenteigenaarschap (pagina 35)

Thema’s en kennisvalorisatie Door de respondenten zijn de volgende trends en thema’s geïdentificeerd als richtinggevend voor de huidige en toekomstige ontwikkeling van de medische technologie sector.

Page 4

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s ALGEMEEN

1. De toegevoegde waarde van de medische technologische apparatuur moet beter onderbouwd worden. Niet alleen vanuit patiëntveiligheid maar helemaal gericht op unieke eigenschappen tbv diagnose en therapie voor zowel patiënt als arts (p.46) 2. Een trendverschuiving van behandeling naar vroegdiagnostiek en vroegdetectie (p.46) 3. Een verdere integratie van biomedische informatie tbv clinical decision support (p.46) 4. Het ontstaan van biobanken zal een positieve impuls geven aan doelgericht biomedisch onderzoek (p.46) 5. De ontwikkeling van nieuwe imaging-markers zal een beter inzicht geven in complexe biomedische processen (p.46) 6. Een sterke opkomst van MedTech domotica en home-monitoring systemen (p.47) 7. Healthmarketing gaat zich verder ontwikkelen en zich voornamelijk richten op koopkrachtige ouderen (p.47) 8. Personal Medicine biedt mogelijkheden voor additive manufacturing met biomedische materialen (p.47) 9. Regenerative Medicine vormt de basis van de ‘next-generation-cure’ productontwikkeling (p.47) 10. Recycling in de zorg behoeft meer aandacht (p.47) 11. Ketendenken gaat meer en meer een cruciale factor vormen binnen een succesvol MedTech ontwikkeltraject (p.47) 12. De klinische technologie wordt een belangrijke en noodzakelijke discipline gezien de almaar stijgende technologische mogelijkheden binnen diagnose en therapie. (p.47) MARKT-GESTUURD

1. Low dosis scanning apparatuur die bijdraagt aan minder stralingsbelasting (p.48) 2. Minimaal invasieve ingrepen door gebruik van beeldgestuurde interventies en chirurgische instrumentaria die ingrepen via kleine of zelf één lichaamsopening mogelijk maken (p.48) TECHNOLOGIE-GESTUURD

1. Nieuwe detectie en beeldreconstructie-technologieën op basis van fundamenteel fysica onderzoek (p.48) 2. Sequencing van het menselijk genome tbv diagostiek en therapie (p.48) 3. Verbeterde patientstratificatie ten behoeve van optimalisatie van het effect van individuele behandelingstherapieën (p.48) 4. Nieuwe inzichten door nanotechnologie zullen leiden tot customized medicatie en taylor-made behandelingen (p.49) VALORISATIE

1. Een universiteit moet haar taakstellingen rond onderwijs en fundamenteel onderzoek autonoom blijven uitvoeren en vanuit die kracht en uniciteit streven naar sterke en strategische samenwerkingsverbanden met industriële partijen (p.49) 2. Een universiteit moet onder haar studenten, promovendi en alumni het ondernemerschap maximaal stimuleren (p.49) 3. Maatschappelijke trends zouden meer de universitaire onderzoeksagenda moeten bepalen (p.49) 4. Een universiteit zou in haar strategisch samenwerkingsbeleid zich meer kunnen/moeten richten op MedTech onderzoeksgroepen binnen Aziatische universiteiten en bedrijven, mede gezien de opmars van Samsung binnen de internationale medische technologische markt (p.49)

Page 5


Inhoudsopgave VERSIEOVERZICHT ................................................................................................................................... 2 SAMENVATTING ......................................................................................................................................... 3 INHOUDSOPGAVE ...................................................................................................................................... 6 1 INTRODUCTIE .......................................................................................................................................... 8 2 AANPAK EN AFBAKENING ..................................................................................................................... 9 2.1 DEFINITIE VAN EEN INVLOEDRIJK MEDTECH BEDRIJF ................................................................................................. 9 2.2 DEFINITIE VAN MEDISCHE TECHNOLOGIE ..................................................................................................................... 9 2.3 IDENTIFICATIE VAN MARKTSEGMENTEN ........................................................................................................................ 10 2.4 OPMERKINGEN BIJ GERAADPLEEGDE BRONNEN .......................................................................................................... 11 2.4.1 Derwent Innovations IndexSM ...........................................................................................................................................11 2.4.2 Markt intelligence organisaties ..........................................................................................................................................12 3 DE INTERNATIONALE MEDTECH MARKT ...................................................................................... 13 3.1. STAND VAN ZAKEN .............................................................................................................................................................13 3.2 INVLOEDRIJKSTE INTERNATIONALE BEDRIJVEN ........................................................................................................... 22 3.2.1 Omzet en marktaandeel ....................................................................................................................................................22 3.2.2 R&D investeringen ..........................................................................................................................................................22 3.2.3 Patenten............................................................................................................................................................................23 3.2.4 M&A deals .....................................................................................................................................................................25 4 DE EUROPESE MARKT .......................................................................................................................... 26 4.1 BESCHRIJVING VAN DE EUROPESE MEDTECH MARKT ................................................................................................. 26 4.2 INVLOEDRIJKSTE EUROPESE BEDRIJVEN ........................................................................................................................ 29 4.2.1 Omzet en marktaandeel ....................................................................................................................................................29 4.2.2 R&D investeringen ..........................................................................................................................................................29 4.2.3 Patenten............................................................................................................................................................................30 4.2.4 M&A deals .....................................................................................................................................................................32 5 DE NEDERLANDSE MARKT ................................................................................................................. 34 5.1 BESCHRIJVING VAN DE NEDERLANDSE MEDTECH MARKT ........................................................................................ 34 5.2 INVLOEDRIJKSTE NEDERLANDSE BEDRIJVEN ................................................................................................................ 35 5.2.1 Omzet en marktaandeel ....................................................................................................................................................35 5.2.2 R&D investeringen ..........................................................................................................................................................35 5.2.3 Patenten............................................................................................................................................................................35 5.2.4 M&A deals .....................................................................................................................................................................37 5.3 TU DELFT GELIEERDE BEDRIJVEN...................................................................................................................................38 5.3.1 Yes!Delft Startups ............................................................................................................................................................38 5.3.2 TU Delft Spinoffs ............................................................................................................................................................39 6 DE MEDISCH-TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN .............................................................. 42 6.1 PUBLICATIES ..........................................................................................................................................................................42 6.2 MEDTECH BEDRIJVEN.........................................................................................................................................................43 6.3 TECHNISCHE UNIVERSITEITEN EN UNIVERSITAIR MEDISCHE CENTRA ..................................................................... 44 7 DE MEDTECH THEMA’S ....................................................................................................................... 47 7.1 CONTEXT EN SELECTIE .......................................................................................................................................................47 7.2 HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE THEMA’S ............................................................................................................................. 47 7.3 MARKT-GESTUURDE ONTWIKKELING ............................................................................................................................. 49

Page 6

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s 7.4 TECHNOLOGIE-GESTUURDE ONTWIKKELING ............................................................................................................... 49 7.5 VALORISATIEKANSEN..........................................................................................................................................................50 GERAADPLEEGDE BRONNEN ................................................................................................................ 51 BIJLAGE 1 EVALUATEMEDTECH™ ANALYSIS 2013............................................................................ 53 B1.1 ANALYSIS HIGHLIGHTS.....................................................................................................................................................53 B1.2 TOP 20 MEDTECH BEDRIJVEN IN 2018 ......................................................................................................................... 54 B1.3 IN VITRO DIAGNOSTIEK - MARKT IN 2018 ................................................................................................................... 55 B1.4 CARDIOLOGIE - MARKT IN 2018 .....................................................................................................................................56 B1.5 BEELDVORMENDE SYSTEMEN - MARKT IN 2018.......................................................................................................... 57 B1.6 ORTHOPEDIE - MARKT IN 2018.......................................................................................................................................58 B1.7 OOGHEELKUNDE - MARKT IN 2018 ...............................................................................................................................59 B1.8 M&A ANALYSE – 2008 T/M Q1 2013 ............................................................................................................................. 60 BIJLAGE 2 IN HET NIEUWS - M&A ACHTERGRONDINFORMATIE ................................................ 61 BIJLAGE 3 OVERZICHT TOEGEPASTE TECHNOLOGIE (ALGEMEEN)......................................... 67 BIJLAGE 4 OVERZICHT TOEGEPASTE TECHNOLOGIE (EARLY DEVELOPMENT) .................... 71 BIJLAGE 5 OVERZICHT NEDERLANDSE MEDTECH BEDRIJVEN ................................................. 88 BIJLAGE 6 TRANSCRIPTEN VAN EXPERTINTERVIEWS................................................................... 96

Page 7


1 Introductie “Medical technology is technology used to ensure health in individuals suffering from a wide range of conditions and is involved in an entire pathway from diagnosis to cure. It extends life and brings healthy life years, reduces symptoms and prevents disease progression, thus playing an essential role in healthcare.” Bron: MedTech Europe “The common thread through all applications of medical technology is the beneficial impact on health and quality of life. They all contribute to living longer, better and empowering citizens to contribute to society for longer. In so doing, they improve the quality of care, and the efficacy and sustainability of healthcare systems.” Bron: Eudomed Dit document beschrijft de hedendaagse ontwikkelingen binnen de medische technologie (MedTech). De term MedTech is een verzamelnaam voor alle technologie die gebruikt wordt in medische apparatuur en in de in-vitro-diagnostiek (figuur 1). De afzetmarkt voor MedTech bedrijven wordt voornamelijk gevormd door ziekenhuizen, zorginstellingen en andere zorgaanbieders.

Medical devices

In Vitro Diagnostics

Figuur 1. Diversiteit en classificatie van de medische technologie 1

Dit document probeert inzicht te geven in de ontwikkelingen binnen de medische technologie zowel vanuit een wereldwijd, Europees en Nederlands perspectief. De kennisvragen die in dit document centraal staan zijn: i. ii. iii. iv.

Hoe ontwikkelt de medische technologie zich de aankomende jaren wereldwijd, Europees en binnen Nederland? Welke bedrijven dragen sterk bij aan de ontwikkeling van de medische technologie? Welke technologische ontwikkelingen zijn belangrijk voor de ontwikkeling van de medische technologie? Welke huidige en toekomstige thema’s spelen richtinggevende rol binnen de medische technologie?

Inzicht in de ontwikkeling binnen de medische technologie biedt de TU Delft de mogelijkheid om deze te koppelen aan haar eigen technologisch initiatieven en kennisvalorisatie-doelstellingen op dat gebied zoals beschreven in de Roadmap2020. 1 De risicoclassificatie in figuur 1 verwijst daarbij naar de mate waarin veiligheidsmaatregelen zijn toegepast voor een marktintroductie en de

permanente monitoring gedurende de gehele levensduur van hoog-risico apparatuur door gespecialiseerde instituten.

Page 8


2 Aanpak en afbakening 2.1 Definitie van een invloedrijk MedTech bedrijf

Dit document richt zich in de hoofdstukken 3, 4 en 5 op het identificeren van de invloedrijkste bedrijven binnen de medische technologie markt. Met de term invloedrijkste bedrijven wordt gekeken naar de mate waarin de activiteiten van deze MedTech bedrijven impact hebben op de MedTech markten technologieontwikkeling. Impact wordt in deze context uitgedrukt in concurrentiepositie (omzet, marktaandeel) en innovatiepotentieel (R&D budget, patenten).

2.2 Definitie van Medische Technologie

Een indeling van de gezondheidszorgmarkt beperkt zich grofweg tot drie globale segmenten: acute zorg (Cure), langdurige zorg (Care) en Preventie. Preventie is qua omvang veruit het kleinst en wordt ook vaak onderdeel gemaakt van de Care component. De medische technologie omvat alle technologie die binnen de Care, Cure en Preventie worden toegepast om de gezondheid en de kwaliteit van leven van patiënten/cliënten te bevorderen, wat positief bijdraagt aan de maatschappelijke participatie in het algemeen. De term medische technologie wordt in deze context ook vaak direct in relatie gebracht met de termen medische hulpmiddelen, medische apparatuur of medische systemen. De termen zijn weliswaar sterk gerelateerd maar niet direct één op één uitwisselbaar. Medische hulpmiddelen, apparatuur en systemen refereren dan ook meer naar een “in productvorm beschikbare technologie”. In dit document zullen we in het algemeen de term ‘medical devices’ gebruiken. De algemene definitie zoals vastgesteld in de Wet op de Medische Hulpmiddelen (artikel 1, lid 1 sub a) geeft inzicht in de verschillende toepassingsgebieden van de medische technologie 2: “Elk instrument, toestel of apparaat, elke software of stof of elk ander artikel dat of die alleen of in combinatie wordt gebruikt, met inbegrip van elk hulpstuk en de software die voor de goede werking ervan benodigd is, dat of die door de fabrikant speciaal is bestemd om te worden gebruikt voor diagnostische of therapeutische doeleinden, en door de fabrikant is bestemd om bij de mens te worden aangewend voor:    

diagnose, preventie, bewaking, behandeling of verlichting van ziekten; diagnose, bewaking, behandeling, verlichting of compensatie van verwondingen of een handicap; onderzoek naar of vervanging of wijziging van de anatomie of van een fysiologisch proces; beheersing van de bevruchting,

waarbij de belangrijkste beoogde werking in of aan het menselijk lichaam niet met farmacologische of immunologische middelen of door metabolisme wordt bereikt, maar wel door dergelijke middelen kan worden ondersteund.” PricewaterhouseCoopers hanteert in haar rapporten een op onderdelen iets afwijkende definitie en maakt ter ondersteuning in haar definitie de nodige verwijzingen naar medische toepassingen: “The medical technology industry manufactures and sells medical instruments, devices and equipment, including Medical diagnostics machines (X-ray, CT scan, MRI); medical therapeutic devices (drug delivery, surgical instruments, pacemakers, artificial organs); and other health oriented products, such as medical monitoring equipment, handicap aids, reading glasses, and contact lenses. Medical technology also includes molecular diagnostic devices and health information technology, such as smart phone and IT applications. This broad range of products goes from simple, noninvasive equipment, such as wheelchairs, to high tech and highly regulated invasive devices, such as pacemakers and insulin pumps. The industry addresses patient 2 Deze definitie komt ook overeen met de definitie in EU Medical Devices Directive (Council Directive 93/42/EEC of 14 June 1993 concerning medical devices).

Page 9


needs in diverse clinical areas, including cardiovascular diseases, orthopedics, ophthalmic diseases and disorders, aesthetics, dental products, medical and surgical supplies, medical imaging and in vitro diagnostics” Uit deze twee definities blijkt dat de markt voor medical devices zeer breed en omvangrijk. Er zijn meer dan 500.000 medische technologieën geregistreerd. Een ordening en categorisering van deze technologieën wordt gegeven door de Global Medical Device Nomenclature (GMDN) agency (tabel 1) die binnen 16 verschillende productgroepen heeft geïdentificeerd, gedefinieerd en gecodeerd en elke groep heeft voorzien van productvoorbeelden. Tabel 1. Global Medical Device Nomenclature (bron: https://www.gmdnagency.com/) Code 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Classification Active implantable technology Anaesthetic and respiratory technology Dental technology Electromechanical medical technology Hospital hardware In vitro diagnostic technology Non-active implantable technology Ophthalmic and optical technology Reusable instruments Single use technology Technical aids for disabled Diagnostic and therapeutic radiation technology Complementary therapy devices Biological-derived devices Healthcare facility products and adaptations Laboratory equipment

Example Cardiac pacemakers, neurostimulators Oxygen mask, gas delivery unit, anaesthesia breathing circuit Dentistry tools, alloys, resins, floss, brushes X-ray machine, laser, scanner Hospital bed Pregnancy test, genetic test, glucose strip Hip or knee joint replacement, cardiac stent Spectacles, contact lenses, intraocular lenses, ophthalmoscope Surgical instruments, rigid endoscopes, blood pressure cuffs, stethoscopes, skin electrodes Syringes, needles, latex gloves, balloon catheters Wheelchairs, walking frames, hearing aids Radiotherapy units

2.3 Identificatie van marktsegmenten

De geraadpleegde informatiebronnen identificeren verschillende marktsegmenten binnen de medische devices. Ecorys en de ING bank passen binnen hun sectorstudies een segmentering toe op basis van toepassingsgebied :    

Medische apparatuur - medische hulpmiddelen die gebruik maken van het spanningsnet of accu’s alsmede bedden en rolstoelen. Dit segment wordt dan opgedeeld in de sub-segmenten Diagnostiek, Therapie en Informatietechnologie. Medische verbruiksgoederen - verbruiksgoederen die eenmalig of slechts enkele malen gebruikt worden zoals naalden, handschoenen, katheters, gipsverband, schoonmaak-vloeistoffen, etc. Prothesen en implantaten - medische hulpmiddelen ter ondersteuning en vervanging van lichaamsfuncties. Chirurgische instrumenten - instrumentarium voor het gebruik van chirurgische ingrepen.

De EvaluateMedTech organisatie daarentegen past in hun analyserapporten een marktsegmentatie toe op basis van medisch specialisme c.q. therapie toe:

Page 10


In vitro diagnostics Cardiology Diagnostic imaging Orthopedics Ophthalmics

    

    

Endoscopy Drug delivery General and plastic surgery Dental Wound management

    

Diabetic Care Nephrology Ear, nose and throat (ENT) Anesthesis and respiratory Neurology

PricewaterhouseCoopers op hun beurt past in hun analyserapporten weer een marktsegmentatie toe die meer geassocieerd is met de kerntaken en producten binnen de gezondheidszorgmarkt:   

Medical diagnostics Medical therapeutics Medical/Health products

In dit document zal voornamelijk de marktsegmentatie op basis van medisch specialisme c.q. therapie, zoals gebruikt door de EvaluateMedTech groep, worden aanhouden.

2.4 Opmerkingen bij geraadpleegde bronnen

Dit document is gebaseerd op het combineren van externe informatie verkregen uit publicaties, databanken en expertsinterviews. De sectie geraadpleegde bronnen geeft het volledige overzicht van deze informatiebronnen. Om de gegevens en analyses met elkaar in verband te kunnen is het noodzakelijk om à priori kennis te nemen van de context waarin deze informatiebronnen de medische technologie bezien en de wijze waarop deze gegevens en analyses in dit document worden gebruikt. 2.4.1 Derwent Innovations IndexSM Voor het patentonderzoek is gebruik gemaakt van de Derwent Innovation indexSM database van Thomson Reuters. De patentgegevens in deze database zijn afkomstig van verschillende openbare octrooidatabases zoals Espacenet, USPTO, WIPO etc. en zijn gerangschikt volgens een classificatie die beschreven is in de Derwent World Patent Index® (DWPI 2012). Deze classificatie en in dit document gebruikte marktsegmentatie kunnen niet één-op-één worden ge-mapped. Daarnaast levert de door Derwent bijgeleverde zoekfunctionaliteit geen uitgebreide zoekmogelijkheden. In het patentonderzoek is daarom tegen deze achtergrond gekozen voor een aanpak die als redelijk “hoog over” valt te betitelen maar die toch beoogd een zo volledig mogelijk beeld geeft van de verschillende eigenaren van “technologie in beschreven vorm” binnen de medische technologische sector. In tabel 2 is de aanpak gebaseerd op een combinatie van zoektermen en Derwent classificatiecodes weergegeven. De data-acquisitie en data-analyse zijn uitgevoerd op 10 en 11 juli 2014. Tabel 2. Patentonderzoek: Derwent classificatie en gebruikte zoektermen Derwent klasse A96 B03 B04

P31 P32 P33 P34 S05

Klassebeschrijving

Zoektermen

Polymers and Plastics - Applications – Medical, dental, veterinary, cosmetics Pharmaceuticals – Pharmaceuticals - Other hetrocyclics Pharmaceuticals-Pharmaceuticals - Natural products and polymers including testing of body fluids (other than blood typing or cell counting), pharmaceuticals or veterinary compounds of unknown structure, testing of microorganisms for pathogenicity, testing of chemicals for mutagenicity or human toxicity and fermentative production of DNA or RNA, and general compositions General – Health, Amusement - Diagnosis, surgery General – Health, Amusement - Dentistry, bandages, veterinary, prostheses General – Health, Amusement - Medical aids, oral administration General – Health, Amusement - Sterilising, syringes, electrotherapy Instrumentation, Measuring en Testing - Electrical Medical Equipment – Electrotherapy, Electrosurgical apparatus, Blood cell counters, Electrical diagnostic apparatus, Tomography, veterinary apparatus

Medical, dental ---

------

Page 11


2.4.2 Markt intelligence organisaties In dit document wordt er gebruik gemaakt van gegevens en analyses van verschillende ‘market intelligence’ organisaties of van verschillende bedrijfsonderdelen van één en dezelfde organisatie. De context van deze gegevens en analyses blijken verschillend per organisatie. Om deze gegevens en analyses met elkaar in verband te kunnen brengen geeft tabel 3 een overzicht van de achtergrond van deze organisaties, de wijze waarop de gegevens zijn verkregen en de analyses tot stand zijn gekomen. Tabel 3. Overzicht geraadpleegde markt intelligence organisaties Organisatie

World Preview 2013, Outlook to 2018, September 2013

Biotech deals rising, May 2014

Medtech companies prepare for an innovation makeover, October 2013

Medical Technology Innovation Scorecard, January 2011

Beschrijving Opgestart in 2012 en is gericht op de medische apparatuur en diagnostiek industrie. Sinds twee jaar worden er jaarlijks World Preview rapporten uitgebracht die zich richten op trends binnen de MedTech waarbij er op basis van de top 180 MedTech bedrijven (niet gespecificeerd) wordt gekeken naar omzet ( uit verkoop) vooruitzichten per marktsegment in 2012 en 2018 3, de top 20 bedrijven in 2018, R&D investering van 2012 en 2018, FDA goedkeuringen, merger & acquisitions, venture-financiering en marktkapitalisatie. PicewaterhouseCoopers Pharmaceutical en Life Sciences Industry group richt zich op het aanleveren van oplossingen voor complexe strategische, operationele en financiële vraagstukken binnen de farmacie, biotechnologie en medische apparatuur. PWC verdeelt de Life Sciences sector onder in biotechnologie en medische apparatuur. PWC baseert zijn analyses in dit document op gegevens van Thomson Reuters. Het Health Research Institute van PWC levert inzichten, perspectieven en trendanalyse aan rond alle gezondheidszorg gerelateerde industriële bedrijven. De gegevens worden samengesteld uit inzichten door executives en experts binnen de industrieën. Het in dit document gerefereerde HRI rapport is samengesteld uit 30 expertinterviews op CxO niveau en een onderzoek rond het onderwerp innovatie in de zomer van 2013 van 35 MedTech bedrijven waarvan ongeveer 50% een jaaromzet hebben van meer dan 1 miljard US dollars. PicewaterhouseCoopers Pharmaceutical, Medical Device en Life Sciences Industry group richt zich op het aanleveren van oplossingen voor complexe strategische, operationele en financiële vraagstukken binnen de farmacie, biotechnologie en medische apparatuur. Voor dit document verzamelde het gegevens van publieke bronnen zoals de Wereld Bank (WB) en de Wereldgezondheids Organisatie (WHO) naast de uitkomsten van 13 expert-interviews op CxO niveau binnen de medische apparatuur industrie.

Omzet in 2012 gebaseerd op verkoopgegevens verstrekt door de betreffende organisatie. Omzetvoorspellingen in 2018 zijn gebaseerd op een gezamenlijk consensus door vooraanstaande equity analists (niet gespecificeerd) van voorspellingen van verwachtte verkoopresultaten binnen bepaalde MedTech sectoren.

3

Page 12


3 De internationale MedTech markt 3.1. Stand van zaken

De hedendaagse internationale MedTech markt is een gestabiliseerde, voorspelbare en volwassen markt die qua groeicurve op een denkbeeldig zadelpunt is beland. De return on innovation investment (ROII) laat voor een aantal jaren een neergaande trend zien. Er is duidelijk een ‘paradigm shift’ vereist om de marktdynamiek te herontdekken en de weg naar marktgroei weer te vinden. De huidige marktcultuur kenmerkt zich door een sterke interventiekracht van certificeringsinstanties, zorgverzekeraars en overheden, naast gestaag oplopende productontwikkelkosten. Daarnaast vormen wijzigingen in de rol van industriële bedrijven en zorgconsumenten, als ook de mondige en koopkrachtige klant, een nieuwe uitdaging die de toekomstige ontwikkeling van de markt in grote mate zal beïnvloeden. De volgende vijf statements geven kernachtig de huidige internationale MedTech marktsituatie weer:      

Gefragmenteerde markt met veel innovatieve kleine en enkele dominante grote spelers Totaal aan venture capitalist investeringen blijft afnemen Deal value en deal volume nemen af ten opzichte van voorgaande jaren Jaarlijkse omzetgroei is van double-digits naar single-digits gegaan Groeimogelijkheden binnen de bestaande markten zijn gering Operationele winstmarges zijn klein.

Een vollediger en genuanceerder beeld van de wereldwijde MedTech markt wordt gevormd door de volgende recent gepubliceerd observaties en trends door verschillende onderzoeks- en analyseorganisaties: 

De omvang van de MedTech wereldmarkt is €219 miljard (ING 2012) De Europese Commissie heeft in 2007 de omvang van de wereldmarkt voor de medische technologie geschat op een €219 miljard per jaar. De Verenigde Staten van Amerika is de grootste markt met een omvang van €98 miljard c.q. 39% gevolgd door Europa (€73 miljard/28%), Japan (€23 miljard/10%) en China (€4 miljard/5%) (figuur 2).

Figuur 2. De internationale MedTech marktverdeling in 2012 (bron: Eucomed 2014) 

In vitro diagnostiek vormt de grootste deelmarkt binnen de totale MedTech markt (EvaluateMedTech 2013) In vitro diagnostiek is en blijft de aankomende jaren niet alleen de grootste deelmarkt, maar ook blijft het naar verwachting fast-growing met een jaarlijkse groei meer dan 5% (figuur 3). De drivers achter deze groei zijn voornamelijk de ‘personalized medicine’ ontwikkeling en de sterk in Page 13


opkomst zijnde ‘advanced molecular diagnostics’. De marktgroei rond cardiologie, beeldvormende systemen en orthopedie daarentegen stabiliseert en de verwachting is dat in 2018 deze groei onder het marktgroei-gemiddelde zal dalen. De grootste percentuele groei is echter te verwachten binnen de neurologische apparatuur; het marktaandeel blijft echter gering namelijk 1,5% - 1,8% (tabel 4). Neurologie behoort dan ook tot de vergrijzinggevoelige specialismen (Ned. Ver. voor Neurologie, 2010).

Figuur 3. De verwachtte internationale MedTech markt van 2018 per categorie en geschat verkoopvolume (Bron: EvaluateMedTech 2013) Tabel 4. De internationale MedTech verkoop en marktaandeel per categorie van 2012 en 2018 (geschat). (Bron: EvaluateMedTech 2013)



De MedTech R&D investeringsgroei en R&D herinvesteringspercentage stabiliseren maar laten in het algemeen een afnemende trend zien (EvaluateMedTech 2013) De wereldwijde R&D investeringen nemen in de aankomende periode toe naar een €27 miljard. De wereldwijde R&D investeringsgroei beweegt rond een gemiddelde van 4%. (figuur 4). In de periode 2012 t/m 2015 is de verwachting dat deze stijgt van 1,5% naar 4,3%. Vanaf 2016 wordt een graduele vermindering verwacht naar 3,9% in 2018. De R&D investeringen als percentage

Page 14


van de MedTech sales blijven redelijk stabiel rond een gemiddelde van 6%, maar laat ook een licht afnemende trend zien (tabel 5).

Figuur 4. De internationale MedTech R&D investeringsgroei over de periode 2005 – 2012 en de geschatte investeringen over 2013-2018. (Bron: EvaluateMedTech 2013) Tabel 5. De internationale MedTech R&D investeringen over de periode 2005 – 2012 en de geschatte investeringen over 2013-2018. (Bron: EvaluateMedTech 2013)



De verdere groei van de MedTech markt vereist een herdefinitie van innovatie (PWC-HRI 2013) De MedTech markt is traditioneel gericht op het vermarkten van stand-alone technologische innovaties. Het portfolio aan technologische producten is gaandeweg gegroeid en gestabiliseerd. De innovatiekracht binnen de sector is sterk afgenomen onder andere doordat venture capitalists hogere (rendements-)eisen gingen stellen, resulteert in minder startup-bedrijven als potentiele innovatiemotor voor opkopende MedTech bedrijven. Meer productinnovatie blijkt echter niet het antwoord te zijn om de noodzakelijke marktgroei te creëren. Innovatie die de nieuwe MedTech markt kenmerkt richt zich op het streven naar toegevoegde waarde rond beheersing en behandeling van de gezondheid van grote bevolkingsgroepen en op adaptatie aan het veranderende gedrag van de zorgconsument in een mondige en veeleisende klant. De term innovatie vereist dan ook een herdefinitie omdat de afzetmarkt toegevoegde waarde, gemeten in betaalbare zorg en klanttevredenheid, hoger acht en meer waardeert dan volume. MedTech bedrijven gaan zich dan ook meer moeten richten op total-solution-dienstverlening en business model innovaties dan op incrementele productinnovaties. De Verenigde Staten van Amerika, als MedTech marktleider, hebben de afgelopen jaren hun dominante marktpositie opgebouwd aan de hand van een innovatiesysteem welke gebaseerd was op vijf drijvende krachten (figuur 5): 1. 2. 3. 4. 5.

Sterke financiële stimulering Unieke vaardigheden en ruim beschikbare financieringsmogelijkheden Ondersteunend certificerings- en reguleringssysteem Veeleisende en prijsongevoelige patiënten Ondersteunend investeringsklimaat Page 15


Figuur 5. Vijf drijvende krachten achter het huidige MedTech innovatiesysteem van de Verenigde Staten van Amerika (Bron: PWC 2011) Ter ondersteuning van de eigen MedTech marktgroei moet er, volgens PriceWaterhouseCoopers, door de verenigde staten van Amerika en Europa een nieuw innovatiesysteem worden toegepast gebaseerd op vijf nieuwe drijvende krachten (figuur 6). Deze nieuwe drijvende krachten zijn achtereenvolgens: 1. Focus op systeemoriëntatie en waardecreatie Mobile health, personalized medicine etc. zijn goede voorbeelden van initiatieven die op kostenefficiëntie en maximaal resultaat nastreven en samenwerking tussen patiënt, zorgaanbieder en de MedTech industrie versterken door de gerichtheid op ontwikkeling van whole-care, patiënt-centered oplossingen. 2. Internationaal netwerk van academische medische centra BRIC landen investeren veel in R&D activiteiten binnen academische medische centra en universiteiten. Veel Amerikaanse en Europese universiteiten en medische centra reageren hierop door strategische samenwerkingsverbanden op te zetten met andere universiteiten en centra om onderlinge concurrentie te verminderen en synergie te stimuleren. 3. Concurrerende regulerings- en certificeringssystemen MedTech bedrijven richten zich voornamelijk op markten waar zij makkelijk goedkeuring en certificering kunnen krijgen en dus sneller omzet kunnen realiseren. De FDA en andere strenge reguleringsinstanties worden geacht hun functie te verstevigen maar ook transparanter te zijn rond de wijze waarop zij nieuwe medische apparatuur gaan toetsen. Reguleringsinstanties in BRIC landen blijken terughouden om een goedkeuring af te geven wanneer het “headquarter-”land nog geen goedkeuring heeft verleend. 4. Individuele oplossingen en prijsgevoelige zorgconsumenten In vele landen worden steeds meer zorgkosten afgewenteld op de individuele zorgconsumenten met als doel om die zorgconsument bewuster te maken van zijn/haar zorgvraag c.q. kosten. Verschillende incentives worden geïntroduceerd om die zorgvraag te verminderen en het onderliggende individuele gedrag te beïnvloeden. Als reactie daarop gaan zorgconsumenten ook eisen stellen aan de kwaliteit en mate van individualisering van zorgproducten. Dit vereist wel een volledig nieuw business model. Page 16


5. Internationale financiële netwerken Steeds meer kapitaal wordt geïnvesteerd in BRIC landen. Investeringsorganisaties zoeken mogelijkheden van co-investeringen of starten zelf lokale investeringskantoren. Op verschillende terreinen zowel binnen de private funding als de public funding zijn initiatieven te identificeren die trachten door verschillende vormen samenwerking en cofinanciering hun positie binnen het innovatie landschap veilig te stellen.

Figuur 6. Het door PWC voorgestelde MedTech innovatiesysteem met vijf nieuwe drijvende krachten (Bron: PWC 2011) 

De Verenigde Staten van Amerika verliest marktaandeel aan Europa en BRIC landen (PWC 2011) De afgelopen 50 jaar heeft de verenigde staten van Amerika het beste innovatie-ecosysteem ontwikkelt wat heeft geleid tot het internationale MedTech marktleiderschap. De verwachting is dat de noodzakelijke verandering in de wijze van MedTech innovatie leidt tot sterke opkomst van de BRIC landen, met name China, resulterend in een afnemend marktleiderschap van de Verenigde Staten van Amerika. De volgende drie trends ondersteunen deze verwachting: 1. Het MedTech innovatie-ecosysteem verplaatst zich buiten de Verenigde Staten van Amerika Innovatieve MedTech bedrijven zoeken buiten de verenigde staten van Amerika naar nieuwe klinische databronnen, snellere product-registratie-procedure en betere omzetkansen. 2. Amerikaanse patiënten hebben niet altijd meer de beschikking over the-latest-and-greatest in MedTech Innovatieve MedTech bedrijven kiezen er steeds vaker voor hun innovatieve producten en diensten uit te brengen op Europese markten alvorens deze op de Amerikaanse markt te introduceren. In de verdere toekomst is het zelfs de verwachting dat bedrijven hun producten allereerst in de BRIC landen zullen lanceren. 3. De nieuwe innovatie-vereisten rond producten dienstontwikkeling bieden kansen voor BRIC landen BRIC landen worden steeds meer de leidende landen wat betreft kleinere, snellere en goedkopere medische apparatuur die flexibel ingezet kan worden. Daarnaast ondersteunt dit nieuwe type innovatieve apparatuur de vermindering van de totale gezondheidskosten. De BRIC landen zijn daarbij onafhankelijk van een eventuele ballast van al bestaande medische technologische infrastructuren, zoals dat geldt in de verenigde staten van Amerika en Europa. Daarnaast geldt wel dat de slechte toegankelijkheid van grote multinationals of venture capitalists tot de lokale markt, mede door onvoldoende IP beschermingscondities, de groei van het MedTech marktaandeel van deze BRIC landen kan bemoeilijken. Page 17




Kapitaalkrachtige nieuwkomers claimen hun deel van de MedTech markt (PWC-HRI 2013) Volgens het PWC Health Research Institute (PWC HRI) zijn 76% van de Fortune 50 bedrijven actief binnen gezondheidszorgindustrie. Dat kan variëren van de core-business tot het hebben een gezondheidszorgafdeling. De herkomst van deze MedTech nieuwkomers is weergegeven in figuur 7.

Figuur 7. Herkomst van MedTech nieuwkomers (Bron: PWC-HRI 2013) De wijze van toetreding kan variëren. Enkele voorbeelden waarop nieuwkomers zijn toegetreden tot de MedTech markt worden beschreven in figuur 8.

Figuur 8. Voorbeelden van toetredingswijze tot de MedTech markt (Bron: PWC-HRI 2013) Volgens het PWC Health Research Institute zijn er de periode voor 2013 minstens 18 bedrijven (waaronder vijf US Fortune 100 bedrijven en vier Global Fortune 100 bedrijven) voornamelijk vanuit de telecommunicatie en consumentenelektronica sector, actief geworden in de MedTech sector. Figuur 9 geeft een beknopt overzicht van een aantal nieuwkomers. Uit HRI onderzoek blijkt dat deze bedrijven goed voorbereid zijn en het potentieel hebben om binnen de MedTech de concurrentie aan te gaan met reeds gevestigde MedTech bedrijven. Deze nieuwkomers hebben Page 18


vaak sterk geïnvesteerd in onderzoek naar klantgedrag, hebben hun bedrijfsprocessen dermate aangepast om flexibel en wendbaar te zijn ten opzichte van wijzigende klantwensen en managen innovaties op een zeer efficiënte manier. Deze nieuwkomers hebben de volgende overeenkomstige kenmerken: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Ze zien zichzelf als echte innovatie pioniers Hebben een groot deel van hun omzet gegenereerd uit recente ontwikkeling van producten en diensten Managen het innovatieproces op zeer strikte en formele wijze Passen business model innovaties toe op het niveau van dienstverlening en niet op productniveau Gebruiken sociale media ter ondersteuning van innovatieactiviteiten Zijn actief op het gebied van samenwerkingsverbanden ten behoeve van product en dienstontwikkeling Halen maximaal rendement uit overheidssteun en andere financiële incentives rond innovatiestimulering

Figuur 9. Nieuwkomers in de MedTech markt in de periode 2011 – 2013 (Bron: PWC-HRI 2013) 

De certificeringseisen van MedTech producten worden verscherpt wat een negatief effect heeft op venture capitalist investeringen (EvaluateMedTech 2013, PWC 2013, PWC 2014) Zowel binnen de EU als de Verenigde Staten van Amerika zijn de gevolgen van (aangekondigde) aanscherping van certificeringseisen waarneembaar. MedTech producten moeten aan hogere standardeisen gaan voldoen, waardoor de toegang tot de MedTech markt zal worden bemoeilijkt. Daarnaast richt de FDA zich in de Verenigde Staten van Amerika meer en meer op het verkrijgen van controle over zelftestapparatuur door het opleggen van stringentere specificaties. Dit streven door certificerings- en reguleringsinstanties draagt verder bij aan de algemene afname trend van Corporate Venture Capitalist en Venture Capitalist investeringen. Venture capitalists laten in het algemeen in meerdere sectoren een vertrek zien uit investeringen die lange termijn en kapitaal intensief zijn zoals in de biotechnologie en de medische technologie gebruikelijk is. De venture capitalists richten zich meer op investeringen met een korte terugverdientijd en “capital-light” industrieën zoals de software-ontwikkelindustrie. Corporate venture capitalists daarentegen investeren ten opzichte van bv 1995 veel meer geld in startup-bedrijven om op deze wijze de innovatiekracht van de MedTech sector enigszins op pijl te houden. Op het gebied van merger en Page 19


acquisition is waargenomen dat kapitaalkrachtige MedTech bedrijven door een schaarste aan startup-bedrijven in het algemeen meer willen risico nemen door al vroeg in de groeifase een veelbelovende startup-bedrijf te acquireren. 

MedTech investeringen blijven achter in relatie tot algemene groei van venture capital investeringen (PWC 2014) PriceWaterhouseCoopers rapporteert een achterblijvende trend van life sciences investeringen ten opzichte van de algemene venture capitalist investeringen trend (figuur 10).

Figuur 10. Life sciences investeringen versus totale venturing financiering over de periode 2012 – Q12014 (bron: PWC 2014) Omdat de MedTech investeringen in de gehanteerde definitie van PWC deel uitmaken van deze life sciences investeringen is op basis van de volgende indicatoren af te leiden dat een achterblijvende trend ook voor MedTech investeringen geldt. De investeringen in diagnostische, therapeutische en overige medische apparatuur laten over de periode 2012 t/m 2013 een licht afnemende trend zien. De verdelingen van investeringen in deze drie segmenten wordt weergegeven in figuur 11.

Figuur 11. MedTech investeringen in $miljarden per categorie over de periode 2012 t/m Q1-2014 (PWC 2014) Wanneer gekeken wordt naar early stage en late stage funding, dan is over de periode 2012-2013 voor beide financiering vormen een licht afnemende trend waar te nemen (figuur 12). Q1-2014 laat voor early stage funding (weer) een kleine stijging zien.

Page 20


Figuur 12. MedTech investeringen in $miljarden per stadia over de periode 2012 t/m Q1-2014 (PWC 2014) EvaluateMedTech beschrijft in haar analyserapport de totale venture financiering gegevens over de periode 2008 t/m 2012. In dit overzicht lijkt 2011-2012 het kantelpunt te zijn qua aantal en totale waarde van venturing financiering (figuur 13). In 2012 wordt ten opzichte van 2011 een afname van de totale venture financiering waargenomen van 14% (tabel 6).

Figuur 13. Aantal venturing financieringen en totale venturing financieringswaarde over de periode 2008 t/m 2012 (Bron: EvaluateMedTech 2013) Tabel 6. Aantal venturing financiering deals en waarde (Bron: EvaluateMedTech 2013)



Netwerk- en DNA-technologie zijn belangrijke drijfveren achter de toekomstige ontwikkelingen van medische apparatuur (ING 2012) Er wordt binnen medische apparatuur steeds meer gebruik gemaakt van internettechnologie en technologie voor mobiele en draadloze netwerken. Vormen van traditionele zorgverlening kunnen hierdoor integreren met nieuwe vormen als Telezorg en e-health. De patiënt maakt steeds meer Page 21


deel uit van een fysiek en digitaal netwerk waarin verschillende zorgaanbieders samenwerken. Daarnaast wordt er in de zorg steeds meer gebruik gemaakt van DNA-technologie. Dat maakt het mogelijk om een behandeling op een individuele patiënt af te stemmen (‘personalized medicine and treatment’). In de toekomst maakt DNA-technologie het ook mogelijk om kunstmatig gecreëerde organen en lichaamsdelen in te zetten bij de behandeling van ziekten. Voor medische apparatuur spelen zowel hardware als software een belangrijke rol. De DNA-technologie voegt ‘wetware’ als belangrijke element hieraan toe.

3.2 Invloedrijkste internationale bedrijven

De bepaling van internationale (niet-Europese) bedrijven die het meest aan de ontwikkeling van de MedTech markt bijdragen vindt plaats aan de hand van een aantal indicatoren. In dit hoofdstuk kijken we respectievelijk naar sales, marktaandeel, R&D investeringen en patenten. 3.2.1 Omzet en marktaandeel In deze sectie worden de internationale (niet-Europese) bedrijven beschreven op basis van hun verkoopomzet en marktaandeel. Voor een overzicht van Europese bedrijven zie sectie 4.2.1. Tabel 7 geeft een overzicht van beursgenoteerde bedrijven gerangschikt op omzetprestaties in 2012. Het overzicht geeft ook per bedrijf het marktaandeel in 2012 weer. Daarnaast omvat het overzicht de, door EvaluateMedTech, geschatte omzetresultaten en marktaandeel van 2018 weer. Het overzicht laat zien dat Johnson & Johnson en Medtronic op het gebied van omzet het significant beter doen dan hun branchegenoten. De verwachting is wel dat, ondanks de groei in omzet, het geschatte marktaandeel van deze bedrijven in 2018 krimpt ten gunste van die kleinere branchegenoten. Tabel 7. Een overzicht van de 12 belangrijkste internationale (niet-Europese) bedrijven op basis van wereldwijde MedTech verkoop-omzet en marktaandeel in 2012 en 2018 (Bron: EvaluateMedTech 2013) Bedrijfsnaam Johnson & Johnson Medtronic General Electric Abbott Laboratories Covidien Stryker Boston Scientific Danaher Becton Dickinson Baxter International St Jude Medical 3M Olympus

Hoofdkantoor Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Japan

Omzet o.b.v. verkoop ($ miljard) 2012 2018 27,4 33,4 ↑ 16,6 19,9 ↑ 9,8 13,3 ↑ 9,6 12,7 ↑ 9,6 12,4 ↑ 8,7 11,4 ↑ 7,2 8,3 ↑ 6,7 8,7 ↑ 6,6 8,5 ↑ 5,1 8,6 ↑ 5,5 6,3 ↑ 5,0 6,4 ↑ 4,8 7,4 ↑

Marktaandeel 2012 7,9% 4,8% 2,8% 2,8% 2,8% 2,5% 2,1% 1,9% 1,9% 1,4% 1,6% 1,4% 1,4%

2018 7,3% 4,4% 2,9% 2,8% 2,7% 2,5% 1,8% 1,9% 1,9% 1,9% 1,4% 1,4% 1,6%

↓ ↓ ↑ − ↓ − ↓ − − ↑ ↓ ↑

3.2.2 R&D investeringen In deze sectie worden de internationale (niet-Europese) bedrijven beschreven op basis van hun R&D investeringen. Voor een overzicht van Europese bedrijven zie sectie 4.2.2. Tabel 8 geeft een overzicht van beursgenoteerde bedrijven gerangschikt op het totaal aan MedTech R&D investeringen in 2012. Ook de relatieve R&D investering ten opzicht van de totale omzet van 2012 wordt Page 22


in dit overzicht weergegeven. Daarnaast omvat het overzicht de, door EvaluateMedTech, geschatte absolute en relatieve R&D investeringen van 2018 weer. Dit overzicht laat zien dat Johnson & Johnson en Medtronic ten opzicht van hun internationale niet-Europese branchegenoten in absolute zin het meeste in R&D investeren. De algemene trend in relatieve R&D investeringen van alle bedrijven is een dalende. Tabel 8. Een overzicht van de 13 belangrijkste internationale niet-Europese bedrijven op basis van absolute en percentuele R&D investeringen in 2012 en 2018 (Bron: Evaluate MedTech 2013) Bedrijfsnaam Johnson & Johnson Medtronic General Electric Boston Scientific Abbott Laboratories St Jude Medical Danaher Covidien Stryker Becton Dickinson Terumo Olympus Edwards Life Sciences

Hoofdkantoor Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Verenigde Staten Japan Japan Verenigde Staten

R&D ($ miljoen) 2012 2018 1.681 1.899 1.557 1.823 960 1.156 889 991 848 1.280 676 749 494 672 479 635 471 616 472 591 328 428 315 334 291 383

↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑

R&D as % of Sales 2012 2018 6.1% 5,7% 9,4% 9,1% 9,8% 8,7% 12,3% 11,9% 8,7% 10,1% 12,3% 12,0% 7,4% 7,7% 4,9% 5,0% 5,4% 5,4% 7,1% 7,0% 7,8% 7,8% 6,6% 4,5% 15,3% 13,4%

↓ ↓ ↓ ↓ ↑ ↓ ↑ ↑ − ↓ − ↓ ↓

3.2.3 Patenten In deze sectie worden de internationale (niet-Europese) bedrijven bezien op basis van hun patentportfolio. Voor een overzicht van Europese bedrijven zie sectie 4.2.3. Tabel 9 geeft een overzicht van het patentportfolio van internationale bedrijven over de periode 2011 – 2014. Zie voor de aanpak sectie 2.4.1. Het overzicht laat zien dat de grote beursgenoteerde bedrijven uit 3.2.1 en 3.2.2 kennis, technologie en processen ruimschoots hebben beschermd in de vorm van patenten. Daarnaast zijn er een aantal grote beursgenoteerde multinationals zoals Fuji Film, Panasonic die veel medisch-technologisch gerelateerde patenten hebben en door EvaluateMedTech niet worden aangemerkt als belangrijk of invloedrijk. Opvallend in dit overzicht zijn ook de niet-beursgenoteerde bedrijven Cook Medical Technologies en NellCor Puritain Bennett die relatief veel van hun kennis, technologie en processen blijken te hebben vastgelegd in patenten en vertegenwoordigd zijn in twee of drie Derwent patentclassificaties. Daarnaast is zichtbaar dat de nieuwkomers Samsung, Canon en Sony genoemd in sectie 3.1 punt 6, op het gebied van de patent classificaties Health en Electrical Medical Equipment ook al de nodige patenten op hun naam hebben staan.

Page 23

Tabel 9. Patentportfolio van internationale bedrijven over de periode 2011 – 2014 (bron: Derwent Innovations IndexSM)

3.2.4 M&A deals In deze sectie worden de internationale overname deals rond internationale (niet-Europese) bedrijven weergegeven. Door GlobalData worden op internationaal gebied en in de periode januari 2014 t/m juni 2014 acht deal genoemd die opmerkelijk te noemen zijn op het gebied van overnamewaarde (tabel 10). Tabel 10. International Top M&A deals van 2014 (Peildatum: 30 juni 2014) (bron: GlobalData Medical Equipment)

De grootste deal in 2014 lijkt vooralsnog de aangekondigde overname van Covidien door Medtronic voor $43 miljard. Bijlage 2 geeft meer achtergrondinformatie over de context waartegen deze overname mogelijkerwijs gaat plaatsvinden.


4 De Europese markt 4.1 Beschrijving van de Europese MedTech markt

De Europese MedTech-markt wordt in 2012 door de World Health Organisation (WHO) qua volume ingeschat op €100 miljard. Het Europese MedTech-markt wordt daarbij geschat op ongeveer 28 tot 30% van de wereldwijde MedTech-markt. Wanneer het Europese marktaandeel nader wordt bekeken dan geeft figuur 14 de verdeling per Europees land weer. Figuur 15 geeft daarbij de verdeling per deelmarkt weer.

Figuur 14. De Europese MedTech markt per land in 2012 (bron: Ecorys 2011, Eudocom 2014) Uit figuur 14 en tabel 11 blijkt dat binnen Europa de grootste interne MedTech deelmarkten worden gevormd door een top 5 bestaande uit Duitsland (24%), Frankrijk (20%), Groot-Brittannië (13%), Spanje (7%) en Italië (7%). De door GlobalData geschatte marktwaarde over de periode 2014 – 2018 is opgenomen in tabel 11. Tabel 11. Marktwaarde van de Europese MedTech deelmarkten in €miljoen per jaar Medical Equipment)

4 5

4 5

(Bron: Globaldata

Inclusief de Nederlandse deelmarkt Cursief is de door GlobalData geschatte marktwaarde

Page 26


Wanneer de Europese MedTech markt van 2012 wordt geanalyseerd per marktsegment dan blijken Duitsland en Frankrijk sterk marktposities te hebben binnen zowel de medical devices als de in vitro diagnostics. Binnen de medical devices hebben Ierland en Italië beide een marktaandeel van meer dan 10%. Binnen de in vitro diagnostics bezet Italië de derde marktpositie met een marktaandeel van 16%. (figuur 15).

Medical devices

In Vitro Diagnostics

Figuur 15. De Europese MedTech marktverdeling per segment in 2012 (Eudocom 2014) Als we de marktsegmenten van de medical devices en de in vitro diagnostics verder uitsplitsen naar medisch specialisme dan geeft tabel 12 per jaar de waarde van de deelmarkt per medische specialisme over de periode 2006 t/m 2018 weer. Tabel 12. Marktwaarde van de Europese MedTech marktsegmentatie in €miljoen per jaar Globaldata Medical Equipment)

6 7

(bron:

Uit tabel 12 valt af te leiden dat ook in Europa de marktwaarde van de in vitro diagnostics door de jaren het grootste is gebleven en dat cardiologie en orthopedie de tweede en derde positie innemen. In 2012 had Europa een positieve handelsbalans van €15,5 miljard over haar medische apparatuur activiteiten, waar de verenigde staten van Amerika een surplus van €5,3 miljard hadden. De belangrijkste handelspartners voor Europa zijn de Verenigde Staten van Amerika, China en Japan (figuur 16).

6 7

Inclusief de Nederlandse deelmarkt Cursief is de door GlobalData geschatte marktwaarde

Page 27


Main export destinations

Main suppliers

Figuur 16. Belangrijkste MedTech (medical devices) handelpartners in 2012 (Bron: Eudocom, 2014)

In € x miljard

Binnen Europa is het Duitsland, direct gevolgd door Ierland en Zwitserland, die binnen de MedTech markt het grootste surplus realiseert rond de handel in medische apparatuur (figuur 17).

Figuur 17. MedTech handelssurplus (medical devices) per Europees land in 2012 (Bron: Eudocom, 2014) In 2012 werd in Europa gemiddeld 10,4% van het BBP besteed aan de gezondheidszorg. Gemiddeld wordt er 7.5% gespendeerd aan medische technologie (figuur 18). Per individueel land varieert dat tussen de 5 en 10%. De uitgaven aan medische technologie binnen Europa per inwoner ligt rond de €195 waar het in de Verenigde Staten van Amerika op een gemiddelde van €380 per inwoner ligt.

Figuur 18. Uitsplitsing van de totale Europese gezondheidszorg uitgaven in 2012 (Bron: Eudomed, 2014) Page 28


4.2 Invloedrijkste Europese bedrijven

De Europese Commissie schatte in 2007 dat in de Europese MedTech sector circa 11.000 bedrijven actief waren. Eucomed baseert op informatie beschikbaar in 2012/2013 dat er rond de 25.000 bedrijven actief in zijn binnen de MedTech industrie. De schattingen vanuit de verschillende bronnen lopen dus uiteen. Over de landenverdeling bestaat wel overeenstemming. De meeste bedrijven zijn gevestigd in Duitsland, gevolgd door Groot Brittannië, Italie, Zwitserland, Spanje en Frankrijk. Tussen de 80% en 95% van deze bedrijven zijn Small and Medium Enterprises 8 (SME’s), het overgrote deel hiervan wordt echter gevormd door Small Companies 9 (SC’s). Er is een groot aantal multinationals op de Europese markt aanwezig. Vaak zijn dit bedrijven die een breed palet aan activiteiten ondernemen, waarvan de MedTech een onderdeel vormen. De bepaling van de invloedrijkste Europese (niet-Nederlandse) bedrijven vindt plaats aan de hand van verschillende indicatoren. In dit hoofdstuk kijken we respectievelijk naar sales, marktaandeel, R&D investeringen. 4.2.1 Omzet en marktaandeel In deze sectie worden de Europese (niet Nederlandse) bedrijven beschreven op basis van hun verkoopomzet en marktaandeel. Voor een overzicht van Nederlandse bedrijven zie sectie 5.2.1. Tabel 14 geeft een overzicht van beursgenoteerde bedrijven gerangschikt op omzetprestaties in 2012. Het overzicht geeft ook per bedrijf het marktaandeel in 2012 weer. Daarnaast omvat het overzicht de, door EvaluateMedTech, geschatte omzetresultaten en marktaandeel van 2018 weer. Het overzicht laat zien dat Siemens en Roche op het gebied van omzet het significant beter doen dan hun branchegenoten. De verwachting is wel dat, ondanks de groei in omzet, het geschatte marktaandeel van deze bedrijven in 2018 krimpt ten gunste van die kleinere branchegenoten. Dit is in lijn met het trend op internationaal niveau. Tabel 14. De belangrijkste Europese bedrijven op basis van MedTech verkoopomzet en marktaandeel in 2012 en 2018 (Bron: EvaluateMedTech 2013) Bedrijfsnaam Siemens Roche Essilor International Novartis Braun Melsungen Fresenius

Hoofdkantoor Duitsland Zwitserland Frankrijk Zwitserland Duitsland Duitsland

Sales ($ miljard) 2012 2018 17,7 21,7 ↑ 11,0 13,7 ↑ 5,7 9,6 ↑ 6,7 9,0 ↑ 6,5 8,7 ↑ 3,7 5,9 ↑

Marktaandeel 2012 2018 5,1% 4,8% 3,1% 3,0% 1,6% 2,1% 1,9% 2,0% 1,9% 1,9% 1,1% 1,3%

↓ ↓ ↑ ↑ ↑

4.2.2 R&D investeringen In deze sectie worden Europese (niet-Nederlandse) bedrijven beschreven op basis van hun R&D investeringen. Voor een overzicht van Nederlandse bedrijven zie sectie 5.2.2. Tabel 15 geeft een overzicht van beursgenoteerde bedrijven gerangschikt op het totaal aan MedTech R&D investeringen in 2012. Ook de relatieve R&D investering ten opzicht van de totale omzet van 2012 wordt in dit overzicht weergegeven. Daarnaast omvat het overzicht de, door EvaluateMedTech, geschatte absolute en relatieve R&D investeringen van 2018 weer. Dit overzicht laat zien dat Siemens en Roche ten opzicht van hun Europese branchegenoten in absolute zin het meeste in R&D investeren. De algemene trend in relatieve R&D investeringen van alle bedrijven is een dalende. 8

An enterprise is considered to be an SME if it employs fewer than 250 persons and has an annual turnover not exceeding €50 million

9

A small company employs fewer than 50 persons and has a turnover of less than €10 million

Page 29


Tabel 15. De belangrijkste Europese bedrijven op basis van absolute en percentuele R&D investeringen in 2012 en 2018 (Bron: Evaluate MedTech 2013) Bedrijfsnaam Siemens Roche Novartis Braun Melsungen BioMérieux Essilor International

Hoofdkantoor Duitsland Zwitserland Zwitserland Duitsland Frankrijk Frankrijk

R&D ($ miljoen) 2012 2018 1.706 2.023 1.009 1.157 285 335 246 329 217 272 208 340

↑ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑

R&D as % of Sales 2012 2018 9,6% 9,3% ↓ 9,2% 8,4% ↓ 4,3% 3,7% ↓ 3,8% 3,8% 13,5% 13,2% ↓ 3,6% 3,5% ↓

4.2.3 Patenten In deze sectie worden de Europese (niet-Nederlandse) bedrijven beschreven op basis van hun patentportfolio. Voor een overzicht van Nederlandse bedrijven zie sectie 5.2.3. Tabel 16 geeft een overzicht van het patentportfolio Europese bedrijven over de periode 2011 – 2014. Zie voor de onderzoeksaanpak sectie 2.4.1. Uit het overzicht blijkt dat Siemens ten opzichte van andere Europese landen veruit de meeste patenten in zowel health als electrical medical equipent in haar bezit heeft. Braun Melsungen heeft onder haar subdivisie Aesculap AG 62 patenten op haar naam staan. Roche heeft een sterke patentpositie in zowel de Pharmaceuticals als de Electrical Medical Equipment. Sanofi-Avantis is met patenten vertegenwoordigd in de categorieen Applications, Pharmaceuticals, Health en Electric Medical Equipment. Een interessante bedrijf die relatief veel patenten heeft op het gebied van Health en Electrical Medical Equipment is Advanced Bionics AG, een dochterbedrijf van Sanova. Sanova is gespecialiseerd in gehoorsystemen (wearables en implantaten) en wireless systemen.

Page 30

Tabel 16. Patentportfolio van Europese bedrijven over de periode 2011 – 2014 (bron: Derwent Innovations IndexSM)

4.2.4 M&A deals In deze sectie worden de internationale overname deals rond Europese (niet-Nederlandse) bedrijven weergegeven. Door GlobalData wordt in de periode januari 2014 t/m juni 2014 in totaal 38 deals genoemd waarbij Europese bedrijven of als acquirer of als targetbedrijf betrokken zijn (tabel 17). De overname met de grootste overnamewaarde is Activaero GmbH die voor $181 miljoen wordt overgenomen door de Vectura group PLC. Figuur 19 geeft een totaaloverzicht van het aantal deals en de waarde over de periode 2004 t/m juni 2014.

NB: Omvat ook alle aangekondigde deals

NB: Omvat alle deals waarvan de waarde bekend is

Landen: Belgium; Czech Republic; Denmark; Finland; France; Germany; Greece; Hungary; Italy; Liechtenstein; Norway; Poland; Portugal; Romania; Slovakia; Slovenia; Spain; Sweden; Switzerland; United Kingdom (Nederland excluded)

Figuur 19. Overzicht van Europese overnamedeals en dealwaarde over de periode 2004 t/m Q1Q2-2014 (Bron: GlobalData Medical Equipment) Tabel 17. De Europese M&A deals van 2014 (Peildatum: 30 juni 2014) (Bron: GlobalData Medical Equipment)


Bij verdere analyse van de individuele M&A deals blijkt dat Groupe Georgé SA met de 100% acquisitie van DeltaMed GmbH zich een positie binnen het dental segment heeft verschaft. Verdere FDA database onderzoek laat zien dat Prodways, een dochter onderneming van Groupe Georgé SA recent een medical 3D printing product heeft geregistreerd (figuur 20).

Figuur 20. FDA entry van de productregistratie van een 3D printer door Prodways (Bron: GlobalData Medical Equipment)

Page 33


5 De Nederlandse markt 5.1 Beschrijving van de Nederlandse MedTech markt

In 2011 bedroeg de geschatte MedTech marktomvang in Nederland €2,2 miljard. Nederland heeft daarmee een bescheiden marktaandeel van rond de 3% binnen Europa. Binnen dit marktaandeel vormt met een 45% aandeel en €950 miljoen omzet de medische verbruikersgoederen de grootste deelmarkt. Prothesen en implantaten is met 24% en €580 miljoen de tweede deelmarkt. De derde wordt gevormd door de medische apparatuur (22%/€460 miljoen) en chirurgische instrumenten vormt de kleinste deelmarkt met 9% en een omzet van €200 miljoen (figuur 21).

Figuur 21. Deelmarkten MedTech in Nederland in 2011 en € miljoen per jaar (bron: ING 2013, Ecorys 2011) Op basis van de GlobalData Medical Equipment databank biedt tabel 18 een overzicht van de marktwaarde van verschillende marktonderdelen over de periode 2005 t/m 2013 en een geschatte waarde over de periode 2014 t/m 2019. Uit dit overzicht blijkt dat voor 2103 in Nederland cardiovasculaire apparatuur met €313 miljoen de grootste marktomvang heeft. Daarna volgen oogheelkundige apparatuur (€289 miljoen), in vitro diagnostische apparatuur (€286 miljoen) en orthopedische apparatuur (€271 miljoen). Ten opzichte van de overige marktsegmenten hebben deze vier segmenten nu en in de toekomst in Nederland veruit de grootste omvang. Tabel 18. Omvang van Nederlandse MedTech deelmarkten in €miljoen per jaar (bron: Globaldata Medical Equipment)

Page 34


5.2 Invloedrijkste Nederlandse bedrijven

De bepaling van de invloedrijkste Nederlandse bedrijven vindt plaats aan de hand van verschillende indicatoren. In dit hoofdstuk kijken we respectievelijk naar sales, marktaandeel, R&D investeringen. 5.2.1 Omzet en marktaandeel In deze sectie worden Nederlandse bedrijven beschreven op basis van hun huidige en toekomstige verkoopomzet en marktaandeel. Tabel 18. geeft een top 5 van Nederlandse bedrijven. Tabel 18. De belangrijkste 5 Nederlandse bedrijven op basis van MedTech verkoop-omzet en marktaandeel (Bron: EvaluateMedTech 2013, GlobalData Medical Equipment) Bedrijfsnaam Koninklijke Philips NV Royal DSM NV Qiagen NV Orthofix International N.V. Tornier N.V.

Hoofdkantoor Nederland Nederland Nederland Nederland Nederland

Sales ($ miljard) 2012 2018 9,6 12,0 <<>> <<>> <<>> <<>> <<>> <<>> <<>> <<>>

Marktaandeel 2012 2018 2,8% 2,6% <<>> <<>> <<>> <<>> <<>> <<>> <<>> <<>>

Bron EvaluateMedT GlobalData GlobalData GlobalData GlobalData

5.2.2 R&D investeringen In deze sectie worden Nederlandse bedrijven beschreven op basis van hun R&D investeringen. Tabel 19 geeft een top 5 van Nederlandse bedrijven. Tabel 19. De belangrijkste 5 Nederlandse bedrijven op basis van absolute en percentuele R&D investeringen (Bron: EvaluateMedTech 2013, GlobalData Medical Equipment) R&D ($ miljoen) Bedrijfsnaam Koninklijke Philips NV Royal DSM NV Qiagen NV Orthofix International N.V. Tornier N.V.

Hoofdkantoor Nederland Nederland Nederland Nederland Nederland

2012 1.032 <<>> <<>> <<>> <<>>

2018 1.180 <<>> <<>> <<>> <<>>

R&D as % of Sales 2012 2018 7,8% 9,8% 4,3% <<>> 9,7% <<>> 6,4% <<>> 8,1% <<>>

Bron EvaluateMedT GlobalData GlobalData GlobalData GlobalData

5.2.3 Patenten In deze sectie worden Nederlandse bedrijven beschreven op basis van hun patentportfolio. Tabel 20 geeft een overzicht van het patentportfolio Nederlandse bedrijven over de periode 2011 – 2014. Zie voor de onderzoeksaanpak sectie 2.4.1. Uit het patentoverzicht van tabel 20 blijkt dat Philips ten opzichte van de overige Nederlandse bedrijven met 1690 noteringen de sterkste patentpositie inneemt. Sapiens Steering Brain Stimulation BV (een Philips spin-out) neemt met 31 patenten in dit patentoverzicht de tweede plaats in. DSM neemt met 28 patenten de derde plaats in.

Page 35

Tabel 20. Patentportfolio van Nederlandse bedrijven over de periode 2011 – 2014 (bron: Derwent Innovations IndexSM)

5.2.4 M&A deals In deze sectie worden de overnamedeals rond Nederlandse bedrijven weergegeven. Door GlobalData wordt over de periode januari 2011 t/m juni 2014 in totaal 36 deals genoemd waarbij Europese bedrijven of als acquirer of targetbedrijf betrokken zijn. Figuur 22 en tabel 21 geven gedetailleerde overzichten over het aantal deals, de deal waarden en individuele overname-cases.

NB: Omvat ook alle aangekondigde deals

NB: Omvat alle deals waarvan de waarde bekend is

Figuur 22. Overzicht van Nederlandse overname deals en deal waarde over de periode 2004 t/m 2014 (bron: GlobalData medical Equipment) Tabel 21. Gedetailleerd overzicht van de Nederlandse overnames in de periode 2011 t/m 2014 (Peildatum: 30 juni 2014) (Bron: GlobalData Medical Equipment)

Tabel 18 laat zien dat in de periode 2011 – 2014 de acquisities voornamelijk hebben plaatsgevonden door partijen die al binnen de medische sector actief zijn. Opvallend is dan ook dat zowel TomTom N.V. als Royal Imtech N.V. beide een acquisitie hebben gepleegd binnen het domein van de medische technologie. Zie voor achtergrondinformatie over deze overnamen bijlage 2.


5.3 TU Delft gelieerde bedrijven 5.3.1 Yes!Delft Startups In de periode 2005 – 2011 zijn de volgende startup-bedrijven gestart onder de begeleiding van Yes!Delft (tabel 22). Tabel 22. Yes!Delft MedTech startups (Bron: http://www.yesdelft.nl/Companies | Select MedTech) Markt segment

Bedrijfs naam

Jaar van oprichting

Omschrijving

Diagnostic Imaging

2010

Clinical Graphics zorgt dat ziekenhuizen meer halen uit hun scanapparatuur. Medische beelden bevatten veel klinisch relevante informatie. Het doel is om deze informatie uit de beelden te halen en deze op een heldere manier inzichtelijk te maken voor de chirurg.

Ophthalmics

2005

General & Plastic Surgery

2006

i-Optics ontwerpt en verkoopt de EasyScan, een netvlies-camera die is gebaseerd op Scanning Laser Ophthalmology (SLO). Deze hoogwaardige techniek is door i-Optics vele malen verkleind, energie-zuining gemaakt en verpakt in een prijswinnend ontwerp. Daarmee is SLO imaging techniek toegankelijk geworden voor bijvoorbeeld kleine klinieken, huisartsen en mobiele zorgcentra, en kunnen patiënten voor netvliesdiagnostiek letterlijk 'dichtbij huis' terecht. NewCompliance is een zeer innovatief bedrijf dat verscheidene technologische concepten ontwikkelt en vermarkt, waarmee de patiëntveiligheid en efficiency op de operatiekamer en op andere kritieke afdelingen binnen zorginstellingen worden verbeterd. Het voornaamste product is de Operatiekamer Cockpit. De OK Cockpit is een monitoring systeem dat de chirurg en het operatieteam voortdurend op de hoogte houden van de veiligheid van de patiënt. Minimaal invasieve chirurgie (MIC) is een gespecialiseerde chirurgische techniek. Door te opereren door kleinere incisies geneest de patiënt sneller. Hierdoor verkiezen veel artsen deze techniek boven conventionele open chirurgie. De MediShield producten schermen de instrumenten en de incisies af van de omgeving tijdens MIC. De trocars worden hierdoor gefixeerd, gaslekkage en de kans op wondinfecties worden verminderd.

2009

Overige

2007

Virus Free Air (VFA) is de pionier op het gebied van de luchtkwaliteit en luchtzuivering. VFA is een Nederlands, innovatief Health en Well-being bedrijf, gericht op het verbeteren en redden van mensenlevens door middel van het ontwikkelen en leveren van de nieuwe generatie ventilatie- en zuiveringssystemen en –technieken. VFA gebruikt hiervoor haar eigen gepatenteerde technologie en gespecialiseerde kennis.

2009

PresenceDisplays develops ict solutions that empowers care organizations and helps people with chronicle diseases, like immobility and dementia, to stay active. The YoooM brand of bridging distance solutions, supports fundamental contact over distance, which helps care organisations to empower care professionals and clients into organizing their care contact needs.

Page 38

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s 2009

NightBalance introduceert de Slaap Positie Trainer, een innovatief product voor de behandeling van positieafhankelijk slaapapneu. De Slaap Positie Trainer is een actieve sensor die met behulp van trillingen de patiënt traint om niet op de rug te slapen. Het apparaatje is klein en licht en wordt met een ergonomische band gedragen om de torso.

2009

MAXAM Medical ontwikkelt een innovatief medisch systeem voor diagnose en behandeling van bekkenbodem disfuncties (bijvoorbeeld urine incontinentie).

2009

Airocam is een ontwikkelingsbedrijf gespecialiseerd in het creëren van nieuwe producten en services gebaseerd op sensoren in combinatie met data analyse. Het kernproduct is een nieuwe technische validatiemethode voor transportsystemen in ziekenhuizen onder de merknaam Qcapsule.

2011

CleVR is gespecialiseerd in het op maat ontwikkelen van interactieve Virtual Reality simulaties voor therapie- of trainingsdoeleinden, waarbij de deelnemer volledig wordt blootgesteld aan een virtuele situatie met een realistische 3D ervaring. Het bijbehorende hardware framework wordt geheel op maat samengesteld en gebruiksklaar geleverd. Daarnaast biedt CleVR uitgebreide service en support pakketten die alle zorg uit handen van de klant nemen bij hardware falen of software problemen. Voor optimaal gebruik van deze systemen biedt CleVR periodieke trainingen en workshops.

5.3.2 TU Delft Spinoffs In de periode 2006 – 2013 zijn de volgende MedTech bedrijven gestart als spinoffs vanuit de TU Delft (tabel 23). Tabel 23. TU Delft MedTech Spinoffs (bron: DHI 2013) Sector

Bedrijfs naam

Jaar van oprichting

Omschrijving

In Vitro Diagnostic

2007

ViaZym delivers products and services that lead to the optimum use of enzymes, which are very efficient and selective catalysts. Applications of enzymes are found in the 'green' production of fine chemicals and food and in diagnostics (including biosensors). ViaZym develops a technology platform for the binding of enzymes to (carrier) materials.

Diagnostic Imaging

2006

MILabs heeft een unieke positie in de snel groeiende markt van 'pre-clinical imaging systems' met de U-SPECT als de hoogste Micro-SPECT system in de wereld en het nieuwe VECTorTM system. Een uniek systeem dat sub-mm resolution SPECT en PET combineerd. Het systeem is ontwikkelt in samenwerking met de TU-Delft. MILabs’ proprietary technology biedt grote waarde in onderzoekslaboratoria door heel de wereld, door het invullen van 'de kleine details noodzakelijk voor grote ontdekkingen.'

Page 39

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s Overige

2003

Dermasun Medical doet wetenschappelijk onderzoek naar de medische toepassingen van Ultra Violet licht. Dermasun Medical biedt patiënten met bepaalde huidaandoeningen, waaronder zonneallergie en psoriasis, de mogelijkheid om thuis, in de douche, lichttherapie te ondergaan. Dit gebeurt met Dermasun Medical apparaten die speciaal zijn ontwikkeld voor de behandeling van verschillende huidaandoeningen.

2006

InteSpring is een innovatief technisch advies- en productontwikkelingsbureau met een bijzondere expertise in bewegingstechniek en bewegingsonderzoek. Eén van de kerncompetenties van InteSpring is het analyseren van de bewegingsinteractie tussen product en gebruiker. Hierdoor kan InteSpring iedere gewenste beweging in uw product realiseren. SenseIT ontwikkelt intelligente optische sensoren voor specifieke menstaken in de markten security & surveillance, feed & food, life science en cure & care. De sensoren meten, classificeren, tracken en registreren objecten en kunnen dankzij de toegevoegde intelligente software de verkregen beeldinformatie interpreteren en de relevante waarnemingen met de buitenwereld communiceren. Met behulp van de sensoren kunnen typische menstaken, waarbij observatie en interpretatie van cruciaal belang zijn, worden geautomatiseerd.

2009

MO989

2009

DexterMedical launches an innovative monitor for gravitation infusions, iBEEP®.

2009

A revolution in neonatology: the BabyBloom nursing incubator. The world’s first incubator that is developed to serve today’s needs of child, parents and medical staff.

2010

Wij zijn ervan overtuigd dat de WILMER-prothesen grote voordelen bieden ten opzichte van elektrische prosthesen. WILMER-prothesen zijn licht van gewicht, gemakkelijk te bedienen en zeer duurzaam. De WILMER-prothesen zijn uitvoerig getest en hoeven daarom maar zelden gerepareerd te worden. Vervaardiging van overige anorganische basischemicaliën n.e.g.

2011 2011

2011

Middels ontwerp en ontwikkeling wil MEDD binnen de zorg een rol van betekenis spelen. MEDD verenigt kennis van gebruikers, kwaliteit en veiligheid. Deze kennisbundeling vindt plaats binnen een uitgebreid netwerk van zorgvuldig geselecteerde partners. Zodoende kunnen wij op zeer efficiënte wijze uw processen, producten en omgevingen analyseren, ontwerpen en verbeteren. Interactieve trainingen zijn ontwikkeld voor de zorgverlener, verpleegkundige of specialist om in korte tijd, aantoonbaar bekwaam apparatuur te kunnen gebruiken. LeQuest trainingen bieden de mogelijkheid om in een zelfgekozen omgeving, op persoonlijk niveau ervaring op te doen.

2012

Ontwikkelaars van een externe enkelband

2012

DELMIC focuses on systems that can be integrated with scanning electron microscopes. The SECOM platform allows for the integration of a scanning electron microscope with fluorescence microscopy. Applications of the platform are primarily found in the life sciences.

2013

Ontwikkelaar van superconducting nanowire single photon detective systemen voor verschillende toepassingen waaronder photo dynamic therapy.

Page 40

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s 2009

Gilbert Technolog ies B.V.

Flextension gelooft dat door de bewegingsvraagstukken van Duchenne patiënten op te lossen, deze vraagstukken ook voor veel andere patiënten worden opgelost. Om dit te realiseren doen wij onderzoek, ontwikkelen hulpmiddelen, verbinden partijen die zich hiermee bezig houden in een netwerk, ondersteunen het op de markt brengen van de ontwikkelde producten en dragen de successen en vooruitgang uit om de ontwikkeling op gang te blijven houden. Het inkopen, verkopen distribueren van geneesmiddelen, vaccines, voedingssupplementen en overige gezondheidsprodukten; het (mede) ontwikkelen of verbeteren, registreren en verkopen van genoemde produkten; het verkrijgen bezitten, beheren, exploiteren en vervreemden van patenten, rechten en andere vormen van intellectuele eigendom op terrein van gezondheidszorg; beheer en management.

Page 41


6 De medisch-technologische ontwikkelingen Dit hoofdstuk probeert uit verschillende informatiebronnen een overzicht samen te stellen van de ontwikkelingen binnen de medische technologie.

6.1 Publicaties

Hoewel het uitdagend is om de toekomstige medisch-technologische ontwikkelingen te voorspellen heeft de Raad voor Volksgezondheid en Zorg in haar publicatie Medisch-Technologische Ontwikkelingen Zorg 20/20 uit 2011 de belangrijkste ontwikkelingen geïnventariseerd en beschreven (RvZ 2011). Als belangrijkste medisch ontwikkelingen die sterk technologisch gedreven zijn, identificeert het RVZ: 

  

Genomics (gen- en erfelijkheidsonderzoek)

Binnen dit onderzoeksgebied zijn er een aantal belangrijke aandachtsgebieden • Genetic testing - analyse van chromosomen, proteinen en metabolieten voor klinische doeleiden. • Gene therapy – introductie van genetisch materiaal in een cel om ziekte te bestrijden • Personalized medicine – producten en diensten om een op maat gemaakte aanpak in preventie en zorg mogelijk te maken. • Pharmacogenomics – vaststellen van een genetisch profiel en op basis daarvan een persoonlijk therapeuisch plan. • Nutrigenomics – vaststellen van de invloed van voeding op het metabolisme en homeostase van het menselijk lichaam. Tissue re-engineering en regenerative medicine (ex-vivo creëren van weefsel met de intentie deze invivo te implanteren) Vaccins (biologisch preparaat dat de immuniteit voor een bepaalde ziekte bevordert) Nanomedicine (ontwikkelen van medicijnen met een unieke uitwerking op cellulair, anatomisch of moleulair niveau) Binnen dit onderzoeksgebied zijn er een aantal belangrijke aandachtsgebieden • Diagnostic imaging – Beeldvormende systemen die niet alleen een beeld maar ook, met behulp van nanoparticles, de pathologische processen kunnen weergeven. • Targeted drug delivery – Nanoparticles zorgen ervoor dat medicatie zich precies op die plaats bindt die behandeling behoeft. • Molucular nanotechnology – het gebruik van nanorobots in het menselijk lichaam voor de detectie of herstel van beschadigingen of infecties

Als belangrijkste technologische ontwikkelingen identificeert het RVZ:    

Intelligent devices (bv de smartphone, bloedvatstents met sensor technologie) H ome diagnostics (bv de lab on a chip technologie) Telemedicine (bv ondersteuning van de eerstelijn, monitoring op afstand en medische informatievoorziening) Imaging

Binnen dit onderzoeksgebied zijn er een aantal belangrijke aandachtsgebieden • Molecular imaging – het in vivo weergeven van biologische processen op cellulair en moleculair niveau • Minimally invasive imaging – beeldvormende diagnostiek met een geringe belasting voor de patient • Decision making support systems – ondersteuning van de diagnostiek door CADx (computer aided diagnosis) en CADe (computer aided detection) Page 42


Forbes Magazine in zijn uitgave van 19 december 2013 beschrijft in het artikel “5 Medical Technologies Revolutionizing Healthcare” nog een aantal technologieën die grote invloed zullen hebben op de ontwikkeling van de medische technologie (http://www.forbes.com/sites/stevenkotler/2013/12/19/5medical-technologies-revolutionizing-healthcare/)  

 

3D printing (bv de ontwikkeling van 3D bioprinting van volledige organen ten behoeve van medicijntesten op

weefsel en uiteindelijk transplantaties van organen gecreëerd van eigen stamcellen) Artificial intelligence (bv de ontwikkeling van supercomputers die evaluaties en analyses uitvoeren op een veelvoud van informatie zoals symptomen, biometrische gegevens, omgevingsgegevens, persoonlijke gegevens en genomics gegevens Brain computer interfaces (bv draadloze BCI headsets die hersenactiviteiten monitoren en ondersteuning geven bij bv concentratieproblemen)

Robotics

Surgical Systems – Chirurgische systemen zoals de Da Vinci robot Nanorobots – bv kleine robots die in je bloedbaan plague van bloedvaten wegschrapen Exoskelitons – Strap-on-Robotics die ondersteunen bij bv lopen en commercieel beschikbaar zijn Point of Care Diagnostics (technologie ter ondersteuning van thuisdiagnostiek en eventueel behandeling op afstand) • • •



6.2 MedTech bedrijven

Door de proprietary benaming die grote en kleine MedTech bedrijven geven aan hun ontwikkelde en toegepaste technologie is het bijna onmogelijk om een overzicht samen te stellen waaruit eenduidig bepaalde trends in technologische ontwikkelingen kunnen worden afgeleid. Alleen door het interpreteren en vergelijken van de technologiebeschrijvingen per bedrijf en door de tijd heen zou mogelijkerwijs een classificatie en trendanalyse kunnen worden uitgevoerd. Gezien het grote aantal bedrijven is dit binnen de gestelde tijd voor dit rapport niet haalbaar. Een overzicht van alle toegepaste technologieën per marktsegment is opgenomen in bijlage 3. In deze sectie wordt volstaan met een overzicht van technologische producten per marktsegment en per werelddeel, die zich in de early development productontwikkelfase bevinden (figuur 23, figuur 24). Een zeer gedetailleerd overzicht van de marksegmentproduct-technologie combinatie is te vinden in bijlage 4.

Figuur 23. Product-Technologie combinatie per Figuur 24. Product-Technologie combinatie per marktsegment. Fase = Early development, gebied marktsegment. Fase = Early development, gebied = USA (bron: GlobalData Medical Equipment) = Europa (bron: GlobalData Medical Equipment) NB. Others include Healthcare IT, Nephrology and Urology Devices, Drug Delivery Devices, Ophthalmic Devices, Diabetes Care Devices, Hospital Supplies, Dental Devices

NB. Others include Healthcare IT, Diabetes Care Devices, Hospital Supplies, Nephrology and Urology Devices

Page 43


Uit bovenstaande figuren blijkt duidelijk dat de technologische ontwikkeling ten behoeve van productontwikkeling binnen de In Vitro Diagnostiek veruit de boventoon voert. Voor de verenigde staten ligt de aandacht daarna op de specialized sectors, cardiology en diagnostic imaging. Binnen Europa ligt de nadruk eerst op cardiology, en dan specialized sectors en orthopedics (zie ook sectie 4.1).

6.3 Technische universiteiten en Universitair medische centra

De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) en de federatie van technische universiteiten (3TU Federatie) hebben gezamenlijk de commissie Zorg met Technologie ingesteld. Een van de taken van deze commissie van het inventariseren van het zorg-technologisch onderzoek in Nederland. Deze sectie geeft een overzicht waar medisch-technologisch binnen universitaire kennisinstellingen wordt uitgevoerd. Het medisch technologisch onderzoek aan de Universiteit Twente is ondergebracht in het instituut MIRA. MIRA richt zich op de volgende vier gebieden:    

Tissue Regeneration: technology to repair function of tissues and organs such as bone, arteries and pancreas. Targeted Therapeutics: the development of highly specialized drugs for specific diseases including cancers. Neural and Motor Systems for revalidation purposes. Imaging and Diagnostics of processes in cells and organisms.

Het medisch technologisch onderzoek aan de Technische Universiteit Eindhoven heeft al een langere historie en is in 2010 ondergebracht in een strategisch gebied Health@TU/e. De thema’s binnen Health@TU/e zijn vanuit een maatschappelijke invalshoek samengesteld. De thema’s zijn:   

Smart environment - Health@home; Patient Oriented Efficient Processes. Smart diagnosis - Imaging; Molecular and Cellular Diagnostics; Wearable Senses. Smart intervention - Molecular, Cell and Tissue Engineering; Image Guided Minimal and Non-Invasive Interventions; Plasma Medicine; Virtual Physiological Human.

Het medisch technologisch onderzoek aan de Technische Universiteit Delft is ondergebracht in de Medical Delta, een samenwerkingsverband tussen de TU Delft, het Erasmus MC en het LUMC. Het onderzoek van de TU Delft omvat de volgende thema’s: 

 



Imaging & Image Guided Medicine - novel ways for drug discovery and development, for monitoring drug effects, for therapy planning, and for replacing conventional open surgery with image-guided, minimally invasive interventions. Interventions & Care - autonomous robots or steerable instruments to navigate through the body, biosensors to provide observations from within the body, camera systems in homes track patients. Targeted Molecular Technology - Advanced microscopic imaging, genome expression profiling, large-scale interactions mapping, proteomics and metabolomics to understand how molecules, cells, and organs contribute to the functioning and malfunctioning of the organism Vitality – smart working, smart living, evidence based design, healing envionments and human centered health care.

De Delft Research-based Institute Health (DHI) is binnen de TU Delft verantwoordelijk voor de activiteiten rond het onderzoeksgebied van de Medische technologie. De ambities en activiteiten op het gebied van medisch-technisch onderzoek in de periode 2014 – 2020 zijn beschreven in de Strategic Page 44


Perspectives 2014 – 2020 (DHI 2013). Het strategische doel wat de DHI voor ogen staat is om middels vier strategische thema’s een significante bijdrage te leveren aan de ontwikkelingen op het gebied van Personalized Medicine. Een overzicht van speerpunten die gedefinieerd zijn binnen deze thema’s wordt weergegeven in tabel 24: Tabel 24. Overzicht van de thema’s en speerpunten van Delft Health Institute (bron: DHI 2013) Thema

Speerpunt

Speerpunt beschrijving

Medical Imaging & image guided Medicine

Delft Proton Therapy Institute

Interventions & Care

Patiënt veiligheid

Met de komst van HollandPTC krijgt Delft een protonenkliniek en R&D centrum. Een interfacultair onderzoeksinstituut moet zich gaan richten op het ontwikkelen van nieuwe technologie voor adaptieve protonentherapie waarbij tijdens de behandeling kan worden bijgestuurd op basis van de gemeten dosisafgifte. Patiëntveiligheid betekent dat de patiënt geen kans loopt om onbedoeld schade op te lopen wanneer hij zorg krijgt in, of door, een zorginstelling. Techniek vormt veelal een belangrijke handreiking richting het vermijden van risicosituaties en het verminderen van het aantal incidenten. Via verschillende invalshoeken wordt naar dit domein gekeken: instrumentatie, producten, processen, weten regelgeving en governance. Ontwikkeling van nieuwe technologieën voor assessment en therapie bij neuro-gerelateerde aandoeningen. Analyse en Interventies binnen de revalidatiegeneeskunde zijn over het algemeen gericht op behoud en bevorderen van bewegen. Onderzoekers van de TU Delft werken aan de ontwikkeling van diverse technologieën op het gebied van bewegings ondersteuning en revalidatie die zorg effectiever kunnen maken, bereikbaar voor grotere groepen patiënten en die de autonomie van de patiënt mogelijk kunnen vergroten. Binnen het programma Organ-on-a-Chip wordt gewerkt aan het ontwikkelen van een screeningsplatform voor het testen van nieuwe geneesmiddelen. Een Organ-on-a-Chip is een device uitgerust met mechanische, elektrische en optische sensoren en actuatoren en voorzien van meerkanaals microfluidics voor het laten groeien van orgaanweefsel met of zonder specifieke ziekte beelden onder micro-fysiologische omstandigheden Gedrag speelt een belangrijke rol bij ziekte en gezondheid. Tegelijk is het gedrag van mensen heel moeilijk te beïnvloeden. Verbieden en gebieden hebben op de lange termijn weinig effect. Kansrijker is het om in te zetten op het verbeteren van de (werk-)omgeving waardoor gezondere keuzes makkelijker worden. Hierbij kan gedacht worden aan omgevings veranderingen om bewegen te stimuleren zoals zit-sta bureaus, staande vergadertafels, lunchwandeltrajecten, fietsplanregelingen en traplopen. Met betrekking tot voeding kan in de bedrijfskantine veel winst behaald worden door kleinere porties te serveren, kleinere borden te gebruiken of de dienbladen af te schaffen. Ook is bekend dat het aanbieden van goedkopere lekkere gezonde alternatieven op ooghoogte of vooraan de schappen gezonder eten kan stimuleren, evenals het inzichtelijk maken van het aantal calorieën van elk product. Integratie en afstemming van huisvesting, technologie en diensten draagt bij aan een betere kwaliteit van wonen en leven. Aandachtspunten zijn onder meer het integraal toegankelijk ontwerpen en aanpasbaar bouwen van woningen en wooncomplexen, het realiseren van woonservice zones, adequaat beheren van de publieke ruimte, en doorontwikkeling van domotica. Technologie in en rond de woning draagt bij aan zelfredzaamheid en autonomie, een betere kwaliteit van de zorgverlening en verlichting van de werkdruk, waardoor werken in de zorg aantrekkelijk blijft. Bijvoorbeeld door de inzet van ICT om administratieve processen efficiënter en gemakkelijker te maken.

Neuro control

Targeted Molecular Technology

Organ-on-achip

Vitality

Vitale werk omgeving

Vitale woon omgeving

Participerende faculteiten TNW, EWI, 3ME, IO

3ME, IO, TBM

3ME, IO, EWI

EWI, TNW

EWI, IO, TBM

3ME, IO, EWI, BK

Page 45

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s Huisvesten van intramurale zorg in de cure en care sector

Human Centered Healthcare

Goede huisvesting van intramurale zorg draagt bij aan gezondheid, welbevinden en kwaliteit van leven. Specifieke aandachtsgebieden zijn Evidence Based Design en Healing Environments. Lopend onderzoek is onder meer gericht op de rol van het gebouw in gastvrijheidsbeleving, ruimtelijk ondersteunen van zorgprocessen en arbeidsproductiviteit, sturen op toegevoegde waarde van ziekenhuis- en verpleeghuisarchitectuur voor patiënttevredenheid en medewerkerstevredenheid, de gewenste schaalgrootte, comfort, en een gezond binnenklimaat De gezondheidszorg staat aan de vooravond van een verschuiving in haar relatie met de technische disciplines, waaronder ook design wordt gerekend. Waar de innovaties van oudsher voornamelijk door technology push tot stand zijn gekomen, komen nu de patiënt, de specialist en de (informele) mantelzorgers als begin van het innovatieproces in het vizier. Dit betekent dat zowel processen in de gezondheidszorg als nieuwe en bestaande producten opnieuw tegen het licht worden gehouden met betrekking tot patiëntveiligheid, bedienings- en leergemak -voor zowel professionals als leken-, kostenefficiëntie en het proces van co-creatie. In dit domein wordt onder andere intensief samengewerkt met het Prinses Máxima Centrum.

BK, TBM, IO

IO, EWI, BK, 3ME

Tabel 25 en 26 geven een overzicht van de onderzoeksprioriteiten binnen de technische universiteiten en de universitair medische centra’ s. Tabel 25. Onderzoeksprioriteiten binnen de TU Delft, TU Eindhoven en TU Twente (bron: RvZ 2011)

NB. de letters in de linker tabel identificeren de universiteit (Delft, Eindhoven of Twente), de kleuren geven de sterkte van het onderzoek aan waarbij een onderscheid is gemaakt naar zeer sterk (rood), sterk (geel) en redelijk sterk (groen). Tabel 26. Onderzoeksprioriteiten binnen de acht Universitair Medische Centra (bron: RvZ 2011)

NB. de letter in de rechter tabel identificeren het UMC (A=AMC, G=UMCG, L=LUMC, M=MUMC+, N=UMC St Radboud, R=Erasmus MC, U=UMC Utrecht, V=VUMC), de kleuren geven de sterkte van het onderzoek aan waarbij een onderscheid is gemaakt naar zeer sterk (rood), sterk (geel) en redelijk sterk (groen). Page 46


7 De MedTech thema’s 7.1 Context en selectie

In dit hoofdstuk worden de visies en inzichten van een aantal Nederlandse MedTech experts op de huidige en toekomstige thema’s beschreven. Door de keuze van deze respondenten zal de beschrijving zich voornamelijk richten op medisch-technologische thema’s die spelen binnen of gerelateerd zijn aan hun werkgebied of specialisatie. Het overzicht van de respondenten is opgenomen in de geraadpleegde bronnen en transcripten van de expertsinterviews zijn opgenomen in bijlage 6.

7.2 Huidige en toekomstige thema’s

Door de respondenten zijn de volgende thema’s geïdentificeerd als richtinggevend voor de huidige en toekomstige ontwikkeling van de medische technologie sector. 1. Ex-ante vaststelling van de toegevoegde waarde van de medische technologie Fabrikanten zullen beter moeten onderbouwen wat de toegevoegde waarde is van hun product. Succesvolle introducties zullen alleen kunnen plaatsvinden wanneer de gebruiker, veelal een arts, overtuigd is dat het leidt tot een betere diagnostiek, meer inzicht verschaft dan nu al mogelijk is en een betere patiënt-benefit levert. Dit betekent voor fabrikanten dat er meer evaluatie en validatie moet plaatsvinden, waardoor naast een safety-claim er ook een duidelijke medical-claim gelegd kan worden, alvorens tot marktintroductie over te kunnen gaan. 2. Trendverschuiving van behandeling naar vroegdiagnostiek en vroegdetectie Vanuit het oogpunt van totale kostenbesparing zullen de overheid, de zorgverzekeraars en zorgaanbieders proberen om de kosten van behandelingen te beperken door het bieden van technologische mogelijkheden die vroegdiagnostiek en vroegdetectie mogelijk maken. Men wil daarbij voorkomen dat mensen in een stadium komen waar een behandeling duur en risicovol is of zelf genezing niet meer mogelijk is. 3. Integratie van biomedische informatie tbv clinical decision support Hoewel dit een ontwikkeling is die een component van lange termijn in zich heeft, is de integratie van beeldinformatie en andere biomedische informatie b.v. geninformatie ter ondersteuning van betere clinical-decision support een lang gekoesterde wens binnen de zorg. Afgezien van de ontwikkeling van clinincal decision support functie speelt hier de ICT infrastructuur, die op grote schaal de beschikbaarheid van biomedische data mogelijk moet maken, een beslissende rol. 4. Oprichting van Biobanken Gerelateerd aan punt 4 is de verwachting dat er meer en meer biobanken zullen ontstaan. Het streven is daarbij om meerdere type informatie op een goede manier op te slaan en beschikbaar te stellen voor onderzoek waardoor een enorme impuls is te verwachten rond het onderzoek naar de significantie van verschillende biomedische informatie op de diagnostiek, ziektedetectie, ziektepredictie, en behandeling. 5. Targeted therapie op basis van imaging Het is al een hele lange belofte dat om veel specifieker en sensitiever bepaalde biomedische processen in beeld brengen door imaging-markers te ontwikkelen die selectief, op cellulair en moluculair niveau, participeren in een proces. Een mutatie die leidt tot kanker leidt (vaak) ook tot een andere huishouding binnen de cel. Het streven is dan ook om zo’n neuro-generatief proces in kaart te brengen. Page 47


6. Sterke opkomst van MedTech domotica en homemonitoring systemen Individualisering en koopkrachtverbetering hebben het streven naar zelfmanagement c.q. zelf regie sterk gestimuleerd. Patiënten krijgen met technologieën zoals e-health, m-health, telemedicine, ambient assistant living en lab-on-a-chip de mogelijkheden aangereikt om zelf de regie te voeren over zaken die men zelf belangrijk vindt en langer zelfstandig te functioneren. 7. Health marketing gaat zich meer richten op koopkrachtige ouderen De beste voorspeller van zorgkosten per hoofd is het inkomen per hoofd en niet het regeringsbeleid. De inkomenselasticiteit voor zorg is hoog. Die van ouderen is hoger dan gemiddeld. Echter de ouderen zijn door de jaren heen koopkrachtiger geworden. De koopkracht van de aankomende 10 – 20 jaar ligt ook bij de ouderen. Health marketing gaat zich dan ook meer op deze groep richten. 8. Personal Medicine biedt mogelijkheden voor additive manufacturing met biomedische materialen Patiënten zullen steeds meer een op het individu gerichte behandeling verlangen. Daarnaast zullen patiënten vanuit de zorgaanbieder ook meer op basis van genetische karakteristieken, bio typeringen en/of leefpatronen worden benaderd. Customizations worden zowel binnen de farmacie gerealiseerd als ook binnen de biomedische materiaalkunde. Customizations binnen biomedische materialen maken de weg vrij voor de introductie van additive manufactoring van bv protheses. Met materiaal dat compatibel is met het biotype van een patiënt kan dan ter plekke een prothese worden gemaakt. 9. Regenerative Medicine is een ontwikkeling van de next-generation-cure Regerenative medicine omvat alle (technologische) ontwikkelingen, die er toe moeten leiden dat het lichaam zichzelf kan repareren. Tegenwoordig wordt daarbij gebruik gemaakt van Extracellular Matrix (ECM) technologieën in combinatie met verschillende (bio)materialen. Regenerative medicine vereist het nodige van het materiaal omdat je het zo moet maken dat stabiel genoeg is om cellen te laten differentiëren, maar daarna moet het gecontroleerd verdwijnen om de verdere cel-ontwikkeling niet nadelig te beïnvloeden. Al met al verwacht men met regenerative medicine grote kostenbesparing in de zorg te kunnen realiseren. 10. Recycling in de zorg behoeft aandacht Materiaalkeuzes voor medische apparatuur en verpakkingsmaterialen worden doorgaans designers en architecten gemaakt. Daarbij is er doorgaans geen ontwerpspecificatie opgenomen die een mate van recyclebaarheid vertegenwoordigd. Hoewel nog niet echt door de zorgmarkt gevraagd zou recyclebaarheid vanuit het algemene duurzaamheid streven toch de nodige aandacht van ontwerpers behoeven. 11. Ketendenken is cruciaal binnen de high tech MedTech productdevelopment De vooruitgang in de high tech medische technologie wordt niet (meer) bereikt door één specifieke oplossing voor één perifeer ziekenhuis maar moet geplaatst worden binnen een keten. Alle ketenonderdelen moeten kunnen integreren binnen dezelfde oplossing. Dit ketendenken omvat in wezen de volledige wereldwijde zorgmarkt. Zorgproducten die internationale (samenwerkings)verbanden ondersteunen en faciliteren hebben daarbij de meeste kans van slagen. 12. Opkomst van klinische technologie In algemene zin zal er binnen de zorg een steeds grotere rol voor de technologie zijn weggelegd. Het percentage van het budget dat opgaat aan technologie en aan loonkosten van mensen met Page 48


een technologische opleiding toe gaat nemen. Een arts zich daarbij veel meer gaat toespitsen op zijn kerntaken en hij wordt ondersteund wordt door klinisch technologen die zich zullen richten op technologische ondersteuning binnen de diagnostiek en behandeling.

7.3 Markt-gestuurde ontwikkeling

Door de respondenten zijn de volgende thema’s geïdentificeerd als markt-gestuurde ontwikkeling van de medische technologie sector. 1. Low dosis scanning Het is een absolute marktvraag om de stralingsbelasting van CT scanners te verminderen. Gaandeweg de jaren is de stralingsbelasting verhoogd ten gunste van beeldkwaliteit en extra features. Wanneer de Amerikaanse trend zich doorzet waarin mensen zonder tussenkomst van een arts preventief een low-dosis hartscreening willen ondergaan, moet de veiligheid en stralingsbelasting van beeldvormende systemen worden verbeterd. 2. Minimaal invasieve ingrepen De zorg streeft naar behandelingswijzen waarbij de patiënt zo weinig mogelijk schade wordt toegebracht wat in het algemeen resulteert in minder lig- c.q. verzorgingsuren voor patiënten. Binnen de gynaecologie is de trend van minimaal invasieve chirurgische ingrepen duidelijk aanwezig. Deze trend wordt gestuurd door de wens van de patiënt. Er is binnen deze discipline zelfs een ontwikkeling gaande om via één kleine kunstmatige opening of reguliere lichaamsopening te opereren om zo uitwendig littekenweefsel te voorkomen. Dat vereist een nieuwe generatie chirurgische instrumentaria. Minimaal invasieve chirurgie c.q. beeld-gestuurde interventie wordt daarnaast ook ondersteund door de verdere ontwikkeling op het gebied van beeldvormende systemen.

7.4 Technologie-gestuurde ontwikkeling

Door de respondenten zijn de volgende thema’s geïdentificeerd als technologie-gestuurde ontwikkeling van de medische technologie sector. 1. Nieuwe detectie en beeldreconstructie-technologieën Nieuwe digitale detectietechnieken komen vaak voort uit de fundamenteel fysica onderzoek. Verbeteringen in beeldreconstructie-technologieën zijn meer gekoppeld aan het domein van de wiskunde en vereisen de ontwikkelingen van nieuwe wiskundige algoritmen. 2. Sequencing van het menselijk genome Heel veel ziektes vinden hun basis in genetisch predispositie. De mogelijk om het menselijk genome te sequencen en dat op een goedkope wijze te doen is ook voornamelijk technologisch gedreven. Vaak wordt hiervoor genetische informatie gecombineerd met imaging data. Het is niet alleen nieuwsgierigheid die daartoe de drijfveer vormt maar ook de rendementsgedachte richting de toekomst. De verwachting is dat genome sequencing meer mogelijkheden gaat bieden binnen de diagnostiek en therapie. 3. Verbeterde patiëntstratificatie Het streven is om met behulp van technologische ondersteuning de kwaliteit van een individuele behandeling te optimaliseren. M.a.w. voor allerlei ziektes wordt het mogelijk om per individuele patiënt de medische route te optimaliseren. De technologie wordt ingezet om kennis te

Page 49


verzamelen over de status van de patiënt, zijn/haar verwachtingen, hoe groot is de kans dat de therapie aanslaat etc. etc. 4. Nieuwe inzichten door nanotechnologie De brede verwachting is dat nanotechnologie de ontwikkeling van de medische technologie verder vooruit zal helpen. Nieuwe inzichten die door nanotechnologie worden verkregen zullen zeker leiden tot nieuwe technologieën rond customized medicatie (nano-medicine) en taylor-made behandelingstherapieën.

7.5 Valorisatiekansen

Door de respondenten is het volgende genoemd wat betreft de bijdrage van universitaire kennisinstellingen aan de ontwikkeling van de medische technologie sector. 1. Samenwerkingsverbanden aangaan als autonome universiteit Een universiteit moet een onafhankelijk zijn koers moeten bepalen en zoeken naar sterke samenwerkingsverbanden met industriële partijen vanuit haar taakstelling van onderzoek. Een universiteit hoeft niet zelf te ondernemen maar wordt geacht in samenwerkingsverbanden een omgeving te creëren die transfer van kennis en technologie naar de markt mogelijk maakt. De grootste kennisvalorisatie blijft de student en promovendus. Maar ook het beschikbaar stellen van infrastructuur kan een belangrijke vorm van kennisvalorisatie zijn doordat bedrijven hierdoor de beschikking krijgen over nieuwe technologie en/of een technologische infrastructuur waar ze nog zelf niet over kunnen beschikken 2. Stimuleren van ondernemerschap onder studenten, promovendi en alumni Universiteiten zouden studenten, promovendi en alumni tot ondernemen moeten verleiden. Daarbij speelt een gedegen ondersteuning vanuit de universiteit een cruciale rol. Een universiteit zou daarentegen terughoudend moeten zijn in hun rol van aandeelhouder: De universiteit laat de ondernemer laat ondernemen, strekt niet direct haar handen van de onderneming af als het niet direct volgens verwachting gaat en houdt continue het valorisatie-aspect voor ogen. 3. Meer gerichtheid op maatschappelijke trends Maatschappelijke trends zouden veel meer de universitaire onderzoeksagenda moeten bepalen. Universiteiten zouden de taak op zich moeten nemen om te onderzoeken hoe zij op wetenschappelijk gebied zowel technologisch als economisch etc. aan maatschappelijke uitdagingen kunnen bijdragen. 4. Samenwerkingsbeleid gericht op Azië De grote medische technologische bedrijven realiseren nu al meer dan 50% van hun omzet binnen Azië. Azië wordt binnen de MedTech gezien als “het Amerika van de toekomst”. Het is duidelijk dat Aziatische bedrijven en vooral Samsung een steeds belangrijkere en dominantere positie binnen het MedTech landschap gaat innemen. Universiteiten zouden in hun beleid de samenwerking met Aziatische universiteiten en Aziatische bedrijven dan ook meer aandacht moeten geven.

Page 50


Geraadpleegde bronnen In dit document wordt gebruik gemaakt van de volgende informatiebronnen Gesprekpartners (met dank aan) Prof. dr. APWP (Guus) van Montfort

Bestuursvoorzitter Actiz en Hoogleraar Bedrijfseconomie, Zorg en Medische Technologie aan de Universiteit Twente

Prof dr. WJ (Wiro) Niesen

Hoogleraar Biomedical Imaging aan het ErasmusMC

Prof dr. FW (Frank Willem) Jansen

Hoogleraar Minimaal Invasieve Chirurgie aan het LUMC

Dr. M (Marcel) Wubbolts

CTO DSM Innovation Center

RL (Rudolf) Scholte

CEO Quantib

P (Pieter) de Wilde

Directeur R&D Unitron groep

Publicaties DHI 2013

TU Delft Health Initiative (DHI) Strategic perspectives 2014 – 2020, November 2013 Internal document

DWPI 2012

Derwent World Patents Index Classifcation guide http://ipscience.thomsonreuters.com/m/pdfs/DWPIClassificationManual20 12.pdf

Ecorys 2011

Sectorstudie Medische Hulpmiddelen – Onderzoek naar de structuur en werking van de markt voor medische hulpmiddelen, December 2011 http://www.ecorys.nl/contents/uploads/factsheets/190_1.pdf

Eucomed 2014

The European Medical Technology Industry in Figures, February 2014 http://www.eucomed.be/uploads/Modules/Publications/20140219mte-data-brochure-the_eu_medtech_industry_in_figures.pdf

EvaluateMedTech 2013

World Preview 2013, Outlook to 2018 – The future of Medtech, 2013 Report | EvaluateMedtech World Preview 2013 - Outlook to 2018 | Evaluate

ING 2012

Sectorstudie Medische Technologie, November 2012 http://www.ing.nl/Images/ING-Sectorstudie-MedischeApparatuur-2012_tcm7-129046.pdf?id=20140402015320

Page 51


PWC 2011

Medical Technology Innovation Scorecard – The race for global leadership http://pwchealth.com/cgi-local/hregister.cgi/reg/innovationscorecard.pdf

PWC 2013

Falling behind, December 2013 http://www.pwc.com/en_US/us/healthindustries/publications/assets/pwc-moneytree-venture-funding-q32013.pdf

PWC 2014

Biotech Deals rising, May 2014 http://www.pwc.com/en_US/us/healthindustries/publications/assets/pwc-pharma-money-tree-q1-2014.pdf

PWC-HRI 2013

MedTech companies prepare for makeover, October 2013

an

innovation

http://medtechforum.eu/sites/default/files/pwc-medicaltechnology-innovation-report-2013.pdf

RvZ 2011

Medisch-Technologische ontwikkelingen zorg 20/20

http://www.rvz.net/uploads/docs/medischtech.ontwikkeling en.pdf

Databanken GlobalData Medical Equipment

http://www.globaldata.com

Derwent Innovations Index

http://apps.webofknowledge.com/DIIDW_GeneralSearch_input.do ?product=DIIDW&SID=W2CSsFfcQ6Znq4FuMlb&search_mode= GeneralSearch

Page 52


Bijlage 1 EvaluateMedTech™ analysis 2013 B1.1 Analysis highlights

Page 53


B1.2 Top 20 MedTech bedrijven in 2018

Page 54


B1.3 In Vitro Diagnostiek - markt in 2018

Page 55


B1.4 Cardiologie - markt in 2018

Page 56


B1.5 Beeldvormende systemen - markt in 2018

Page 57


B1.6 Orthopedie - markt in 2018

Page 58


B1.7 Oogheelkunde - markt in 2018

Page 59


B1.8 M&A analyse – 2008 t/m Q1 2013

Page 60


Bijlage 2 In het nieuws - M&A achtergrondinformatie 15 juni 2014 The Medtronic-Covidien Juggernaut: Redefining the MedTech Industry On June 15, the MedTech industry witnessed a gamechanging deal when Medtronic merged with Covidien, giving birth to the world’s largest medical device company. Following this $42.9 billion transaction, Medtronic will relocate its executive office from Minnesota, US, to Ireland. Medtronic announced that it will create two new Irish-listed companies, known as New Medtronic and New Medtronic Sub, to finalize this mega-merger. GlobalData expects this major deal to dramatically transform the current competitive MedTech landscape and usher in a new era of value-based healthcare solutions. According to Medtronic, the primary strategic driver for this milestone merger is to diversify the company’s product portfolio and extend its market reach. First, within the surgical and wound care specialties, Medtronic can now readily leverage Covidien’s established market position in these promising segments. For example, Covidien’s growth is mainly driven by its endomechanical instruments business unit, which contributed a significant 30% of the revenues for fiscal year 2013. Second, although Medtronic accounts for approximately 22% of the global cardiovascular devices market, based on GlobalData’s estimates, the company has been expanding into non-device categories, such as patient monitoring and hospital services, which promise significant revenue. Covidien’s strong presence in these segments will effectively enhance the combined company’s deliverability, product portfolio, and global footprint. Third, Covidien recently forayed into the novel capsule endoscopy space with its $860m acquisition of Given Imaging, the pioneer in this segment, further expanding its Gastrointestinal (GI) Solutions business. This deal will allow Medtronic to explore new and growing arenas within medical devices that may offer significant returns. Finally, Medtronic has also been keen on strengthening its foothold within the emerging markets, a strategy that aligns well with Covidien’s track record of sustained growth in these economies. For example, Covidien experienced 25% growth in the major BRIC (Brazil, Russia, India, and China) countries in 2013 alone, enhancing the company’s position as a lucrative proposition for Medtronic. Also, since there is limited overlap between the two companies’ product lines, GlobalData expects there will be cross-divisional synergies in several markets as a result of smoother integration. Another aspect of the Medtronic-Covidien deal revolves around the ongoing trend towards hospital consolidation and the growing demand among consumers for holistic treatment options. In fact, the healthcare sector is under stress due to multiple burdens, with increased margin pressure having the most significant impact on hospitals’ sustainable growth. In the core inpatient business, payer mix erosion and higher supply chain and labor costs are leading to an increasing number of M&A deals among hospitals. Meanwhile, evolving purchasing decisions, wherein many hospitals enter into comprehensive purchasing contracts with fewer suppliers who offer a broader array of medical devices at lower prices, are also greatly influencing the medical devices market dynamics. In addition, many healthcare providers have aligned themselves with Group Purchasing Organizations, whose stated purpose is to aggregate the purchasing volume of their members in order to negotiate competitive pricing with suppliers. Now, with the Medtronic-Covidien marriage, GlobalData believes that the new company will easily navigate these industry headwinds, with its diversified portfolio spanning the core medical devices markets. Although tax inversion has been reported as a major driver behind the Medtronic-Covidien merger, which stems from Pfizer’s aborted takeover bid for AstraZeneca, bearing in mind that Medtronic was earlier eyeing Smith & Nephew, an orthopedic player based outside the US, as an acquisition target, GlobalData believes that tax avoidance tactics only play at the boundary in deals where the strategic benefits potentially outweigh any tax savings. Occurring only weeks after the Zimmer-Biomet deal, the merger between Medtronic and Covidien underscores the anticipated upheaval and accelerated M&A wave within the medical devices industry, and also highlights the value of new markets in orthopedics, cardiovascular indications, and general surgery. There is no doubt that the stakes are high; what happens next is for us to wait and watch. (Bron: GlobalData (tekst) en Nu.nl (inzet))

Page 61

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s 19th June 2014

TomTom co-founder navigates into biotech with investment in OcellO

€0.5 million funding will expand use of 3D tissue mapping in drug discovery Leiden, The Netherlands, – Leiden-based biotechnology company OcellO has entered into a strategic partnership with TomTom founder and philanthropist Pieter Geelen to further develop its biological ‘mapping’ technology and fund the next stage of growth in its drug discovery screening services. OcellO has developed an automated system for screening and characterising potential medicines in human tissues. Their 3D cell models closely simulate human tissues, for example, kidney cells actually transport water and salts, and breast cells produce milk proteins. Crucially, OcellO’s disease models also replicate the modifications to cell behaviour that can occur in human disease, such as cancer cells which invade their surroundings. Tests then provide more realistic indications of how drugs will behave in patients. Using proprietary imaging and analysis software, OcellO creates digital 3D reconstructions of the tissues, extracting clinically relevant measurements to ‘map’ the biological landscape. The technology analyzes almost 1000 different features, sub-classifying compounds and selecting those with the most favourable response profiles. Thousands of compounds can be processed in parallel. Pieter Geelen has previously worked with OcellO in an advisory role, lending his technological expertise and experience to help build this promising technology into a successful business. His €500.000 investment now allows OcellO to keep pace with their expanding operations. OcellO’s Chief Scientific Officer, Dr Leo Price, commented: “This is a fantastic partnership. We are very excited by the input that Pieter can have in further developing OcellO’s technology and helping establish our position as a market leader. Conventional screening tends to assess very simple indicators, like the ability to block cell growth. By measuring more clinically relevant biology and mapping tissue phenotypes to improve the prediction of drug responses, OcellO reduces the dependence on animal experiments to select the best drugs, saving time and resources for both small biotech and big pharma companies”. Mr Geelen added: “I have not invested in other companies since I founded TomTom twenty years ago. Most of my funds are channelled through my charity, the Turing Foundation. However, technology – especially biotech – always had my interest. In OcellO I recognise not just an impressive technology but also the same enthusiasm, drive and potential that I remember from the early days of TomTom. Other rapid advances in biotech notwithstanding, OcellO is bridging a gap in the information that is gathered about drugs before progressing to expensive animal tests or the even more expensive clinical trials in humans. OcellO does this by combining very realistic human cell models with advanced data acquisition and data interpretation technology. Given the importance of drug development in our lives, OcellO has excellent growth potential. What I like personally isn’t just that OcellO is offering cutting-edge technology, but that we have the capacity to form strategic partnerships with other innovative drug discovery companies, and thus play a part in the breakthroughs that can result in new cures for patients.” For editors Pieter Geelen is one of the four original co-founders and a current full-time director of the satellite navigation company TomTom. In 2006, he set up the Turing Foundation, a charity based in Amsterdam. He remains an active member of the OcellO advisory board. OcellO is an innovative biotech company delivering contract drug discovery research services that can significantly improve the efficiency of lead development. OcellO’s clinically-relevant in vitro human micro-tissue models can be used for the screening and profiling of small molecules and biologics. The analysis of these models, many of which use patient material, is enabled by OcellO’s unique high throughput 3D imaging and phenotypic profiling technology. As well as providing measurements of cell growth and viability, OcellO’s profiling allows the measurement of more complex biology that better correlates with clinical endpoints. Compounds with the optimum therapeutic profile or optimum target specificity profile can be identified at early stage to enable a better ranking of drug candidates to progress through the development pipeline. (Bron: http://www.ocello.nl/tomtom-co-founder-navigates-biotech-investment-ocello/)

Page 62

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s 15 november 2011

Gouda - Imtech N.V. (IM-AE, technische dienstverlening in Europa) maakt bekend dat het Medrott, een Nederlandse technologiespecialist in medische apparatuur, overneemt. De overname zal met ingang 1 januari 2012 worden geëffectueerd. Medrott telt 20 medewerkers en realiseert op jaarbasis opbrengsten van ruim 2 miljoen euro. De overname wordt in contanten betaald, draagt direct bij aan de winst per aandeel en maakt het mogelijk dat Imtech in Nederland haar positie op de care & cure markt versterkt. Tevens markeert deze overname de start van een Imtech-antwoord op de technologische uitdagingen voor de ‘zorg van morgen’. René van der Bruggen, CEO Imtech: ‘Imtech is één van de grotere technische Europese spelers in de markt van care & cure. Rond 4% van de totale Imtech-opbrengsten van circa 4,5 miljard euro komt uit de markt van care & cure. Imtech onderscheidt zich als implementatie- en onderhoudspartner voor complexe technische infrastructuur met een nadruk op energie, ICT, elektrotechniek en innovatieve lucht- en klimaatoplossingen. Bundeling met kennis van medische apparatuur maakt het mogelijk totaaloplossingen aan te bieden. Hierdoor kan Imtech Nederlandse ziekenhuizen en zorginstellingen beter van dienst zijn. Dit leidt tot extra groei en maakt het tevens mogelijk dat Imtech in de ‘zorg van morgen’ door bundeling van technische competenties een voortrekkersrol gaat vervullen.’ Profiel Medrott Medrott is opgericht in 1996 en heeft vestigingen in Brielle in Nederland en Zaventem in België. Medrott is de leidende technologiespecialist in de groeiende markt van medische apparatuur in de Benelux en gespecialiseerd in verkoop, beheer en onderhoud van gevoelige en hoogwaardige medische apparatuur. Medrott is ook een medisch technische dienstverlener (correctief en preventief) voor deze apparatuur op locatie, maar ook in werkplaatsen. Daarnaast is Medrott actief met inventarisaties van medische apparatuur, advisering en consultancy, alsmede het complete managen (ontzorgen) van de medische apparatuur bij klanten. Ook wordt voor bedrijven medisch technische services aangeboden (‘third party services’). Medrott vertegenwoordigt exclusief de merken Barkey, Weyer, Stephan, IMT Medical, Medicop, Precision Medical en Carnet Medical. De onderneming is gespecialiseerd in onder meer neonatologie, pasgeborenen, beademing, verloskunde, intensive cares, operatiekamers, precisie meetapparatuur voor onder andere medische gassen. In de Benelux werkt Medrott in 220 ziekenhuizen en zorginstellingen, alsmede voor talloze bedrijven en voor diverse ambulancediensten. In de zorgmarkt kennen Imtech en Medrott elkaar goed. Onder de sterke financiële vleugels van Imtech kan Medrott zich uitstekend verder ontwikkelen. Samenwerking leidt tot sterke groei Imtech is een sterke partner in de markt van care en cure in de Benelux en levert totaaloplossingen voor nieuwe, veelal complexe technische infrastructuur. Het gaat onder meer om energiecentrales, energiebesparing, klimaatbehandeling, elektrotechnische oplossingen, toegangscontrole, brandbeveiliging, zusteroproepsystemen etc. Daarnaast biedt Imtech specifieke technologische oplossingen in operatiekamers, intensive cares en complexe behandelkamers. Imtech is eveneens een sterke technologische onderhoudspartner. Bovendien is Imtech een sterke speler in ICT-markt in de zorg, met specifieke software, ICTinfrastructuur, business intelligence, ‘cloud computing’ en datacentertechnologie. In totaal werkt Imtech in bijna 150 ziekenhuizen en zorginstellingen in de Benelux. Bundeling van competenties - technische infrastructuur, ICT én technologie in en rondom technische apparatuur - maakt het mogelijk aan zorginstellingen totaaloplossingen aan te bieden. Hiermee speelt Imtech in op de trend dat technologie in de zorg steeds belangrijker wordt. De zorg staat immers voor de uitdaging om bij een toenemende zorgvraag als gevolg van vergrijzing steeds efficiënter en goedkoper te werken. Daarnaast neemt ook de vraag naar technische kwaliteit die voldoet aan de strengste normen

Page 63

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s voor hygiëne en veiligheid toe. Integratie van alle technologische oplossingen vormt hét antwoord van Imtech op deze problematiek. Spaanse ervaring bewijst dat de Imtech-aanpak werkt Ruim een jaar geleden nam Imtech de Spaanse medical equipment specialist Medical Engineering over. Integratie van deze onderneming met de technische oplossingen van Imtech in de Spaanse markt van care & cure hebben nu al bewezen dat sterke extra groei tot stand is gebracht. Deze aanpak streeft Imtech ook in andere landen na. De combinatie van technische infrastructuur, implementatie van en onderhoud aan (elektro)medicinale apparatuur en equipment maakt het mogelijk totaaloplossingen aan ziekenhuizen en zorginstellingen aan te bieden en cross selling te realiseren. De toekomst van technologie in de zorg In de markt van care en cure worden thuiszorg en care de groeimarkten van de toekomst. Kostenbesparing in combinatie met betere zorg is alleen mogelijk als eerste- en tweedelijnszorg perfect met elkaar samenwerken. Integratie van technologische apparatuur en ICT-technologie, bijvoorbeeld domotica, robotica en (deels virtuele) zorg op afstand kan alleen door technologische integratie van alle technische oplossingen met aanwezige medische apparatuur. Bundeling van technologische competenties maakt deze ‘zorg van morgen’ mogelijk. Imtech wil hierin een leidende rol in vervullen. (bron: http://www.medrott.nl/nieuws.cfm?nieuws=289712)

Page 64

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s 08 juli 2014| 10:08

Roche neemt Seragon over Roche (Houden) heeft aangekondigd het private biotechbedrijf Seragon Pharmaceuticals over te nemen. De overname gaat gemoeid met een bedrag van 725 miljoen dollar in contanten. Daarnaast wordt er naderhand nog tot 1 miljard dollar uitgekeerd bij het bereiken van verschillende mijlpalen. Dit alles is onderdeel van het idee om de pijplijn van het bedrijf verder uit te breiden dan de niche waarin het nu actief is met Herceptin, Kadcyla en Perjeta. Omdat de overname relatief kleinschalig is, veranderen we niets aan onze schatting voor de fair value van 256 Zwitserse frank. Desondanks denken we dat dat Seragon goed past bij Roche. Het bedrijf heeft namelijk een sterke concurrentiepositie door zijn gepersonaliseerde kankertherapieën. Roche heeft HER2-positieve borstkankeractiviteiten ter waarde van 7 miljard dollar. Al komt deze vorm (HER2positieve borstkanker) maar in 25% van de gevallen voor. Seragon heeft een portfolio van orale SERD’s (selective estrogen receptor degraders). Dit zou uiteindelijk gebruikt kunnen worden voor het behandelen van hormoonreceptor-positieve borstkanker. Deze vorm van borstkanker komt voor in 60% van de gevallen. Het belangrijkste medicijn van Seragon (ARN-810) bevindt zich in een vroeg stadium (Fase 1). Daarom vinden wij dat met de overname wel een hoog risico gepaard gaat voor Roche. Toch is het een risico dat Roche kan nemen. Sinds het eind van het eerste kwartaal heeft Roche bijna driekwart van de schuld van 48 miljard Zwitserse frank afbetaald. Die schuld was aangegaan om Genentech over te nemen. Daarnaast daalde de netto schuld in verhouding tot de totale activa aan het eind van 2013 onder de 15%. Dit was volgens doelstelling. (Bron: http://www.abnamro.nl)

Page 65


do 17 jul 2014, 07:41

Winst en omzet Novartis stijgen BASEL (AFN) - Het Zwitserse farmacieconcern Novartis heeft in het tweede kwartaal meer winst geboekt dan een jaar eerder, op een licht hogere omzet. Dat maakte het bedrijf donderdag bekend. Novartis haalde vorig kwartaal een omzet van 14,6 miljard dollar (10,8 miljard euro). Dat was 2 procent meer dan in het tweede kwartaal van 2013. De nettowinst steeg met 3 procent tot 2,6 miljard dollar. Het concern herhaalde zijn verwachting dat de omzet dit jaar in bescheiden mate zal groeien en dat de operationele winst harder zal toenemen dan de omzet. Die winst steeg vorig kwartaal met 3 procent tot 3,8 miljard dollar. Miljardendeals Eerder dit jaar maakte Novartis nog twee miljardendeals bekend. Het bedrijf legt 16 miljard dollar op tafel voor de oncologiedivisie van het Britse GlaxoSmithKline (GSK) en verkoopt voor 5,4 miljard dollar zijn onderdeel voor medicatie voor dieren aan het Amerikaanse Eli Lilly. Door die overnames denkt Novartis zich in de toekomst beter te kunnen focussen op zijn kernactiviteiten, waaronder het ontwikkelen van medicatie en behandelingen tegen kanker.

Page 66


Bijlage 3 Overzicht toegepaste technologie (algemeen) Tabel B3.1 Overzicht van toegepaste technologieën binnen verschillende marktsegmenten van de Medische technologie (bron: GlobalData Medical Equipment) Marktsegment In vitro diagnostics

Technologieën

Page 67


Marktsegment Cardiology

Technologieën

Diagnostic imaging

Orthopedics

Ophthamics

Page 68

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s Marktsegment Drug delivery

Technologieën

General & Plastic Surgery

Dental Wound management

Diabetics

Page 69

Medische Technologie – Markt, technologie en toekomstige thema’s Marktsegment Nephrology

Technologieën

Ear, Nose and Throat Anasthesia & Respiratory

Neurology

Endoscopy Healthcare IT

Hospital supplies Specialized sectors

Page 70


Bijlage 4 Overzicht toegepaste technologie (Early Development) In deze paragraaf wordt aan de hand van productinformatie beschikbaar in de GlobalData Medical Equipment Pipeline Products databank een technologieoverzicht gemaakt op basis van de volgende zoektermen: 

 

Marktsegment: In vitro diagnostics, Cardiology, Diagnostic Imaging, Orthopedics, Ophthalmics, Drug Delivery, General Surgery, Wound care management, Diabetics, Nephrology, Ear-Nose-Throat, An esthesia, Neurology, Heallth IT, Specialized sectors Pipeline Territory: Global Development Stage: Early development

De resultaten zijn geordend op marktsegment en weergegeven in de tabellen x t/m x. Tabel B4.1. Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de In Vitro Diagnostics

Page 71


Page 72


Page 73


Page 74


Page 75


Page 76


Page 77


Page 78


Page 79


Page 80


Tabel B4.2 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Cardiology

Page 81


Tabel B4.3 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Diagnostic Imaging

Page 82


Tabel B4.4 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Orthopedics

Tabel B4.5 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Ophthalimcs

Page 83


Tabel B4.6 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Drug Delivery

Tabel B4.7 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de General Surgery

Tabel B4.8 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Dental

Page 84


Tabel B4.9 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Wound Mngt

Tabel B4.10 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Diabetics

Page 85


Tabel B4.11 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Nephrology

Tabel B4.12 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Anesthesia

Tabel B4.13 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Neurology

Tabel B 4.14 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Health IT

Page 86


Tabel B4.15 Toegepaste technologie binnen early development productfase voor de Specialized Sectors

Page 87


Bijlage 5 Overzicht Nederlandse MedTech bedrijven Tabel B5.1 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de In Vitro Diagnostiek (bron: GlobalData)

Page 88


Tabel B5.2 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Cardiology (bron: GlobalData)

Tabel B5.3 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Diagnostic Imaging (bron: GlobalData)

Page 89


Tabel B5.4 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Orthopedics (bron: GlobalData)

Tabel B5.5 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Ophthalmics (bron: GlobalData)

Page 90


Tabel B5.6 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Drug Delivery (bron: GlobalData)

Tabel B5.7 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de General Surgery (bron: GlobalData)

Page 91


Tabel B5.8 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Dental (bron: GlobalData)

Page 92


Tabel B5.9 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Wound Management (bron: GlobalData)

Tabel B5.10 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Diabetics (bron: GlobalData)

Tabel B5.11 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Nephrology (bron: GlobalData)

Tabel B5.12 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Ear, Nose and Throat (bron: GlobalData)

Page 93


Tabel B5.13 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Anesthesia (bron: GlobalData)

Tabel B5.14 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Neurology (bron: GlobalData)

Tabel B5.15 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Health IT (bron: GlobalData)

Page 94


Tabel B5.16 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Hospital Supplies (bron: GlobalData)

Tabel B5.17 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Specialized Sectors (bron: GlobalData)

Tabel B5.18 Bedrijven met een hoofdkantoor in NL binnen de Overige (bron: GlobalData)

Page 95


Bijlage 6 Transcripten van expertinterviews Naam respondent: Prof. Dr. Guus van Montfort – Bestuursvoorzitter Actiz Datum/Tijd/Lokatie: Ma 23 juni 2014, 13:30 – 14:30, Oudlaan 4 Utrecht 1. Welke huidige en toekomstige MedTech thema’s spelen er gezien vanuit de sectoren die Actiz vertegenwoordigd? Daarvoor moet je allereerst onderscheid maken in verschillende takken van sport binnen de zorgsector. Als het bv gaat om ziekenhuiszorg dan gaat het veelal om de hele hoogwaardige complexe zware technologie, PET, CT, en andere beeldvormende systemen, operatietechnieken variërend van apparatuur tot geneesmiddelen, anesthesie etc. Dat is allemaal vooral gericht op kwaliteitsverbetering en efficiency. Bij de ziekenhuizen speelt de discussie over volume een hele grote rol omdat met name bij die hoogwaardige technologie het hebben van voldoende (handen hoofd)vaardigheid om die apparatuur te gebruiken, essentieel is. Dus spreiding en concentraties van functies spelen in deze context een belangrijke rol. Ook zorgverzekeraars die specifieke eisen stellen aan volume en kwaliteit spelen hierin mee. Bij andere onderdelen van de zorg, zoals ouderenzorg en thuiszorg, speelt een ander type technologie een belangrijke rol, de zogenaamde huis-tuin-en-keuken technologie. Ook zeer hoogwaardig maar op een hele andere dimensie geschoeid, zowel technisch als qua toepassing. Voorbeelden zijn ambient assisted living, monitoringapparatuur, meetapparatuur etc. Patiënten die de mogelijkheid krijgen om zelf bloedwaardes te kunnen meten via een lab-on-chip, welke ook meteen doorgestuurd kunnen worden naar zorgaanbieders. Het gaat dus om monitoring in de breedste zin van het woord. Je kunt bijna een volledige blueprint van je momentane gezondheid maken op elke moment van de dag. Het Radboud universiteit heeft recent een ademanalyse apparaat ontwikkelt die uit uitgeademde lucht bepaalde patronen kan herkennen, analyseren en mappen op patronen die gekoppeld zijn aan een ziektebeeld. Dat vervangt in een zekere zin diagnostiek waar duur MRI, CT, bloedwaardeanalyse apparatuur etc voor nodig is. Dus in termen van diagnostiek, zelf meten, zelf monitoren waarbij de zorgaanbieder veel meer een expertrol aanneemt dan de diagnose/behandel rol. Dat is mijns inziens een geweldige verschuiving. Het kan ook gewoon gaan om apparatuur in huis. Ouderen of hulpbehoeftigen kunnen ondersteund door technologie bv langer in hun eigen huis wonen, wetend dat de leeftijd problemen kan opleveren wat betreft het bewegingsapparaat, mentale gezondheid etc. Denk maar aan toepassingen op het gebied van intelligente verwarmingssystemen, verlichtingssystemen, alarmerings- en communicatiesystemen. Dat gaat heel erg ver hoor, die huis-tuin-en–keuken apparatuur: laagdrempelig, kleinschalig, individueel, makkelijk te bedienen en door het gigantische volume spot goedkoop. Je zult zien dat in de toekomst dat dat steeds meer gebruikt gaat worden. Mensen die zelf de regie over hun leven (willen) voeren. Je kunt in die zin een relatie zien met het fenomeen Internetbankieren. Je kunt zelf veel meer zelf doen, zelf de regie nemen over de zaken die je als persoon belangrijk vindt. Binnen de thuiszorg worden bijvoorbeeld nu iPad gebruikt voor monitoring en controle van en communicatie met ouderen waardoor de noodzaak voor fysieke en vast getime-de thuisbezoeken niet meer direct noodzakelijk is. De grootste winst is dat ouderen hun leven inclusief hun ‘medische afhankelijkheid’ in eigen hand hebben en houden. Dat geeft een gigantisch gevoel van eigenwaarde. 1a. Gaat uws inziens de ontwikkeling en toepassing van huis-tuin-en-keuken technologie prominenter worden in de nabije toekomst? Page 96


Ja, ik denk het wel. Daarbij aantekenend dat de huidige technologie als de iPad en de lab-on-chip technologie op basis van nano-technologie de basis is. Het spannende is om zodanig producten en dienstverlening te ontwikkelen dat het echt op grote schaal wordt toegepast. Door de technologie en dienstverlening in de juiste context plaatsen wordt het gebruik geïnitieerd en gestimuleerd. Het gebruikersgemak moet daarbij niet uit het oog verloren worden. Ik denk dus dat het wel een hoge vlucht gaat nemen, misschien niet op technologisch wetenschappelijk niveau maar vooral op toepasbaarheid. Ik denk dat in de aankomende 5 tot 10 jaar in die toepassing de grootste uitdagingen zitten. 1b. Dit bevestigt de rol van de patiënt als koopkrachtige klant? Ja, want als de klant niet krijgt wat hij wil, dan gaat hij naar een ander die het wel levert. Het spannende in deze is dat als de leden van Actiz on de aankomende jaren de maatregelen van de staatsecretaris van Rijn goed hebben uitgevoerd, de kans groot is dat ze failliet zijn. Het gaat niet om Van Rijn of zijn beleid. Het gaat om iets heel anders namelijk: Heb jij een product en/of dienstcombinatie die consumenten nodig hebben en die zij willen kopen, dan ben je een winnaar. Dat is de gewone algemene werking van de markt. De politiek, als stimulerend of remmend orgaan, heeft geringe invloed op dit proces. De burger trekt zich weinig aan van de politiek in die zin. En die burger kan een oudere zijn, maar ook een diabetes of COPD patiënt. 1c. Zijn zorgaanbieders, met name artsen, niet enigszins conservatief als het om nieuwe technologie gaat? Hun eigen metingen zijn normaliter de enige juiste metingen? Dat punt speelt absoluut. Wat je op dat vlak ziet is dat steeds meer van die apparaten worden ontwikkelt in samenwerking met zorgaanbieders. Een tweede is dat deze apparaten steeds meer medisch gecertificeerd worden. Die twee zaken zouden moeten bijdragen om het conservatisme te verminderen. Voorkom dat er apparatuur wordt ontwikkelt die tegen het belang van de (huis)arts ingaan, want dat gaat het ook nooit iets worden. Ook in de zorg zijn er early adopters, late followers en laggards. Dr. Bas Bloem is zo’n early adapter die zelf mee ontwikkelt en die zijn eigen houding c.q. manier van werken aan te passen aan de nieuwe handelswijze van cliënten en gebruik van nieuwe technologieën. Dat leidt tot een andere discussie die niet defensief maar die juist anticiperend is. Het beeld van een conservatieve en behoudende medische wereld is een gegeven maar ik vind ten onrechte, zeker als je kijkt naar de adaptieve houding die de medische wereld heeft laten zien in de afgelopen 30 jaar. Ik pleit ervoor om dingen in het juiste perspectief te zien en op basis daarvan conclusies te trekken. In het algemeen hebben ouderen meer koopkracht gekregen. Daarnaast kan ik je zeggen dat zorg en ook ouderenzorg de aankomende jaren gewoon een kostenstijging van 3 tot 4% zal laten zien. Ik kan dat met enige zekerheid zo stellen want in de afgelopen 30 jaar is ondanks kabinetsingrijpen, de zorgkosten ook met een 3-4% gestegen. De beste voorspeller voor de zorgkosten per hoofd van de bevolking is niet het kabinetsbeleid maar het inkomen per hoofd. De inkomenselasticiteit voor zorg is hoog en die is voor ouderen nog hoger dan gemiddeld. Dus de koopkracht van de aankomende 10-20 jaar ligt bij de ouderen. Health-marketing zou zich dan ook op die groep moeten richten. 2. Moet je ontwikkeling van de huis-tuin-en-keuken technologie zien als een markt-gestuurde ontwikkeling? Ik heb altijd ‘het invoeren van marktwerking in de zorg’ onzin gevonden. De markt werkt altijd en overal. De vraag is: waar staat het marktplein en wat wordt er verhandeld? Vroeger verhandelde Page 97


men vergunningen en erkenningen, dat is tegenwoordig irrelevant. Een instelling krijgt van een verzekeraar niet meer automatisch alle kapitaallasten vergoed. Een instelling moet zijn kapitaallasten tegenwoordig zelf terugverdienen door het aantrekken van patiënten. De concurrentie tussen ziekenhuizen is er dus altijd geweest maar vroeger richtte die zich op verzekeraars om vergunningen en erkenningen en nu richt het zich op patiënten. Dus de markt heeft altijd bestaat. De markt verschuift wel in die zin dat de items veranderen waar men onderling op concurreert. Bv product/dienstcombinatie zorgen voor differentiatie tussen zorgaanbieders. Daarbij ziet je ook de trend ontstaan dat de cliënt veel meer centraal komt te staan en de medische specialismen zich veel meer op die cliënt gaat focussen. De maatschappelijke trend van individualisering ligt hier zeker aan ten grondslag. Je ziet technologie die deze trend enorm ondersteund en bevorderen. Individualisering en koopkrachtverhoging (ook het collectieve deel) gezamenlijk hebben de streven naar zelf-management enorm gestimuleerd. In het collectieve zorgbudget zitten ook veel meer individuele elementen die invloed hebben op de bekostiging van individuele zorgaanbieders. Al deze genoemde elementen versterken elkaar, ongeacht politiek beleid. 2a. In hoeverre speelt marketing een belangrijke rol? Niet altijd wordt namelijk het beste product het beste verkocht? Elke nieuwe ontwikkeling heeft zijn eigen voordelen als nadelen. Daarom is het goed dat er kwaliteitstransparantie is om die voordelen van de nadelen te scheiden. Ik ben een voorstander dat ziekenhuizen, verpleegtehuizen, thuiszorg zichzelf volledig transparant moeten maken over de kwaliteit van zorg die ze verlenen. Niet alleen vanuit medisch oogpunt maar ook vanuit de beleving van de cliënt. Daarmee borg je (voor een deel) de nadelen van deze ontwikkeling. 2b. In hoeverre kan de cliënt ook de juiste keuze en beslissing maken? Mijn antwoord is ja met die kanttekening dat het niet voor alles en niet voor iedereen geldt. Er zijn medische specifieke inhoudelijke zaken die ik als econoom niet kan beoordelen. Je houdt expertise nodig om de impact van bepaalde medische gegevens te vatten. Die expertrol zal altijd er zijn en blijven. In die zin hou je een zekere afhankelijkheid. Totdat men merkt of leest (via moderne communicatiemiddelen en social media) dat die expertise kwalitatief onder de maat is. Dan gaat men op zoek naar alternatieve expertisebronnen. In die zin creëert de markt weer checks-and-balances om dat soort negativiteiten te mitigeren. Dat gebeurd in meerdere marktsectoren. Niet alleen binnen de zorg. 3. Zijn er ook technologieën binnen de medische technologie die echt technologisch gedreven zijn? Wat is in deze zin een puur technisch gedrevenheid? Ik denk dat innovatieve technologie zoals lab-op-a-chip voor zowel patiënten als zorgaanbieders echt nodig is geweest. De optimalisatie en efficiency van het diagnostiekproces ligt hieraan ten grondslag. Aan de andere kant is het ook zo dat technische onderzoeker in het algemeen niet “klaar” zijn als hun vinding alleen in het laboratorium is gevalideerd en in een publicatie is beschreven. Die onderzoekers zoeken hun stimulans en uitdaging ook in het in de praktijk toepassen van hun vinding. Ik pleit er voor dat technologische innovatie wordt gestimuleerd door groepen actief bij elkaar te brengen, desnoods via een skivakantie. Met als centraal uitgangspunt: de gebruiker! Actiz heeft hiervoor een initiatief gelanceerd genaamd de “Doe-Tank” , die tot doel heeft om voor ouderen in een thuissituatie op individuele basis het meest optimale technologische support te bepalen om zelfmanagement voor een zo lang mogelijke periode te realiseren. Scheiden Wonen-Zorg is een ontwikkeling die ervoor Page 98


zorgt dat bewoners andere eisen gaan stellen aan hun woonomgeving. Zeker als de bewoners er zelf voor betalen dan gaan hun preferenties veel meer meespelen. Ik stel daarom dat de ouderenzorg niet het probleem is van de toekomst maar de oplossing van de toekomst. Koopkracht, heldere behoeften (eigen regie etc.) zorgen voor nieuwe producten en diensten en kunnen uit het exclusieve ouderenzorgdomein worden gehaald en krijgt een veel bredere maatschappelijke betekenis. Actiz probeert actief verschillende disciplines bij elkaar te brengen om aan de maatschappelijke betekenis vorm te geven. Innovatie ontstaat namelijk op het snijvlak van verschillende disciplines. Over grenzen heen kijken is noodzakelijk. Valorisatie zit vooral in die gebieden waar men niet met elkaar praat! 3b Is hetgene wat die communicatie, het over grenzen heen kijken, tegenhoudt niet juist de efficiëntie-drang binnen die individuele sectoren? Wie neemt de regie in handen die tot interactie en kennisoverdracht leidt? De efficiencydefinitie van het verleden is niet de efficiencydefinitie van de toekomst. In het verleden optimaliseerde men binnen klassieke manier van denken. En daar kun je best wel wat winnen qua (tijd/geld)besparingen. Wat we nu zien is dat de klant zelf de regie neemt en veel meer direct of indirect gaat betalen, gaat de efficiencydefinitie meer uit van wat de klant ervaart als efficiency. Als de klant zijn manier van efficiency wil ontwikkelen en voor die ontwikkeling wil betalen, dan is dat een paradigmatische wijziging. Hier speelt de wijziging van aanbod naar vraag. Dit alles speelt in een hele andere context plaats, dat is wel heel belangrijk om je dat te realiseren. Sommige initiatieven, zoals bv LEAN initiatieven, slagen niet omdat men vergeet dat men het in een nieuwe cq andere context moet plaatsen. De paradigmatische verandering komt tot uiting in de kracht en macht van de individuele cliënt. En die individuele cliënt laat zich niet leiden door de overheid. Wat de politiek wil staat soms haaks op wat de individuele cliënt wil. In de ogen van individuele cliënt is de zorgdelegatie naar lokale overheden geen decentralisatie maar een centralisatie die individuele vrijheid sterk beperkt. Derhalve worden ouderenbelangenorganisatie, zorg-corporaties en burger initiatieven steeds belangrijker, om tegenwicht te bieden aan politieke beleidsvorming. 3c. Is dan de driver dat ouderen dat zelf kunnen en willen of juist het falend overheidsbeleid? Het eerste, burgers die het zelf willen. Dat technologische ontwikkelingen ondersteunen en bekrachtigen deze trend in hoge mate. Maatregelen rond scheiden wonen-zorg van staatssecretaris Van Rijn die helpen in deze zin wel. Het kabinetsbeleid rond decentralisatie van zorg juist weer niet. 4. Wat ziet u als rol van kennisinstellingen rond de ontwikkeling van medische technologie? Ik vind dat een goede maar ook moeilijke vraag. Ik denk dat de universitaire wereld te weinig kennis neemt van de maatschappelijke trends. De kracht van deze trends is juist enorm sterk en hebben veel impact op de gehele samenleving. We moeten kijken hoe wij op wetenschappelijk gebied, zowel technologisch, economisch etc. daaraan kunnen bijdragen. Ik denk dat wij dat veel meer zouden moeten doen. Die trends zouden veel meer de universitaire onderzoekszwaartepunten kunnen/moeten beïnvloeden. Ik weet uit ervaring dat de discussie rond de verhouding tussen fundamenteel en toepassingsgericht onderzoek binnen de universitaire wereld moeilijk ligt. Zelfs de meest toepassingsgerichte wetenschapper, in the end en op het scherpst van de snede, kiest voor dat laatste artikel in dat topvakblad. Dat is op zich ook niet erg, want de maatschappij heeft en blijft behoefte hebben aan onderzoekers die fundamenteel onderzoek doen. En ik ben daar ook helemaal niet op tegen. Weet wel, dat lab-on-a-chip is gebaseerd op Page 99


fundamenteel nano-onderzoek van jaren geleden. Alleen ik vind dat universiteiten ook een verantwoordelijkheid hebben niet te stoppen bij een publicatie in dat vakblad. Een hele interessante discussie….

Page 100


Naam respondent: Prof. Dr. Wiro Niessen – Biomedical Imaging Datum/Tijd/Lokatie: Vr 4 juli 2014, 11:00 – 12:00, Erasmus Na 25-14 1. Welke huidige MedTech thema’s spelen er binnen het vakgebied van de biomedische beeldverwerking? In ons vakgebied speelt een aantal aandachtgebieden die relevant zijn voor de verdere marktontwikkeling van de medische technologie in het algemeen en beeldverwerking in het bijzonder. Ten eerste is dat de bepaling van de toegevoegde waarde van medical imaging voor de patient, in hoeverre leidt een betere diagnostiek, meer inzicht echt tot meer patiënt-benefit. Zeker een belangrijk thema tegen de achtergrond van de kostengroei binnen de gezondheidszorg. Een tweede is het realiseren van een trendverschuiving van behandeling naar preventie, de vroegdiagnostiek. We willen voorkomen dat mensen in een stadium komen waarbij behandelingswijs er geen mogelijkheden voor behandeling c.q. genezing meer zijn. Er speelt ook het thema van minder invasieve ingrepen: beelden worden ook gebruik voor beeldgestuurde interventies waardoor je heel veel ingrepen minder invasief kunt maken. En dus minder letsel aan de patiënt toebrengen. Dus een betere beeld geleidende therapie. Een vierde trend, hoewel langer termijn, is denk ik ook de integratie van beeldinformatie en andere type informatie zoals geninformatie etc, om uiteindelijk betere clinical-decision support te gaan krijgen. 2. Die integratie van informatiestromen staat dus in de kinderschoenen. Welke thema’s ziet u nog meer die aankomende 10 jaar gaan spelen? In research wordt op dit moment de aanzet gegeven voor die integratie van informatiebronnen. Ik denk dat daarnaast twee andere onderwerpen gaan opkomen: Ten eerste komen er biobanken. Je kunt waarnemen dat biobanken waar meerdere type informatie op een goede manier opgeslagen worden dat die beter beschikbaar worden gemaakt voor research, waardoor er een enorme impuls gegeven wordt aan onderzoek naar de vraagstelling: “Wat is de meerwaarde van beeldinformatie gecombineerd met andere informatie”. En mijn verwachting is dat dit gaat leiden tot inzichten die vertaald kunnen worden naar nieuwe ziektedetectie, betere diagnostiek, verbeterde predictie van ziekten en daarmee ook een verbetering in de keuze van het behandelplan. Dat zit allemaal wel nu in de researchfase. Dat duurt nog wel even voordat dat de markt gaat bereiken. Het opzetten van die biobanken is een hot item om die ook op gebied van IT infrastructuren te realiseren om op grote schaal de beschikbaarheid van biomedische data mogelijk te maken, waarbij ook imaging een hele belangrijke rol speelt. Imaging is ook een van de belangrijkste pilaren van medische informatie. Het gaat om die ene patiënt: de beelden zijn van die patiënt, de gen-informatie is van die patiënt, alle klinische informatie is ook van die patiënt. Er zijn steeds meer en betere IT systemen om die informatie van die patiënt samen te brengen waardoor op grotere schaal onderzoek doen mogelijk wordt en de bevindingen die gedaan worden significanter zijn. Wat ik ook zie is dat er meer targeted therapie met imaging zal komen. Het is al een hele lange belofte dat om veel specifieker en sensitiever bepaalde processen in beeld brengen door imaging marker te ontwikkelen die selectief participeren in een proces. Dus om op cellulair en moluculair niveau zaken in kaart brengen. Een mutatie die leidt tot kanker leidt ook tot een andere huishouding binnen de cel. Stel dat je zo’n neuro-generatief proces in kaart kan brengen, dat is heel waardevol. Atherosclerotische plaque ontwikkelt vaak bloedvaten die wellicht in beeld kunnen worden gebracht om de stabiliteit van zo’n plaque te bepalen. 3. Zijn er ontwikkelingen die vanuit de markt worden gestuurd? Page 101


Dit wordt voor mij een wat moeilijker terrein omdat ik misschien beïnvloed ben door het vergoedingenbestel. De markt is groot en divers. De markt wordt bediend door met name hele grote spelers, die hebben het grootste deel van de markt en de vraag blijft of al die recente ontwikkelingen door de markt worden gevraagd. Er zijn wel zaken waar de markt om vraagt bv de CT: Er kwam vanuit het werkveld een vraag rond de doses, omdat het vermoeden was dat de stralingsdoses niet meer te verwaarlozen was. Het bleek dat de technologie gaandeweg zich veel meer gericht had op betere beeldkwaliteit en daarvoor de doses steeds hoger moesten worden. En toen is het een absolute marktvraag geweest om systemen met een lagere stralingsdoses te realiseren. Wat ik voor de toekomst verwacht en ik denk dat het nu nog niet speelt is dat er meer wordt stilgestaan bij het absolute nut van een scan. Ik denk dat de huidige markt erg gedomineerd wordt een technology push: Nieuwe scanner met nieuwe features en mooiere plaatjes. Maar nu zie je meer en meer de vraag van artsen: “wat heb ik eraan en moet ik wel zo’n nieuw en duur apparaat kopen?” M.a.w. de vraag wordt prominenter wat de klinisch toegevoegde waarde is van high tech latest-and-greatest scan en kan men niet ook voldoen met een laagwaardige scan. Ik heb nog niet het gevoel dat dit echt al realiteit is maar dat absoluut de trend is en staat te gebeuren. Fabrikanten zullen beter moeten onderbouwen wat de toegevoegde waarde is van hun product. En dat betekent dat ze meer zullen moeten evalueren en valideren van hun producten wat trouwens heel normaal is in de farmaceutische sector. De pharma is zeer sterk gereguleerd met fase1, fase 2 en fase 3 processtappen. Terwijl je binnen de MedTech alleen maar safety moet aantonen van je medical device. Je moet weliswaar een bepaalde claim leggen, maar vreemd genoeg is deze nooit medisch. Ik denk dat dat in de toekomst wel gaat veranderen. Het is wel iets dat veel tijd, geld en inspanning kost om die toegevoegde waarde aan te tonen. Succesvolle introducties van nieuwe devices zal alleen gaan plaatsvinden als het de arts overduidelijk helpt en ondersteund bij het stellen van zijn diagnoses. 3a. Als je waarneemt dat de bekostigingsstructuur veel meer op output gebaseerd wordt, is het dan te verwachtten dat zorgverleners zich steeds meer gaan profileren door het aanbieden van state-of-the-art apparatuur? Dat gebeurd op dit moment voornamelijk in de Verenigde Staten van Amerika. Je merkt in Nederland ook wel dat zij zich bewuster worden van feit dat zij die patiëntenstromen wel beter moeten gaan regelen en dat er meer business-wise gedacht gaat worden. Het is in Nederland moeilijk te voorspellen, zeker gezien het politieke klimaat, hoe snel een eventuele wijziging die kant op gaat plaatsvinden. Ik denk dat het een reëel scenario is dat je meer competitie krijgt op wat er aangeboden wordt. En dat kan een competitie zijn om de patiënt naar een ziekenhuis te krijgen of dat een zorgverzekeraar zich lieert met een bepaalde instelling, dat is allemaal denkbaar maar hangt mijns inziens erg af van politieke beslissingen. In Amerika zie je nu al dat mensen al preventief een low-dosis scan van bv het hart als screening ondergaan omdat dat als dienst aangeboden wordt. Het is niet ondenkbaar dat dit ook in Nederland gaat gebeuren. De vraag is in hoeverre wij Amerika daarin gaan volgen. Maar ik zie wel dat de patiënt in dit proces een belangrijke en sturende rol gaat hebben. Als bepaalde zorgaanbieders ingaat spelen op zekerheid en veiligheid van de grote massa, dan zou dat best eens een eigen dynamiek kunnen krijgen. De huidige patiënt en zijn generatie wordt mondiger, dus er komt steeds meer informatie beschikbaar hoe e.e.a. in zijn werk gaat. Mensen kunnen dan ook gaan shoppen voor de beste deal, dat zijn ze gewend. Dat is op dit moment nog moeilijk als je niet de connecties of informatiebronnen hebt. Je kunt nu nog geen ziekenhuizen met elkaar vergelijken. Verzekeraars Page 102


doen dit natuurlijk al op grote schaal. Die kijken bv al naar de hoeveel uitgevoerde operaties van een bepaald type. Die gebruiken die gegevens om bepaalde ziekenhuizen bepaalde type operaties te ontnemen. 4. Welke ontwikkelingen zijn volgens u echt technologie-gestuurd? Ik denk dan toch aan nieuwe detectieprincipes. Als je praat over imaging dan komen die vaak vanuit de basale fysica. Bv de digitale detectietechniek in Xray komt echt vanuit de basic sciences. Daarnaast heb je ook de beeldreconstructie: de wiskunde die deze ontwikkeling ondersteund (hoe bepaal ik vanuit een groot aantal metingen de bron van een signaal) ontwikkelt nieuwe algoritmes. Dat is absoluut technologie gedreven. De meeste van deze zaken zijn toepassingen van fundamentele wetenschap. De basis wordt niet gelegd bij de medische technologie maar bij het fundamentele onderzoek. Wiskunde waar ik bij beeldreconstructie op doel is dan ook de toegepaste wiskunde. De wiskundige basisprincipes zijn dan meestal ook al beschikbaar. De mogelijk om het menselijk genome te sequencen en dat op een goedkope wijze te doen is ook voornamelijk technologisch gedreven. Op onze afdeling combineren we vaak al genetische informatie met imaging data. Dit is een project geweest vanuit de fundamentele wetenschap die het in kaart brengen van het genome beoogde. Het is niet alleen nieuwsgierigheid maar ook al de rendementsgedachte richting de toekomst. Heel veel van onze ziektes vinden hun basis in genetisch predispositie en onderzoek gaat ons zeker heel veel leads brengen richting de diagnostiek en behandeling. In Amerika zie je duidelijk dat dit genome sequencing project als publieke effort is gepresenteerd en dus niet een private effort. 4a. Welke technologische ontwikkelingen ziet u de aankomende 10 jaar gebeuren? Ik denk dat we zullen proberen om de patiënt stratificatie beter te doen. Dus voor allerlei ziektes willen we per individuele patiënt de medische route optimaliseren. De technologie gaat ingezet worden kennis verzamelen over de status van de patiënt, zijn/haar verwachtingen, hoe groot is de kans dat de therapie aanslaat. We gaan het traject van de patiënt door het ziekenhuis heen optimaliseren op basis van technologieën. Met als achterliggend doel om de kwaliteit van de behandeling te optimaliseren. Het tweede is dat er enigszins een beweging komt richting de vroegdiagnostiek en vroeg-detectie. Hier ligt wel een ethische vraagstuk of screening wel gewenst is. Screening gaat gepaard met positieve en negatieve effecten. Ik denk dat de vroegdiagnostiek verbeterd en dat je daarmee iets beter preventieve strategieën kunt definiëren richting vroege interventies. Ik voorzie ook een toenemend aantal minimal-invasieve interventies, dus minder schade aan de patiënt en kortere lig-uren van diezelfde patiënt. Ik zie in het algemeen een grotere rol voor de technologie weggelegd. Het percentage van het budget dat opgaat aan technologie en aan loonkosten van mensen met een technologische opleiding toe gaat nemen. Dat een arts zich veel meer gaat toespitsen op zijn kerntaken en dat hij ondersteund wordt door klinisch technologen. De TU Delft en de TU Twente spelen daar nu ook al op in. Binnen ziekenhuizen wil me de interpretatie van beelden grotendeels objectiveren en automatiseren hoewel vooralsnog de menselijke intelligentie onmisbaar is om alle informatiebronnen aan elkaar te koppelen en te interpreteren. Vooral het complexe keuze en beslissingstraject blijft een moeilijke domein om te automatiseren. Dat zal nog jarenlang een menselijke component vereisen. Daarnaast, een volledig ontmenselijkt vorm van diagnostiek en behandeling zal natuurlijk heel raar aanvoelen. Patiënten willen graag menselijk contact en duiding van de diagnostiek.

Page 103


5. Hoe kunnen kennisinstellingen maximaal ontwikkelingen? Wat zou haar houding moeten zijn?

bijdrage

aan

medisch-technologische

Dat is een interessante vraag, omdat hij niet wordt gesteld vanuit een financieel rendementseis maar vanuit een toepassingsgerichtheid. Ik ben voor een sterk autonome universiteit waarbij ik vind dat op dit moment er te veel door andere partijen wordt opgelegd. Bv structuren waarin je gedongen in bepaalde samenwerkingsverbanden komt te zitten. Ik denk dat het een misvatting is dat universiteit het vinden van de juiste partners en kennisvalorisatie niet goed kunnen. Ik denk dat vanuit de overheid er voor gezorgd moet worden dat er goede publieke instellingen met een goed werk/onderzoeksklimaat ontstaan en in stand worden gehouden, waarbinnen zowel fundamenteel als toegepast onderzoek gedaan wordt. Op projectniveau beïnvloeden of zelf interveniëren is mijns inziens onzinnig. Een universiteit zou dan ook onafhankelijk zijn koers moeten bepalen en zoeken naar krachtige samenwerkingsverbanden met industriële partijen vanuit een taakstelling van onderzoek. Een universiteit hoeft in mijn beeld niet zelf te ondernemen maar wel in samenwerkingsverbanden een omgeving creëert die transfer van kennis en technologie naar de markt mogelijk maakt. De grootste kennisvalorisatie blijft de student/promovendus. Maar ook infrastructuur kan een grote vorm van valorisatie zijn doordat bedrijven daardoor beschikking krijgen over nieuwe technologie die ze nog niet in huis hebben. Ik denk wel dat het goed is dat universiteiten binnen hun alumni ondernemerschap stimuleren en ook daadwerkelijk ondersteunen. Een universiteit zou daarentegen wel terughoudend moeten zijn in hun rol van aandeelhouder. Daar bedoel ik mee dat een universiteit de ondernemer laat ondernemen, niet direct de handen afhaalt van de onderneming en continue het valorisatie-aspect voor ogen houdt. Ik heb nu het idee dat er veel te veel tijd en aandacht gaat zitten in bindende afspraken en procedures. Het betrokken-zijn en kunnen inleven bij wat een klein bedrijfje behoeft en hoe je dat maximaal kan faciliteren zou mijns inziens wat meer de boventoon mogen voeren. Ik heb het gevoel dat de kennis over hoe een universiteit zo’n incubator zou moeten ondersteunen te minimaal aanwezig is binnen een universiteit. 5a. Hoe zou een kennisinstelling dan moeten omgaat met de spanning tussen goed-incubatorschap en de “vereiste” return on invested capital? Mijn indruk is dat het binnen de TU Delft en Yes!Delft op dat gebied het wel aardig goed gaat. De medische centra kopen hierop volgens mij achter. Dat kan komen omdat de kennis die daar wordt gegeneerd ook verschillende klinische trails vereist. Hoe dan ook, ik vind dat universiteiten en universitaire centra goed moeten nadenken over hun rol richting incubators. De belangrijkste drijfveer moet daarin zijn het optimaliseren van kennis-output richting de maatschappij en niet het na te streven financiële rendement! 6. Zijn er in uw netwerk mensen uit het bedrijfsleven die visionair zijn en interessant kunnen zijn voor een verdere verdieping van dit onderzoek? Rudolph Scholte CEO van Quantib ([email protected]) zou zeker een goede bijdrage kunnen leveren.

Page 104


Naam respondent: Prof. Dr. Frank Willem Jansen – Minimaal Invasieve Chirurgie LUMC Datum/Tijd/Locatie: Vr 18 juli 2014, 11:15 – 12:00, LUMC K6-28 1. Welke huidige MedTech thema’s spelen er binnen het vakgebied van de Minimaal Invasieve Chirurgie? Ik vind dat moeilijk om zomaar te beantwoorden. Het doet mij denken aan de vraag van ingenieurs wat ik nou eigenlijk zou willen binnen mijn vakgebied. Dat vind ik ook zo’n moeilijke vraag om te beantwoorden. Want als ik aangeef welk probleem ik binnen de chirurgie opgelost zou willen zien dan kan er door ingenieurs iets gemaakt dat vaak technologisch hoogstaand is maar ik in de praktijk niet altijd bruikbaar. Ik bemerk dan bijvoorbeeld dat de geboden oplossing een volledige andere werkwijze introduceert of dermate complex is dat ik, als ik het afzet tegen “oudere” technologieën, nog wel eens geneigd om de mij al bekende technologie te gebruiken, die net zo goed is. Een voorbeeld van een technologie die door een technology-push mechanisme binnen de chirurgie is beland is de laser. Vanuit fundamenteel onderzoek ontdekt en daarna binnen verschillende medische disciplines toegepast. Ook binnen de chirurgie. Maar nu, na een aantal jaren, blijkt dat laserbehandelingen eigenlijk het beste resultaat geeft binnen de dermatologie en ooggeneeskunde. De medische technologie kent mijn inziens een sterke technologische gedrevenheid die commercieel zeer sterk wordt uitgevent. Vele artsen worden geregeld benadert door MedTech bedrijven om (weer) nieuwe apparatuur te kopen omdat deze weer een beter resultaat levert dan de oude door hen al geleverde apparatuur. Artsen worden ook op congressen overladen met informatie over nieuwe innovatieve technologieën. Artsen “jutten” elkaar dan ook nog eens aardig op door hun eigen behaalde resultaat te koppelen aan het gebruik van the-latest-andgreatest apparatuur. Zo beland je aardig in een vicieuze cirkel waar de MedTech bedrijven graag hun “commercieel gedreven” steentje aan bijdragen. Een ander mooi voorbeeld is de operatierobot. Een gigantische investering en ieder zichzelf respecterend ziekenhuis wil er een hebben of heeft er al een gekocht. Er werden verwachtingen gekweekt op het gebied van onder andere verkorting van een operatieduur en minder bloedverlies. Maar als je echt kijkt naar de klinische relevantie van de behaalde verbeteringen van deze twee parameters dan staan die niet verhouding tot de gemiddelde operatieduur en het te verwachtte bloedverlies tijdens operaties. De ietwat verkorte operatieduur leidt niet tot extra operaties en het bloedverlies is niet echt afgenomen als je kijkt naar de hoeveelheid bloedverlies wat “normaal” is. Het is gewoon niet klinisch relevant! Ik heb over de vermeende betere resultaten een artikel geschreven waarin ik vanuit het oogpunt van de klinische relevantie deze medische innovatie bezie en concludeer dat het niet significante verbeteringen zijn. Dat heeft toch wel de nodige reacties opgeroepen, zeker van de pers die deze ontwikkelingen sterk in de gaten houdt. De meerwaarde van nieuwe technologie zit ‘em echt in de klinische relevantie van de geboden oplossing. Dat moet de maatstaaf zijn en niet de zucht naar het nieuwe en het laatste. Ik wil wel benadrukken dat ik natuurlijk niet tegen zo’n ontwikkeling op het gebied van roboticaondersteuning binnen het ziekenhuis/de operatiekamer ben, maar ik vind de maatstaaf waarop in het algemeen tot aanschaf wordt overgegaan niet de juiste. Natuurlijk zie ik de waarde van robotondersteuning binnen de chirurgie op de langere termijn zeker, en we moeten ook met die ontwikkeling meedoen om kennis en ervaring hiermee op te doen. Maar lukraak verkondigen dat deze nieuwe techniek gewoon beter is gaat mij te ver.

Page 105


2. Welke markt-gestuurde ontwikkelingen ziet u in de medische technologie? De toepassing van de technologie moet altijd ten gunste zijn van de patiënt. En die patiënt wordt steeds mondiger en beter geïnformeerd. Ze komen al met wensen om op een bepaalde specifieke manier geopereerd te worden. De arts wordt niet meer gezien als de enige autoriteit. De arts wordt geacht om met patiënten in gesprek te gaan om er achter te komen waarom en op basis waarvan zij voor een bepaalde ingreep kiezen. De trend gaat ook veel meer richting het shared decision making, het via dialoog kiezen voor een specifiek op de patiënt gerichte aanpak. Binnen mijn vakgebied van de gynaecologie en de minimaal invasieve chirurgie zie ik trend om via steeds kleinere openingen (10 mm -> 5 mm -> 3 mm) te opereren. Er is zelfs een ontwikkeling gaande om maar via één opening te opereren maar mijn gevoel zegt dat die ontwikkeling het vooralsnog niet gaat worden. Opereren via kleine openingen kwam in eerste instantie uit een andere medische discipline en was alleen maar bedoeld om diagnostiek te plegen. Met de wens van patiënten om geen in het zicht springende grote buiklitteken te hebben is mede een drijfveer geweest binnen de minimaal invasieve chirurgie. Je zou verwachten dat de zorgverzekeraars inspringen op deze trend van minimaal invasieve chirurgie maar dat is vooralsnog niet het geval aangezien zorgverzekeraars op dat gebied een conservatief beleid voeren en de bekostiging richting de zorgverlener veelal fixed price is. Daarentegen zie je dat binnen de sociale verzekeringswereld de ontwikkeling van minimaal invasieve chirurgie wel omarmd wordt doordat de uitkeringsverplichting bij dit type chirurgie minder is omdat mensen weer sneller aan het arbeidsproces c.q. de maatschappij kunnen deelnemen (maatschappelijke winst). De sociale verzekeringsmaatschappijen en zorgverzekeringmaatschappijen c.q. ziekenhuizen trekken in deze nog niet gezamenlijk op. Een (markt)vraag die ik zie ontstaan is gerelateerd aan de vraag van artsen of opereren via de verschillende lichaamsopeningen zoals de mond, anus, vagina etc. mogelijk is. Dan kunnen uitwendige littekenvorming worden voorkomen. Maar ook aan deze wijze van opereren zitten zoals gewoonlijk voor- en nadelen. Ergens moet je een opening maken. Ikzelf heb recentelijk de (markt)vraag neergelegd of het mogelijk is om binnen minimaal invasieve chirurgie, weefsel wat groter is dan de operatieopening te verwijderen uit het lichaam zonder dat de structuur en afmetingen van het te onttrekken weefsel veranderd. Microscopisch onderzoek door bv een patholoog-anatoom stelt eisen aan de staat waarin het weefsel wordt aangeleverd. Ik heb nog geen echte oplossing voor dit probleem voorbij zien komen. 3. Welke technologie-gestuurde ontwikkelingen ziet u in de medische technologie? Afgezien mijn eerdere opmerkingen over de sterke technologische drive binnen de medische wereld, zie ik afgezien van de roboticaondersteuning die sterk technologie-gedreven is, binnen mijn vakgebied voorlopig nog geen grote technologie-gestuurde ontwikkelingen. In het kader van technologie-gedrevenheid ben ik een groot voorstander van iteratieve innovatie. Vanuit een al werkende technologie telkens een kleine verbetering doorvoeren heeft een grote en positieve invloed op de acceptatie van nieuwe functionaliteit door de arts. Zo’n kleine innovatie zou bv een verbetering in het operatietraject kunnen zijn. Er zijn binnen operaties wel fasen waarvan je weet dat die normaliter veel tijd in beslag kunnen nemen. Een technologische oplossing om die tijd te bekorten en veiliger maken, en dus het operatietraject (alleen) op dat onderdeel structureel aanpakken, dat is de (proces) innovatie die ik voorsta. Daarnaast wil ik ook wel de ontwikkeling van de klinisch technologie onder aandacht brengen. De medische technologie wordt dermate complex dat je je als arts eigenlijk moet laten bijstaan door een klinisch technoloog. De arts houdt de volledige verantwoordelijkheid en regie, en moet die te Page 106


allen tijde houden maar een intermediair met kennis van zaken van zowel de medische als de technologische wereld zou zeker een waardevolle aanvulling zijn binnen de medische wereld. 4. Zijn er personen binnen uw netwerk die u aanbeveelt om deel te nemen aan dit onderzoek? Dr. Vahrmeijer en dr. Bonsing zijn zeer betrokken bij de toepassing van de medische technologie binnen hun vakgebied en hebben daar een interessante mening over.

Page 107


Naam respondent: Dr. Marcel Wubbolts – CTO DSM Datum/Tijd/Locatie: Wo 20 augustus 2014, 15:00 – 16:30, Urmond 1. Welke thema’s spelen er volgens u binnen de Medische Technologie? DSM haar rol binnen de medische technologie is voornamelijk materialen-leverancier, maar recent zijn we ook wat meer opgeschoven richting medical devices door de aankoop van Kensey-Nash in 2012. Ook in devices hebben we dus nu een positie. We maken bijvoorbeeld centrifuges om stamcellen te concentreren, hechtmaterialen, ondersteunende biocompatibele materialen, schroefjes etc. We zien vanuit een materialenperspectief een aantal materialen die veel gebruikt worden; er zijn nog niet zo heel veel nieuwe biomedische materialen beschikbaar. Dat heeft onder andere met FDA approvals te maken, aangezien het goedkeuringstraject erg lang duurt. We zien wel, zowel in academisch onderzoek als bij bedrijven, dat er nieuwe materialen aan zitten te komen. Een trend is dat patiënten meer persoonlijk op basis van genetische achtergrond en/of leefpatroon kunnen worden behandeld. Je zou materialen kunnen maken die specifiek zijn voor een bepaalde bevolkingsgroep, customization. Dat kan consequenties hebben voor de manier van manufacturing. Daarbij is bijvoorbeeld de relatie met 3D printing of additive manufacturing heel erg interessant. Met een materiaal dat compatible is met een patiënt zijn/haar bio-type kan er dan ter plekke bv een kniegewricht worden gemaakt. Dus een hele andere manier van protheses maken. DSM is in mindere mate geïnteresseerd in het in de markt zetten van of clinical trails opstarten met nieuwe materialen, we proberen eerst de markt te ontwikkelen met zoveel als mogelijk al bestaande materialen. Waarbij we wel goed in de gaten houden welke kant de markt opgaat en daarvanuit hoe de toekomstige business zou kunnen gaan ontwikkelen. Customization dus ook in de zin van welke materialen passen het beste bij een patiënt. Op dit moment onderzoeken we bijvoorbeeld de materialen die kunnen dienen als vervanging van kraakbeen. We hebben daarvoor een bepaalde groep: de Biomedical Materials Group; een business unit die tegenwoordig een aanzienlijk deel van onze omzet vertegenwoordigd. De acquisitie van The Polymer Technology Group (PTG) en Kensey Nash hebben daar ook aan bijgedragen. DSM weet veel van materialen, biotechnologie en levende cel-systemen etc. waardoor we voor vele partijen als bv Philips en Medtronic interessante partners kunnen zijn. DSM is weliswaar niet in eerste instantie een medisch bedrijf maar de afgelopen jaren, mede met de hulp van key opinion leaders hebben we een sterke positie in de medisch (technologische) markt weten te verwerven. We bestrijken in de gezondheidsmarkt vele segmenten rond prevention en cure. De laatste exploratieve ontwikkelingen bevinden zich daarbij in het zelf kunnen repareren van het lichaam, regenerative medicine. Regenerative medicine vereist het nodige van het materiaal omdat je het zo moet maken dat stabiel genoeg is om cellen te laten differentiëren, maar daarna moet het gecontroleerd verdwijnen om de verdere cel-ontwikkeling niet nadelig te beïnvloeden. 1a. Zijn dit ook de thema’s die de aankomende 5 tot 10 jaar een prominente rol spelen of zijn er ook nog andere? Ja, in het algemeen kan worden gezegd dat deze thema’s een lange doorlooptijd kennen. Materiaalonderzoeken t.b.v. customization voor alle bevolkingsgroepen kunnen wel zo’n 10 tot 15 jaar in beslag nemen. Regulatory approvals daaromtrent nemen sowieso een groot deel van de tijd in beslag. Maar 10 tot 15 jaar moet voor deze ontwikkeling haalbaar zijn. Bij regenerative medicine is echt een ‘volgende generatie’. Dat is nog weer complexer. Maar als je dit kunt masteren en je weet goed hoe de lichaamseigen omgeving celgroei beïnvloeden, dan is wel de verwachting dat dit grote kostenbesparingen tot gevolg heeft. Tegen de achtergrond van Page 108


steeds verder stijgende kosten is dit mede een stimulans voor DSM om aan deze ontwikkeling deel te nemen. Voor DSM is sustainability de core-value: een betere wereld op langere termijn in relatie tot een goede omzet en winst: dus People, Planet en Profit. Voor de portfolio van verschillende producten heeft DSM een sustainability meetlat bestaande uit ECO+ en People+. Dat zijn twee karakteristieken die onderdeel zijn van een business case en bepalen wat DSM uiteindelijk onderneemt. 3. Welke markt-gestuurde ontwikkelingen ziet u in de medische technologie? 4. Vanuit onze huidige activiteiten zijn dat: Silicon-hydro-gels voor contactlenzen en implantaten worden veel gevraagd. Ook worden deze gels gebruikt binnen de drug delivery. Polyuretanen voor protheses. Dyneema purity is een hechtdraad voor medische operaties. Een heel sterk en dun materiaal. Nieuwe type coatings (lubricious coatings) voor bv de geleiding van een stent bij een plaatsing via de lies. Deze ontwikkelingen zijn door de markt geïnitieerd. Wat je wel ziet is dat we nu niet meer alleen het materiaal leveren maar de volledige oplossing c.q. direct toepasbare producten, of bij de ontwikkeling van die producten betrokken zijn. 2a. Houdt DSM zich ook bezig met recycling van gebruikte materialen? Daar zou mijns inziens meer naar kunnen worden gekeken. Alternatieven voor huidige verpakkingsmaterialen, bestaande uit verschillende laagjes waardoor het niet recyclebaar is, daar is nog wel wat in te doen. Dat wordt mijns inziens onvoldoende door de markt gevraagd. Vanuit DSM’s sustainability agenda zou dat best een goed punt zijn. Bijvoorbeeld een Industrial Design groep van de TUD zou hier best eens naar kunnen kijken. Weet je, de materiaalkeuzen wordt meestal gemaakt door designers en architecten, niet zozeer door de uiteindelijke gebruiker, zoals in het geval van een medisch materiaal de chirurg. Dus als een specificatie rond recycling wordt opgenomen als randvoorwaarde dan kan dit leiden tot andere keuzes in de te gebruiken materialen. 2b. Ziet u nog andere marktgestuurde ontwikkelingen? Deze ontwikkeling wordt mede gestuurd en vormgegeven door de recente acquisities van PTG en Kensey Nash, die dicht bij de markt gepositioneerd zijn. 3. Welke ontwikkelingen ziet u die echt technologie gestuurd zijn? Binnen DSM is dat onder andere drug delivery. DSM weet hoe bepaalde materialen zich gedragen binnen het menselijk lichaam. Deze kennis passen we bv toe bij het beheersing van afbraakprocessen door het lichaam waardoor doseringen “lineair” worden. Het begrijpen van de opbouw van materiaal en ook het weten wat bv enzymen in het menselijk lichaam met dat materiaal kunnen doen, was voor DSM met name technology push. En deze basiskennis heeft weer geleid tot de ontwikkeling van nieuwe materialen voor drug delivery. Wat je in dit licht ook zult gaan zien is dat een hele generatie medicijnen die nu niet worden toegepast doordat ze te slecht oplossen of juist veel te potent zijn als gevolg van een innovatief drug delivery materiaal toch zouden kunnen worden toegepast. De toedieningsplaats en afbraak kan beter worden beheerst en de belasting voor de rest van het lichaam wordt door zo’n type doseringssysteem in belangrijke mate verminderd. Page 109


3D Printing is voor DSM ook een aandachtsgebied. Er zal waarschijnlijk meer additive manufacturing binnen de gezondheidszorg wordt toegepast als gevolg van de customization trend. Regenerative Medicine daarnaast als nieuwe ontwikkeling. 3a. Binnen de tegenwoordige ontwikkelingen neemt de ICT vaak een groter aandeel. Er wordt meestal ook veel data tijdens de ontwikkeling gegenereerd of is nodig voor verantwoording van ontwikkelingen. Hoe gaat DSM daar mee om? DSM zit eigenlijk niet in de dataverwerking. Normaliter doen wij onze studies altijd met gespecialiseerde 3e partijen. Wij voeren dus zelf geen clinical trails uit. Al die gespecialiseerde bedrijven hebben hun specifieke softwarepakketten om data te kunnen processen. DSM wil liever niet direct betrokken zijn bij deze datageneratie omdat we een onafhankelijke positie binnen die trails voorstaan (dubbel blind). 4. Welke rol zouden volgens u kennisinstellingen moeten spelen binnen de medisch technologische ontwikkeling? Heel veel innovatieve activiteiten die DSM nu doet zijn ontsproten uit DSM en versterkt door universitaire samenwerking of samenwerking met bedrijven of start-up companies. DSM doet in wezen innovatie niet alleen. Bij alles wat we doen kijken we eerst naar wat we zelf kunnen en wie ons kan versterken, dat kan een bedrijf zijn, een universiteit of zelf een grondstoffen leverancier. Dus meer vanuit een waardeketen gedachte: welke disciplines missen we nog om succesvol te zijn? 4a. Hoe gaat dat in zijn werk? Zijn er scouts die bedrijven en instellingen voor DSM in beeld brengen? DSM gaat naar de leidende conferenties. Onze corporate scientists (professor level) hebben hun netwerk. Principle Scientists zijn meer vergelijkbaar met aankomende hoogleraren die veel op conferenties spreken en daardoor hun netwerk vormen. Dat zijn in eerste instantie onze ogen en oren voor de buitenwereld. Daarnaast heeft DSM een Scientific Advisory Board. Dat zijn leidende professoren die ons adviseren en onze aandacht vestigen op bepaalde trends. Je kunt wel stellen dat we het Nederlandse landschap redelijk goed kennen maar bv China en India zijn uitdagingen. Daar moet nog wel het nodige gescout worden. De recente acquisities van Amerikaanse bedrijven zijn niet alleen geënt op het verkrijgen van technologie en mensen (recruitment) maar ook om de bestaande netwerken van die bedrijven te benutten. 4b. Vormt recruitment binnen Nederland een probleem? DSM heeft moeite om goede bio-process engineers en materialenspecialisten te vinden. In Nederland zijn deze studies minder in zwang. Voor biotechnologie en medische technologie is er daarentegen wel weer voldoende aanbod binnen Nederland. Ons Innovatie- en Sustainabilityprofiel trekt ook wel veel mensen aan. Maar het blijft een war-on-talent.

Page 110


4c. Welke zaken zouden er binnen kennisinstellingen moeten veranderen om nog betere aan te kunnen sluiten bij innovatieve (MedTech) ontwikkelingen binnen DSM? De onderwijs- en onderzoeksagenda (kennisinfrastructuur) kan veel beter afgestemd worden op de vraag van de industrie. We zijn, met CTO’s van een aantal andere bedrijven, daarover “in gesprek” met de staatssecretaris van onderwijs. DSM heeft daarbij het standpunt c.q. de filosofie dat je als economie alleen succesvol kan zijn als zowel de fundamentele als de toegepaste kennis voldoende aandacht krijgt. Die combinatie van de kennisagenda (ministerie van onderwijs) en innovatieagenda (ministerie van economische zaken) biedt veel potentieel voor Nederland. De waarde van kennis kan tegenwoordig ook beter worden gekwantificeerd (CPB is dit eindelijk gaan meenemen in hun calculaties) en dus meegenomen worden in de bepaling van economische groei. Daarbij zou ik veel liever zien dat innovatie vanuit de overheid meer gestimuleerd wordt vanuit thema’s en niet zoals nu vanuit sectoren. Door het stimuleren van individuele sectoren gaat men voorbij aan de relaties die de verschillende bedrijven in die sectoren hebben met elkaar en bepaalde maatschappelijk relevante thema’s. Het Rathenau-rapport wat hierop de vinger legt ondersteun ik dan ook. 4d. Wat zou de TU Delft kunnen doen? Voor DSM is de TUD binnen de bio-based een belangrijke gesprekspartner. Met Jack Pronk en Luuk van der Wielen hebben we goede relaties. Op het gebied van bio-medisch dan kijken we meer naar Utrecht, Groningen en Maastricht. Als de TU Delft daarin een meer prominente rol wil spelen dan zouden ze meer lawaai moeten maken. Het is nu niet echt zichtbaar voor ons. Delft kan, vooral aan de technologische kant, zeker iets toevoegen aan de ontwikkeling. Ik zie daar niet genoeg van. Het verbaast me zelfs een beetje dat ik mij niet direct samenwerkingsverbanden voor de geest kan halen waar de TU Delft in het kader van biomedisch een rol speelt. Zeker omdat onze links met de TU Delft traditioneel heel sterk zijn. Met name op het gebied van Biotech. Binnen de ontwikkelingen van het Technopolis gebied binnen de TU Delft zijn we voor de Biotechnologie helemaal aangehaakt maar voor de Medische Technologie veel minder. Het kan zijn doordat de focus van de TU Delft voor de MedTech meer gericht is op samenwerking met Philips en Medtronics. Ik denk dat voor de TU Delft en DSM hier toch een opportunity ligt. 4e. Heeft u een advies over andere kandidaten die een bijdrage kunnen leveren aan dit onderzoek? Anoek Vermeer ([email protected]) werkt binnen een van de BioMedical business units. Zij stuurt de DSM BioMedical business aan. Anoek zou ook een belangrijke rol kunnen spelen in de besprekingen over Technopolis.

Page 111


Naam respondent: Rudolf Scholte – CEO Quantib BV Datum/Tijd/Locatie: Vr 21 augustus 2014, 15:00 – 16:30, West-Blaak 106 ROTTERDAM 1. Welke thema’s spelen er volgens u binnen de Medische Technologie? Laat ik eerst stellen dat het moeilijk is om het succes van een product of een technologie te voorspellen. Wie heeft bv de markt van de iPad voorspelt? In eerste instantie werd de iPad weggehoond doordat men de unieke toegevoegde waarde niet zag in relatie tot de al bestaande producten. Dat is voor mij een sprekend voorbeeld dat we de markt nooit helemaal goed kunnen begrijpen. Wat willen mensen? Dat is heel moeilijk om vast te stellen. Ik realiseer me dat alles wat ik zeg gerelateerd is aan mijn eigen observaties en niet de waarheid hoeft te zijn. Als ik kijk naar de MedTech-markt dan valt de tendens op dat we nooit belangrijke dingen oplossen maar voornamelijk gradueel verbeteren. We proberen de zijeffecten van nadelige gevolgen van behandelingen en therapieën op te lossen. We richten ons op de imperfecties. Dat zie je ook binnen de farmacie. Ook daar richt men zich op de bijwerkingen van operaties en de bijwerkingen van een medische applicatie. En dat kun je eindeloos blijven doen. In het algemeen kun je zien dat er (belangrijke) verbeteringen zijn gerealiseerd maar als je kijkt naar de verbeteringen in het licht van overlevingskansen dan worden daar maar marginale verbeteringen in bereikt. Veel chirurgische instrumentatria, bv de octopustang van prof Dankelman, is ten gunste van de chirurg en de relatie met de verbetering in overlevingskans van de patiënt zit daar maar heel marginaal in verwerkt. Mijn visie is dat wij het oplossen van de ziektes te moeilijk vinden. Het kost te veel geld. Er wordt veel geld gestoken in de gezondheidszorg om overlevingskansen maar marginaal te verbeteren. De fundamentele doorbreken blijven uit. We zitten daar nog op te wachten. Mijns inziens gaan we deze fundamentele oplossingen ook niet op deze manier bereiken, daar zou je meer vrijheid voor moeten inbouwen, maar in wezen willen we dat niet horen. Nu is het proces van graduele verbeteringen ook nog niet ten einde. Er zijn nog voldoende verbeteringen in efficiëntie, gebruik e.d. noodzakelijk. Het is duidelijk dat graduele verbeteringen wel tot innovatie hebben geleid. Een voorbeeld is de ontwikkeling van de mobiele telefonie. De stap van een grote telefoon met logge batterij (de klomp) naar de huidige GSM mobieltjes is terdege een fantastische innovatie stap geweest. Een ander thema is hoe wij omgaan met ketens; ketens binnen ziekenhuizen en ketens tussen ziekenhuizen en ketens wereldwijd. Dus denken in ketens. Binnen de Medische technologie moet je je steeds bedenken dat de grote vooruitgang in de medische technologie niet wordt bereikt door een specifieke oplossing voor één perifeer ziekenhuis. Het moet geplaatst worden in de samenwerkingsgebieden bv tussen therapie en diagnostiek. Dus over afdelingen heen maar zeker ook tussen ziekenhuizen onderling. En daarmee wordt ook een ander thema gefaciliteerd die het mogelijk maakt dat externe expertise binnen zo’n keten wordt gebracht. Weliswaar zie je daarin wel de intrinsieke conservatieve houding van de medische staf maar ik verwacht dat de “powerof-the-crowd” hier wel een doorbraak in weet te forceren. Over 10 jaar shopt iedereen wereldwijd om medische ondersteuning te krijgen. De plastische chirurgie is daar een mooi voorbeeld van. Voor het grote publiek is deze trend allemaal niet zo zichtbaar en zitten we nog eigenlijk in de “klomp fase”. Voor de MedTech is het dus noodzakelijk dat alles wat ontwikkelt wordt een impact heeft op wereldwijd niveau en kan worden ingezet binnen de internationale samenwerkingsverbanden. Als je lokaal blijft denken is dat een grote valkuil. De opkomst en ondergang van de Eysink automobiel is een mooi voorbeeld wat deze boodschap ondersteund.

Page 112


1a. Zijn dit ook de thema’s die de aankomende 5 tot 10 jaar een prominente rol spelen of zijn er ook nog andere? De medische markt zal sterk beïnvloed worden door de vergrijzing in combinatie met de autonomie van de senioren. Er zal steeds meer vraag komen naar producten die gericht zijn op zelfstandigheid behouden. Dat is op zich een hele interessante markt omdat je bestaande technologie kunt gebruiken maar heel goed over de marketing moet nadenken. De techniek moet daarvoor maar een beetje aangepast worden. En daar komt dan het punt naar boven dat meer gericht is op de houding van de universiteiten wanneer het gaat om kennisvalorisatie. Universiteiten vergeten vaak dat zij ook “simpele” dingen moeten kunnen doen. Vaak stopt de ontwikkeling bij een wetenschappelijke publicatie en wordt verdere ontwikkeling overgelaten aan marktpartijen. Want meestal wordt er door de universiteit van kleine wijzigingen gezegd dat het niets is omdat er geen onderzoek voor hoeft te worden gedaan etc. En toch…. Je moet er hard voor werken om het uiteindelijk gedaan te krijgen. Ik noem dat “het ambachtelijke werk”. En dan kom ik eigenlijk tot de conclusie dat zeker binnen de medische technologie voor thuisgebruik het er allemaal qua technologie wel is maar dat het net niet “volledig” c.q. net niet goed bruikbaar is. Binnen het kader van kennisvalorisatie betitel ik deze houding van universiteiten meer als blindheid van wetenschappers. Vaak wordt de afweging gemaakt tussen te investeren tijd versus publiciteitsgeschiktheid. En vaak slaat de weegschaal door naar niet-publicabel. Ik vind dan ook dat op een of andere manier kennisvalorisatie een onderdeel moet zijn van de beoordelingscriteria van professoren. Een andere tendens is ook de personal medicine. Zeker in de oncologie ziet je die ontwikkeling heel duidelijk. Het leidt tot veel specialismen omdat optimalisatie binnen bv kanker zorgt dat artsen en medicatieontwikkeling zich steeds meer gaat richten op een soort kankervorm. Heden ten dage is het nu zo dat op basis van gen-informatie de toediening van medicijnen en cocktails worden geoptimaliseerd. Ik denk dat dit een belangrijke ontwikkeling is maar dat de tijd die het kost om dit echt goed uitgezocht te hebben wel meer dan 10 jaar gaat bestrijken. Dat is mijns inziens een markt die heel uitdagend is maar waar binnen je de grote kans loopt om niet succesvol te zijn. Een andere nieuwe tendens gaat zijn dat de huisarts in je huis zit. De communicatie met die huisarts gaat anders worden. De grens tussen analyse, diagnose en therapie gaat vervagen. Niet meer afzonderlijk maar het wordt veel meer op een geïntegreerde wijze. Daar komt ook een vorm van home-diagnoses om de hoek kijken. Een markt in ontwikkeling. En dan kan het voor een universiteit handig zijn om niet direct in de product ontwikkeling te gaan maar meer in de enabling-technologie. Wellicht zal de universiteit zeggen dat “het er allemaal al is” maar daar vergissen ze zich in. Het is er wel maar het net niet goed genoeg! Bv op welke wijze moet je bloedprikken in een thuisomgeving? Dat is geen high tech probleem maar wel een zeer praktisch probleem (besmetting e.d.) die de introductie van zo’n technologie maakt of breekt. Wellicht te patenteren maar wellicht niet geschikt om te publiceren. 2. Welke markt-gestuurde ontwikkelingen ziet u in de medische technologie? De markt vraagt dat de kosten binnen de gehele keten omlaag gaan. De randvoorwaarden daarvoor worden gesteld door de overheid middels wet en regelgeving. En of dat terecht is laat ik even in het midden maar deze marktvraag naar kostenbeheersing zorgt er wel voor dat er een druk ontstaat om de imperfecties c.q. inefficiënties binnen de zorg worden aangepakt. De Page 113


geoptimaliseerde ketenzorg zorgt bijvoorbeeld voor een kostenbesparing naast een betere klanttevredenheid. Disciplines als bv een centrale planning binnen een keten hebben al voor de nodige tijd- en kostenefficiëntie gezorgd. Ik denk daarnaast dat de zorgbehoefte niet eindeloos is. Ik denk ook dat heden ten dage de zorgbehoefte onbevredigd is. Dat is heel iets anders. Ik denk niet dat mensen 50% van hun inkomen gaan besteden aan hun gezondheidskosten, zelfs niet als ze heel ziek zijn niet. Men gaat de ziekte managen naast de behoeft om ook nog “een leven” te hebben. Beheersing van de ziekte wordt dan het keyword en niet de oplossing van de ziekte. Shared decision making op basis van diagnose, vooruitzichten, verwacht succes maar ook kosten wordt een beslissingsaspecten binnen de gezondheidszorg die veel prominenter gaat worden. Het rendement van zorginvestering wordt dan ook veel meer een factor binnen die discussies. De markttendens die ik zie is dat men aandringt om deze discussie over relevantie en rendement te voeren en mee te nemen in diagnose en therapiekeuzen. 3. Welke ontwikkelingen ziet u die echt technologie gestuurd zijn? Ik geloof sterk dat de nanotechnologie gaat leiden tot nieuwe inzichten en een grote impact binnen de medische technologie te weeg brengen. Ik zie het nog wel eens gebeuren dat door de nanotechnologie het aanbrengen van een stent niet meer nodig is omdat een injectie met nanomedicine ervoor zorgt dat op de juiste plek de plaque op een of andere manier wordt verwijderd en het medicijn daarna gewoon wordt afgescheiden. Geen pijn, geen bijwerkingen, geen sneetje in de lies. Daarnaast zie ik de integratie tussen de hardware en software als trend die al gaande is maar zich nog verder manifesteert. Het toevoegen van intelligentie aan elke vorm van medische apparatuur zet door en is ook noodzakelijk om de verdere ontwikkelingen binnen de medische technologie aan te jagen. Bv intelligentie toevoegen aan stents die lokaal medicatie afgeeft en direct meet en doorgeeft wat de conditie van het bloedvat is, is een trend die steeds meer zijn weg gaat vinden. Een andere trend is dat medische technologie multidisciplinair moet zijn. Zoals al genoemd in het voorbeeld van de intelligente stent zie je dat ICT kennis wordt gekoppeld aan chemische technologie en kennis maar ook cardiovasculaire informatie en kennis. De combinatie van disciplines is het fundament voor nieuwe innovaties, daar verwacht ik dan ook veel van. 4. Welke zaken zouden er binnen kennisinstellingen moeten veranderen om nog betere aan te kunnen sluiten bij innovatieve medisch technologische ontwikkelingen? Probeer praktische mensen in je ontwikkelgroep op te nemen. Maar vergeet niet om ze te empoweren! Ze moeten tegenwicht kunnen bieden. Probeer als universiteit niet direct het onderste uit de kan te halen, maar beperk je eerst tot het haalbare, het kleine wellicht. Ga voor het succes. Negeer daarbij de kracht/het potentieel van het MKB niet. Vergeet niet: de meeste bedrijven worden nooit groot en zullen dat ook nooit worden, maar zijn desalniettemin de motor van de economie. Een gouden tip die ik je geef wat betreft de ontwikkeling van het bedrijvenlandschap binnen de MedTech is deze: stel een TTO aan die de Koreaanse taal machtig is want Samsung gaat er aankomen! Dit is de enige partij die bedrijven als GE, Philips en Siemens binnen de MedTech tegenwicht kan bieden. Daarbij komt ook dat de markt van de MedTech in Azië ligt. Bedrijven als Philips, GE en Siemens halen nu al 50% van hun omzet uit de Aziatische markt!

Page 114


Naam respondent: Pieter de Wilde – Manager R&D Unitron Groep BV Datum/Tijd/Locatie: Wo 27 augustus 2014, 10:00 – 11:00, Telefonisch 1. Welke thema’s spelen er volgens u binnen de Medische Technologie? Ik zie een verder spanningsveld ontstaat tussen het streven naar een generalistisch ontwerp van medisch technologie en de sterke individualiseringseisen (customization) bij het gebruik van medische technologie. De klinische relevantie wordt gerelateerd aan generieke factoren wat de basis is voor een business case. Die business case wordt daarbij ook vanuit kosteneffectiviteit opgesteld. Zorg is in essentie heel individueel en alles wat richting automatisering gaat is veel meer generiek van aard. En tussen die uitersten probeert de maatschappij een zo kostenefficiënte mogelijke oplossing te bieden. De factor die hierbij vaak over het hoofd wordt gezien is dat kostenefficiëntie ondergeschikt is aan behandelingsbeslissingen. Het traject van behandelen is door individualisme en psychologisch factoren (menselijk aspect) vaak niet optimaal en wordt ook door het verdienmodel van behandelaars beïnvloed. Dit heeft gevolgen voor de productontwikkeling doordat er gefocust wordt op een heel speciaal aspect van het ontwikkelingstraject en niet het gehele traject. In de meeste gevallen is de beschikbare technologie bruikbaar maar de context waarin men de technologie wil gebruiken is niet de idefix die men al 5 jaar probeert vast te houden. Ontwikkelaars zouden daarom er goed aan doen die sterke overtuiging van hoe het moet te relativeren ten opzichte van hoe het kan. Valorisatie van technologie is veel meer dan die technologie zelf en dat vergeet men wel te vaak. Technologie wordt heel vaak gelinkt aan de persoon die deze ontwikkeld heeft en die heeft vaak een hele sterke idefix over het doel wat die technologie moet te weeg brengen. Koppeling van deze technologie aan de juiste markt of toepassing wordt daardoor bemoeilijkt. Een andere thematische trend die ik zie is de toenemende reglementering. Ook medische innovaties moeten daar steeds meer rekening mee gaan houden. De uitwisseling van bv testwerk rond innovatieve technologie wordt door de toenemende reglementering bemoeilijkt zo niet onmogelijk. Apparatuur die ontwikkelt is in Rotterdam blijft in Rotterdam tenzij het een volledige bagage heeft met een bijna volledig CE dossier. Dat beperkt in het algemeen samenwerking en kennisdeling. 1a. Zijn dit ook de thema’s die de aankomende 5 tot 10 jaar een prominente rol spelen of zijn er ook nog andere? Ik denk dat de budgetteringsmogelijkheden als gevolg van de vergrijzing een belangrijk thema gaat worden wat invloed zal hebben op groei van de medische technologie. Mede door de gevolgen van de bezuinigingen komen budgetten on hold te staan wat innovaties binnen de Medische technologie remt. Als bedrijf zie ik ook dat de snelheid waarmee producten ontwikkelt worden en een marktintroductie ondergaan (de product development life cycle) continue moet worden gemonitord om deze zo kort mogelijk te houden. Door reglementering en gepercipieerde risico’s wordt deze eigenlijk alleen maar langer. Daar moet een adequaat antwoord op gevonden worden door een integratie en harmonisatie van ontwikkeling, certificering en clinical trails. De afwegingen die gemaakt worden binnen ontwikkeltraject zijn belangrijk voor de doorlooptijd, en zou door een stuk awareness kunnen worden verbeterd. Ik zie ook dat we meer en meer een maatschappij gaan worden die door een netwerkcultuur wordt gevormd. Het gaat steeds minder over wat je kent maar over wie je kent. Ik denk dat

Page 115


daarom veel meer kleinere bedrijfjes ontstaan die al dan niet binnen samenwerkingsverbanden producten ontwikkelen en sneller richting de markt brengen. 1.b

Zijn de grote MedTech bedrijven niet juist noodzakelijk voor marktintroductie? Ja, die zijn nodig omdat zij betere instrumentaria en kapitaal hebben om innovatieve producten snel naar een marktintroductie te brengen. Marktovertuiging van de toegevoegde waarde van je innovatieve product blijkt sterk gerelateerd te zijn aan de reputatie en naam van de producent. En grote bedrijven zijn daarmee in het voordeel t.o.v. kleinere onbekendere bedrijven. Als je goed kijkt dan zie je ook wel dat veel grote bedrijven de producten van geacquireerde bedrijven naar de markt brengen. Grote bedrijven fungeren dan ook veel meer als marketing en distributiekanalen en laten R&D mede over aan andere partijen.

2. Welke markt-gestuurde ontwikkelingen ziet u in de medische technologie? Unitron wordt geregeld geconfronteerd met mensen die in een behandeling hebben ondergaan en ideeën hebben ontwikkelt om zaken anders te doen. Het probleem is wel dat deze personen weinig gehoor krijgen bij bedrijven en instellingen. Wat daarbij ook niet erg helpt is dat deze mensen ook vaak een tunnelvisie ontwikkelen rond hun eigen idee. 3. Welke ontwikkelingen ziet u die echt technologie gestuurd zijn? Nanotechnologie is al zo’n 20 jaar in ontwikkeling en die de ontwikkeling van de medische technologie heel erg vooruit helpen. Ik die daar ook wel heel veel nieuwe mogelijkheden ontstaan. Metingen op celniveau en verhoging van de snelheid van metingen zijn mijns inziens aspecten die de toekomstige ontwikkeling van de medische technologie gaan aanjagen. Fundamenteel onderzoek door kennisinstellingen is daarbij cruciaal. 4. Zit u discrepanties tussen de huidige stand van zaken van de medische technologie en de vraag van de toekomstige medisch technologische markt? Nee, ik zie geen onoverbrugbare problemen maar wel een aantal uitdagingen die te maken hebben met de barrières die we al eerder in dit interview besproken hebben. 4a. Welke kansen voor kennisvalorisatie zie u binnen de medisch technologische markt? In het algemeen vind ik dat universiteiten het op het gebied van kennis valorisatie het eigenlijk best goed doen, in die zin dat er veel vrijheid is om verschillende soorten van onderzoek op te pakken. Wat ik wel zie is dat beginnende bedrijfjes vanuit de universiteit nog beter ondersteund zouden kunnen worden. Waarbij ik tegelijkertijd me de vraag stel of dit wel vanuit de universiteit moet plaatsvinden of dat dat een andere instelling zou moeten zijn. Een universiteit staat voor mij voor vrijheid: vrijheid binnen onderzoek. Maar als je een product wilt ontwikkelen en naar de markt wilt brengen dan moet je over veel meer dingen gaan nadenken. En wellicht levert een reflectie door mensen uit het bedrijfsleven daar meer rendement dan mensen vanuit de universiteit. Die ondersteuning vanuit het bedrijfsleven is veel meer gericht op het creëren van het besef bij de starter van het eigen kunnen en eigen onkunde. Hoe gaat men e.e.a. realiseren en wie zijn daar voor nodig? Welke vaardigheden heb je zelf en welke moet je aan je binden in de vorm van andere personen. Dus in wezen een persoonlijk profiel screening. Page 116


4c. Welke zaken zouden er binnen kennisinstellingen moeten veranderen om nog betere aan te kunnen sluiten bij innovatieve medisch technologische ontwikkelingen? Het profiel van de universiteit moet blijven dat zij fundamenteel onderzoek uitvoert. En mensen daarvoor enthousiasmeert. Daarbij zie ik de rol van universiteiten ook sterk in relatie tot het afleveren van goed opgeleide medewerkers die geschikt zijn voor de industrie en die het doen van fundamenteel onderzoek hebben geleerd op de universiteit en die toegepaste onderzoek leren binnen de muren van een bedrijf. Daarbij moet een universiteit uitkijken met een specialisatie drang die vaak wordt opgelegd. Heel veel studenten zouden bijvoorbeeld bepaalde keuzevakken kunnen volgen uit interesse zonder dat daarbij direct het label specialisatie op te plakken. Zo verbreed je de inzichten en kennis van student wel maar geef je de student niet de neiging om alleen binnen dat specifieke gebied employ te vinden. De kennis kan juist vaak in een heel ander gebied leiden tot onverwachte innovaties doordat kennis van verschillende gebieden door die mensen juist bij elkaar komt. Ik ben in het algemeen heel tevreden met de contacten die ik heb met universiteiten. Het kan daarbij zijn dat ik het geluk heb om met de juiste mensen te praten. De mensen bepalen grotendeels het succes van de samenwerking. Bij Delft hebben we veel contact met de Yes!Delft organisatie, en dat loopt prima. 4e. Heeft u een advies over andere kandidaten die een bijdrage kunnen leveren aan dit onderzoek? Marc Flueren, business developer bij het industrieel ontwerp bureau Van Dijk 3DE product deisgn engineering BV uit Ermelo zou zeker vanuit zijn klantencontacten en userinterface ervaring kunnen bijdragen aan dit onderzoek naar de hedendaagse ontwikkeling van de medische technologie.

Page 117


Page 118


Page 119

Medische Technologie

Recommend Documents