MEDIQ LEIDEND IN EEN VERANDERENDE ZORGMARKT. Jaarverslag 2010

Jaarverslag 2010

MEDIQ your choice in healthcare delivery

KERNPUNTEN 2010 • Bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering stijgt met 12%, gedreven door hogere operationele resultaten bij Direct & Institutioneel en Apotheken Nederland • Toename operationele marge uit gewone bedrijfsvoering onder invloed van hogere marge bij Apotheken Nederland en een hoger aandeel van Direct & Institutioneel in de totale omzet van de groep • Omzettoename van 1% (1% autonoom) • Belangrijke versterking positie op institutionele markt via acquisitie in Zweden, Finland, de Baltische staten en Denemarken • Succesvolle implementatie strategie Apotheken Nederland • Goede groei retail Poolse markt; tijdelijke dubbele kosten nieuw distributiecentrum groothandel • Versterking balans ondanks substantiële acquisities onder invloed van solide operationele cash flow, opbrengst sale & lease back Nederlandse apotheken en verkoop belang Anzag

ACTIVITEITEN IN BEELD Zomaar een greep uit waar wij ons mee bezig houden, want natuurlijk doen we veel meer. Toch geven de beeldpagina’s een inkijkje in de wereld van Mediq. Een wereld waarin de zorg

MEDIQ LEIDEND IN EEN VERANDERENDE ZORGMARKT

voor patiënten centraal staat en waarin we daar zo goed mogelijk inhoud aan geven.

Jaarverslag 2010 8

50

Jongeren en diabetes

Logistieke kennis en ervaring

13

58

Geneesmiddelen en advies

Thuistherapieën

34

68

Partner voor professionals

Onze rol in de maatschappij

40

Traditie en innovatie

Mediq

Mediq Hertogswetering 159 3543 AS Utrecht Nederland T +31 (0)30 282 19 11 F +31 (0)30 289 66 50 E-mail [email protected] www.mediq.com

MEDIQ IN ÉÉN OOGOPSLAG Mediq levert als internationale zorgonderneming geneesmiddelen, medische middelen

Mediq is actief in 14 landen. Het hoofdkantoor staat in Utrecht. Het bedrijf is opgericht in

en bijbehorende zorg. De zorg voor de patiënt staat hierbij centraal. Mediq levert via

1899 en heeft circa 8.200 medewerkers in dienst. Het aandeel staat sinds 1992 genoteerd

drie distributiekanalen: direct aan huis, via ziekenhuizen, verzorgingstehuizen en andere

aan Euronext Amsterdam, waar het deel uitmaakt van de Midcap Index.

zorginstellingen en via Mediq Apotheken.

ZWEDEN

Institutioneel NOORWEGEN

FINLAND

Direct Institutioneel

Institutioneel

VERENIGDE STATEN

Direct DENEMARKEN


ESTLAND

Institutioneel NEDERLAND

Apotheken Direct Institutioneel

LETLAND

Institutioneel LITOUWEN

Institutioneel BELGIË

Institutioneel

POLEN

Apotheken DUITSLAND

Direct

ZWITSERLAND

Institutioneel

DIRECT Mediq bezorgt specialistische medische hulpmiddelen en geneesmiddelen direct aan huis, via postorder of via de thuiszorg. Daarbij geeft Mediq informatie, instructie en verpleegkundige begeleiding. Mediq levert aan mensen met diabetes, stomapatiënten en patiënten


HONGARIJE

Direct

NETTO-OMZET PER KANAAL met incontinentieproblemen. Ook voorziet Mediq in wondverzorging, ademhalingstherapie, enterale voeding, infuustherapie en biotechnologische geneesmiddelen.

571

X € 1.000.000

1.607

DIRECT INSTITUTIONEEL APOTHEKEN

490

INSTITUTIONEEL Mediq Institutioneel levert medische middelen en geneesmiddelen aan professionele afnemers, zoals ziekenhuizen, verpleeghuizen, huisartsen, apotheken en laboratoria. Mediq levert een breed en diep assortiment medische middelen, en vertegenwoordigt in voorkomende gevallen

fabrikanten op exclusieve basis. Mediq verzorgt tevens advies, trainingen en ondersteuning op het gebied van voorraadbeheer, kostenbeheersing en standaardisatie.

125 72

NETTO-OMZET PER LAND 273

X € 1.000.000 NEDERLAND POLEN NORDICS & BALTISCHE STATEN

APOTHEKEN Mediq Apotheek is de grootste apotheekketen in Nederland. Ook in Polen hebben wij apotheken. Mediq Apotheken maken lokaal het verschil door te zorgen voor goede en actieve voorlichting aan de patiënt.

Fotografie Lara van Brussel Reinier Gerritsen Frank Bonnet José van Riele NFP Photography Mark Verweij Yvonne Brandwijk Erik den Oude Levien Willemse

VERENIGDE STATEN

De groothandel verzorgt de logistieke dienstverlening richting apotheken, huisartsen, ziekenhuizen en andere zorginstellingen.

Concept & realisatie C&F Report Amsterdam B.V.

525

OVERIG

1.639








ZWEDEN


FINLAND


Institutioneel

VERENIGDE STATEN

Direct DENEMARKEN


ESTLAND



LETLAND



Institutioneel

POLEN

Apotheken DUITSLAND

Direct

ZWITSERLAND

Institutioneel



HONGARIJE

Direct


571

X € 1.000.000

1.607


490



125 72





VERENIGDE STATEN



525

OVERIG

1.639

Jaarverslag 2010






Jaarverslag 2010 8

50



13

58


Thuistherapieën

34

68



40


Mediq


JAARVERSLAG 2010

Mediq leidend in een veranderende zorgmarkt Bericht van de voorzitter

3

Kerncijfers

6

Missie, trends en strategie

10

Profiel per kanaal

14

•

Direct

14

•

Institutioneel

16

•

Apotheken

18

Organisatie

20

Personalia Groepsdirectie

21

Strategie en managementagenda per segment

22

Verslag van de Raad van Bestuur

25

Vergoedingssystematiek

36

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

42

Personalia Raad van Commissarissen

52

Verslag van de Raad van Commissarissen

53

Corporate governance

60

Remuneratierapport

64

Risicobeheersing

70

Bestuursverklaring

76

Jaarrekening

77

Aandeelhoudersinformatie

154

Groepsmaatschappijen

157

Tienjaarsoverzicht

160

Definities

164

Safe harbour statement Dit jaarverslag bevat toekomstgerichte uitlatingen. Toekomstgerichte uitlatingen zijn altijd afhankelijk van aannames en inschattingen over onzekere gebeurtenissen waarop Mediq NV geen beslissende invloed kan uitoefenen. Hierbij valt te denken aan overheidsmaatregelen in en buiten Nederland, koersontwikkelingen, prijsschommelingen, wijziging van weten regelgeving, jurisprudentie, marktontwikkelingen en beleid van zorgverzekeraars. Mediq NV hecht eraan erop te wijzen dat de tekst van dit jaarverslag gebaseerd is op de informatie zoals die op dit moment bekend is. De realiteit kan altijd afwijken van toekomstverwachtingen.

2

MEDIQ JAARVERSLAG 2010

BERICHT VAN DE VOORZITTER

Internationalisatie, optimalisatie, transparantie 2010 WAS EEN GOED JAAR VOOR MEDIQ. WIJ HEBBEN

INTERNATIONALISATIE

BELANGRIJKE STRATEGISCHE STAPPEN GEZET. BIJ ONZE DIRECTE EN INSTITUTIONELE ACTIVITEITEN HEBBEN WIJ

Mediq heeft zich ontwikkeld van een puur Nederlandse

VERDERE SCHAALGROOTTE GEREALISEERD DOOR EEN

farmaceutische groothandel tot een internationale

GROTE ACQUISITIE IN ZWEDEN, FINLAND, DE BALTISCHE

zorgonderneming. Vijf jaar geleden waren we actief in

STATEN EN DENEMARKEN. OP DE NOG ONRUSTIGE

zes landen – inmiddels zijn het er veertien. Samen met

NEDERLANDSE APOTHEEKMARKT ZIJN WIJ ERIN

8.200 collega’s leveren wij geneesmiddelen en medische

GESLAAGD HET TIJ TE KEREN DOOR ONS KOSTEN-

hulpmiddelen aan patiënten en zorginstellingen. Dit doen wij

BESPARINGSPROGRAMMA. BEIDE ONTWIKKELINGEN

in toenemende mate direct aan huis, zoals bijvoorbeeld aan

HEBBEN GELEID TOT GROEI VAN HET BEDRIJFSRESULTAAT

een half miljoen diabetespatiënten. Wij geven informatie en

UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING.

instructie, begeleiden en zorgen voor monitoring van de behandeling. Hiervoor werken wij nauw samen met voorschrijvers, zorgverzekeraars en fabrikanten. De groei van deze directe en institutionele activiteiten is een van de belangrijkste pijlers van onze strategie. Hiermee spelen wij in op een aantal belangrijke trends – een toename van het aantal mensen met een chronische aandoening, de groei van verzorging en verpleging in de thuisomgeving en het toegenomen belang dat de patiënt hecht aan gemak en service. Door onze bedrijfsonderdelen is afgelopen jaar flink geïnvesteerd om de zorg nog doelmatiger en klantgerichter te maken. Samen met patiëntenorganisaties, beroepsverenigingen en voorschrijvers is er gewerkt aan kennisopbouw en verdere verbetering van zorgprotocollen. Om de patiënt beter te kunnen begeleiden investeren wij in onze ICT-systemen en de kennis en vaardigheden van onze medewerkers. En via Medisource, een detacheerder van voornamelijk

Marc van Gelder

verpleegkundig personeel, die wij begin 2010 hebben

Voorzitter Raad van Bestuur

overgenomen, kunnen alle groepsmaatschappijen in Nederland wanneer dit nodig is verpleegkundigen direct inzetten om mensen thuis nog beter te kunnen begeleiden. Ook in 2010 realiseerde Mediq een sterke autonome omzetgroei, vooral in Nederland, Denemarken en de Verenigde Staten, bij onder andere stoma-, continentie- en infuuszorg. Het totaalbeeld werd echter negatief beïnvloed door druk op de diabetesomzet in Duitsland en de Verenigde

BERICHT VAN DE VOORZITTER MEDIQ JAARVERSLAG 2010

3

Staten. In Duitsland hebben wij als gevolg van een verandering

2008 (toen wij net begonnen waren met de landelijke uitrol

in de regelgeving in de zomer van 2009 aanpassingen in

van de formule), tot 68% per half 2010. De forse uitbreiding

het businessmodel doorgevoerd. In de Verenigde Staten

van het assortiment eigenmerkproducten heeft daarbij

ondervonden wij de gevolgen van een aanscherping van

geholpen.

de verbruikslimieten van verzekeraars. Deze specifieke ontwikkelingen doen echter niets af aan de onderliggende

Een toekomst waarin patiënten ook voor zorgdiensten bij

trend van solide autonome omzetgroei.

Mediq Apotheek terechtkunnen. In 2010 hebben wij enkele nieuwe, innovatieve diensten geïntroduceerd, gericht op

Door de overname van de medische-middelenactiviteiten van

preventie en therapietrouw. Eén daarvan is proactieve

Oriola-KD in de Nordics is Mediq per juni 2010 de grootste

herhaalmedicatie: wanneer de patiënt aangeeft dat te willen,

leverancier aan ziekenhuizen en andere zorginstellingen in

zorgt Mediq Apotheek, in overleg met de arts, dat hij op een

Finland, Zweden, Denemarken, Noorwegen en de Baltische

vast tijdstip automatisch wordt voorzien van de benodigde

staten geworden. Met deze acquisitie hebben wij onze

herhaalmedicatie. Hiermee combineren wij een betere service,

uitgangspositie richting fabrikanten duidelijk verbeterd.

hogere therapietrouw en lagere kosten.

Het volume en de inkoopkracht voor de hele groep zijn

Ook hebben wij in samenwerking met enkele verzekeraars

toegenomen; van groot belang op de institutionele markt.

zorgprojecten uitgevoerd. De verstrekking van genees-

Wij signaleren momenteel een sterk toegenomen interesse van

middelen is immers onlosmakelijk verbonden met medicatie-

leveranciers in samenwerking. Met deze acquisitie hebben we

bewaking en advies. In navolging op de succesvolle pilot

tevens een entree tot de markt voor directe leveringen aan

in Amsterdam in 2009, hebben wij in Rotterdam in samen-

patiënten in deze landen gecreëerd.

werking met Achmea en Agis circa 1.000 COPD-patiënten gescreend op gebruik van hun medicatie. Al met al is door de

Het bedrijfsresultaat van Direct & Institutioneel vertoonde een

intensieve begeleiding van patiënten de effectiviteit van hun

gezonde groei. Met het centraliseren van de groepsbrede

behandeling vergroot. Ook hebben wij inmiddels rond de

inkoop zijn wij in staat de aanhoudende prijsdruk te pareren.

30.000 abonnees op onze online zelfmanagementmodule

De gemiddelde marge is door de acquisitie licht gedaald

‘mijnmedicijnkompas’. Het biedt chronische gebruikers van

vanwege het feit dat de marge van deze activiteiten lager ligt

medicatie alle relevante informatie over de medicijnen die

dan het segmentgemiddelde. Wel lag de marge binnen de

worden gebruikt, bijvoorbeeld over de werking, mogelijke

eerder afgegeven bandbreedte van 7,5 tot 8,5%.

bijwerkingen en resterende voorraad. Men kan online vragen stellen aan de apotheker. Op het bijbehorende forum kan men ervaringen delen met anderen. Allemaal zeer relevant

OPTIMALISATIE

in een tijd dat zelfmanagement steeds meer opgeld doet. Patiëntenorganisaties geven aan belang te hechten aan

De rechtstreekse inkoop van generieke geneesmiddelen door

intensievere begeleiding van vooral ouderen. Wij willen deze

een aantal grote zorgverzekeraars (het zogenaamde

handschoen graag oppakken. Ons ambitieniveau ligt echter

preferentiebeleid) heeft de afgelopen jaren grote impact

hoger dan de verzekeraars ons op dit moment lijken toe te

gehad op de winstgevendheid van de Nederlandse apotheek.

staan.

Wij hebben snel en adequaat ingespeeld op deze enorme omslag. Wij hebben sinds halverwege 2008 de efficiency

De verlaging van de receptregelvergoeding per 2011 zet

aanzienlijk verhoogd, vooral door ongeveer € 10 miljoen te

opnieuw druk op het businessmodel van de apotheek. Hoewel

investeren in procesoptimalisatie en het personeelsbestand

nog niet zeker, zal naar verwachting in 2012 een nieuwe wijze

met 417 fte’s te reduceren. De effecten hiervan zijn nu

van vergoeden van geneesmiddelen en farmaceutische zorg

duidelijk zichtbaar. In 2010 zijn we met name succesvol

worden ingevoerd. Wij staan hier positief tegenover, in de

geweest met de opschaling van de centrale verwerking van

hoop dat we met een systeem van vrije tarieven loskomen

herhaalmedicatie op één plek in het land. Aan het eind van

van politieke en beleidsmatige onzekerheid. Zo komt er meer

2010 waren 195 apotheken aangesloten, waaronder

ruimte om te ondernemen en te investeren in de kwaliteit van

45 zelfstandige. Er worden per dag al 40.000 receptregels

de dienstverlening aan de patiënt.

verwerkt, ofwel 100.000 doosjes! Een logistieke innovatie,

4

waardoor de lokale apotheek efficiënter dan voorheen kan

Onze resultaten in Polen in 2010 zijn bepaald door twee

werken en er meer tijd overblijft voor de patiënt. Wij zijn dan

uiteenlopende trends: enerzijds de positieve ontwikkelingen

ook klaar om verder te bouwen aan de toekomst.

bij onze apotheekketen, anderzijds een hoger dan gepland

Een toekomst waarin patiënten niet alleen voor hun

kostenniveau bij onze groothandelsactiviteiten. Nagenoeg

receptgeneesmiddelen bij de Mediq Apotheek terechtkunnen,

al onze apotheken in Polen voeren inmiddels de Mediq

maar bijvoorbeeld ook voor huidverzorgingsproducten,

Apotheekformule. De toegenomen marketingkracht heeft

vitamines en een breed scala aan zelfzorgmiddelen.

geresulteerd in een omzetgroei in lokale valuta met 9%,

Een goede naamsbekendheid is daarbij van groot belang.

waarvan 5% autonoom. Wij beginnen hier dus de vruchten te

In 2010 hebben we enorme vooruitgang geboekt bij het

plukken van de herstructurering van de afgelopen twee jaar.

vergroten van onze naamsbekendheid: van 7% per januari

De resultaten bij de groothandel stonden echter in het teken

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 BERICHT VAN DE VOORZITTER

van afbouw van logistieke dienstverlening aan fabrikanten

TOT SLOT

(pre-wholesale) en tijdelijke dubbele kosten door vertraging bij de integratie van enkele regionale distributiecentra in het

Wij hebben een gezonde financieringspositie waaraan, naast

nieuwe nationale distributiecentrum. Inmiddels zijn de

een gezonde operationele kasstroom, in 2010 ook de sale &

geplande vier regionale centra geïntegreerd in het nationale

lease back van een groot aantal bedrijfspanden in Nederland

centrum in Warschau en loopt het logistieke proces weer

en de verkoop van onze aandelenpositie in de Duitse

naar behoren. In het kader van verdergaande efficiency-

farmaceutische groothandel Anzag hebben bijgedragen.

verbeteringen is in de loop van 2010 een reductie van het

Hiermee hebben wij voldoende flexibiliteit om verder te

personeelsbestand met 140 fte’s in gang gezet. Wij zien

kunnen groeien.

nog mogelijkheden om de resultaten van de groothandels-

Ondernemen in de zorg is mensenwerk. Wij willen dat patiën-

activiteiten te verbeteren – in 2011 zullen we die ter hand

ten beter worden, dan wel zo goed mogelijk leren omgaan

nemen.

met hun aandoening, zodat zij zich gezonder voelen en hun plaats in de samenleving kunnen behouden. Ze moeten kunnen vertrouwen op een snelle, integere en betrouwbare

TRANSPARANTIE

service, of nu de lokale apotheker het gezicht van Mediq is, of de verpleegkundige die bij de patiënt thuis komt. We kunnen

Wij zijn op weg naar één geïntegreerd bedrijf, met een

dit alleen waarmaken met gekwalificeerde en gemotiveerde

samenhangende merkarchitectuur, huisstijl en propositie

medewerkers. Daarom investeren wij in de kennis en vaardig-

richting de patiënt. Een logisch gevolg van onze strategie.

heden van onze mensen – op elk niveau besteden wij aan-

In dit kader hebben wij dit jaar onze centrale organisatie

dacht aan trainen en opleiden. Sinds vijf jaar organiseren wij

versterkt, onder meer via het aanstellen van managers die

ieder jaar een intern tweedaags managementtrainings-

groepsbreed werkzaam zijn op het gebied van kwaliteit,

programma, waaraan sinds twee jaar ook een vergelijkbaar

logistiek en IT. Een sterke centrale organisatie, met onder

programma voor een internationale groep van jonge talent-

meer de ontwikkeling van zorgconcepten en efficiënte

volle medewerkers is gekoppeld. Ook worden netwerkbijeen-

logistiek, leidt tot optimale lokale zorg.

komsten georganiseerd op het gebied van logistiek, finance, marketing, human resources en communicatie. Zo leren we

Onze groeiende naamsbekendheid helpt ons in commercieel,

van elkaar door het delen van best practices, en worden

maar ook in maatschappelijk opzicht. Wij hebben in 2010 een

interne contacten gestimuleerd. Dit alles werpt duidelijk zijn

groepsbreed beleid op het gebied van maatschappelijk

vruchten af. Ik wil iedereen bij Mediq graag bedanken voor zijn

verantwoord ondernemen geformuleerd aan de hand van vier

of haar enthousiasme, flexibiliteit en inzet in het afgelopen

thema’s die ons na aan het hart liggen: zorg voor de patiënt,

jaar.

zorg voor een goede werkomgeving, minimaliseren van onze impact op het milieu en het leveren van een bijdrage aan de

PRIORITEITEN VOOR 2011

samenleving. Wij willen een internationale zorgonderneming zijn met een duurzame, transparante strategie gericht op de

Groei directe & institutionele activiteiten

patiënt. Een bedrijf midden in de samenleving. Zo zijn wij

•

Organische groei

onder andere volop betrokken bij kinderen met diabetes.

•

Internationale acquisities

Wij ondersteunen ze sinds anderhalf jaar met activiteiten

•

Uitbreiding samenwerking met Mediq Apotheken in Nederland

waarmee we ze een hart onder de riem willen steken. Zoals met een speciale website waarop ze ervaringen met elkaar

•

Versterking gecombineerde sourcing

kunnen delen, want deze ziekte brengt veel leefregels met

•

Expansie exclusieve distributieovereenkomsten medische middelen

zich mee die niet makkelijk zijn, vooral niet naarmate kinderen ouder en onafhankelijker worden. Ter ere van de officiële

Uitbouw leidende apotheekformule

opening van ons nieuwe hoofdkantoor hebben wij over dit

•

Organische groei; meer omzet uit additionele diensten en producten zonder recept

onderwerp een symposium georganiseerd, dat is bijgewoond

Implementatie verdere samenwerking met andere

door Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet.

•

In dit kader van transparantie is de Henri Sijthoff-Prijs die

Efficiencyverhoging

wij dit jaar hebben gewonnen voor de beste financiële

•

zorgverleners en verzekeraars (ketenzorg) in Nederland

(Nederland)

verslaggeving van Nederland (in de categorie mid- en smallcapfondsen) dan ook een enorme opsteker. Wij kregen

Verdere centralisatie, standaardisatie en integratie

•

Optimalisatie logistiek groothandel (Polen)

de prijs voor de kwaliteit van onze verslaggeving – maar het sluit naar mijn mening tevens aan bij de erkenning die we alom krijgen voor de strategische richting die wij hebben gekozen.

Marc van Gelder

BERICHT VAN DE VOORZITTER MEDIQ JAARVERSLAG 2010

5

KERNCIJFERS

2010

2009

VERANDERING

2.633,9

2.602,7

1%

Bedrijfsresultaat

114,5

116,1

– 1%

Bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering

108,8

97,0

12%

76,7

74,5

3%

WINST-EN-VERLIESREKENING (X € 1.000.000) Netto-omzet

Nettoresultaat BALANS (X € 1.000.000) Werkkapitaal

185,2

151,2

22%

Werkzaam vermogen

741,0

669,3

11%

Nettoschuld

177,5

175,1

1%

Kasstroom uit operationele activiteiten

82,8

104,7

– 21%

Investeringen vaste activa

20,6

33,0

– 38%

Acquisities

90,4

0,5

> 100%

4,5%

KASSTROOM (X € 1.000.000)

RATIO’S EN RENTABILITEIT Operationele marge

4,3%

Winst per aandeel (X € 1)

1,30

1,27

Dividend per aandeel (X € 1)

0,46

0,44

59,2

58,7

Rendement gemiddeld werkzaam vermogen

15,4%

16,9%

Rendement gemiddeld eigen vermogen

16,9%

18,6%

11,8

8,9

1,1

1,3

Gemiddeld aantal uitstaande aandelen (X 1.000.000)

Rentedekking Schuldratio

NETTO-OMZET EN

NETTORESULTAAT

NETTORESULTAAT EN DIVIDEND

BEDRIJFSRESULTAAT X € 1.000.000

X € 1.000.000

PER AANDEEL X € 1

150

3.000

150

2,7

2,7

100

2.000

100

1,8

1,8

50

1.000

50

0,9

0,9

0

0,0

0,0

—50

—0,9

—0,9

—100

—2.000 —100

—1,8

—1,8

—150

—3.000 —150

—2,7

—2,7

0

0

—1.000

—50

2006

6

2007

2008

2009

2010

2006

2007

2008

2009

2010

2006

2007

2008

2009

BEDRIJFSRESULTAAT

NETTORESULTAAT PER AANDEEL

NETTO-OMZET

DIVIDEND PER AANDEEL

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 KERNCIJFERS

2010

2010

2009

OPERATIONELE KENGETALLEN Aantal klanten via het directe distributiekanaal •

Nederland

206.000

195.000

•

Verenigde Staten

284.000

271.000 195.000

•

Duitsland

145.000

•

Hongarije

16.000

15.000

•

Denemarken

106.000

101.000

•

Noorwegen

3.000

–

Marktaandeel farmaceutische groothandelsmarkt •

Nederland

•

Polen

26%

26%*

7%

7%

13%

13%*

2%

2%

Marktaandeel farmaceutische retailmarkt •

Nederland

•

Polen

Aantal apotheken •

Nederland

225

225

•

Polen

199

192

Gemiddeld aantal medewerkers (inclusief tijdelijk)

7.647

7.832

Idem, in fulltime equivalenten

7.075

6.944

PERSONEEL

* Definitie aangepast.

RENDEMENT GEMIDDELD WERKZAAM

KASSTROOM UIT OPERATIONELE

KOERSVERLOOP AANDEEL 2010

VERMOGEN IN %

ACTIVITEITEN X € 1.000.000

X€1

21

150

17

14

125

16

7

100

15

75

14

—7

50

13

—14

25

12

—21

0

11

0

2006

2007

2008

2009

2010

2006

2007

2008

2009

2010

12 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 MEDIQ

* *

AEX

AMX

* Startpunt koers aandeel Mediq per 4.1.2010 KERNCIJFERS MEDIQ JAARVERSLAG 2010

7

TRADITIE EN INNOVATIE DAT MEDIQ IN 1899 ONDER DE NAAM COÖPERATIEVE APOTHEKERS VEREENIGING ‘DE ONDERLINGE PHARMACEUTISCHE GROOTHANDEL’, KORTWEG OPG, WERD OPGERICHT HAD EEN AANTAL REDENEN. DE APOTHEKERSWERELD WAS ERG ONRUSTIG, DROGISTERIJEN SCHOTEN ALS PADDENSTOELEN UIT DE GROND EN MENSEN ZONDER DIPLOMA KONDEN APOTHEKEN EXPLOITEREN. DAT BRACHT 91 NEDERLANDSE APOTHEKERS OP HET IDEE OM MEER SAMEN TE WERKEN.

Mediq al 111 jaar actief VAN APOTHEEKBEDRIJF NAAR EEN BREED GEORIËNTEERDE ONDERNEMING IN DE GEZONDHEIDSZORG

De eerste doelstellingen waren het doel-

1899>

matiger inkopen van grondstoffen, het beter beheersen van de kwaliteit van de farmaceutische zorg en daarmee het beschermen en professionaliseren van het beroep apotheker. Vanaf 1905 kwam daar ook de fabricatie van medische middelen en geneesmiddelen bij. Inmiddels is Mediq een internationaal actieve speler in de gezondheidszorg. Werkzaam in veertien landen met circa 8.200 medewerkers en een omzet van € 2,6 miljard. De focus is verbreed naar medische middelen en naar de leveringen bij patiënten thuis en aan instellingen zoals ziekenhuizen en verpleeghuizen. De zorg voor de patiënt staat centraal. Al 111 jaar actief, en door het voortdurend inspelen op nieuwe ontwikkelingen een grote, sterke en betrouwbare onderneming. En ja, daar zijn we trots op.

1928:

ECONOMISCHE CRISIS

BIEDT NIEUWE KANSEN In 1928 werd de farmaceutische markt

GALENISCH KOMT VAN GALENUS

Alexander Fleming was

(130-200) was stadsarts van

nogal laks met hygiëne-

overspoeld met goedkope producten uit

Rome. Daarnaast beheerde hij

regels. Daardoor raakte

Duitsland. Tijdens deze economische crisis

een apotheek. Hij schreef onder

in 1928 tijdens een experi-

werd OPG gedwongen op zoek te gaan

andere De simplicibus, waarin hij

ment een van zijn test-

naar nieuwe markten en afnemers. De vraag

540 plantaardige, 180 dierlijke en

culturen besmet met

naar galenische preparaten was groot en

100 minerale geneesmiddelen

de schimmel Penicillium

dus stortte OPG zich op de productie van

beschreef. Zijn kennis werd lange

notatum. Tot zijn verbazing

tincturen, stropen, pillen, poeders, gestan-

tijd als onfeilbaar beschouwd.

bleek dat hier geen

daardiseerde geneesmiddelen én

Niet altijd terecht, want hij trok

bacteriën groeiden.

injectievloeistoffen waaronder

soms verkeerde conclusies uit

Hij deed nader onderzoek

het nieuwe wondermiddel penicilline.

de proeven die hij deed. Toch leverde zijn enorme kennis hem eeuwige roem: galenische preparaten, afkomstig van plantaardige en dierlijke grondstoffen (‘simplicia’), zijn naar hem genoemd.

8

PER ONGELUK…

Claudius Galenus van Pergamon


en zo werd penicilline ontdekt.

TRADITIE EN INNOVATIE

1995 KOERSWIJZIGING In 1995 kocht OPG enkele apotheken aan, als proeftuin voor nog efficiëntere samenwerking met apothekers, maar ook als voorbode op strategische veranderingen in de markt.

1945>

Immers, ketenvorming zit eraan te komen en ook

Patiënt wil meer inbreng

hierin wilde OPG leidend zijn. Het was het begin van een strategische koers-

Na de Tweede Wereldoorlog werden de activiteiten verbreed naar

wijziging. De fabricage-

fabricage en onderzoek. Het was het begin van een periode van bloei.

activiteiten werden

In deze jaren stonden in de Nederlandse maatschappij gezag en tradities

afgestoten en OPG

centraal. Wel werd de patiënt steeds mondiger en begon meer op te

concentreerde zich op

komen voor zijn eigen, persoonlijke belangen. Zo werd in deze periode in

het rechtstreeks bedienen

Nederland de eerste patiëntenvereniging opgericht voor diabetespatiënten,

van de patiënt via het

toen nog ‘suikerzieken’ genoemd. En wat te denken van de seksuele

exploiteren van apotheken

revolutie in de jaren zestig, waarin actie werd gevoerd om de pil op te

en via leveringen in

nemen in het ziekenfondspakket.

thuiszorgsituaties.

OPG WORDT MEDIQ!

2010

2006>

In 2005 werd de Mediq Apotheek-

OVER DE GRENZEN

formule geïntroduceerd, een

Voor verdere groei is OPG zich steeds

combinatie van de traditie van de

meer gaan richten op de medische

apotheker als kennis- en adviesvraag-

hulpmiddelen, waarbij deze met name

baak op farmaceutisch gebied met

internationaal tot stand kwam.

aandacht voor de wensen van de

Vanaf 2006 kwamen er vestigingen

moderne patiënt. Daar horen nauw-

bij in Duitsland, de Verenigde Staten,

keurige begeleiding en bewaking van

Denemarken, Zweden, Finland en de

medicijngebruik bij, maar ook advies

Baltische Staten. In korte tijd verhoogde

over een gezonde stijl van leven.

Mediq het aantal landen waarin zij actief

In 2009 werd besloten de naam Mediq

is van zes naar veertien!

ook te gebruiken voor de totale onderneming. Een naam die samenhangt met het centraal stellen van de behoeften van de patiënt. En om dit nieuwe

andere zorgverleners. Bij het sympo-

tijdperk kracht bij te zetten verhuisde

sium ter gelegenheid van de opening

Mediq naar een nieuw hoofdkantoor:

van het nieuwe pand was HKH Prinses

open, transparant, en in goede

Margriet aanwezig, een hoogtepunt in

samenwerking met elkaar en met

onze geschiedenis! MEDIQ JAARVERSLAG 2010

9

MISSIE, TRENDS EN STRATEGIE

MISSIE EN KERNWAARDEN ONZE MISSIE

Wij zijn gericht op innovatie

Wij verbeteren de gezondheid van patiënten met de beste en

Of het nu gaat om een serviceconcept voor een apotheek,

meest efficiënte levering van gezondheidszorg. We doen dat

service in thuiszorgsituaties of logistieke ondersteuning aan

door het leveren van geneesmiddelen, medische middelen en

een zorginstelling, we kijken verder dan de gebruikelijke

de beste gerelateerde diensten.

kaders. Innovatie betekent voor ons de bereidheid tot aanpassingen in de wijze waarop we de klant bedienen.

Het waarmaken van onze belofte aan de patiënt is een zaak van alle medewerkers. Onze kernwaarden zijn daarbij een

Wij zijn gericht op samenwerking

belangrijke leidraad.

Om resultaten te boeken is onze gezamenlijke inspanning nodig. Daarvan is iedereen zich bewust. Het betreft zowel

ONZE KERNWAARDEN

interne samenwerking als samenwerking met andere

Wij zijn klantgericht

eerstelijnszorgverleners, verzekeraars en fabrikanten.

Al onze inspanningen zijn erop gericht om te voorzien in de behoefte van de patiënt. We verbeteren de zorg

Wij zijn integer en open

voor patiënten door de efficiënte levering van de juiste

Wij hechten grote waarde aan integriteit en transparantie in

geneesmiddelen en medische middelen, maar vooral door

alle aspecten van de bedrijfsvoering. We verwachten dat

persoonlijk en deskundig advies. Informatie, begeleiding en

ook van degenen met wie wij zaken doen. Het draait bij

instructie staan daarbij centraal.

ons immers om de gezondheid van mensen.

TRENDS Wij zien de volgende trends in de markten waarin wij

•

De klant wordt steeds zelfbewuster en stelt in toenemende mate gemak, in de vorm van betere service en

opereren:

grotere keuze, op prijs. Patiënten worden klanten met •

Volumegroei: er is sprake van een aanhoudende toename

veranderende eisen. Zij zijn steeds beter geïnformeerd,

van het aantal mensen met chronische klachten. Dit

zelfbewuster en kritischer, vragen betere service en hebben

wordt met name veroorzaakt door vergrijzing en een

behoefte aan een persoonlijke benadering. Ook worden de gevolgen van ziekten minder geaccepteerd.

veranderende levensstijl. Daarnaast is er sprake van volumegroei door snelle ontwikkelingen in medische

•

•

Om de gezondheidszorg betaalbaar te houden, is er sprake van een aanhoudende prijsdruk. Deze prijsdruk vanuit overheid en verzekeraars leidt tot lagere opbrengsten

eventueel vergezeld van advies en instructie. •

De grootste volumegroei doet zich voor bij gespecialiseerde geneesmiddelen voor kleinere patiëntgroepen,

uit logistiek, distributie en inkoop voor onder meer

bijvoorbeeld biotechnologische geneesmiddelen, in plaats

groothandels en apotheken. Patiënten moeten op hun

van bij geneesmiddelen met brede toepassing.

beurt meer zelf betalen (bijvoorbeeld in de vorm van bijbetalingen of eigen risico) en hun keuzevrijheid wordt in toenemende mate ingeperkt door sturing door verzekeraars.

10

Verschuiving naar het directe kanaal: genees- en hulpmiddelen worden steeds vaker direct aan huis geleverd,

techniek, biotechnologie en farmacie.

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 MISSIE, TRENDS EN STRATEGIE

SWOT-ANALYSE Voor Mediq geldt de volgende analyse van sterke en zwak(kere) punten, kansen en bedreigingen. Sterkten

Zwakten

•

Sterke marktpositie in veertien landen in levering

•

Afhankelijkheid van Nederlandse markt.

medische middelen; markleider in Nederland

•

Gefragmenteerde IT-omgeving.

en Nordics.

•

Activiteiten Polen onvoldoende efficiënt.

•

Marktleider op Nederlandse apotheekmarkt en een van de grootste spelers op Poolse apotheekmarkt.

•

Deskundige medewerkers.

•

Sterke balans en kasstroom.

Kansen

Bedreigingen

•

•

Demografische ontwikkelingen, met name vergrijzing, leiden tot volume-/marktgroei.

•

Ontwikkeling leidend merk.

•

Gefragmenteerde markten bieden verdere

Maatregelen, waaronder verdere structurele prijsverlagingen, door overheden of verzekeraars.

•

Toenemende concentratietendens bij zorgverzekeraars en fabrikanten.

internationale groeimogelijkheden voor directe en institutionele activiteiten. •

Verdere uitbouw leidende marktpositie via innovaties en kostenbesparing.

STRATEGIE Tegen de achtergrond van onze missie, kernwaarden, de

diverse landen onze dienstenportfolio nog verder

trends die we zien in de markt en de SWOT-analyse hebben

uitbreiden met aanvullende product-marktcombinaties en

wij onze strategie geformuleerd, waarbij de patiënt centraal

zijn er mogelijkheden om ons klantenbestand verder uit

staat.

te breiden. Door optimaal kennis en ervaringen tussen de diverse groepsmaatschappijen te delen, kunnen we

Onze kerntaken zijn de distributie van genees- en medische

profiteren van synergie, zowel op het gebied van omzet als

middelen, en de hieraan verbonden advisering en diensten

op het gebied van kosten. Ook op de zorginstellingenmarkt

waarmee wij toegevoegde waarde leveren. Wij streven hierbij

is schaalgrootte van belang onder invloed van prijsdruk.

in toenemende mate naar de rol van regisseur van de

Door internationaal te groeien worden we minder

distributieketen: het vervullen van de centrale rol in de keten

afhankelijk van de Nederlandse markt en maken we

van fabrikant tot patiënt. Wij hebben hierbij voortdurend oog

optimaal gebruik van onze inkoopkracht.

voor proces- en zorginnovatie.

Ten aanzien van acquisities richten we ons vooral op de landen waar we al aanwezig zijn. We zien daarbij

Wij bedienen de patiënt via meerdere distributiekanalen.

de meeste kansen in Duitsland, de Nordics en de

Direct aan huis, zo nodig met verpleegkundige begeleiding

Verenigde Staten.

(Mediq Direct), via ziekenhuizen, verpleeghuizen en andere zorginstellingen (Mediq Institutioneel) of via Mediq

•

Uitbouw leidende apotheekformule

Apotheken. Voor het bereiken van onze strategie werken

Nagenoeg al onze apotheken in Nederland en Polen voeren

wij, in partnerschap, samen met fabrikanten, voorschrijvers

inmiddels de Mediq apotheekformule. Omzetgroei dient

en zorgverzekeraars

onder andere tot stand te komen uit een breed en aantrekkelijk assortiment niet-receptgeneesmiddelen zoals

Onze strategie rust op drie pijlers:

huidverzorgingsproducten, paracetamol en vitamines, deels van eigen merk.

•

Groei directe & institutionele activiteiten

Daarnaast streven we naar een groei in het aantal

Wij willen verder groeien, zowel door organische groei als

aanvullende zorgdiensten, waarbij wordt ingespeeld op de

door acquisities. Hiermee spelen we in op de volgende

groeiende behoefte aan persoonlijk en deskundig advies

markttrends: een toename van het aantal mensen met

rondom geneesmiddelen en gezondheid. Het draait daarbij

een chronische aandoening, de groei van verzorging en

om persoonlijke en deskundige informatie over de

verpleging in de thuisomgeving en het toegenomen belang

werkzaamheid en veiligheid van medicatie zoals

voor de patiënt van gemak en service. Zo kunnen we in

gestructureerde zorgprogramma’s gerelateerd aan

MISSIE, TRENDS EN STRATEGIE MEDIQ JAARVERSLAG 2010

11

chronische condities als diabetes en astma/COPD. Ook is

Door back-officeprocessen te centraliseren en te

er sprake van specifieke vormen van zorgverlening, zoals

standaardiseren verlagen wij ons kostenniveau. Daarnaast

polyfarmacieprojecten (begeleiden van patiënten die

pareren we margedruk door groepsbrede inkoop en de

meerdere medicijnen gebruiken) en medicatie- en

uitbreiding van het assortiment eigenmerkproducten.

gezondheidschecks. Deze zorgdiensten worden in nauwe

Gegeven haar schaalgrootte beschikt Mediq over een

samenwerking met artsen, andere eerstelijnszorgverleners,

substantieel inkoopvolume. Er is een actief inkoopbeleid

fabrikanten en zorgverzekeraars ontwikkeld. Ze bieden

dat leidt tot procesverbetering, tot intensieve samen-

zorgverzekeraars de gelegenheid zich te onderscheiden

werking met leveranciers, soms op exclusieve basis, en

richting de patiënt.

onderaannemers en tot verlaging van de kosten.

Verdere groei van het aantal Mediq Apotheken zal met name worden gerealiseerd door een toename van het

We hebben onze strategie vervat in concrete actiepunten per

aantal franchisenemers, zowel in Nederland als in Polen.

segment in het hoofdstuk ‘Strategie en managementagenda per segment’. Daar rapporteren we over de voortgang die we

•

Efficiencyverhoging

in 2010 hebben geboekt bij de realisatie van deze agenda, en

Door te denken vanuit geïntegreerde logistieke concepten

over onze actiepunten voor 2011. Voor een nader overzicht

trachten wij onze logistieke prestaties te verbeteren en

van de risico’s die gepaard gaan met onze strategie, zie het

marge-erosie als gevolg van prijsverlagingen tegen te gaan.

hoofdstuk ‘Risicobeheersing’.

AMBITIE

diensten aan patiënten en zorginstellingen. Bij onze apotheekactiviteiten streven wij naar een verdere versteviging van ons

Wij willen ons ontwikkelen tot een wereldspeler op het gebied

marktleiderschap in Nederland, en van onze leidende positie

van distributie van medische middelen en de bijbehorende

in Polen.

RANDVOORWAARDEN

Bij het segment Direct & Institutioneel zijn we actief op zoek naar acquisitiemogelijkheden. Ten aanzien van acquisities

FINANCIËLE DOELSTELLINGEN

richten we ons vooral op de landen waar we al aanwezig zijn.

Bij de uitvoering van onze strategie streven wij een structurele

We zien daarbij de meeste kansen in Duitsland, de Nordics

groei van het nettoresultaat per aandeel van gemiddeld 8%

en de Verenigde Staten.

per jaar na. In 2010 bedroeg het nettoresultaat per aandeel

Op de apotheekmarkt gaan we selectief met acquisitie-

€ 1,30 ten opzichte van € 1,27 in 2009.

mogelijkheden in Nederland en Polen om. Beoordeling van

Daarnaast hanteren we als financiële randvoorwaarde

acquisitiemogelijkheden vindt plaats aan de hand van onze

een rendement op het gemiddeld werkzaam vermogen

locatiestrategie.

(gebaseerd op bedrijfsresultaat) van ten minste 15% vóór belastingen. In 2010 bedroeg dit 15,4% ten opzichte van

FINANCIERING

16,9% in 2009.

Een randvoorwaarde in ons beleid is een gezonde

Wij streven ernaar circa 35% van het nettoresultaat als

financieringsstructuur, die het evenwicht bewaart tussen

dividend uit te keren. Het dividendvoorstel voor 2010

rendementsverhoging door vreemdvermogenfinanciering en

bedraagt € 0,46 per aandeel, ofwel een pay-out van 35%.

voldoende vrije financieringsruimte. Wij streven daarbij naar behoud van erkenning door de markt als ‘investment grade’,

ACQUISITIES

omdat wij hiermee relatief lage financieringskosten

Acquisities moeten passen in onze strategie. We maken eerst

bewerkstelligen en flexibiliteit bewaren voor de uitvoering

een analyse van de aantrekkelijkheid van de markt. Nationale

van onze groeistrategie.

weten regelgeving over onder meer het vergoedingenstelsel in de gezondheidszorg is daarbij vaak het belangrijkste.

Onze balans en kasstroom zijn solide. Dit stelt ons in staat

We letten erop hoe capabel het management is en of het bij

verder te groeien door acquisities.

de bedrijfscultuur van onze groep past. Daarnaast hanteren

12

we strakke financiële criteria waarbij de algemene voorwaarde

De restricties op onze leningen en kredietfaciliteiten zijn

is dat de acquisitie binnen een beperkt aantal jaren een

een maximale nettoschuld/EBITDA-ratio van 3,5 en een

rendement op het gemiddeld werkzaam vermogen vóór

rentedekking van ten minste 5,0 (EBITDA/rentelast).

belasting van ten minste 15% op moet leveren. Ten aanzien van

Per eind 2010 bedroegen deze ratio’s 1,1 respectievelijk 11,8.

toevoegingen aan bestaande platforms moet dit rendement

De gewogen gemiddelde looptijd van onze kredietfaciliteiten

na uiterlijk twee jaar zijn bereikt.

bedroeg per eind 2010 2,7 jaar.

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 MISSIE, TRENDS EN STRATEGIE

LOGISTIEKE KENNIS EN ERVARING BIJ MEDIQ IS EFFICIËNTE EN BETROUWBARE LOGISTIEK EEN VOORWAARDE OM ONZE DOELSTELLING EN BELOFTE AAN DE KLANT WAAR TE MAKEN. WE ZIJN ACTIEF IN 14 LANDEN, MET IN ELK LAND EEN ENORME SCHAT AAN KENNIS EN ERVARING. ER LIGGEN VEEL KANSEN DOOR DIT MET ELKAAR TE DELEN EN NATIONAAL EN INTERNATIONAAL MEER SAMEN TE WERKEN. IN 2011 IS EEN CORPORATE DIRECTEUR LOGISTIEK AANGESTELD DIE VERANTWOORDELIJK IS VOOR HET VERDER ONTWIKKELEN VAN DEZE SAMENWERKING. VAN PRIMAIR BELANG IS DE HOGE KWALITEIT VAN UITLEVERING EN DE OPTIMALE EFFICIËNTIE. MAAR OOK WERKMETHODEN EN ERGONOMIE ZIJN BELANGRIJK, VOORAL VOOR ONZE MEDEWERKERS. DOOR CONSTANTE INNOVATIE VAN MEDIQ IN DE LOGISTIEK, ZIJN WIJ OOK IN DE TOEKOMST IN STAAT ONZE KLANTEN VAN EEN OPTIMALE SERVICE TE VOORZIEN TEGEN MINIMALE KOSTEN.

male service aximale ti Innovatief Bij de logistieke processen van Mediq maken we zo veel mogelijk gebruik van computergestuurde processen en moderne technieken. Zo wordt in een aantal distributiecentrales met handscanners gewerkt: logistiek medewerkers scannen

EISEN AAN OMGANG

barcodes op orders en producten. Op deze manier kunnen

MET GENEESMIDDELEN

verpakkingen die veel op elkaar lijken nooit met elkaar verward

Vervoer van geneesmiddelen vraagt

worden, vooral bij geneesmiddelen erg belangrijk. In weer

méér dan alleen een (vracht)auto.

andere distributiecentra van Mediq wordt een spraakgestuurd

Niet alleen zijn er strenge controle-

systeem gebruikt. Hierbij draagt een medewerker een kop-

eisen omdat geneesmiddelen niet

telefoon die in contact staat met een logistiek systeem.

vrij verhandeld mogen worden,

De opdrachten worden ontvangen via gesproken tekst.

maar veel geneesmiddelen moeten

Door zelf codenummers in te spreken in de microfoon,

onder bepaalde temperatuur-

geeft de medewerker door welke producten hij heeft gepakt

condities worden vervoerd en er

en in welke fase van het orderpicken hij zit.

zijn soms ook gevaarlijke stoffen bij die voorzichtig behandeld moeten worden. Specialistenwerk dus.


13

PROFIEL PER KANAAL

DIRECT Mediq bezorgt specialistische medische hulpmiddelen en geneesmiddelen direct aan huis, via postorder of via de thuiszorg. Daarbij geeft Mediq informatie, instructie en verpleegkundige begeleiding. Mediq levert aan mensen met diabetes, stomapatiënten en patiënten met incontinentieproblemen. Ook voorziet mediq in wondverzorging, ademhalingstherapie, enterale voeding, infuustherapie en biotechnologische geneesmiddelen.

Mediq Direct wil de kwaliteit van leven voor haar klanten

kundigen) en verzekeraars. Samenwerking met partners in

verhogen. Mediq Direct kan de oorzaak van het probleem niet

de zorg is van het grootste belang.

wegnemen, maar zorgt ervoor dat het ongemak een zo klein mogelijke plaats inneemt in het leven van de klant.

In Nederland zijn we actief op de markt van medische

Mediq Direct is een one-stop-shop die het patiënten

We voeren de merknamen Mediq Direct Diabetes, CombiCare,

gemakkelijk maakt hulpmiddelen snel en discreet thuis te

Red Swan, ZorgService NL, Tefa en Medisource. We leveren

krijgen. Mediq levert producten via integrale zorgconcepten

een divers assortiment medische middelen aan intensieve

met patiëntenzorg op maat, zorgen onderhoudsdiensten

gebruikers op het gebied van stoma, incontinentie,

en neemt het regelen van declaraties uit handen. Ervaren

wondverzorging, diabetes, enterale voeding, infuustherapie en

medewerkers luisteren naar de wensen van de patiënt

ademhalingsondersteuning. Onze expertise zetten we ook in

om vervolgens te voorzien in de beste hulpmiddelen en

voor biotechnologische geneesmiddelen die we bij mensen

zorgdiensten. In hun benadering wordt veel waarde gehecht

thuis leveren.

verbruiksartikelen voor mensen in thuiszorgsituaties.

aan privacy en comfort. Mediq geeft informatie en instructie, begeleidt en zorgt voor monitoring van de behandeling.

In 2010 hebben we Medisource geacquireerd, een

Zo nodig met een verpleegkundige thuis en 24 uur per dag.

detacheerder van verpleegkundig personeel, omdat advies, instructie en verpleegkundige hulp belangrijke onderdelen

Wij voeren een groot assortiment verbruiksartikelen, zijn

van onze dienstverlening vormen.

merkonafhankelijk en expert op het gebied van de relevante aandoening.

Sinds 2008 zijn wij actief in de Verenigde Staten met Byram

Onze strategie is erop gericht voor iedere product-markt-

stomabehoeften, diabetes, wondverzorging en incontinentie.

combinatie een toonaangevende plaats, bij voorkeur in de

Byram verschaft een landelijk dekkend platform voor groei in

top 3, te bekleden. Met de hieraan verbonden schaalgrootte

‘s werelds grootste en meest gefragmenteerde directe markt.

en specialistische expertise bouwen wij een voorkeurspositie

Het businessmodel en de gevoerde producten zijn nagenoeg

op bij patiënten, voorschrijvers (specialisten en verpleeg-

gelijk aan die van Mediq’s Europese activiteiten.

Healthcare. Byram levert voornamelijk producten voor

14

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 PROFIEL PER KANAAL – DIRECT

In Denemarken zijn we actief sinds 2007. Mediq Danmark

(voornamelijk teststrips en insulinepompen), Mediq Direkt

levert medische middelen voor onder andere incontinentie,

Diabetes.

stoma, diabetes, enterale voeding en wondverzorging. In Hongarije hebben we als Mediq Direkt een leidende positie We zijn sinds 2006 actief in Duitsland met de grootste

op het gebied van wondverzorging.

verkoop- en distributieonderneming voor diabetesmiddelen

Markt

Marktpositie (gegevens per eind 2010)

Nederland

•

Nummer één of twee in ieder marktsegment. In totaal 206.000 klanten

Verenigde Staten

•

Overall nummer vier met in totaal 284.000 klanten

Denemarken

•

Marktleider met in totaal 106.000 klanten

Duitsland

•

Nummer één op diabetesgebied. In totaal 145.000 klanten

Hongarije

•

Sterke positie op wondverzorgingsmarkt met 16.000 klanten

Noorwegen

•

Startpositie op stoma-, wondverzorgings- en incontinentiemarkt met 3.000 klanten

NB De markten voor directe leveringen zijn sterk gefragmenteerd. Exacte marktaandeelgegevens zijn nauwelijks beschikbaar.

De cijfers in de tabel geven dan ook slechts een indicatie.

Voorschrijver

RECEPT PRODUCTINFORMATIE FEEDBACK OVER THERAPIE

MEDIQ DIRECT

Leverancier

Inkoop

Order-intake

Aflevering

Advies & ondersteuning

Patiënt

FACTURERING BETALING

Verzekeraar

OMZET 2010 DIRECT ALS DEEL VAN MEDIQ

X € 1.000.000

MEDEWERKERS 2010 571

IN FTE’S, GEMIDDELD

1.442

PROFIEL PER KANAAL – DIRECT MEDIQ JAARVERSLAG 2010

15

INSTITUTIONEEL Mediq Institutioneel levert medische middelen en geneesmiddelen aan professionele afnemers, zoals ziekenhuizen, verpleeghuizen, huisartsen, apotheken en laboratoria. Mediq levert een breed en diep assortiment medische hulpmiddelen, en vertegenwoordigt in voorkomende gevallen fabrkanten op exclusieve basis. Mediq verzorgt tevens advies, trainingen en ondersteuning op het gebied van voorraadbeheer, kostenbeheersing en standaardisatie.

Het institutionele kanaal biedt een entree tot de markt voor

aan ondersteuning bij voorraadbeheer, kostenbeheersing en

directe leveringen aan patiënten en is daarmee nauw

producttrainingen. Medeco is tevens actief in België.

verweven met het directe kanaal. Daarnaast creëren we via de instellingenmarkt inkoopkracht en een eigenmerkassortiment

Door de overname van de zogenaamde healthcare trade-

voor de hele groep.

activiteiten van Oriola-KD in Finland, Zweden, Denemarken, Estland, Letland en Litouwen is Mediq per juni 2010 de

Mediq levert een breed en diep totaalassortiment medische

grootste leverancier van medische hulpmiddelen aan

hulpmiddelen van diverse fabrikanten (op niet-exclusieve

zorginstellingen in de Nordics en Baltische staten geworden.

basis), maar ook eigenmerkproducten. Desgewenst

Met deze acquisitie hebben wij onze uitgangspositie richting

vertegenwoordigt Mediq daarnaast fabrikanten op exclusieve

fabrikanten duidelijk verbeterd.

basis. Tevens levert Mediq in Zweden en Finland logistieke diensten aan zorginstellingen en fabrikanten.

Het Zweedse Mediq Sverige levert aan zorginstellingen en huisartsen. Daarnaast biedt Mediq Sverige logistieke

Mediq Institutioneel is gesprekspartner van zorginstellingen.

oplossingen aan zorginstellingen en fabrikanten. Het eveneens

Zij kunnen rekenen op hulpmiddelen en oplossingen op maat,

Zweedse Meteko levert, dikwijls op exclusieve basis,

waarbij Mediq ook trainingen verzorgt voor verpleegkundigen

hulpmiddelen voor anesthesie/IC, urologie, chirurgie en

en andere verzorgers. Mediq heeft daarvoor alle kennis en

persoonlijke bescherming.

(specialistische) hulpmiddelen in huis. Mediq Suomi in Finland levert een producten- en In Nederland hebben we goede posities opgebouwd in de

dienstenportfolio vergelijkbaar met dat van Mediq Sverige,

levering aan ziekenhuizen en verpleeghuizen van zowel

plus leveringen aan apotheken en laboratoria. Mediq Suomi

geneesmiddelen (OPG Distrimed) als medische verbruiks-

verkoopt en onderhoudt tevens apparatuur voor bijvoorbeeld

artikelen (Medeco). OPG Distrimed levert geneesmiddelen aan

‘medical imaging’, met de bijbehorende training van

ziekenhuizen. Het biedt tevens diensten die de dagelijkse

gebruikers.

bedrijfsvoering gericht ondersteunen en totaaloplossingen op

16

het gebied van bijvoorbeeld voorraadbeheer en medicatie-

In Denemarken levert Mediq Danmark, naast medische

veiligheid. Medeco levert een groot assortiment aan producten

middelen in thuissituaties (‘direct’), een breed assortiment aan

op het gebied van incontinentie, wondverzorging en

zorginstellingen als verzorgings- en ziekenhuizen, en aan

verbruiksartikelen voor intensieve zorg aan zorginstellingen,

huisartsen. Mediq Danmark levert daarnaast producten aan

huisartsen en apotheken. Productverkoop wordt gekoppeld

bandagisten en apotheken.

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 PROFIEL PER KANAAL – INSTITUTIONEEL

Mediq Eesti in Estland, Mediq Latvija in Letland en Mediq

Mediq Norge levert tevens veldhospitalen aan internationale

Lietuva in Litouwen leveren een portfolio die vergelijkbaar is

hulporganisaties en overheden.

met die van Mediq Danmark. In Zwitserland verkoopt Mediq Suisse vooral Mediq Norge biedt in Noorwegen een vergelijkbaar

incontinentieproducten aan verpleeg- en verzorgingshuizen.

producten- en dienstenpakket als Medeco in Nederland.

Markt


Nederland

•

Marktleider in levering van geneesmiddelen aan ziekenhuizen

•

Marktleider in levering van medische middelen aan ziekenhuizen en andere zorginstellingen, en apotheken

•

Zweden

Marktleider in levering medische middelen aan zorginstellingen en ziekenhuizen. Tevens actief in logistieke diensten voor derden

•

Finland

Marktleider in levering medische middelen aan zorginstellingen, ziekenhuizen en laboratoria. Tevens actief in logistieke diensten voor derden

Noorwegen

•

Marktleider in levering medische middelen aan zorginstellingen en huisartsen

Denemarken

•

Marktleider in levering medische middelen aan zorginstellingen, ziekenhuizen en huisartsen

•

Baltische staten

•

Zwitserland

Nichespeler in levering medische middelen aan zorginstellingen, ziekenhuizen en huisartsen en laboratoria

(Estland, Letland, Litouwen)

Nichespeler op het gebied van incontinentieproducten aan zorginstellingen en ziekenhuizen

•

België

Nichespeler in levering medische middelen aan ziekenhuizen en andere zorginstellingen

PRODUCTVOORKEUR

MEDIQ INSTITUTIONEEL Businessdevelopment

Leverancier

Marketing Inkoop

Klantenservice

Verkoop Educatie

ADVIES/ TRAINING

Zorginstelling

Patiënt

BESTELLING

LEVERING

OMZET 2010 INSTITUTIONEEL

X € 1.000.000

MEDEWERKERS 2010 490

502


ALS DEEL VAN MEDIQ

PROFIEL PER KANAAL – INSTITUTIONEEL MEDIQ JAARVERSLAG 2010

17

APOTHEKEN Mediq Apotheek is de grootste apotheekketen in Nederland. Ook in Polen hebben wij apotheken. Mediq Apotheken maken lokaal het verschil door te zorgen voor goede en actieve voorlichting aan de patiënt. De groothandel verzorgt de logistieke dienstverlening richting apotheken, huisartsen, ziekenhuizen en andere zorginstellingen.

In Nederland hebben wij 225 apotheken. Daarnaast zijn er

Onze groothandel belevert naast onze eigen apotheken ook

20 Mediq Apotheken die worden beheerd door zelfstandige

ongeveer 200 zelfstandige apotheken. In toenemende mate

apothekers. 72 van onze apotheken maken deel uit van een

gaan wij samenwerkingsverbanden met deze zelfstandige

gezondheidscentrum, waar doorgaans tevens een aantal

apotheken aan, bijvoorbeeld in de vorm van franchises.

huisartsen en soms nog andere zorgverleners zijn gevestigd.

We streven naar een landelijk dekkend netwerk van apotheken dat garant staat voor het leveren van uitstekende, eenduidige

Met een sterke centrale organisatie die onder meer

kwaliteit en zorgvernieuwing aan klant en zorgverzekeraar.

ondersteunt in de ontwikkeling van zorgconcepten,

Hierbij koppelen wij lokaal ondernemerschap aan centrale

automatisering van herhaalmedicatie en administratie, is er

inkoopkracht en de centrale ontwikkeling van zorgconcepten.

meer tijd en ruimte voor zorg aan patiënten in de apotheek.

Via OPG Medico hebben wij een leidende positie bij de

De Mediq Apotheekformule is herkenbaar, van de gevel tot

belevering van apotheekhoudende huisartsen.

en met het open, moderne interieur. Klanten kunnen bij alle Mediq Apotheken hetzelfde assortiment verwachten en

In Polen zijn we sinds 1999 actief als groothandel en

gebruikmaken van aanvullende zorgdiensten zoals

apotheekketen. Gezien de grootte en het groeipotentieel

www.mijnmedicijnkompas.nl, de hooikoorts sms-service of

hebben wij vertrouwen in de mogelijkheden op de Poolse

een bloedsuikertest. De Mediq Apotheekformule draait vooral

markt. Daarnaast mogen ondernemingen er tevens

om deskundig advies. Niet alleen als het gaat om recept-

apotheekketens bezitten, wat in verschillende andere landen

geneesmiddelen, maar ook als het andere gezondheids-

niet is toegestaan. In 2008 zijn we ook in Polen begonnen met

producten betreft die in de vrije verkoop verkrijgbaar zijn.

de uitrol van onze retailformule. Nagenoeg al onze apotheken in Polen voeren inmiddels de Mediq Apotheekformule.

Markt


Nederland

•

Grootste apotheekketen met 225 eigen apotheken (marktaandeel van 13%) en 20 franchisers

Polen

18

•

Grootste groothandel met 26% marktaandeel

•

Nr. 2 apotheekketen met 199 apotheken (2% marktaandeel) en 3 franchisers

•

Qua grootte 4e groothandel ofwel 7% marktaandeel

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 PROFIEL PER KANAAL – APOTHEKEN

Voorschrijver

RECEPT ADVIES

MEDIQ APOTHEEK

Leverancier

Inkoop

Distributie

Advies & ondersteuning

Patiënt

FACTURERING BETALING

Verzekeraar

APOTHEKEN NEDERLAND

OMZET 2010

MEDEWERKERS 2010

X € 1.000.000


2.547

ALS DEEL VAN MEDIQ APOTHEKEN INTERNATIONAAL ALS DEEL VAN MEDIQ

1.081 2.533

525

NEDERLAND

POLEN

JAAREINDE 2010

JAAREINDE 2010

• •

• •

225 EIGEN APOTHEKEN 20 FRANCHISERS

199 EIGEN APOTHEKEN 3 FRANCHISERS

PROFIEL PER KANAAL – APOTHEKEN MEDIQ JAARVERSLAG 2010

19

ORGANISATIE SEGMENTINDELING Wij hebben de drie distributiekanalen georganiseerd in de

Daarnaast bundelen de bedrijfsonderdelen binnen de twee

volgende segmenten: Direct & Institutioneel, Apotheken

kanalen hun inkoopkracht en ontwikkelen en benutten

Nederland en Apotheken Internationaal. In het segment Direct

ze gezamenlijk een groeiend eigenmerkassortiment.

& Institutioneel zijn deze kanalen geclusterd omdat ze nauw

De segmentindeling is de basis van onze interne

met elkaar verweven zijn. Het institutionele kanaal biedt een

managementrapportage en dus ook van onze financiële

entree tot de markt voor directe leveringen.

rapportage.

ORGANOGRAM De leden van de Raad van Bestuur vormen samen met de

rapporteert daarnaast ook aan hem gezien de sterke

groepsdirecteuren de Groepsdirectie, die in operationele zin

afhankelijkheid van de infrastructuur van OPG Groothandel.

de onderneming leidt.

Marcel van den Broek en Jesper Boysen zijn beiden

Marc van Gelder is de voorzitter van de Raad van Bestuur.

groepsdirecteur Direct & Institutioneel. Marcel is

Hans Janssen is lid van de Raad van Bestuur en chief financial

verantwoordelijk voor de activiteiten in Nederland (alleen

officer.

direct), Duitsland, Verenigde Staten en Hongarije. Jesper

Gerben Klein Nulent is als groepsdirecteur verantwoordelijk

is verantwoordelijk voor de activiteiten in Denemarken,

voor de apotheekactiviteiten in Nederland en Polen. OPG

Noorwegen, Zweden, Finland, Estland, Letland, Litouwen,

Distrimed (farmaceutische groothandel voor instellingen)

Zwitserland en Nederland (alleen institutioneel).

Marc van Gelder (ceo) Raad van Bestuur Hans Janssen (cfo)

Groepsdirectie Marcel

Jesper

Gerben

van den Broek

Boysen

Klein Nulent

Direct & Institutioneel

Apotheken Nederland

NEDERLAND

NEDERLAND

• • • • • •

CombiCare Mediq Direct Diabetes ZorgService NL Red Swan Tefa Medisource

DUITSLAND

• Mediq Direkt Diabetes

HONGARIJE

• Mediq Direkt

20

• Medeco

BELGIË

• Medeco

Apotheken • Mediq Apotheken • Systemfarma • Mediq Central Filling Apotheek Groothandel voor apotheken • OPG Groothandel Groothandel voor apotheekhoudende huisartsen • OPG Medico

VERENIGDE STATEN • Byram Healthcare NEDERLAND

Import spécialités • Polyfarma

FINLAND

• Mediq Suomi

Apotheken Internationaal

ZWEDEN

• Mediq Sverige • Meteko

POLEN

ESTLAND

• Mediq Eesti

LETLAND

• Mediq Latvija

LITOUWEN

• Mediq Lietuva

DENEMARKEN

• Mediq Danmark • Opco

NOORWEGEN

• Mediq Norge

ZWITSERLAND

• Mediq Suisse

NEDERLAND

Groothandel voor instellingen • OPG Distrimed

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 ORGANISATIE

Groepsdirecteuren

Apotheken • Mediq Apteka Groothandel voor apotheken • ACP Pharma

PERSONALIA GROEPSDIRECTIE

RAAD VAN BESTUUR

GROEPSDIRECTEUREN

Van links naar rechts:

Drs. M.C. van Gelder (Marc, 1961) is

Drs. G.J. Klein Nulent (Gerben, 1955)

Marc van Gelder, Marcel van den Broek en Gerben Klein Nulent.

Jesper Boysen, Hans Janssen, sinds 1 december 2005 voorzitter van

is sinds 1995 directeur van Mediq

de Raad van Bestuur. Voordat hij op

Apotheken Beheer BV. Per 1 augustus

1 januari 2005 in dienst trad bij

2005 is hij benoemd tot groepsdirecteur

Mediq was hij onder meer werkzaam

met verantwoordelijkheid voor

bij McKinsey & Company en Royal

Apotheken Nederland. Sinds 1 augustus

Ahold NV in functies op het gebied van

2009 is hij tevens verantwoordelijk voor

logistiek, retailmarketing, strategie en

Apotheken Internationaal, waarbij hij

lijnmanagement. Zijn laatste functie was

sinds eind oktober 2010 de dagelijkse

chief executive officer van Peapod, de

leiding heeft over de activiteiten in

internetsupermarkt van Ahold in de

Polen. Vóór 1995 was hij zelfstandig

Verenigde Staten.

apotheker in Rotterdam.

Hij heeft de Nederlandse nationaliteit.


Commissariaten/nevenfuncties


•

Commissaris Maxeda NV

•

•

Adviseur 3i Benelux

•

Lid van het dagelijks bestuur van

Voorzitter van de Associatie van Ketenapotheken (ASKA)

GIRP (Europese koepelorganisatie

M.L.N. van den Broek (Marcel, 1954) is

J.B. Boysen (Jesper, 1960) is op

van farmaceutische groothandels)

sinds 1996 als directeur van de directe

1 augustus 2009 benoemd tot

activiteiten aan Mediq verbonden.

groepsdirecteur met verantwoorde-

Drs. J.G. Janssen RC (Hans, 1967) is

Per 1 augustus 2005 is hij benoemd tot

lijkheid voor Direct & Institutioneel.

sinds 1 mei 2008 chief financial officer

groepsdirecteur met verantwoorde-

Jesper Boysen was de directeur van

en lid van de Raad van Bestuur. Voordat

lijkheid voor Direct & Institutioneel.

Kirudan (inmiddels Mediq Danmark

hij per genoemde datum in dienst trad

Hij was eerder werkzaam als onder

genoemd) ten tijde van de acquisitie van

werkte hij bij Unilever in tal van functies

meer general manager van Hoekloos

deze onderneming door Mediq in 2007.

op het gebied van financiën, logistiek en

Medische Technologie.

Vóór 2006 was Jesper werkzaam als

fusies en overnames in Nederland, het


directeur van diverse Scandinavische

Verenigd Koninkrijk, Singapore, Maleisië


ondernemingen, waaronder Mölnlycke

en Duitsland.

•

Health Care (Nordic markets).


Commissaris Health Innovation Fund

Hij heeft de Deense nationaliteit.

PERSONALIA GROEPSDIRECTIE MEDIQ JAARVERSLAG 2010

21

STRATEGIE EN MANAGEMENTAGENDA PER SEGMENT Wij hebben onze strategie (zie ‘Missie, trends en strategie’) vervat in een concrete managementagenda per segment. Zo rapporteren we over de voortgang die we in 2010 hebben gemaakt bij de realisatie van onze strategie, en over onze actiepunten voor 2011. DIRECT & INSTITUTIONEEL ACTIEPUNTEN 2010

REALISATIE 2010

ACTIEPUNTEN 2011

GROEI DIRECTE EN INSTITUTIONELE ACTIVITEITEN Verbreden portfolio en vergroten klantenbestand • Gecombineerde diensten met Mediq • Uitbouw samenwerking met Mediq Apotheek in Nederland

• Ontwikkeling strategie in het kader van ketenzorg in Nederland

• Uitbreiding samenwerking met thuiszorgorganisaties in Verenigde Staten

• Opzetten specifieke marketingstrategie institutioneel richting huisartsen

• Uitbreiding portfolio Duitsland • Uitbreiding portfolio Zwitserland

Apotheek geïmplementeerd, onder andere op gebied van diabetes en dieetadvies

• Strategie in het kader van ketenzorg ontwikkeld; deelgenomen aan diverse lokale initiatieven

• Portfolio in Noorwegen uitgebreid • Samenwerking met thuiszorgorganisaties in Verenigde Staten uitgebreid

• Specifieke marketingstrategie richting

• Verdere uitbouw samenwerking met Mediq Apotheek in Nederland

• Groepsbrede ontwikkeling en uitrol loyaliteits-, educatie- en minderhedenprogramma’s

• Verbreding portfolio in Duitsland • Uitbreiding portfolio en versterking en uitbreiding aantal distributiepunten in Duitsland

• Aanpassing businessmodel levering

huisartsen opgezet via acquisitie in Nordics

medicatie in thuiszorgsituaties aan even-

en Baltische staten

tuele verplaatsing dure geneesmiddelen naar ziekenhuisbudget in Nederland

Exclusieve distributieovereenkomsten • Toename aantal distributieovereenkomsten

• Aantal overeenkomsten uitgebreid, onder meer via acquisitie in Nordics en Baltische

• Verdere toename aantal, en uitbreiding van bestaande, overeenkomsten

staten

Gecoördineerde sourcing • Opzet Mediq sourcing center • Verdere verbreding eigenmerkassortiment

• Mediq business development & sourcing center opgezet

• Optimalisatie eigenmerkassortiment in diverse landen

accessoires in geselecteerde productcategorieën

Acquisities • Actief op zoek naar mogelijkheden, met name internationaal.

• Acquisitie in Nordics en Baltische staten

• Actief op zoek naar acquisitiemogelijkheden

• Detacheerder verpleegkundig personeel in Nederland (Medisource) geacquireerd

EFFICIENCYVERHOGING Inkoopsynergie door afsluiting internationale raamcontracten • Verdere inkoopsynergie gerealiseerd • Realisatie verdere inkoopsynergie en

• Verdere versterking gecombineerde sourcing

vergroten assortiment A-merken

Centralisatie en standaardisatie backoffice-processen • Herstructurering Medeco volledig • Herstructurering Medeco in Nederland: reductie 40 fte’s

• Implementatie nieuw IT-systeem in Denemarken

geïmplementeerd

• Implementatie nieuw IT-systeem in Denemarken nagenoeg afgerond

• Loskoppeling IT-omgevingen van Oriola-KD in Zweden en Finland

• Opstelling en implementatie logistiek masterplan Zweden

• Integratie nieuw geacquireerde activiteiten in Denemarken in Mediq Danmark

• Stimulering webordering directe activiteiten

22

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 STRATEGIE EN MANAGEMENTAGENDA PER SEGMENT

APOTHEKEN NEDERLAND ACTIEPUNTEN 2010

REALISATIE 2010

ACTIEPUNTEN 2011

UITBOUW LEIDENDE APOTHEEKFORMULE Levering onderscheidende zorgdiensten • Implementatie diverse gecombineerde diensten met Mediq Direct

• Gecombineerde diensten met Mediq Direct geïmplementeerd, onder andere op gebied

• Verdere uitbouw samenwerking met Mediq Direct

van diabetes en dieetadvies

Versterking samenwerking met andere zorgaanbieders, verzekeraars en fabrikanten • Strategie in het kader van ketenzorg • Voortzetting en intensivering deelname • Ontwikkeling strategie in het kader van ketenzorg plus deelname aan lokale initiatieven

ontwikkeld; deelname aan lokale initiatieven

• In Rotterdam pilot astma/COPD-check-up met verzekeraar Achmea uitgevoerd

• In Friesland project rondom verbetering therapietrouw antidepressiva uitgevoerd

lokale initiatieven

• Ontwikkeling en implementatie van nieuwe additionele zorgdiensten

• Proactieve herhaalmedicatie • Start internetapotheek

met zorgverzekeraar De Friesland

Vergroting naamsbekendheid • Voortzetting campagne

• Succesvolle landelijke marketingcampagne

ondersteund door maandelijkse

gestegen tot 68%

themacampagnes

Verhoging omzet niet-receptgeneesmiddelen • Aantal eigenmerkproducten toegenomen • Verdere toename, onder meer via nieuw assortiment

• Voortzetting landelijke campagne,

gevoerd; (geholpen) naamsbekendheid

van 41 tot 66

• Verdere groei omzet niet-receptgeneesmiddelen

• Verdere toename aantal eigenmerkproducten tot 100

Vergroting dekking apotheekformule • Selectieve uitbreiding dekking, bij voorkeur via franchises

• Rationalisatie waar mogelijk

• Aantal franchisenemers toegenomen van 16 naar 20

• Selectieve uitbreiding dekking, bij voorkeur via franchises

• 4 relatief kleine apotheken omgezet naar

• Rationalisatie waar mogelijk

uitdeelposten en 1 minder rendabele apotheek gesloten

EFFICIENCYVERHOGING Vergroting productiviteit • Implementatie fase 2 en start fase 3 van reorganisatie

• Fase 2 en 3 (totale reductie 200 fte’s) op

• Afronding reorganisatie (onder meer

koers: inmiddels 167 fte’s gereduceerd,

aansluiting alle Mediq Apotheken op centrale

onder meer via sterke groei centrale

verwerking herhaalmedicatie)

verwerking herhaalmedicatie

Centralisatie en standaardisatie processen • Goede voortgang gemaakt • Verdere optimalisatie van de geïntegreerde apotheekadministratie inclusief declaratieproces

• Verdere implementatie ICT-applicaties en procesverbeteringen

• Optimalisatie logistieke infrastructuur Mediq Apotheken en Mediq Direct in Nederland

STRATEGIE EN MANAGEMENTAGENDA PER SEGMENT MEDIQ JAARVERSLAG 2010

23

APOTHEKEN INTERNATIONAAL – POLEN ACTIEPUNTEN 2010

REALISATIE 2010

ACTIEPUNTEN 2011

UITBOUW LEIDENDE APOTHEEKFORMULE Verhoging omzet niet-receptgeneesmiddelen • Portfolio eigenmerkproducten vergroot • Verdere uitbreiding eigenmerkpakket

• Verdere uitbreiding eigenmerkpakket

Vergroting dekking apotheekformule • 160 Mediq Apotheken waarvan 10 op

• 180 eigen Mediq Apotheken plus 30 op

franchisebasis

• Selectieve uitbreiding dekking, onder meer via franchises; rationalisatie waar mogelijk

• 170 eigen Mediq Apotheken plus 3 op franchisebasis

• Opbouw specifieke diabetesexpertise in 40 apotheken

franchisebasis

• Uitbreiding specifieke diabetesexpertise naar 100 apotheken

EFFICIENCYVERHOGING Centralisatie en standaardisatie processen • Nationaal distributiecentrum geopend; • Verdere integratie distributiecentra en customerserviceafdelingen

4 regionale distributiecentra geïntegreerd

• Reductie personeelsbestand met 140 fte’s Geïntegreerde IT-ondersteuning • Keuze ERP-systeem

24

• Besloten huidige ERP-systeem te handhaven

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 STRATEGIE EN MANAGEMENTAGENDA PER SEGMENT

• Structurele verlaging kostenniveau groothandelsactiviteiten

• Verdere integratie

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR

Bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering +12% TOELICHTING OP DE GANG VAN ZAKEN IN 2010

bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering toenam met 12% tot € 108,8 miljoen. Bij Direct & Institutioneel was, evenals in

2010 was een goed jaar voor Mediq. We hebben belangrijke

de voorgaande jaren, sprake van een aanzienlijke stijging van

strategische stappen gezet en goede financiële resultaten

het bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering. Door de

geboekt. Het bedrijfsresultaat bedroeg € 114,5 miljoen. Het

goede implementatie van de strategie bij Apotheken

effect van posten met een niet-operationeel karakter was per

Nederland steeg ook bij dat segment het bedrijfsresultaat uit

saldo in 2010 € 13,4 miljoen kleiner dan in 2009, waardoor het

gewone bedrijfsvoering sterk.

WINST-EN-VERLIESREKENING

2010

2009

VERANDERING

2.633,9

2.602,7

1%

EBITA uit gewone bedrijfsvoering*

116,9

101,9

15%

Bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering*

108,8

97,0

12%

Bedrijfsresultaat

114,5

116,1

– 1%

Financiële baten en lasten

– 13,4

– 14,6

1,1

1,1

– 23,8

– 25,8

X € 1.000.000

Netto-omzet

Resultaat geassocieerde deelnemingen Belastingen

78,4

76,8

2%

76,7

74,5

3%

1,7

2,3

Winst per aandeel

1,30

1,27

2%

Dividend per aandeel (x € 1)

0,46

0,44

5%

Operationele marge uit gewone bedrijfsvoering*

4,1%

3,7%

Operationele marge

4,3%

4,5%


15,4%

16,9%


16,9%

18,6%


82,8

104,7

Investeringen

20,6

33,0

Acquisities

90,4

0,5

7.075

6.944

Resultaat na belastingen •

aandeelhouders (nettoresultaat)

•

derden

Gemiddeld aantal fte’s

* Gecorrigeerd voor posten met een niet-operationeel karakter.

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR MEDIQ JAARVERSLAG 2010

25

Direct & Institutioneel realiseerde een sterke omzetgroei, met name door de acquisitie in de Nordics, terwijl er bij Apotheken

NETTO-OMZET

Internationaal sprake was van een negatief effect als gevolg

X € 1.000.000

van de verkoop van de farmaceutische activiteiten in België in 2009. De omzet bij Apotheken Nederland steeg licht. Door lagere financiële lasten en lagere belastingen steeg het nettoresultaat met 3% naar € 76,7 miljoen. In lijn met deze toename wordt een dividend voorgesteld van € 0,46 per aandeel; een stijging van 5% ten opzichte van 2009. Netto-omzet De omzet steeg met 1% (€ 31,2 miljoen) tot € 2.634 miljoen onder invloed van acquisities bij Direct & Institutioneel (+5%), autonome groei (+1%) en de stijging van de Poolse zloty

+18%

+1%

–21%

+1%

3.000

2.400

1.800

1.200

600 0

en US-dollar (+2%). De verkoop van onze Belgische farmaceutische activiteiten in 2009 (Apotheken Internationaal) leidde tot een negatief effect van 7%. Het segment Direct & Institutioneel realiseerde een omzetgroei van 18%,

—100


waarvan 2% autonoom tot stand kwam. De omzet bij

2009

Apotheken Nederland steeg met 1%. Bij Apotheken

2010

Apotheken Apotheken Nederland Internationaal

Overig

Totaal

Internationaal daalde de omzet met 21%, vooral door de verkoop van onze Belgische farmaceutische activiteiten (–26%). BEDRIJFSRESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING Bedrijfsresultaat

X € 1.000.000

Het bedrijfsresultaat was met € 114,5 miljoen licht lager dan in 2009. Wanneer de niet-operationele posten buiten beschouwing worden gelaten, steeg het bedrijfsresultaat met 12% naar € 108,8 miljoen. Het segment Direct & Institutioneel liet, evenals voorgaande jaren, een uitstekende resultaatgroei zien. Het bedrijfsresultaat

+15%

+35%

–62%

+12%

110

88

66

uit gewone bedrijfsvoering kwam uit op € 86,1 miljoen, een toename van 15%. Het bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering van Apotheken Nederland steeg met € 6,5 miljoen, ofwel 35%,

44

22 0

naar € 25,0 miljoen, voornamelijk gedreven door een gedegen implementatie van de strategie, wat vooral heeft geleid tot lagere operationele kosten.

—22


Het bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering bij Apotheken

2009

Internationaal daalde met € 3,2 miljoen naar € 2,0 miljoen

2010

Apotheken Apotheken Nederland Internationaal

Overig

Totaal

onder invloed van tijdelijk hogere kosten bij het nationaal distributiecentrum in Polen en de verkoop van onze Belgische farmaceutische activiteiten in de tweede helft van 2009. De operationele marge van de groep daalde licht van 4,5%

26

naar 4,3%. Wanneer posten met een niet-operationeel karakter

Met ingang van 2011 zullen we EBITA (bedrijfsresultaat vóór

buiten beschouwing worden gelaten, steeg de operationele

amortisatie van klantrelaties) als de belangrijkste maatstaf

marge van 3,7% naar 4,1%. Dit was het resultaat van een

gaan hanteren voor de beoordeling van de financiële

hogere marge bij Apotheken Nederland en een hoger aandeel

resultaten van de segmenten. Het gebruik van EBITA geeft

van Direct & Institutioneel in de totale omzet van de groep.

beter inzicht in de bijdrage van geacquireerde ondernemingen

Bij Apotheken Internationaal was sprake van een lagere

aan de resultaatontwikkeling van Mediq en bevordert daarmee

operationele marge.

de vergelijkbaarheid van de resultaten.

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR

BEDRIJFS- EN NETTORESULTAAT GESCHOOND VOOR NIET-OPERATIONELE POSTEN

X € 1.000.000

Bedrijfsresultaat Af: verkoop onroerend

2010

2009

VERANDERING

114,5

116,1

– 1%

2,0

goed 2

– 2,2

Bij: bijzondere waardevermindering goodwill Polen 3

2,7

Af: verkoop onroerend goed België 4

3,1

Af: vrijval voorziening 3 0,6

Af: (vrijval) voorziening juridische claims 3

– 0,6 5,6

Af: boekwinst sale & lease back 1

– 1,3

Bij: afboeking vordering 4 Af: resultaat Anzag 4 Bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering Nettoresultaat Af: bovenstaande correcties na vennootschapsbelasting Nettoresultaat uit gewone bedrijfsvoering 1 2 3 4

0,8 7,7

Af: boekwinst verkoop activiteiten België 3

2,6

3,8

108,8

97,0

12%

76,7

74,5

3%

4,2

16,9

72,5

57,6

26%

Direct & Institutioneel. Apotheken Nederland. Apotheken Internationaal. Overig.

Financiële baten en lasten

minder grote afname van het werkkapitaal dan in 2009.

De netto financiële lasten bedroegen € 13,4 miljoen en lagen

Het gemiddelde werkkapitaal als percentage van de netto-

daarmee € 1,2 miljoen lager dan in 2009. Ten opzichte van

omzet is licht gedaald.

2009 is de nettoschuld licht gestegen van € 175 miljoen naar € 178 miljoen, onder invloed van de acquisitie in de Nordics en Baltische staten. Het gemiddelde rentepercentage op de leningen bedroeg in 2010 4,1% (2009: 4,6%).

Bedrijfsresultaat uit gewone

Belastingen De belastingen daalden met € 2,0 miljoen naar € 23,8 miljoen.

bedrijfsvoering stijgt met 12%

De belastingdruk bedroeg 23,3% en was daarmee 2,5% lager dan de gewogen gemiddelde nominale belastingdruk. Dit werd met name veroorzaakt door de vrijval van een tweetal in het verleden gevormde voorzieningen. Een andere post die de belastingdruk in 2010 heeft beïnvloed, betreft het positieve resultaat op ons belang in Anzag. De kasstroom uit investeringsactiviteiten was in 2010 Nettoresultaat en winst per aandeel

€ 63,7 miljoen negatief. In totaal is € 90,4 miljoen besteed aan

Bovenstaande posten leidden per saldo tot een nettoresultaat

acquisities waarvan de belangrijkste die van Oriola Healthcare

over 2010 van € 76,7 miljoen ten opzichte van € 74,5 miljoen

Trade in de Nordics en Baltische staten (€ 79,4 miljoen) was.

over 2009. De winst per aandeel is daarmee gestegen van

De totale investeringen in vaste activa in 2010 bedroegen

€ 1,27 naar € 1,30.

€ 20,6 miljoen en hadden voornamelijk betrekking op ICT in Nederland en Denemarken, robots voor de centrale

In bovenstaande tabel worden het bedrijfs- en nettoresultaat

verwerking van herhaalmedicatie en ketenopbouw in Polen.

geschoond voor niet-operationele posten, wat resulteert in het

De investeringen waren € 12,4 miljoen lager dan in voorgaand

bedrijfs- c.q. nettoresultaat uit gewone bedrijfsvoering.

jaar. De verkoop van ons belang in Anzag, de sale & lease back van 32 apotheekpanden in Nederland en de verkoop van

KASSTROOMOVERZICHT, BALANS, RATIO’S EN FINANCIERING

onroerend goed in België leidden tot een positieve kasstroom

Wij bepalen onze kasstromen volgens de indirecte methode.

uit investeringsactiviteiten van € 42,2 miljoen.

De nettokasstroom was over 2010 € 149,9 miljoen lager dan

De kasstroom uit financieringsactiviteiten was in 2010

over het voorgaande jaar.

€ 60,4 miljoen negatief. Er is € 80 miljoen aan bilaterale leningen afgelost en € 40 miljoen aan bankleningen

De kasstroom uit operationele activiteiten was € 21,9 miljoen

aangetrokken onder € 107 miljoen aan nieuwe faciliteiten.

lager, met name door hogere belastingbetalingen en een


27

KASSTROOMOVERZICHT

X € 1.000.000


2010

2009

82,8

104,7

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

– 63,7

16,9

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

– 60,4

– 13,0

Nettokasstroom

– 41,3

108,6

Kasstromen ten bate van onze aandeelhouders in de vorm van

faciliteiten bedraagt ultimo 2010 € 115 miljoen. In 2010 is

dividend bedroegen € 15,8 miljoen en hadden per saldo een

€ 80 miljoen aan aflopende bilaterale bankleningen afgelost

€ 2,3 miljoen hogere uitstroom dan over 2009 tot gevolg.

en voor € 107 miljoen aan nieuwe gecommitteerde faciliteiten

In 2009 was het saldo van de kasstroom uit financierings-

aangegaan. De eerstvolgende aflossing van de krediet-

activiteiten € 13,0 miljoen negatief en bestond met name uit

faciliteiten is gepland in december 2011 en bedraagt

betaalde dividenden.

€ 32 miljoen.

Werkkapitaal

De gewogen gemiddelde looptijd van alle aan Mediq ter

Het werkkapitaal als percentage van de omzet is in 2010

beschikking staande kredietfaciliteiten is 2,7 jaar. Variabele

licht verbeterd. De omloopsnelheid van onze debiteuren is

rente op getrokken leningen onder deze faciliteiten wordt op

verbeterd ten opzichte van 2009. De omloopsnelheid van

dit moment door gebruik van rentederivaten omgezet in een

de voorraden en crediteuren verslechterde enigszins door

vaste rente.

mixeffecten en een tijdelijk verhoogd werkkapitaalniveau in Polen. Het werkkapitaal bedroeg ultimo 2010 in totaal

De rentedekking ultimo 2010 bedroeg 11,8 (2009: 8,9) en de

€ 185,2 miljoen.

schuldratio ultimo 2010 was 1,1 (ultimo 2009: 1,3). Beide ratio’s voldoen hiermee ruimschoots aan de in kredietovereen-

Financiering

komsten overeengekomen voorwaarden waarin een

Ultimo 2010 bedroeg de nettoschuld € 177,5 miljoen (2009:

rentedekking van minimaal 5,0 en een schuldratio van

€ 175,1 miljoen). Naast beperkte kredietfaciliteiten van

maximaal 3,5 is vereist. Voor de begripsomschrijvingen

groepsmaatschappijen voor het dagelijkse betalingsverkeer,

verwijzen wij naar het hoofdstuk ‘Definities’ van dit jaarverslag.

beschikt de groep in Nederland over kredietfaciliteiten van € 432 miljoen. Hiervan is circa € 345 miljoen gecommitteerd.

Rendement op gemiddeld geïnvesteerd vermogen

De niet-benutte ruimte onder onze gecommitteerde

Het rendement op het gemiddeld werkzaam vermogen bedroeg 15,4% en lag daarmee hoger dan onze minimale norm van 15% (2009: 16,9%). Het gemiddeld werkzaam vermogen is in 2010 gestegen als gevolg van de acquisities. Het rendement op het gemiddeld eigen vermogen lag met

VRIJE KASSTROOM

16,9% lager dan de 18,6% van 2009.

X € 1.000.000 140

Dividend Wij stellen voor een slotdividend uit te keren van € 0,31, wat

105

resulteert in een totaaldividend over 2010 van € 0,46 (2009: € 0,44). Dit komt overeen met een pay-out van 35% en is

70

daarmee gelijk aan onze streefwaarde. Aandeelhouders wordt de keuze geboden tussen dividend in contanten of in

35

aandelen.

0

Vooruitzichten De positieve ontwikkelingen bij Direct & Institutioneel en —35

Apotheken Nederland geven ons vertrouwen voor 2011. Onze strategische prioriteiten voor 2011 zijn onveranderd:

—70

2006

2007

2008

2009

2010

groei van Direct & Institutioneel, uitbouw van onze leidende apotheekketen in Nederland en Polen en

INVESTERINGEN IN VASTE ACTIVA KASSTROOM UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN VRIJE KASSTROOM

28


efficiencyverbeteringen.

GANG VAN ZAKEN PER SEGMENT

31 mei 2010. Door deze overname is het aandeel van in het


buitenland gerealiseerde omzet gestegen tot 45% van het

•

Significante acquisitie in Zweden, Finland, de

segmenttotaal, tegenover 38% een jaar geleden. Hiermee

Baltische staten en Denemarken.

geven wij invulling aan onze strategie van uitbouw van onze

Een omzetgroei van 18%, waarvan 15% uit acquisities

directe en institutionele activiteiten, vooral buiten Nederland.

en 2% autonoom.

Daarnaast was er sprake van groei uit acquisities door

Groei van de EBITA uit gewone bedrijfsvoering van 18%,

relatief kleine uitbreidingen van onze bestaande platforms

met name gerealiseerd in Denemarken en Nederland

in Nederland (acquisitie van Medisource op 4 januari) en

en door bovengenoemde acquisitie.

Denemarken (acquisitie van Opco op 10 maart).

• •

Marktontwikkelingen 2010

De omzetgroei van de directe activiteiten in Nederland werd

Er was sprake van een autonome groei op de belangrijkste

gerealiseerd bij de levering in thuiszorgsituaties van zowel

markten (diabetes, stoma, voeding en incontinentie), maar

medische middelen als geneesmiddelen. Met name de

de groei van de diabetesmarkt was lager dan in voorgaande

infuustherapie, enterale voeding en incontinentie lieten een

jaren. In de Verenigde Staten hebben de verzekeraars

flinke groei zien. De omzetgroei in het directe kanaal buiten

verbruikslimieten ingesteld en in Duitsland heeft de omzet

Nederland bedroeg in 2010 2% en werd negatief beïnvloed

aan diabetesmiddelen, met name in de eerste drie kwartalen

door aanpassingen van het businessmodel in Duitsland ten

van het jaar, onder druk gestaan door aanpassingen in het

gevolge van de verandering in de regelgeving in de zomer van

businessmodel als gevolg van veranderingen in de regelgeving

2009. In Q4 zagen we de groei in Duitsland weer terugkeren.

in de zomer van 2009.

Verder was er sprake van lagere diabetesomzet in de Verenigde Staten onder invloed van de door verzekeraars

Door de toegenomen invloed van verzekeraars en inkoop-

ingestelde verbruikslimieten. Desondanks was er in de

combinaties is er in een aantal van onze markten sprake van

Verenigde Staten sprake van een omzetstijging van 4%

een toename in het aantal openbare aanbestedingen, wat tot

(in lokale valuta).

prijsdruk heeft geleid. De omzetgroei in Nederland bij de levering van Toelichting op het resultaat

geneesmiddelen en medische middelen aan instellingen

De omzet nam in 2010 met 18% toe, waarvan 2% autonoom en

bedroeg 2% en is lager dan voorgaande jaren door

15% uit acquisities. Het wisselkoerseffect bedroeg daarnaast

aanhoudende prijsdruk bij ziekenhuizen en verschuiving naar

1%. De omzetgroei uit acquisities is voornamelijk gerealiseerd

de directe levering van bepaalde geneesmiddelen. De sterke

door de overname van healthcare-activiteiten van Oriola KD in

toename van de omzet in het institutionele kanaal buiten

Zweden, Finland, Denemarken en de Baltische staten per

Nederland was voornamelijk het gevolg van bovengenoemde

CIJFERS DIRECT & INSTITUTIONEEL

X € 1.000.000

2010

2009

VERANDERING

9%

Omzet direct Nederland

310,0

284,0

Omzet direct buiten Nederland

260,6

254,5

2%

Omzet institutioneel Nederland

277,8

271,1

2% > 100%

Omzet institutioneel buiten Nederland

212,4

82,5

Eliminaties

– 20,2

– 10,6

1.040,6

881,5

18%

EBITA uit gewone bedrijfsvoering

94,1

80,0

18%

Bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering

86,1

75,1

15%

Bedrijfsresultaat

86,1

80,7

7%

EBITA-marge uit gewone bedrijfsvoering

9,0%

9,1%

Operationele marge uit gewone bedrijfsvoering

8,3%

8,5%

Netto-omzet

8,3%

9,2%

Werkzaam vermogen

302,5

210,3


31,4%

36,3%

66,8

70,7

7,2

6,3

85,1

–

1.944

1.632

Operationele marge

Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen Acquisities Aantal medewerkers (in fte’s, gemiddeld en inclusief tijdelijk) De regel ‘Eliminaties’ betreft onderling gerealiseerde omzet tussen ‘institutioneel’ en ‘direct’.


29

acquisitie in de Nordics en Baltische staten per 31 mei.

Vooruitzichten 2011

De omzetbijdrage van deze acquisitie bedroeg € 121,5 miljoen

Wij verwachten een verdere toename van de omzet, zowel

en was in lijn met de verwachtingen.

organisch als uit acquisities, mede ingegeven door verdere vergrijzing, verdere verschuiving naar directe leveringen in

Het bedrijfsresultaat nam toe met € 5,4 miljoen. Hierbij was

thuiszorgsituaties en een verdere toename van het aantal dure

overigens sprake van een niet-operationele boekwinst van

geneesmiddelen.

€ 5,6 miljoen in 2009 als gevolg van de sale & lease backtransactie van een pand in Noorwegen, en € 0,9 miljoen

Het realiseren van inkoopvoordelen blijft een speerpunt.

acquisitiekosten (in verband met de acquisitie in de Nordics

Hierdoor zijn wij in staat de gevolgen van prijsdruk van

en Baltische staten) in 2010. De EBITA uit gewone

vooral de verzekeraars te pareren. Wij verwachten dat een

bedrijfsvoering steeg met € 14,1 miljoen, ofwel 18%, als het

toenemend deel van onze omzet uit aanbestedingsprocedures

gevolg van de autonome omzetgroei, bovengenoemde

zal worden gerealiseerd. Nieuwe initiatieven hiervoor kunnen

acquisitie en beheersing van de operationele kosten.

van zowel de overheid (Duitsland, Verenigde Staten) als van zorgverzekeraars (Nederland) komen. Als grootste partij in

De operationele marge uit gewone bedrijfsvoering bedroeg

de markt zien wij hier echter ook mogelijkheden om te groeien

8,3% en is daarmee licht gedaald ten opzichte van 2009, toen

in volume.

deze 8,5% (uit gewone bedrijfsvoering) bedroeg. De daling is voornamelijk veroorzaakt door hogere amortisatie op

Apotheken Nederland

klantrelaties en mixeffecten naar aanleiding van de acquisitie

•

in de Nordics en Baltische staten. Met het realiseren van een

Positieve resultaatontwikkeling onder invloed van gedegen implementatie van de strategie.

operationele marge uit gewone bedrijfsvoering van 8,3% is

•

Reorganisatie vóór op schema.

overigens ruimschoots voldaan aan de doelstelling van een

•

Succesvolle centralisatie van herhaalmedicatie.

operationele marge tussen de 7,5% en 8,5%. De EBITA-marge uit gewone bedrijfsvoering bedroeg 9,0% en is daarmee

Marktontwikkelingen 2010

nagenoeg gelijk aan de 9,1% vorig jaar.

Sinds medio 2008 voeren de zorgverzekeraars het zogenaamde preferentiebeleid: van geneesmiddelen waarvan

De kasstroom uit operationele activiteiten was € 66,2 miljoen

het patent is verlopen, worden alleen de laagst geprijsde

(2009: € 70,7 miljoen). Het positieve effect van het hogere

vergoed. De inkoopmarge op generieke geneesmiddelen,

bedrijfsresultaat werd tenietgedaan door een hoger

sinds jaren de belangrijkste inkomstenbron voor apotheken,

werkkapitaal ten gevolge van omzetgroei in met name

is daarmee sterk gedaald. Het preferentiebeleid is in 2010

Zweden.

opnieuw verder uitgebreid.

Het gemiddeld aantal werknemers (in fte’s, inclusief tijdelijk)

Per saldo is de geneesmiddelenmarkt in 2010 met 1%

is met 312 gestegen naar een totaal van 1.944, met name als

gestegen. Hierbij was sprake van enerzijds groei van het aantal

het gevolg van de acquisitie in de Nordics en Baltische staten

receptregels en anderzijds prijsdalingen. Prijsdalingen onder

per 1 juni.

invloed van het preferentiebeleid en de Wet Geneesmiddelen-

CIJFERS APOTHEKEN NEDERLAND

X € 1.000.000

Omzet groothandel

2009

VERANDERING

848,7

852,1

0% 1%

629,4

624,5

Eliminaties

– 396,9

– 406,6

Netto-omzet

1.081,2

1.070,0

1%

25,0

18,5

35% 46%

Omzet apotheken

Bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering Bedrijfsresultaat

27,0

18,5

Operationele marge uit gewone bedrijfsvoering

2,3%

1,7%

2,5%

1,7%

296,2

329,3


8,2%

5,5%


42,6

36,3

Investeringen

10,4

12,8

1,5

0,5

2.547

2.657

Operationele marge Werkzaam vermogen

Acquisities Aantal medewerkers (in fte’s, gemiddeld, inclusief tijdelijk) De regel ‘Eliminaties’ betreft groothandelsomzet gerealiseerd bij onze eigen apotheken.

30

2010


prijzen (WGP – zie hoofdstuk ‘Vergoedingssystematiek’)

minderheidsdeelneming gehouden (2009: respectievelijk

zijn deels gecompenseerd door een verhoging van de

225 en 8). Het aantal Mediq Apotheken op franchisebasis is

receptregelvergoeding.

daarnaast gestegen van 16 naar 20. Inmiddels maken 72 van onze apotheken deel uit van een gezondheidscentrum,

Toelichting op het resultaat

waar tevens een aantal huisartsen en soms nog andere

De omzet van het segment bleef stabiel. Prijsdalingen op

zorgverleners zijn gevestigd.

generieke geneesmiddelen door het preferentiebeleid en de WGP en scherpe prijsconcurrentie bij onze groothandels-

Om onze dienstverlening te verbeteren en de toekomstige

activiteiten werden gecompenseerd door volumegroei en

rentabiliteit in een veranderende markt veilig te stellen,

een hogere receptregelvergoeding.

hebben wij € 10,4 miljoen geïnvesteerd in onderscheidende zorgprogramma’s en procesinnovaties. De belangrijkste

De omzet van onze groothandelsactiviteiten bleef nagenoeg

investeringen betroffen robots ten behoeve van de centrale

gelijk. Vergeleken met 2009 waren er forse mutaties in het

verwerking van herhaalmedicatie en ICT. In totaal lagen de

klantenbestand: enerzijds een toename van het klanten-

investeringen met € 10,4 miljoen € 2,4 miljoen lager dan in

bestand met 45 apotheken in het vierde kwartaal van 2009 en

2009.

anderzijds het vertrek van 30 Lloyds-apotheken per 1 juni 2010 als gevolg van het samengaan van de activiteiten van Lloyds

Het gemiddeld aantal medewerkers is met 110 gedaald naar

en Brocacef op de Nederlandse markt.

2.547 onder invloed van de medio 2008 ingezette reductie van het personeelsbestand. Het aantal fte’s bij Systemfarma,

Op apotheekniveau steeg de omzet met circa 1%. Het

de groepsmaatschappij die op een centrale locatie

negatieve effect van de uitbreiding van het preferentiebeleid

geneesmiddelen per innamemoment verpakt, is overigens

en prijsdalingen als gevolg van de WGP werd gecompenseerd

opnieuw gegroeid onder invloed van de sterke volumegroei.

door het hogere volume en de per januari verhoogde receptregelvergoeding. Ons marktaandeel is met 13% stabiel gebleven. De implementatie van de tweede en derde fase van het reorganisatieproces, dat tot een reductie van het personeelsbestand van 200 fte’s aan het eind van 2011 ten opzichte van 2009 moet leiden, ligt vóór op schema. Er zijn

Grote toename naamsbekendheid, en centralisatie en standaardisatie van processen

in 2010 167 fte’s gereduceerd. Inmiddels laten 195 apotheken, waarvan 150 eigen apotheken, het grootste deel van hun herhaalmedicatie verwerken door Mediq Central Filling Apotheek. Alle eigen bereidingen zijn in de loop van 2010 uitbesteed aan een externe partner.

De kasstroom uit operationele activiteiten was met € 42,6 miljoen € 6,3 miljoen hoger dan vorig jaar, voornamelijk

Er is eveneens vooruitgang geboekt bij de implementatie

veroorzaakt door het hogere bedrijfsresultaat.

van de strategie ter verhoging van de omzet. De landelijke

Het werkkapitaal als percentage van de omzet lag licht lager

marketingcampagne van Mediq Apotheek is succesvol

dan in 2009 en zorgde tevens voor een positief effect op

verlopen: de (geholpen) naamsbekendheid is in 2010 verder

de kasstroom.

gestegen naar 68%. Het aantal eigenmerkproducten is gestegen van 41 tot 66.

Vooruitzichten 2011 De omzet zal licht dalen onder invloed van het verlies van

Het bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering steeg met

de 30 Lloyds-apotheken bij onze groothandel per juni 2010.

€ 6,5 miljoen onder invloed van kostenbesparingen, ondanks

Het tarief voor de verstrekking van een receptgeneesmiddel,

een lichte daling van de brutowinstmarge. Ook was er

de zogenaamde receptregelvergoeding, is per januari 2011

in 2009 sprake van een hogere voorziening in verband met

verlaagd van € 7,91 naar € 7,50 (zie hoofdstuk ‘Vergoedings-

de lopende reorganisatie van € 4,1 miljoen, in vergelijking

systematiek’ voor meer informatie). Deze verlaging zorgt in

met een voorziening van € 2,9 miljoen in 2010. Verder was

combinatie met een verdere uitbreiding van het preferentie-

er in 2010 sprake van een niet-operationele opbrengst van

beleid en de verlaging van de clawback van een tijdelijk

€ 2 miljoen met betrekking tot de sale & lease back van

verhoogd niveau in 2009 en 2010 naar het standaard-

32 apotheekpanden.

percentage van 6,82% voor een negatief effect van € 8 miljoen ten opzichte van 2010. Dit effect zal naar verwachting

In 2010 hebben wij vijf apotheken verworven, vier relatief

grotendeels gecompenseerd worden door kostenbesparingen

kleine apotheken omgezet naar uitdeelposten en één minder

als gevolg van de reorganisatie en volumegroei.

rendabele apotheek gesloten, waardoor het totaal aantal apotheken eind 2010 225 bedroeg. Hiervan worden er 8 als


31

CIJFERS APOTHEKEN INTERNATIONAAL

X € 1.000.000

2010

2009

VERANDERING

Omzet groothandel Polen

457,9

440,6

4% > – 100%

–

167,7

158,9

134,7

18%

–

4,3

> – 100%

Eliminaties

– 91,5

– 84,1

Netto-omzet

525,3

663,2

– 21%

2,0

5,2

– 62%

0,4

15,4

– 97%

0,4%

0,8%

Omzet groothandel België Omzet apotheken Polen Omzet apotheken België

Bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering Bedrijfsresultaat Operationele marge uit gewone bedrijfsvoering Operationele marge Werkzaam vermogen Rendement gemiddeld werkzaam vermogen

0,1%

2,3%

121,4

103,4

0,3%

14,4%

– 14,1

0,8

Investeringen

1,9

8,3

Acquisities

3,8

–

2.533

2.589


Aantal medewerkers (in fte’s, gemiddeld, inclusief tijdelijk) De regel ‘Eliminaties’ betreft groothandelsomzet gerealiseerd bij onze eigen apotheken.


Toelichting op het resultaat

•

Omzetdaling door verkoop Belgische activiteiten

De omzetdaling is veroorzaakt door de verkoop van onze

en autonome daling groothandel Polen.

activiteiten in België (– 26%) en een autonome omzetdaling

•

Omzetgroei apotheken in lijn met de markt.

van 2%, vooral gerealiseerd bij de groothandel in Polen.

•

Bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering gedaald onder

Daarnaast was er sprake van een positief effect van de stijging

invloed van hogere kosten nationaal distributiecentrum.

van de zloty van 6% en een acquisitie-effect van 1%.

•

Uitrol Mediq Apotheekformule in Polen nagenoeg afgerond.

De omzet van de groothandelsactiviteiten in Polen nam in lokale valuta af met 4% onder invloed van het aangescherpt

Onder Apotheken Internationaal verantwoorden wij onze

kredietbeleid en de afbouw van pre-wholesaleactiviteiten. Ons

activiteiten in Polen en België (tot oktober 2009, toen de

marktaandeel is stabiel gebleven en bedroeg ultimo 2010 7%.

farmaceutische activiteiten in België zijn verkocht). De omzet van onze Poolse apotheekketen is in lokale valuta Marktontwikkelingen 2010

met 9% gestegen door autonome groei (5%) en acquisities

In het afgelopen jaar is de markt voor geneesmiddelen in

(4%). Deze autonome groei was in lijn met de marktgroei.

Polen met circa 5% gegroeid. Hiermee lag de groei over 2010

Er is voortgang gemaakt bij de opbouw van specialistische

iets lager dan in voorgaande jaren (7%). Het totaal aantal

kennis, onder meer door middel van specifieke diabetes-

apotheken is opnieuw licht gedaald.

expertise in 40 apotheken, en bij het stimuleren van de omzet aan OTC-middelen, mede via een uitbreiding van het assortiment eigenmerkproducten.

BEDRIJFSRESULTAAT APOTHEKEN INTERNATIONAAL GESCHOOND VOOR NIET-OPERATIONELE POSTEN

X € 1.000.000

Bedrijfsresultaat

2010

2009

VERANDERING

0,4

15,4

> – 97%

Af: Bijzondere waardevermindering goodwill groothandel Vrijval voorziening juridische claims

– 2,2 0,6 7,7

Boekwinst verkoop activiteiten (België)

3,1

Vrijval voorziening claim (Polen)

– 0,6

Voorziening juridische claim (Polen) Bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering

32


2,0

5,2

– 62%

Het bedrijfsresultaat is met € 15,0 miljoen afgenomen tot

De investeringen lagen met € 1,9 miljoen aanzienlijk lager

€ 0,4 miljoen. Deze afname is grotendeels veroorzaakt door

dan in 2009 toen er sprake was van een aantal grote

een aantal posten met een niet-operationeel karakter.

investeringsprojecten: de ontwikkeling van het nieuwe

We hebben in het vierde kwartaal een bijzondere waarde-

nationale distributiecentrum, ICT en de uitrol van de Mediq

vermindering van de goodwill verantwoord ter grootte van

Apotheekformule.

€ 2,2 miljoen. Deze is het gevolg van veranderde inschattingen van de omzetontwikkeling van de pre-wholesaleactiviteiten.

De kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg

Het betreft hier de gehele aan de groothandelsactiviteiten

€ 14,1 miljoen negatief; een verslechtering van € 14,9 miljoen

gerelateerde goodwill.

ten opzichte van vorig jaar. De negatieve kasstroom gedurende het boekjaar is veroorzaakt door een tijdelijk

In 2009 was er sprake van een boekwinst met betrekking tot

hogere werkkapitaalbehoefte als gevolg van de verlate

de verkoop van groothandelsactiviteiten en apotheken in

integratie van een aantal regionale distributiecentra.

België ter grootte van € 7,7 miljoen. Verder is gedurende 2009 een juridische procedure succesvol afgerond, waardoor de

Vooruitzichten 2011

hiervoor gevormde voorziening is vrijgevallen.

Wij verwachten bij onze apotheken een autonome groei licht boven de marktgroei en bij de groothandel een omzet-

De daling van het bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering

ontwikkeling in lijn met de markt. Verder verwachten we een

met € 3,2 miljoen had deels te maken met de verkoop van

verbetering van de winstgevendheid bij zowel onze apotheken

onze Belgische farmaceutische activiteiten. Daarnaast is er

als de groothandel.

sprake van een tijdelijk verhoogd kostenniveau bij de groothandel in Polen in verband met de later dan geplande

Overig

integratie van twee regionale distributiecentra door extra

Onder ‘Overig’ verantwoorden wij de resultaten van niet aan

training en opleiding. Verder hebben we in het kader van

segmenten toebedeelde activiteiten. Het bedrijfsresultaat nam

verdergaande efficiencyverbeteringen een eenmalige

af met € 0,5 miljoen. Het resultaat uit ons 6%-aandelenbelang

reorganisatievoorziening gevormd ter grootte van

in de beursgenoteerde Duitse farmaceutische groothandel

€ 0,4 miljoen. Inmiddels is de integratie van beide regionale

Andreae-Noris Zahn AG (Anzag) uit ontvangen dividend en

distributiecentra in het nationale distributiecentrum afgerond.

gerealiseerde koerswinst was € 2,6 miljoen positief, een

De reductie van het personeelsbestand met 140 fte’s is

afname van € 1,2 miljoen ten opzichte van 2009. Wij hebben

eveneens afgerond.

dit belang, dat al geruime tijd niet tot onze kernactiviteiten behoorde, per 21 december verkocht.

In het eerste kwartaal hebben we acht nieuwe apotheken verworven met de overname van de apotheekketen Corda,

Verder was er in 2010 sprake van een boekwinst op verkoop

waarmee we enkele regionale posities hebben versterkt.

van resterend onroerend goed in België, dat wij nog bezaten

Tevens is één minder rendabele apotheek gesloten. Per saldo

in verband met de in 2009 afgestoten farmaceutische

kwam het aantal apotheken per jaareinde hiermee op 199

activiteiten, van € 2,7 miljoen. In 2009 resteerden juist posten

(2009: 192). De uitrol van de Mediq Apotheekformule verloopt

met een niet-operationeel karakter van per saldo € 0,5 miljoen

voorspoedig. Wij hebben over het afgelopen jaar 46 van

negatief.

onze apotheken omgezet naar de Mediq Apotheekformule waarmee het totaal aantal Mediq Apteka per jaareinde 170

Gecorrigeerd voor alle posten met een niet-operationeel

bedraagt.

karakter was er sprake van een daling van het bedrijfsresultaat met € 2,5 miljoen, onder invloed van acquisitiekosten met betrekking tot de overname in de Nordics en Baltische staten (€ 1,2 miljoen) en hogere concernkosten.

CIJFERS OVERIG

X € 1.000.000

Netto-omzet Bedrijfsresultaat Werkzaam vermogen Investeringen Aantal medewerkers (in fte’s, gemiddeld, inclusief tijdelijk)

2010

2009

– 13,2

– 12,0

1,0

1,5

20,9

26,3

1,1

5,5

52

64

VERANDERING

– 33%


33

THUISTHERAPIEËN BIJ MEDIQ STAAT DE PATIËNT VOOROP. DAT IS GEEN LOZE KREET. ZO BIEDEN WE PATIËNTEN BIJVOORBEELD ALLE GEMAK VAN LEVERINGEN THUIS. VOOR SOMMIGE PATIËNTEN IS DIT SIMPELWEG EEN NOODZAAK: HEB JE EEN ERNSTIGE AANDOENING, DAN KUN JE NIET ALTIJD EVEN GEMAKKELIJK HET HUIS UIT. MEDIQ BEZORGT NIET ALLEEN HULPMIDDELEN EN MEDICATIE THUIS, WE ZORGEN OOK VOOR VERPLEEGKUNDIGE HULP. DAT VARIEERT VAN HET TOEDIENEN VAN MEDICATIE TOT HET GEVEN VAN BEDIENINGSINSTRUCTIES VOOR MEDISCHE APPARATUUR. OOK VOOR OUDEREN DIE WAT MINDER MOBIEL ZIJN, IS HET LEVEREN VAN MATERIALEN THUIS EEN UITKOMST. TOCH HOEF JE NIET BESLIST ERNSTIG ZIEK OF MINDER MOBIEL TE ZIJN OM VAN ALLE GEMAKKEN VAN THUISBEZORGING TE PROFITEREN. WIJ LEVEREN VEEL PRODUCTEN VIA POSTORDERING.

Producten én zorg aan huis ‘BYRAM HEALTHCARE HEEFT ME WAT MEER ONAFHANKELIJKHEID GEGEVEN’ Bij Joseph werd zo’n vijftien jaar geleden diabetes en lymfeoedeem geconstateerd, waardoor er vocht ophoopt in zijn benen. Van het een kwam het ander en wat volgde was een neerwaartse spiraal. ‘Het is verbazingwekkend hoe mijn lichaam de laatste tien jaar is veranderd. Ik kon doen wat ik wilde, maar nu kan ik zelfs niet eens traplopen! Ik slik meerdere medicijnen per dag. Vroeger deed ik het beheer van al die medicatie zelf. Allemaal verschillende leveranciers die me vertelden wat ik wel en niet moest doen en daarnaast moest ik ook nog bijhouden hoe het met de voorraden zat. Vreselijk. Ik wil me eigenlijk alleen maar concentreren op hoe ik zo goed mogelijk met mijn ziekte kan omgaan. Ik ben dan ook heel gelukkig met Byram Healthcare. Eén adres dat echt alles voor me regelt. Géén ingewikkelde telefoontjes of formulieren meer, en alle medicatie wordt binnen twee of drie dagen thuis afgeleverd. Ook leveren ze een speciaal apparaat dat het vocht in mijn benen weer terug in mijn lichaam stuwt. Nu kan ik weer een klein beetje rondscharrelen en spelen met mijn kleinkinderen. Byram Healthcare heeft me weer wat meer onafhankelijkheid gegeven en daarmee een grote last van mijn schouders gehaald.’

Joseph Logiudice 62 jaar, klant van Byram Healthcare

34


THUISTHERAPIEËN ‘ALLES WORDT GEREGELD’

2009

Miriam heeft sinds een jaar of vijf hypogammaglobulinemie, een zeldzame afweerstoornis. Ze heeft maar weinig witte bloedcellen en is erg vatbaar voor infectie-

78

ziekten. ‘Ik had altijd al het gevoel dat er iets mis was met mij. Ik had vaak koorts,

1900

verkoudheden en griep waren bij mij altijd heftiger dan bij anderen, wondjes genazen

1800

slecht en ik was vaak moe. Er klopte gewoon iets niet. Het klinkt gek, maar toen

46

eindelijk de diagnose gesteld werd, sprong ik een gat in de lucht: ik was echt ziek,

36

het zat niet tussen mijn oren! Jammer genoeg is mijn ziekte niet te genezen, maar door de medicatie voel ik me wel veel beter. Ik krijg eens in de drie weken een infuus met medicatie. Daarvoor regelt Red Swan een verpleegkundige van Medisource bij mij thuis. Die heeft de medicatie bij zich en koppelt het infuus aan. Alle infuus-

Levensverwachting verdubbeld!

benodigdheden, zoals slangen, zakjes, naaldjes en dergelijke heb ik hier

De levensverwachting in de veertien

op voorraad. Als ze op zijn, bestel ik een nieuwe voorraad bij Tefa en

landen waarin wij werkzaam zijn,

dat wordt een dag later al geleverd.’ Als verzorgende draait Miriam

is vooral in de vorige eeuw flink

geen avond- en nachtdiensten meer. Verder heeft ze niet het gevoel

gestegen. In 1800 was het nog

dat ze haar leven erg heeft moeten aanpassen aan haar ziekte.

gemiddeld 36 jaar, in 1900 46 jaar,

‘Zolang mijn situatie stabiel is, kan ik er goed mee leven.’

en vandaag de dag is de levensverwachting maar liefst 78 jaar.

Miriam Meihuizen 42 jaar, klant van Tefa en Red Swan

Bron: gapminder.org

Internet zorgt voor andere rolverdeling Het internet heeft ervoor

Twitter. Hoewel dit soort informele infor-

gezorgd dat de informatiekloof

matie niet altijd betrouwbaar is, hechten

tussen burger en zorgverlener is

veel mensen wel waarde aan de mening

verkleind. In eerste instantie was

van anderen, en is ook de belangstelling

het internet vooral eenrichtingsverkeer:

voor een gezonde leefstijl om ziektes

mensen gingen zelf op zoek naar infor-

te voorkomen veel groter geworden.

matie over hun ziektebeeld en werden

Voor zorgverleners betekent deze ont-

daardoor steeds mondiger. De afgelo-

wikkeling dat ze patiënten anders zullen

pen jaren heeft het internet zich ook

moeten benaderen. Beter luisteren en

ontwikkeld tot een discussieplatform.

mensen ook de kans geven zelf mee te

Bijvoorbeeld via websites van patiënten-

denken over hun behandeling, een meer

verenigingen, maar vooral ook door

actieve rol geven dus.

sociale media zoals Hyves, Facebook en Bron: Raad voor de Volksgezondheid en Zorg

THUISBEZORGING: MODERN OF … Thuiswinkelen is op zich niet nieuw. Denk aan de marskramers die in vroegere eeuwen vaak rondgingen met hun waren in een korf op de rug. En zo had je ook apothekers die met een reisapotheek op pad gingen om hun geneesmiddelen te bezorgen. Daarna brak een tijd aan waarin mensen het door een betere mobiliteit juist prettig vonden om zelf te gaan winkelen en een ruime keuze te hebben. Zo ontstonden grote warenhuizen. Vandaag de dag gaan we echter zuinig om met onze kostbare tijd. De opkomst van het internet biedt ruime mogelijkheden om het thuiswinkelen weer populair te maken. Niet alle aanbieders blijken echter betrouwbaar te zijn. Een kans dus voor Mediq, dat garant staat voor veilige en kwalitatief hoogwaardige producten en middelen en de bijbehorende zorg. MEDIQ JAARVERSLAG 2010

35

VERGOEDINGSSYSTEMATIEK

Vergoeding voor farmaceutische zorg en de levering van medische middelen DE VERGOEDINGSSYSTEMATIEK VOOR DE

De verantwoordelijkheid voor de levering van recept-

FARMACEUTISCHE ZORG EN DE LEVERING VAN MEDISCHE

geneesmiddelen vormt de basis voor de belangrijkste,

HULPMIDDELEN IN DE DIVERSE LANDEN IS COMPLEX.

en meest gereguleerde inkomstenbron van Nederlandse

DE OPBRENGSTEN WORDEN IN BELANGRIJKE MATE

apotheken. Daarnaast verdienen onze apotheken op de

BEPAALD DOOR DE OVERHEID EN VERZEKERAARS.

verkoop van geneesmiddelen, medische hulpmiddelen en

DIT HOOFDSTUK GEEFT EEN OVERZICHT VAN DE MEEST

producten die zonder doktersrecept verkrijgbaar zijn, de

RELEVANTE WETTEN, REGELINGEN EN BETALERS IN DE

zogenaamde zelfzorggeneesmiddelen.

IN DIT KADER MEEST RELEVANTE LANDEN.

De inkomsten van een Poolse apotheek komen voort uit de verkoop van receptgeneesmiddelen (circa 60% van de omzet) en van overige producten (circa 40% van de omzet). Via het kanaal Direct & Institutioneel leveren wij medische hulpmiddelen en gerelateerde zorgdiensten, grotendeels op basis van een machtiging van de verzekeraar of een andere betaler.

FARMACEUTISCHE ZORG NEDERLAND De inkomsten van de Nederlandse apotheek bestaan uit drie onderdelen: de receptregelvergoeding, de inkoopvergoeding en marges op receptgeneesmiddelen en de verkoop van zelfzorggeneesmiddelen en andere producten, waaronder verzorgingsproducten (OTC). RECEPTREGELVERGOEDING

De receptregelvergoeding is de vergoeding die een apotheek van de zorgverzekeraar ontvangt voor de dienstverlening. Deze dienstverlening richt zich bijvoorbeeld op de (eerste) uitgifte van geneesmiddelen aan patiënten, geneesmiddelen die in een weekdoseersysteem worden afgeleverd, en op door de apotheek gemaakte geneesmiddelen (zogenaamde magistrale bereiding). De gemiddelde receptregelvergoeding was per 1 januari 2010 € 7,91. Van dit tarief kon contractueel worden afgeweken tot een maximum van € 10,00. De gemiddelde receptregelvergoeding is per januari 2011 verlaagd tot € 7,50. Dit zogenaamde transitietarief (zie paragraaf ‘Beleidsontwikkelingen 2011’) ligt lager dan het tarief in 2010 ondanks de verdere daling van de inkoopmarge

36

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 VERGOEDINGSSYSTEMATIEK

op geneesmiddelen als gevolg van een verdere uitbreiding van het preferentiebeleid (zie paragraaf ‘Preferentiebeleid’).

REGISSEUR VAN DE

De Nederlandse Zorgautoriteit heeft bij het vaststellen van dit

GENEESMIDDELEN-

tarief een nieuw criterium gehanteerd; het tarief bevat niet

VOORZIENING

langer een opslag voor de opvang van onvoorzienbare

Mediq sluit bilaterale

marktrisico’s, de zogenaamde veiligheidsmarge. Het betreft

overeenkomsten met

hier dus een structurele verlaging van de vergoeding.

zorgverzekeraars over inkoop en aanvullende zorgdiensten.

Partijen mogen in 2011, net als in 2010, afwijken van het gemiddelde tarief tot een maximum van € 10,00. Het verschil tussen € 7,50 en € 10,00 kan worden gebruikt voor het belonen van onderlinge afspraken, zoals het ontwikkelen van zorgdiensten en het doorvoeren van kwaliteitscriteria.

limieten worden berekend. Per cluster wordt een maximum-

Mediq heeft de ruimte die de Nederlandse Zorgautoriteit

vergoeding bepaald. Ligt de prijs erboven, dan moet de

de afgelopen jaren heeft geboden voor maatwerk tussen

patiënt zelf bijbetalen. In de praktijk liggen de prijzen van de

apothekers en zorgverzekeraars benut om specifieke

meeste geneesmiddelen beneden deze vergoedingslimiet.

afspraken te maken met Zilveren Kruis Achmea, Agis en CZ. Deze contracten bieden een alternatief voor het

Inkoopmarge

preferentiebeleid (zie paragraaf ‘Preferentiebeleid’).

De lijstprijzen van fabrikanten vormen de basis voor de inkoop

De contracten met Zilveren Kruis Achmea, Agis en CZ

en verkoop van geneesmiddelen door apotheken. In de

hebben als voordeel dat Mediq haar rol als regisseur van de

praktijk bestaat er een verschil tussen de officiële lijstprijzen

geneesmiddelenvoorziening kan waarmaken, onder andere

van geneesmiddelen die apotheken in rekening brengen bij

door de inkoop van geneesmiddelen weer zelf te doen.

de zorgverzekeraars en de inkoopprijs van geneesmiddelen.

In deze contracten hebben wij ook afspraken gemaakt over

Dit verschil is de zogenaamde inkoopmarge die apotheken

het gezamenlijk ontwikkelen van aanvullende zorgdiensten,

via de groothandel van fabrikanten ontvangen. Op generieke

bijvoorbeeld de screening en preventie van chronische ziekten

geneesmiddelen, dat wil zeggen geneesmiddelen waarvan

als diabetes en astma/COPD of medicatiechecks.

meerdere varianten op de markt zijn, bieden fabrikanten van oudsher hogere marges dan patentgeneesmiddelen. Deze

INKOOPVERGOEDING EN MARGES

marge wordt sinds eind jaren negentig door de overheid

De omvang van de inkoopvergoeding en marges wordt

‘afgeroomd’ via de zogeheten clawback. Deze clawback

bepaald door de hoeveelheid producten die een apotheek

bedraagt structureel 6,82% van de lijstprijs van genees-

verkoopt en het verschil tussen inkoopkosten – het bedrag dat

middelen tot een maximum van € 6,80 per verstrekking. In de

een apotheker moet betalen aan de groothandel – en de

tweede helft van 2008 is de clawback door de rechter tijdelijk

inkoopvergoeding – het bedrag dat de zorgverzekeraar aan de

buiten werking gesteld. Per januari 2009 is de clawback

apotheek betaalt. De prijsvorming van receptgeneesmiddelen

echter weer ingesteld en de gedurende de tweede helft van

is sterk gereguleerd. Dat geldt niet voor niet-receptgenees-

2008 opgeschorte clawback is alsnog verrekend via een

middelen.

tijdelijke ophoging van het percentage tot 8,53% in 2009 en 2010.

Prijsvorming

In het tariefbesluit voor 2011 heeft de NZa de clawback weer

De prijsvorming van receptgeneesmiddelen wordt ingekaderd

teruggebracht naar het oude niveau van 6,82%. De hoogte

door de Wet Geneesmiddelenprijzen (WGP), de lijstprijs

van het nieuwe tarief en de hoogte van de clawback kunnen

van geneesmiddelen (de Taxe), en het Geneesmiddelen-

overigens door verzekeraars in 2011 in de onderhandeling met

vergoedingssysteem (GVS). De WGP bepaalt de maximumprijs

apothekers worden betrokken.

van geneesmiddelen in Nederland. Deze maximumprijzen zijn gebaseerd op de gemiddelde prijzen in Groot-Brittannië,

Preferentiebeleid

België, Frankrijk en Duitsland en worden halfjaarlijks door het

Sinds 2008 heeft de apotheekmarkt te maken gekregen met

Ministerie van VWS geactualiseerd. Het is verboden een

preferentiebeleid vanuit verzekeraars. Dit preferentiebeleid

geneesmiddel tegen een hogere prijs dan de maximumprijs

houdt in dat verzekeraars binnen een groep geneesmiddelen

aan te bieden of in rekening te brengen. De lijstprijs of Taxe is

met eenzelfde werkzame stof en toedieningsweg, bepaalde

de officieel geregistreerde prijs die fabrikanten vragen voor

geneesmiddelen als voorkeursmiddel aanwijzen. Alleen in

hun geneesmiddelen. Bij het vaststellen van de lijstprijs

specifieke gevallen kunnen artsen en apothekers van dit

houden fabrikanten rekening met de vergoedingslimiet van

voorkeursmiddel afwijken.

een geneesmiddel die de overheid op grond van het Geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS) vaststelt. Het GVS regelt de vergoeding van geneesmiddelen. Het bepaalt hoe geneesmiddelen in groepen van onderling vervangbare geneesmiddelen worden ingedeeld en hoe vergoedings-

VERGOEDINGSSYSTEMATIEK MEDIQ JAARVERSLAG 2010

37

Per werkzame stof met dezelfde toedieningsweg en sterkte

geneesmiddelen en voor bepaalde groepen patiënten wordt

wijzen zorgverzekeraars een of meer preferente medicijnlabels

het product volledig vergoed, met inachtneming van een

aan als tussen de merken een prijsverschil van een bepaald

eigen bijdrage van PLN 3,20 in sommige gevallen. Voor andere

percentage, dat per zorgverzekeraar kan verschillen, bestaat.

categorieën geneesmiddelen bestaan bijbetalingsregelingen

Vervolgens wordt het goedkoopste medicijnmerk aangewezen

van 30 tot 50% van de officiële te vergoeden verkoopprijs.

als preferent product, samen met alle andere medicijnlabels

Als de voorschrijver een ander merk voorschrijft van dezelfde

die vallen binnen de bepaalde bandbreedte (die kan

werkzame stof of als de klant daar zelf voor kiest, moet de

verschillen per zorgverzekeraar) ten opzichte van de prijs

klant het eventuele verschil met de door de overheid

van het goedkoopste label. Producten die buiten deze

vastgestelde maximum te vergoeden verkoopprijs zelf betalen.

bandbreedte vallen komen niet voor vergoeding in

Voor alle producten komt de handelsmarge van de apotheek

aanmerking.

tot stand door onderhandelingen met de groothandel of rechtstreeks met de fabrikanten.

Het preferentiebeleid heeft sinds juni 2008 geleid tot enorme prijsdalingen. De inkoopmarge op generieke geneesmiddelen, voordien de belangrijkste inkomstenbron voor apotheken, is

MEDISCHE HULPMIDDELEN

daarmee zeer sterk gedaald. Mediq levert medische hulpmiddelen die voor vergoeding in aanmerking komen (privaat of publiekelijk). De vergoedings-

Inkoopmarge op geneesmiddelen onder druk

prijzen worden vastgesteld door de betaler. Wie de betaler is, verschilt per land. Verder gelden er landspecifieke regels voor eigen bijdragen. In Nederland is er sprake van private bekostiging door zorgverzekeraars. Medische hulpmiddelen kennen lijstprijzen die door de fabrikanten worden vastgesteld en openbaar zijn. Vanuit de overheid worden geen maximumprijzen of wettelijke

ZELFZORGGENEESMIDDELEN EN ANDERE (OTC-)PRODUCTEN

vergoedingslimieten vastgesteld. Zorgverzekeraars sturen

De laatste bron van inkomsten is de verkoop van zelfzorg-

op de kosten door per categorie medische hulpmiddelen,

geneesmiddelen en andere producten, waaronder verzor-

verbruiksnormen vast te stellen. Deze normen kunnen per

gingsproducten (OTC). In dit segment is sprake van vrije

verzekeraar verschillen. De vergoedingsprijs komt tot stand in

prijsvorming. Deze producten vallen buiten het basispakket

onderhandeling met de zorgverzekeraar. Er is sprake van een

van de zorgverzekeringswet. Verzekerden kunnen op grond

eigen bijdrage in de vorm van een gemaximeerd eigen risico

van een vrijwillige aanvullende zorgverzekering soms wel

op jaarbasis voor alle medische voorzieningen.

aanspraak maken op een vergoeding. In de Verenigde Staten worden medische hulpmiddelen deels vergoed door publieke instanties (Medicare and Medicaid) en FARMACEUTISCHE ZORG POLEN

deels door private zorgverzekeraars. De diversiteit van private zorgverzekeraars is groot. Er is altijd sprake van een eigen

De inkomsten van een Poolse apotheek komen voort uit de

bijdrage, die overigens wel kan worden herverzekerd.

verkoop van receptgeneesmiddelen (circa 60% van de omzet) en van overige producten (circa 40% van de omzet).

In Duitsland, Noorwegen en Denemarken vindt bekostiging

Ook de invloed van de Poolse overheid op de inkomsten van

tievelijk gemeentelijke instanties). In Duitsland kennen de

een apotheek is groot. De overheid onderhandelt ten minste

Krankenkassen een eigen bijdrage, gemaximeerd per levering.

twee keer per jaar met de farmaceutische industrie om

In Denemarken is geen sprake van een eigen bijdrage.

plaats door publieke instanties (Krankenkassen respec-

afspraken te maken over de maximumprijzen van te vergoeden receptgeneesmiddelen en de vergoedingsniveaus van receptgeneesmiddelen te bepalen. Er is geen direct equivalent van het receptregelsysteem zoals dat in Nederland bestaat. In Polen wordt bijna 50% van het geneesmiddelenassortiment niet vergoed via het nationale ziekenfondssysteem. Deze kosten worden door de klant zelf betaald. Voor de overige 50% bestaat een gedifferentieerde vergoedingssystematiek die gebaseerd is op het type geneesmiddel en het type aandoening dat wordt behandeld. Voor sommige categorieën

38

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 VERGOEDINGSSYSTEMATIEK

BELEIDSONTWIKKELINGEN 2011

POLEN: ONTWIKKELINGEN IN WETGEVING MET GEVOLGEN VOOR DE FARMACEUTISCHE INDUSTRIE IN POLEN

NEDERLAND: PRESTATIEBESCHRIJVINGEN EN VRIJE TARIEVEN

In het derde kwartaal van 2010 heeft het Poolse ministerie

De nieuwe Minister van Volksgezondheid heeft eind 2010

van Volksgezondheid nieuwe wetgeving op het gebied van

aangekondigd de beleidsvoornemens van haar voorganger op

geneesmiddelenvergoedingen opgesteld. Het wetsvoorstel

het terrein van de farmacie te willen voortzetten. Dat betekent

werd in het begin van het vierde kwartaal van 2010

dat de sector zich in 2011 zal moeten voorbereiden op vrije

goedgekeurd door de regering en naar het parlement

prijzen voor de farmaceutische zorg met ingang van 2012.

gezonden voor verdere uitwerking. De nieuwe wetgeving

De Minister heeft het voornemen dit begin 2011 in een

zal op 1 januari 2012 in werking treden.

wetswijziging te bekrachtigen. De basis voor vrije prijzen zijn de door de NZa in samenspraak met marktpartijen in 2010

Het wetsontwerp fixeert de prijzen van en marges op

vastgestelde farmaceutische prestaties.

geneesmiddelen in de gehele distributieketen. De bestaande maximumprijzen van geneesmiddelen worden vervangen door

NEDERLAND: INTEGRALE BEKOSTIGING VAN ZORG VOOR

vaste officiële verkoopprijzen aan patiënten. Kortingen en

CHRONISCH ZIEKEN

bonussen zijn niet toegestaan bij deze nieuwe systematiek,

De overheid stuurt aan op een andere bekostiging van de

waardoor het fabrikanten niet is toegestaan om hun producten

zorg voor chronisch zieken. Deze zogenaamde integrale

met kortingen te leveren. De vergoedingslimiet voor een

bekostiging moet bijdragen aan een betere samenwerking

bepaalde productcategorie wordt gebaseerd op de hoogste

(ketenzorg) tussen de verschillende zorgverleners waaronder

prijs van de 15% laagst geprijsde producten in deze categorie.

de huisarts, apotheek en verpleegkundige. Het uitgangspunt

De verkoopmarge wordt gebaseerd op de vergoedingslimiet

is dat zorgverleners niet langer afzonderlijk betaald worden,

in plaats van op de verkoopprijs.

maar dat voor de gehele behandeling een bedrag per kalenderjaar wordt overeengekomen tussen een hoofd-

VERENIGDE STATEN

aannemer en een zorgverzekeraar. De inhoud en de

In de VS heeft in 2010 een zogenaamd competitive bidding-

kwaliteitscriteria van de behandeling zijn afgeleid van de

proces plaatsgevonden voor Medicare-verzekerden

zorgstandaard voor die betreffende behandeling.

(gepensioneerden) voor diverse hulpmiddelen waaronder

Zorgstandaarden geven aan waaruit de zorg ten minste

diabetesteststrips. In fase I (pilot) betrof dit enkele

moet bestaan voor iemand met een bepaalde chronische

grootstedelijke gebieden. Dit heeft geleid tot lagere prijzen,

aandoening en worden ontwikkeld door patiënten en

maar de gevolgen voor Mediq zijn vooralsnog beperkt. Of en

aanbieders.

hoe fase II wordt uitgerold in 2012 staat nog ter discussie.

In januari 2010 is gestart met twee aandoeningen: diabetes en vasculair risicomanagement. Luchtweg- en longaandoeningen (COPD) vallen hier vanaf juli ook onder. De farmaceutische zorg is vooralsnog geen onderdeel van de integrale bekostiging. NEDERLAND: OVERHEVELING DURE GENEESMIDDELEN NAAR ZIEKENHUISBUDGET

Het kabinet heeft in 2010 besloten om bepaalde groepen geneesmiddelen uitsluitend nog te vergoeden via het ziekenhuisbudget. Deze overheveling zal naar verwachting op 1 januari 2012 van kracht worden. Mediq heeft in aanloop naar dit besluit haar zorgen geuit over de mogelijke gevolgen voor patiënten. Het Ministerie heeft de meerwaarde van behandeling van patiënten in de thuissituatie erkend. Ziekenhuizen zullen hier bij de inkoop van geneesmiddelen en gespecialiseerde zorg rekening mee moeten houden. Voor ons bedrijfsonderdeel dat gespecialiseerde medicatie, soms inclusief de bijbehorende toediening, levert aan klanten in

EIGEN ASSORTIMENT

thuiszorgsituaties, zal dit betekenen dat het businessmodel

Mediq Apotheek levert een groeiend

moet worden aangepast: van fullservice-apotheek stand alone

assortiment zelfzorggeneesmiddelen,

naar fullservice-apotheek in samenwerking met ziekenhuizen.

vitamines en aanverwante producten onder eigen merk. Kwalitatief hoogwaardige producten tegen een aantrekkelijke prijs.

VERGOEDINGSSYSTEMATIEK MEDIQ JAARVERSLAG 2010

39

ONZE ROL IN DE MAATSCHAPPIJ MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN IS NIET MEER WEG TE DENKEN. HET BEGON IN 1987 MET HET BRUNDTLANDRAPPORT ‘OUR COMMON FUTURE’ DAT DOOR EEN VN-COMMISSIE WERD GEPUBLICEERD. HIERIN WERD OPGEROEPEN TOT DUURZAME ONTWIKKELING, OFWEL OP EEN ZODANIGE MANIER OMGAAN MET DE AARDE DAT OOK TOEKOMSTIGE GENERATIES KUNNEN WONEN

Werkzaam zijn in de gezondheidszorg een extra stimulans

IN EEN LEEFBARE WERELD. ONTWIKKELINGEN ZOALS EEN TEKORT AAN NATUURLIJKE GRONDSTOFFEN, MILIEUVERVUILING, KLIMAAT-

Zoals veel andere bedrijven in

VERANDERING, GROEI VAN DE WERELDBEVOLKING EN SOCIALE

de wereld, nemen ook wij onze

ONGELIJKHEID STAAN INMIDDELS STEEDS PROMINENTER OP

verantwoordelijkheid voor de

DE AGENDA VAN ZOWEL OVERHEDEN, MAATSCHAPPELIJKE

effecten van onze bedrijfsactivi-

ORGANISATIES ALS BEDRIJVEN.

teiten op de wereld om ons heen. Dat wij werkzaam zijn in de gezondheidszorg is daarbij

Maatschappelijk verantwoord ondernemen bij Mediq

PPP Maatschappelijk verantwoord ondernemen draait om een balans tussen de drie p’s: profit (economische prestaties), people (met respect voor de sociale kant van de bedrijfsvoering) en planet (binnen ecologische randvoorwaarden).

40 MEDIQ JAARVERSLAG 2010

een extra stimulans. Onze kernwaarden vormen de basis: klantgericht, gericht op samenwerking, innovatief, integer en open. De komende jaren zullen wij ons MVO-beleid en de invoering daarvan verder uitrollen binnen al onze bedrijfsonderdelen.

ONZE ROL IN DE MAATSCHAPPIJ Poul Erik Pedersen kwaliteitsmanager bij Mediq Danmark

Interessant aandachtsgebied

en lid van het projectteam

‘Een paar jaar geleden ben ik afgestudeerd op het

‘het beperken van schadelijke

onderwerp MVO. Ik heb toen voor Mediq Direct een

gevolgen voor het milieu’

strategisch beleidsplan geschreven: hoe kan Mediq Direct in haar bedrijfsvoering zorg dragen voor mens en milieu?

Een continu proces

Daaruit spreekt niet alleen mijn interesse voor MVO, maar

‘In mijn dagelijks werk is het maken van

ook dat van Mediq. Na mijn studie kwam ik in dienst bij

milieuoverwegingen een continu proces.

Mediq Direct. Inmiddels zijn hier al veel zaken doorgevoerd,

Ik ben dan ook erg blij dat ik de gelegen-

zoals ISO-certificeringen, klanttevredenheidsonderzoeken

heid krijg om samen met collega’s priori-

en klachtenprocedures. We maken magazines voor diverse

teiten op milieugebied te definiëren voor

patiëntgroepen. Niet alleen bedoeld om informatie te

Mediq als groep. Bij Mediq Danmark nemen

geven, maar vooral ook om het acceptatieproces van hun

wij alle nodige maatregelen voor een goede,

ziekte te bevorderen. Daarnaast besteden we veel tijd aan

verantwoorde bedrijfsvoering. Zo maken

educatie van verpleegkundigen en verzorgenden om de

we in onze gebouwen gebruik van groene

kwaliteit van de zorg zo hoog mogelijk te houden.’

stroom en beschikken we over een systeem voor afvalbeheer. Ook willen we onnodige verspilling zo veel mogelijk vermijden en zetten we juist in op recycling. Door slimme logistieke oplossingen te bedenken, kunnen we onze ecologische voetafdruk minimaliseren en tegelijkertijd goede service aan onze klanten bieden.’

Mariëlle van den Berg medewerker kwaliteitszorg bij CombiCare en lid van de werkgroep ‘zorg voor de patiënt’

RELATIE TUSSEN MVO EN BETROKKENHEID VAN MEDEWERKERS Uit onderzoek blijkt dat medewerkers het waarderen als

2

hun werkgever maatschappelijk verantwoord onder-

een goede

neemt. En het ligt in de lijn van de verwachting dat dit

werkomgeving

de komende jaren alleen maar gaat toenemen.

voor medewerkers

Investeren in MVO loont dus ook op dit punt.

1

Het Center for Creative Leadership onderzocht de relatie

zorg voor

tussen hoe medewerkers aankijken tegen het MVO-

de patiënt

gedrag van hun onderneming en de mate waarop zij vervolgens betrokken zijn bij hun onderneming. Er is een

het beperken

duidelijke lijn te zien: wanneer medewerkers vinden dat

van schadelijke

hun onderneming maatschappelijk verantwoord bezig is,

gevolgen voor

voelen ze zich meer betrokken bij hun onderneming.

het milieu

5

2,27

2,70

3,20

3,67

4,07

in de maatschappij

3

2

1

MEE EENS

NEUTRAAL

MEE ONEENS

3

STERK MEE EENS

4 4

STERK MEE ONEENS

BETROKKENHEID BIJ ORGANISATIE

een verschil maken

VIER AANDACHTSGEBIEDEN Mediq heeft vier aandachtsgebieden geformuleerd en uitgewerkt met behulp van groepsbrede werkgroepen. De werkgroepen hebben vier maanden intensief samengewerkt om inhoud

MIJN ORGANISATIE IS VERANTWOORD BEZIG

Bron: www.ccl.org

te geven aan deze gebieden.


41

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN

Focusgebieden vastgesteld MEDIQ IS ACTIEF IN DE ZORGSECTOR. WIJ HEBBEN DAN

Voor Mediq staat maatschappelijk verantwoord ondernemen

OOK TE MAKEN MET DE GEZONDHEID VAN PATIËNTEN

(MVO) voor winstgevend zakendoen en tegelijkertijd het

EN NEMEN ONZE VERANTWOORDELIJKHEID RICHTING

streven naar maatschappelijke vooruitgang en een beter

DE SAMENLEVING SERIEUS.

milieu. Dat houdt in dat wij patiënten en professionele klanten de juiste producten en de het beste advies leveren, onze medewerkers een goede werkomgeving bieden, de invloed van onze activiteiten op het milieu tot een minimum terugdringen en een verschil maken in de gemeenschappen waarbinnen wij actief zijn. Alleen door met onze stakeholders samen te werken, kunnen we dat bereiken. FOCUSGEBIEDEN EN AGENDA

In 2010 zijn we met een intensief proces begonnen waarbij vier interne projectteams, die diverse groepsmaatschappijen vertegenwoordigen, hebben gewerkt aan de vaststelling van bedrijfsspecifieke MVO-focusgebieden. Dit proces heeft geleid tot de vaststelling en de keuze van de sociale en milieu onderwerpen waarop wij ons willen gaan richten. Samen met onze kernwaarden en gedragsregels vormen de volgende focusgebieden de basis van ons MVO-beleid: •

Zorg voor de patiënt

•

Een goede werkomgeving voor medewerkers

•

Het beperken van schadelijke gevolgen voor het milieu

•

Een verschil maken in de maatschappij

In 2011 zullen wij onze impact op deze gebieden voor het eerst meten aan de hand van concrete key performance indicators (KPI’s). Deze KPI’s hebben wij reeds vastgesteld en deze worden in de onderstaande paragrafen genoemd. Het is ons doel om in het Jaarverslag 2011 uitgebreider over onze kwalitatieve en kwantitatieve MVO-gegevens te rapporteren. Aangezien het bij de gegevensverzameling in 2011 om een eerste poging gaat, kunnen deze KPI’s waar nodig worden aangepast op basis van de ervaringen in de praktijk. Wij zijn van plan om in 2012 een structurele dialoog met onze belangrijkste stakeholders aan te gaan en concrete doelstellingen voor de KPI’s te formuleren.

42

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN

DIALOOG MET STAKEHOLDERS

om zo de therapietrouw te verbeteren. Ook stimuleren wij

Het succes van onze onderneming is afhankelijk van de

patiëntenvoorlichting en zelfmanagement.

mate waarin wij in de behoeften van onze patiënten kunnen voorzien en van de manier waarop wij de meningen en

Als service aan patiënten, heeft Mediq Apotheek in Nederland

belangen van onze stakeholders in onze bedrijfsstrategie

een gepersonaliseerd programma voor zelfmanagement

opnemen. Wij gaan de dialoog aan met klanten, patiënten-

ingevoerd onder de naam Mijnmedicijnkompas. Het gaat om

en consumentenorganisaties, professionals, voorschrijvers,

een uniek programma voor de Nederlandse markt voor

betalers, medewerkers, ondernemingsraden, producenten,

chronische patiënten. Het ondersteunt patiënten bij het begrip

overheden en beleggers.

van hun ziekte en het gebruik van hun geneesmiddelen. In Mijnmedicijnkompas kunnen patiënten informatie over hun

Onze groepsmaatschappijen hebben contact met klanten

geneesmiddelen lezen, instructiefilmpjes bekijken en

(patiënten en professionals) en meten proactief de

gebruikmaken van speciale zelfmanagementmodules, zoals

tevredenheid door klanttevredenheidsonderzoeken uit

voor astma/COPD en diabetes. Deze dienst is inmiddels via

te voeren. Daarnaast hebben wij contact met patiënten,

alle Mediq Apotheken beschikbaar en bijna 30.000 patiënten

patiëntenorganisaties en voorschrijvers om

maken er gebruik van.

therapiegerelateerde onderwerpen te bespreken. De AVA, de roadshows en bijeenkomsten voor beleggers vormen de

Onze directe bedrijfsonderdelen bieden patiënten voorlich-

basis voor de structurele dialoog met onze aandeelhouders.

ting op het gebied van zelfmanagement, veiligheid en het

Naast het dagelijkse contact met onze medewerkers

effectieve gebruik van geneesmiddelen en medische

houden we onderzoeken om een nog beter inzicht in de

hulpmiddelen. Onze institutionele bedrijfsonderdelen bieden

medewerkerstevredenheid te verkrijgen en houden we

professionals training over het juiste gebruik van de producten

geregeld besprekingen met lokale ondernemingsraden.

en de betreffende aandoening, zodat zij hun patiënten beter

Bovendien onderhouden onze centrale inkoopafdeling en de

van dienst kunnen zijn. Daarnaast beschikken wij over

lokale categoriemanagers contacten met fabrikanten. Verder

zogenaamde train-the-trainermodules, waarmee wij

onderhoudt ons stafhoofd beleidsontwikkeling contacten met

zorgverleners en voorschrijvers voorlichten. De directe

overheden, politici, toezichthoudende instanties en patiënten-

bedrijfsonderdelen geven voorlichting aan bijvoorbeeld

en consumentenorganisaties. Ten slotte zijn er medewerkers

verpleegkundigen aan de hand van klinische lessen,

in de betreffende landen die contacten onderhouden met

workshops en e-learningmodules. Hierbij benadrukken wij

zorgverzekeraars.

het belang van de kwaliteit van de patiëntenzorg en het juiste gebruik van medische hulpmiddelen. Zo faciliteren wij een

AANSTURING VAN MVO

veilige en effectieve zorg. In 2010 zijn in Nederland ruim

Ten behoeve van een effectieve implementatie van MVO

1.400 verpleegkundigen door CombiCare getraind tijdens

hebben wij een organisatiestructuur hiervoor in het leven

klinische lessen en workshops. In hoofdzaak zijn deze lessen

geroepen. De eindverantwoordelijkheid ligt bij de Raad van

theoretisch van aard, waarbij de nadruk ligt op pathologie

Bestuur. De operationele verantwoordelijkheid is belegd bij

en fysiologie om zo de professionele deskundigheid van

het stafhoofd Quality Assurance and Safety.

verpleegkundigen te vergroten. Ook bieden onze institutionele bedrijfsonderdelen opleidingsprogramma’s aan professionals om hen te leren hoe ze de producten die wij verkopen, moeten

ZORG VOOR DE PATIËNT

toepassen. Uiteindelijk komt dit de patiënt ten goede. Zo geven productspecialisten in Denemarken voorlichting

Wij stellen de patiënt centraal en bieden diensten die verder

aan zorginstellingen en huisartsen over het juiste gebruik van

gaan dan alleen het leveren van producten. Onze ambitie is

wondverzorgingsproducten, desinfecteerproducten, medische

om actief de gezondheid van patiënten te verbeteren of hen

compressieproducten en enterale voeding. In Nederland

te helpen beter met hun ziekte om te gaan, of die nu tijdelijk

biedt Medeco College e-learning en workshops voor zorg-

of chronisch is. Onze inspanningen op dit gebied worden niet

professionals, inkopers en facilitymanagers op diverse

alleen geleverd door de medewerkers die uitsluitend op de

gebieden, zoals anatomie, wondverzorging, incontinentie

dienstverlening aan de patiënt zijn gericht. Achter de

en critical care.

mensen die de patiënt van dienst zijn, staan specialistische medewerkers die als taak hebben de dienstverlening zo

WIJ WERKEN AAN BEWUSTWORDING

efficiënt, effectief, soepel en slim mogelijk te laten verlopen.

Mediq wil de bewustwording onder patiënten ten aanzien van gezondheid en gezondheidsrisico’s vergroten. Daartoe stellen

WIJ HELPEN PATIËNTEN OM BETER TE WORDEN

wij patiënten in staat om deel te nemen aan gezondheids-

OF BETER MET HUN AANDOENING OM TE GAAN

screenings en voorlichtingsbijeenkomsten en bieden wij

Wij beschouwen het als onze verantwoordelijkheid om ervoor

informatie via websites en patiëntentijdschriften.

te zorgen dat patiënten de juiste medicatie en medische hulpmiddelen ontvangen. Daarom interveniëren wij proactief

Een goed voorbeeld van het belang van bewustwording is de

in behandelingen die onder onze verantwoordelijkheid vallen,

behandeling van diabetes. In de diabetesweek in november

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN MEDIQ JAARVERSLAG 2010

43

kunnen consumenten in onze Nederlandse apotheken een

Wij beschikken over klachtenprocedures, waarmee klanten

bloedsuikertest laten uitvoeren. In 2010 lieten 16.500 mensen

hun ongenoegen kunnen melden. Wij nemen alle klachten

zich in onze apotheken testen. Daarnaast organiseren onze

serieus en trekken er lering uit om zo herhaling te voorkomen.

apotheken lokale voorlichtingsbijeenkomsten over

De Nederlandse apotheken hebben een centraal zorg-

diabetesdienstverlening. In Duitsland neemt Mediq Direkt

registratiesysteem, dat in 2010 is gekoppeld aan de nationale

Diabetes ieder halfjaar deel aan voorlichtingsbijeenkomsten

databank van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter

voor bestaande en potentiële klanten, om voorlichting te

bevordering der Pharmacie (KNMP) om incidenten met

geven over het leven met diabetes.

geneesmiddelen te registreren. Mediq Direct in Nederland behandelt klachten in het kader van de kwaliteitsprocedures.

WIJ WILLEN DE VERWACHTINGEN VAN DE KLANT

Wij leven internationale richtlijnen voor medische hulp-

OVERTREFFEN

middelen na op het gebied van klachtenregistratie (MEDDEV).

Wij beschouwen het als onze verantwoordelijkheid om te

Verder bewaken kwaliteitsmanagers de juiste en tijdige

voorzien in producten en diensten die voldoen aan de

afhandeling van de klachten.

specifieke wensen van onze patiënten en institutionele klanten. Wij willen weten wat klanten van ons vinden en of

WIJ GARANDEREN PRODUCTKWALITEIT EN -VEILIGHEID

wij aan hun verwachtingen voldoen. Daarom werken wij met

Als regisseur van de toeleveringsketen, voelen wij ons

klantonderzoeken en zijn wij continu in dialoog met patiënten

verantwoordelijk voor het leveren van veilige producten.

en patiëntenorganisaties.

Op het gebied van kwaliteit en veiligheid staan bij ons centraal:

Veel van onze groepsmaatschappijen houden periodiek een

•

klanttevredenheidsonderzoek. De uitkomsten bieden inzicht in

•

Interne richtlijnen en externe certificeringsschema’s

de waardering die patiënten en institutionele klanten voor ons

•

Beoordeling van leveranciers om kwaliteit te waarborgen

hebben, evenals in mogelijkheden tot verbetering. Ons streven

Naleving van weten regelgeving

en namaak te voorkomen

is om in 2011 bij al onze groepsmaatschappijen een dergelijk onderzoek te houden. Onze Nederlandse apotheken houden

Omdat wij producten op medisch gebied leveren, dienen wij

jaarlijks een onderzoek. Bij de Poolse apotheken is een

ons te houden aan strenge weten regelgeving ten aanzien

minimumniveau voor de klantenservice vastgesteld, dat is

van kwaliteit en veiligheid. Daarnaast hebben wij eigen

gekoppeld aan het bonussysteem van de apotheek-

kwaliteitsmanagers, die onze prestaties met betrekking tot

medewerkers. Bij onze directe groepsmaatschappijen meet

intern vastgestelde KPI’s bewaken. Ook voldoen wij aan

Tefa bijvoorbeeld de tevredenheid onder de professionals

externe normen. Zo zijn onze Nederlandse apotheken

waarmee zij werkt, evenals onder patiënten. Byram Healthcare

gecertificeerd door de Stichting Harmonisatie Kwaliteits-

in de Verenigde Staten verzendt maandelijks circa 2.000

beoordeling in de Zorgsector. Verder is het merendeel van

onderzoeken aan een willekeurige groep patiënten.

onze groepsmaatschappijen volgens ISO 9001-2008 of een vergelijkbare norm gecertificeerd. Diverse groepsmaatschappijen die medische hulpmiddelen verkopen, voldoen eveneens aan ISO 13485, de norm die specifieke eisen aan medische hulpmiddelen stelt. Bovendien houden onze

LATINO DIABETES PROGRAM IN DE VERENIGDE STATEN

Nederlandse en Poolse groothandelsactiviteiten zich aan

Onze Amerikaanse groepsmaatschappij Byram Healthcare

de Good Distribution Practices for Pharmaceutical Products

beschikt over een programma voor Amerikanen van Latijns-

volgens de normen van de EU.

Amerikaanse afkomst met als doel de toegang tot de zorg te vergroten en taalbarrières voor diabetespatiënten weg te

Om onze organisatie op kwaliteitsgebied verder te versterken

nemen. Het programma voorziet onder meer in speciale

is in 2010 op groepsniveau een manager Quality Assurance

telefoonnummers waarop de patiënt rechtstreeks door een

and Safety in dienst getreden.

Spaanssprekende klantenservice te woord wordt gestaan, Spaanstalige etiketten voor geneesmiddelen en klinische

Wij voelen ons verantwoordelijk voor de gezondheid en de

instructies, tweetalige diabetesvoorlichters en

veiligheid van onze patiënten en kopen onze producten dan

Spaanssprekende coördinatoren die nabellen om de verdere

ook met uiterste zorg in. De dienstverlening van onze

behoeften van de patiënten vast te stellen. Byram Healthcare

leveranciers wordt periodiek beoordeeld. Daarnaast nemen wij

heeft dit programma opgezet op basis van een duidelijk

maatregelen om te voorkomen dat er namaakproducten op de

inzicht in de veranderende demografie. Onder Amerikanen

markt komen. Wij beschikken over systemen om de echtheid

van Latijns-Amerikaanse afkomst komt diabetes twee- tot

van zowel geneesmiddelen als medische hulpmiddelen te

viermaal zoveel voor als onder niet-Latijns-Amerikaanse

controleren.

Amerikanen. Uit onderzoek is gebleken dat door eerder te interveniëren betere resultaten kunnen worden behaald.

44 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN

In 2010 is een start gemaakt met de implementatie van onze gedragscode voor leveranciers. Hierin staan de ethische en

AANTAL MEDEWERKERS PER LAND DIRECT &

maatschappelijke normen beschreven waarvan wij willen dat

INSTITUTIONEEL

ze opgevolgd worden door onze leveranciers. In 2011 willen wij

IN FTE’S, GEMIDDELD, INCLUSIEF TIJDELIJK

deze implementatie afronden.

262 NEDERLAND

KPI’S VOOR 2011

NORDICS & BALTISCHE STATEN

Voor het focusgebied ‘Zorg voor de patiënt’ hebben we de

VERENIGDE STATEN

volgende KPI’s vastgesteld, waarover we met ingang van 2011

OVERIG

734

501

jaarlijks gaan rapporteren. •

Het percentage van de groepsmaatschappijen dat periodiek klanttevredenheidsonderzoeken houdt

•

498

Het percentage van de groepsmaatschappijen met een kwaliteitscertificering

AANTAL MEDEWERKERS PER LAND APOTHEKEN EEN GOEDE WERKOMGEVING VOOR MEDEWERKERS

IN FTE’S, GEMIDDELD, INCLUSIEF TIJDELIJK

Het humanresourcesbeleid van Mediq is erop gericht

NEDERLAND

medewerkers zodanig te ontwikkelen dat zij enerzijds aan de

POLEN

2.547

doelstellingen van de organisatie bijdragen en anderzijds hun vaardigheden en competenties ontwikkelen. Daarbij is het van belang om het evenwicht te vinden tussen de ambities van Mediq en die van de medewerkers, waarbij de kernwaarden van Mediq het uitgangspunt vormen. Wij trachten een

2.533

werkomgeving te scheppen waarin medewerkers zich uitgedaagd voelen, waarin ze hun vaardigheden en competenties kunnen ontwikkelen en waarin ze succesvol kunnen zijn. ORGANISATIEONTWIKKELINGEN IN 2010

Reorganisaties De activiteiten en medewerkers van Mediq zijn onderhevig aan veranderingen in de zorgmarkt. In 2010 is verdere voortgang geboekt met de reorganisatie die in 2008 bij onze Nederlandse apotheekactiviteiten is ingezet. Deze reorganisatie houdt verband met het preferentiebeleid van de zorgverzekeraars en de daaruit voortvloeiende prijsdaling en lagere winstgevendheid. Van de totale voorgenomen personeelsreductie van 450 fte’s is het aantal arbeidsplaatsen sinds medio 2008 met 417 fte’s teruggebracht, waarvan 167 in 2010. Dit proces zal eind 2011 zijn afgerond. Ook bij Medeco in Nederland waren reorganisaties nodig, evenals bij onze groothandelsactiviteiten in Polen. In Polen is in het derde kwartaal van 2010 een reductie van in totaal 140 fte’s gerealiseerd, terwijl bij Medeco 40 fte’s kwamen te vervallen. Een veranderende markt confronteert medewerkers met zowel kansen als uitdagingen. Een van de voornaamste uitdagingen van ons HR-beleid is hen te helpen op veranderingen in te spelen. Tijdens reorganisaties doen wij ons uiterste best om medewerkers te helpen binnen de onderneming ander werk te vinden. In Nederland is door de corporate HR-afdeling een mobiliteitsdesk ingericht. Dankzij dit initiatief hebben wij 25% van de ontslagen medewerkers binnen Apotheken Nederland kunnen herplaatsen. Daarnaast hebben wij ons ingezet om samen met uitzendbureaus medewerkers te helpen buiten

Een werkomgeving waarin medewerkers hun vaardigheden en competenties kunnen ontwikkelen

Mediq een nieuwe werkkring te vinden.


45

Onze groepsmaatschappijen hanteren een beloningsbeleid EDUCATIE

dat marktconform is. Verder maken zij gebruik van prestatie-

Medeco College biedt e-learning

managementtools gericht op personeelsontwikkeling.

en workshops aan voor zorg-

Zo hanteert Byram Healthcare in de Verenigde Staten

professionals op gebieden als

een profielprestatiesysteem, dat ondersteuning biedt bij

anatomie, wondverzorging en

opvolgingsplanning en het herkennen van leiderschaps-

critical care, zodat zij hun patiënten

potentieel. De beloning van onze Nederlandse en Deense

beter van dienst kunnen zijn.

medewerkers is gekoppeld aan hun jaarlijkse prestatiebeoordeling. Het doel is om in de komende jaren bij al onze groepsmaatschappijen de beloning aan de prestatiebeoordeling te koppelen.

Overname in de Nordics en Baltische staten

PERSONEELSBETROKKENHEID

In 2010 hebben we een overname in de Nordics en de

Het is onze ambitie om over uitstekend presterende,

Baltische staten gepleegd, waardoor het personeelsbestand

betrokken en trotse medewerkers te beschikken, die zich

met circa 445 fte’s is uitgebreid. Het management uit deze

achter de strategie van de onderneming scharen. In een aantal

landen is uitgenodigd voor een kennismakingsdag op ons

landen waarin wij actief zijn, houden wij medewerkers-

hoofdkantoor in juni 2010. Om de integratie nog meer te

tevredenheidsonderzoeken. Wij willen dat onze medewerkers

bevorderen, hebben diverse medewerkers van deze nieuwe

tevreden zijn met hun werk en werkomstandigheden. De

groepsmaatschappijen zich aangesloten bij internationale

komende jaren gaan wij dergelijke, om het jaar te houden,

netwerken en business leadershipprogramma’s.

onderzoeken implementeren bij alle groepsmaatschappijen.

DIVERSITEIT

PERSONEELSONTWIKKELING

In totaal hebben wij mensen in dienst in 14 verschillende

Op internationaal niveau richten wij ons op het waarborgen

landen, die een nog grotere diversiteit aan nationaliteiten

van een hoogwaardige invulling van sleutelfuncties voor de

vertegenwoordigen. Wij beschikken weliswaar over een groot

lange termijn (opvolgingsplanning). Aan de hand van

aantal vrouwelijke medewerkers, maar in de top zijn zij

het proces van talentbeoordeling identificeren wij op

ondervertegenwoordigd. Wij trachten vrouwelijk talent in

internationaal niveau getalenteerde medewerkers. Verder

een vroeg stadium te ontdekken en stimuleren hen om naar

zorgen ontwikkelingsprogramma’s ervoor dat medewerkers

sleutelposities door te groeien. Het is onze ambitie om het

goed kunnen presteren en daartoe gemotiveerd worden en

aandeel vrouwen in hogere managementfuncties te vergroten.

dat op talenten een beroep wordt gedaan en ze worden uitgedaagd. Wij organiseren een jaarlijks businessprogramma

AANTREKKEN EN BEHOUDEN

voor talenten, uitwisselingsprogramma’s en de eerder-

Mediq wil capabele mensen aantrekken, die graag werken

genoemde internationale netwerkbijeenkomsten.

bij een onderneming die gezondheidszorg combineert met een ondernemersgeest. Wij zoeken medewerkers die flexibel

De in 2004 opgerichte Mediq Academy, die deel uitmaakt van

en ambitieus zijn en een passie hebben voor werken in de

Mediq Apotheken Nederland, biedt cursussen en trainingen.

gezondheidszorg.

De groepsmaatschappijen van Mediq Direct in Nederland bieden trainingsprogramma’s die voornamelijk zijn gericht

In Nederland en Polen werken we voor het aantrekken van

op vergroting van de specifieke deskundigheid en kennis ten

nieuwe medewerkers samen met farmaceutische academies,

aanzien van de producten en de bijbehorende dienstverlening.

universiteiten en lagere opleidingsinstellingen. Middels

ACP Pharma in Polen organiseert trainingen gericht op

maatschappelijke en opleidingsprogramma’s wordt de

managementvaardigheden. Bij Byram Healthcare in de

farmaceutische opleiding zoveel mogelijk afgestemd op de

Verenigde Staten wordt middels het eerdergenoemde

ontwikkelingen in de farmaceutische markt. De exclusieve

profielprestatiesysteem in de ontwikkelingsbehoeften van

samenwerkingsovereenkomst met ROC Midden Nederland om

de medewerkers voorzien.

de opleiding van apothekersassistenten te verbeteren, vormt hiervan een concreet voorbeeld. Wij maken het werken binnen Mediq aantrekkelijker door middel van internationale netwerken en uitwisselingsprogramma’s. In 2010 zijn verschillende internationale netwerkbijeenkomsten (logistiek, financiën, marketing en communicatie) en het jaarlijkse business leadershipprogramma voor het hogere management georganiseerd. In 2011 worden opnieuw bijeenkomsten gepland, waaronder een HR-netwerkevenement.

46


Waar dit passend wordt geacht, wordt het lokale management BUSINESS LEADERSHIPPROGRAMMA VOOR TALENTEN

bij de behandeling en de oplossing van het probleem

In aansluiting op ons internationale karakter beschikken wij

betrokken. Alle in 2010 ingediende klachten zijn binnen twee

over een business leadershipprogramma voor talenten. Daarbij

maanden verwerkt en afgehandeld.

komen 25 getalenteerde medewerkers, afkomstig uit vrijwel alle landen waar Mediq actief is, bijeen om strategie,

MEDEZEGGENSCHAP

veranderingen en innovatie te bespreken. Dit programma is

In 2010 heeft de Centrale Ondernemingsraad (COR) diverse

gericht op de ontwikkeling van leiderschap en bewustwording

zaken met het management besproken. Gespreksonderwerpen

van hun toekomstige leidersrol. Met dit jaarlijkse programma

waren onder andere het HR-beleid van de onderneming en

stellen we hen in staat om hun internationale loopbaan te uit

de wijze waarop dit wordt ingevuld, de financiële resultaten,

te bouwen, hun internationale netwerk te vergroten en

de toenemende samenwerking binnen de onderneming en

stimuleren we de internationale uitwisseling van kennis,

ontwikkelingen in de apothekenmarkt in Nederland,

ervaring en vaardigheden.

waaronder het voortgaande preferentiebeleid van de zorgverzekeraars, en de daaruit voortvloeiende reorganisatie. De COR heeft conform de Wet Harrewijn het beloningsbeleid van Mediq beoordeeld.

GEZONDHEID EN VEILIGHEID

In Nederland is, evenals vorig jaar, een viertal onderneming-

Het verzuimpercentage bedroeg in 2010 3,6 (dit percentage

raden actief binnen de groepsmaatschappijen Medeco,

vertegenwoordigt 88% van het totaal aantal fte’s). In

Red Swan, Mediq Apotheken en binnen de cluster van de

Nederland zijn in samenwerking met Achmea Vitale stappen

direct-bedrijfsonderdelen in Nederland. In Polen en

ondernomen om het verzuimpercentage terug te dringen.

Noorwegen zijn door het management en de lokale

Daarbij zijn verbeteringen doorgevoerd, zoals de rol van

ondernemingsraden driemaandelijks gezamenlijke

managers bij de verlaging van het verzuimcijfer. In 2011

bijeenkomsten gehouden. In Polen waren de voornaamste

worden verdere stappen ondernomen.

gespreksonderwerpen gerelateerd aan de personeelsreductie met 140 fte’s. In Noorwegen is gesproken over de resultaten,

Alle groepsmaatschappijen hanteren veiligheidsprocedures en

de beloningssystematiek en de begroting. Bij Mediq Suomi is

voeren deze nauwgezet uit. Deze procedures zijn vastgelegd

na de overname door Mediq in 2010 een commissie ingesteld

in handboeken en kwaliteitssystemen. Met behulp van veilig-

waarin vertegenwoordigers van zowel werknemers als

heidstrainingen worden logistieke medewerkers voorgelicht.

werkgever zitting hebben.

Mediq Denemarken beschikt over een gecertificeerd systeem voor het bewaken van de gezondheid en de veiligheid op het

KPI’S VOOR 2011

werk. In Zweden voeren vertegenwoordigers van werkgever

Voor het focusgebied ‘Een goede werkomgeving voor

en werknemers een actieve dialoog in veiligheidscommissies.

medewerkers’ hebben we de volgende KPI’s vastgesteld, waarover we met ingang van 2011 jaarlijks gaan rapporteren.

Bij Mediq Apotheken Nederland zijn trainingen voor

•

Verzuimpercentage

medewerkers ontwikkeld over het omgaan met agressie

•

Aantal werkgerelateerde ongevallen met verzuim per

(agressief gedrag aan de balie, overvallen, diefstal, enz.). De Mediq Apotheken onderhouden nauw contact met de

100 fte’s •

lokale politie en met gemeenteraden om medewerkers de juiste zorg te kunnen bieden. KLACHTEN VAN MEDEWERKERS

Percentage medewerkers dat aan een medewerkerstevredenheidsonderzoek heeft deelgenomen

•

Percentage personeelsverloop

•

Percentage medewerkers dat een prestatiebeoordeling heeft ontvangen

Naast onze gedragscode beschikken wij over een klokkenluidersregeling. Zo kunnen werknemers die zich bezwaard voelen om met hun lijnmanager in gesprek te gaan

HET BEPERKEN VAN SCHADELIJKE GEVOLGEN

een klacht bij de Raad van Bestuur indienen. Om medewerkers

VOOR HET MILIEU

in staat te stellen en aan te moedigen eventuele klachten in te dienen, is in 2009 een externe partij gecontracteerd.

Hoewel onze eigen activiteiten het milieu betrekkelijk weinig

Deze partij biedt de mogelijkheid om zowel telefonisch als

belasten, zijn we gespitst op mogelijkheden om effecten op

via internet klachten in te dienen, desgewenst anoniem.

het milieu terug te dringen op die terreinen waarop wij de grootste invloed hebben. Wij hebben vastgesteld dat het

Dit systeem is momenteel operationeel in Nederland, de

daarbij gaat om verpakking, afval en transport (input –

Verenigde Staten, Polen, Denemarken, Noorwegen en

throughput – output). Wij willen onze effecten op deze

Hongarije. In 2011 zullen we dit systeem verder uitrollen.

terreinen in 2011 voor het eerst gaan meten.

De secretaris van de vennootschap neemt klachten namens de voorzitter van de Raad van Bestuur in behandeling.


47

VERPAKKING

In Nederland, waar wij nauwelijks groupagetansport inzetten,

Mediq is verantwoordelijk voor de inkoop en distributie van

nemen de afgelegde afstanden af, doordat wij ons op een

geneesmiddelen en medische hulpmiddelen. In onze

betere planning richten. Ten aanzien van het aantal afgelegde

distributiecentra slaan wij goederen in en gebruiken wij

kilometers is sprake van nauwgezette bewaking en instructie.

diverse soorten verpakkingsmateriaal om deze voor verdere

Mede dankzij de transportplanning die wij in 2008 voor onze

verzending gereed te maken. Verpakking kan voor eenmalig

farmaceutische groothandelsactiviteiten in Nederland hebben

en voor meermalig gebruik bedoeld zijn. Verpakking voor

ingevoerd, waren wij in staat om drie jaren achtereen de CO2-

meermalig gebruik wordt hoofdzakelijk binnen ons B2B-

uitstoot te verminderen. In 2010 is de CO2-uitstoot vergeleken

proces gebruikt. Hergebruik vindt binnen de eigen processen

met het voorgaande jaar met 100 ton verminderd.

plaats. Verpakking voor eenmalig gebruik is verpakking die wij

De komende jaren blijven we ons bij onze groepsmaat-

gebruiken en aan de klant doorgeven. De materialen waaruit

schappijen overal ter wereld richten op het verminderen van

verpakkingen bestaan, zijn bijvoorbeeld karton, papier en

de transportafstanden waarop wij de meeste invloed kunnen

kunststoffen. In ons B2B-segment gebruiken wij voornamelijk

uitoefenen.

verpakkingsmaterialen voor meervoudig gebruik. KPI’S VOOR 2011 AFVAL

Voor het focusgebied ‘Het beperken van schadelijke gevolgen

De goederen die wij inkopen, worden in pakketten afgeleverd.

voor het milieu’ hebben we de volgende KPI’s vastgesteld,

Wij pakken deze uit en herverpakken de goederen, waarbij het

waarover we met ingang van 2011 jaarlijks gaan rapporteren.

uitpakken tot afval leidt. Onze distributieactiviteiten zijn dan ook verantwoordelijk voor het merendeel van het afval dat

•

wij genereren. Een aanzienlijke hoeveelheid van het door ons

uitgedrukt in kg per EUR 1.000 netto-omzet,

geproduceerde afval, zoals papier en karton, is geschikt voor hergebruik. Naast herbruikbaar afval, produceren wij ook

gespecificeerd naar categorie •

Hoeveelheid afval in kg, uitgedrukt als percentage van het

•

Totale CO2-uitstoot uit transport, uitgedrukt in tonnen per

een zekere hoeveelheid niet herbruikbaar afval dat met onze kernactiviteiten verband houdt, zoals afval van geneesmiddelen. Wij willen het aandeel herbruikbaar afval vergroten.

Totale hoeveelheid ingekocht verpakkingsmateriaal,

totale afval, gespecificeerd per categorie EUR 1.000 netto-omzet

Daartoe richt ons beleid zich op interne bewustzijnsvergroting ten aanzien van afvalbeheer en samenwerking met gerespecteerde afvalverwerkers die de nadruk op het milieu

EEN VERSCHIL MAKEN IN DE MAATSCHAPPIJ

leggen. Als onderneming in de gezondheidszorg zijn we ons terdege TRANSPORT

bewust van onze maatschappelijke rol. Daarvan geven wij blijk

Onze logistieke processen maken deel uit van onze kern-

door projecten te steunen die dicht bij onze eigen activiteiten

activiteiten. Wij distribueren goederen zowel naar zieken-

staan.

huizen, verzorgingstehuizen en apotheken als rechtstreeks naar patiënten. Het transport vindt voornamelijk plaats met

JONGEREN MET DIABETES

trucks en bestelwagens en kan, afhankelijk van de situatie ter

In 2010 is Mediq begonnen met het opzetten van projecten

plaatse, geheel of gedeeltelijk zijn uitbesteed. De meeste

die zijn gericht op jongeren met diabetes. Jonge mensen met

invloed kunnen wij uitoefenen op eigen transport en het

diabetes hebben een speciale plek in ons hart. Diabetes is

uitbestede transport waarbij uitsluitend goederen van of

een ernstige chronische ziekte, die van grote invloed is op het

namens ons worden vervoerd. Minder invloed hebben wij op

dagelijks leven van de patiënten. Zij moeten dagelijks hun

zogenaamd groupagetransport, waarbij zendingen van

bloedsuikerpeil meten en insuline inspuiten. Dat is nogal een

verschillende ondernemingen worden samengevoegd.

belasting, vooral als je nog jong bent. Jongeren met diabetes willen niet uit de toon vallen. Soms verzetten ze zich dan ook tegen de beperkingen die

MEDECO INVESTEERT IN GROENE TRUCK

hun ziekte hun oplegt. Zo kan het voorkomen dat ze niet op

Als leverancier van medische hulpmiddelen aan instellingen in

tijd hun bloedsuikerpeil controleren of insuline inspuiten.

Nederland, gebruikt Medeco zo’n 20 trucks om haar goederen

Dat kan tot gevaarlijke situaties leiden, zoals hypo- of

te distribueren. In 2010 heeft Medeco samen met haar

hyperglycemie (een te laag of te hoog bloedsuikerpeil).

gevestigde leverancier Van der Mark in een truck geïnvesteerd

Wanneer ze ouder zijn, kunnen complicaties optreden, zoals

die rijdt op CNG (aardgas onder druk). Door het rijden op

aandoeningen aan de kransslagaders, de nieren, de ogen en

CNG wordt de CO2-uitstoot met 80% verminderd. Met deze

het zenuwstelsel.

eerste investering in groen transport geeft Medeco invulling aan haar MVO-intenties.

48


Speciaal voor jongeren heeft Mediq de website

PLAATSELIJKE INITIATIEVEN

www.diabetesshout.nl opgezet. Wanneer ze zich onzeker

Mediq steunt een groot aantal plaatselijke initiatieven. Medeco,

voelen of liever advies van lotgenoten willen, kunnen zij hier

Apotheken Nederland en Mediq Apteka in Polen bijvoorbeeld,

hun gedachten en gevoelens uitwisselen. Als snel na de

sponsoren plaatselijke sportclubs en daarnaast sponsort

lancering in 2010 hadden zich 145 jongeren ingeschreven

Medeco initiatieven in de zorg, zoals schaatsen met autistische

(op het totaal van circa 5.000 jongeren met diabetes in

kinderen en vrijwilligerswerk in een zorginstelling. Daarnaast

Nederland). Wij blijven de website promoten via onze raad

werken onze Nederlandse apotheken mee aan Amber Alert,

van jongeren met diabetes en diabetesverpleegkundigen.

een waarschuwingssysteem van de politie dat wordt gebruikt wanneer er een kind wordt vermist. De waarschuwingen

In Nederland hebben we een raad van jongeren met diabetes,

worden vertoond op beeldschermen in onze apotheken.

waarmee wij contact hebben over zaken die met diabetes

Mediq Suomi heeft geld gedoneerd aan Mannerheimin

verband houden. Zo helpen deze jongeren ons om op de

Lastensuojeluliitto, de grootste organisatie voor kinder-

hoogte te blijven van de behoeften van jonge mensen

bescherming in Finland.

met diabetes. De leden van de raad zijn ook actief op www.diabetesshout.nl. Verder heeft Mediq in samenwerking met het Diabetes Fonds theatervoorstellingen voor jongeren met diabetes georganiseerd. Candy is een ontroerende en humoristische

Mediq wil een verschil maken voor jongeren met diabetes

voorstelling, die jongeren met diabetes een hart onder de riem steekt. Mediq heeft Candy in zeven Nederlandse steden en in diverse ziekenhuizen op de planken gebracht en jonge diabetici, samen met familie en vrienden, uitgenodigd voor een vrolijke avond. Het stuk was een enorm succes: tijdens de

ACTIVITEITEN IN 2011

officiële opening van ons nieuwe hoofdkantoor zijn meer dan

In 2011 blijven wij tijd en aandacht besteden aan jongeren met

1.000 mensen naar Candy komen kijken, niet alleen jongeren

diabetes, onder andere door onze activiteiten op dit terrein

met diabetes, maar ook hun ouders, vrienden, diabetes-

internationaal uit te breiden, met name in de Verenigde Staten,

verpleegkundigen en gasten.

Denemarken, Duitsland en Polen. We willen de raden waarin jongeren met diabetes samenkomen verder ontwikkelen.

In alle landen waar wij in de directe distributie van diabetes-

De interactie met deze jonge mensen verleent sturing aan

middelen actief zijn, werken wij nauw samen met de lokale

onze activiteiten, zodat we de bewustwording en het begrip

diabetesorganisaties, te weten in Nederland het Diabetes

kunnen vergroten onder jonge diabetici en anderen die met

Fonds en de Diabetes Federatie (NDF), in Denemarken de

hen te maken krijgen, bijvoorbeeld thuis of op school.

Diabetes Foreningen en de Juvenile Diabetes Research

Naast uitbreiding van de rol van de bestaande raad in

Foundation (JDRF), in de Verenigde Staten de American

Nederland willen we het concept ook in andere landen

Diabetes Association en in Duitsland de Deutscher Diabetiker

invoeren. In Nederland gaan we www.diabetesshout.nl actief

Bund (DDB) en de Deutsche Diabetes Gesellschaft (DDG).

promoten en verbeteren en in de Verenigde Staten lanceren

Bovendien organiseren diverse groepsmaatschappijen

we www.diabetesshout.com. Ook zorgen we voor nog eens

projecten voor jonge diabetici, variërend van zeiltochten

zes opvoeringen van Candy en breiden we onze steun aan

en kooklessen tot zomerkampen.

andere projecten voor jongeren met diabetes uit.

SCHENKINGEN IN NATURA

Aangezien Mediq is gespecialiseerd in de distributie van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen, kunnen we deze in tijden van nood schenken. De aardbeving op Haïti in januari 2010 was een ramp die naar schatting 3 miljoen mensen heeft getroffen. Ten behoeve van de eerste hulpverlening heeft Mediq medische hulmiddelen geschonken, zoals verbandmiddelen, infuusmaterialen en geneesmiddelen. Een initiatief van Tefa was de schenking van beademingsapparatuur aan een ziekenhuis in Suriname. In Polen heeft Mediq Apteka geneesmiddelen gedoneerd aan verpleeghuizen voor geestelijk gehandicapte patiënten. Mediq Noorwegen heeft 60 warmhouddekens aan daklozen in Oslo verstrekt tijdens de recente, extreem koude winter.


49

JONGEREN EN DIABETES WERELDWIJD HEBBEN ZO’N 285 MILJOEN MENSEN DIABETES EN DE INTERNATIONAL DIABETES FEDERATION DENKT ZELFS DAT DIT AANTAL IN 2030 GAAT STIJGEN NAAR 438 MILJOEN, OFWEL ZO’N 8% VAN DE WERELDBEVOLKING. HET IS DAARMEE EEN VAN DE MEEST VOORKOMENDE AANDOENINGEN. NAAST OORZAKEN ALS ERFELIJKE FACTOREN, LIJKT DIABETES EEN ECHTE WELVAARTSZIEKTE TE WORDEN DOOR VERKEERDE VOEDINGSGEWOONTEN EN TE WEINIG LICHAAMSBEWEGING.

Grip op risico’s Therapietrouw vooral lastig bij jongeren

Op deze website kunnen jongeren hun eigen verhaal en emoties delen met

Bij diabetes is het heel belangrijk

met zich meebrengt, door bijvoorbeeld

lotgenoten. Een panel van jongeren met

de insuline op tijd te injecteren.

niet tijdig hun bloedglucosewaarden te

diabetes houdt de plaatsingen in de

Toch hebben jongeren daar vaak

controleren en insuline te spuiten. En ook

gaten en reageert of onderneemt actie,

moeite mee. Ze willen niet anders zijn

de angst om dikker te worden is groot.

daar waar nodig. De website wordt ook

dan anderen en dus niet opvallen door

Volgens onderzoek door de Deense

gelanceerd in de VS. Het panel adviseert

zichtbaar bezig te zijn met injectie-

specialist Henrik Skovlund, slaan meer

ook bij de activiteiten die Mediq organi-

naalden of insulinepompen.

dan negen op de tien jongeren met

seert en onderneemt voor jongeren met

type 1 diabetes minstens een keer per

diabetes.

Uit gesprekken met jongeren, zorgpro-

maand een injectie over om hun gewicht

fessionals en ook uit wetenschappelijk

in de hand te houden. Niet anders willen

onderzoek, blijkt soms een manco in de

zijn, is erg belangrijk voor deze leeftijds-

communicatie tussen ouders, behande-

groep. Om jongeren met elkaar in

laars en pubers. Jongeren kunnen zich

contact te brengen, heeft Mediq

afzetten tegen de leefregels die diabetes

www.diabetesshout.nl ontwikkeld.

EVEN ‘NORMAAL’ ZIJN Het Duitse Mediq Direkt Diabetes organiseert elk jaar speciale vakantiekampen voor kinderen met diabetes. Max Wirlitsch van 14 is er al vijf keer geweest: ‘Voor mij is het vakantiekamp op Hainewalde altijd een heel bijzondere ervaring. Ik kan er praten met andere kinderen die diabetes hebben en je realiseert je dat je niet de enige ben die daar last van heeft. Je bent er geen buitenstaander die “raar” is, maar gewoon een van de velen. Er worden elke dag leuke activiteiten georganiseerd, zoals wandelen en voetballen. Tussendoor leren we ook hoe we om moeten gaan met diabetes en waar we allemaal rekening mee moeten houden. Met Dietmar, de kampleider, kan ik goed praten over mijn problemen. Helaas was afgelopen zomer mijn laatste keer. Ik word 15 in mei en het vakantiekamp is voor kinderen tot 14 jaar.’

50


JONGEREN EN DIABETES EEN POMP ÉN EEN SENSOR Steeds vaker kiezen mensen met diabetes voor een insulinepomp. Deze pomp dragen ze 24 uur per dag bij zich. Via een slangetje dat met het lichaam verbonden is, dient de pomp insuline toe. Dit is onder andere geschikt voor mensen die moeilijk instelbaar zijn of onregelmatig leven en/of eten. De pomp is te combineren met een glucosesensor: die meet elke drie tot vijf minuten de bloedglucosewaarde waar de pomp dan meteen op kan reageren. Hypo’s behoren hiermee tot het verleden. De in diabeteshulpmiddelen gespecialiseerde bedrijven van Mediq leveren pompen en sensoren van verschillende merken. In Nederland heeft Mediq Direct Diabetes voor de medicatie die nodig is een directe lijn met de speciale apotheek Red Swan Pharma Services. Makkelijk en efficiënt.

Niet zo onschuldig als het lijkt… Circa 50% van diabetici met type 2 heeft niet in de gaten dat ze er last van hebben, omdat ze geen klachten hebben. Zo op het oog lijkt diabetes dus redelijk onschuldig. Maar niets is minder waar: diabetes kan op termijn ernstige complicaties veroorzaken, zoals hart- en vaatziekten, nierafwijkingen, oogaandoeningen en zenuwafwijkingen. Tijdige en vooral ook regelmatige medicatie is daarom ontzettend belangrijk. WAT IS DIABETES Eten en drinken wordt door het lichaam omgezet in glucose. Hierdoor krijgen we energie om te bewegen. Om de glucose via

CANDY

het bloed te transporteren naar de lichaamscellen, maakt het lichaam insuline aan. Bij diabetes mellitus, ook wel suikerziekte genoemd, heeft het lichaam een tekort aan insuline of werkt de aanwezige insuline niet goed genoeg en stijgt het bloedglucosegehalte in het bloed. Dat kan alleen worden opgelost

Een ontroerende en komische theatervoorstelling over de impact van diabetes bij jongeren

door insuline toe te voegen. Er zijn verschillende soorten diabetes. Bij diabetes type 1 maakt het lichaam geen insuline meer. Het geeft snel klachten en wordt dan ook snel onderkend. Het komt voornamelijk bij jonge mensen voor. Bij mensen met type 2 maakt

In 2010 organiseerde Mediq samen met het Diabetes Fonds zeven gratis theatervoorstellingen voor jongeren met diabetes. ‘Candy’ gaat uit van de

de alvleesklier te weinig insuline aan of is het lichaam

belevingswereld van jongeren en hoe

ongevoelig voor de eigen insuline. Diabetes type 2 komt

zij het leven met diabetes ervaren.

vooral voor bij ouderen en bij mensen met overgewicht,

De voorstelling is ontroerend en

onder wie ook steeds vaker jonge kinderen en jongeren.

komisch tegelijk en heel herkenbaar.

Circa 90% van het aantal diabetespatiënten heeft

De rollen worden gespeeld door

diabetes type 2. De ontwikkeling van diabetes type 2

Izaira Kersten (zelf diabetespatiënt)

verloopt meestal langzaam (jaren) en zonder dat men zich

en Floris van Tilburg, onder regie van

ervan bewust is. Daardoor kan al veel schade aangericht

Barry Atsma. De voorstellingen waren

zijn. Het is dan ook belangrijk om de diagnose zo vroeg

in 2010 een groot succes en worden

mogelijk te stellen.

in 2011 voortgezet in ziekenhuizen.

Een andere vorm is zwangerschapsdiabetes, dat kan

‘Candy’ is niet alleen leuk voor

ontstaan na de 20ste week van de zwangerschap onder

jongeren, maar ook voor vrienden,

invloed van hormonale veranderingen. Het komt voor bij

ouders, leraren en diabetesverpleeg-

ongeveer 1 op de 20 zwangere vrouwen. Na de bevalling

kundigen.

verdwijnt deze vorm van diabetes weer, maar de kans om binnen 10 jaar diabetes type 2 te ontwikkelen is wel 50% groter. MEDIQ JAARVERSLAG 2010

51

PERSONALIA RAAD VAN COMMISSARISSEN Drs. S. van Keulen, voorzitter (1946)

Drs. B.T. Visser, vicevoorzitter (1952)

Nederlander, benoemd in 2010


Einde huidige termijn: 2014


Huidige functie: Chairman Holland

Huidige functie: chief executive officer

Financial Center

Aap implantate AG



•

Lid Raad van Commissarissen APG Groep

•

•

Lid Raad van Commissarissen Heijmans N.V.

•

Bestuurslid Stichting Health Insurance Fund

•

Voorzitter Raad van Commissarisen HZPC Holland BV

•

Voorzitter Investment Fund for Health in Africa

•

Commissaris Actavis Holding Sarl

•

Bestuurslid Stichting Natuur en Milieu

•

Commissaris Kreatech Holding BV

•

Lid Raad van Toezicht van het WNF

•

Adviseur Pharm Access International

Lid(-apotheker) Commissie van Toezicht van Stichting Gedragscode Farmaceutische Bedrijfstak

Dr. W.M. van den Goorbergh (1948)

Drs. M.J.M. van Weelden-Hulshof (1952)


Nederlandse, benoemd in 2009



Laatst beklede functie: vicevoorzitter

Huidige functie: openbaar apotheker

Raad van Bestuur en chief financial officer

in Ermelo

Rabobank Nederland Commissariaten/nevenfuncties Commissariaten/nevenfuncties

•

Lid Coördinatie Platform Zorgstandaarden

•

Voorzitter Raad van Commissarissen NIBC Bank NV

•

Voorzitter programmacommissie van het Nederlands

•

Voorzitter Raad van Commissarissen DELA

•

Commissaris Bank Nederlandse Gemeenten NV

•

Voorzitter Raad van Commissarissen De Welten Groep

Actieprogramma Diabetes

Holding BV •

Vicevoorzitter Stichting Katholieke Universiteit Nijmegen (Radboud Universiteit en UMC St. Radboud)

F.K. De Moor, Lic-drs (1962)

O.R. Stuge MD MBA (1954)

Belg, benoemd in 2008

Noor, benoemd in 2008



Huidige functie: bestuursvoorzitter Macintosh

Huidige functie: Chief executive officer

Retail Group NV

Impulse Dynamics NV



•

Lid van de Raad van Commissarissen Sligro

•

Voorzitter Raad van Commissarissen BoneSupport AB

Food Group NV

•

Lid van de Raad van Commissarissen Nobel Biocare AG

Lid van het Dagelijks Bestuur van de Raad Nederlandse

•

Stategisch adviseur Uptake Medical Inc.

Detailhandel

•

Medeoprichter en bestuurslid Quentiq AG

• •

Lid van de Raad van Bestuur Electronic Commerce Platform

•

Lid van het Bestuur Stichting Leerstoel Detailhandelsmarketing

De auditcommissie is als volgt samengesteld: de heren Van den Goorbergh (voorzitter) en De Moor. De selectie-en-benoemingscommissie bestaat uit de heer Stuge (voorzitter) en mevrouw Van Weelden. De remuneratiecommissie bestaat uit de heren Visser (voorzitter) en Van Keulen.

52

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 PERSONALIA RAAD VAN COMMISSARISSEN

VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

Uitvoering strategie verder vormgegeven HIERBIJ BIEDEN WIJ U DE JAARREKENING 2010 VAN MEDIQ

SAMENSTELLING RAAD VAN COMMISSARISSEN

AAN. DE JAARREKENING IS OPGEMAAKT DOOR DE RAAD VAN BESTUUR EN DOOR ONS ONDERTEKEND OP GROND

Conform rooster van aftreden eindigde na afloop van de

VAN ARTIKEL 2:101 LID 2 BW. DE JAARREKENING IS

AVA van 8 april 2010 de eerste benoemingsperiode van

GECONTROLEERD DOOR KPMG NV, DIE HIERAAN EEN

Wim van den Goorbergh. De heer Van den Goorbergh heeft

GOEDKEURENDE VERKLARING HEEFT GEHECHT. WIJ

aangegeven zich voor herbenoeming beschikbaar te stellen.

HEBBEN KENNIS GENOMEN VAN DE JAARREKENING 2010

De heer Van den Goorbergh geldt als een financieel expert, in

EN DE DAARBIJ DOOR DE RAAD VAN BESTUUR

de betekenis die daaraan gegeven is in best-practicebepaling

VOORGESTELDE WINSTVERDELING. DE JAARREKENING

III.3.2, en is voorzitter van de auditcommissie. Op grond van

2010 ZAL DOOR ONS WORDEN AANGEBODEN AAN DE

de met de heer Van den Goorbergh als commissaris en

ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS (AVA),

voorzitter van de auditcommissie opgedane ervaringen

TE HOUDEN OP WOENSDAG 13 APRIL 2011. ONS VOORSTEL

heeft de Raad hem voordragen voor herbenoeming.

IS DAT DE AVA DEZE JAARREKENING 2010 ONGEWIJZIGD

Deze voordracht vond plaats in overeenstemming met het

ZAL VASTSTELLEN.

versterkte aanbevelingsrecht van de Centrale Ondernemingsraad. De AVA is op 8 april 2010 akkoord gegaan met de herbenoeming van de heer Van den Goorbergh voor een periode van vier jaar. Verder is aan de AVA op 8 april 2010 de heer Van Keulen voorgedragen voor benoeming als nieuwe commissaris. Sjoerd van Keulen (1946) is voorzitter van het Holland Financial Center en heeft diverse managementfuncties bekleed in het Nederlandse bankwezen, laatstelijk als voorzitter van de Raad van Bestuur van de beursgenoteerde SNS Reaal Groep. Met de voordracht tot benoeming is geanticipeerd op het vertrek van de voorzitter van de Raad van Commissarissen, de heer Van Duyne, aan het eind van de zomer. De heer Van Keulen beschikt naar de overtuiging van de Raad van Commissarissen over de gewenste specifieke deskundigheid en ervaring om als voorzitter te kunnen functioneren. Voor deze benoeming is van de Centrale Ondernemingsraad een positief advies ontvangen. De AVA is akkoord gegaan met de benoeming van de heer Van Keulen voor een periode van vier jaar. De benoemingsperiode van de voorzitter de heer Van Duyne eindigde na afloop van de AVA in 2011, maar hij maakte bij de herbenoeming al duidelijk die periode niet per se vol te zullen

VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN MEDIQ JAARVERSLAG 2010

53

maken. De heer Van Duyne is inmiddels teruggetreden per

Drie leden van de Raad waren op verschillende vergaderingen

6 september 2010. De Raad is hem zeer dankbaar voor zijn

ieder eenmaal verhinderd om deel te nemen. De afwezigen

bijdrage aan de onderneming gedurende maar liefst vijftien

gaven vooraf hun commentaar en opvatting over de

jaar. Als lid, en sinds 2004 als voorzitter, heeft hij een zeer

geagendeerde onderwerpen door aan de voorzitter.

belangrijke bijdrage geleverd aan de goede samenwerking

De vergaderingen zijn gehouden in aanwezigheid van de

binnen de raad en aan de contacten met de Raad van Bestuur.

leden van de Raad van Bestuur en de secretaris van de

Daarnaast hebben zijn kennis en ervaring bijgedragen aan de

vennootschap. Wegens afwezigheid van de chief financial

ontwikkeling die de onderneming de afgelopen jaren heeft

officer woonde de groepscontroller eenmaal een vergadering

doorgemaakt, in het bijzonder de internationalisatie. Zijn

bij. In november werd het functioneren van de Raad

internationale ervaring en gedegen managementcapaciteiten

geëvalueerd. Daarbij waren de leden van de Raad van Bestuur

zijn van groot belang geweest voor Mediq. De groei, de

en de secretaris niet aanwezig.

verstrekkende keuze voor één naam voor het hele concern, en het vermogen weerstand te bieden tegen aanmerkelijke

Tijdens de reguliere vergaderingen werden met name de

druk van buitenaf is nadrukkelijk ook aan zijn inzicht,

volgende onderwerpen behandeld:

standvastigheid en vaardigheid te danken. Hij verstond de

•

kunst om, dan weer intensief en dan weer op goedgekozen

strategie van de groep en strategische ontwikkelingen bij groepsmaatschappijen;

afstand, de Raad van Bestuur te adviseren, te steunen maar

•

acquisitiestrategie en -mogelijkheden;

ook kritisch te bevragen. Hij was de eerste voorzitter van de

•

kwartaalverslagen van de groep;

Raad van Commissarissen die geen apotheker was. Die taak

•

actualiteiten met een materiële invloed op de

heeft hij dankzij de unieke combinatie van senioriteit en

groepsresultaten;

professionaliteit uitmuntend vervuld. De onderneming en

•

human resources beleid;

daarmee ook de Raad van Commissarissen zijn hem daarvoor

•

communicatie met aandeelhouders;

zeer dankbaar.

•

begrotingen;

•

kwaliteit van de organisatie.

In november is het functioneren van de Raad geëvalueerd. Met behulp van een bondige vragenlijst is door alle leden individueel aangegeven wat men vindt van het functioneren van de Raad als geheel, van de onderlinge contacten en samenwerking, van de contacten met de Raad van Bestuur en van de informatievoorziening. Op basis van de verzamelde

Nieuwe voorzitter Raad van Commissarissen

uitkomsten is door de Raad in een aparte vergadering hierover gesproken. De Raad is van mening dat zijn huidige omvang en samenstelling goed passen bij de aard en omvang van de

Verder werden de volgende onderwerpen besproken:

onderneming. De Raad is zodanig samengesteld dat alle in

In februari werd de vergadering hoofdzakelijk gewijd aan de

de profielschets opgenomen aspecten zijn vertegenwoordigd,

jaarresultaten en het jaarverslag over het boekjaar 2009, de

waaronder actuele topmanagementervaring, eindverant-

voorbereiding van de AVA en daarmee verbandhoudende

woordelijkheid in een grote internationaal opererende

onderwerpen. Om die reden waren tijdens de bespreking

onderneming, deskundigheid op vakgebieden als financiën,

van de jaarrekening ook de betrokken partners van

human resources, organisatie, ICT en internationale commercie

PricewaterhouseCoopers Accountants NV aanwezig.

en marketing, bekendheid met het politieke besluitvormings-

Voor hen was dit de laatste keer. PwC is meer dan dertig jaar

proces en specifieke deskundigheid ten aanzien van de

naar volle tevredenheid van de Raad accountant van de

verhoudingen binnen de geneesmiddelenvoorziening en

vennootschap geweest. KPMG, die met ingang van dit

de gezondheidszorg in Nederland, in het bijzonder de

verslagjaar de nieuwe accountant van de onderneming is, is

openbare farmacie.

voortvarend van start gegaan. Verder werd in die vergadering aandacht besteed aan de reorganisatie bij Medeco, het voortaan bieden van een keuze tussen dividend in cash of

VERGADERINGEN VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

aandelen en de vaststelling van de variabele honorering van de Raad van Bestuur over 2009. Ook de samenstelling van de

Dit jaar heeft de Raad zevenmaal vergaderd. Zes vergade-

Raad van Commissarissen kwam in deze vergadering ter

ringen waren regulier en één ingelast. De aanleiding voor

sprake. Dit betrof de kandidatuur voor herbenoeming van de

de ingelaste vergadering was het acquisitievoorstel voor

heer Van den Goorbergh. Daarnaast was de opvolging van de

overname, inclusief de financiering, van de healthcare trade-

heer Van Duyne aan de orde. Hij had eerder aangegeven zijn

activiteiten van het Finse Oriola-KD (in Zweden, Finland en de

functie in 2010 te willen beëindigen. Om die reden werd

Baltische staten).

gesproken over de selectie van een lid van de Raad en over de opvolging van de heer Van Duyne als voorzitter. Op basis

54

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

van het opgestelde profiel werd onder leiding van de selectie-

Met ingang van 6 september is de heer Van Keulen voorzitter

en-benoemingscommissie een grondig en zorgvuldig proces

van de Raad van Commissarissen. Direct daaraan voorafgaand

doorlopen. Met diverse kandidaten werd gesproken en na

bracht de Raad, samen met de Raad van Bestuur, een bezoek

ampele overwegingen is de kandidaat waar de voorkeur

aan Denemarken. Het afscheid van de heer Van Duyne als

naar uitging, voorgedragen aan de voltallige Raad van

voorzitter en lid van de Raad werd gecombineerd met een

Commissarissen. Nadat deze de voordracht overnam, is de

bezoek aan Mediq Danmark.

kandidaat voorgesteld aan de Centrale Ondernemingsraad. Deze adviseerde positief. Dit resulteerde erin dat besloten

De vergadering van eind oktober werd voor het eerst

werd de heer Van Keulen aan de aandeelhoudersvergadering

voorgezeten door de heer Van Keulen. Aan de orde was het

ter benoeming voor te stellen. Daarbij werd de intentie

rapport over het derde kwartaal 2010. In het bijzonder de

uitgesproken de heer Van Keulen tot voorzitter te benoemen

eerdergenoemde aanstaande veranderingen bij Red Swan en

bij het vertrek van de heer Van Duyne.

de gang van zaken in het nieuwe distributiecentrum van ACP Pharma kwamen aan de orde. Het management verzorgde een

Eind april werd in de vergadering gesproken over de

presentatie over de strategie voor Direct & Institutioneel.

solvabiliteitsbewaking en over de voortgang van de

Er werd goedkeuring gegeven aan het voorstel van de Raad

voorgenomen acquisitie van de healthcare-tradeactiviteiten

van Bestuur om het niet-strategische aandelenbelang in

van het Finse Oriola-KD. Verder werd gesproken over de

Andreas-Norris Zahn AG te verkopen. Aanleiding was de

voortgang van de reorganisatie die sinds halverwege 2008

bekendmaking van het openbaar bod van AllianceBoots op

bij Apotheken Nederland loopt, waaronder de reductie van het

alle aandelen Anzag.

aantal medewerkers als gevolg van verdere standaardisatie en centralisatie van processen, waaronder de centrale verwerking

De laatste reguliere vergadering werd eind november

van herhaalmedicatie op één plek in het land, en de gevolgen

gehouden. In aanwezigheid van adviseurs van TowersWatson

en (kwaliteits)risico’s van het preferentiebeleid. De Raad

werd gesproken over de remuneratie van de Raad van Bestuur.

uitte zijn zorgen over de toekomst van de Nederlandse

Uitgangspunten van remuneratie en diverse varianten van

apotheeksector door de aanhoudende druk op de winst-

remuneratie passeerden de revue. De uitkomsten van deze

gevendheid onder invloed van het preferentiebeleid van de

discussie leidden tot het voorstel vanuit de remuneratie-

zorgverzekeraars. De contracten met Achmea, Agis en CZ, die

commissie om het remuneratiebeleid te handhaven.

halverwege 2009 zijn gesloten als alternatief voor het

Aansluitend werd gesproken over de begroting voor 2011.

preferentiebeleid, verlopen overigens naar tevredenheid van

Op dat moment was nog onzeker welke receptregel-

beide partijen. Daarnaast zijn enkele concrete acquisitie-

vergoeding in Nederland voor 2011 zou gelden. Nadat de

kandidaten kort besproken.

Nederlandse Zorgautoriteit hierover haar besluit bekend had gemaakt, is in een telefonische vergadering de begroting voor

De volgende vergadering was begin juni. Deze had als

2011 op voorstel van de Raad van Bestuur vastgesteld.

bijzonder onderwerp human resources management. Daarbij kwamen opvolgingsbeleid en loopbaanontwikkeling aan de

Buiten de vergaderingen om bestond regelmatig contact

orde. Verantwoordelijk groepsdirecteur Jesper Boysen lichtte

tussen leden van de Raad van Commissarissen en de leden

het integratieplan van de overgenomen activiteiten in de

van de Raad van Bestuur, met name tussen de voorzitters.

Nordics en Baltische staten toe. In het eerste kwartaal van 2011

Hiertoe was temeer aanleiding vanwege de wisseling van

zullen de acquisitie en de integratie geëvalueerd worden.

voorzitter van de Raad. Voor de heer Van Keulen is een

Gerben Klein Nulent lichtte daarnaast de stand van zaken toe

uitgebreid introductieprogramma opgezet. De heer Van

bij de apotheekactiviteiten in zowel Nederland als Polen.

Keulen bezocht diverse bedrijfsonderdelen in binnen- en

Ten slotte werd een presentatie gehouden over de resultaten

buitenland om kennis te maken met het management en om

van recente klanttevredenheidsonderzoeken in Nederland.

zich te laten informeren over de specifieke bedrijfsactiviteiten en marktomstandigheden. Zoals hiervoor genoemd bezocht

Eind juli vond de bespreking van de halfjaarrapportage plaats. Aan de hand daarvan werd extra aandacht besteed aan de invloed van zorgverzekeraars op de openbare farmacie in Nederland. Ook is aandacht besteed aan aanstaande regelgeving ten aanzien van de financiering van dure

NIEUWE NAAM,

geneesmiddelen in Nederland, wat consequenties zal hebben

NIEUWE HUISSTIJL

voor het businessmodel van de groepsmaatschappij Red

De geacquireerde activiteiten in de

Swan. Verder werd gesproken over de aanloopproblemen bij

Nordics en Baltische staten hebben

het nieuwe nationale distributiecentrum in Warschau, Polen

in een snel tempo de nieuwe naam

en over IT-aandachtspunten in het kader van de integratie van

en huisstijl ingevoerd.

de geacquireerde activiteiten in de Nordics en Baltische staten binen Mediq. Ook passeerden enkele acquisitiemogelijkheden de revue en werd gesproken over de financiering van de onderneming.


55

de voltallige Raad Mediq Danmark. Enkele commissarissen

onderneming om een financieel hulpprogramma overeen te

bezochten Mediq Central Filling Apotheek in Almere en

komen met het bestuur van het pensioenfonds. Destijds was

werden daar geïnformeerd over de voordelen van deze nieuwe

het pensioenfonds in een situatie van onderdekking geraakt.

logistieke werkwijze voor Nederlandse openbare apotheken.

Buiten aanwezigheid van de accountant is nog gesproken over de keuze van een andere accountant met ingang van het boekjaar 2010. Deze commissie heeft zeer veel aandacht

DE COMMISSIES

besteed aan de selectie van KPMG. Het benadrukken van het belang van een effectieve en geruisloze overgang van

De samenstelling van de drie commissies is uitsluitend

PricewaterhouseCoopers naar KPMG was een logisch vervolg

gewijzigd door de vervanging van de heer Van Duyne als lid

op die zorgvuldige selectie.

van de remuneratiecommissie door de heer Van Keulen. In juli werd voor het eerst vergaderd in aanwezigheid van de AUDITCOMMISSIE

accountants van KPMG. Als bijzondere onderwerpen kwamen

De auditcommissie wordt voorgezeten door de heer

aan de orde het transitieproces betreffende de wisseling van

Van den Goorbergh. Hij geldt in de termen van de corporate-

controlerend accountant, de administratieve organisatie van

governancecode als financieel expert. De heer De Moor is lid.

de Nederlandse apotheekactiviteiten (het project AIKIDO) en de stand van de pensioenregelingen binnen de onderneming

De commissie kwam tweemaal bijeen. Eenmaal in februari ter

in Nederland.

bespreking van de jaarrekening en het jaarverslag 2009 en in juli 2010 ter bespreking van de tweede kwartaalcijfers.

De cfo en de voorzitter van de commissie hebben buiten de

De vergaderingen zijn altijd bijgewoond door de accountant

vergadering regelmatig contact met elkaar gehad over actuele

van de vennootschap, de leden van de Raad van Bestuur,

onderwerpen en de gang van zaken binnen de onderneming.

de groepscontroller en het hoofd van de afdeling Internal Audit. De commissie sprak daarnaast ook altijd afzonderlijk

De groepscontroller fungeert als notulist van deze commissie.

met de accountant van de vennootschap. SELECTIE-EN-BENOEMINGSCOMMISSIE

Vaste onderwerpen in de commissievergaderingen waren:

De selectie-en-benoemingscommissie wordt voorgezeten

•

juridische procedures;

door de heer Stuge. Mevrouw Van Weelden is lid.

•

voorzieningen;

•

business incidents;

In het voorjaar werd veel zorg en aandacht besteed aan de

•

de jaarrekening en het jaarverslag;

opvolging van de heer Van Duyne later in het verslagjaar. Door

•

het voorstel tot winstbestemming;

de commissie is een profiel geformuleerd. De belangrijkste

•

het internal-auditprogramma;

elementen van het opgestelde profiel waren topmanagement-

•

de aard en mate van de opvolging

ervaring, specifieke deskundigheid op het gebied van human

van de auditaanbevelingen;

resources, organisatie, commercie en marketing. Met de

•

het accountantsverslag;

selectie werd beoogd dat de kandidaat ook de voorzitters-

•

het verloop van de accountantscontrole;

positie zou kunnen vervullen aansluitend aan het vertrek van

•

onregelmatigheden en administratieve bijzonderheden

de heer Van Duyne. De heer Van Keulen beschikt over de

met materiële effecten.

gewenste specifieke deskundigheid en ervaring om als voorzitter van de Raad van Commissarissen te kunnen

In de vergadering van februari waren de accountants van

fungeren.

PricewaterhouseCoopers aanwezig. In die vergadering werd in het bijzonder gesproken over het control framework voor

Nadat dit door de voltallige Raad was besproken en

fiscale zaken en voor Mediq als geheel en het voor het eerst

goedgekeurd werd de selectieprocedure gestart. Met diverse

ter beschikking stellen van keuzedividend. Gedurende het

kandidaten is gesproken. Dit leidde tot de voordracht van de

verslagjaar is de afdeling Internal Audit versterkt met enkele

heer Van Keulen aan de Raad, vervolgens aan de Centrale

gespecialiseerde medewerkers. Deze uitbreiding leidt ertoe

Ondernemingsraad en ten slotte aan de Algemene

dat meer taken intern worden verricht. Zo is een zogenaamd

Vergadering van Aandeelhouders.

control framework ontwikkeld en geïmplementeerd in de

56

groepsmaatschappijen. Er werd verheugd gereageerd op de

De commissie is in oktober bijeengeweest om te spreken over

schikking die het Mediq Pensioenfonds medio januari wist te

opvolgingsbeleid. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen

bereiken met de Amerikaanse vermogensbeheerder State

vervanging in acute gevallen en opvolging op langere termijn

Street. Hiermee kwam voor het pensioenfonds een einde aan

voor wat betreft senior management, onder wie ook begrepen

de onzekerheid omtrent een aanzienlijk deel van het belegd

de leden van de Groepsdirectie en van de Raad van Bestuur.

vermogen dat onderdeel geworden was van het faillissement

Vanwege de voortschrijdende internationalisatie en groei van

van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers. Eind

de groep is het management op het niveau direct onder de

2008 was dit de belangrijkste en acute aanleiding voor de

Groepsdirectie versterkt. Op holdingniveau zijn nieuwe

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

stafhoofden aangesteld op het gebied van IT, logistiek en

De nauwe samenwerking tussen de Raad van Bestuur en de

kwaliteitsmanagement.

drie groepsdirecteuren ervaart de commissie als effectief en constructief.

De secretaris van de vennootschap fungeert als secretaris van deze commissie.

De secretaris van de vennootschap fungeert als secretaris van deze commissie.

REMUNERATIECOMMISSIE

De voorzitter van de remuneratiecommissie is de heer Visser. De heer Van Keulen heeft met ingang van 6 september 2010

CONTACT EN OVERLEG MET DE CENTRALE

de heer Van Duyne opgevolgd als lid van de commissie.

ONDERNEMINGSRAAD

De heer Visser is voormalig lid van de Raad van Bestuur van de vennootschap. Op grond van codebepaling III.5.11 zou dat

Door twee leden van de Raad van Commissarissen is een

ongewenst zijn. Aangezien de heer Visser echter al in 1998

overlegvergadering van de Centrale Ondernemingsraad

de onderneming als bestuurder verliet en geen van zijn

bijgewoond. De heer Van den Goorbergh besprak de

toenmalige collega-bestuurders meer actief in de

resultaten van 2009. Hij deed dat in de vergadering

onderneming is, is door de Raad in 2009 besloten deze

vooruitlopend op de aandeelhoudersvergadering waarin zijn

positie door hem te laten vervullen.

herbenoeming aan de orde was. De heer Van den Goorbergh werd destijds met het versterkt aanbevelingsrecht van de

De commissie vergaderde eenmaal in januari ter afsluiting

Centrale Ondernemingsraad voor benoeming voorgedragen

van het verslagjaar 2009. in die vergadering werden ook

door de Raad van Commissarissen. De heer Visser bezocht

de persoonlijke doelstellingen van de Raad van Bestuur

de Centrale Ondernemingsraad in het najaar. In die

vastgesteld. Medio 2010 sprak de voorzitter van de commissie

overlegvergadering werd gesproken over de begroting 2011

met de leden van de Raad van Bestuur over de realisatie van

en over het beleid van Mediq ten aanzien van maatschappelijk

de doelstellingen van de Raad van Bestuur tot op dat moment.

verantwoord ondernemen.

In het najaar heeft de commissie een discussie geïnitieerd over de vraag of het remuneratiebeleid van de Raad van Bestuur herziening behoeft. De commissie heeft zich hierin laten

DANKWOORD

begeleiden door TowersWatson. Als uitgangspunten golden in het bijzonder dat aansluiting gehouden moet worden bij

De Raad realiseert zich dat medewerkers en hun loyaliteit

de beloningsstructuur voor senior management binnen de

essentieel zijn voor het behalen van gestelde doelen en het

onderneming, dat het remuneratiebeleid toegesneden moet

boeken van vooruitgang. Voor een onderneming zijn de

zijn op de specifieke omstandigheden van de onderneming

medewerkers van het grootste belang. Mediq is haar

en van de (ontwikkelings)fase waarin deze zich bevindt.

medewerkers daarom ook dit jaar weer zeer veel dank

Als oriëntatie is de middellange termijn gekozen. In november

verschuldigd voor de inzet en toewijding. Nu de bedrijfs-

is in de vergadering van de voltallige Raad onder leiding van

onderdelen in grote mate overgegaan zijn op de gemeen-

adviseurs van TowersWatson gediscussieerd over de

schappelijke naam Mediq is eens temeer merkbaar geworden

grondslagen en over de bouwstenen van het gewenste

dat de medewerkers trots zijn op, en eer leggen in, het werken

remuneratiebeleid voor de Raad van Bestuur. De uitkomsten

voor onze onderneming. De Raad heeft dit met veel genoegen

hiervan hebben geleid tot een voorstel van de remuneratie-

waargenomen.

commissie aan de voltallige Raad. Dat voorstel hield in het bestaande remuneratiebeleid niet te herzien en over drie jaar

Utrecht, 16 februari 2011

weer te heroverwegen, tenzij tussentijdse ontwikkelingen aanleiding geven dit eerder te doen. De Raad heeft besloten

Raad van Commissarissen

zich te conformeren aan dit voorstel van de remuneratie-

S. van Keulen, voorzitter

commissie.

B.T. Visser, vicevoorzitter W.M. van den Goorbergh

Ter afsluiting van het verslagjaar werd de mate van realisatie

F.K. De Moor

van de kwantitatieve en de persoonlijke, kwalitatieve

O.R. Stuge

doelstellingen van de leden van de Raad van Bestuur over

M.J.M. van Weelden-Hulshof

2010 bepaald. Het verheugt de commissie te kunnen vaststellen dat deze doelstellingen in hoge mate gerealiseerd zijn. De beloning van beide heren voor 2011 werd bepaald en met hen werd gesproken over hun individueel en onderlinge functioneren. De commissie is van oordeel dat de Raad van Bestuur evenwichtig is samengesteld en goed is toegerust om leiding te geven aan de onderneming.


57

GENEESMIDDELEN EN ADVIES IN NEDERLAND BIEDT MEDIQ APOTHEKEN HERHAALGEMAK AAN.

DE MEERWAARDE VAN DE APOTHEEK

DAT WIL ZEGGEN DAT PATIËNTEN DIE LANGDURIG MEERDERE

Natuurlijk, je kunt je geneesmiddelen ook

GENEESMIDDELEN GEBRUIKEN, AUTOMATISCH EEN BERICHT

bestellen via internet. En veelgebruikte

KRIJGEN DAT DE VOORRAAD VAN HUN MEDICATIE OP DREIGT TE

middelen als paracetamol en ibuprofen kun

RAKEN, DAT ER WEER EEN NIEUWE VOORRAAD BESTELD WORDT

je ook halen bij de supermarkt of drogist.

EN WANNEER DIT OPGEHAALD OF BEZORGD KAN WORDEN.

Maar er gaat niets boven het advies en de

DOOR DE UITGIFTE VAN DE VERSCHILLENDE GENEESMIDDELEN

extra informatie die je krijgt bij een apotheek.

OP DEZE MANIER TE COMBINEREN EN OP VASTE TIJDSTIPPEN

Dáár kunnen ze kijken of er interacties zijn

TE DOEN, BETEKENT DIT VOOR DE PATIËNT EXTRA GEMAK EN

met andere medicatie die je mogelijkerwijze

WORDEN OOK DE KOSTEN VERLAAGD. ZORG LEVEREN, ZOALS

gebruikt. En dáár kunnen ze ook adviseren

HET MOET.

welke pijnstiller in jouw geval beter helpt. Dat geldt overigens ook voor allerlei zelfzorggeneesmiddelen die verkrijgbaar zijn in een Mediq Apotheek. Professioneel en betrouwbaar

Zorg leveren, zoals het moet

advies. Bijvoorbeeld bij huidaandoeningen, zoals allergieën. De juiste producten, met bijbehorende zorg.

ADVIESFUNCTIE

‘Toen mijn astma erger werd, ging ik eerst maar eens te rade bij mijn apotheek. Wat bleek? Ik gebruikte alleen een puffer die de luchtwegen wijder maakt en dus direct verlichting geeft. De apotheker vertelde mij dat een ontstekingsremmer eigenlijk nog belangrijker is, omdat je daarmee een nieuwe aanval kunt voorkomen. Het duurt een paar dagen voordat het effect heeft, maar nu ik dagelijks een ontstekingsremmer gebruik, heb ik het andere medicijn nog maar zelden nodig.’ Annabel de Jong, onderwijzeres en klant van Mediq Apotheek

58


GENEESMIDDELEN EN ADVIES PRIJSVRIENDELIJK Mediq ontwikkelt in het apotheekkanaal

Succesvolle actie bij Mediq Apteka

een sterk, professioneel eigen merk voor zelfzorgmiddelen. Onder de namen

Waar in Nederland receptgeneesmiddelen groten-

Mediq Apotheek in Nederland en

deels vergoed worden door zorgverzekeraars,

Mediq Apteka in Polen zijn onder andere

moeten patiënten in Polen een deel van deze

pijnstillers, geneesmiddelen tegen

middelen zelf betalen. Dit betekent dat Mediq Apteka

verkoudheid, voedingssupplementen en

klanten kunnen trekken onder andere door genees-

dergelijke verkrijgbaar. Een kwalitatief

middelen tegen lagere prijzen aan te bieden.

goed en prijsvriendelijk alternatief.

Eén van de succesvolle acties voor diabetespatiënten: een aantrekkelijke prijs voor insuline in combinatie met farmaceutisch advies, begeleiding én goede communicatie naar de artsen. Sowieso zijn Mediq Apteka bezig hun diabetesexpertise duidelijker onder de aandacht van diabetici te brengen. En ook dat levert prima respons op.

GEWOON HET VERTROUWDE MERK GENEESMIDDEL Mediq Apotheken werkt nauw samen met

ongeacht soort medicijn, merk, inkoopprijs of

andere partijen in de markt om de zorg te

medische noodzaak. Het voordeel voor de

optimaliseren. Zo was in Nederland Mediq

patiënt is vooral dat het merk geneesmiddel

Apotheken de eerste die met zorgverzekeraar

veelal hetzelfde kan blijven en niet elke keer

Achmea het zogenaamde ‘pakjesmodel’

wisselt als de zorgverzekeraar bij een andere

overeenkwam. Dit houdt in dat een apotheek

fabrikant lagere prijsafspraken kan bedingen.

een vaste vergoeding per verpakking krijgt,

Een veilig gevoel.

Méér samenwerking

STEEDS MEER ALLERGIEËN Wereldwijd heeft 15-20% van de mensen

‘In deze veranderende markt wordt samenwerking tussen allerlei partijen

last van allergische klachten, en dat

steeds belangrijker. Op apotheekgebied zijn er – naast het pakjesmodel –

neemt alleen maar toe. Daarom wordt

meer gezamenlijke projecten ontwikkeld en we blijven op zoek naar

allergie wel eens de ziekte van de

innovatieve mogelijkheden die de zorg voor de patiënt kunnen verbeteren

21e eeuw genoemd. De klachten worden

tegen een acceptabel kostenniveau. Eén van de succesvolle projecten

niet zozeer veroorzaakt door vervuilde

is de astma/COPD-check-up die onze klanten bij Mediq Apotheek in

lucht, maar deze verergert de klachten

Amsterdam en Rotterdam hebben kunnen doen. Ze kregen instructies

wél. Pollen die in een vervuilde lucht

voor een beter gebruik van hun medicatie en patiënten met een verhoogd risicoprofiel werden doorverwezen naar de huisarts. Door de intensieve begeleiding van patiënten is zo de effectiviteit van

zweven, hechten zich aan roet- en stofdeeltjes, waardoor de structuur van pollen kan veranderen en ze zich ontwikkelen tot sterkere allergenen.

hun behandeling vergroot en zijn wellicht ook complicaties voorkomen. Met checkups als deze kunnen wij ons als zorgverzekeraar onderscheiden richting onze klanten.’

Marjolein Verstappen lid Raad van Bestuur van Agis Zorgverzekeringen


59

CORPORATE GOVERNANCE

Mediq voldoet aan Nederlandse corporategovernancecode DE ORGANISATIE VAN HET BESTUUR, HET TOEZICHT OP

Sinds 2004 is er een Nederlandse corporate-governancecode

HET BESTUUR EN DE RELATIE MET AANDEELHOUDERS

waarin principes en best-practicebepalingen zijn vastgelegd

ZIJN IN LIJN MET DE PRINCIPES EN AANBEVELINGEN VAN

waarvan naleving door de overheid wenselijk wordt geacht.

DE NEDERLANDSE CORPORATE-GOVERNANCECODE.

Met ingang van 2010 is een geactualiseerde versie van de code van kracht. Naleving houdt in dat de bepalingen van de code worden gevolgd, ofwel dat volgens het ‘pas toe of leg uit’-principe afwijkingen gemotiveerd aan de aandeelhouders zijn of worden voorgelegd. Mediq voldoet langs die weg integraal aan de actuele corporate-governancecode. Mediq NV geldt volgens de regels van het Burgerlijk Wetboek als structuurvennootschap. Voor wat betreft de governance betekent dit met name dat ten opzichte van andere naamloze vennootschappen de Raad van Commissarissen naast zijn toezichthoudende taak tevens tot taak heeft de benoeming en het ontslag van leden van de Raad van Bestuur, de voordracht van commissarissen en de goedkeuring van een aantal bestuursbesluiten.

RAAD VAN BESTUUR De Raad van Bestuur vormt het bestuur van de onderneming en draagt daarvoor volle statutaire verantwoordelijkheid. Tot zijn taakgebieden behoren onder meer de strategievorming, het beleid ter realisatie van de ondernemingsdoelstellingen, het bijbehorende risicoprofiel, de externe verantwoording en de opzet en werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen. De Raad van Bestuur legt hierover verantwoording af aan de Raad van Commissarissen. De Raad van Bestuur bestaat uit twee personen. Ze krijgen ondersteuning van drie groepsdirecteuren die samen met de leden van de Raad van Bestuur de Groepsdirectie vormen. De Groepsdirectie vormt het dagelijks bestuur van de onderneming in operationele zin, zonder af te doen aan de wettelijke en statutaire verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur.

60 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 CORPORATE GOVERNANCE

RAAD VAN COMMISSARISSEN

CORPORATE-GOVERNANCECODE

De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het beleid

Er zijn enkele afwijkingen ten opzichte van de principes en

van de Raad van Bestuur en de algemene gang van zaken in

aanbevelingen van de corporate-governancecode die al in

de onderneming. De Raad van Commissarissen benoemt de

eerdere AVA’s zijn toegelicht. Het gaat om de volgende drie

leden van de Raad van Bestuur, na kennisgeving aan de AVA.

afwijkingen.

De Raad van Commissarissen heeft uit zijn midden een drietal commissies ingesteld op het gebied van selectie en

•

Bij Mediq is geregeld dat aandelen die in het kader

benoeming van bestuurders en commissarissen (‘selectie-

van het remuneratiebeleid vóór 2007 als variabel

en-benoemingscommissie’), remuneratie (‘remuneratie-

langetermijninkomen aan bestuurders zijn toegekend,

commissie’) en verslaggeving en risicobeheersing

worden aangehouden voor telkens een periode van

(‘auditcommissie’). Deze commissies hebben de taak de

minstens vijf jaar. De blokkade loopt door bij einde van

besluitvorming van de Raad van Commissarissen op

het dienstverband, maar houdt op ingeval van overlijden

genoemde gebieden voor te bereiden. Besluitvorming

of bij wijziging in de zeggenschap over de vennootschap.

vindt te allen tijde plaats binnen de voltallige Raad van

In die zin is de regeling bij Mediq strenger dan de

Commissarissen.

codebepalingen (II.2.5).

De corporate-governancecode schrijft voor dat bedrijven

•

In 2006 is de arbeidsovereenkomst van de heer Van Gelder

in hun jaarverslag een verklaring opnemen over de

gewijzigd. De arbeidsovereenkomst geldt voor onbepaalde

onafhankelijkheid van de leden van de Raad van Commis-

tijd. Zijn benoeming als bestuurder geldt voor vier jaar

sarissen. Hierbij vereist de code dat alle commissarissen, met uitzondering van maximaal één persoon, ten opzichte van elkaar, het bestuur of deelbelangen onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. De Raad van Commissarissen van Mediq voldoet aan dit vereiste, waarbij één persoon geldt als nietonafhankelijk in de zin van de code. Het betreft mevrouw Van

De drie afwijkingen zijn uitgebreid toegelicht

Weelden-Hulshof die als zelfstandig openbaar apotheker te Ermelo afnemer is van onze farmaceutische groothandel in Nederland. gerekend vanaf 1 januari 2009, de datum van ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS

herbenoeming. Hierdoor wordt bereikt dat het functioneren als bestuurder periodiek aan de orde gesteld wordt zonder

Tot de bevoegdheden van de AVA behoren de benoeming

dat daarbij ook de arbeidsovereenkomst onderwerp van

van commissarissen op voordracht van de Raad van

de beoordeling moet zijn. Opzegging van de zijde van

Commissarissen (al dan niet met een versterkt voor-

Mediq leidt tot een schadeloosstelling op basis van de

drachtsrecht van de Centrale Ondernemingsraad), het

zogenoemde ’kantonrechterformule’ met een minimum

vaststellen van de jaarrekening en het verlenen van decharge

van twaalfmaal het geldende maandsalaris. Aan de

aan de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen

arbeidsovereenkomst is een regeling toegevoegd

voor respectievelijk het gevoerde bestuur en het uitgeoefende

voor de situatie waarin er sprake is van een wijziging

toezicht gedurende het boekjaar. Met de AVA worden het

in zeggenschap over Mediq. Als om die reden de

jaarverslag, het reserverings- en dividendbeleid en het

arbeidsovereenkomst wordt beëindigd door een van beide

voorstel tot uitkering van dividend besproken. De Raad van

partijen, ontvangt de bestuurder een vergoeding ter

Bestuur en de Raad van Commissarissen leggen over de

hoogte van één jaarsalaris per jaar over de periode vanaf

corporate-governancestructuur verantwoording af aan de

de datum van beëindiging van het dienstverband tot de

AVA. In navolging van de wettelijke code worden belangrijke

datum waarop de bestuurder de 65-jarige leeftijd bereikt

wijzigingen in de identiteit van de onderneming voorgelegd

met een maximum van drie jaar. Daarnaast zal Mediq de

aan de AVA.

geldende opbouw voor pensioen voortzetten, dan wel een alternatieve regeling treffen. Verder heeft de Raad van Commissarissen de discretionaire bevoegdheid de bestuurder een bonus toe te kennen overwegende de voorwaarden van de transactie waarbij de zeggenschap over Mediq is overgegaan en de eventueel daaruit voortvloeiende meerwaarde voor belanghebbenden. Deze regeling is identiek aan de regeling zoals die gehanteerd is voor leden van de Raad van Bestuur voordat de eerste Nederlandse corporate-governancecode in 2004 van kracht werd (II.2.8).

CORPORATE GOVERNANCE MEDIQ JAARVERSLAG 2010

61

De stichting kan het optierecht uitoefenen en daarmee 50% GEZAMENLIJKE PROPOSITIE

van de zeggenschap verwerven indien dit naar haar oordeel

Steeds vaker combineren de directe

gewenst is met het oog op de behartiging van de belangen

bedrijfsonderdelen en Mediq

van de vennootschap en van de ondernemingen die door de

Apotheek hun dienstverlening aan

vennootschap (in)direct in stand worden gehouden, op

de patiënt. Zo brengen Mediq Direct

zodanige wijze dat de belangen van de vennootschap en de

Diabetes en Mediq Apotheek

ondernemingen en van alle daarbij betrokkenen zo goed

gezamenlijk een informatiemagazine

mogelijk worden gewaarborgd, en dat invloeden die de

over diabetes uit.

zelfstandigheid en/of de continuïteit en/of de identiteit van de vennootschap en die ondernemingen in strijd met die belangen zouden kunnen aantasten, naar maximaal vermogen worden geweerd.

Bovengenoemde regeling is sinds de goedkeuring van het huidige remuneratiebeleid in de AVA van 2 april 2008 op

Wij zien dit uitdrukkelijk als een tijdelijke maatregel om een

beide bestuurders van toepassing.

periode van overleg te creëren en alternatieven te kunnen overwegen. De Raad van Bestuur zal publiekelijk mededeling

•

Sinds juni 2009 is de heer Visser voorzitter van de

doen van de voorbereiding door derden van een overname via

remuneratiecommissie. De heer Visser is voormalig lid van

een openbaar bod indien hij daar kennis van neemt. Wij zijn

de Raad van Bestuur van de vennootschap. Op grond van

ook van plan een dergelijk bod of mogelijke alternatieven ter

codebepaling III.5.11 zou dat ongewenst zijn. Aangezien

goedkeuring voor te leggen aan de AVA aangezien wij vinden

de heer Visser echter al in 1998 de onderneming als

dat voorstellen voor belangrijke wijzigingen in de identiteit

bestuurder verliet en geen van zijn toenmalige collega-

van de onderneming daar thuishoren. Een vriendelijk

bestuurders nu meer actief in de onderneming is,

openbaar bod, dat uitonderhandeld is en dat eventueel

is besloten deze positie door hem te laten vervullen.

vermeerderd is met een overnamepremie, zal vanuit de

De AVA heeft hiermee op 8 april 2010 ingestemd.

zienswijze van het ondernemingsbestuur de marktwaarde van het bedrijf weerspiegelen. Bij een vijandig bod hoeft dit niet

Best-practicebepalingen II.3.2 tot en met II.3.4 en III.6.1 tot en

het geval te zijn. Het bestuur van de stichting kan met name

met III.6.3 zijn nageleefd.

in zo’n geval de preferente aandelen inzetten om een periode van overleg te creëren en eventueel alternatieven te

Voor de verklaring van het ondernemingsbestuur over de

overwegen. Het stelt ons als bestuur van de onderneming

interne risicobeheersings- en controlesystemen verwijzen wij

in staat de mogelijke overname en de alternatieven te

naar de bestuursverklaring in het hoofdstuk Risicobeheersing.

beoordelen vanuit het gezichtspunt van alle belanghebbenden bij de onderneming.

In het hoofdstuk ‘Remuneratierapport’ leggen wij, in lijn met de code, verantwoording af over het gevoerde remuneratie-

Het bestuur van de stichting bestaat uit de heren A.L. Asscher

beleid voor bestuurders en commissarissen.

(voorzitter), H. Visser, R. Zwartendijk, J. van den Belt en W. van Vonno. Hierin zijn in het verslagjaar geen wijzigingen opgetreden.

STICHTING PREFERENTE AANDELEN MEDIQ De Raad van Bestuur en het stichtingsbestuur zijn gezamenlijk Voor wat betreft de melding van alle uitstaande of potentieel

van mening dat de stichting onafhankelijk is van Mediq in de

inzetbare beschermingsmaatregelen, noemen wij de Stichting

zin van de Wet financieel toezicht.

Preferente Aandelen Mediq. Behalve via een openbare bieding kan ook door het Mediq NV is een overeenkomst aangegaan met de

verwerven van aandelen Mediq op de beurs een dominante

Stichting Preferente Aandelen Mediq op grond waarvan de

aandeelhouderspositie worden opgebouwd die controle geeft

vennootschap aan de stichting een optie heeft verleend op

over de vennootschap. Van een overnamepremie is dan

het verkrijgen van cumulatief preferente aandelen tot het

uiteraard geen sprake. Ook in deze situatie kan het inroepen

totale nominale bedrag aan uitstaande aandelen op het

van het optierecht door de stichting functioneel zijn.

moment van uitoefening. In overeenstemming met het

De samenstelling van het bestuur, de bestaansreden van de

bepaalde in de Wet melding zeggenschap heeft de stichting

stichting en het bestaande optierecht zijn jaarlijks onderwerp

aan de Autoriteit Financiële Markten gemeld dat de stichting

van heroverweging binnen het bestuur van de stichting.

een optie heeft op cumulatief preferente aandelen Mediq. Mediq heeft de stichting het recht toegekend om volgens

62

Hiermee kan 100% van het tot dat moment geplaatste

artikel 2:346 sub c Burgerlijk Wetboek een verzoek tot het

kapitaal worden verworven ofwel 50% van de zeggenschap.

instellen van een enquête als bedoeld in artikel 2:345

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 CORPORATE GOVERNANCE

Burgerlijk Wetboek in te dienen. Op deze wijze wordt het de stichting mogelijk gemaakt haar doel te realiseren zonder

CENTRAL FILLING

per se gebruik te moeten maken van het aan haar verleende

Kostenefficiency bereiken wij onder

optierecht. Onder omstandigheden kan het wenselijk zijn het

meer door in Nederland een groot

optierecht (nog) niet te hanteren.

deel van de herhaalmedicatie centraal op 1 locatie te verwerken. In de apotheek is minder tijd nodig voor

BESLUIT ARTIKEL 10 INFORMATIE IN HET KADER

het ‘pakken en plakken’, waardoor er

VAN DE OVERNAMERICHTLIJN

meer tijd overblijft voor de patiënt.

Bestuurders worden benoemd, geschorst en ontslagen door de Raad van Commissarissen (statuten artikel 13). Commissarissen worden benoemd door de AVA, geschorst

•

door de Raad van Commissarissen en ontslagen door de

corporate-governancecode (artikel 3 Vaststellingsbesluit)

ondernemingskamer van het gerechtshof te Amsterdam (statuten artikelen 19 en 20). De AVA kan het ontslag van de

De naleving van principes en best-practicebepalingen staat in het hoofdstuk Corporate governance.

•

De belangrijkste kenmerken van het interne

Raad van Commissarissen bewerkstelligen (statuten artikel

risicobeheersings- en controlesysteem in verband met het

22). Wijziging van de statuten geschiedt door de AVA

proces van financiële verslaggeving van de groep (artikel

(statuten artikel 31.5).

3a sub a Vaststellingsbesluit) staan in het hoofdstuk Risicobeheersing.

De bevoegdheden van het bestuur in het bijzonder met

•

Informatie over het functioneren van Mediq’s Algemene

betrekking tot de uitgifte van aandelen van de vennootschap

Vergadering van Aandeelhouders en haar voornaamste

zijn vastgelegd in artikel 4 van de statuten en met betrekking

bevoegdheden, en de rechten van de aandeelhouders en

tot de verkrijging van eigen aandelen door de vennootschap

hoe deze kunnen worden uitgeoefend (artikel 3a sub b

in artikel 6 van de statuten.

Vaststellingsbesluit), staan in de relevante onderdelen van het hoofdstuk Corporate governance.

Mediq heeft een kredietfaciliteit tot zijn beschikking van

•

De samenstelling en het functioneren van Raad van

een consortium van banken, alsmede een niet-bancaire lening.

Bestuur, Raad van Commissarissen en hun Commissies

De faciliteiten staan beschreven in de jaarrekening. In de

(artikel 3a sub c Vaststellingsbesluit) staan in het hoofdstuk

voorwaarden van beide leningen is een zogenaamde ‘change

Corporate governance, het Verslag van de Raad van

of control’-clausule opgenomen. Op het moment dat een partij meer dan de helft van het geplaatste aandelenkapitaal of de

Commissarissen en op pagina’s 21 en 52. •

De informatie bedoeld in het Besluit artikel 10

stemrechten in Mediq verkrijgt, hebben de leninggevers het

overnamerichtlijn (artikel 3b Vaststellingsbesluit) staat in

recht om de leningen onmiddellijk op te eisen.

het hoofdstuk Corporate governance.

CORPORATE-GOVERNANCEVERKLARING In december 2008 is de Code Tabaksblat geactualiseerd door de Monitoring Commissie Corporate Governance (‘Commissie Frijns’). De geactualiseerde Code (‘Code Frijns’ of ‘Code’) is op 10 december 2009 bij algemene maatregel van bestuur door de wetgever aangewezen als de nieuwe gedragscode zoals bedoeld in artikel 2:391 Burgerlijk Wetboek. CORPORATE-GOVERNANCEVERKLARING

Dit is een verklaring inzake corporate governance zoals bedoeld in artikel 2a van het Vaststellingsbesluit nadere voorschriften inhoud jaarverslag van (effectief) 1 januari 2010 (‘Vaststellingsbesluit’). Deze verklaring maakt deel uit van het jaarverslag 2010 van Mediq. De vereiste informatie die in deze corporate-governanceverklaring moet worden opgenomen, zoals bedoeld in de artikelen 3, 3a en 3b van het Vaststellingsbesluit, kan in de volgende hoofdstukken, onderdelen en pagina’s van het jaarverslag 2010 van Mediq worden gevonden en dient als hier ingelast en herhaald te worden beschouwd:

CORPORATE GOVERNANCE MEDIQ JAARVERSLAG 2010

63

REMUNERATIERAPPORT

HET DOEL VAN HET REMUNERATIEBELEID IS GOED

De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft het

GEKWALIFICEERDE BESTUURDERS EN COMMISSARISSEN

remuneratiebeleid op 2 april 2008 goedgekeurd. Door de

AAN TE TREKKEN EN TE BEHOUDEN VOOR DE

opbouw in korte- en langetermijncomponenten beoogt de

ONDERNEMING. DAARBIJ STIMULEERT DE VARIABELE

variabele honorering zowel de structurele versterking van de

HONORERING DE BESTUURDERS TOT CONTINUÏTEIT

marktposities van de onderneming en waardevermeerdering

VAN DE ONDERNEMING EN STRUCTURELE

voor aandeelhouders, als financiële resultaten op korte termijn

WAARDEVERMEERDERING.

te stimuleren.

RAAD VAN BESTUUR Met het remuneratiebeleid wordt beoogd de leden van de Raad van Bestuur te motiveren te werken aan een structurele versterking van de marktposities van de onderneming en het creëren van waardevermeerdering. De Raad van Commissarissen is ervan overtuigd dat hiermee de belangen van de diverse stakeholders van de onderneming worden gediend. Het remuneratiepakket van de bestuurders is samengesteld op grond van een marktvergelijking, uitgevoerd door een onafhankelijk extern adviesbureau. Het wordt driejaarlijks getoetst op marktconformiteit aan de hand van door dit bureau verzamelde gegevens van een groep van 25 beursgenoteerde en niet-beursgenoteerde Nederlandse ondernemingen in dezelfde grootteklasse als Mediq (de zogenaamde ‘peer group’). De beloningsstructuur kent drie basiscomponenten: •

Een vast salaris. Daarnaast gelden voor de leden van de Raad van Bestuur gelijke aanvullende arbeidsvoorwaarden als voor de meeste medewerkers van Mediq.

•

Een variabel inkomen in geld, gerelateerd aan prestaties in het afgelopen jaar (kortetermijnbeloning). Dit is afhankelijk van de gewogen score op de volgende criteria: het gemiddelde nettoresultaat, economische winst, gemiddeld werkkapitaal als percentage van de omzet en persoonlijk functioneren. At target is hiervoor 45% en maximaal 100% van het vaste salaris beschikbaar.

64

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 REMUNERATIERAPPORT

•

Een variabel langetermijninkomen in geld, gerelateerd

De uitkering van het variabel langetermijninkomen wordt

aan driejaarsgemiddelden van de groei van de winst per

gebaseerd op driejaarsgemiddelden van de volgende drie

aandeel; Total Shareholder Return (TSR) gerelateerd aan

prestatiecriteria:

vergelijkbare internationale ondernemingen en TSR

•

Amsterdam Midcap Index (AMX). At target is hiervoor

Groei van de winst per aandeel (gewicht 50%). De basisdoelstelling is 8% (jaarlijkse) groei van de winst

45% en maximaal 120% van het vaste salaris beschikbaar.

per aandeel. •

Total Shareholder Return (TSR; totaal aandeelhouders-

Het variabel kortetermijninkomen was over 2010 afhankelijk

rendement) gerelateerd aan een referentiegroep

van een gewogen score op de volgende criteria:

vergelijkbaar met Mediq, bestaande uit de volgende

nettoresultaat, economische winst, gemiddeld werkkapitaal als

internationale beursgenoteerde ondernemingen:

percentage van de omzet en persoonlijk functioneren; elk

McKesson (USA), Cardinal Health (USA), Walgreens (USA),

criterium weegt hierin voor een gelijk deel. Voor 2011 gelden

Celesio (D), United Drug (IRL) en Galenica (CH) (gewicht

dezelfde criteria en weging. Het persoonlijk functioneren

25%). De basisdoelstelling is het behalen van de vierde positie in deze referentiegroep.

wordt getoetst aan de hand van criteria die per persoon kunnen variëren. In overeenstemming met aanbeveling II.2.10

•

TSR gerelateerd aan een referentiegroep bestaande uit

van de commissie-Frijns, heeft de Raad van Commissarissen

de AMX-genoteerde ondernemingen (gewicht 25%).

de bevoegdheid om discretionair de variabele honorering van

De basisdoelstelling is het behalen van de twaalfde positie

de Raad van Bestuur hoger of lager vast te stellen als hij

in deze referentiegroep.

daartoe redenen aanwezig acht. TSR meet het aandeelhoudersrendement en omvat Bij het volledig behalen van alle vier doelstellingen is als

zowel de verandering in de koers van het aandeel als

variabel inkomen in totaal 45% van het vaste salaris

dividendinkomsten, waarbij aangenomen wordt dat

beschikbaar. Bij overschrijding of onderschrijding van de

dividenden worden ge(her)investeerd in aandelen van de

gestelde doelen wordt de variabele beloning vastgesteld

onderneming op het moment dat de koers ‘ex-dividend’

volgens onderstaande staffels. Op advies van de

gaat. De TSR-prestatie zal worden gemeten over een

remuneratiecommissie heeft de Raad van Commissarissen

driejaarsperiode, waarbij het gemiddelde over de volledige

besloten voor het gemiddeld werkkapitaal een afzonderlijke

(driejaars)periode wordt bepaald voor Mediq en de

staffel te hanteren. Daarmee wordt bereikt dat de resultaten

geselecteerde referentieondernemingen.

die het management realiseert voor wat betreft werkkapitaal beter worden gewogen. Het is meer in lijn met de gestelde

De AVA heeft op 8 april 2009 goedgekeurd dat de

doelen doordat de invloed van mutaties in het gemiddeld

driejaarsgemiddelden als volgt worden berekend: over 2008

werkkapitaal als gevolg van acquisities, desinvesteringen

wordt alleen 2008 als ‘gemiddelde’ genomen, over 2009 het

en wisselkoersen wordt geminimaliseerd.

gemiddelde van 2008 en 2009, over 2010 het gemiddelde van 2008, 2009 en 2010 en vervolgens voortschrijdend gemiddeld over drie jaar.

Variabel kortetermijninkomen 1. GEMIDDELD WERKKAPITAAL ALS % VAN DE OMZET

Verder wordt voor de berekening van het langetermijninkomen voor de jaren 2009 en 2010 de groei van de winst per aandeel

REALISATIE VAN DOELSTELLING

UITKERING VAN VAST SALARIS

< 90%

0%

aandeel tijdelijk op 8% gemaximeerd. De reden hiervoor is dat

90%

23%

2008 een bijzonder jaar is geweest, met name door de

100%

45%

bijzondere waardevermindering van goodwill en de gevolgen

110%

100%

van het preferentiebeleid. Door de groei van de winst per

> 110%

100%

aandeel voor 2008 op 0% te stellen, wordt zowel tegemoet-

voor 2008 op 0% gesteld en wordt de groei van de winst per

gekomen aan het laten doorwerken van de negatieve resultaten van 2008 in 2009 en 2010, als aan het motiveren

2. OVERIGE CRITERIA

van de bestuurders dat in 2009 en 2010 een uitbetaling REALISATIE VAN DOELSTELLING

UITKERING VAN VAST SALARIS

< 80%

0%

80%

23%

Bij het volledig behalen van alle drie doelstellingen is als

100%

45%

variabel langetermijninkomen in totaal 45% van het vaste

120%

100%

salaris beschikbaar. Het maximum ligt op 120% van het vaste

> 120%

100%

salaris.

bereikt kan worden.

Bij tussenliggende realisatie wordt geïnterpoleerd.

Met de bestuurders is een afspraak gemaakt dat zij in de komende jaren een aandelenbelang in Mediq opbouwen ter grootte van tweemaal het vaste jaarsalaris. De heer Van Gelder

REMUNERATIERAPPORT MEDIQ JAARVERSLAG 2010

65

heeft gedurende 2010 zijn aandelenbelang uitgebreid met

Alle componenten gezamenlijk leidden voor de bestuurders

5.441 aandelen van 44.337 aandelen naar 49.778 aandelen.

tot de onderstaande beloning over het verslagjaar:

De heer Janssen heeft gedurende 2010 zijn aandelenbelang uitgebreid met 3.000 aandelen van 20.000 aandelen naar

X € 1.000

2010

2009

23.000 aandelen. Er worden geen opties uitgegeven in het kader van het honoreringsbeleid. Variabel langetermijninkomen 1. GROEI VAN DE WINST PER AANDEEL

M.C. VAN GELDER Brutosalaris

510

500

Variabele beloning korte termijn

431

452

Totaal kortetermijnbeloning

941

952

Totaal langetermijnbeloning

115

113

104

134

350

315

Pensioenpremie UITKERING VAN VAST SALARIS (GEWICHT 50%)

(exclusief eigen bijdrage)

< 4%

0%

J.G. JANSSEN

4%

23%

Brutosalaris

8%

45%

Variabele beloning korte termijn

296

285

12%

68%


646

600

16%

90% 79

71

72

84

REALISATIE

20%

120%


> 20%

120%

Pensioenpremie (exclusief eigen bijdrage)

2. TSR REFERENTIEGROEP VERGELIJKBARE Het vaste jaarsalaris over 2010 bedroeg voor de heer

ONDERNEMINGEN

Van Gelder € 510.000 en voor de heer Janssen € 350.000. REALISATIE

UITKERING VAN VAST SALARIS (GEWICHT 25%)

1e

120%

marktconforme honorering te hanteren gezien de ontwikkeling

2e

90%

en het ambitieniveau van de onderneming.

3e

68%

4e

45%

Het variabele kortetermijninkomen van de beide leden van

5e

23%

de Raad van Bestuur over 2010 bedraagt 85% van het

6e

0%

brutosalaris. Dit percentage komt overeen met het totaal van

7e

0%

de uitkeringen op de vier genoemde criteria conform de

Voor 2011 zijn deze vaste salarissen bepaald op € 550.000 respectievelijk € 375.000. De Raad is ervan overtuigd een

eerdergenoemde staffel. De langetermijnbeloning van de 3. TSR AMX REFERENTIEGROEP

beide leden van de Raad van Bestuur over 2010 bedraagt 23% van het brutosalaris. Dit percentage komt overeen met het

REALISATIE

UITKERING VAN VAST SALARIS (GEWICHT 25%)

1e

120%

onderneming verzet zich tegen een meer gedetailleerde

2e

113%

openbare verslaglegging. Wel kan gezegd worden dat naar de

3e

106%

overtuiging van de Raad van Commissarissen de leden van de

4e

100%

Raad van Bestuur naar behoren hebben gefunctioneerd.

5e

93%

6e

86%

Naar de mening van de Raad van Commissarissen is het

7e

79%

gevoerde bezoldigingsbeleid in 2010 effectief geweest.

8e

72%

9e

65%

10e

59%

11e

52%

totaal van de uitkeringen op de drie genoemde criteria conform de eerdergenoemde staffels. Het belang van de

66

12e

45%

13e

34%

14e

23%

15e – 26e

0%

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 REMUNERATIERAPPORT

RAAD VAN COMMISSARISSEN De vergoeding voor de Raad van Commissarissen is sinds de Algemene Vergadering van Aandeelhouders per 6 april 2005 gebaseerd op een vaste vergoeding, aangevuld met een vergoeding per commissielidmaatschap. Met de vastgestelde vergoedingen is de Raad van Commissarissen van mening te voldoen aan een verantwoorde wijze van honorering van de commissarissen op een niveau dat in grote lijnen overeenkomt met dat van Mediq’s ‘peer group’. In onderstaand overzicht wordt de vergoedingssystematiek van de Raad van Commissarissen weergegeven zoals deze sinds 2005 en in geheel 2010 is gehanteerd: VASTE VERGOEDING

VERGOEDING PER COMMISSIELIDMAATSCHAP

Voorzitter

€ 40.000

Commissievoorzitter

€ 5.000

Vicevoorzitter

€ 35.000

Commissieleden

€ 4.000

Leden

€ 30.000

De vergoeding voor commissieleden geldt ook voor de voorzitter en de vicevoorzitter van de Raad, indien en voor zover zij lid zijn van een commissie. De vergoedingen per commissaris, zoals vermeld in de jaarrekening, zijn in 2010 overeenkomstig bovenstaand schema vastgesteld.

REMUNERATIERAPPORT MEDIQ JAARVERSLAG 2010

67

PARTNER VOOR PROFESSIONALS DE ZORG IN ZIEKENHUIZEN EN INSTELLINGEN IS DE LAATSTE JAREN FLINK IN BEWEGING. IN ZIEKENHUIZEN ZORGEN MODERNE APPARATUUR, NIEUWE MEDICATIE EN NIEUWE BEHANDELMETHODEN ERVOOR DAT STEEDS MEER ZIEKTEN SUCCESVOL BEHANDELD EN SOMS OOK BESTREDEN KUNNEN WORDEN. OOK DE VRAAG NAAR BETERE ZORG IN VERZORGINGSTEHUIZEN WORDT STEEDS GROTER. DAT DIT KOSTEN MET ZICH MEEBRENGT, IS ZONNEKLAAR. DE UITDAGING AAN ZORGVERLENERS IS DAN OOK EEN ACCEPTABEL EVENWICHT TE VINDEN IN BEHANDEL- OF ZORGMETHODEN BINNEN DE GEZONDHEIDSZORGBUDGETTEN. MOEILIJK GENOEG, EN DAAROM IS HET

LEVERING AAN ELF LANDEN

PRETTIG OM MEER PRAKTISCHE PROBLEMEN ZO VEEL MOGELIJK AAN EEN

De afgelopen jaren heeft Mediq een

BETROUWBARE PARTNER UIT TE BESTEDEN.

aantal bedrijven in Noord-Europa overgenomen. In het institutionele kanaal is Mediq nu in elf landen vertegen-

Betrouwbare leveringen EEN TOTAALOPLOSSING

en meer tijd heeft voor goede patiënten-

Ove Käll, algemeen directeur van Mediq

zorg. Door leveringen zo veel mogelijk te

Sverige: ‘Wij bieden zorginstellingen in

combineren, is minder transport nodig,

Zweden een totaaloplossing voor de

wat een positief effect heeft op het

levering van medische middelen. Mediq

milieu.

Sverige voert een compleet assortiment

Wij blijven continu zoeken naar nieuwe

van kwaliteitsproducten. Daarbij heeft de

manieren om patiënten te voorzien van

klant slechts één contactpersoon voor

de beste zorg. Zo hebben we een nieuwe

alle bestellingen, maar één aflevering en

dienst geïntroduceerd: via onze web-

ook maar één factuur. Dat is efficiënt

winkel kunnen voorschrijvers een

en vooral ook gemakkelijk voor onze

bestelling desgewenst ook direct bij

klanten. Alles wat nodig is voor een

hun patiënten thuis laten afleveren.’

uitstekende patiëntenzorg is direct leverbaar. Maar onze dienstverlening gaat verder: Mediq Sverige kan het hele traject coördineren vanaf de leverancier tot het bijvullen van de voorraden op de afdelingen van instellingen. Onder andere door gebruik te maken van moderne IT bieden wij een solide en betrouwbare levering aan, waardoor de

68

zorgprofessional efficiënter kan werken

VOOR LEVERANCIERS


woordigd: Nederland, Zweden, Denemarken, Noorwegen, Zwitserland, België, Estland, Finland, Letland, Litouwen en Duitsland. Vooral door de toevoeging van Zweden, Finland en de Baltische staten werd in 2010 een grote stap gezet.

PARTNER VOOR PROFESSIONALS

Een veilige zorg Medeco heeft regelmatig contact met prof. dr. Jan Klein, anesthesioloog en sinds

de nationale en internationale agenda

november 2010 bijzonder hoogleraar Veiligheid in de Zorg bij het instituut Beleid

staat en er al veel initiatieven ontplooid

& Management Gezondheidszorg van de Erasmus Universiteit. Zijn oratie had als

zijn, is onduidelijk of de veiligheid van

titel ‘Tussen de modder van de praktijk en de schone wetenschap’.

de patiënt beter is dan voorheen. Het is een probleem dat we alleen kunnen oplossen door een gezamenlijke

‘In de afgelopen twintig jaar zijn goede

verschillende afdelingen en organisaties.

therapieën ontwikkeld in de vorm van

Natuurlijk hebben de nieuwe ontwikke-

inspanning van zorgprofessionals,

nieuwe tests, nieuwe medicijnen en

lingen gezondheidswinst opgeleverd,

wetenschappers en

nieuwe techniek. Om deze te kunnen

maar de introductie had vaak het effect

de toeleverende sector.

toepassen zijn er steeds meer gezond-

van een explosie in een glasfabriek.

Op termijn zal de winst

heidsprofessionals die getraind zijn op

Het aantal patiënten dat overlijdt

groot zijn:

een specifiek terrein. Patiënten met

of blijvende schade oploopt door

een veilige zorg.’

complexe aandoeningen zien een groot

potentieel vermijdbare oorzaken is fors.

aantal behandelaars, vaak verspreid over

Hoewel veiligheid in de zorg hoog op

Prof. dr. Jan Klein

Vertrouwensrelatie met leveranciers Teleflex is een internationaal medisch

Jan Verstreken, Regional Vice President en General Manager, Teleflex Medical,

technologiebedrijf dat is gespeciali-

EMEA: ‘Onze relatie met Mediq dateert van 1968 toen Meteko Teleflex-producten

seerd in medische middelen en

ging verkopen in Zweden. Later breidde onze samenwerking zich uit naar Finland,

diensten op de gebieden vasculair,

Denemarken en de Baltische landen. We verwachten van onze distributeurs dat zij

luchtwegen, algemene en regionale

hun markten kennen, open zijn in hun communicatie, gekwalificeerd personeel in

anesthesie, cardiologische zorg,

dienst hebben om onze producten te promoten, en gecommitteerd zijn om onze

urologie en chirurgie. Mediq is een

gezamenlijke doelstellingen te realiseren. We hebben deze waarden eerst gedeeld

exclusieve distributeur van veel

met Oriola-KD en doen dat nu met Mediq. Onze wederzijdse doelstelling is onze

producten van Teleflex in de

business verder te ontwikkelen en te groeien. Daarbij willen we een bijdrage leveren

Scandinavische en Baltische regio.

aan het verminderen van ziekenhuisinfecties en het verbeteren van de veiligheid van patiënten en zorgprofessionals door te zorgen voor minder invasieve procedures.’

VAN ALRUIN NAAR ZENUWBLOKKADE... Al vanaf ver voor onze jaartelling gingen mensen op zoek naar

techniek. Veel later werd het ook intraveneus toegepast.

middelen om pijn te bestrijden. Dat gebeurde veelal door het

Vandaag de dag ligt het accent vooral op regionale anesthesie,

gebruik van slaapverwekkende middelen, zoals papaversap en

waarbij een gedeelte van het lichaam gevoelloos wordt door

alruin. Pas in de 19e eeuw werden ether en lachgas gebruikt

een verdovingsmiddel rond een zenuw te spuiten. Barbaarse

om patiënten te verdoven. Anesthesie begon als inhalatie-

operaties zonder verdoving zijn gelukkig al lang voorbij.

Griekse artsen lieten de wortel van alruin in wijn trekken en gebruikten dat brouwsel als een narcoticum.

Middeleeuwse kwakzalvers opereerden zonder verdoving. Een patiënt werd hooguit bewusteloos geslagen of kreeg veel alcohol te drinken.

In 1846 werd voor het eerst officieel ether toegepast door tandarts en geneeskundestudent William Morton.

Moderne technieken maken anesthesie minder ingrijpend voor de patiënt. Door zenuwen te blokkeren wordt slechts een deel van het lichaam gevoelloos.


69

RISICOBEHEERSING

ONDERNEMEN BETEKENT HET VERANTWOORD NEMEN

RISICOBEHEERSINGS- EN CONTROLESYSTEMEN

VAN RISICO’S. WIJ HANTEREN EEN SYSTEEM VAN INTERNE BEHEERSING DAT INZICHT GEEFT IN DE REALISATIE VAN

Onze interne beheersings- en controlesystemen zijn

ONZE DOELEN, WAARBIJ WIJ GESTRUCTUREERD RISICO’S

gebaseerd op het COSO Enterprise Risk Management

IDENTIFICEREN, AANGAAN EN WAAR NODIG AFDEKKEN.

(COSO ERM) raamwerk voor interne beheersing en risicomanagement. Wij inventariseren bedrijfsrisico’s, schatten de waarschijnlijkheid en mogelijke impact daarvan in en treffen zo mogelijk maatregelen ter afdekking of vermindering van deze risico’s en bewaken de tijdige afwikkeling daarvan. Deze aanpak is als volgt in onze organisatie verankerd. KERNWAARDEN

Integriteit en openheid zijn belangrijke kernwaarden binnen onze organisatie, zoals vastgelegd in onze bedrijfscode ‘Mediq de essentie’. In 2010 hebben wij het Mediq managementcharter en de business-incidentprocedure geactualiseerd en uitgerold binnen de organisatie, waarin deze kernwaarden verder zijn uitgewerkt. Op basis van de klokkenluidersregeling kunnen eventuele incidenten in Nederland, Polen, Denemarken, Noorwegen, de Verenigde staten en Hongarije worden gemeld bij een externe meldlijn, al dan niet op anonieme wijze. Deze regeling zal in 2011 verder worden uitgerold binnen de groep. ‘PLANNING & CONTROL’-CYCLUS

Alle groepsmaatschappijen stellen op vaste momenten in het jaar bedrijfsplannen, budgetten en prognoses op, waarin zowel financiële als operationele doelstellingen zijn opgenomen. Periodiek vinden besprekingen plaats met het management van de groepsmaatschappijen over de algehele gang van zaken, waaronder de haalbaarheid van afgegeven prognoses en strategische keuzes, en de vermindering van bedrijfsrisico’s. Daarbij hanteren wij scenarioanalyses voor ontwikkelingen die mogelijk een belangrijke impact op onze financiële resultaten kunnen hebben.

70

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 RISICOBEHEERSING

INTERNE RICHTLIJNEN EN EXTERNE STANDAARDEN

RISICOTOLERANTIE

Er zijn uniforme operationele en financiële richtlijnen en

Wij stimuleren het aangrijpen van nieuwe kansen en

procedures die gelden voor alle groepsmaatschappijen,

accepteren de daarbij behorende risico’s wanneer deze een

zoals richtlijnen voor de operationele inrichting van de

bijdrage leveren aan de realisatie van onze strategische en

bedrijfsprocessen, de financiële verslaglegging, investeringen,

operationele doelstellingen. Wij stellen daarbij als voorwaarde

financieringen en – meer in het algemeen – langlopende

dat bijkomende risico’s worden onderkend en beheerst.

verplichtingen. Wij hanteren strakke financiële criteria voor acquisities en Bij acquisities voeren we standaard een ‘due diligence’-

investeringen: acquisities moeten naast strategische criteria

onderzoek uit. Op het moment van een overname hebben

tevens binnen enkele jaren een rendement op het gemiddeld

we een integratieplan gereed. Daarnaast vindt periodiek

werkzaam vermogen van ten minste 15% vóór belastingen

een evaluatie plaats van de mate waarin de beoogde

opleveren. Wij zijn bereid het risico van meerdere tegelijkertijd

doelstellingen van acquisities daadwerkelijk zijn gerealiseerd.

lopende acquisitietrajecten te nemen, zolang deze aan onze doelstellingen met betrekking tot rendement, management en

Wij hebben een code voor beveiliging van informatie en

andere cultuur voldoen.

gegevens, zowel binnen als buiten de ICT-omgeving. Verder is er een business-incidentprocedure, die in de centrale melding

Onze risicohouding wordt verder beïnvloed door een aantal

van incidenten of calamiteiten voorziet die de gezondheid van

interne en externe factoren, zoals onze financiële resultaten en

patiënten nadelig zouden kunnen beïnvloeden, financiële

operationele kasstromen, onze financieringsmogelijkheden,

schade zouden kunnen veroorzaken en/of onze reputatie in

economische conjunctuur en weten regelgeving.

gevaar zouden kunnen brengen. TOETSING

Wij zijn gehouden aan strikte weten regelgeving met

De groepsmaatschappijen zijn zelf verantwoordelijk voor

betrekking tot kwaliteit en veiligheid ten aanzien van de

de opzet en werking van de risicobeheersings- en controle-

opslag en levering van onze producten. Onze Nederlandse

systemen van hun onderneming, binnen centrale richtlijnen

apotheken zijn grotendeels gecertificeerd volgens HKZ

van de groep. Zij voeren jaarlijks als onderdeel van het

(Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector).

jaarplanproces een inventarisatie van de belangrijkste risico’s

Veel van onze bedrijfsonderdelen zijn gecertificeerd volgens

ten aanzien van de bedrijfsdoelstellingen uit, waarvan de

ISO-normen. Onze groothandelsactiviteiten in Nederland en

resultaten worden besproken met de Groepsdirectie. Tevens

Polen voldoen aan GDP-standaarden (Good Distribution

leggen groepsmaatschappijen jaarlijks verantwoording af over

Practices). In 2010 is het aantal bedrijfsonderdelen dat

de kwaliteit van hun interne beheersing door middel van een

officieel gecertificeerd is in Nederland en in het buitenland

‘letter of representation’.

verder uitgebreid. De bedrijfsonderdelen zijn verantwoordelijk voor de VERZEKERINGEN EN TREASURYBELEID

implementatie van het Mediq control framework, waarin

Wij hanteren een groepsbreed verzekeringsbeleid met

controlemaatregelen zijn opgenomen met betrekking tot

betrekking tot het verzekeren van bedrijfsrisico’s, met

hun risicobeheersingsproces. Dit control framework richt zich

richtlijnen voor de groepsmaatschappijen. We voorkomen

in de huidige fase primair op financiële verslagleggingsrisico’s,

substantiële beïnvloeding van resultaten door middel van

maar zal geleidelijk worden verbreed tot een business

verzekeringspolissen voor onder meer risico’s van beroeps-,

control framework, waarin ook controlemaatregelen worden

producten algemene aansprakelijkheid, bedrijfsschade,

opgenomen die gericht zijn op operationele risico’s.

transportschade, vermogensschade aan eigendommen en

Onze internal-auditafdeling voert regelmatige, risico-

bestuurdersaansprakelijkheid. In 2010 hebben we de integratie

gerelateerde onderzoeken uit bij onze bedrijfsonderdelen,

van alle verzekeringspolissen in ons corporate verzekerings-

die bijdragen om de effectiviteit en doelmatigheid van

programma afgerond waarmee alle verzekerbare risico’s

de opzet en werking van onze risicobeheersings- en

wereldwijd onder gelijke dekking zijn verzekerd met gelijke

controlesystemen te toetsen en waar nodig verder te

en acceptabele eigen risicolimieten.

verbeteren. Onze externe accountant beoordeelt onze risicobeheersings- en controlesystemen ten aanzien van

Wij hanteren een groepsbreed treasurybeleid voor een

financiële verslaggevingsrisico’s, voor zover relevant in het

adequaat beheer van onze kas- en financieringsstromen

kader van een efficiënte controle van de jaarrekening.

en de daaraan gerelateerde financiële risico’s waaronder (her)financieringsrisico’s, valutarisico’s en renterisico’s.

De bevindingen van onderzoeken door onze internal-

In 2010 hebben we onze buitenlandse groepsmaatschappijen

auditafdeling en de voortgang van verbeteringsmaatregelen

geïntegreerd in onze ‘cash pooling’, waarmee we het

worden besproken met het verantwoordelijke management

vermogensbeslag voor operationele activiteiten en daaraan

en ten minste tweemaal per jaar met de auditcommissie.

gerelateerde rentelasten aanzienlijk hebben kunnen reduceren.

RISICOBEHEERSING MEDIQ JAARVERSLAG 2010

71

Eenmaal per jaar bespreken wij met de auditcommissie de

Mogelijke negatieve effecten van deze risico’s beperken

integrale opzet en werking van onze risicobeheersings- en

wij zo veel mogelijk door verbeterde inkoopcondities bij

controlesystemen, eventuele belangrijke tekortkomingen

fabrikanten, efficiencyverbeteringen, het inzetten van

die zijn geconstateerd en inmiddels aangebrachte, dan wel

eigenmerkproducten en het investeren in hoogwaardige

voorgenomen verbeteringsmaatregelen. De belangrijkste

dienstverlening tegen concurrerende prijzen. Patiënten die

specifieke verbeteringsmaatregelen worden in de

zich in toenemende mate manifesteren als zorgconsumenten,

‘Bestuursverklaring’ vermeld.

gaan hun keuze voor zorgaanbieders immers bepalen op basis van het gemak en de service die worden geboden.

RISICOPROFIEL

Wij zijn vertegenwoordigd bij diverse relevante nationale en internationale branche- en koepelorganisaties, wat ons de

Ondernemen gaat gepaard met risico’s. De realisatie van

mogelijkheid geeft om een bijdrage te kunnen leveren aan de

onze doelstellingen is onder meer afhankelijk van externe

totstandkoming van regelgeving, en ons goed te kunnen

economische factoren, marktontwikkelingen, lokale

positioneren bij toekomstige ontwikkelingen.

regelgeving en andere factoren. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste risico’s verbonden aan onze

Economische ontwikkelingen en financiering

doelstellingen, ingedeeld naar marktrisico’s, strategische

De bovengenoemde ontwikkelingen zorgen ervoor dat prijzen

en operationele risico’s, financiële risico’s en risico’s met

en daarmee onze resultaten onder druk staan. Daarentegen

betrekking tot verslaggeving en naleving van weten

hebben de huidige moeilijke economische omstandigheden

regelgeving. Tevens geven wij aan hoe wij deze risico’s

slechts in beperkte mate invloed op onze resultaten gehad.

beheersen.

Onze volumes zijn verder gegroeid onder invloed van toenemende vergrijzing en een veranderende levensstijl.

MARKTRISICO’S

Lokale regelgeving en prijsdruk

Een verdere economische teruggang kan onze resultaten

In de markten waarin wij actief zijn, speelt regulering door

negatief beïnvloeden. Dit kan zich voordoen via teruglopende

de overheid een belangrijke rol.

verkopen van zelfzorgmiddelen en van producten waarvoor klanten een eigen bijdrage moeten betalen, met name in Polen

Bij Apotheken Nederland is met name sinds half 2008 sprake

en Amerika. Daarnaast leidt de economische teruggang tot

van zeer forse prijsdruk als gevolg van het preferentiebeleid

een toenemend debiteurenrisico, vooral bij apotheken in

van de zorgverzekeraars. In sommige gevallen hebben zich

Nederland en Polen en Nederlandse zorginstellingen. Om de

prijsverlagingen van meer dan 90% voorgedaan. Bovendien

gevolgen hiervan zo veel mogelijk te beperken, besteden

heeft de NZA in december 2010 besloten om de recept-

wij verhoogde aandacht aan het monitoren van onze

regelvergoeding, inmiddels de belangrijkste bron van

debiteurenposities en aan klanten verstrekte leningen,

inkomsten van Nederlandse apotheken, in 2011 te verlagen.

en hanteren wij stringentere procedures met betrekking tot

Deze ontwikkelingen hebben de marktomstandigheden en

cash- en werkkapitaalmanagement.

marges voor apotheken in Nederland in de laatste jaren structureel gewijzigd, en de druk op de verdiencapaciteit

Verder kunnen onze acquisitiemogelijkheden worden

van de Nederlandse apotheek verder opgevoerd. Onze

beperkt als onze resultaten teruglopen. Wij zullen eventuele

inspanningen zijn gericht op het tot stand brengen van

acquisitiemogelijkheden daarom selectief beoordelen.

een nieuw businessmodel dat recht doet aan zowel de zorgverlenende taak van de apotheker, als aan het

Wij hebben een relatief gezonde financieringspositie,

ondernemerschap van ons bedrijf.

waaraan naast een gezonde operationele kasstroom, ook de sale & lease back van een groot aantal bedrijfspanden in

Ook met betrekking tot medische hulpmiddelen worden

Nederland, de verkoop van onze aandelenpositie in Anzag

de vereisten van zorgverzekeraars in Nederland steeds

en de inrichting van een wereldwijde ‘cash pool’ hebben

stringenter op het gebied van vastlegging en monitoring van

bijgedragen. Eind 2010 is een aantal leningen tegen gunstige

verbruik door patiënten.

voorwaarden geherfinancierd en deels uitgebreid zodat er voldoende vrije financieringsruimte aanwezig is voor de

Ook in de andere landen waar wij actief zijn, staan onze

financiering van acquisities of tijdelijke werkkapitaalfluctuaties.

marges onder druk door toetreding van nieuwe marktpartijen, toegenomen inkoopmacht van zorgverzekeraars en

STRATEGISCHE EN OPERATIONELE RISICO’S

overheidsinstanties, veelal ontstaan uit de politieke wens om

Groei directe en institutionele activiteiten

de kosten van de zorg te verminderen ten gunste van de

We streven naar een vermindering van de afhankelijkheid van

belasting- of premiebetaler. Zo worden door overheden

de Nederlandse markt door vooral internationaal te groeien.

en verzekeraars steeds meer openbare aanbestedingen

Bij het segment Direct & Institutioneel zijn we actief op zoek

uitgeschreven, wat de prijzen verder onder druk zet.

naar acquisitiemogelijkheden. Ten aanzien van acquisities richten we ons vooral op de landen waar we al aanwezig zijn.

72


We zien daarbij de meeste kansen in Duitsland, de Nordics en de Verenigde Staten. Zoals in de paragraaf ‘Economische

VERPLEEGKUNDIGE

ontwikkelingen en financiering’ vermeld, kunnen onze

BEGELEIDING

acquisitiemogelijkheden worden beperkt als onze resultaten

Wij leveren niet alleen medische

teruglopen. Wij zullen deze daarom selectief beoordelen,

middelen en geneesmiddelen, maar

waarbij acquisities moeten voldoen aan stringente criteria

ook informatie, instructie en waar

(zoals vermeld in de paragraaf ‘Risicotolerantie’). Verder

nodig verpleegkundige begeleiding.

bestaat het risico dat voltooide acquisities niet aan de verwachtingen beantwoorden. Dit risico wordt zo veel mogelijk beperkt door doorlopende internationale marktverkenning, een goede screening van geschikte overnamekandidaten en het zo snel en zo goed mogelijk integreren van nieuw verworven deelnemingen, zowel

Het risico bestaat dat wij met eigen en franchiseapotheken

beheersmatig als in ons commercieel beleid.

niet voldoende in staat zijn om in te spelen op de behoeftes van patiënten, andere zorgverleners, fabrikanten en

Het beheer van de ITC-applicaties van de in 2010

verzekeraars. Wij beperken dit risico door het uitbouwen van

geacquireerde bedrijfsonderdelen in Zweden en Finland wordt

de naamsbekendheid van ons merk Mediq Apotheek, het

momenteel nog uitgevoerd door de voormalige eigenaar.

optimaliseren van de ketenaansturing en -beheersing, het

Momenteel wordt een plan opgesteld om deze afhankelijkheid

uitbouwen van het franchisemodel, het ontwikkelen van

zo spoedig mogelijk te beëindigen.

farmaceutische patiëntenzorgprogramma’s en het verder standaardiseren van onze processen.

De groei van het aantal bedrijfsonderdelen leidt tot een toename van het aantal beheersrisico’s op het gebied van

De toenemende differentiatie in beleid bij zorgverzekeraars en

onder meer IT, kwaliteitsmanagement en reputatie. Dit vraagt

toenemende eisen op het gebied van compliance leiden tot

om een gedegen aansturing van de bedrijfsonderdelen en een

steeds meer administratieve en controletaken bij Apotheken

adequate, projectmatige aanpak van veranderingsprocessen.

Nederland.

In dit kader hebben we onze organisatie verder versterkt op het gebied van IT, logistiek en kwaliteit.

De administratieve, logistieke en commerciële systemen in onze Nederlandse apotheken zijn nog niet volledig

De invulling van sleutelposities bij onze bedrijfsonderdelen is

geïntegreerd. Wij hebben diverse controlemaatregelen

van groot belang voor het behalen van onze doelstellingen,

geïmplementeerd om de hiermee samenhangende

zowel bij bestaande als bij nieuw geacquireerde bedrijfs-

operationele en financiële risico’s te beperken, waaronder een

onderdelen. In toenemende mate wordt op een gestructu-

verdere standaardisatie en centralisatie van administratieve

reerde wijze gewerkt aan een goede opvolging van

processen. Wij verwachten in 2011 de implementatie van een

sleutelposities en het vergroten van de beschikbaarheid

aantal ICT-applicaties en procesverbeteringen af te ronden,

van internationaal inzetbare managers.

waardoor de interne beheersing van de geld-goederenstromen binnen apotheken verder zal verbeteren.

Uitbouw leidende apotheekformule Een van onze strategische speerpunten is het verder

Efficiencyverhoging

ontwikkelen van de Mediq Apotheekformule. Wij verwachten

Door te denken vanuit geïntegreerde logistieke concepten

met een eenduidige en kwalitatief hoogwaardige propositie

trachten wij onze logistieke prestaties te verbeteren en marge-

sterk te staan naar patiënten en verzekeraars. Daarnaast

erosie door prijsverlagingen tegen te gaan. Het risico bestaat

werken wij, met name in Nederland, aan samenwerkings-

immers dat de prijserosie niet kan worden gecompenseerd

verbanden met patiëntenverenigingen, verzekeraars,

met efficiencymaatregelen, wat uiteindelijk leidt tot marge-

fabrikanten en huisartsen, gericht op het verbeteren van de

erosie. Om dit risico tegen te gaan, werken wij voortdurend

kwaliteit voor de patiënt. Deze maatregelen zijn van belang

aan het realiseren van efficiencyverbeteringen, onder meer

om voor de Nederlandse apotheek de overgang te kunnen

door het optimaliseren en integreren van onze logistieke

realiseren van een verdienmodel dat vooral gebaseerd was op

concepten, het verder standaardiseren van processen, het

inkoopmarges, naar een model van beloning voor geleverde

groepsbreed inkopen van medische middelen en het

diensten.

uitbreiden van ons assortiment eigenmerkproducten. Ook optimaliseren wij de samenwerking en kennisuitwisseling

Zo hebben wij in 2009 contracten met een aantal verzekeraars

tussen de verschillende groepsmaatschappijen.

afgesloten, waarbij wij de verantwoordelijkheid behouden voor de inkoop en logistieke afhandeling van goederen met

Wij zijn bezig onze operationele kosten bij Apotheken

een vaste vergoeding voor producten en geleverde diensten.

Nederland fors terug te brengen door middel van het verder centraliseren en standaardiseren van werkzaamheden. In 2010 zijn de werkzaamheden met betrekking tot herhaalmedicatie


73

en eigen bereidingen grotendeels gecentraliseerd.

belastingwetgeving krijgen wij ondersteuning van externe

Sinds medio 2008 hebben wij het personeelsbestand met

fiscale adviseurs. Overigens zijn wij regelmatig in overleg met

417 fulltime equivalenten (fte’s) gereduceerd, terwijl de totale

fiscale autoriteiten over de interpretatie van fiscale regels,

reductie van 450 fte’s naar verwachting conform planning

waarvan de afloop niet altijd met zekerheid kan worden

eind 2011 zal worden afgerond.

voorspeld. Wijzigingen van het vennootschapsbelastingtarief in de landen waar wij actief zijn, kunnen leiden tot voor- en/of

Binnen de groep maken wij gebruik van verschillende ICT-

nadelige veranderingen in de belastingposities op onze balans.

systemen. Om de risico’s samenhangend met niet optimaal geïntegreerde ICT-systemen te verminderen, zijn wij

Voor wat betreft pensioenrisico’s: wij hebben zowel

voortdurend bezig om onze informatieprocessen en ICT-

toegezegd-pensioenregelingen als toegezegde-

systemen zo veel mogelijk verder te standaardiseren. ICT-

bijdrageregelingen voor onze medewerkers. De toegezegd-

systemen van geacquireerde ondernemingen worden zo snel

pensioenregeling (‘defined benefit’) heeft grotendeels

mogelijk geïntegreerd in bestaande platformen. Op termijn

betrekking op de Nederlandse entiteiten die aangesloten zijn

willen we het aantal ICT-platformen terugbrengen; dit zullen

bij Stichting Pensioenfonds Mediq en betreft circa 4.500

we pas doen op het moment dat bestaande platformen aan

deelnemers (actief en niet-actief). Pensioenverplichtingen

vervanging toe zijn om onnodige kosten te voorkomen. Wij

van Nederlandse bedrijfsonderdelen die niet onder de

gaan onze IT-strategie verder aanscherpen, waarin zowel het

werkingssfeer van de Collectieve Arbeidsovereenkomst van

toekomstige IT-landschap zal worden gedefinieerd als het

Mediq vallen en van buitenlandse bedrijfsonderdelen zijn

migratiepad om hier op een gestructureerde manier te komen.

veelal ondergebracht bij separate bedrijfstakpensioenfondsen of (her)verzekeraars, dan wel verzekerd via lokale overheden.

In Polen hebben we in 2010 een aantal lokale distributie-

De besturen van de pensioenfondsen zijn verantwoordelijk

centra opgeheven en geïntegreerd in het nieuwe landelijke

voor het gevoerde beleid. De belangrijkste risico’s van

distributiecentrum. Deze integratie is complexer gebleken dan

pensioenfondsen betreffen langlevenrisico’s, renterisico’s,

oorspronkelijk gedacht, wat tot tijdelijke hogere kosten heeft

kasstroomrisico’s en beleggingsrisico’s. Deze risico’s worden

geleid. Er worden acties ingezet om de gesignaleerde

zo veel mogelijk beperkt, onder meer door het analyseren

verbeteringspunten aan te pakken.

van leven- en sterfteontwikkelingen, het uitvoeren van ‘asset liability management’-studies en het zo goed mogelijk

FINANCIËLE RISICO’S

uitvoeren van een adequaat beleggingsbeleid. Indien sprake

Onze financieringsstructuur is erop gericht om evenwicht

is van een onderdekking bij Pensioenfonds Mediq, wordt de

te realiseren tussen rendementsverhoging door vreemd-

financiering hiervan geregeld op grond van de uitvoerings-

vermogenfinanciering en voldoende vrije financieringsruimte.

overeenkomst met Mediq.

De restricties op onze leningen en kredietfaciliteiten zijn een maximale nettoschuld/EBITDA-ratio van 3,5 en een

In 2008 leed het Pensioenfonds Mediq een groot

rentedekking van ten minste 5,0 (EBITDA/rentelast). Per eind

vermogensverlies als gevolg van het feit dat een groot deel

2010 bedroegen deze ratio’s 1,1 respectievelijk 11,8.

van het vermogen door de vermogensbeheerder buiten medeweten van het pensioenfonds was overgedragen aan

Onze totale kredietfaciliteiten, bestaande uit langlopende

Lehman Brothers die in september 2008 failliet ging. Het

leningen van institutionele beleggers en middellange en

pensioenfonds heeft in 2008 een herstelplan opgesteld,

kortlopende bancaire faciliteiten, bedroegen per 31 december

waarin is vastgelegd dat Mediq in 2008 en 2009 eenmalige

2010 € 432 miljoen (2009: € 445 miljoen), waarvan een vrije

bijdragen heeft verricht van € 5 miljoen respectievelijk

ruimte onder de gecommitteerde faciliteiten van € 115 miljoen.

€ 2,5 miljoen. Begin januari 2010 heeft het pensioenfonds een schikking getroffen met vermogensbeheerder State Street

Ons beleid is erop gericht om valutarisico’s die ontstaan uit

waardoor de dekkingsgraad fors is verbeterd, en verdere

handelstransacties of leningen anders dan in de eigen valuta

stortingen door Mediq niet meer nodig waren.

van de desbetreffende groepsonderneming, op consequente basis af te dekken, veelal door valutatermijntransacties.

Voor een nadere toelichting op en kwantificering van de

Translatierisico’s dekken we niet af. We beschouwen onze

hiervoor genoemde financiële risico’s verwijzen wij naar

posities in andere landen (in dit geval buiten de eurozone)

de toelichtingen in de jaarrekening 2010 onder ‘Overige

als strategisch en gaan ervan uit dat op langere termijn

voorzieningen’ en ‘Overige vermeldingen: Risicobeheer en

valutaschommelingen per saldo een neutraal effect zullen

financiële instrumenten’.

hebben. Onze renterisico’s hebben wij beperkt door zo nodig gebruik te maken van renteswaps of andere derivaten.

RISICO’S MET BETREKKING TOT VERSLAGGEVING EN NALEVING WET- EN REGELGEVING

74

Op fiscaal gebied maken wij gebruik van de mogelijkheden die

Betrouwbare financiële verslaggeving is essentieel voor

de fiscale weten regelgeving ons biedt, zonder onnodige

interne managementinformatie en als grondslag voor externe

risico’s te lopen. Bij de beoordeling van wettelijke

rapportages. De financiële verslaglegging door de

mogelijkheden en ter toetsing van onze naleving van de

bedrijfsonderdelen gebeurt binnen groepsbrede richtlijnen,


gebaseerd op IFRS. Uitgebreide ‘checks and balances’ verkleinen het risico van onjuistheden. In het afgelopen jaar is vooruitgang geboekt met de implementatie van het Mediq control framework. In 2011 zal aandacht worden besteed aan het verankeren (‘embedden’) van deze controlemaatregelen met de bedrijfsprocessen, en daarnaast aan de implementatie van beheersingsmaatregelen op het gebied van IT general controls en belastingen (tax control framework). Zeker in de bedrijfstak waarin wij actief zijn is een zorgvuldige naleving van weten regelgeving en van onze gedragscode van het grootste belang. Via richtlijnen zoals de bedrijfscode ‘Mediq – de essentie’ dragen wij het belang hiervan binnen onze groep uit. Waar overtredingen plaatsvinden of dreigen voor te komen, kunnen medewerkers dit (eventueel anoniem) melden via de klokkenluidersregeling. Daarnaast informeert onze ‘business incident’-procedure verantwoordelijke managers op het hoogste niveau over inbreuk op weten regelgeving. Deze instrumenten helpen ons om eventuele frauderisico’s zo veel mogelijk te beperken (naast andere beheersingsmaatregelen). Als logistieke dienstverlener hebben wij distributiecentra die moeten voldoen aan lokale weten regelgeving op het gebied van veiligheid (bijvoorbeeld werkomstandigheden) en milieu (bijvoorbeeld transport en afval). Wanneer regelgeving met betrekking tot deze gebieden stringenter wordt, kan dit betekenen dat wij additionele investeringen moeten doen om te blijven voldoen aan deze wetten en regels. Naar aanleiding van de in 2009 gesignaleerde namaakinsulinenaalden hebben wij diverse maatregelen getroffen om verspreiding van nagemaakte medische middelen in de toekomst te voorkomen, waaronder het aanscherpen van inkoop- en productrecall-procedures, de start van de implementatie van een gedragscode voor leveranciers en het aantrekken van een kwaliteitsmanager voor de groep. In 2010 zijn de kwaliteitssystemen verder aangescherpt zodat eventuele ingekochte namaakproducten in een vroeg stadium herkend kunnen worden. Wij zijn zelf verantwoordelijk voor de kwaliteitsvereisten van eigenmerkproducten die in opdracht van ons worden geproduceerd. Gezien de toenemende omvang hiervan zullen wij onze kwaliteitsvereisten voor deze categorie in het komend jaar verder aanscherpen. Het aantal compliance checks op de juistheid van ingediende declaraties door zorgverzekeraars neemt voortdurend toe, met name in de Verenigde Staten en in Nederland. Wij hebben strikte procedures en controlemaatregelen om risico’s met betrekking tot naleving te beperken.


75

BESTUURSVERKLARING

Wij zijn als Raad van Bestuur verantwoordelijk voor de

Onze interne risicobeheersings- en controlesystemen kunnen

ontwikkeling, implementatie en werking van de op onze

echter niet de absolute zekerheid bieden dat de strategische,

bedrijfsactiviteiten afgestemde interne risicobeheersings- en

operationele en financiële doelstellingen zonder meer worden

controlesystemen. Deze systemen zijn erop gericht om tijdig

bereikt en dat weten regelgeving altijd wordt nageleefd. Ook

significante risico’s te onderkennen en deze zo goed mogelijk

zullen de systemen niet alle menselijke (beoordelings)fouten

te beheersen. Zij geven met een redelijke mate van zekerheid

en vergissingen kunnen voorkomen. Voorts is het inherent aan

inzicht in de vraag in hoeverre strategische, operationele en

het ondernemerschap dat er bij het aanvaarden van risico’s en

financiële doelstellingen worden gerealiseerd, de financiële

het treffen van beheersingsmaatregelen steeds kosten-

verslaglegging betrouwbaar is en relevante weten

batenafwegingen moeten worden gemaakt.

regelgeving wordt nageleefd. Deze systemen zijn ontwikkeld op basis van COSO ERM.

Op grond van bovenstaande zijn wij van mening dat wij hiermee voldoen aan de best-practicebepalingen II.1.3, II.1.4

Voor een beschrijving van ons risicomanagement en

en II.1.5 van de Nederlandse corporate-governancecode.

risicoprofiel verwijzen wij naar het hoofdstuk ‘Risicobeheersing’. De door de bedrijfsonderdelen

Wij ondertekenen de jaarrekening op grond van artikel 2:101

afgegeven interne ‘letters of representation’, periodieke

lid 2 BW en artikel 5:25c lid 2 sub c Wft.

inventarisaties van risico’s en de kwartaalbesprekingen

Voorts verklaren wij, in overeenstemming met artikel 5:25c

met het management maken integraal deel uit van ons

Wft, dat voor zover ons bekend:

risicomanagementbeleid. Eenmaal per jaar bespreken wij met

•

de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de activa,

de auditcommissie de integrale opzet en werking van onze

passiva en financiële positie per 31 december 2010 en het

risicobeheersings- en controlesystemen, eventuele belangrijke

resultaat over 2010 van Mediq NV en de gezamenlijk

tekortkomingen die zijn geconstateerd, alsmede inmiddels

in de consolidatie opgenomen ondernemingen; en

aangebrachte dan wel voorgenomen verbeteringsmaatregelen.

•

het jaarverslag een getrouw beeld geeft omtrent de toestand op 31 december 2010, de gang van zaken

Zoals in voorgaande jaren aangegeven, is er nog geen

gedurende 2010 van Mediq NV en van de met haar

volledige aansluiting tussen de administratieve, logistieke

verbonden ondernemingen, waarvan de gegevens in haar

en commerciële systemen in onze Nederlandse apotheken.

jaarrekening zijn opgenomen en dat in het jaarverslag 2010

Wij hebben diverse controlemaatregelen geïmplementeerd om

de wezenlijke risico’s waarmee Mediq NV wordt

de hiermee samenhangende operationele en financiële risico’s

geconfronteerd, zijn beschreven.

te verminderen, waaronder een verdere standaardisatie en centralisatie van administratieve processen. Wij verwachten in

Utrecht, 16 februari 2011

2011 de implementatie van een aantal ICT-applicaties en procesverbeteringen af te ronden, waardoor de interne

Marc van Gelder, voorzitter Raad van Bestuur

beheersing van de geld-goederenstromen binnen apotheken

Hans Janssen, chief financial officer

verder zal verbeteren. Met inachtneming van het bovenstaande zijn wij van mening dat onze risicobeheersings- en controlesystemen een redelijke mate van zekerheid geven dat de financiële verslaggeving geen onjuistheden van materieel belang bevat, en dat de risicobeheersings- en controlesystemen ten aanzien van de financiële verslagleggingsrisico’s in het verslagjaar naar behoren hebben gewerkt.

76

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 BESTUURSVERKLARING

JAARREKENING 2010

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening

78

Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat

79

Geconsolideerde balans

80

Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen

81

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

83

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

85

Toelichting op de geconsolideerde winst-enverliesrekening

99

Toelichting op de geconsolideerde balans

107

Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht

128

Overige vermeldingen

129

Enkelvoudige balans

138

Enkelvoudige winst-en-verliesrekening

139

Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening

140

Toelichting op de enkelvoudige winst-en-verliesrekening

141

Toelichting op de enkelvoudige balans

142

Overige gegevens

151

JAARREKENING MEDIQ JAARVERSLAG 2010

77

GECONSOLIDEERDE WINST-EN-VERLIESREKENING X € 1.000

Netto-omzet

TOELICHTING

2010

2009

5

2.633.940

2.602.712

2.043.306

2.056.728

590.634

545.984

Inkoopwaarde van de omzet Brutowinst Overige baten

6

14.164

26.396

Personeelskosten

7

294.182

281.007

Afschrijvingen en amortisatie

8

32.267

26.221

Bijzondere waardevermindering vaste activa

9

3.547

–

10

160.267

149.098

Totaal bedrijfskosten

490.263

456.326

Bedrijfsresultaat

114.535

116.054

Overige bedrijfskosten

Financiële baten

11

1.269

1.077

Financiële lasten

11

– 14.731

– 15.637

– 13.462

– 14.560

12

1.099

1.127

102.172

102.621

13

– 23.814

– 25.819

78.358

76.802

76.662

74.530

1.696

2.272

78.358

76.802

14

1,30

1,27

14

1,30

1,27

Nettofinancieringslasten Resultaat geassocieerde deelnemingen Resultaat voor belastingen Belastingen Resultaat na belastingen Toe te rekenen aan: Aandeelhouders van de vennootschap (Nettoresultaat) Minderheidsbelangen Totaal

IN EURO’S

Resultaat per aandeel toe te rekenen aan aandeelhouders van de vennootschap Resultaat per aandeel toe te rekenen aan aandeelhouders na verwatering

78

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 JAARREKENING

GECONSOLIDEERD OVERZICHT VAN HET TOTAALRESULTAAT 2010

2009

78.358

76.802

– 14.967

14.218

3.817

– 3.624

– 909

– 263

232

67

4.810

1.627

vermogen

– 7.017

12.025

Totaalresultaat

71.341

88.827

69.227

86.304

X € 1.000

TOELICHTING

Resultaat na belastingen Actuariële verschillen direct opgenomen in het eigen vermogen: •

Actuariële winsten en verliezen inzake toegezegd-pensioenregelingen

•

Belastingeffect op actuariële verschillen direct

28

opgenomen in het eigen vermogen Kasstroomafdekkingen direct opgenomen in het eigen vermogen: •

Nettomutatie in de reële waarde van de

•

Belastingeffect op kasstroomafdekkingen

28

kasstroomafdekkingen direct opgenomen in het eigen vermogen Valutaomrekeningsverschillen

28

Resultaat direct opgenomen in het eigen

Totaalresultaat toe te rekenen aan: Aandeelhouders van de vennootschap Minderheidsbelangen Totaalresultaat

2.114

2.523

71.341

88.827


79

GECONSOLIDEERDE BALANS

TOELICHTING

31.12.2010

31.12.2009

Materiële vaste activa

15

109.824

123.903

Vastgoedbeleggingen

16

1.796

2.158

X € 1.000

Vaste activa

Goodwill

17

364.529

293.556

Overige immateriële activa

18

39.539

34.583

Geassocieerde deelnemingen

19

7.204

7.192

Latente belastingvorderingen

31

28.588

25.919

Pensioenoverschot

32

–

5.426

Vorderingen

20

4.050

5.842

21

–

16.670

30

356

–

555.886

515.249

Beleggingen Derivaten Vlottende activa Voorraden

22

231.809

210.629

Handelsvorderingen

23

297.405

263.655

Vennootschapsbelasting

10.745

1.247

32.394

36.068

Overige vorderingen

24

Derivaten

30

81

–

Liquide middelen

25

67.196

109.737

Vaste activa aangehouden voor verkoop

26

Totaal activa

297

2.850

639.927

624.186

1.195.813

1.139.435

Eigen vermogen Aandelenkapitaal en agio

27

107.154

107.154

Reserves

28

384.862

331.414

492.016

438.568

Totaal toe te rekenen aan aandeelhouders Minderheidsbelangen Totaal eigen vermogen

18.207

15.539

510.223

454.107

Langlopende verplichtingen Leningen

29

210.545

195.490

Derivaten

30

6.732

8.844

Latente belastingverplichtingen

31

22.059

14.384

Personeelsgerelateerde voorzieningen

32

12.080

2.428

Overige voorzieningen

33

4.247

1.712

255.663

222.858

Kortlopende verplichtingen 462

1.731

Leningen vervallend binnen 1 jaar

29

32.075

82.015

Derivaten

30

1.577

1.304

34

360.267

329.892

Kredietinstellingen

Handelscrediteuren en overige kortlopende schulden Vennootschapsbelasting Overige belastingen en sociale premies Overige voorzieningen

Totaal eigen vermogen en verplichtingen

80


33

1.350

9.833

25.564

20.679

8.632

17.016

429.927

462.470

1.195.813

1.139.435

GECONSOLIDEERD MUTATIEOVERZICHT VAN HET EIGEN VERMOGEN 2009

X € 1.000

GESTORT KAPITAAL

AGIORESERVES

RESERVE OMREKENINGSVERSCHILLEN

HEDGINGRESERVE

OVERIGE RESERVES

TOTAAL TOE TE REKENEN AAN AANDEELHOUDERS

MINDERHEIDSBELANGEN

TOTAAL EIGEN VERMOGEN

14.625

91.263

– 1.824

– 3.026

263.865

364.903

14.142

379.045

74.530

74.530

2.272

76.802

14.218

14.218

14.218

– 3.624

– 3.624

– 3.624

– 263

– 263

– 263

67

67

67

Toelichting: 27, 28 Openingsbalans per 1 januari 2009 Resultaat na belastingen Directe vermogensmutaties: •

Actuariële winsten/verliezen inzake pensioenen

•

Belastingeffect op actuariële verschillen pensioenen

•

Winsten/verliezen u.h.v.

•

Belastingeffect op

kasstroomafdekkingen kasstroomafdekkingen •

1.376

Valutaomrekeningsverschillen

1.376

251

1.627

Resultaat direct opgenomen in het eigen vermogen

1.376

– 196

10.594

11.774

251

12.025

Totaalresultaat

1.376

– 196

85.124

86.304

2.523

88.827

– 7.628

– 7.628

– 505

761

Transacties met aandeelhouders: •

Slotdividend 2008

•

Conversie door aandeelhouders

•

Acquisities

•

Dividend en opgenomen

46

1.220

kapitaal •

– 7.628 761 – 806

– 806

– 320

– 320

Transacties met minderheidsaandeelhouders

•

Uitkering interim-dividend 2009

•

Overige mutaties

– 50

– 50

– 50

– 5.869

– 5.869

– 5.869

147

147

147

– 13.905

– 12.639

– 1.126

– 13.765

335.084

438.568

15.539

454.107

Totaal transacties met aandeelhouders Stand per 31 december 2009

46

1.220

14.671

92.483

– 448

– 3.222


81

GECONSOLIDEERD MUTATIEOVERZICHT VAN HET EIGEN VERMOGEN

2010

X € 1.000

GESTORT KAPITAAL

AGIORESERVES


HEDGINGRESERVE

OVERIGE RESERVES

TOTAAL TOE TE REKENEN AAN AANDEELHOUDERS

MINDERHEIDSBELANGEN


14.671

92.483

– 448

– 3.222

335.084

438.568

15.539

454.107

76.662

76.662

1.696

78.358

– 14.967

– 14.967

– 14.967

3.817

3.817

3.817

– 909

– 909

– 909

232

232

232

Toelichting: 27, 28 Openingsbalans per 1 januari 2010 Resultaat na belastingen Directe vermogensmutaties: •

Actuariële winsten/verliezen inzake pensioenen

•

Belastingeffect op actuariële

•

Winsten/verliezen u.h.v.

verschillen pensioenen kasstroomafdekkingen •

Belastingeffect op kasstroomafdekkingen

•

4.392

Valutaomrekeningsverschillen

4.392

418

4.810

Resultaat direct opgenomen in het eigen vermogen

4.392

– 677

– 11.150

– 7.435

418

– 7.017

Totaalresultaat

4.392

– 677

65.512

69.227

2.114

71.341

– 11.527

– 11.527

Transacties met aandeelhouders: •

Slotdividend 2009

•

Acquisities

•

Dividend en opgenomen

151

– 151

kapitaal •

– 11.527 71

71

– 737

– 737

Transacties met minderheids1.427

aandeelhouders •

Uitkering interim-dividend 2010

•

Overige mutaties

90

– 90

1.427

– 4.227

– 4.227

– 4.227

– 25

– 25

– 207

– 232

– 15.779

– 15.779

554

– 15.225

384.817

492.016

18.207

510.223

Totaal transacties met aandeelhouders Stand per 31 december 2010

82


241

– 241

14.912

92.242

3.944

– 3.899

GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT

X € 1.000

TOELICHTING

Resultaat na belastingen

2010

2009

78.358

76.802

Aanpassingen voor: Netto financieringslasten

11

13.462

14.560

Resultaat geassocieerde deelnemingen

12

– 1.099

– 1.127

Last uit hoofde van winstbelastingen

13

23.814

25.819

8

19.442

18.151

Amortisatie op immateriële activa

8

12.825

8.070

Bijzondere waardevermindering vaste activa

9

3.547

–

Resultaat uit verkoop groepsmaatschappijen

6

– 460

– 7.453

Resultaat uit verkoop activa

6

– 4.668

– 7.527

Beleggingsresultaat

6

– 2.568

– 3.869

– 857

2.998

Mutatie voorraden

35

– 1.651

5.758

Mutatie kortlopende vorderingen

35

– 6.348

17.204

Mutatie kortlopende verplichtingen

35

Afschrijvingen op vaste activa

Mutaties: Mutatie voorzieningen

4.531

– 2.392

138.328

146.994

Betaalde interest

– 13.463

– 14.985

Betaalde belastingen over operationeel resultaat

– 42.089

– 27.309

82.776

104.700

15, 16, 17

– 20.619

– 33.022

4

– 90.413

– 538

Operationele kasstroom

Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen vaste activa Acquisities na aftrek van liquide middelen Ontvangen interest Ontvangen dividend

6, 19

1.355

403

1.920

1.537

4

460

21.576

15, 16, 18, 21

41.779

24.146

Verstrekte leningen

20

– 735

– 653

Ontvangen aflossing op leningen

20

2.574

3.573

–

– 77

– 63.679

16.945

Ontvangsten uit uitgifte van aandelen

–

1.266


–

– 505

Verkoop van groepsmaatschappijen Desinvesteringen vaste activa

Betaalde belastingen over investeringsactiviteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten

Betaald dividend

28

– 15.754

– 13.497

Opgenomen financiering

29

40.000

1.544

Aflossing op leningen

29

– 85.217

– 971

595

– 852

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

– 60.376

– 13.015

Nettokasstroom

– 41.279

108.630

Mutatie minderheidsaandeelhouders


83

GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT

X € 1.000

2010

2009

– 41.279

108.630

Aansluiting naar de balans: Nettokasstroom Valutakoersverschillen in nettogeldmiddelen Subtotaal

7

– 3.552

– 41.272

105.078

Nettogeldmiddelen begin periode Liquide middelen Kredietinstellingen

109.737

28.356

– 1.731

– 25.428

108.006

2.928

67.196

109.737

Nettogeldmiddelen einde periode Liquide middelen Kredietinstellingen

Mutatie nettogeldmiddelen op balans

84


– 462

– 1.731

66.734

108.006

– 41.272

105.078

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 1

VERSLAGGEVENDE ENTITEIT

Mediq NV (‘Mediq’) is statutair gevestigd in Utrecht, Nederland. De geconsolideerde jaarrekening van de onderneming voor het jaar 2010 omvat de onderneming en al haar groepsmaatschappijen. Bovendien heeft Mediq belangen in geassocieerde deelnemingen. Een overzicht van de belangrijkste geassocieerde deelnemingen is opgenomen in de toelichting. 2 GEHANTEERDE GRONDSLAGEN BIJ DE OPSTELLING VAN DE JAARREKENING OVEREENSTEMMINGSVERKLARING De geconsolideerde jaarrekening 2010 is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie (EU-IFRSs). De Raad van Commissarissen heeft de conceptjaarrekening met de Raad van Bestuur besproken. In vervolg daarop heeft de Raad van Bestuur de jaarcijfers op 16 februari 2011 vrijgegeven voor publicatie. Op 13 april 2011 zal het jaarverslag aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders ter vaststelling worden voorgelegd. GRONDSLAG VOOR DE WAARDERING De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten, met uitzondering van de volgende van materieel belang zijnde balansposten: •

Financiële vaste activa, zijnde beleggingen, worden gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening;

•

Derivaten (afgeleide financiële instrumenten) worden gewaardeerd tegen reële waarde.

FUNCTIONELE VALUTA EN PRESENTATIEVALUTA De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro’s; dit is de functionele valuta van Mediq. Alle financiële informatie in euro’s is afgerond op het dichtstbijzijnde duizendtal. GEBRUIK VAN SCHATTINGEN EN OORDELEN De jaarrekening wordt opgesteld in overeenstemming met de EU-IFRS-grondslagen. Het management dient daartoe bepaalde veronderstellingen en schattingen te maken die van invloed zijn op de waardering van activa en verplichtingen, op de resultaatbepaling en op de rapportage van voorwaardelijke activa en verplichtingen. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schattingen worden herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. Informatie over veronderstellingen en schattingsonzekerheden die naar de mening van de Raad van Bestuur het meest kritisch zijn voor het weergeven van de financiële positie en een subjectieve of complexe beoordeling van het management vragen, zijn opgenomen in de volgende onderdelen van de toelichting: •

Noot 4: acquisities: voornamelijk waardering van klantrelaties

•

Noot 17: belangrijke veronderstellingen gebruikt voor kasstroomprognoses op contante waarde ten behoeve van testen op bijzondere waardevermindering.

•

Noot 23: inbaarheid van uitstaande vorderingen.

•

Noot 31: benutting van fiscale verliezen.

•

Noot 32: waardering van verplichtingen uit hoofde van toegezegde pensioenrechten.

•

Noot 33 en Noot 37: voorzieningen en voorwaardelijke verplichtingen.


85

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

WIJZIGINGEN IN DE GRONDSLAGEN VOOR FINANCIËLE VERSLAGGEVING Verantwoording van bedrijfscombinaties Met ingang van het verslagjaar 2010 is IFRS 3 Bedrijfscombinaties (2008) toegepast. Deze herziening van IFRS 3 (IFRS 3R) is prospectief toegepast en heeft geen effect van materieel belang op het resultaat gehad, met uitzondering van aan acquisities gerelateerde kosten. Acquisities worden verwerkt op basis van de overnamemethode per overnamedatum, dat wil zeggen de datum waarop de zeggenschap overgaat naar Mediq. Er is sprake van zeggenschap als wij de mogelijkheid hebben om het financiële en operationele beleid van een entiteit te bepalen met als doel voordelen te verkrijgen uit de activiteiten van de entiteit. Bij de beoordeling van zeggenschap houden wij rekening met potentiële stemrechten die op dat moment uitoefenbaar zijn. Acquisities op of na 1 januari 2010 Voor acquisities op of na 1 januari 2010 wordt de goodwill als volgt gewaardeerd: •

de reële waarde van de overgedragen vergoeding; plus

•

het opgenomen bedrag van eventuele minderheidsbelangen in de overgenomen partij; plus

•

indien de acquisitie in fasen plaatsvindt, de reële waarde van het voorafgaande belang in de overgenomen partij; verminderd met

•

het opgenomen nettobedrag (over het algemeen de reële waarde) van de identificeerbare verworven activa en aangegane verplichtingen.

Indien het verschil negatief is, wordt onmiddellijk een boekwinst uit een voordelige koop in de winst-en-verliesrekening opgenomen. De aan acquisities gerelateerde kosten, niet zijnde kosten in verband met de uitgifte van aandelen of obligaties, worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen wanneer zij worden gemaakt. De reële waarde van een voorwaardelijke vergoeding wordt op overnamedatum opgenomen. Indien die voorwaardelijke vergoeding wordt geclassificeerd als eigen vermogen, vindt geen latere herwaardering plaats en wordt de afwikkeling verantwoord binnen het eigen vermogen. In het andere geval worden wijzigingen na eerste opname in de winst-enverliesrekening opgenomen. Acquisities vóór 1 januari 2010 Ten aanzien van acquisities vóór 1 januari 2010 is goodwill het positieve verschil tussen de kostprijs van de acquisitie en het belang van de groep in het opgenomen bedrag (over het algemeen de reële waarde) van de identificeerbare activa, verplichtingen en voorwaardelijke verplichtingen van de overgenomen partij. Indien het verschil negatief was, werd onmiddellijk een boekwinst uit een voordelige koop in de winst-en-verliesrekening opgenomen. De aan acquisities gerelateerde kosten, niet zijnde kosten in verband met de uitgifte van aandelen of obligaties, werden opgenomen als onderdeel van de kostprijs van de acquisitie. Verantwoording van verwerving van minderheidsbelangen Met ingang van 1 januari 2010 wordt IAS 27 De geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening (2008) toegepast bij de verwerving van minderheidsbelangen. De wijziging is prospectief toegepast en heeft geen effect van materieel belang op het resultaat gehad. Volgens de nieuwe grondslag worden verworven minderheidsbelangen verwerkt als transacties met eigenaars in hun capaciteit als eigenaars en daarom wordt uit hoofde van dergelijke transacties geen goodwill opgenomen. De aanpassingen van de minderheidsbelangen zijn gebaseerd op een evenredig bedrag van de netto-activa van de dochteronderneming. Voorheen werd bij de verwerving van een minderheidsbelang in een dochteronderneming goodwill opgenomen, die het meerdere vertegenwoordigde van de boekwaarde van het belang en de op de transactiedatum verworven netto-activa.

86


Kasstroomoverzicht Met ingang van het verslagjaar 2010 is de indeling van het geconsolideerde kasstroomoverzicht gewijzigd om aan te sluiten met de meest recente interpretaties van EU-IFRSs. Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld vanuit het resultaat na belastingen. Als gevolg van deze wijzigingen zijn ook de vergelijkende cijfers aangepast. 3 BELANGRIJKE GRONDSLAGEN VOOR FINANCIËLE VERSLAGGEVING De belangrijkste grondslagen voor de waardering en resultaatbepaling bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening lichten we hierna toe. De ondernemingen van de groep hebben deze grondslagen consistent toegepast voor de in deze geconsolideerde jaarrekening gepresenteerde perioden, tenzij anders vermeld. CONSOLIDATIEGRONDSLAGEN Groepsmaatschappijen In de consolidatie worden de financiële gegevens van Mediq betrokken en van ondernemingen waarin de vennootschap zeggenschap over het operationele en financiële beleid kan uitoefenen. In het algemeen houdt de vennootschap hier direct of indirect meer dan de helft van de zeggenschapsrechten. De activa, verplichtingen en resultaten van deze ondernemingen (hierna aangeduid als groepsmaatschappijen) worden volledig geconsolideerd. De transacties, relaties en ongerealiseerde resultaten tussen de groepsmaatschappijen zijn geëlimineerd. Het aandeel van derden in het geconsolideerde resultaat en vermogen is afzonderlijk vermeld. Acquisities Mediq heeft de grondslagen voor financiële verslaggeving met betrekking tot acquisities gewijzigd. Zie noot 2 (verantwoording van bedrijfscombinaties) voor nadere details. Desinvesteringen De financiële gegevens van groepsmaatschappijen die zijn afgestoten, worden geconsolideerd tot het moment van beëindiging van zeggenschap. Op het moment dat een groepsmaatschappij wordt afgestoten, wordt het verschil tussen de opbrengstwaarde en de boekwaarde, inclusief de goodwill en de cumulatieve omrekeningsverschillen, verantwoord in de winst-en-verliesrekening. Indien de groep een belang behoudt in de voormalige dochteronderneming, wordt dat belang tegen de reële waarde verantwoord per de datum dat niet langer sprake was van zeggenschap. Geassocieerde deelnemingen Een geassocieerde deelneming is een entiteit waarbij de groep door haar belang invloed van betekenis kan uitoefenen op de financiële en beleidsbeslissingen van de deelneming, maar geen zeggenschap heeft. Investeringen in geassocieerde deelnemingen worden verantwoord op basis van de ‘equity’-methode, samen met de goodwill waarvan bij acquisitie sprake was, onder aftrek van eventuele waardeverminderingen van individuele investeringen. Voor het bepalen van de waarde van deze deelnemingen volgens de ‘equity-’methode worden de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen van de groep gehanteerd. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is tegen kostprijs, waarbij binnen de kosten een allocatie plaatsvindt volgens de reële waarde van de netto-activa op het moment van acquisitie. Voor vervolgwaardering gaan we uit van de op deze manier bepaalde reële waarde. De resultaten van de geassocieerde deelnemingen bepalen we in overeenstemming met de waarderingsgrondslagen van Mediq. Voor deze deelnemingen tonen we een evenredig aandeel in het resultaat gebaseerd op de ‘equity’-methode. Uitkeringen die van geassocieerde deelnemingen worden ontvangen, verlagen de boekwaarde van de investering. Wanneer ons aandeel in de verliezen groter is dan de waarde van het belang in de geassocieerde deelneming, wordt de boekwaarde van de entiteit afgeboekt tot nihil en worden verdere verliezen niet meer in aanmerking genomen, behalve voor zover we een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting zijn aangegaan of betalingen hebben verricht namens een geassocieerde deelneming. Transacties met onze geassocieerde deelnemingen vinden plaats tegen marktconforme condities.


87


Eliminatie van intercompany transacties Intragroepsaldi en -transacties, eventueel niet-gerealiseerde winsten en verliezen op transacties binnen de groep of baten en lasten uit dergelijke transacties worden bij de opstelling van de geconsolideerde jaarrekening geëlimineerd. Niet-gerealiseerde winsten en verliezen uit hoofde van transacties met geassocieerde deelnemingen worden geëlimineerd naar rato van het belang dat de groep in de investering heeft. OMREKENING VAN VREEMDE VALUTA’S Transacties en balansposities Handelstransacties en balansposities in vreemde valuta’s van individuele ondernemingen worden in de functionele valuta vastgelegd in de lokale administratie tegen de geldende dagkoers. Monetaire activa en verplichtingen die zijn uitgedrukt in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de valutakoers per balansdatum. Hieruit voortvloeiende omrekeningsverschillen en koersverschillen voortvloeiend uit de afwikkeling van dergelijke transacties worden in het resultaat verwerkt. Groepsmaatschappijen De resultaten en balansen van alle groepsmaatschappijen die in een andere functionele valuta rapporteren dan de euro worden als volgt omgerekend naar euro’s: •

activa en verplichtingen van ondernemingen worden omgerekend naar euro’s tegen de valutakoers per balansdatum;

•

de winst-en-verliesrekeningen van deze ondernemingen worden omgerekend naar euro’s tegen de koers die de wisselkoers

•

koersverschillen die voortvloeien uit de omrekening van de nettovermogenswaarde van geconsolideerde ondernemingen

op transactiedatum benadert; worden verwerkt in het resultaat direct opgenomen in het eigen vermogen. Wanneer een buitenlandse entiteit geheel of gedeeltelijk wordt verkocht, waardoor zeggenschap verloren gaat, worden cumulatieve omrekeningsverschillen ten gunste of ten laste gebracht van de winst-en-verliesrekening als onderdeel van het resultaat op de verkoop. Goodwill die voortvloeit uit de overname van een buitenlandse activiteit en aanpassingen aan de reële waarde zijn onderdeel van de investering in de buitenlandse activiteit en worden omgerekend naar euro’s tegen de valutakoers per balansdatum. Bij het opstellen van deze geconsolideerde jaarrekening zijn voor de belangrijkste landen waar Mediq actief is, de volgende koersen gebruikt: IN EURO’S

BALANS PER 31.12.2010

WINST-ENVERLIESREKENING 2010

BALANS PER 31.12.2009

WINST-ENVERLIESREKENING 2009

US-dollar (USD)

100

74,84

75,35

69,42

71,64

Poolse zloty (PLN)

100

25,16

24,93

24,36

23,07

Deense kroon (DKK)

100

13,42

13,43

13,44

13,43

Noorse kroon (NOK)

100

12,82

12,46

12,05

11,40

Zweedse kroon (SEK)

100

11,15

10,73

–

–

Zwitserse frank (CHF)

100

79,97

72,74

67,40

66,41

KASSTROOMOVERZICHT Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen, het bankkrediet en geldmarktleningen opgenomen onder de kortlopende verplichtingen. Kasstromen in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers op het moment van de transacties. Investeringen in groepsmaatschappijen worden verwerkt tegen de verkrijgingsprijs van vermogenstitels of (indien van toepassing) werkzaam vermogen, vermeerderd met overgenomen rentedragende schulden en onder aftrek van binnen de geacquireerde onderneming aanwezige geldmiddelen. 88


MATERIËLE VASTE ACTIVA Materiële vaste activa waarderen wij tegen kostprijs verminderd met geaccumuleerde afschrijvingen en geaccumuleerde bijzondere waardeverminderingen. Afschrijvingen worden verantwoord als kosten en op lineaire basis bepaald, rekening houdend met de gebruiksduur en met inachtneming van een eventuele restwaarde. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Voor bedrijfsgebouwen geldt een afschrijvingstermijn die ligt tussen 10 en 33 jaar. Machines, installaties en andere vaste bedrijfsmiddelen worden afgeschreven over een periode die varieert van 3 tot 10 jaar. Onderhoud, reparaties en renovaties worden over het algemeen als kosten verwerkt in de periode waarin ze optreden. Belangrijke renovaties worden geactiveerd in de boekwaarde van het betreffende actief als mag worden verwacht dat de toekomstige economische voordelen groter zullen zijn dan de oorspronkelijk vastgestelde waarde. Deze worden afgeschreven over de gebruiksduur van het betreffende actief, maar gaan de resterende gebruiksduur van het actief waarvan het deel uitmaakt niet te boven. De restwaarde en de gebruiksduur worden aan het eind van ieder jaar beoordeeld. Bij herziening van eerdere verwachtingen verwerken wij de wijzigingen als een schattingswijziging. De reële waarde wordt met een interval van enkele jaren getoetst door onafhankelijke deskundigen. VASTGOEDBELEGGINGEN Vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd volgens het kostprijsmodel. De waarderingsgrondslagen zijn gelijk aan die van materiële vaste activa. GOODWILL Onder immateriële vaste activa is de goodwill opgenomen die ontstaat bij acquisitie. De goodwill op acquisities van geassocieerde deelnemingen verantwoorden we onder investeringen in geassocieerde deelnemingen. Goodwill wordt bepaald door het verschil tussen de verkrijgingsprijs die wordt betaald op het moment van aankoop van een onderneming, en het aandeel van de groep in de reële waarde van de identificeerbare activa en verplichtingen. Na initiële verantwoording wordt de goodwill gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van geaccumuleerde bijzondere waardeverminderingen. Bij verkoop van een entiteit waar wij zeggenschap hebben, wordt de goodwill afgeboekt naar rato van het aandeel van deze entiteit in de totale waarde van de kasstroom genererende eenheid waar de entiteit deel van uitmaakt. OVERIGE IMMATERIËLE ACTIVA Immateriële activa anders dan goodwill, zoals software, websites en geïdentificeerde activa bij investeringen in groepsmaatschappijen, zoals klantrelaties, worden gewaardeerd tegen kostprijs minus geaccumuleerde amortisatie en geaccumuleerde bijzondere waardeverminderingen. Amortisatie wordt verantwoord als kosten en op lineaire basis bepaald over de verwachte gebruiksduur, die op vijf jaar wordt geschat voor de categorie software en websites. De amortisatieperiode op klantrelaties is afhankelijk van het vooraf ingeschatte klantverloop. FINANCIËLE VASTE ACTIVA Financiële activa worden in de balans opgenomen tot de afwikkelingsdatum. De groep heeft financiële activa in de volgende categorieën: •

Vorderingen Na een initiële waardering tegen reële waarde vermeerderd met direct toe te rekenen transactiekosten, worden vorderingen gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, eventueel verminderd met een voorziening voor oninbaar geachte posten. Elk verschil tussen het uitgeleende bedrag (na verrekening van een eventueel agio of disagio) en de te ontvangen aflossingstermijnen gedurende de looptijd van de vordering wordt verantwoord in de winst-en-verliesrekening volgens de effectieve interestmethode. Vorderingen met een looptijd korter dan één jaar worden geclassificeerd onder de vlottende activa.


89


•

Beleggingen Deze financiële activa worden gewaardeerd tegen reële waarde. Het beleggingsresultaat (inclusief het ontvangen dividend) verantwoorden wij rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening.

BIJZONDERE WAARDEVERMINDERINGEN VAN VASTE ACTIVA De groep beoordeelt op iedere balansdatum of er aanwijzingen zijn dat een actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Als dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld. Als het niet mogelijk is de realiseerbare waarde voor het individuele actief te bepalen, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Voor de goodwill wordt, ook indien er geen indicaties aanwezig zijn, jaarlijks een test op bijzondere waardevermindering uitgevoerd. Voor de test op bijzondere waardevermindering van goodwill is het niveau bepalend waarop wij goodwill monitoren binnen de onderneming. Vanuit deze gedachte wordt een keten van apotheken aan een test op bijzondere waardevermindering onderworpen en niet elke individuele apotheek. Voor onze overige activiteiten wordt de individuele groepsmaatschappij als kasstroomgenererende eenheid beschouwd. Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de reële waarde (minus eventuele verkoopkosten) en de bedrijfswaarde. Als de realiseerbare waarde lager is dan de boekwaarde wordt het actief afgewaardeerd (impairment) tot die lagere realiseerbare waarde. Waardeverminderingen worden direct als last in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Een bijzondere waardevermindering wordt (gedeeltelijk) ongedaan gemaakt, met uitzondering van goodwill, wanneer de omstandigheid die aanleiding gaf tot de bijzondere waardevermindering zo is gewijzigd dat de realiseerbare waarde is gestegen. In een dergelijk geval wordt de boekwaarde van het actief verhoogd tot de herziene realiseerbare waarde, maar maximaal tot de boekwaarde die zou zijn vastgesteld als er geen sprake was geweest van een verlies door waardevermindering voor het betreffende actief. VOORRADEN De waardering van voorraden (grond- en hulpstoffen, gereed product en handelsvoorraden) geschiedt tegen de gewogen gemiddelde inkoopprijs of lagere opbrengstwaarde. Vrachtkosten, accijnzen, kortingen, bonussen, productie- en ompakkosten maken, voor zover direct herleidbaar naar de voorraad, deel uit van de gemiddelde inkoopprijs. De opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs in het kader van de gewone bedrijfsuitoefening, verminderd met de geschatte kosten van voltooiing en de verkoopkosten. VORDERINGEN Na initiële verantwoording tegen reële waarde worden handelsvorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs verminderd met kosten van oninbaarheid. Een voorziening voor oninbaarheid wordt gevormd als vast komt te staan dat de groep niet in staat zal zijn de volledige waarde van de handelsvordering te incasseren. Het bedrag aan voorziening is het verschil tussen de boekwaarde van de handelsvorderingen en de contante waarde van de verwachte kasstromen. Het bedrag van de dotatie aan de voorziening wordt ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht. LIQUIDE MIDDELEN Liquide middelen bestaan uit kas- en banksaldi en andere direct opvraagbare deposito’s en worden opgenomen tegen reële waarde. VASTE ACTIVA AANGEHOUDEN VOOR VERKOOP Activa worden geclassificeerd als ‘aangehouden voor verkoop’ indien de boekwaarde hoofdzakelijk gerealiseerd zal worden in een verkooptransactie in plaats van door voortgezet gebruik. Aanvullende criteria hierbij zijn dat het geëigende managementniveau besloten heeft tot een plan voor verkoop van het actief, er een operationeel plan is opgesteld om een koper te vinden en een begin is gemaakt met het plan om dit te voltooien. Bovendien moet het actief op actieve wijze voor verkoop op de markt gebracht worden tegen een prijs die redelijk is ten opzichte van zijn actuele reële waarde. Verder dient de verkoop naar verwachting in aanmerking te komen voor opname als een voltooide verkoop binnen één jaar na de datum van classificatie als ‘aangehouden voor verkoop’ en dienen handelingen die nodig zijn om het plan te voltooien, aan te geven dat het onwaarschijnlijk 90 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 JAARREKENING

is dat belangrijke wijzigingen aan het plan zullen worden aangebracht of dat het plan zal worden ingetrokken. Als gebeurtenissen of omstandigheden buiten machte van de groep ertoe leiden dat de verkoop niet binnen één jaar voltooid is, waarbij alle overige criteria voor classificatie als ‘aangehouden voor verkoop’ onverminderd van kracht blijven, wordt de periode om de verkoop te voltooien verlengd. Waardering vindt plaats tegen de boekwaarde of de lagere reële waarde minus verkoopkosten op het moment dat het actief als ‘aangehouden voor verkoop’ is geclassificeerd. EIGEN VERMOGEN Als de groep eigen aandelen inkoopt, wordt de kostprijs van de ingekochte aandelen in mindering gebracht op de overige reserves, totdat deze aandelen worden ingetrokken of worden verkocht. Als ingekochte aandelen worden verkocht, komt de opbrengst uit verkoop ten gunste van de overige reserves. Bij de uitkoop van minderheidsaandeelhouders of bij de verkoop van minderheidsbelangen in een entiteit waar wij al zeggenschap hebben, wordt het verschil tussen de reële waarde en de boekwaarde rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt. De aandeelhouders zijn gerechtigd tot dividend, zoals door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt vastgesteld. De dividenduitkering wordt in de geconsolideerde balans als verplichting verantwoord in de periode waarin de dividenduitkering wordt goedgekeurd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. LANGLOPENDE LENINGEN Langlopende leningen waarderen we initieel tegen reële waarde onder aftrek van transactiekosten en vervolgens tegen de geamortiseerde kostprijs. Elk verschil tussen de ontvangsten (na aftrek van transactiekosten) en de aflossingsverplichting wordt gedurende de looptijd van de schuld verantwoord in de winst-en-verliesrekening volgens de effectieve-interestmethode. Langlopende verplichtingen met een looptijd korter dan één jaar worden geclassificeerd onder de kortlopende verplichtingen. FINANCIËLE LEASING Leasecontracten waarbij voor- en nadelen verbonden aan het betreffende actief nagenoeg geheel bij de groep liggen, worden bij aanvang van het leasecontract in de balans verwerkt tegen de reële waarde van het actief of de lagere contante waarde van de minimale leasetermijnen. De te betalen leasetermijnen worden verdeeld in een aflossings- en een rentecomponent, gebaseerd op een impliciete rentevoet. De langlopende leaseverplichtingen nemen we exclusief de rentevergoeding op onder de langlopende verplichtingen. Binnen een jaar vervallende leaseverplichtingen zijn opgenomen onder de kortlopende verplichtingen. De rentecomponent als onderdeel van de leasetermijn wordt verantwoord in de winst-en-verliesrekening. De relevante activa worden afgeschreven over de resterende gebruiksduur of de leasetermijn als deze korter is. OPERATIONELE LEASING Leasecontracten waarbij de voor- en nadelen verbonden aan het eigendom niet nagenoeg geheel bij de groep liggen, verantwoorden we als operationele leasing. Verplichtingen uit hoofde van operationele leasing worden op lineaire basis verwerkt in de winst-en-verliesrekening over de looptijd van het contract. DERIVATEN Derivaten waarderen wij op reële waarde. De methode voor het verwerken van het hieruit voortvloeiende resultaat hangt af van de aard van de afgedekte positie en of het derivaat verantwoord wordt onder hedge-accounting. Wij passen in beginsel hedge-accounting toe op alle langlopende renteswaps. Dit betreft in alle gevallen kasstroomafdekkingen. Bij aanvang van de transactie wordt de relatie tussen het derivaat en de afgedekte positie vastgelegd, evenals het beoogde risicomanagement dat betrekking heeft op de afgedekte positie en de strategie voor het afsluiten van hedgetransacties in het algemeen. Zowel bij aanvang van de hedgetransactie als daarna leggen we vast of de derivaten, die bij hedgetransacties gebruikt worden, de veranderingen van de kasstromen effectief afdekken. Ook de toetsing hiervan leggen we vast. Hiermee wordt voldaan aan de voorwaarden van hedge-accounting. Voor zover sprake is van een effectieve hedge worden veranderingen in de reële waarde van het derivaat verantwoord in het resultaat, direct opgenomen in het eigen vermogen en gepresenteerd in de hedgingreserve. Het mogelijke resultaat op het ineffectieve hedgedeel (als geen effectieve afdekkingsrelatie is aangetoond) verantwoorden we rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening onder het financiële resultaat. Als een derivaat afloopt of wordt verkocht, of als een derivaat niet langer voldoet aan de criteria voor hedge-accounting, zal elke in het eigen vermogen JAARREKENING MEDIQ JAARVERSLAG 2010

91


opgebouwde winst of elk verlies verantwoord worden in de winst-en-verliesrekening. Als we niet verwachten dat een voorziene transactie zal plaatsvinden, zal opgebouwde winst of verlies verantwoord in het eigen vermogen, in zijn geheel direct overgeboekt worden naar de winst-en-verliesrekening. Op valutatermijncontracten passen we geen hedge-accounting toe. De resultaten uit het derivaat worden rechtstreeks verwerkt onder het financiële resultaat in de winst-en-verliesrekening. Derivaten waarmee langlopende posities zijn afgedekt worden gepresenteerd als langlopend actief of langlopende verplichting. Als kortlopende posities worden afgedekt, presenteren we dat onder kortlopende activa of verplichtingen. WINSTBELASTINGEN Winstbelastingen hebben betrekking op over het verslagjaar verschuldigde en verrekenbare belastingen en op de latente belastingen. Winstbelastingen worden in beginsel in de winst-en-verliesrekening verantwoord. Echter, winstbelastingen die betrekking hebben op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden verwerkt, worden eveneens direct in het eigen vermogen verwerkt. De over het verslagjaar verschuldigde en verrekenbare belasting bestaat uit de winstbelasting over het belastbare resultaat, die wordt berekend aan de hand van de belastingtarieven die wettelijk zijn vastgesteld op de balansdatum, dan wel waartoe materieel reeds op balansdatum is besloten. Daarnaast kunnen er correcties op belastingen over eerdere jaren worden opgenomen. Een voorziening voor latente belastingvorderingen en -verplichtingen treffen we met de verplichtingenmethode voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en verplichtingen enerzijds en hun belastinggrondslag anderzijds, en tevens wanneer sprake is van voorwaartse verliescompensatie. Latente belastingen voor tijdelijke verschillen worden berekend op basis van de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven of tegen de in komende jaren geldende tarieven, voor zover reeds bij wet vastgesteld. Latente belastingvorderingen en -verplichtingen binnen dezelfde fiscale eenheid worden alleen gesaldeerd als Mediq daartoe een afdwingbaar recht heeft en het voornemen heeft om op nettobasis af te rekenen. Latente belastingvorderingen, met inbegrip van die voortvloeiend uit voorwaartse verliescompensatie, nemen we op als het waarschijnlijk is dat er toekomstige fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee verschillen kunnen worden benut. Waardering vindt plaats tegen het wettelijk vastgestelde belastingtarief op het moment dat naar verwachting realisatie plaatsvindt. Een voorziening voor latente belastingen wordt getroffen voor tijdelijke verschillen die ontstaan als gevolg van investeringen in groepsmaatschappijen waarbij de reële waarde van de overgenomen activa en passiva afwijkt van de boekwaarde. De latente belastingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. PERSONEELSGERELATEERDE VOORZIENINGEN Binnen de groep gelden zowel toegezegde-bijdrageregelingen als toegezegd-pensioenregelingen. Toegezegde-bijdrageregelingen Toegezegde-bijdrageregelingen zijn regelingen waarbij in beginsel geen in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting bestaat om verdere bijdragen te betalen als het pensioenfonds niet over voldoende activa beschikt om alle pensioenuitkeringen te betalen die verband houden met werknemersprestaties. Verplichtingen voor bijdragen aan toegezegde-bijdrageregelingen worden in de winst-en-verliesrekening verantwoord in de periode waarin ze zich voordoen. Bij deze regeling worden vastgestelde premies betaald aan een pensioenfonds of een verzekeringsmaatschappij. Toegezegd-pensioenregelingen Als een pensioenregeling zich niet kwalificeert als een toegezegde-bijdrageregeling is er sprake van een toegezegdpensioenregeling en nemen we alle verplichtingen in de huidige en voorgaande perioden op in de balans. De pensioenverplichting wordt bepaald aan de hand van de actuarieel berekende Projected Unit Credit Methode. De verplichting wordt contant gemaakt tegen een disconteringsvoet gebaseerd op de rentetarieven van hogekwaliteit-ondernemingsobligaties, waarvan de looptijd ongeveer overeenkomt met de looptijd van de pensioenverplichting.

92


Op deze verplichting wordt de reële waarde van de beleggingsportefeuille, die bij het pensioenfonds ter dekking van de verplichtingen is opgenomen, in mindering gebracht. Deze waardering wordt ten minste eenmaal per jaar opgevraagd waarbij in ieder geval de waardering per ultimo boekjaar wordt bepaald. Een pensioenoverschot wordt als actief opgenomen indien het waarschijnlijk is dat de premie voor rekening van de onderneming in de toekomst lager zal zijn dan de servicekosten van het pensioenfonds of indien op andere wijze premiekortingen en/of stortingen naar de onderneming terugvloeien. De actuariële winsten en verliezen op de toegezegd-pensioenregelingen worden direct opgenomen in het eigen vermogen. De pensioenlasten voor toegezegd-pensioenregelingen worden bepaald op basis van de verwachte aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten, de verwachte rentekosten op de pensioenverplichting en het verwachte rendement op de fondsbeleggingen. Overige personeelsgerelateerde voorzieningen De verplichtingen uit hoofde van vervroegde uittreding en toekomstige jubileumuitkeringen worden bepaald aan de hand van actuariële berekeningen. De verwachte kosten van deze beloningen worden toegerekend aan de periode van het dienstverband waarbij dezelfde waarderingsgrondslagen worden gebruikt als voor de toegezegd-pensioenregelingen. Actuariële verschillen die voortvloeien uit veranderde veronderstellingen worden rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening verantwoord. OVERIGE VOORZIENINGEN Voorzieningen zijn feitelijke of in rechte afdwingbare verplichtingen die voortvloeien uit een gebeurtenis uit het verleden, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en het management een betrouwbare schatting kan maken van de omvang van de verplichting. Als het effect daarvan materieel is, worden de voorzieningen gewaardeerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar verwachting vereist zullen zijn om de verplichting af te wikkelen. De toename in de voorziening door het verstrijken van de tijd is verwerkt als rentekosten en wij presenteren deze onder de financiële baten en lasten. HANDELSCREDITEUREN EN OVERIGE KORTLOPENDE SCHULDEN Na initiële verantwoording tegen reële waarde worden de handelscrediteuren en overige kortlopende schulden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, gebruikmakend van de effectieve-interestmethode. NETTO-OMZET Opbrengsten uit de levering van goederen worden verwerkt als: •

alle belangrijke rechten en risico’s met betrekking tot het eigendom van de goederen zijn overgedragen aan de koper;

•

het bedrag van de opbrengst betrouwbaar kan worden vastgesteld en het waarschijnlijk is dat de economische voordelen van de transactie naar de onderneming zullen vloeien;

•

de gemaakte of nog te maken kosten met betrekking tot de transactie betrouwbaar kunnen worden vastgesteld.

Het verantwoorden van opbrengsten uit de levering van diensten geschiedt naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding met de in totaal te verrichten diensten. De netto-omzet omvat de opbrengsten uit levering van goederen en diensten onder aftrek van kortingen en dergelijke, onder aftrek van over de omzet geheven belastingen en na eliminatie van verkopen binnen de groep. INKOOPWAARDE VAN DE OMZET De inkoopwaarde omvat de inkoopprijs van handelsgoederen, inclusief bijkomende kosten zoals inkomende vrachtkosten, kosten van afhandeling en andere kosten direct toe te rekenen aan de aanschaf van de producten, en afwaarderingen van voorraden. De inkoopprijs is na aftrek van kortingen en bonussen van leveranciers. OVERIGE BATEN Beleggingsresultaten omvatten het aan de groep uitgekeerde dividend, eveneens onder aftrek van belastingen die hierop van toepassing zijn, en mutaties in de marktwaarde van de belegging. Dividenden op beleggingen worden opgenomen op het moment dat de groep het recht heeft verkregen op de ontvangst. Het resultaat uit de verkoop van deelnemingen is het resultaat dat voortvloeit uit de verkoop van groepsmaatschappijen.


93


Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde en de boekwaarde (inclusief goodwill en cumulatieve omrekeningsverschillen) op het moment van overdracht van de zeggenschap. Baten op rentedragende vorderingen worden berekend op basis van de effectieve-interestmethode. PERSONEELSKOSTEN De kosten van langetermijnbeloningen betreffen de aan de verslagperiode toegekende rechten en toekomstige aanspraken van leden van de Raad van Bestuur, groepsdirecteuren en bepaalde seniormanagers van de groep. De kosten zijn gebaseerd op diverse beloningsarrangementen, waarbij de deelnemers de keuze hebben om deze af te wikkelen in contanten of in contanten met betrekking tot de verschuldigde loonheffing en het resterende deel in aandelen. De lasten uit hoofde van toegerekende rechten en toekomstige aanspraken zijn gebaseerd op de verrichte diensten in de huidige verslagperiode en worden gelijkmatig verdeeld over de periode waarin de prestatie gemeten wordt. FINANCIËLE BATEN Onder de financiële baten is de ontvangen rente van financiële instellingen opgenomen. Dit betreft ontvangen rente op tijdelijke debetstanden. Tevens zijn hieronder koersresultaten opgenomen op onder liquide middelen aangehouden saldi in vreemde valuta’s. FINANCIËLE LASTEN Financiële lasten omvatten de verschuldigde rente op schulden berekend met behulp van de effectieve-interestmethode, de rentelast als bestanddeel van de financiële leasebetalingen en koersverschillen op valutatransacties. RESULTAAT GEASSOCIEERDE DEELNEMINGEN Het resultaat geassocieerde deelnemingen omvat het naar rato berekende aandeel van de groep in het resultaat van nietgeconsolideerde deelnemingen en het resultaat uit de verkoop van geassocieerde deelnemingen waarin door de groep invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het beleid, onder aftrek van belastingen die hierop van toepassing zijn. WINST PER AANDEEL Mediq presenteert het resultaat per aandeel en het resultaat per aandeel na verwatering. Het resultaat per gewoon aandeel wordt berekend aan de hand van de aan de aandeelhouders van de groep toe te rekenen winst of verlies, gedeeld door het gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen die gedurende de verslagperiode uitstaan (gecorrigeerd voor aangehouden eigen aandelen). Bij de berekening van het resultaat per aandeel na verwatering worden de aan de aandeelhouders van de groep toe te rekenen winst of verlies en het gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen die gedurende de verslagperiode uitstaan (gecorrigeerd voor aangehouden eigen aandelen), gecorrigeerd voor alle potentieel verwaterende effecten op de gewone aandelen. SEGMENTERING Voor operationele segmenten van de groep wordt gesegmenteerde informatie verstrekt. Een operationeel segment is een onderdeel van de groep dat bedrijfsactiviteiten uitvoert die kunnen resulteren in opbrengsten en kosten, waaronder opbrengsten en kosten in verband met transacties met de andere onderdelen van de groep. Op grond van de managementbenadering zijn de operationele segmenten gebaseerd op de interne managementrapportage zoals verstrekt aan de Raad van Bestuur ten behoeve van het nemen van strategische beslissingen en ter beoordeling van de prestaties. NOG NIET TOEGEPASTE NIEUWE STANDAARDEN EN INTERPRETATIES Momenteel onderzoeken wij de invloed voor de groep van overige interpretaties en wijzigingen op gepubliceerde standaarden die van kracht worden in 2011 of later. Naar verwachting zullen deze wijzigingen geen of beperkte consequenties voor de groep hebben. INRICHTING ENKELVOUDIGE WINST-EN-VERLIESREKENING Aangezien de winst-en-verliesrekening over 2010 van de vennootschap is verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening, is volstaan met de weergave van een beknopte winst-en-verliesrekening in overeenstemming met artikel 402, Boek 2 BW.

94


4 WIJZIGINGEN IN DE SAMENSTELLING VAN MEDIQ ACQUISITIES In 2010 heeft Mediq overnames gerealiseerd voor een totaalbedrag van € 96,3 miljoen. Dit heeft voor € 85,4 miljoen betrekking op 100% van de aandelen van de healthcare-activiteiten van Oriola-KD in Finland, Zweden en Denemarken en bepaalde activa in de Baltische staten. Het resterende bedrag van € 10,9 miljoen heeft betrekking op overnames in het directe en institutionele kanaal in Nederland, Denemarken en Duitsland, en van apotheken in Polen en Nederland. Verwerving Healthcare activiteiten Oriola-KD Op 31 mei 2010 heeft Mediq de Healthcare activiteiten van Oriola-KD in de Nordics en Baltische staten overgenomen. De acquisitieprijs van € 85,4 miljoen is geheel uit eigen middelen voldaan. Met deze overname is Mediq de grootste leverancier van medische middelen aan ziekenhuizen en andere zorginstellingen geworden in Finland, Zweden, Denemarken, Noorwegen en de Baltische staten. Ongeveer 47% van de omzet in 2009 werd in Finland gegenereerd, 45% in Zweden, 2% in Denemarken en 6% in de Baltische staten. Er zijn circa 440 fte’s werkzaam. Het bedrijfsmodel van de overgenomen onderneming is grotendeels gelijk aan de bestaande bedrijfsactiviteiten van Mediq. De overgenomen activiteiten hebben betrekking op de marketing, verkoop, distributie en service van medische middelen en laboratoriumapparatuur aan ziekenhuizen, andere zorginstellingen en laboratoria. Een andere belangrijke activiteit betreft de logistieke dienstverlening aan derden in Zweden en Finland. De acquisitie is in overeenstemming met Mediq’s groeistrategie en zal bijdragen aan het versterken van Mediq’s marktpositie in de directe en institutionele markten in Europa. In de zeven maanden tot en met 31 december 2010 bedroeg de bijdrage van de overgenomen activiteiten aan de omzet € 121,5 miljoen en de bijdrage aan het bedrijfsresultaat € 4,1 miljoen (exclusief eenmalige acquisitiekosten voor een bedrag van € 0,9 miljoen en exclusief amortisatie klantrelaties voor een bedrag van € 2,9 miljoen). Wanneer de overgenomen activiteiten per 1 januari 2010 zouden zijn opgenomen, zou de bijdrage aan de geconsolideerde omzet € 212,8 miljoen hebben bedragen en aan het bedrijfsresultaat € 7,0 miljoen (exclusief eenmalige acquisitiekosten en exclusief amortisatie klantrelaties). Deze schattingen zijn gebaseerd op het uitgangspunt dat de waardering van de overgenomen activiteiten per 1 juni 2010 hetzelfde zou zijn als wanneer de acquisitie op 1 januari 2010 zou hebben plaatsgevonden. Overige acquisities De overige acquisities hadden betrekking op onze directe activiteiten in Nederland (Medisource), Denemarken (Opco A/S), en Duitsland (Krämer Medizintechnik) en onze apotheekactiviteiten in Polen (Corda) en Nederland (5 individuele apotheken). De acquisitieprijs van deze ondernemingen bedroeg in totaal € 10,9 miljoen en is geheel uit eigen middelen voldaan. Deze overnames zijn ieder op zich niet materieel. In 2010 bedroeg de gezamenlijke bijdrage van deze acquisities aan de omzet € 20,5 miljoen en aan het bedrijfsresultaat € 0,4 miljoen (exclusief eenmalige acquisitiekosten voor een bedrag van € 0,1 miljoen). Wanneer de overgenomen activiteiten per 1 januari 2010 zouden zijn opgenomen, zou de bijdrage aan de geconsolideerde omzet € 23,5 miljoen hebben bedragen en de bijdrage aan het bedrijfsresultaat € 0,5 miljoen. Ook deze schattingen zijn gebaseerd op het uitgangspunt dat de voorlopige waardering van de overgenomen activiteiten op overnamedatum hetzelfde zouden zijn als wanneer de acquisitie op 1 januari 2010 zou hebben plaatsgevonden. AAN ACQUISITIES GERELATEERDE KOSTEN De aan acquisities gerelateerde kosten (externe juridische diensten, due diligence en overdrachtsbelasting) bedroegen in totaliteit € 2,0 miljoen. Deze kosten zijn onder overige bedrijfskosten verantwoord (waarvan € 0,9 miljoen bij het segment Direct & Institutioneel en het resterende bedrag bij Overig).


95


EFFECT VAN ACQUISITIES OP ACTIVA EN VERPLICHTINGEN Identificeerbare verworven activa en verplichtingen De reële waarde van de verworven activa en aangegane verplichtingen waren op het moment van acquisities als volgt: X € 1.000


TOELICHTING

HEALTHCARE ACTIVITEITEN ORIOLA-KD

OVERIGE ACQUISITIES

TOTAAL

15, 16

3.992

949

4.941 13.042

18

11.891

1.151

Financiële vaste activa

20

–

7

7

Voorraden

22

17.047

1.257

18.304

23, 24

20.127

1.856

21.983

25

6.073

– 166

5.907

Immateriële activa

Handelsvorderingen en overige vorderingen Liquide middelen Latente belastingverplichtingen

31

– 3.065

– 253

– 3.318

Handelscrediteuren en overige kortlopende schulden

34

– 25.860

– 2.906

– 28.766

Voorzieningen

33

Saldo van identificeerbare activa en verplichtingen

– 378

–

– 378

29.827

1.895

31.722

Voor acquisities hebben wij een vergoeding betaald voor overgenomen geïdentificeerde activa en verplichtingen. Daarnaast is een vergoeding betaald voor de locatie, de expertise van het aanwezige management en toekomstige demografische ontwikkelingen. Als deze immateriële posten identificeerbaar zijn, worden ze opgenomen als immaterieel actief op de balans. Hierbij zijn drie criteria van belang. Op de eerste plaats moet het als actief afscheidbaar zijn of voortvloeien uit een contractueel of ander juridisch recht. Ten tweede moet de verwachting bestaan dat toekomstige economische voordelen uit dit immaterieel actief naar de groep zullen vloeien. Ten derde moet de kostprijs van het actief betrouwbaar vastgesteld kunnen worden. De waarde van de klantrelatie is bepaald op basis van een aantal parameters. De belangrijkste parameters zijn hierbij: de verwachte kasstromen voortkomend uit de klantrelatie, het klantverloop en de gehanteerde disconteringsvoet. De toekomstige kasstromen zijn gebaseerd op de meest recente meerjarenprojectie, vanuit het perspectief van de overgenomen entiteit vóór acquisitie. Het klantverloop is bepaald op basis van historische gegevens bij de overgenomen entiteit, aangevuld met ervaringsgegevens van groepsmaatschappijen en algemeen verwachte marktontwikkelingen. De gehanteerde disconteringsvoet is gelijk aan onze inschatting van de gewogen gemiddelde vermogenskosten van de betreffende eenheid. Het is mogelijk dat toekomstige ontwikkelingen afwijken van de gehanteerde veronderstellingen. De handelsvorderingen bestaan uit bruto contractuele vorderingen van € 19,9 miljoen waarvan op overnamedatum naar verwachting geen materieel bedrag oninbaar was. Goodwill De goodwill gerelateerd aan de acquisities in 2010 is als volgt opgenomen: X € 1.000

Totaal overeengekomen vergoeding

96


OVERIGE ACQUISITIES

TOTAAL

85.438

10.882

96.320

Reële waarde van identificeerbare activa en verplichtingen

29.827

1.895

31.722

Goodwill

55.611

8.987

64.598


De waarde van immateriële activa die niet op de balans geïdentificeerd kunnen worden, zoals de locatie of de kwaliteit van het zittende management, zijn onderdeel van de post goodwill. Tevens heeft de goodwill betrekking op niet direct aan de overgenomen onderneming gelieerde aspecten, zoals demografische ontwikkelingen, voor zover deze naar verwachting bij gaan dragen aan de te realiseren kasstroom. De opgenomen goodwill is naar verwachting niet fiscaal aftrekbaar. DESINVESTERINGEN In 2010 hebben er geen desinvesteringen van groepsmaatschappijen plaatsgevonden. EFFECT VAN ACQUISITIES OP KASSTROMEN De wijzigingen in de samenstelling van Mediq heeft de volgende effecten gehad op de kasstromen: X € 1.000


OVERIGE ACQUISITIES

TOTAAL

Saldo van identificeerbare activa en verplichtingen

29.827

1.895

31.722

Goodwill

55.611

8.987

64.598

Betaalde liquide middelen

85.438

10.882

96.320

Verkregen liquide middelen

– 6.073

166

– 5.907

Nettokasuitstroom

79.365

11.048

90.413

De kasinstroom in 2010 voor desinvesteringen van groepsmaatschappijen heeft betrekking op de afwikkeling van desinvesteringen in het voorgaande boekjaar. MUTATIES IN APOTHEEKKETENS In 2010 is het aantal apotheken van onze apotheekketen in Nederland met 225 gelijk gebleven. Hiervan worden acht apotheken niet opgenomen in de consolidatie, omdat wij hierin geen beslissende zeggenschap hebben (2009: 8). Gedurende het boekjaar zijn vijf apotheken verworven, vier relatief kleine apotheken zijn omgezet naar uitdeelposten en één minder rendabele apotheek is gesloten. In Polen zijn acht nieuwe apotheken verworven als gevolg van de acquisitie van Corda. Tevens is er één minder rendabele apotheek gesloten. Per saldo kwam het aantal apotheken per jaareinde hiermee op 199 (2009: 192). ACQUISITIES EN DESINVESTERINGEN IN VOORGAAND BOEKJAAR In 2009 zijn geen materiële acquisities verricht. Alleen binnen het segment Apotheken Nederland zijn Medsen Central Filling (door ons hernoemd in Mediq Central Filling Apotheek) en één apotheek aangekocht. In 2009 zijn onze Belgische activiteiten op het gebied van geneesmiddelendistributie verkocht. Dit betrof zowel de groothandel Laboratoria Flandria (per 1 oktober 2009) als de apotheken (per 1 augustus 2009). De activiteiten van de farmaceutische groothandel en de apotheken zijn, evenals de medewerkers, overgenomen door Celesio respectievelijk Sodiap cvba (een dochteronderneming van Febelco cvba). Laboratoria Flandria en Mediq België maakten deel uit van het segment Apotheken Internationaal. In totaliteit werkten er circa 180 medewerkers. De boekwinst op de verkoop bedroeg € 7,7 miljoen. De grond en de gebouwen van Laboratoria Flandria zijn hierbij niet meegenomen en zijn separaat verkocht.


97


De acquisities en desinvesteringen in 2009 hadden op het moment van acquisitie dan wel verkoop de volgende effecten op de activa en passiva van Mediq: X € 1.000

AQUISITIE APOTHEKEN NEDERLAND

DESINVESTERING APOTHEKEN INTERNATIONAAL

109

– 1.682

Immateriële vaste activa

–

– 6.811

Latente belastingen

–

– 161

353

– 12.062


Voorraden

13

– 22.998

Liquide middelen

2

– 10.916

Leningen

–

329

Latente belastingverplichtingen

–

56

Leningen vervallend binnen 1 jaar

–

12

– 296

28.588

–

559

Netto geïdentificeerde activa/passiva

181

– 25.086

Goodwill op acquisities

359

–

–

7.582

– 540

32.668

(Handels)vorderingen

(Handels)verplichtingen Voorzieningen

Boekwinst uit hoofde van desinvesteringen Ontvangen/(betaalde) liquide middelen Nog te ontvangen vergoeding

–

– 176

Verkregen/(gedesinvesteerde) liquide middelen

2

– 10.916

– 538

21.576

Nettokasinstroom/(kasuitstroom)

98


TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE WINST-EN-VERLIESREKENING 5 SEGMENTERING De Groep heeft drie segmenten waarover gerapporteerd dient te worden en die samen de strategische divisies van de Groep vormen: Direct & Institutioneel, Apotheken Nederland en Apotheken Internationaal. Deze operationele segmenten genereren opbrengsten door de verkoop van geneesmiddelen, medische middelen en daaraan gerelateerde diensten aan patiënten thuis of aan ziekenhuizen en verpleeghuizen (Direct & Institutioneel) en de verkoop van geneesmiddelen en medische middelen via apotheken en groothandels (Apotheken Nederland en Apotheken Internationaal). Direct & Institutioneel wordt als één operationeel segment beschouwd op basis van de managementinformatiestructuur en de aard van de activiteiten. Zowel via het directe als het institutionele kanaal worden medische middelen, geneesmiddelen en bijbehorende dienstverlening geleverd. Het inkoopproces vindt grotendeels centraal plaats en ook de overige processen zijn grotendeels gelijk. Het institutionele kanaal is ondersteunend aan het directe kanaal, waarbij het institutionele kanaal zorgt voor de substantiële kritische inkoopmassa die vereist is voor het voeren van een eigenmerkstrategie. Ten slotte is de regelgeving voor producten en processen voor directe en institutionele activiteiten grotendeels gelijk binnen de verschillende landen. Voor elk materieel geografisch gebied wordt informatie over de omzet en de activa verstrekt. Dit geschiedt op basis van de locatie van de groepsmaatschappij in lijn met de rapportage in voorgaande jaren. Afnemers van onze groepsmaatschappijen zijn overwegend gevestigd in het land waar de groepsmaatschappij zelf gevestigd is. De activiteiten van de holding hebben betrekking op groepsbrede activiteiten, waaronder financiën, personeel en organisatie, marketing en inkoop van niet-handelsgoederen. Tevens omvatte dit ons belang in de aandelen van Anzag dat in het vierde kwartaal van 2010 is verkocht. De kosten die op groepsniveau gemaakt worden voor de bedrijfsonderdelen zijn zoveel mogelijk toegerekend aan de desbetreffende bedrijfsonderdelen. De resultaten van deze activiteiten worden separaat verstrekt aan de Raad van Bestuur en zijn in het segmentatieoverzicht gepresenteerd in de kolom ‘holding en eliminaties’. Onderstaand is een overzicht opgenomen van de resultaten van de te rapporteren segmenten. De Raad van Bestuur beoordeelt de prestaties van de operationele segmenten op basis van het bedrijfsresultaat. De grondslagen van de operationele segmenten zijn identiek aan de grondslagen van de groep. Het bedrijfsresultaat per segment is inclusief de toegerekende kosten op groepsniveau. De financiële baten en lasten, het resultaat van geassocieerde deelnemingen en de belastingen maken geen onderdeel uit van het bedrijfsresultaat per segment. De gesaldeerde financiële baten en lasten en het resultaat van geassocieerde deelnemingen worden wel per operationeel segment beoordeeld. Transacties tussen segmenten vinden plaats tegen marktconforme condities.


99

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE WINST-EN-VERLIESREKENING

X € 1.000.000

DIRECT & INSTITUTIONEEL

APOTHEKEN NEDERLAND

APOTHEKEN INTERNATIONAAL

2010

2009

2010

2009

2010

2009

1.028,3

870,5

1.080,3

1.069,2

525,3

663,0

12,3

11,0

0,9

0,8

0,0

0,2

Totaal netto-omzet

1.040,6

881,5

1.081,2

1.070,0

525,3

663,2

Inkoopwaarde van de omzet plus bedrijfskosten

Netto-omzet derden Netto-omzet intercompany

– 954,5

– 800,8

– 1.054,2

– 1.051,5

– 524,9

– 647,8

Bedrijfsresultaat

86,1

80,7

27,0

18,5

0,4

15,4

Resultaat voor belastingen

81,9

79,1

20,8

7,4

– 1,8

13,7

Totaal activa

694,6

370,8

485,1

505,8

214,3

201,5

Totaal verplichtingen

488,4

314,6

541,9

575,9

140,3

121,3

–

–

7,0

7,0

–

–

85,1

–

1,5

0,5

3,8

–

Investeringen vaste activa

7,2

6,3

10,4

12,8

1,9

8,3

Amortisatie immateriële activa

8,6

6,2

2,5

1,4

0,4

0,3

Afschrijvingen materiële vaste activa

5,0

4,0

11,2

10,8

2,4

2,1

–

–

1,3

–

2,2

–

8,3%

9,2%

2,5%

1,7%

0,1%

2,3%

Totaal geassocieerde deelnemingen Acquisities

Bijzondere waardevermindering Operationele marge Werkzaam vermogen

302,5

210,3

296,2

329,3

121,4

103,4


31,4%

36,3%

8,2%

5,5%

0,3%

14,4%

3,0%

3,3%

9,1%

10,5%

8,8%

6,0%

Werkkapitaal in percentage van de omzet

De groep is actief in veertien verschillende landen. In het onderstaande overzicht zijn de activiteiten in Noorwegen, Zweden, Finland, Denemarken, Estland, Letland en Litouwen samengevoegd als ‘Nordics & Baltische staten’. Duitsland, Hongarije, Zwitserland en België zijn opgenomen onder ‘Overige landen’. X € 1.000.000

NEDERLAND

POLEN

NORDICS & BALTISCHE STATEN

2010

2009

2010

2009

2010

2009

1.639,2

1.602,1

525,3

494,0

272,3

141,4

Werkzaam vermogen

347,4

368,2

121,4

103,4

144,3

49,7

Totaal activa

532,8

598,2

214,3

201,2

231,9

83,5

4,0

0,5

3,8

–

82,1

–

14,6

21,0

1,9

8,1

2,8

1,5

Netto-omzet

Acquisities Investeringen

100 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 JAARREKENING

TOTAAL OPERATIONELE SEGMENTEN

HOLDING & ELIMINATIES

GECONSOLIDEERD

2010

2009

2010

2009

2010

2009

2.633,9

2.602,7

–

–

2.633,9

2.602,7

13,2

12,0

– 13,2

– 12,0

–

–

2.647.1

2.614.7

– 13,2

– 12,0

2.633,9

2.602,7

– 2.533,6

– 2.500,1

14,2

13,5

– 2.519,4

– 2.486,6

113,5

114,6

1,0

1,5

114,5

116,1

100,9

100,2

1,3

2,4

102,2

102,6

1.394,0

1.078,1

– 198,2

61,3

1.195,8

1.139,4

1.170,6

1.011,8

– 485,0

– 326,5

685,6

685,3

7,0

7,0

0,2

0,2

7,2

7,2

90,4

0,5

–

–

90,4

0,5

19,5

27,4

1,1

5,6

20,6

33,0

11,5

7,9

1,3

0,2

12,8

8,1

18,6

16,9

0,8

1,3

19,4

18,2

3,5

–

–

–

3,5

–

–

–

–

–

4,3%

4,5%

720,1

643,0

20,9

26,3

741,0

669,3

–

–

–

–

15,4%

16,9%

–

–

–

–

6,7%

7,0%

2010

2009

2010

2009

2010

2009

124,8

114,5

72,3

250,7

2.633,9

2.602,7

VERENIGDE STATEN

OVERIGE LANDEN

GECONSOLIDEERD

98,7

96,6

29,2

51,4

741,0

669,3

123,6

114,0

93,2

142,5

1.195,8

1.139,4

–

–

0,5

–

90,4

0,7

1,1

1,7

0,2

0,7

20,6

33,0

JAARREKENING MEDIQ JAARVERSLAG 2010 101


6 OVERIGE BATEN

X € 1.000

2010

2009

Boekresultaat op verkoop activa

4.668

7.527

Informatieverstrekking

2.100

1.501

Koerseffecten op beleggingen

1.829

3.130

Dienstverlening

1.553

979

861

1.484

Baten uit overschrijding krediettermijn afnemers Interestbaten leningen u/g

836

641

Dividend uit beleggingen

739

739

Boekresultaat op verkoop groepsmaatschappijen

460

7.453

Subsidies

116

79

–

2.143

Ontvangsten uit claim Diverse baten Totaal

1.002

720

14.164

26.396

Het boekresultaat van € 4,7 miljoen op de verkoop van activa vloeit voor € 2.0 miljoen voort uit de sale & lease back-transactie van 32 apotheekpanden in Nederland die in november 2010 is afgerond en voor € 2,4 miljoen uit de afwikkeling van de verkoop van onroerend goed in België. De koerseffecten op beleggingen voor een bedrag van € 1,8 miljoen en dividend uit beleggingen van € 0,7 miljoen vloeien voort uit ons belang van 6,29% (2009: 6,29%) in Andreae-Noris Zahn AG (Anzag). In december 2010 hebben wij dit belang, dat al geruime tijd niet tot de kernactiviteiten behoorde, verkocht. Het boekresultaat van € 0,5 miljoen op verkoop van groepsmaatschappijen komt grotendeels voort uit de afwikkeling van de verkoop in 2009 van onze Belgische farmaceutische activiteiten. De interestbaten leningen u/g hebben betrekking op verstrekte leningen die zijn geclassificeerd als financiële activa. 7 PERSONEELSKOSTEN

X € 1.000

Lonen en salarissen

2010

2009

207.182

196.943

Sociale lasten

28.601

28.158

Kosten ingehuurd personeel

18.762

21.036

Lasten voor toegezegde-bijdrageregelingen

9.098

7.517

Lasten voor toegezegd-pensioenregelingen

10.050

7.672

Langetermijnbeloningen Overige personeelskosten Totaal

1.302

959

19.187

18.722

294.182

281.007

De langetermijnbeloningen over 2010 hebben betrekking op de toegekende rechten en toekomstige aanspraken van de leden van de Raad van Bestuur, groepsdirecteuren en bepaalde seniormanagers van de groep. Dit betreft onvoorwaardelijke beloningen en een inschatting van langetermijnbeloningen, die over een periode van drie jaar worden uitgekeerd. De toelichting op de bezoldiging van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen is opgenomen bij de toelichting op de verbonden partijen (zie noot 39).


AANTAL MEDEWERKERS

IN FTE’S

ULTIMO

GEMIDDELD

2010

2009

2010


2.187

1.635

1.943

2009 1.632

Apotheken Nederland

2.518

2.603

2.547

2.657


2.428

2.511

2.533

2.589

Overig

51

64

52

66

Totaal

7.184

6.813

7.075

6.944

Het aantal medewerkers in fulltime equivalenten, werkzaam bij een vestiging in het buitenland, bedroeg ultimo dit verslagjaar 3.944 (2009: 3.486). Gemiddeld over 2010 was dit 3.795 (2009: 3.544). 8 AFSCHRIJVINGEN EN AMORTISATIE 2010

2009


19.404

17.987

Immateriële activa

12.825

8.070

X € 1.000

Vastgoedbeleggingen Totaal

38

164

32.267

26.221

De amortisatie van immateriële activa heeft voor € 8,0 miljoen betrekking op de amortisatie van klantrelaties (2009: € 4,9 miljoen). 9 BIJZONDERE WAARDEVERMINDERING VASTE ACTIVA

X € 1.000

2010

2009

2.219

–

Afwaardering materiële vaste activa Apotheken Nederland

540

–

Afwaardering immateriële activa Apotheken Nederland

788

–

3.547

–

Bijzondere waardevermindering goodwill Apotheken Internationaal

Totaal

De ultimo 2010 uitgevoerde testen op bijzondere waardevermindering hebben geleid tot een bijzondere waardevermindering van € 2,2 miljoen voor het segment Apotheken Internationaal, waarvan het gehele bedrag betrekking heeft op goodwill. Zie noot 17 voor een nadere toelichting op de gehanteerde uitgangspunten en deze bijzondere waardevermindering. De overige afwaarderingen hebben betrekking op het segment Apotheken Nederland. In 2010 is naar aanleiding van een toets op de reële waarde door onafhankelijke deskundigen vastgesteld dat de reële waarde van bepaalde bedrijfsterreinen en –gebouwen lager is dan de boekwaarde. De waardevermindering op immateriële activa heeft betrekking op het afboeken van software in ontwikkeling.



10 OVERIGE BEDRIJFSKOSTEN

X € 1.000

2010

2009

Verkoopkosten

59.526

57.958

Huisvestingskosten

44.946

39.014

Kosten voor licenties en kleine aanschaffingen

21.775

19.423

Algemene kosten

34.020

32.703

160.267

149.098

2010

2009

– 13.109

– 14.938

– 1.353

– 221

–

– 423

Totaal

11 FINANCIËLE BATEN EN LASTEN

X € 1.000

Financiële lasten Rentelast uit tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerde financiële verplichtingen en toegerekende derivaten Reële–waardemutaties financiële instrumenten Koersverschillen op valutatransacties

– 269

– 55

– 14.731

– 15.637

Rentebaten uit bankdeposito’s en rekening–courant

476

155

Koersverschillen op valutatransacties

793

42

Overige financiële lasten Subtotaal Financiële baten

Reële-waardemutaties financiële instrumenten Subtotaal Totaal financiële baten en lasten

–

880

1.269

1.077

– 13.462

– 14.560

Onder de reële-waardemutaties financiële instrumenten is ook het koersresultaat op de US-dollar leningen van institutionele beleggers evenals het valutadeel in de gecombineerde valuta-renteswap opgenomen. Over 2010 is hierop zowel de last van € 4,1 miljoen (2009: € 1,8 miljoen) betreffende het koersresultaat op de leningen als de waardemutatie van het valutadeel in de valuta-renteswap, een bate van € 4,1 miljoen, verantwoord (2009: € 1,8 miljoen). 12 RESULTAAT GEASSOCIEERDE DEELNEMINGEN

X € 1.000

2010

2009

Resultaat deelnemingen in Nederlandse apotheken

1.207

1.092

Resultaat overige geassocieerde deelnemingen

– 108

35

Totaal

1.099

1.127


13 BELASTINGEN OP GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING 2010

2009

Acute belasting over lopend boekjaar

19.411

29.992

Belasting op resultaat voorgaande jaren

– 2.362

2.640

17.049

32.632

X € 1.000

Acute belastingen

Latente belastingen Ontstaan en vervallen van tijdelijke verschillen Bate uit hoofde van mutaties fiscaal compensabele verliezen Wijziging door verlaging tarieven

Totaal

7.524

– 5.192

– 1.120

– 1.621

361

–

6.765

– 6.813

23.814

25.819

In onderstaande tabel geven we de aansluiting tussen het gemiddelde nominale tarief vennootschapsbelasting voor de groep en het effectieve tarief van vennootschapsbelasting voor de groep, evenals de daarbij behorende bedragen. Het uitgangspunt is hier het resultaat voor belastingen. X € 1.000

TARIEF

Gewogen gemiddelde vennootschapsbelastingtarief

BEDRAG

2010

2009

2010

2009

25,8%

25,2%

26.369

25.893

Effecten van: •

belasting op resultaat voorgaande jaren

– 2,3%

2,6%

– 2.362

2.640

•

deelnemingsvrijstelling

– 2,1%

– 3,2%

– 2.110

– 3.284

•

onbelaste ontvangsten

– 0,5%

– 0,8%

– 556

– 827

•

beperkt aftrekbare kosten

1,2%

0,6%

1.225

602

•

bijzondere waardevermindering goodwill

0,4%

–

422

–

•

wijziging latentie door verlaging tarieven

0,4%

–

361

–

•

niet geactiveerde verliezen

0,2%

0,2%

162

195

•

overige

0,2%

0,6%

303

600

23,3%

25,2% 23.814

25.819

Effectieve belastingdruk Totaal

Het effect van belasting op resultaat voorgaande boekjaren heeft betrekking op een vrijval ten gunste van het resultaat van eerder gevormde reserveringen voor belastingverplichtingen in Nederland en Duitsland. De deelnemingsvrijstelling betreft de afwikkeling van de verkoop van het onroerend goed dat verband hield met onze farmaceutische activiteiten in België en het grotendeels onbelaste resultaat op ons aandelenbelang in het beursgenoteerde Duitse Andreae-Noris Zahn AG (Anzag).



Het bedrag van de latente belastingen dat is opgenomen in de winst-en-verliesrekening is als volgt samengesteld: X € 1.000

Materiële vaste activa Immateriële activa Goodwill Financiële activa Handelsdebiteuren

2010

2009

1.166

– 66

– 1.549

– 1.196

7.419

– 9.584

– 26

56

– 354

1.502

Voorraden

– 306

– 44

Fiscaal compensabele verliezen

1.120

1.621

84

132


159

435

Voorzieningen

– 32

– 149

Overige activa

Overige verplichtingen

– 916

480

Totaal

6.765

– 6.813

2010

2009

Resultaat in het jaar ter beschikking aan aandeelhouders

76.662

74.530

Gemiddeld aantal aandelen A

59.194

58.592

14 NETTORESULTAAT PER AANDEEL

X € 1.000

Nettoresultaat per aandeel

–

40

59.194

58.632

1,30

1,27

Resultaat in het jaar ter beschikking aan aandeelhouders

76.662

74.530

Gemiddeld aantal aandelen A

59.194

58.592

–

200

Totaal gemiddeld aantal aandelen na conversie

59.194

58.792

Nettoresultaat per aandeel na verwatering (X € 1)

1,30

1,27

Gemiddeld aantal aandelen B herleid naar volgestort Totaal gemiddeld aantal aandelen Nettoresultaat per aandeel (X € 1) Nettoresultaat per aandeel na verwatering

Conversie aandelen B naar A

Het nettoresultaat per aandeel wordt berekend door het nettoresultaat te delen door het gemiddeld aantal aandelen A en aandelen B herleid naar volgestort (59.193.717 stuks). Het nettoresultaat per aandeel bedraagt € 1,30 (voorgaand boekjaar € 1,27). In 2010 is geen sprake van verwaterde winst per aandeel. In 2009 heeft voor de zevende en tevens laatste maal de conversie van een volledige jaarlaag aandelen B in aandelen A plaatsgevonden. Na de conversie zijn er geen aandelen B meer geplaatst en zijn de aandelen A omgezet in gewone aandelen. De verwaterde winst per aandeel in 2009 is verkregen door het nettoresultaat te delen door het gemiddeld aantal aandelen A en B (58.792.150 stuks). In dit geval worden de aandelen B beschouwd als geconverteerd naar aandelen A als de conversie de winst of het verlies per aandeel zou verlagen respectievelijk verhogen. In 2009 vormde het gemiddeld aantal aandelen B een zeer klein deel van het gemiddeld totaal aantal aandelen, waardoor het effect van verwatering miniem is. De verwaterde winst per aandeel is daardoor gelijk aan het nettoresultaat per aandeel op basis van het gemiddeld aantal aandelen A en B herleid naar volgestort.


TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS 15 MATERIËLE VASTE ACTIVA 2009

X € 1.000

BEDRIJFSTERREINEN EN -GEBOUWEN

MACHINES EN INSTALLATIES

ANDERE VASTE BEDRIJFSMIDDELEN

VASTE BEDRIJFSMIDDELEN IN UITVOERING

TOTAAL MATERIËLE VASTE ACTIVA

Aanschaffingswaarde

120.231

33.868

68.418

7.395

229.917

Cumulatieve afschrijvingen

– 31.078

– 25.017

– 41.934

–

– 98.034

89.153

8.851

26.484

7.395

131.883

Boekwaarde 1 januari 2009

66

–

43

–

109

Investeringen

3.087

2.948

6.562

14.750

27.347

Verkoop groepsmaatschappijen

– 633

– 483

– 158

–

– 1.274

Acquisities

Desinvesteringen Afschrijvingen Valutakoerseffecten Herrubricering naar vaste activa aangehouden voor verkoop Overige herrubriceringen

– 14.962

– 40

– 544

– 149

– 15.695

– 6.345

– 3.015

– 8.627

–

– 17.987

1.416

70

– 44

863

2.305

– 2.459

–

–

–

– 2.459

71

– 839

414

28

– 326

Ingebruikname

11.032

2.486

7.656

– 21.174

–

Boekwaarde 31 december 2009

80.426

9.978

31.786

1.713

123.903

Aanschaffingswaarde

115.747

28.322

80.487

1.713

226.269


– 35.321

– 18.344

– 48.701

–

– 102.366

80.426

9.978

31.786

1.713

123.903


2010

X € 1.000

BEDRIJFSTERREINEN EN -GEBOUWEN

MACHINES EN INSTALLATIES

ANDERE VASTE BEDRIJFSMIDDELEN

VASTE BEDRIJFSMIDDELEN IN UITVOERING

TOTAAL MATERIËLE VASTE ACTIVA

Aanschaffingswaarde

115.747

28.322

80.487

1.713

226.269


– 35.321

– 18.344

– 48.701

–

– 102.366

Boekwaarde 1 januari 2010

80.426

9.978

31.786

1.713

123.903

Acquisities Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Bijzondere waardevermindering Valutakoerseffecten Herrubricering naar vaste activa aangehouden voor verkoop Overige herrubriceringen Ingebruikname Boekwaarde 31 december 2010 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde 31 december 2010

591

3.738

585

27

4.941

2.866

4.228

6.208

3.044

16.346

– 15.114

– 849

– 139

– 171

– 16.273

– 6.505

– 3.778

– 9.123

–

– 19.406

– 415

–

–

–

– 415

193

145

439

7

784

–9

–

–

–

–9

– 68

– 16

– 544

580

– 47

–

1.774

1.242

– 3.016

–

61.965

15.220

30.454

2.184

109.824

98.742

35.626

79.437

2.184

215.994

– 36.777

– 20.406

– 48.983

–

– 106.170

61.965

15.220

30.454

2.184

109.824


TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS

De gehanteerde afschrijvingspercentages luiden als volgt: Bedrijfsterreinen Bedrijfsgebouwen

0% 3% – 10%

Machines en installaties

10% – 33%

Andere vaste bedrijfsmiddelen

10% – 33%

De reële waarde van de bedrijfsterreinen en -gebouwen bedraagt € 77,9 miljoen inclusief wat is opgenomen onder vaste activa aangehouden voor verkoop (2009: € 107,9 miljoen). De reële waarde van de overige activa wijkt in materiële zin niet af van de boekwaarde. De boekwaarde van de activa onder financiële lease bedraagt € 0,9 miljoen (2009: € 0,6 miljoen) en is nagenoeg volledig opgenomen onder de post machines en installaties. Er is, evenals vorig boekjaar, geen vastgoed in onderpand gegeven. De totale verplichting voor aankopen materiële vaste activa bedraagt € 0,3 miljoen (2009: € 2,0 miljoen). 16 VASTGOEDBELEGGINGEN

X € 1.000

2010

2009 3.063

Aanschaffingswaarde

2.682

Cumulatieve waardeverminderingen

– 524

– 491

Boekwaarde per 1 januari

2.158

2.572

–

280

–

– 408

Investeringen Verkoop groepsmaatschappijen Desinvesteringen Afschrijvingen

– 199

– 361

– 38

– 164

– 125

–

–

239

Boekwaarde per 31 december

1.796

2.158

Aanschaffingswaarde

2.452

2.682

Cumulatieve waardeverminderingen

– 656

– 524

Boekwaarde per 31 december

1.796

2.158

Bijzondere waardevermindering Overige herrubriceringen

Afschrijvingen op de vastgoedbeleggingen worden op lineaire basis bepaald. Het afschrijvingspercentage bedraagt 3% – 10%. De reële waarde van de vastgoedbeleggingen bedroeg per 31 december 2010 € 1,8 miljoen (per 31 december 2009: € 2,3 miljoen). De huurinkomsten en exploitatielasten uit vastgoedbeleggingen zijn niet materieel van omvang.


17 GOODWILL 2010

X € 1.000

2009

493.153

500.625

– 199.597

– 199.583

293.556

301.042

64.598

359

Verkoop groepsmaatschappijen

–

– 6.600

Aanpassing voorgaand boekjaar

–

139

Bijzondere waardevermindering

– 2.219

–

8.594

– 1.384

364.529

293.556

Aanschaffingswaarde Cumulatieve waardeverminderingen Boekwaarde per 1 januari Acquisities

Valutakoerseffecten Boekwaarde per 31 december Aanschaffingswaarde Cumulatieve waardeverminderingen Boekwaarde per 31 december

566.394

493.153

– 201.865

– 199.597

364.529

293.556

De acquisities in 2010 hebben voornamelijk betrekking op het segment Direct & Institutioneel. De bijzondere waardevermindering heeft betrekking op het segment Apotheken Internationaal. Valutakoerseffecten zijn grotendeels veroorzaakt door waardestijgingen van de US-dollar en de Poolse Zloty. In onderstaande tabel is de goodwill nader gespecificeerd per operationeel segment: X € 1.000

DIRECT & INSTITUTIONEEL

APOTHEKEN NEDERLAND

APOTHEKEN INTERNATIONAAL

TOTAAL

Nederland

23.345

111.773

–

135.118

Verenigde Staten

75.121

–

–

75.121

–

–

47.046

47.046

Polen Nordics & Baltische staten

92.567

–

–

92.567

Overige landen

14.677

–

–

14.677

205.710

111.773

47.046

364.529

Totaal

Voor de test op bijzondere waardevermindering is het niveau bepalend waarop vanuit strategisch en operationeel perspectief gestuurd wordt. Vanuit deze gedachte wordt een keten van apotheken aan een test op bijzondere waardevermindering onderworpen en niet elke individuele apotheek. UITGANGSPUNTEN Uitgangspunt bij de testen op bijzondere waardeverminderingen zijn de bestaande activiteiten exclusief resultaten uit toekomstige acquisities en/of desinvesteringen. Verder veronderstellen we een toename in marktvolume (door vergrijzing en stijgend gebruik), waarbij we de toenemende prijsdruk uit de markt, al dan niet ingegeven door overheidsmaatregelen, in ogenschouw nemen. Deze uitgangspunten over de langere termijn zijn valide in alle landen waar wij actief zijn. Bij alle testen is de realiseerbare waarde bepaald op basis van de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde is vastgesteld door het berekenen van de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen. De verwachte kasstromen zijn voor elk van de komende vijf jaren afzonderlijk berekend. Voor het komende jaar is de begroting voor 2011 richtinggevend. De daarop volgende jaren zijn gebaseerd op de opgestelde strategische en financiële meerjarenplanning en op nadere inzichten van het



verantwoordelijke management. Vanaf het zesde jaar is de kasstroom gelijkgehouden aan het vijfde jaar. Dit geeft naar ons oordeel op dit moment de best mogelijke inschatting van toekomstige ontwikkelingen. De testen worden uitgevoerd in de lokale valuta. Hierbij wordt de disconteringsvoet gebaseerd op de gewogen gemiddelde vermogenskosten vóór belastingen die relevant is voor de activa van de eenheid. Hierbij wordt rekening gehouden met de geldende rentevoet per land. Bij de bepaling van de disconteringsvoet houden wij geen rekening met marktrisico’s per land, omdat de specifieke marktrisico’s (bijvoorbeeld veroorzaakt door landen, valuta, prijzen, etc.) mee worden genomen bij de bepaling van de verwachte toekomstige kasstromen. Het bedrijfsresultaat is een belangrijke determinant van toekomstige kasstromen. In de voor de apotheekketens uitgevoerde testen op bijzondere waardevermindering varieert de operationele marge tussen 1,4% en 5,1%. De gemiddeld verwachte groei in de omzet van onze apotheken ligt tussen de 2,0% en 6,5%. De belangrijkste veronderstellingen in de berekeningen zijn verder als volgt:

GEWOGEN GEMIDDELDE VERMOGENSKOSTENVOET VOOR WINSTBELASTINGEN

VERWACHTE JAARLIJKSE INFLATIE OP LANGE TERMIJN

VERWACHTE OMZETGROEI 2011-2015

8,7%

1,5% – 2,0%

2,0% – 8,0%

Verenigde Staten

10,9%

1,5%

2,7% – 7,0%

Polen

11,8%

2,6%

6,0% – 6,5%

8,7% – 9,7%

1,5% – 2,3%

2,0% – 6,5%

9,6% – 12,5%

1,4% – 3,0%

3,5% – 6,0%

Nederland

Nordics & Baltische staten Overige landen

De uitgevoerde testen hebben in 2010 geleid tot een bijzondere waardevermindering in het segment Apotheken Internationaal. De boekwaarde van onze Poolse groothandelsactiviteiten, die als separaat kasstroomgenererende eenheid is gedefinieerd, was hoger dan de realiseerbare waarde gebaseerd op de bedrijfswaarde. Daardoor is een bijzonder waardeverminderingverlies van € 2,2 miljoen opgenomen in de winst-en-verliesrekening. Deze is het gevolg van veranderde inschattingen van de omzetontwikkeling van de pre-wholesaleactiviteiten. De disconteringsvoet week niet wezenlijk af van de in voorgaande jaren gehanteerde disconteringsvoet. De bijzondere waardevermindering is volledig toegerekend aan goodwill en omvat de gehele aan groothandelsactiviteiten gerelateerde goodwill. In 2009 heeft geen bijzondere waardevermindering van goodwill laatsgevonden. GEVOELIGHEID VOOR VERANDERINGEN IN VERONDERSTELLINGEN Goodwill wordt minimaal eenmaal per jaar getest op bijzondere waardevermindering of wanneer gewijzigde omstandigheden daartoe aanleiding geven. Bij het testen op bijzondere waardevermindering is het onvermijdelijk dat factoren geschat moeten worden. De realiseerbare waarde wordt beïnvloed door factoren als onze inschatting van toekomstige economische omstandigheden en de verwachtingen ten aanzien van marktontwikkelingen en bedrijfsvoering. De inschatting van deze factoren kan in de loop van de tijd veranderen, wat aanleiding kan geven tot een bijzondere waardevermindering ten laste van de winst-enverliesrekening. De realiseerbare waarde is tevens afhankelijk van de toegepaste disconteringsvoet, die gelijk is aan onze inschatting van de gewogen gemiddelde vermogenskosten van de betreffende eenheid. Inherent aan de gehanteerde berekeningsmethodiek, kan een wijziging van de uitgangspunten tot een andere conclusie ten aanzien van de benodigde bijzondere waardevermindering leiden. Als de werkelijke disconteringsvoet 1%-punt hoger wordt verondersteld dan waarvan uitgegaan is in de afzonderlijke impairmenttesten, zou geen aanvullende bijzondere waardevermindering noodzakelijk zijn geweest. Tevens geldt dat er geen aanvullende bijzondere waardevermindering noodzakelijk zou zijn geweest als de werkelijk toekomstige kasstromen in de afzonderlijke uitgevoerde impairmenttesten 10% lager worden gesteld, dan waarvan is uitgegaan.


18 OVERIGE IMMATERIËLE ACTIVA 2009

X € 1.000

SOFTWARE EN WEBSITES

SOFTWARE EN WEBSITES IN UITVOERING

KLANTRELATIE

TOTAAL

21.168

3.282

36.405

60.855

– 13.748

–

– 9.316

– 23.064

7.420

3.282

27.089

37.791

Investeringen

2.348

2.774

273

5.395

Desinvesteringen

– 353

–6

–

– 359

– 3.133

–

– 4.937

– 8.070

48

–1

– 256

– 209 35

Aanschaffingswaarde Cumulatieve amortisatie Boekwaarde 1 januari 2009

Amortisatie Valutakoerseffecten

41

–6

–

Ingebruikname

2.572

– 2.572

–

–


8.943

3.471

22.169

34.583

23.409

3.471

36.343

63.223

– 14.466

–

– 14.174

– 28.640

8.943

3.471

22.169

34.583

Herrubriceringen

Aanschaffingswaarde Cumulatieve amortisatie Boekwaarde 31 december 2009

2010

X € 1.000

Aanschaffingswaarde Cumulatieve amortisatie Boekwaarde 1 januari 2010 Acquisities Investeringen Desinvesteringen Amortisatie Bijzondere waardevermindering

SOFTWARE EN WEBSITES

SOFTWARE EN WEBSITES IN UITVOERING

KLANTRELATIE

TOTAAL

23.409

3.471

36.343

63.223

– 14.466

–

– 14.174

– 28.640

8.943

3.471

22.169

34.583

115

–

12.927

13.042

1.868

1.930

475

4.273

– 32

–

–

– 32

– 4.787

–

– 8.038

– 12.825

–

– 788

–

– 788

98

22

1.119

1.239

626

– 579

–

47

3.239

– 3.239

–

–


10.070

817

28.652

39.539

Aanschaffingswaarde

29.647

817

51.257

81.721

– 19.577

–

– 22.605

– 42.182

10.070

817

28.652

39.539

Valutakoerseffecten Herrubriceringen Ingebruikname

Cumulatieve amortisatie Boekwaarde 31 december 2010

De post software en websites betreft immateriële activa met een beperkte gebruiksduur. Het amortisatiepercentage hiervan is 20%. De post klantrelatie betreft een immaterieel actief met een beperkte gebruiksduur. De waarde van de klantrelatie wordt voornamelijk bepaald door logistieke prestaties, geleverde producten en service en bereikbaarheid via internet en telefoon. Gezamenlijk bepalen deze elementen het beeld dat klanten bij deze entiteiten hebben en wat hen doet besluiten als klant trouw te blijven. Het amortisatiepercentage ligt tussen 12,5% en 50,0%.


111


Evenals vorig jaar zijn er geen immateriële activa verpand als zekerheid voor verplichtingen. In 2010 heeft een bijzondere waardevermindering plaatsgevonden in de post software en websites in uitvoering. In 2009 was geen sprake van bijzondere waardeverminderingen. 19 GEASSOCIEERDE DEELNEMINGEN

X € 1.000

7.039

Stand 1 januari 2009

59

Acquisitie

1.127

Resultaat geassocieerde deelnemingen Boekwaarde desinvesteringen

– 282

Ontvangen dividend

– 798 47

Overig

7.192

Stand 31 december 2009

140

Acquisitie

1.099

Resultaat geassocieerde deelnemingen

– 41

Boekwaarde desinvesteringen

– 1.181

Ontvangen dividend

–5

Overig

7.204

Stand 31 december 2010

In de post geassocieerde deelnemingen is per 31 december 2010 een bedrag van € 3,9 miljoen begrepen aan goodwill (per 31 december 2009: € 3,9 miljoen). De belangrijkste geassocieerde deelnemingen van de groep, alle niet-beursgenoteerd, zijn: 2010

2009

NAAM

VESTIGINGSPLAATS

% AANDEEL

% AANDEEL

Apotheek Heer

Maastricht

49%

49%

Apothekengroep Noord-Holland

Noord-Holland

50%

50%

Apotheek Axel

Axel

50%

50%

Apotheek Willekens

Vught

50%

50%

Apotheek Binnendijk

Nijmegen

49%

49%

Apotheek de Eendracht

Klundert

50%

50%

Politheek Lievensberg

Bergen op Zoom

50%

50%

De omvang van de individuele geassocieerde deelnemingen is niet materieel.


Onderstaand zijn de gezamenlijke gegevens van bovengenoemde deelnemingen verder gesplitst naar balansposities (exclusief goodwill) en de belangrijkste posten in de winst-en-verliesrekening. X € 1.000

2010

2009

Activa

9.241

11.155

Verplichtingen

5.359

6.793

25.254

24.888

1.494

2.051

Omzet Nettoresultaat

20 VORDERINGEN

X € 1.000

Stand 1 januari 2009 Verstrekte leningen Aflossingen Verrekend voor oninbaarheid Reële-waarde-effecten Herrubricering naar kortlopend Valutakoerseffecten Stand 31 december 2009 Verstrekte leningen Acquisities Aflossingen Verrekend voor oninbaarheid Reële-waarde-effecten Herrubricering naar kortlopend Valutakoerseffecten Stand 31 december 2010

LENINGEN AAN AFNEMERS

LEVERINGSRECHTEN AAN AFNEMERS

OVERIGE VORDERINGEN

TOTAAL

8.109

522

116

8.747

623

30

–

653

– 3.028

– 545

–

– 3.573

– 268

–

–

– 268

–

51

–

51

48

182

– 14

216

16

–

–

16

5.500

240

102

5.842 735

735

–

–

–

–

7

7

– 2.244

– 326

–4

– 2.574

466

–

–

466

–

16

–

16

– 557

110

– 37

– 484

15

–

27

42

3.915

40

95

4.050

De vorderingen betreffen financiële vaste activa gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Het kortlopende deel van de leningen aan afnemers bedraagt € 3,6 miljoen (2009: € 3,6 miljoen). Dit is opgenomen onder de vlottende activa. De gemiddelde looptijd van leningen verstrekt aan afnemers bedraagt 3,2 jaar (2009: 3,7 jaar) en heeft grotendeels betrekking op verstrekte leningen in Nederland. Het gemiddelde interestpercentage is 5,9% (2009: 6,0%). De reële waarde van de leningen aan afnemers is ongeveer gelijk aan de boekwaarde. In de post leningen aan afnemers is een bedrag van € 0,4 miljoen (2009: € 0,8 miljoen) verrekend voor oninbaarheid. De afname in 2010 heeft betrekking op een vrijval en een herrubricering naar kortlopend van per saldo € 0,4 miljoen. Bij enkele van deze afnemers is de uitstaande lening volledig voorzien. Er zijn geen leningen aan afnemers waarvan de betalingstermijn deels is verstreken en waarvoor geen voorziening is getroffen. Voor het overgrote deel van de leningen aan afnemers zijn zekerheden verstrekt door de schuldenaar. De reële waarde van deze zekerheden is niet met voldoende zekerheid in te schatten.



De leveringsrechten aan afnemers hebben een gemiddelde looptijd van 1,5 jaar (2009: 1,7 jaar). Leveringsrechten zijn toekomstige inkoopkortingen vooruitbetaald aan apotheken, waarbij de apotheken de verplichting zijn aangegaan tot afname gedurende de overeengekomen periode. De aflossingen op deze leveringsrechten verantwoorden we als verstrekte kortingen. Zowel over het afgelopen boekjaar als over 2009 is hierop geen voorziening voor oninbaarheid getroffen. De reële waarde van de leveringsrechten ligt in lijn met de boekwaarde. Door de schuldenaars zijn geen zekerheden verstrekt. Er is geen concentratie van kredietrisico voor de leningen en leveringsrechten aan afnemers, aangezien het aantal schuldenaars groot is. Zie noot 38 voor een nadere toelichting. CONDITIES EN AFLOSSINGSTERMIJNEN

X € 1.000

TOTAAL

< 1 JAAR

LANGLOPENDE VORDERING

1 - 2 JAAR

2 - 5 JAAR

MEER DAN 5 JAAR

7.864

3.591

4.273

1.390

1.766

1.117

Leveringsrechten aan afnemers

255

215

40

39

1

–

Overige vorderingen

345

250

95

23

72

–

8.464

4.056

4.408

1.452

1.839

1.117

Leningen aan afnemers

Voorziening voor oninbaarheid

– 625

– 267

– 358

Totaal

7.839

3.789

4.050

21 BELEGGINGEN

X € 1.000

Stand 1 januari 2009 Uitbreiding belang Koerseffecten Stand 31 december 2009 Verkoop belang Koerseffecten Stand 31 december 2010

13.506 34 3.130 16.670 – 18.499 1.829 –

Dit betreft financiële vaste activa gewaardeerd tegen reële waarde, waarbij waardeveranderingen door koerseffecten in de winst-en-verliesrekening onder overige baten worden verwerkt. De beleggingen hebben betrekking op ons belang van 6,29% (2009: 6,29%) in Andreae-Noris Zahn AG (Anzag), een farmaceutische groothandel gevestigd te Frankfurt, Duitsland. Anzag staat genoteerd aan de ‘Deutsche Börse’ te Frankfurt, waardoor de beurswaarde als maatstaf voor de reële waarde geldt. In december 2010 hebben wij ons belang in Anzag, dat al geruime tijd niet tot de kernactiviteiten behoorde, verkocht. 22 VOORRADEN

X € 1.000

Gereed product en handelsvoorraden Grond- en hulpstoffen Totaal


31.12.2010

31.12.2009

218.167

196.295

13.642

14.334

231.809

210.629

Van de voorraad waarderen we een zeer beperkt deel tegen een lagere opbrengstwaarde in plaats van tegen de gewogen gemiddelde inkoopprijs. In 2010 is een bedrag van € 2,8 miljoen (2009: € 2,6 miljoen) ten laste van het resultaat gebracht als afwaardering van voorraden. De waarde van de voorraden gewaardeerd tegen een lagere opbrengstwaarde bedraagt € 10,7 miljoen (2009: € 8,7 miljoen). De voorraden zijn niet verpand als zekerheid voor verplichtingen. De kostprijs van de voorraden die in de winst-en-verliesrekening onder inkoopwaarde van de omzet verwerkt is, bedroeg € 2.043,3 miljoen (2009: € 2.056,7 miljoen). 23 HANDELSVORDERINGEN

X € 1.000

Handelsvorderingen Af: voorziening voor oninbaarheid Totaal

31.12.2010

31.12.2009

308.511

277.772

11.106

14.117

297.405

263.655

De opgenomen voorziening voor oninbaarheid is een goede reflectie van het incassorisico op balansdatum. Hierdoor is de nettoboekwaarde van de handelsvorderingen ongeveer gelijk aan de reële waarde van de vorderingen. De voorziening is opgenomen tegen nominale waarde, gezien de kortlopende aard van deze post. UITSPLITSING HANDELSVORDERINGEN NAAR OUDERDOM 31.12.2010

31.12.2009

257.221

215.981

30.479

35.283

Overschrijding > 30 < 60 dagen

4.867

6.098

Overschrijding > 60 < 90 dagen

3.620

2.684

X € 1.000

Geen overschrijding Overschrijding < 30 dagen

12.324

17.726

Voorziening voor oninbaarheid

– 11.106

– 14.117

Totaal

297.405

263.655

Overschrijding > 90 dagen

Het werkkapitaalbeslag van de handelsdebiteuren wordt door middel van de DSO (Days of Sales Outstanding) uitgedrukt in dagen. De gemiddelde DSO over 2010, die gemeten wordt op basis van een 13-punts gemiddelde, bedroeg 36,8 dagen (2009: 35,1 dagen). Het saldo handelsvorderingen dat per balansdatum niet is afgewikkeld op de contractueel overeengekomen datum bedraagt € 51,3 miljoen (2009: € 61,8 miljoen). Op balansdatum is 17% (2009: 22%) niet voldaan binnen de gestelde betalingstermijn. De posten die mogelijk als oninbaar worden aangemerkt, zijn geheel voorzien. Voor de bepaling van deze voorziening worden inschattingen en veronderstellingen gehanteerd. Deze zijn gebaseerd op een ouderdomsanalyse en specifieke ontwikkelingen met betrekking tot marktomstandigheden en het kredietrisico. Mediq is van mening dat de kredietkwaliteit toereikend is ten aanzien van vorderingen waarvoor de betalingstermijn per einde boekjaar is verstreken, maar waar geen voorziening voor oninbaarheid is getroffen. De voorziening voor oninbaarheid heeft volledig betrekking op handelsvorderingen waarvan de contractueel overeengekomen betalingsdatum verstreken is. Van de uitstaande vorderingen waarvan de overschrijding meer dan 90 dagen is, heeft € 0,8 miljoen (2009: € 1,1 miljoen) betrekking op te incasseren gelden ten behoeve van derden. Vanuit de aard van de overeenkomst wordt over deze vorderingen geen incassorisico gelopen.



VOORZIENING VOOR ONINBAARHEID

X € 1.000

Stand per 1 januari

2010

2009

14.117

15.276

15

–

1.249

3.266

Besteding

– 2.513

– 1.965

Vrijval

– 2.046

– 2.359

391

– 45

Acquisities Dotatie

Valutakoerseffecten Overige mutaties Stand per 31 december

– 107

– 56

11.106

14.117

In het boekjaar 2010 is per saldo € 0,8 miljoen van de voorziening voor oninbaarheid ten gunste van het resultaat gebracht (2009: per saldo € 0,9 miljoen ten laste van het resultaat). Zie noot 38 voor een nadere toelichting op de kredietconcentratie en het kredietrisico. 24 OVERIGE VORDERINGEN

X € 1.000

31.12.2010

31.12.2009

16.783

18.428

Leningen aan afnemers (kortlopend deel van de langlopende leningen)

3.324

3.290

Te ontvangen bonussen

3.101

4.294

Te ontvangen bijdrage SSAO

3.101

3.101

Overige belastingen en premies sociale verzekeringen

1.347

999

645

2.526

Vooruitbetaalde bedragen

Nog te ontvangen afrekeningen uit acquisities en vervreemding Leveringsrechten aan afnemers (kortlopend deel van de langlopende leningen) Overige Totaal

215

327

3.878

3.103

32.394

36.068

De reële waarde van de overige vorderingen is gezien de korte looptijd gelijk aan de boekwaarde. In het kortlopende deel van de langlopende leningen aan afnemers is een bedrag van € 0,5 miljoen als voorziening voor oninbaarheid opgenomen. De nog te ontvangen afrekeningen uit acquisities en vervreemding zijn vooral een voortvloeisel uit de verkoop van onze Belgische activiteiten. 25 LIQUIDE MIDDELEN De liquide middelen bestaan grotendeels uit banksaldi in rekening-courant en deposito’s met een korte looptijd. Deze staan alle ter vrije beschikking. 26 VASTE ACTIVA AANGEHOUDEN VOOR VERKOOP Dit betreft bedrijfsterreinen en -gebouwen die de bedrijfsuitoefening niet direct ten dienste staan en ter verkoop aangeboden zijn. Ultimo 2010 betreft deze post de boekwaarde van een voormalig distributiecentrum in Duitsland (€ 0,3 miljoen). De bedrijfsterreinen en -gebouwen met betrekking tot onze voormalige activiteiten in België, die ultimo 2009 te koop stonden, zijn in de maand maart van dit verslagjaar verkocht.


27 AANDELENKAPITAAL EN AGIO Voor informatie over samenstelling, grootte en mutaties van het eigen vermogen verwijzen wij naar het geconsolideerde mutatieoverzicht van het eigen vermogen. Hierna volgt een toelichting op het aandelenkapitaal en de agioreserve. De toelichting op andere componenten van het eigen vermogen (reserves) is opgenomen onder noot 28. X € 1.000

AANTAL AANDELEN HERLEID NAAR VOLGESTORT (X 1.000 STUKS)

GESTORT KAPITAAL

AANDELEN A

AGIORESERVE

TOTAAL AANDELENKAPITAAL EN AGIO

105.888

AANDELEN B

58.459

14.571

54

91.263

225

100

– 54

1.220

1.266

Stand per 31 december 2009

58.684

14.671

–

92.483

107.154

Openingsbalans per 1 januari 2010

58.684

14.671

–

92.483

107.154

962

241

–

– 241

–

59.646

14.912

–

92.242

107.154

Openingsbalans per 1 januari 2009 Conversie door aandeelhouders

Dividend in aandelen uitgekeerd Stand per 31 december 2010

KEUZEDIVIDEND In het jaar 2010 hebben voor het eerst uitkeringen van dividend met een keuze tussen afwikkeling in contanten of aandelen plaatsgevonden. Als gevolg van dit keuzedividend zijn er in dit jaar 962.016 aandelen A nieuw uitgegeven. GESTORT KAPITAAL Ultimo 2010 waren er 59.646.252 aandelen (met een nominale waarde van € 0,25) geplaatst en volgestort. AGIORESERVE De agioreserve is fiscaal vrij uitkeerbaar. INKOOP EIGEN AANDELEN Op 1 januari 2010 had de vennootschap geen eigen aandelen in bezit. In het boekjaar heeft de vennootschap geen eigen aandelen ingekocht, waardoor de vennootschap ultimo boekjaar ook geen eigen aandelen in haar bezit had. 28 RESERVES De directe vermogensmutaties zijn opgenomen onder aftrek van belastingeffecten. Onder de transacties met minderheidsaandeelhouders is het verschil verwerkt tussen de boekwaarde en reële waarde bij de uitkoop van minderheidsbelangen of bij de verkoop van minderheidsbelangen in een entiteit waarin wij reeds zeggenschap hebben. Onder de post dividend en opgenomen kapitaal zijn opgenomen het door minderheidsaandeelhouders ontvangen dividend en het opgenomen kapitaal ten koste van hun aandeel in het vermogen van de vennootschap waarin zij een minderheidsaandeel hebben. RESERVE OMREKENINGSVERSCHILLEN De reserve omrekeningsverschillen omvat alle cumulatieve omrekeningsverschillen op vreemde valuta’s, die ontstaan door omrekening van de jaarrekening van buitenlandse activiteiten, en is niet vrij uitkeerbaar.



De omrekeningsverschillen opgenomen in het totaalresultaat over het verslagjaar bedragen € 4,8 miljoen. Dit bedrag is inclusief € 0,4 miljoen met betrekking tot minderheidsaandeelhouders. HEDGINGRESERVE De hedgingreserve bestaat uit het effectieve deel van de cumulatieve nettomutatie in de reële waarde van kasstroomafdekkingsinstrumenten met betrekking tot afgedekte transacties die nog niet hebben plaatsgevonden. OVERIGE RESERVES De overige reserves bevatten een niet vrij uitkeerbare wettelijke reserve van € 0,7 miljoen (2009: € 1,5 miljoen) voor niet-uitgekeerde resultaten van dochterondernemingen waarvan uitkering niet zonder beperking door Mediq kan worden bewerkstelligd. WINSTBESTEMMING 2009 Na het slotdividend, dat tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 8 april 2010 is vastgesteld op € 0,34 per aandeel, is de winst van € 63,0 miljoen ten gunste gebracht van de overige reserves. Het slotdividend over het jaar 2009 is voor een deel uitgekeerd in contanten en bedroeg € 11,5 miljoen (€ 0,34 per aandeel). Het overig deel is uitgekeerd in aandelen, wat heeft geresulteerd in een uitgifte van 604.389 aandelen Mediq, waardoor de agioreserve is afgenomen met € 0,2 miljoen. In 2010 is tevens een interim-dividend betaald, deels in contanten (in totaal € 4,2 miljoen, € 0,15 per aandeel) en deels in aandelen (uitgifte van 357.627 aandelen Mediq). Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zal een slotdividend worden voorgesteld van € 0,31 per aandeel. Het voorgestelde slotdividend is nog niet in de jaarrekening verwerkt. Het slotdividend zal in de vorm van keuzedividend worden aangeboden. 29 LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN

X € 1.000

Leningen van institutionele beleggers Leningen van banken Vooruitontvangen kortingen Overige langlopende verplichtingen Af: gedeelte leningen vervallend binnen 1 jaar Totaal

31.12.2010

31.12.2009

76.129

72.062

160.102

197.556

4.946

5.624

1.443

2.263

242.620

277.505

32.075

82.015

210.545

195.490

31.12.2010

31.12.2009

De uitsplitsing van de langlopende verplichtingen per valuta is als volgt: X € 1.000

Euro’s

100.426

145.616

US-dollars (ultimo 2010 en ultimo 2009 US-dollars 190,0 miljoen)

142.194

131.889

Totaal

242.620

277.505

LENINGEN De leningen betreffen: •

leningen van institutionele beleggers, voor een bedrag van € 76,1 miljoen (2009: € 72,1 miljoen), opgenomen bij institutionele beleggers in de Verenigde Staten en Engeland. Wanneer deze financiering gezamenlijk met de valutatermijncontracten gekoppeld aan deze leningen worden beschouwd, bedragen de toekomstige aflossingsverplichtingen € 77,7 miljoen, gelijk aan 2009;

•

de bancaire leningen van € 160,1 miljoen (2009: € 197,6 miljoen) die zijn opgenomen bij Nederlandse banken en een Schotse bank.


In 2010 is € 80 miljoen aan aflopende bilaterale bankleningen afgelost en voor € 107 miljoen aan nieuw gecommitteerde faciliteiten aangegaan, waarvan € 40 miljoen is opgenomen. De leningen per 31 december 2010 zijn alle afgesloten tegen een marktconforme rente. Risico’s uit hoofde van valutakoersverschillen op het resultaat en kasstromen zijn volledig afgedekt door valutaswaps. De waardeverandering van de leningen van institutionele beleggers wordt volledig veroorzaakt door de waardering van de US-dollarleningen. Het koersresultaat op de leningen afgesloten in US-dollars is opgenomen onder de financiële baten en lasten en wordt daar toegelicht (zie noot 11). Het gemiddelde rentepercentage op de bancaire en niet-bancaire langlopende leningen bedroeg in 2010 4,1% (2009: 4,6%). Een deel van de leningen is afgesloten tegen een vaste rente. De leningen tegen een variabele rente zijn door middel van afgesloten renteswaps voor de gehele looptijd gefixeerd. Het kortlopende deel van de langlopende schulden van € 32,1 miljoen is opgenomen onder kortlopende verplichtingen. Noch voor de bancaire, noch voor de niet-bancaire kredietfaciliteiten zijn zekerheden verstrekt. Voor de belangrijkste faciliteiten gelden dezelfde ratio’s (een schuldratio van maximaal 3,5 en een rentedekking van minimaal 5). Daarnaast zijn ook gebruikelijke clausules over ‘negative pledge’, ‘cross default’ en ‘pari passu’ op overeenkomstige wijze in de kredietdocumentatie met de verschillende kredietverstrekkers opgenomen. Indien niet aan de gestelde ratio’s wordt voldaan, zijn de leningen onder deze faciliteiten direct opeisbaar. De schuldratio en de rentedekking bedragen 1,1 respectievelijk 11,8 per 31 december 2010. Per 31 december 2009 bedroegen deze respectievelijk 1,3 en 8,9. Onder ‘definities’ is een verdere toelichting gegeven op de definities voor schuldratio en rentedekking. 30 DERIVATEN

X € 1.000

2010

2009

Langlopende verplichtingen uit hoofde van derivaten

6.732

8.844

Kortlopende verplichtingen uit hoofde van derivaten

1.577

1.304

Vaste activa uit hoofde van derivaten

– 356

–

– 81

–

7.872

10.148

BOEKWAARDE PER 31.12.2010

BOEKWAARDE PER 31.12.2009

Renteswaps

6.751

5.159

Valutatermijncontracten

1.037

104

84

4.885

7.872

10.148

Vlottende activa uit hoofde van derivaten Totaal

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de derivaten geclassificeerd naar soort: X € 1.000

Gecombineerde valuta-renteswaps Totaal

De boekwaarde van de verschillende derivaten per 31 december 2010 en per 31 december 2009 is gelijk aan de reële waarde. Wij maken gebruik van renteswaps en valutatermijncontracten om rente- en valutarisico’s te beheersen. Vorderingen uit hoofde van derivaten zijn onder de vaste en vlottende activa gepresenteerd.



De renteswaps zijn afgesloten op alle uitstaande leningen van banken met een variabele rente en voor de gehele looptijd. De Euribor 1-maand die op deze leningen wordt betaald, wordt hiermee geruild tegen een vaste rente. De valutatermijncontracten dekken het risico van volatiliteit van toekomstige transacties in vreemde valuta af. Deze toekomstige transacties kunnen zowel betrekking hebben op handelsactiviteiten met derden als op financieringen met diverse groepsmaatschappijen. Financieringen met groepsmaatschappijen vinden altijd plaats in de functionele valuta van de desbetreffende groepsmaatschappij, waarbij valutatermijncontracten het risico op volatiliteit in vreemde valuta afdekken. Het genoemde bedrag heeft voornamelijk betrekking op posities in PLN, SEK, NOK en USD. De gecombineerde valuta-renteswaps zijn afgesloten op de USD-leningen van institutionele beleggers waarmee de hoofdsom en vaste rente in USD naar een hoofdsom en vaste rente in euro’s worden geconverteerd. Zie noot 38 voor een nadere toelichting op risicobeheer en financiële instrumenten. 31 LATENTE BELASTINGEN Latente belastingvorderingen en -verplichtingen binnen dezelfde fiscale eenheid salderen we alleen als de groep daartoe een afdwingbaar recht heeft en het voornemen heeft om op nettobasis af te rekenen. De balansposities zijn als volgt: 2010

X € 1.000

Latente belastingvorderingen na saldering Latente belastingverplichtingen na saldering Totaal

2009

28.588

25.919

– 22.059

– 14.384

6.529

11.535

Looptijden 2009

X € 1.000

TOTAAL

Latente belastingvorderingen Latente belastingverplichtingen Totaal

< 1 JAAR

1 - 2 JAAR

2 - 5 JAAR

25.919

4.159

5.069

15.586

1.105

– 14.384

– 2.526

– 1.257

– 3.857

– 6.744

11.535

1.633

3.812

11.729

– 5.639 2010

X € 1.000

Latente belastingvorderingen Latente belastingverplichtingen Totaal


MEER DAN 5 JAAR

TOTAAL

< 1 JAAR

1 - 2 JAAR

2 - 5 JAAR

MEER DAN 5 JAAR

28.588

9.546

4.535

13.213

1.294

– 22.059

– 3.408

– 2.316

– 2.762

– 13.573

6.529

6.138

2.219

10.451

– 12.279

De mutaties op het saldo van de latente belastingvorderingen en -verplichtingen zijn als volgt: 2010

2009

Stand per 1 januari

11.535

9.849

Ten laste/gunste van het resultaat

– 6.765

6.813

4.359

– 3.586

X € 1.000

Ten laste/gunste van het eigen vermogen Acquisities en verkoop groepsmaatschappijen Desinvesteringen activa

– 3.318

– 158

929

– 1.241

Valutakoerseffecten

– 211

– 142

Stand per 31 december

6.529

11.535

De mutatie in 2010 ten laste van het resultaat heeft voor een groot deel betrekking op het onder fiscale grondslagen gedeeltelijk afwaarderen van de goodwill bij Apotheken Nederland. Dit heeft geleid tot een afname van de latente belastingvorderingen. De latente belastingvorderingen en -verplichtingen vóór saldering hebben betrekking op het volgende: X € 1.000

LATENTE BELASTINGVORDERINGEN

Materiële vaste activa Immateriële activa Goodwill Financiële activa Handelsdebiteuren Voorraden Fiscaal compensabele verliezen Overige activa

LATENTE BELASTINGVERPLICHTINGEN

2010

2009

2010

2009

1.281

1.287

– 5.531

– 4.632

810

1.062

– 8.847

– 7.248

18.748

25.062

– 11.663

– 10.458

1.678

1.316

– 524

– 481

874

363

– 489

– 384

670

354

30

22

3.410

4.316

613

381

40

242

–

– 118 – 1.715


2.696

542

32

Voorzieningen

1.259

1.086

1

88

Overige verplichtingen

1.196

1.474

245

– 1.024

Latente belastingvordering/-verplichting

32.662

37.104

– 26.133

– 25.569

Saldering belastingcomponent

– 4.074

– 11.185

4.074

11.185

Netto latente belastingvordering/-verplichting

28.588

25.919

– 22.059

– 14.384

Latente belastingvorderingen worden opgenomen indien het waarschijnlijk is dat ze zullen worden gerealiseerd. Daarbij houden we rekening met diverse factoren zoals toekomstig belastbare inkomsten, belastingplanning en mogelijke correcties op eerdere belastingaangiften. De latente belastingvorderingen hebben voornamelijk betrekking op fiscaal afschrijfbare goodwill en goodwill betaald vóór 2001. De afname in 2010 heeft betrekking op het onder fiscale grondslagen afwaarderen van goodwill als gevolg van wijzigingen in de receptregelvergoeding. De fiscaal compensabele verliezen hebben voor € 1,6 miljoen betrekking op waardering van verrekenbare verliezen met betrekking tot het in 2008 verworven Byram Healthcare (2009: € 2,7 miljoen). De overige fiscaal compensabele verliezen betreffen hoofdzakelijk fiscaal compensabele verliezen in Polen en Duitsland. Op basis van de daadwerkelijke resultaten verwachten wij in toekomstige perioden deze verliezen volledig te compenseren.



In verband met onzekerheid over de mogelijkheid om in de toekomst fiscale verliezen te compenseren, en mede door de lange termijn van eventuele verliescompensatie, is voor een totaal nominaal bedrag van € 12,7 miljoen (2009: € 15,5 miljoen) aan potentiële verliescompensatie geen actieve belastinglatentie gevormd. Dit heeft vrijwel volledig betrekking op onze activiteiten in Polen en Nederland. Het vervalschema is als volgt: X € 1.000

Niet-gewaardeerde verliescompensatie

TOTAAL

< 1 JAAR

1 - 2 JAAR

2 - 5 JAAR

MEER DAN 5 JAAR

12.693

3.331

3.034

3.816

2.512

32 PERSONEELSGERELATEERDE VOORZIENINGEN Onder personeelsgerelateerde voorzieningen zijn de verplichtingen betreffende toegezegd-pensioenregelingen en overige personeelsgerelateerde voorzieningen opgenomen. De overige personeelsgerelateerde voorzieningen hebben betrekking op vervroegde uittreding en een voorziening voor toekomstige jubileumuitkeringen. TOEGEZEGD-PENSIOENREGELINGEN Nettoverplichting per balansdatum 2010

2009

Contante waarde van de gedekte verplichtingen

296.994

250.011

Reële waarde van fondsbeleggingen

285.859

254.463

11.135

– 4.452

–

5.426

X € 1.000

Pensioenverplichting c.q. pensioenoverschot Opgenomen pensioenoverschot Pensioenverplichting Overige personeelsgerelateerde voorzieningen Stand einde boekjaar

11.135

974

945

1.454

12.080

2.428

PENSIOENVOORZIENING Voor een gedeelte van het Mediq-personeel geldt een toegezegd-pensioenregeling. De ultimo 2010 opgenomen verplichting inzake toegezegd-pensioenregelingen heeft grotendeels betrekking op de Nederlandse entiteiten die aangesloten zijn bij Stichting Pensioenfonds Mediq en betreft circa 4.600 verzekerden, waaronder circa 1.300 actieve deelnemers. Daarnaast heeft een gedeelte betrekking op gedeeltelijke toegezegd-pensioenverplichtingen van Mediq Norge A/S, in Noorwegen, en betreft circa 100 deelnemers. De verplichting of het overschot voor de toegezegd-pensioenregelingen wordt op de balans opgenomen. De verplichting of het overschot is het saldo van de reële waarde van de in de regeling opgenomen activa en de contante waarde van de toegezegd-pensioenverplichting op de balansdatum, inclusief aanpassingen voor actuariële winsten en verliezen. Hierbij maken we inschattingen over verwacht rendement, verwachte loonstijging en verwachte carrière- en ontslagkansen. De op voorhand berekende pensioenlast is verantwoord als last in de winst-en-verliesrekening.


De mutaties in de verplichtingen zoals in de balans opgenomen zijn als volgt: Contante waarde van de verplichtingen

X € 1.000

Stand per 1 januari Rente op verplichtingen Aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten

2010

2009

250.011

221.222

12.899

12.412

4.404

3.060

1.956

2.458

Actuariële winsten en verliezen

34.969

18.923

Pensioenbetalingen

– 7.293

– 6.907

Pensioenbijdrage deelnemers

Koersverschillen Verkoop groepsmaatschappijen Stand per 31 december

48

110

–

– 1.267

296.994

250.011

2010

2009

254.463

204.173


X € 1.000

Stand per 1 januari

8.703

9.243

Pensioenbijdragen

11.434

17.174

Pensioenbetalingen

– 7.293

– 6.907

Actuariële winsten en verliezen

20.002

33.162

Overige kosten

– 1.450

– 1.443

Verwacht rendement op fondsbeleggingen

Verkoop groepsmaatschappijen Stand per 31 december

–

– 939

285.859

254.463

In de fondsbeleggingen zijn in zowel 2010 als 2009 geen aandelen Mediq opgenomen. Het actuele rendement op de fondsbeleggingen bedroeg over het verslagjaar € 28,7 miljoen (+ 11,2%) en over het vorige verslagjaar € 5,0 miljoen (+ 2,4%). De onderstaande financiële en demografische uitgangspunten hebben betrekking op de Nederlandse entiteiten. Financiële uitgangspunten De voornaamste actuariële veronderstellingen per balansdatum: 2010

2009

Disconteringsvoet per 31 december

4,7%

5,1%

Verwacht rendement op de fondsbeleggingen

3,9%

3,4%

Toekomstige salarisstijgingen

2,5%

2,5%

Toekomstige pensioenstijgingen

2,5%

2,5%

De disconteringsvoet van 4,7% is gebaseerd op het rendement van hoogwaardige bedrijfsobligaties. De gemiddelde looptijd van de verplichtingen stemt overeen met de gemiddelde looptijd van de obligaties waar het rendement op gebaseerd is. Gebaseerd op de beleggingsmix is het veronderstelde rendement op beleggingen gelijk aan 3,9%. Dit rendement is bepaald met behulp van zo goed mogelijke schattingen van de langetermijnontwikkeling van de rendementen van de belangrijkste beleggingscategorieën. De toekomstige salarisstijging van 2,5% is gebaseerd op een algemene salarisverhoging en een leeftijdsafhankelijke individuele salarisverhoging. JAARREKENING MEDIQ JAARVERSLAG 2010 123


Demografische uitgangspunten De gehanteerde invalideringskansen zijn ontleend aan het rapport van het Nederlandse Verbond van Verzekeraars, toegepast voor de sector Groothandel II zonder bedrijfsspecifieke correctie. In augustus 2010 heeft het Actuarieel Genootschap een nieuwe generatietabel uitgegeven (AG Prognosetafel 2010-2060). Deze tabel is toegepast voor de berekening van de ultimo 2010 opgenomen verplichting inzake toegezegd-pensioenregelingen die betrekking heeft op de Nederlandse entiteiten die aangesloten zijn bij Stichting Pensioenfonds Mediq. De gemiddelde levensverwachting in jaren van de deelnemers naar categorie is: 2010

2009

Gemiddelde leeftijd

42,5

42,0

Gemiddelde toekomstige levensverwachting

44,9

42,9

Gemiddelde leeftijd

48,6

47,7


38,7

37,1

Actieven

Inactieven

Gepensioneerden Gemiddelde leeftijd

71,5

71,1


16,7

15,3

71,0

70,4

2010

2009

Nabestaanden Gemiddelde leeftijd

Cumulatieve actuariële winsten en verliezen inclusief belastingeffect

X € 1.000

Opgenomen in het eigen vermogen begin boekjaar

12.907

2.313

Opgenomen in het totaalresultaat

11.150

10.594

1.757

12.907

Opgenomen in het eigen vermogen einde boekjaar

Waarde van de fondsbeleggingen De waarde van de fondsbeleggingen heeft alleen betrekking op de Nederlandse entiteiten en is als volgt: 2010

X € 1.000

Vastrentende waarden Zakelijke waarden en derivaten Overige Totaal

2009

209.459

73%

186.297

73%

73.072

26%

24.747

10%

3.328

1%

43.069

17%

285.859

100%

254.113

100%

De te verwachten beleggingsopbrengst is gebaseerd op een schatting van het te verwachten langetermijnrendement op vastrentende waarden en zakelijke waarden, uitgaande van de strategische beleggingsmix. De vastrentende waarden bestaan voornamelijk uit overheidsobligaties. De zakelijke waarden bestaan vooral uit beleggingen in aandelenfondsen en onroerend goed. Onder de post overige fondsbeleggingen zijn hoofdzakelijk liquide middelen begrepen.


Meerjarenoverzicht 2010

2009

2008

Contante waarde van de gedekte verplichtingen

296.994

250.011

221.222

214.342

243.775


285.859

254.463

204.173

220.202

218.255

Pensioenoverschot c.q. verplichting

11.135

– 4.452

17.049

– 5.860

25.520

8.758

18.869

– 4.397

– 37.086

– 10.405

20.002

33.162

– 35.653

– 9.149

– 1.783

X € 1.000

Ervaringsaanpassing op de verplichtingen Ervaringsaanpassing op de fondsbeleggingen

2007

2006

De ervaringsaanpassingen hebben betrekking op wijzigingen van de gehanteerde uitgangspunten en veronderstellingen die ten grondslag liggen aan de bepaling van de toegekende aanspraken. Kosten winst-en-verliesrekening Kosten zoals opgenomen in de winst-en-verliesrekening onder personeelskosten: X € 1.000

Rente op verplichtingen Aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten Verwacht rendement op fondsbeleggingen Overige kosten Totaal

2010

2009

12.899

12.412

4.404

3.060

– 8.703

– 9.243

1.450

1.443

10.050

7.672

De pensioenverplichtingen van de Nederlandse bedrijfsonderdelen, die onder de werkingssfeer vallen van de collectieve arbeidsovereenkomst van de groep, zijn ondergebracht bij het ondernemingspensioenfonds van Mediq. Stichting Pensioenfonds Mediq is onafhankelijk in haar besluitvorming. De (backservice-)verplichtingen zijn bij de stichting volledig gefinancierd. In 2010 bedroeg de totale premie voor het pensioenfonds van Mediq 24% van de relevante salarissom. Na aftrek van werknemersbijdragen van circa 5% resteerde een bijdrage door de onderneming van circa 19%. Voor het jaar 2011 wordt een totale premie voor het pensioenfonds van Mediq van € 14,0 miljoen verwacht; circa 28% van de relevante salarissom. De financiering van het pensioenfonds is geregeld door middel van een samenwerkingsovereenkomst met Mediq. De voorlopige dekkingsgraad volgens de normen van Het Financieel Toetsingskader van De Nederlandsche Bank bedroeg ultimo 2010 112,3% (definitieve dekkingsgraad ultimo 2009: 113,6%). TOEGEZEGDE-BIJDRAGEREGELINGEN Pensioenverplichtingen van Nederlandse bedrijfsonderdelen, die niet onder de werkingssfeer van de Collectieve Arbeidsovereenkomst van Mediq vallen, en van buitenlandse bedrijfsonderdelen zijn veelal ondergebracht bij separate bedrijfstakpensioenfondsen of (her-)verzekeraars, dan wel verzekerd via lokale overheden. De pensioenverplichtingen voor het overgrote deel van de medewerkers in onze Nederlandse apotheekketen zijn grotendeels ondergebracht bij een bedrijfstak- en een beroepsgroepenpensioenfonds. Naast werknemers in Nederland, die recht hebben op AOW, hebben ook de werknemers bij onze buitenlandse groepsmaatschappijen in het algemeen recht op een staatspensioen. In Polen is er naast het staatspensioen een door de staat verplichte pensioneringsbonus. In Noorwegen geldt een pensioenregeling die gebaseerd is op de door de overheid gereguleerde pensioenopbouw. In verband met deze regeling is een pensioenvoorziening gevormd op de balans van de onderneming.



Volgens ons dienen de pensioenregelingen van het bedrijfstakpensioenfonds voor apothekersassistenten en het beroepsgroepenpensioenfonds voor apothekers (beide in Nederland) te worden gezien als toegezegd-pensioenregelingen. Van beide genoemde fondsen is geen informatie ontvangen over de waardering van deze fondsen. De fondsen stellen enerzijds dat de pensioenregelingen toegezegde-bijdrageregelingen betreffen en geen toegezegd-pensioenregelingen, anderzijds kunnen deze fondsen de benodigde informatie niet leveren, omdat zij stellen geen objectieve sleutel te hebben voor het toerekenen van het aandeel voor Mediq. Op grond hiervan hebben we in de jaarrekening van Mediq deze twee pensioenregelingen als toegezegdebijdrageregelingen verwerkt. 33 OVERIGE VOORZIENINGEN

X € 1.000

REORGANISATIES

JURIDISCHE KWESTIES

Stand per 1 januari 2009

2.426

1.776

4.381

870

9.453

Dotatie

5.765

175

4.015

1.981

11.936

Besteding

BELASTINGEN

DIVERSEN

TOTAAL

– 1.242

– 249

–

–

– 1.491

– 494

– 519

–

– 313

– 1.326

–

–

149

–

149

Vrijval Oprenting Valutakoerseffecten Stand per 31 december 2009

4

2

–

1

7

6.459

1.185

8.545

2.539

18.728

4.504

110

1.237

1.459

7.310

Besteding

– 5.265

–

–

– 460

– 5.725

Vrijval

– 1.607

– 20

– 2.015

– 74

– 3.716 163

Dotatie

Oprenting

–

–

163

–

Valutakoerseffecten

–

–

–

72

72

Reclassificatie

–

–

– 5.043

1.090

– 3.953

4.091

1.275

2.887

4.626

12.879


ANALYSE VAN DE VOORZIENING

X € 1.000

2010

2009

Langlopend

4.247

1.712

8.632

17.016

12.879

18.728

Kortlopend Totaal

Reorganisaties De uitvoering van de tweede en derde stap van het reorganisatieprogramma van Apotheken Nederland en de reorganisatie bij de institutionele activiteiten in Nederland hebben in 2010 geleid tot een besteding van € 5,3 miljoen en de vrijval van een resterend deel ter grootte van € 1,6 miljoen. Daarnaast is voor vervolgstappen in het reorganisatieprogramma van Apotheken Nederland een dotatie aan de voorziening gedaan ter grootte van € 4,5 miljoen. De reorganisatiekosten betreffen hoofdzakelijk afvloeiingskosten en zijn gebaseerd op een gedetailleerd sociaal plan. Juridische kwesties De voorziening voor juridische kwesties is licht gewijzigd door een vrijval als gevolg van een schikking van een juridische procedure. Daarnaast is een dotatie verantwoord voor een nieuwe juridische procedure. De veronderstellingen die ten grondslag liggen aan de voorzieningen zijn voor zover mogelijk onderbouwd met de opinie van externe experts.


Belastingen In 2008 is een voorziening gevormd voor een risico voor de vennootschapsbelasting, waarbij de kans op een kasuitstroom groter was dan de kans dat deze niet plaats zou vinden. In 2010 is met de belastingdienst overeenstemming bereikt over de fiscale behandeling. Als gevolg hiervan is het in 2008 aan de voorziening gedoteerde bedrag, na toevoeging van rente, gereclassificeerd en verantwoord onder de kortlopende verplichtingen. De dotatie in 2010 betreft een risico voor de vennootschapsbelasting in diverse landen. De eindpositie van 2010 omvat verder een in 2009 gevormde voorziening voor dividendbelasting. Dit laatste risico heeft te maken met de conversie van aandelen B naar A over de afgelopen jaren in het kader van de overgang van coöperatie naar NV. Diversen Onder diverse voorzieningen vallen onder andere een voorziening voor lopend onderzoek door zorgverzekeraars naar de juistheid van in het verleden ontvangen bedragen in de Verenigde Staten, langetermijnbeloningen ten behoeve van bestuurders en een voorziening voor een verlieslatend contract. Voor zover mogelijk zijn voorzieningen onderbouwd met de opinie van interne of externe experts of met behulp van andere bronnen. Uiteindelijk is het echter onvermijdelijk dat een inschatting van het management mede ten grondslag ligt aan de veronderstellingen. 34 HANDELSCREDITEUREN EN OVERIGE KORTLOPENDE SCHULDEN

X € 1.000

Handelscrediteuren Reservering vaste uitkeringen en vakantiedagen Te betalen rente Verplichtingen inzake acquisities Overige Totaal

31.12.2010

31.12.2009

305.480

282.220

19.014

18.519

1.705

2.365

364

1.005

33.704

25.783

360.267

329.892

Het werkkapitaalbeslag van de handelscrediteuren wordt door middel van de DPO (Days of Payables Outstanding) uitgedrukt in dagen. De gemiddelde DPO over 2010, die gemeten wordt op basis van een 13-punts gemiddelde, bedroeg 42,5 dagen (2009: 43,0 dagen). De verplichtingen inzake acquisities hebben betrekking op nog te betalen overnamesommen. De reële waarde is gelijk aan de boekwaarde gezien de korte looptijd.


TOELICHTING OP HET GECONSOLIDEERDE KASSTROOMOVERZICHT 35 AANSLUITING KASSTROOMMUTATIES MET BALANSMUTATIES Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Hierbij wordt het resultaat over het boekjaar als startpunt gehanteerd. De operationele kasstroom wordt vervolgens gecorrigeerd voor componenten in het resultaat die geen kasstromen zijn en voor componenten die betrekking hebben op investeringen. Voor het grootste deel van de componenten van het kasstroomoverzicht is een rechtstreekse verwijzing opgenomen naar de toelichting op de geconsolideerde winst-enverliesrekening of de toelichting op de geconsolideerde balans. Voor overige materiële onderdelen waarvoor nadere toelichting het noodzakelijke inzicht kan verbeteren, is hieronder aanvullende informatie opgenomen. KASSTROOM UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN De mutatie van de voorzieningen, zoals opgenomen in het kasstroomoverzicht, heeft betrekking op personeelsgerelateerde voorzieningen en overige voorzieningen. De mutatie heeft enerzijds betrekking op de aanwending van de voorziening en de betaling van pensioenpremies (kasstromen) en heeft anderzijds betrekking op correctie van het bedrijfsresultaat voor dotaties of vrijval ten laste van het resultaat (mutaties niet zijnde kasstromen). De mutaties met betrekking tot werkkapitaal sluiten als volgt aan op de daaraan gerelateerde balansposten: X € 1.000.000

Stand per 1 januari 2010 Acquisities Valutakoersverschillen

VOORRADEN

HANDELSVORDERINGEN EN OVERIGE VORDERINGEN

HANDELSCREDITEUREN EN OVERIGE KORTLOPENDE SCHULDEN

210.629

299.723

– 329.892

18.304

21.983

– 28.766

1.225

1.726

1.964

–

19

958

1.651

6.348

– 4.531

231.809

329.799

– 360.267

Overige mutaties niet zijnde kasstromen Mutatie in kasstroomoverzicht Stand per 31 december 2010

KASSTROOM UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN De post acquisities is bepaald op basis van de ‘enterprise value’, hetgeen inzicht geeft in het vermogensbeslag als gevolg van de acquisities. Behoudens liquide middelen en rentedragende schulden worden alle balansmutaties die voortvloeien uit een acquisitie onder deze post verantwoord. Het bovenstaande geldt eveneens voor de post verkoop groepsmaatschappijen en deelnemingen. Voor een aansluiting met het kasstroomoverzicht verwijzen wij naar noot 4; wijzigingen in de samenstelling van Mediq. De desinvesteringen vaste activa hebben betrekking op de verkoop van activa verantwoord onder materiële vaste activa, vastgoedbeleggingen, immateriële vaste activa, beleggingen en activa aangehouden voor verkoop.


OVERIGE VERMELDINGEN

36 KREDIETFACILITEITEN EN GESTELDE ZEKERHEDEN De belangrijkste kredietfaciliteiten houden we centraal aan en bestaan deels uit langlopende niet-bancaire leningen en deels uit kredietfaciliteiten bij drie Nederlandse en één Schotse financiële instelling. Deze laatstgenoemde faciliteiten bestaan uit kredietlijnen voor leningen met korte en middellange looptijden. De belangrijkste bepalingen in de kredietvoorwaarden van de verschillende instellingen zijn vergelijkbaar met elkaar en met de bepalingen voor de niet-bancaire financiering. Ultimo 2010 voldoen we ruimschoots aan de overeengekomen voorwaarden. Ultimo 2010 zijn door Mediq bankgaranties ten behoeve van derden afgegeven voor een bedrag van € 9,0 miljoen (2009: € 8,0 miljoen). Dit betreft voor € 7,0 miljoen bankgaranties ten behoeve van juridische geschillen. 37 NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN OPERATIONELE LEASE- EN HUURVERPLICHTINGEN De verplichtingen die niet in de balans tot uitdrukking zijn gebracht, belopen per 31 december 2010 € 176 miljoen (per 31 december 2009: € 156 miljoen). Deze kunnen als volgt worden gespecificeerd: X € 1.000.000

31.12.2010

31.12.2009

Lease- en huurverplichtingen •

Termijnen vervallend binnen 1 jaar

38

29

•

Termijnen vervallend tussen 1 en 5 jaar

87

77

•

Termijnen vervallend na 5 jaar

48

45

Overige Totaal

3

5

176

156

Over het boekjaar is inzake operationele leasing in totaal € 5,9 miljoen (2009: € 5,9 miljoen) en betreffende huurverplichtingen € 30,0 miljoen (2009: € 24,8 miljoen) ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht. De toename ten opzichte van 2009 wordt voornamelijk veroorzaakt door additionele huurverplichtingen als gevolg van gedane acquisities in 2010 en het effect van sale & lease back-transacties in Nederland en Noorwegen. VOORWAARDELIJKE VERPLICHTINGEN Mediq is betrokken in een aantal rechtszaken en lopende geschillen, dan wel mogelijke procedures. Waar nodig zijn toereikende voorzieningen voor juridische kwesties getroffen (zie noot 33 voor nadere toelichting). Op grond van een beoordeling van deze zaken is de Raad van Bestuur van mening dat aanvullende dotaties niet noodzakelijk zijn. Mediq is begin 2010 tot de vaststelling gekomen dat er mogelijk een risico bestaat met betrekking tot de dividendbelasting. De eventuele verschuldigdheid van dividendbelasting ziet op de conversie van aandelen B in aandelen A, die in de periode van 2003 tot en met 2009 (volgend op de omzetting van coöperatie in NV) heeft plaatsgevonden en waaraan op verschillende wijzen uitvoering is gegeven. Ter zake is in 2009 een voorziening getroffen (zie overige voorzieningen). In 2010 is nader met de belastingdienst overleg gevoerd over deze fiscale aangelegenheid. Dit heeft nog niet tot een definitieve conclusie geleid. Het betreft een feitelijk en fiscaaltechnisch complexe zaak, die naast verdere analyse en overleg met externe adviseurs, ook – mede gelet op het gevoerde overleg bij de omzetting in NV in 2001 – nader overleg met de belastingdienst vergt. Dat maakt dat de eventuele verdere omvang van het risico en het daarmee gemoeide bedrag niet met voldoende betrouwbaarheid kunnen worden bepaald. Mediq heeft voor nagenoeg alle in Nederland gevestigde groepsmaatschappijen algemene garanties gesteld in de zin van art. 403, Boek 2 BW, behalve voor minder dan 100%-groepsmaatschappijen. Dit betreft een aantal apotheken van Apotheken Nederland.



38 RISICOBEHEER EN FINANCIËLE INSTRUMENTEN ALGEMEEN Bij de uitvoering van onze strategie streven wij een structurele groei van het nettoresultaat per aandeel van gemiddeld 8% per jaar na. Daarnaast hanteren we als financiële randvoorwaarde een rendement op het gemiddeld werkzaam vermogen (gebaseerd op bedrijfsresultaat) van ten minste 15% vóór belastingen. Wij streven ernaar circa 35% van het nettoresultaat als dividend uit te keren. In het verslagjaar zijn geen belangrijke wijzigingen doorgevoerd met betrekking tot kapitaalbeheer. Een randvoorwaarde in ons beleid is een gezonde financieringsstructuur, die het evenwicht bewaart tussen toereikende solvabiliteit, rendementsverhoging door financiering met vreemd vermogen en voldoende vrije financieringsruimte. Wij streven daarbij naar behoud van erkenning door de markt als ‘investment grade’, omdat wij hiermee relatief lage financieringskosten bewerkstelligen en flexibiliteit bewaren voor de uitvoering van onze groeistrategie. Onze balans en kasstroom zijn solide. Dit stelt ons in staat verder te groeien door acquisities. Als gevolg van de activiteiten is Mediq blootgesteld aan diverse financiële risico’s. Wij hanteren een groepsbreed treasurybeleid voor een adequaat beheer van onze kas- en financieringsstromen en de daaraan gerelateerde financiële risico’s, waaronder (her)financieringsrisico’s, valutarisico’s en renterisico’s. Daarnaast zijn prijsrisico’s relevant voor de groep. De vergoedingssystematiek voor genees- en medische middelen in de diverse landen is complex. De prijzen worden in belangrijke mate bepaald door de overheid en verzekeraars. In het hoofdstuk ‘Vergoedingensystematiek’ van het jaarverslag wordt een overzicht gegeven van de meest relevante wetten, regelingen en betalers in de in dit kader meest relevante landen. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste financiële risico’s verbonden aan onze doelstellingen, ingedeeld naar liquiditeitsrisico, valutarisico, renterisico en kredietrisico. Tevens geven wij aan hoe wij deze risico’s beheersen. LIQUIDITEITSRISICO Het liquiditeitsrisico is het risico dat Mediq niet op het vereiste moment aan haar financiële verplichtingen kan voldoen. Het uitgangspunt van het liquiditeitsbeheer is dat er voldoende liquiditeiten worden aangehouden in de vorm van kredietfaciliteiten of liquide middelen om aan de verplichtingen te voldoen, zowel onder normale als onder bijzondere omstandigheden. Binnen de groep worden kasstromen op reguliere basis geprognosticeerd waarbij wordt vastgesteld in hoeverre de groep over voldoende liquiditeiten beschikt voor de operationele activiteiten met behoud van voldoende kredietfaciliteiten (headroom). Onze totale kredietfaciliteiten, bestaande uit langlopende leningen van institutionele beleggers en middellange en kortlopende bancaire faciliteiten, bedragen per 31 december 2010 circa € 432 miljoen (2009: € 445 miljoen), waarvan een vrije ruimte onder de gecommitteerde faciliteiten per ultimo 2010 circa € 115 miljoen bedroeg (2009: € 63 miljoen). De onderneming beschikt daarmee over kredietfaciliteiten die toereikend zijn voor de bestaande en verwachte kredietbehoefte van de groep. Daarbij wordt op reguliere basis vastgesteld in hoeverre het risico aanwezig is dat niet aan de met kredietverstrekkers overeengekomen ratio’s wordt voldaan. Bij de huidige nettoschuldpositie van € 177,5 miljoen zijn de ratio’s voor rentedekking en schuldratio respectievelijk 11,8 en 1,1. Dit is ruim binnen de met de verschillende kredietverstrekkers overeengekomen grenzen van een minimale rentedekking van 5,0 en een schuldratio van maximaal 3,5. Deze overeengekomen grenzen zijn gelijk voor de belangrijkste kredietverstrekkers. Bij een daling van het bedrijfsresultaat (in dit geval het bedrijfsresultaat voor afschrijvingen en amortisatie op materiële en immateriële vaste activa en bijzondere waardeverminderingen) met 10% zal, bij een gelijke rente op rentedragende schulden, de rentedekking dalen met 0,9 punten. Pas bij een daling van het bedrijfsresultaat met meer dan 58% wordt de overeengekomen minimale rentedekking van 5,0 bereikt. Voor de schuldratio geldt dat bij een daling van het bedrijfsresultaat met 10% de schuldratio met 0,2 punten toeneemt. Bij een daling van het bedrijfsresultaat met meer dan 67% wordt de overeengekomen schuldratio van 3,5 bereikt. 130 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 JAARREKENING

De verwachte kasstromen van de financiële verplichtingen per 31 december 2010, inclusief de rentebetalingen, zijn als volgt: X € 1.000

BOEKWAARDE

VERWACHTE KASSTROOM

< 1 JAAR

76.213

85.049

33.423

166.853

179.063

6.174

1 - 2 JAAR

2 - 3 JAAR

3 - 4 JAAR

4 - 5 JAAR

MEER DAN 5 JAAR

2.116

2.116

47.394

–

–

6.174

154.602

442

442

11.229

Leningen van institutionele beleggers Leningen van banken Overige langlopende verplichtingen

1.443

1.443

262

1.181

–

–

–

–

Overige derivaten

1.037

1.037

1.037

–

–

–

–

–

462

462

462

–

–

–

–

–

358.562

358.562

358.562

–

–

–

–

–

604.570

625.616

399.920

9.471

156.718

47.836

442

11.229

Kredietinstellingen Handelscrediteuren en overige kortlopende schulden, exclusief rente Totaal financiële verplichtingen

De verwachte kasstromen voor leningen van institutionele beleggers en de leningen van banken zijn gezamenlijk met de renteswaps en de gecombineerde valuta-renteswaps opgenomen. Deze renteswaps en de gecombineerde valuta-renteswaps zijn exact gelijk aan de aflossingstermijnen en vervaldata van de interestbetalingen van de afgedekte posities. Daarom is de boekwaarde van de leningen van institutionele beleggers in dit overzicht inclusief de gecombineerde valuta-renteswaps en is de boekwaarde van de leningen van banken inclusief de renteswaps. Deze presentatie doet recht aan het feit dat wij per saldo, als gevolg van de cashflowafdekkingen, een vaste rente op de leningen betalen. De afloopdata van de overige derivaten, zijnde de valutatermijncontracten, liggen alle binnen de periode van één jaar. VALUTARISICO’S Mediq is onderhevig aan valutarisico’s op verkopen, aankopen en leningen die in een andere valuta luiden dan de functionele valuta van de betreffende Mediq entiteit. Het valutarisico is voornamelijk gerelateerd aan de Amerikaanse dollar, de Poolse zloty en de Zweedse kroon. Ons beleid is erop gericht om valutarisico’s die ontstaan uit handelstransacties of leningen, anders dan in de eigen valuta van de desbetreffende groepsonderneming, op consequente basis af te dekken, veelal door valutatermijntransacties. Translatierisico’s dekken we niet af. We beschouwen onze posities in andere landen (in dit geval buiten de eurozone) als strategisch en gaan ervan uit dat op langere termijn valutaschommelingen per saldo een neutraal effect zullen hebben. De valuta-exposure binnen de groep uit hoofde van handelsactiviteiten is overigens beperkt. Kasstromen voortvloeiend uit de werking van valutatermijncontracten zijn zoveel als mogelijk gelijk, maar tegengesteld aan die van de afgedekte positie. Op deze derivaten wordt geen hedge-accounting toegepast. Binnen de gecombineerde valuta-renteswap worden mutaties in de reële waarde, betreffende het valutadeel van enerzijds het derivaat en anderzijds van de afgedekte positie, geheel door elkaar geneutraliseerd. De gevoeligheid van het valutarisico van onze posities buiten de eurozone op het bedrijfsresultaat, bij een koerswijziging van de euro van 10% ten opzichte van alle overige valuta’s, bedraagt circa € 2,9 miljoen. Dit heeft volledig betrekking op translatierisico’s. Het resultaat van valutatermijncontracten compenseert het valutarisico uit inkoopcontracten in vreemde valuta. Het resterende valutarisico op het nettoresultaat is beperkt tot translatierisico’s en bedraagt € 1,4 miljoen.



RENTERISICO’S Binnen de groep maken we gebruik van diverse financiële instrumenten om renterisico’s te beheersen. In Nederland werden de kasstromen van de groepsmaatschappijen al eerder gecentreerd door het gebruik van ‘cash pools’. In 2010 zijn de buitenlandse groepsmaatschappijen hierin gevolgd, waarmee het vermogensbeslag voor operationele activiteiten en daaraan gerelateerde rentelasten is gereduceerd. Het risicobeleid is erop gericht om op korte termijn de effecten van renteschommelingen op het resultaat te beperken en om op lange termijn de rente te fixeren. Voor renteswaps wordt in beginsel gebruikgemaakt van hedge-accounting (cashflowhedging). Om niet blootgesteld te worden aan fluctuaties in de markt worden variabele rentes geruild tegen vaste rentes. Bij renteswaps ter voorkoming van renterisico’s is volledig rekeninggehouden met het schema van aflossingen en rentebetalingen van de afgedekte positie. De afdekking is hiermee, prospectief, effectief. Wij passen hedge-accounting toe op alle renteswaps. De afdekkingsrelaties zijn alle, zowel in 2010 als in 2009, effectief geweest. Uitgaande van de financieringspositie per ultimo 2010 schatten wij dat een stijging of daling van 1%-punt in de euro-geldmarktrente een effect heeft op het financieringsresultaat van circa € 0,6 miljoen. Fluctuaties in de lange rente hebben een beperkt direct resultaateffect voor 2010, omdat de rentecondities van nagenoeg alle bestaande (middel)lange leningen voor de resterende looptijden zijn gefixeerd. KREDIETRISICO’S Het kredietrisico is het risico van financiële verliezen indien een afnemer of een wederpartij in een financieel instrument niet voldoet aan zijn contractuele verplichtingen. Het risico voor Mediq vloeit voornamelijk voort uit de handelsvorderingen. De kredietconcentratie is hierbij echter beperkt. Onze groothandelsactiviteiten op de farmaceutische en institutionele markten kennen een groot aantal afnemers waardoor er geen sprake is van concentratie van kredietrisico. In totaal komt circa 38% (2009: 43%) van de handelsvorderingen voort uit deze activiteiten. Handelsvorderingen van onze apotheken en directe activiteiten in Nederland betreffen veelal vorderingen op zorgverzekeraars. De leveringen van onze apotheken in Polen worden veelal contant afgewikkeld. De vorderingen op de vijf grootste zorgverzekeraars in Nederland beslaan 27% (2009: 29%) van de handelsvorderingen. De grootste partij hierbij heeft een aandeel van 7%. Deze zorgverzekeraars staan onder toezicht van De Nederlandsche Bank. Wij achten het kredietrisico bij deze partijen gering. Het maximale kredietrisico is gelijk aan de boekwaarde van elk financieel instrument op de balans en betreft de volgende posten: X € 1.000

Leningen aan afnemers

31.12.2010

31.12.2009

3.915

5.500

Leveringsrechten aan afnemers

40

240

Overige vorderingen, vaste activa

95

102

297.405

263.655

Handelsvorderingen Overige vorderingen, vlottende activa Totaal

32.394

36.068

333.849

305.565

De groep beperkt het kredietrisico van financiële instrumenten door gebruik te maken van limieten per tegenpartij en door contracten uitsluitend af te sluiten met gerespecteerde partijen. De positie per balansdatum is een goede weergave van de posities over het afgelopen boekjaar. Voor het merendeel van de verstrekte leningen zijn zekerheden verstrekt door de schuldenaar. Dit betreft voor het overgrote deel een verpanding van aandelen in de tweede rang. Daarnaast zijn zekerheden verstrekt in de vorm van hypothecaire inschrijving in tweede rang. De reële waarde van deze zekerheden is niet met voldoende zekerheid in te schatten. Voor een gedeelte van de verstrekte leningen aan afnemers en de leveringsrechten aan afnemers zijn geen zekerheden verstrekt.


Uit het oogpunt van risicobeheersing van de openstaande handelsvorderingen is de analyse van de Days of Sales Outstanding (DSO) een belangrijk instrument om de openstaande posten te toetsten. Over het afgelopen jaar heeft deze zich bewogen tussen 34,9 dagen en 38,6 dagen (2009: tussen 30,9 dagen en 37,6 dagen). De analyse van de DSO is een vaste prestatie-indicator in de maandelijks door groepsmaatschappijen aan te leveren maandresultaten. Aan de hand hiervan heeft het hoogste management continu inzicht in het relatieve kapitaalbeslag in, en de omloopsnelheid van, debiteuren. FINANCIËLE INSTRUMENTEN PER CATEGORIE In onderstaande tabel wordt de boekwaarde van de verschillende financiële instrumenten per categorie per balansdatum weergegeven. 31.12.2010

31.12.2009

Beleggingen (Anzag)

–

16.670

Tot einde looptijd aangehouden beleggingen

–

–

Voor verkoop beschikbare financiële activa

–

–

3.915

5.500

X € 1.000

Financieel actief tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening

Vorderingen en leningen Leningen aan afnemers Leveringsrechten aan afnemers

40

240

Overige vorderingen, vaste activa

95

102

356

–

297.405

263.655

32.394

36.068

Derivaten, vaste activa Handelsvorderingen Overige vorderingen, vlottende activa

81

–

67.196

109.737

Totaal activa financiële instrumenten

401.482

431.972

Leningen, langlopende verplichtingen

210.545

195.490

Derivaten, langlopende verplichtingen

6.732

8.844

462

1.731

32.075

82.015

Derivaten, vlottende activa Liquide middelen

Kredietinstellingen Leningen, kortlopende verplichtingen Derivaten, kortlopende verplichtingen Handelscrediteuren Overige schulden, kortlopende verplichtingen Totaal passiva financiële instrumenten

1.577

1.304

305.480

282.220

54.787

47.671

611.658

619.275

Van de bovenstaande financiële instrumenten worden de beleggingen en de derivaten gewaardeerd tegen reële waarde. De liquide middelen worden eveneens opgenomen tegen reële waarde. De overige posten worden alleen bij initiële verantwoording gewaardeerd tegen reële waarde en vervolgens tegen geamortiseerde kostprijs. Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar de grondslagen.



METHODE VOOR REËLE WAARDEBEPALING VAN FINANCIËLE INSTRUMENTEN Voor de inschatting van reële waarden maken we gebruik van een hiërarchie bestaande uit drie niveaus: •

Niveau 1: de reële waarde wordt bepaald op basis van genoteerde koersen/prijzen in een actieve markt voor soortgelijke activa en passiva.

•

Niveau 2: de reële waarde wordt bepaald op basis van andere input dan genoteerde koersen/prijzen die waarneembaar zijn (directe en indirecte bronnen).

•

Niveau 3: de reële waarde wordt bepaald op basis van input dat niet gebaseerd is op waarneembare marktdata.

Niveau 1 Het financieel actief tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening wordt bepaald op basis van genoteerde koersen/prijzen in een actieve markt. Dit betreft een belang in Anzag, waarvoor een externe marktprijs in de vorm van een officiële notering voorhanden is. De reële waarde is hiervan afgeleid. Dit belang is eind 2010 verkocht. Niveau 2 Voor de vorderingen en leningen evenals de verplichtingen die betrekking hebben op derivaten zijn geen externe marktprijzen beschikbaar. Voor de bepaling van de reële waarde wordt gebruikgemaakt van algemeen geaccepteerde waarderingsmodellen. De hiermee vastgestelde waarde is gelijk aan de prijs waartegen het derivaat op een transparante markt vervreemd kan worden. Periodiek stemmen we deze waardering af met geaccepteerde externe marktpartijen. We bepalen de reële waarde van de renteswaps door toekomstige kasstromen, voortvloeiend uit het derivaat, contant te maken tegen disconteringsvoeten overeenkomend met de rentecurve, gebaseerd op het risicovrije rendement per balansdatum (de zogenaamde ‘zero coupon’-curve). Voor de waardering van de valutatermijncontracten worden toekomstige kasstromen in de contractvaluta contant gemaakt tegen een met de looptijd en contractvaluta overeenkomend interestpercentage. De contante waarde in de contractvaluta op de balansdatum wordt omgerekend tegen de slotkoers. Binnen de gecombineerde valuta- en renteswaps zijn alle rente-effecten, waaronder verschillen tussen termijnen slotkoers, toegerekend aan de renteswap. Consequentie hiervan is dat de valutaswap, binnen de gecombineerde valuta- en renteswap, gewaardeerd wordt tegen de slotkoers. De reële waarde van alle valuta- en renteswaps is extern getoetst op grond van de specifieke kenmerken van de afgesloten contracten. De toets heeft geen aanleiding gegeven tot aanpassing van de intern vastgestelde reële waarde. Niveau 3 Financiële instrumenten, gewaardeerd tegen reële waarde die wordt bepaald op basis van input die niet gebaseerd is op waarneembare marktdata, zijn niet van toepassing voor Mediq. De overige vorderingen, leningen en verplichtingen worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde van de langlopende verplichtingen is circa € 7,4 miljoen hoger dan de boekwaarde. Dit verschil is veroorzaakt door een lagere marktrente, gekoppeld aan de overeengekomen looptijden, dan de contractueel overeengekomen rente. Voor de overige posten wijkt de reële waarde niet in materieel af van de boekwaarde.


39 VERBONDEN PARTIJEN Als verbonden partijen van de groep zijn te onderscheiden: de dochterondernemingen, de geassocieerde deelnemingen, de leden van de Raad van Bestuur en de leden van de Raad van Commissarissen. De bezoldiging van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen is als volgt: X € 1.000

2010

2009

1.587

1.552

Raad van Bestuur Lonen en salarissen Pensioenlasten

176

245

Langetermijnbeloning

194

183

11

11

1.968

1.991

Overige personeelskosten Subtotaal Raad van Commissarissen Salarissen en sociale lasten Totaal Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen

234

229

2.202

2.220

2010

2009

Een nadere toelichting op de bezoldiging is hieronder opgenomen: BEZOLDIGING RAAD VAN BESTUUR

X € 1.000

M.C. van Gelder Brutosalaris

510

500

Variabele beloning

431

452


941

952


115

113

Pensioenpremie

104

134

315

J.G. Janssen Brutosalaris

350

Variabele beloning

296

285


646

600


79

71

Pensioenpremie

72

84

Het totale bedrag aan bezoldiging van de bestuurders, bijzondere vergoedingen en de lasten uit hoofde van de pensioenregelingen was € 2,0 miljoen (voorgaand boekjaar € 2,0 miljoen).



BEZOLDIGING RAAD VAN COMMISSARISSEN

X € 1.000

2010

2009 46

J.F. van Duyne (tot en met 31 augustus 2010)

29

S. van Keulen (vanaf 1 april 2010)

27

–

B.T. Visser

40

40

W.M. van den Goorbergh

35

35

O.R. Stuge

35

35

F.K. de Moor

34

32

M.J.M. van Weelden-Hulshof

34

25

S.C. Huibers (tot 1 april 2009)

–

10

P.J.T.T.M. van Bakel (tot 1 maart 2009)

–

6

234

229

Totaal

Eén van de leden van de Raad van Commissarissen, mevrouw M.J.M. van Weelden-Hulshof, is vanuit haar hoedanigheid als openbaar apotheker afnemer van de groep. In het jaarverslag is een toelichting gegeven op het remuneratiebeleid voor de leden van de Raad van Bestuur en voor de Raad van Commissarissen. Er zijn over 2010 geen aandelen aan de leden van de Raad van Bestuur toegekend in het kader van de honoreringsstructuur. De leden van de Raad van Commissarissen hielden per 31 december 2010 een totaal van 75.050 aandelen van Mediq (per 31 december 2009: 87.550). Het aantal stukken in het bezit van de zittende leden van de Raad van Bestuur bedroeg per 31 december 2010 in totaal 72.778 (per 31 december 2009: 64.337). Het aantal aandelen per bestuurder en de geblokkeerde aandelen in het bezit van voormalige bestuurders bedroegen ultimo 2010:

M.C. van Gelder

WAARVAN GEBLOKKEERD INGEVOLGE AANDELENPLAN

VRIJVAL 2011

VRIJVAL 2012

VRIJVAL 2013

49.778

38.337

14.456

13.608

10.273

J.G. Janssen

23.000

Voormalige bestuurders

47.203*

Totaal

*

AANDELENBEZIT ULTIMO 2010

119.981

–

–

–

–

47.203

29.804

10.208

7.191

85.540

44.260

23.816

17.464

Betreft bij voormalige bestuurders alleen het geblokkeerde aantal.

Met de bestuurders is een afspraak gemaakt dat zij in de komende jaren een aandelenbelang in Mediq opbouwen ter grootte van tweemaal het vaste jaarsalaris. De heer Van Gelder heeft gedurende 2010 zijn aandelenbelang uitgebreid met 5.441 aandelen van 44.337 aandelen naar 49.778 aandelen. De heer Janssen heeft gedurende 2010 zijn aandelenbelang uitgebreid met 3.000 aandelen van 20.000 aandelen naar 23.000 aandelen. De heer Van Gelder is lid van de Raad van Commissarissen van Maxeda BV, waarmee een overeenkomst is gesloten voor gezamenlijke inkoop van niet-handelsgoederen. Maxeda krijgt een redelijke en zakelijke vergoeding voor hiervoor verleende diensten. De heer Van Gelder ontvangt geen enkele vergoeding die verband houdt met deze samenwerking.


Overige transacties met verbonden partijen

X € 1.000.000

TRANSACTIEWAARDE

OPENSTAAND SALDO PER 31 DECEMBER

2010

2009

2010

2009

16,4

17,2

1,3

1,5

5,2

4,4

0,3

0,4

Verkoop van producten en diensten Geassocieerde deelnemingen Overige verbonden partijen De transacties met deze verbonden partijen vinden op ‘at arm’s length’ basis plaats. STICHTING SAMENWERKING APOTHEKERS OPG De Stichting Samenwerking Apothekers OPG is, onder een andere naam, in 1992 opgericht ter gelegenheid van de beursgang van Mediq. De toenmalige leden-apothekers hebben een deel van de reserves binnen Mediq gedoneerd aan de stichting in de vorm van effecten Mediq. De stichting heeft thans als doel het ondersteunen van projecten op het gebied van farmaceutische beroeps- of bedrijfsuitoefening in Nederland en meer in het bijzonder op het gebied van het apotheekbedrijf ter vergroting van de kwaliteit en de doelmatigheid. Het bestuur bestaat uit drie onafhankelijke apothekers, onder wie de voorzitter, en drie door Mediq benoemde bestuurders. Bij stakende stemmen heeft de voorzitter de doorslaggevende stem. De stichting opereert onafhankelijk van Mediq; op het beleid van Stichting Samenwerking Apothekers OPG kan Mediq geen overheersende invloed uitoefenen. In 2010 zijn geen donaties ontvangen. Over het verslagjaar heeft de groep evenals in 2009 geen Mediq aandelen van de Stichting Samenwerking Apothekers OPG gekocht. 40 GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM ACQUISITIE ROMEDIC Op 1 februari 2011 heeft Mediq Romedic BV in Nederland geacquireerd. Mediq heeft 100% van de aandelen gekocht. Romedic heeft 14 medewerkers en is in Nederland marktleider op het gebied van verneveltherapie. Deze acquisitie is relatief beperkt van omvang en heeft geen materiële impact op de omzet, het resultaat en de activa en verplichtingen van de groep.


ENKELVOUDIGE BALANS vóór winstverdeling

TOELICHTING

31.12.2010

31.12.2009


41

6.317

6.225

Immateriële activa

42

379

288

Deelnemingen in groepsmaatschappijen

43

325.030

238.596

Vorderingen op groepsmaatschappijen

43

X € 1.000

Vaste activa

Pensioenactief Derivaten Latente belastingvorderingen

–

478

–

5.426

356

–

8.228

6.392

340.310

257.405

633.350

526.170

11.283

5.339

Vlottende activa Vorderingen op groepsmaatschappijen Overige vorderingen Derivaten Liquide middelen

Totaal activa Eigen vermogen

81

–

1.363

78.562

646.077

610.071

986.387

867.476

44

Gestort kapitaal

14.912

14.671

Agioreserve

92.242

92.483

3.944

– 448

Reserve omrekeningsverschillen Reserve u.h.v. kasstroomafdekkingen Overige reserves

– 3.222 260.554

76.662

74.530

492.016

438.568

45

16.379

11.775

46

120.589

107.008

6.732

8.844

127.321

115.852

30.486

80.520

421

1.244

1.060

1.630

304.454

199.362

1.248

12.390

Onverdeelde winst

Voorzieningen

– 3.899 308.154

Langlopende schulden Leningen Derivaten

Kortlopende schulden Leningen vervallend binnen 1 jaar Derivaten Handelscrediteuren Schulden aan groepsmaatschappijen Belastingen en sociale premies Overige schulden

Totaal eigen vermogen en verplichtingen


13.002

6.135

350.671

301.281

986.387

867.476

ENKELVOUDIGE WINST-EN-VERLIESREKENING X € 1.000

2010

2009

Resultaat groepsmaatschappijen na belastingen

82.069

76.095

Overige baten en lasten na belastingen

– 5.407

– 1.565

Nettoresultaat

76.662

74.530


TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING GRONDSLAGEN VOOR DE OPSTELLING VAN DE ENKELVOUDIGE OVERZICHTEN ALGEMEEN De enkelvoudige jaarrekening van Mediq NV wordt opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. Hierbij maken we gebruik van de mogelijkheid die artikel 2:362 lid 8 BW biedt, namelijk het in de enkelvoudige jaarrekening toepassen van de grondslagen van waardering en resultaatbepaling die in de geconsolideerde jaarrekening worden gehanteerd. Hieronder vallen ook de grondslagen voor presentatie van financiële instrumenten als eigen of vreemd vermogen. WAARDERING EN RESULTAATBEPALING De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling voor de enkelvoudige jaarrekening zijn gelijk aan die voor de geconsolideerde jaarrekening. Als geen nadere grondslagen zijn vermeld, verwijzen wij naar de vermelde grondslagen in de geconsolideerde jaarrekening. Deelnemingen Hieronder zijn zowel groepsmaatschappijen als geassocieerde deelnemingen begrepen. Investeringen in groepsmaatschappijen nemen we op de balans op tegen de nettovermogenswaarde. Bij een acquisitie worden de afzonderlijke activa, verplichtingen en voorwaardelijke verplichtingen van een groepsmaatschappij gewaardeerd tegen de reële waarde die op de dag van acquisitie gold. De waarde waarmee de verkrijgingsprijs de reële waarde van het groepsaandeel in de afzonderlijk te identificeren netto-activa te boven gaat, wordt verwerkt als goodwill. Goodwill wordt geactiveerd. Na de eerste verantwoording wordt de goodwill gewaardeerd als kostprijs onder aftrek van geaccumuleerde waardevermindering. Als de verkrijgingsprijs lager is dan het nettobedrag van de reële waarde van de identificeerbare nettoactiva brengen we het verschil direct ten gunste van het resultaat. Op het moment dat een groepsmaatschappij wordt afgestoten, verantwoorden we het verschil tussen de opbrengstwaarde en de boekwaarde, inclusief de goodwill en de cumulatieve omrekeningsverschillen, in de winst-en-verliesrekening.


TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE WINST-EN-VERLIESREKENING INRICHTING WINST-EN-VERLIESREKENING Aangezien de winst-en-verliesrekening van de vennootschap over 2010 is verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening, is volstaan met de weergave van een beknopte winst-en-verliesrekening in overeenstemming met artikel 402, Boek 2 BW.


TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE BALANS 41 MATERIËLE VASTE ACTIVA

X € 1.000

2010

2009

Aanschaffingswaarde

7.090

1.765


– 865

– 820

Boekwaarde 1 januari

6.225

945

934

5.325

Investeringen Afschrijvingen

– 842

– 45

Boekwaarde 31 december

6.317

6.225

Aanschaffingswaarde

7.127

7.090


– 810

– 865

Boekwaarde 31 december

6.317

6.225

2010

2009

De materiële vaste activa hebben betrekking op andere vaste bedrijfsmiddelen. 42 IMMATERIËLE ACTIVA

X € 1.000

2.141

4.920

– 1.853

– 1.608

Boekwaarde 1 januari

288

3.312

Investeringen

203

145

–

– 2.924

– 112

– 245

379

288

Aanschaffingswaarde Cumulatieve amortisatie

Herrubricering Amortisatie Boekwaarde 31 december Aanschaffingswaarde Cumulatieve amortisatie Boekwaarde 31 december

De immateriële activa hebben betrekking op software en websites.


2.344

2.141

– 1.965

– 1.853

379

288

43 FINANCIËLE VASTE ACTIVA DEELNEMINGEN IN GROEPSMAATSCHAPPIJEN

X € 1.000

Stand per 1 januari Aandeel in winst Valutakoerseffect Overige mutaties Stand per 31 december

2010

2009

238.596

161.081

82.069

76.095

4.391

1.376

– 26

44

325.030

238.596

2010

2009

478

13.226

Deelnemingen in groepsmaatschappijen worden gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde. VORDERINGEN OP GROEPSMAATSCHAPPIJEN

X € 1.000

Stand per 1 januari Verstrekte leningen Afgeloste leningen Stand per 31 december

–

–

– 478

– 12.748

–

478


TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE BALANS

44 EIGEN VERMOGEN 2009

X € 1.000

GESTORT KAPITAAL

AGIORESERVES


HEDGINGRESERVE

WETTELIJKE RESERVE DEELNEMINGEN

OVERIGE RESERVES

14.625

91.263

– 1.824

– 3.026

1.257

390.499

TOTAAL

ONVERDEELDE WINST


492.794 – 127.891

364.903

Openingsbalans per 1 januari 2009 Directe vermogensmutaties: •

Actuariële winsten/ verliezen inzake pensioenen

•

14.218

14.218

14.218

– 3.624

Belastingeffect op actuariële verschillen – 3.624

– 3.624

– 263

– 263

– 263

67

67

67

1.376

1.376

11.774

pensioenen •

Hedging

•

Belastingeffect op hedging

•

Valutaomrekenings1.376

verschillen Resultaat direct opgenomen in het eigen vermogen

1.376

– 196

10.594

11.774

1.376

– 196

10.594

11.774

Nettoresultaat 2009 Totaal resultaat

74.530

74.530

74.530

86.304

– 7.628

– 7.628

135.519

–

Winstbestemming 2008: •

Slotdividend 2008

•

Toevoeging aan reserve

– 135.519

– 135.519

– 505

761

761

– 50

– 50

– 50


46

1.220

Transacties met minderheidsaandeelhouders Uitkering interim– 5.869

– 5.869

– 5.869

252

– 105

147

147

1.509

259.045

364.038

dividend 2009 Overige mutaties Stand per 31 december 2009

14.671


92.483

– 448

– 3.222

74.530

438.568

2010

X € 1.000

GESTORT KAPITAAL

AGIORESERVES


HEDGINGRESERVE

WETTELIJKE RESERVE DEELNEMINGEN

OVERIGE RESERVES

TOTAAL

ONVERDEELDE WINST


14.671

92.483

– 448

– 3.222

1.509

259.045

364.038

74.530

438.568

– 14.967

– 14.967

– 14.967

3.817

Openingsbalans per 1 januari 2010 Directe vermogensmutaties: •

Actuariële winsten/ verliezen inzake pensioenen

•

Belastingeffect op actuariële verschillen 3.817

3.817

– 909

– 909

– 909

232

232

232

4.392

4.392

– 7.435

pensioenen •

Hedging

•

Belastingeffect op hedging

•

Valutaomrekenings4.392

verschillen Resultaat direct opgenomen in het eigen vermogen

4.392

– 677

– 11.150

– 7.435

4.392

– 677

– 11.150

– 7.435

Nettoresultaat 2010 Totaal resultaat

76.662

76.662

76.662

69.227

– 11.527

– 11.527

– 63.003

–

Winstbestemming 2009: •

Slotdividend 2009

•

Toevoeging aan

151

– 151

reserve

63.003

63.003

Transacties met minderheidsaandeelhouders Uitkering interimdividend 2010

90

– 90

Overige mutaties

– 4.227

– 4.227

– 4.227

– 859

833

– 25

– 25

650

307.505

415.354


14.912

92.242

3.944

– 3.899

76.662

492.016



GESTORT KAPITAAL

X € 1.000

AANTAL AANDELEN HERLEID NAAR VOLGESTORT


GESTORT KAPITAAL

AANDELEN A

AANDELEN B

14.571

54

58.459 225

100

– 54


58.684

14.671

–


58.684

14.671

–

962

241

–

59.646

14.912

–


Dividend in aandelen uitgekeerd Stand per 31 december 2010

GESTORT KAPITAAL Ultimo 2010 waren er 59.646.252 aandelen (met een nominale waarde van € 0,25) geplaatst en volgestort. AGIORESERVE De agioreserve is fiscaal vrij uitkeerbaar. WETTELIJKE RESERVE DEELNEMINGEN De wettelijke reserve deelnemingen betreft de niet uitgekeerde resultaten van geassocieerde deelnemingen in groepsmaatschappijen waarvan uitkering niet zonder beperking door Mediq NV kan worden bewerkstelligd. Dit is alleen van toepassing voor groepsmaatschappijen met geassocieerde deelnemingen. De wettelijke reserve deelnemingen wordt verlaagd met het dividend uit deze deelnemingen waarop tot het moment van vaststellen van de jaarrekening recht is verkregen. INKOOP EIGEN AANDELEN Op 1 januari 2010 had de vennootschap geen aandelen in bezit. In het boekjaar heeft de vennootschap geen aandelen ingekocht, waardoor de vennootschap ultimo boekjaar eveneens geen aandelen in haar bezit had. De leden van de Raad van Commissarissen hielden per 31 december 2010 een totaal van 75.050 aandelen van Mediq (per 31 december 2009: 87.550). Het aantal stukken in het bezit van de zittende leden van de Raad van Bestuur bedroeg per 31 december 2010 in totaal 72.778 (per 31 december 2009: 64.337). WINSTBESTEMMING 2009 Na slotdividend, dat tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 8 april 2010 is vastgesteld op € 0,34 per aandeel, is de winst van € 63,0 miljoen ten gunste gebracht van de overige reserves. Voor informatie over samenstelling, grootte en mutaties van het eigen vermogen verwijzen wij naar het geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen.


45 VOORZIENINGEN 31.12.2010

31.12.2009

Voorziening voor belastingverplichtingen

370

3.218

Voorziening voor pensioenverplichtingen

10.625

–

5.384

8.557

16.379

11.775

X € 1.000

Overige voorzieningen Totaal

De voorziening voor belastingverplichtingen heeft betrekking op latente belastingen. De overige voorzieningen hebben vooral betrekking op personeelsgerelateerde voorzieningen en risico’s voor de vennootschapsbelasting en dividendbelasting. 46 LANGLOPENDE SCHULDEN De langlopende schulden zijn leningen van € 70,0 miljoen (2009: € 30,0 miljoen) opgenomen bij Nederlandse banken en een Schotse bank en niet-bancaire leningen opgenomen bij een viertal institutionele beleggers in de Verenigde Staten en Engeland van € 46,2 miljoen (2009: € 72,1 miljoen). Wanneer deze financiering gezamenlijk met de valutatermijncontracten wordt beschouwd, bedragen de toekomstige aflossingsverplichtingen € 77,7 miljoen (2009: € 77,7 miljoen). Daarnaast is er € 4,4 miljoen vooruit ontvangen huurkorting verantwoord als langlopende verplichting (2009: € 4,9 miljoen). Er zijn – net als vorig jaar – geen langlopende schulden aan groepsmaatschappijen. De resterende looptijd van de langlopende schulden is onderstaand aangegeven: 31.12.2010

31.12.2009

Leningen van banken

70.000

30.000

Leningen van institutionele beleggers

46.193

72.062

2.198

2.198

Leningen van banken

–

–

Leningen van institutionele beleggers

–

–

2.198

2.748

120.589

107.008

X € 1.000

Vervallend tussen 1 en 5 jaar na balansdatum

Vooruit ontvangen huurkorting Vervallend later dan 5 jaar na balansdatum

Vooruit ontvangen huurkorting Totaal

Daarnaast is een bedrag van circa € 30,5 miljoen gerelateerd aan deze langlopende schulden opgenomen onder de kortlopende verplichtingen.



De uitsplitsing per valuta is als volgt: X € 1.000

31.12.2010

31.12.2009

Euro’s

94.397

54.946

US-dollars

26.192

52.062

120.589

107.008

Totaal

Risico’s uit hoofde van valutakoersverschillen op het resultaat en kasstromen zijn volledig afgedekt door valutaswaps. Het gemiddelde rentepercentage op bovenstaande langlopende leningen bedraagt 4,2% (2009: 4,5%). Het renterisico voor een groot deel van deze leningen is met renteswaps afgedekt. Op de leningen zijn als leenvoorwaarden opgenomen: een schuldratio van maximaal 3,5, een rentedekking van minimaal 5,0 en gebruikelijke clausules over ‘negative pledge’, ‘cross default’ en ‘pari passu’. 47 NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN GARANTIES EN VERPLICHTINGEN Mediq NV heeft voor nagenoeg alle in Nederland gevestigde groepsmaatschappijen algemene garanties gesteld in de zin van art. 403, Boek 2 BW, behalve voor minder dan 100%-groepsmaatschappijen. Dit betreft een aantal apotheken van Apotheken Nederland. Daarnaast heeft Mediq NV verplichtingen uit hoofde van leasecontracten van auto’s en huurverplichtingen voor het nieuw gerealiseerde hoofdkantoor in Utrecht. X € 1.000

31.12.2010

31.12.2009

Leaseverplichtingen •


306

344

•


279

517

585

861

2.158

Huurverplichtingen •


2.467

•


9.868

8.632

•

Termijnen vervallend na 5 jaar

9.868

10.790

22.203

21.580

22.788

22.441

Totaal

FISCALE EENHEID Voor de heffing van vennootschapsbelasting en omzetbelasting vormt de vennootschap Mediq NV een fiscale eenheid met nagenoeg al haar 100%-groepsmaatschappijen in Nederland. De groep en de groepsmaatschappijen binnen de fiscale eenheid zijn hoofdelijk aansprakelijk voor elkaars schulden uit hoofde van vennootschapsbelasting en omzetbelasting.


48 HONORARIA VAN DE ACCOUNTANT De honoraria van KPMG Accountants bedroegen in 2010 € 0,9 miljoen. In 2009 bedroegen de honoraria van PwC Accountants € 1,0 miljoen. De samenstelling is als volgt: 2010

X € 1.000

2009

KPMG ACCOUNTANTS NV

OVERIG KPMG NETWERK

TOTAAL KPMG

PWC ACCOUNTANTS NV

OVERIG PWC NETWERK

TOTAAL PWC

284

369

653

370

318

688

Andere controlewerkzaamheden

58

14

72

114

45

159

Adviesdiensten op fiscaal terrein

–

–

–

–

35

35

Andere niet controlediensten

165

35

200

8

113

121

Totaal

507

418

925

492

511

1.003

Controle van de jaarrekening

De honoraria voor 2010 zijn volledig in de algemene kosten verantwoord. De honoraria voor andere controlewerkzaamheden hebben voornamelijk betrekking op de ‘purchase price allocation’. De andere niet-controlediensten betreffen honoraria voor due diligence, overeengekomen werkzaamheden en adviesdiensten. Utrecht, 16 februari 2011 Raad van Bestuur

Raad van Commissarissen

M.C. van Gelder, voorzitter

S. van Keulen, voorzitter

J.G. Janssen

B.T. Visser, vicevoorzitter W.M. van den Goorbergh F.K. De Moor O.R. Stuge M.J.M. van Weelden-Hulshof



OVERIGE GEGEVENS

VOORSTEL WINSTBESTEMMING EN DIVIDEND Gelet op artikel 37 van de statuten van de vennootschap legt de Raad van Bestuur aan de Algemene Vergadering van 13 april 2011 de volgende winstbestemming ter goedkeuring voor: X € 1.000

2010

Nettoresultaat beschikbaar voor de aandeelhouders van de vennootschap

76.662

Beschikbaar voor dividend (€ 0,46 per aandeel)

27.383 49.279

Op grond van dit voorstel zal een dividend van € 0,46 (€ 2009: 0,44) per aandeel van € 0,25 worden uitgekeerd in de vorm van keuzedividend. Het komt overeen met een pay-out van 35% en is daarmee gelijk aan onze streefwaarde. Een bedrag van € 0,15 per aandeel is reeds uitgekeerd als interim-dividend. Het slotdividend van € 0,31 (2009: € 0,34) zal op 9 mei 2011 betaalbaar worden gesteld in de vorm van keuzedividend. GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM Zie voor een uiteenzetting van de gebeurtenissen na balansdatum noot 40.


OVERIGE GEGEVENS

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Mediq NV. VERKLARING BETREFFENDE DE JAARREKENING Wij hebben de in dit verslag op pagina 77 tot en met 151 opgenomen jaarrekening 2010 van Mediq NV te Utrecht gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde balans per 31 december 2010, de geconsolideerde winst-en-verliesrekening, het geconsolideerde overzicht van het totaalresultaat, mutatieoverzicht eigen vermogen en kasstroomoverzicht over 2010 en de toelichting waarin zijn opgenomen een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit de enkelvoudige balans per 31 december 2010 en de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2010 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), alsmede voor het opstellen van het verslag van de Raad van Bestuur in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. De Raad van Bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de Raad van Bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de geconsolideerde jaarrekening Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Mediq NV per 31 december 2010 en van het resultaat en de kasstromen over 2010 in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW. Oordeel betreffende de enkelvoudige jaarrekening Naar ons oordeel geeft de enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Mediq NV per 31 december 2010 en van het resultaat over 2010 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.


VERKLARING BETREFFENDE OVERIGE BIJ OF KRACHTENS DE WET GESTELDE EISEN Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het verslag van de Raad van Bestuur, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het verslag van de Raad van Bestuur, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amstelveen, 16 februari 2011 KPMG ACCOUNTANTS NV E. Eeftink RA


AANDEELHOUDERSINFORMATIE

HET INVESTOR-RELATIONSBELEID VAN MEDIQ IS EROP

Regelmatig organiseren wij presentaties en bijeenkomsten

GERICHT (POTENTIËLE) AANDEELHOUDERS TIJDIG,

voor beleggers en analisten, met name bij de bekendmaking

VOLLEDIG EN OP CONSISTENTE WIJZE TE INFORMEREN.

van de resultaten. Analistenpresentaties zenden wij live

HIERMEE WILLEN WIJ EEN ZO JUIST MOGELIJK BEELD

via internet uit. Na publicatie van de tweede- en vierde-

SCHEPPEN VAN ONZE ACTIVITEITEN, HISTORISCHE

kwartaalcijfers houden wij roadshows in binnen- en buitenland

RESULTATEN EN VERWACHTINGEN VOOR DE TOEKOMST.

om (potentiële) institutionele beleggers te ontmoeten. In 2010 vonden tijdens roadshows, conferenties en bedrijfsbezoeken zo’n 145 ontmoetingen met institutionele beleggers plaats.

GEMIDDELDE DAGOMZET EURONEXT AMSTERDAM 2010

Bovenstaande activiteiten voeren wij uit met strikte

IN STUKS X 1.000

inachtneming van de verplichtingen van NYSE Euronext en de Autoriteit Financiële Markten. Wij volgen alle bestpracticebepalingen van de nieuwe Nederlandse corporate-

360

governancecode die te maken hebben met de relatie van de onderneming met haar aandeelhouders. We hebben een

300

eenduidige ‘disclosure policy’ geformuleerd waarin wij beschrijven hoe wij omgaan met informatieverschaffing aan

240

beleggers, analisten, financiële instellingen, pers en andere belanghebbenden bij de onderneming. Voor meer informatie,

180

zoals persberichten, presentaties en de disclosure policy, kunt u terecht op www.mediq.com.

120

Het afgelopen jaar hebben wij de Henri Sijthoff-Prijs gewonnen 60

voor de beste financiële verslaggeving over het jaar 2009 in de categorie mid- en smallcap. De jury prees met name de

0

Jan Feb Maa Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec

leesbaarheid, de goede bedrijfseconomische analyse en het verhelderende verslag van de Raad van Commissarissen, waarbij Mediq niet schroomde kwetsbaarheden te benoemen. De website van Mediq is binnen de categorie als beste

KOERSVERLOOP AANDEEL 2010

beoordeeld en is zelfs het enige niet-AEX-fonds in de top 10

X€1

van de beste financiële websites. MEDIQ AANDEEL

17

* *

AEX

AANDELENKAPITAAL

AMX 16

Het maatschappelijk kapitaal van Mediq NV bedraagt

* 15

Startpunt: koers aandeel Mediq per 4.1.2010

€ 60 miljoen verdeeld in 100 miljoen gewone aandelen met een nominale waarde van € 0,25 elk, 5 miljoen financieringspreferente aandelen van € 1 elk en 30 miljoen

14

preferente aandelen van € 1 elk. Per eind 2010 waren 59.646.252 gewone aandelen geplaatst, waarvan 59.137.608

13

toonderaandelen en 508.644 aandelen op naam. Geen van de financieringspreferente en preferente aandelen is uitgegeven.

12

De Stichting Preferente Aandelen Mediq heeft een optierecht

11

op het verwerven van preferente aandelen. Zie het hoofdstuk

12 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12

‘Corporate governance’ voor nadere informatie.

154 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 AANDEELHOUDERSINFORMATIE

Tot 1 maart 2009 waren er ook aandelen B in omloop. Deze

BEURSNOTERING

waren op naam gesteld en waren uitsluitend op naam van Nederlandse openbare apothekers. Dit was nog een uitvloeisel

Het gewone aandeel staat sinds 1992 genoteerd aan de

van de periode waarin Mediq een coöperatieve vereniging was.

effectenbeurs NYSE Euronext Amsterdam. Het maakt sinds september 2008 deel uit van de Amsterdam Midcap Index (AMX). Het tickersymbool is MEDIQ en de ISIN-code NL0009103530.

SPREIDING BEZIT AANDELEN* Sinds oktober 2009 heeft Mediq een optienotering aan de

PER EIND 2010

NYSE Liffe optiebeurs van Amsterdam. Hiermee wordt 3% 19%

8%

NL PARTICULIEREN

tegemoetgekomen aan de vraag vanuit de markt naar dit type

NL INSTITUTIONEEL

beleggingsproducten. De handel in opties op het aandeel

VERENIGD

versterkt de zichtbaarheid van Mediq in de financiële wereld

KONINKRIJK

en kan de liquiditeit van het aandeel verder vergroten.

OVERIGE

De koers van het aandeel is in 2010 met 9% gestegen. Deze toename was licht hoger dan de 6% toename van de 68%

AEX. De AMX steeg in dezelfde periode met 25%. De volgende beleggers hebben in het kader van de Wet

*

Op basis van door depotbanken verstrekte anonieme gegevens.

melding zeggenschap aan de Autoriteit Financiële Markten gemeld dat zij een belang van meer dan 5% in het uitstaande aandelenkapitaal van Mediq NV hebben (weergegeven naar de situatie op de datum van melding, behalve bij de Stichting Samenwerking Apothekers OPG, waarvan de onderneming bekend is met het exacte aandelenbezit):

5,57%

(1 november 2006)

Deelnemingen Fonds

5,02%

(24 augustus 2010)

Navitas B.V.

5,13%

(1 november 2006)

Aviva Plc Delta Lloyd

ING Investment 10,01%

Management

(25 juli 2008)

Silchester Investors International Limited

6,81%

(1 november 2010)

5,77%

(3 mei 2010)

Stichting Samenwerking Apothekers OPG

STICHTING SAMENWERKING APOTHEKERS OPG De Stichting Samenwerking Apothekers OPG is, onder een andere naam, in 1992 opgericht ter gelegenheid van de beursgang. De toenmalige leden-apothekers hebben een deel van de reserves gedoneerd aan de stichting in de vorm van aandelen Mediq.

AANDEELHOUDERSINFORMATIE MEDIQ JAARVERSLAG 2010 155

De stichting heeft als doel het ondersteunen van projecten op

FINANCIËLE KALENDER

het gebied van farmacie ter vergroting van de kwaliteit en de doelmatigheid. Het bestuur bestaat uit drie zelfstandige

De Algemene Vergadering van Aandeelhouders staat gepland

apothekers, onder wie de voorzitter, en drie door Mediq

voor 13 april 2011 om 14.30 uur op het hoofdkantoor van Mediq,

benoemde bestuurders. Bij stakende stemmen heeft de

Hertogswetering 159 te Utrecht. De agenda is vanaf 2 maart

voorzitter de doorslaggevende stem. De stichting opereert

beschikbaar op www.mediq.com.

onafhankelijk van Mediq; op het beleid van Stichting Samenwerking Apothekers OPG kan Mediq geen

17 februari 2011

overheersende invloed uitoefenen.

13 april 2011

Publicatie jaarcijfers 2010 Algemene Vergadering van Aandeelhouders

15 april 2011

De stichting bezat per eind 2010 3.460.790 aandelen. RELEVANTE HANDELSGEGEVENS Aantal aandelen jaareinde

2010

2009

59.646.252

58.684.236

Hoogste koers Euronext Amsterdam

16,41

19 april 2011

Dividend record date

20 april 2011

Start keuzeperiode dividend

27 april 2011

Publicatie cijfers eerste kwartaal 2011

4 mei 2011

Einde keuzeperiode slotdividend

5 mei 2011

Publicatie omwisselverhouding

13,20

Laagste koers Euronext

Notering ex-dividend

slotdividend 9 mei 2011

Betaalbaarstelling slotdividend

28 juli 2011

Publicatie cijfers tweede kwartaal 2011

Amsterdam

12,25

6,08

Slotkoers Euronext Amsterdam

14,00

12,89

1 augustus 2011


10,8

10,1

3 augustus 2011


5 augustus 2011

Start keuzeperiode interim-dividend

835.048

756.440

19 augustus 2011

Einde keuzeperiode interim-dividend

Koers-winstverhouding, jaareinde Marktkapitalisatie, jaareinde (x € 1.000)

22 augustus 2011

Gemiddelde dagomzet Euronext Amsterdam (in stuks)

99.957

157.440

Publicatie omwisselverhouding interimdividend

24 augustus 2011

Betaalbaarstelling interim-dividend

De afname van de gemiddelde dagomzet op Euronext

26 oktober 2011

Publicatie cijfers derde kwartaal 2011

Amsterdam heeft deels te maken met de toename van de

16 februari 2012

Publicatie jaarcijfers 2011

verhandelde volumes op alternatieve handelsplatforms.

11 april 2012

Algemene Vergadering van Aandeelhouders

DIVIDENDBELEID

13 april 2012


17 april 2012


25 april 2012

Publicatie cijfers eerste kwartaal 2012

Wij streven ernaar circa 35% van het nettoresultaat als

26 juli 2012

Publicatie cijfers tweede kwartaal 2012

dividend uit te keren, mits de winstontwikkeling dat toelaat.

26 oktober 2012

Publicatie cijfers derde kwartaal 2012

Als interim-dividend keren wij een bedrag uit dat (afgerond) Data onder voorbehoud.

gelijk is aan een derde van het totaaldividend van het voorgaande jaar, eveneens onder de veronderstelling dat de winstontwikkeling dat redelijkerwijs toelaat.

CONTACT

Voor meer informatie kunt u zich wenden tot: Het dividendvoorstel voor 2010 bedraagt € 0,46 per aandeel,

Catrien van Buttingha Wichers

ofwel een toename van 5% per aandeel. Het komt overeen

Hoofd Corporate Communicatie

met een pay-out van 35% en is daarmee gelijk aan onze

Telefoon +31 (0)30 282 16 09

streefwaarde. Van het dividend is reeds € 0,15 per aandeel als

Fax +31 (0)30 282 16 60

interim-dividend uitgekeerd. Aandeelhouders wordt de keuze

www.mediq.com

geboden tussen dividend in contanten of in aandelen.

[email protected]

GEGEVENS PER AANDEEL X € 1 Nettoresultaat

2010

2009

1,30

1,27

Nettoresultaat na

*

verwateringseffect*

1,30

1,27

Dividend

0,46

0,44

Pay-outratio

35%

35%

Zie toelichting 14 in de jaarrekening voor meer informatie over het verwateringseffect.

156 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 AANDEELHOUDERSINFORMATIE

GROEPSMAATSCHAPPIJEN Per 1 februari 2011

DIRECT & INSTITUTIONEEL Alle groepsmaatschappijen die zich op het directe kanaal richten, leveren aan patiënten in thuiszorgsituaties. Daarbij zijn ze merkneutraal, en bieden ze tevens een uitgebreide servicedienst. Dat beperkt zich niet alleen tot advies, maar bestaat daar waar nodig ook uit technische ondersteuning en intensieve begeleiding in de thuissituatie. De activiteiten worden ontplooid in nauwe samenwerking met voorschrijvers en zorgverzekeraars. DIRECT & INSTITUTIONEEL NEDERLAND CombiCare (direct)

Tefa (direct)

Marketing-verkooporganisatie op het gebied van stoma- en

Marketing-verkooporganisatie die zich richt op de verkoop

incontinentiehulpmiddelen en wondverzorgingsproducten.

en verhuur van medische hulpmiddelen voor intensieve

Postbus 468, 2800 AL Gouda

thuiszorg, op het gebied van respiratoire zorg,

Telefoon

(0182) 62 24 44

voeding(spompen) en infuustherapie.

E-mail

[email protected]

Postbus 43050, 3540 AB Utrecht

Website

www.combicare.nl

Telefoon

(030) 282 13 00

E-mail

[email protected]

Website

www.tefa.nl

Mediq Direct Diabetes (direct)

Medisource (direct)

Marketing-verkooporganisatie op het gebied van

Detacheringsbedrijf van personeel in de zorg.

diabeteshulpmiddelen.

Postbus 1174, 2280 CD Rijswijk

Postbus 211, 6900 AE Zevenaar

Telefoon

(070) 340 83 33

Telefoon

(0316) 58 26 90

E-mail

[email protected]

E-mail

[email protected]

Website

www.medisource.nl

Website

www.mediqdirect.nl

ZorgService NL (direct)

Medeco (institutioneel)

Marketing-verkooporganisatie gespecialiseerd in belevering

Leverancier van een breed assortiment verbruiksartikelen

van verzorgingshuizen (op het gebied van incontinentie,

aan ziekenhuizen, zorginstellingen, apotheken en

diabetes, stoma en wondverzorging).

thuiszorgorganisaties. Ook actief in België.

Postbus 427, 6900 AK Zevenaar

Postbus 1555, 3260 BB Oud-Beijerland

Telefoon

(0316) 58 26 58

Telefoon

E-mail

[email protected]

E-mail

[email protected]

Website

www.zorgservice.nl

Website

www.medeco.nl

(0186) 63 44 00

Red Swan (direct)

OPG Distrimed (institutioneel)

Logistieke dienstverlening voor derden, hoofdzakelijk voor

Volledig gesorteerde farmaceutische groothandel voor

fabrikanten. Levert ook biotechnologische geneesmiddelen

ziekenhuizen en verpleeghuizen. Maakt gebruik van de

bij patiënten aan huis.

logistieke infrastructuur van OPG Groothandel.

Postbus 40347, 3504 AC Utrecht

Postbus 2775, 3500 GT Utrecht

Telefoon

(030) 247 31 11

Telefoon

(030) 282 18 88

E-mail

[email protected]

E-mail

[email protected]

Website

www.red-swan.nl

Website

www.opgdistrimed.nl

GROEPSMAATSCHAPPIJEN MEDIQ JAARVERSLAG 2010 157

DIRECT & INSTITUTIONEEL INTERNATIONAAL Byram Healthcare – Verenigde Staten (direct)

Mediq Lietuva – Litouwen (institutioneel)

Marketing-verkooporganisatie voor hulpmiddelen op het

Leverancier van medische hulpmiddelen aan zorginstellingen,

gebied van stoma, incontinentie, diabetes, wondverzorging

artsen en laboratoria.

en enterale voeding.

Laisves pr. 7UAB, LT-06144 Vilnius, Litouwen

120 Bloomingdale Road, White Plains, NY 10605, USA

Telefoon

00 370 5 268 84 51

Telefoon

00 1 914 284 20 00

E-mail

[email protected]

E-mail

[email protected]

Website

www.mediq.lt

Website

www.byramhealthcare.com

Mediq Eesti – Estland (institutioneel)

Mediq Direkt Diabetes – Duitsland (direct)


Marketing-verkooporganisatie op het gebied van


diabeteshulpmiddelen.

Kungla 2, 76505 Saue, Harjumaa, Estland

Bärensteinerstraße 27-29, 01277 Dresden, Duitsland

Telefoon

00 372 6 51 51 51

Telefoon

E-mail

[email protected]

E-mail

[email protected]

Website

www.mediq.ee

Website

www.mediqdirekt.de

00 49 351 257 89 12

Mediq Sverige – Zweden (institutioneel)

Mediq Danmark – Denemarken (direct & institutioneel)

Leverancier van medische hulpmiddelen en logistieke

Leverancier van medische hulpmiddelen aan patiënten in

oplossingen aan zorginstellingen en fabrikanten.

thuiszorgsituaties, zorginstellingen, artsen, apotheken en

Taljegårdsgatan 11a, SE-431 53 Mölndal, Zweden

bandagisten.

Telefoon

00 46 31 88 70 00

Kornmarksvej 15-19, 2605 Brøndby, Kopenhagen, Denemarken

E-mail

[email protected]

Telefoon

00 45 36 37 92 00

Website

www.mediqsverige.se

E-mail

[email protected]

Website

www.mediqdanmark.dk

Meteko – Zweden (institutioneel)

Mediq Norge – Noorwegen (direct & institutioneel)


Leverancier van medische verbruiksartikelen aan patiënten

dikwijls op exclusieve basis.

in thuiszorgsituaties, zorginstellingen, artsen, apotheken

PO Box 410, SE-129 04 Hagersten, Zweden

en bandagisten.

Telefoon

00 46 8 88 03 60

PO Box 113, NO-2041 Kløfta, Noorwegen

E-mail

[email protected]

Telefoon

00 47 67 02 43 00

Website

www.meteko.se

E-mail

[email protected]

Website

www.mediqnorge.no

Mediq Suomi – Finland (institutioneel)

Mediq Direkt – Hongarije (direct)

Leverancier van medische hulpmiddelen en logistieke

Marketing-verkooporganisatie op het gebied van medische

oplossingen aan zorginstellingen en fabrikanten.

hulpmiddelen, waaronder met name wondverzorgings-,

Levert tevens laboratoriumproducten en medische apparatuur

stoma- en incontinentieproducten.

(inclusief installatie en onderhoud).

2040 Budaörs Vasút u. 11, Hongarije

PO Box 115, FI-02201 Espoo, Finland

Telefoon

00 36 23 80 28 81

Telefoon

00 358 10 429 99

E-mail

[email protected]

E-mail

asiakaspalvelu@mediq.fi

Website

www.mediqdirekt.hu

Website

www.mediq.fi

Mediq Latvija – Letland (institutioneel)

Mediq Suisse – Zwitserland (institutioneel)


Leverancier van medische hulpmiddelen aan verpleeg- en


verzorgingshuizen, op het gebied van incontinentie-, wond- en

Dzelzavas iela 120 M, LV-1021 Riga, Letland

huidverzorging.

Telefoon

00 371 67 80 24 63

Postfach 2004, 8502 Frauenfeld, Zwitserland

E-mail

[email protected]

Telefoon

Website

www.mediq.lv

E-mail

[email protected]

Website

www.mediqsuisse.ch

158 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 GROEPSMAATSCHAPPIJEN

00 41 52 720 25 26

APOTHEKEN De activiteiten in het apothekenkanaal omvatten ook onze groothandelsactiviteiten voor apotheken. APOTHEKEN NEDERLAND Mediq Apotheken

Polyfarma

Keten van eigendomsapotheken, verspreid over Nederland. De

Handelsonderneming gespecialiseerd in het inkopen van

Mediq Apotheekformule wordt ook aangeboden aan

geneesmiddelen uit andere EU-landen, die in Nederland als

zelfstandige apothekers.

specialité worden aangeboden.

Postbus 2450, 3500 GL Utrecht

Postbus 5024, 9700 GA Groningen

Telefoon

(030) 282 19 11

Telefoon

(050) 368 64 64

E-mail

[email protected]

E-mail

[email protected]

Website

www.mediq-apotheek.nl

OPG Groothandel

Systemfarma


Gespecialiseerde apotheek die op patiëntniveau en per

openbare apotheken. Distributiecentra in Staphorst en in Oss.

innamemoment vaste medicatie verpakt voor chronische

Postbus 2450, 3500 GL Utrecht

gebruikers.

Telefoon

(030) 282 18 88

Postbus 231, 3360 AE Sliedrecht

E-mail

[email protected]

Telefoon

Website

www.opggroothandel.nl

E-mail

[email protected]

Website

www.systemfarma.nl

(0184) 49 38 38

OPG Medico

Mediq Central Filling Apotheek


Verzorgt op centraal niveau, bijna volledig geautomatiseerd,

apotheekhoudende huisartsen. Maakt gebruik van logistieke

de routinematige handelingen rondom herhaalmedicatie.

infrastructuur van OPG Groothandel.

Zowel voor Mediq Apotheken als voor zelfstandige klanten van

Postbus 8523, 3503 RM Utrecht

OPG Groothandel.

Telefoon

(030) 282 18 88

Antennestraat 44, 1322 AE Almere

E-mail

[email protected]

Telefoon

(036) 536 49 57

Website

www.opgmedico.nl

E-mail

[email protected]

APOTHEKEN INTERNATIONAAL ACP Pharma – Polen Fullservice groothandel voor apotheken en dienstverlener voor de farmaceutische industrie. Exploiteert tevens een apotheekketen waar momenteel het merk Mediq Apteka wordt uitgerold. ul. Domaniewska 50, 02-672 Warschau, Polen Telefoon

00 48 22 611 47 60

E-mail

[email protected]

Website

www.acppharma.pl

Seniormanagement Mediq, Mediq Business Leadership Program, december 2010

GROEPSMAATSCHAPPIJEN MEDIQ JAARVERSLAG 2010 159

TIENJAARSOVERZICHT *

X € 1.000.000

IFRS 2010

2009

2008

Immateriële activa

404,1

328,1

338,8


111,6

126,1

134,5

Financiële vaste activa

11,3

29,7

29,3

639,9

624,2

592,5

BALANS

Vlottende activa

0,4

–

0,1

28,6

31,3

22,0

1.195,8

1.139,4

1.117,1

510,2

454,1

379,1

210,5

195,5

280,1

6,7

8,8

7,9

Latente belastingen

22,1

14,4

12,2


12,1

1,3

17,8

Overige voorzieningen

12,9

19,8

9,4

421,3

445,5

410,7

1.195,8

1.139,4

1.117,1

Werkzaam vermogen

741,0

667,4

706,1

Werkkapitaal

185,2

151,2

180,6

2.633,9

2.602,7

2.730,2

590,6

546,0

543,2

Bedrijfskosten

476,1

429,9

646,1

Bedrijfsresultaat

114,5

116,1

– 102,9

76,7

74,5

– 127,9

Totaal eigen vermogen

42,7%

39,9%

33,9%

Werkzaam vermogen

62,0%

58,6%

63,2%

Werkkapitaal

15,5%

13,3%

16,2%

Bedrijfsresultaat

4,3%

4,5%

– 3,8%

Nettoresultaat

2,9%

2,9%

– 4,7%

Derivaten Latente belastingen en pensioenactiva Totaal activa Totaal eigen vermogen Langlopende verplichtingen Langlopende leningen Derivaten

Kortlopende verplichtingen Totaal eigen vermogen en verplichtingen

WINST-EN-VERLIESREKENING Netto-omzet Brutowinst

Nettoresultaat OVERIGE KENGETALLEN Balans IN % VAN TOTAAL VERMOGEN

Winst-en-verliesrekening IN % VAN NETTO-OMZET

GROEI IN %

Netto-omzet Bedrijfsresultaat Nettoresultaat

160 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 TIENJAARSOVERZICHT

1,2%

– 4,7%

10,2%

– 1,3%

> 100%

<–100%

2,9%

> 100%

<–100%

IFRS 2007

NL RJ

2006

2005

2004

2004

2003

2002

2001

435,0

364,9

321,5

292,9

282,4

245,9

208,1

116,1

119,2

103,4

102,2

98,5

105,6

113,4

94,7

95,4

48,5

51,8

49,6

48,3

35,8

41,3

48,5

59,0

538,2

497,3

478,4

445,1

443,7

425,4

440,7

415,9

31,3

33,4

14,5

9,7

1.172,2

1.050,8

968,4

894,4

867,5

826,0

792,0

686,4

578,3

511,2

440,4

393,6

404,6

364,5

324,6

270,0

164,6

131,9

109,5

98,3

98,6

39,7

55,5

34,5

4,5

2,0

19,3

7,8

8,8

12,6 39,4

2,4

2,6

2,0

26,4

38,2

5,4

10,1

9,3

15,2

31,6

46,7

49,3

18,7

398,1

361,4

362,3

332,6

332,8

375,1

362,6

363,2

1.172,2

1.050,8

968,4

894,4

867,5

826,0

792,0

686,4

787,8

700,5

636,5

615,9

591,2

559,4

490,2

382,3

152,5

146,1

147,5

166,1

165,7

157,1

134,3

104,2

2.476,7

2.281,0

2.229,0

2.071,3

2.072,1

2.098,3

2.093,5

1.937,6

494,8

448,3

410,9

387,1

387,7

389,5

348,7

309,7 229,1

360,3

318,1

298,8

287,7

310,7

294,1

268,1

134,5

130,2

112,1

99,4

77,0

95,5

80,6

80,6

93,0

99,9

81,8

67,1

53,2

61,7

64,0

69,3

49,3%

48,6%

45,5%

44,0%

46,6%

44,1%

41,0%

39,3%

67,2%

66,7%

65,7%

68,9%

68,2%

67,7%

61,9%

55,7%

13,0%

13,9%

15,2%

18,6%

19,1%

19,0%

17,0%

15,2%

5,4%

5,7%

5,0%

4,8%

3,7%

4,5%

3,9%

4,2%

3,8%

4,4%

3,7%

3,2%

2,6%

2,9%

3,1%

3,6%

8,6%

2,3%

7,6%

n.v.t.

– 1,2%

0,2%

8,0%

15,0%

3,3%

16,1%

12,8%

n.v.t.

– 19,3%

18,5%

0,0%

11,7%

– 6,9%

22,1%

21,8%

n.v.t

– 13,9%

– 3,6%

– 7,6%

37,0%

TIENJAARSOVERZICHT MEDIQ JAARVERSLAG 2010 161

TIENJAARSOVERZICHT

X € 1.000.000

IFRS 2010

2009

2008


16,9%

18,6%

– 27,0%


15,4%

16,9%

– 13,1%

Omloopsnelheid totaal vermogen

2,3

2,3

2,4

Omloopsnelheid werkzaam vermogen

3,8

3,8

3,7

11,8

8,9

7,6

59.646

58.632

58.438

Ratio’s

Rentedekking Rendement vermogenstitel ** X 1.000

Nominaal gemiddeld aantal aandelen herleid naar volledig volgestort *** X € 1 EN PER AANDEEL

Nettoresultaat

1,30

1,27

– 2,19

Dividend

0,46

0,44

0,30

Eigen vermogen

8,25

7,48

6,25

59.219

58.792

59.305

1,30

1,27

– 2,19

Hoogste koers

16,41

13,20

19,80

Laagste koers

12,08

6,08

8,40

Koers ultimo boekjaar

14,00

12,89

9,29

10,8

10,1

– 8,7

6.346

6.273

6.386

X 1.000

Nominaal gemiddeld aantal aandelen ingeval volledig geconverteerd *** X € 1 EN PER AANDEEL NOMINAAL

Nettoresultaat na verwatering X € 1 EN PER AANDEEL

Koers-winstverhouding ultimo boekjaar Personeel IN FULLTIME EQUIVALENTEN

Gemiddeld aantal Medewerkers (exclusief inhuur) X € 1.000 PER MEDEWERKER

Brutowinst

93,1

87,0

85,0

Loonkosten

40,4

38,4

37,3

* In dit overzicht zijn de stelselwijzigingen die in de loop der jaren zijn ingevoerd niet met terugwerkende kracht verwerkt. ** Herberekend voor 1:4 aandelensplitsing per 17 april 2007. *** Onder NL RJ berekend op basis van aantal aandelen per ultimo jaar.

162 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 TIENJAARSOVERZICHT

IFRS

NL RJ

2007

2006

2005

2004

2004

2003

2002

2001

17,6%

21,7%

20,7%

19,6%

14,9%

19,4%

23,7%

32,5%

18,1%

19,5%

17,9%

16,9%

13,4%

18,2%

18,5%

23,8%

2,2

2,3

2,4

2,4

2,5

2,6

2,8

3,2

3,4

3,4

3,6

3,5

3,6

4,0

4,8

5,7

14,5

17,2

15,2

15,7

20,0

29,4

15,8

19,0

58.380

58.372

58.120

57.784

57.944

57.568

56.592

56.110

1,59

1,71

1,41

1,16

0,93

1,07

1,13

1,24

0,54

0,50

0,43

0,36

0,37

0,36

0,35

0,34

9,61

8,47

7,32

6,28

6,47

5,90

5,45

4,32

59.837

60.776

61.760

62.872

62.708

63.376

63.420

63.475

1,55

1,64

1,32

1,07

0,84

0,98

1,01

1,10

28,50

22,58

16,84

11,19

11,19

9,13

11,98

10,75

18,50

15,05

10,71

8,88

8,88

6,15

7,38

7,25

19,00

22,25

15,08

10,75

10,75

9,01

8,20

9,69

11,9

13,0

10,7

9,2

11,7

8,3

7,3

7,8

5.830

5.462

5.169

5.015

5.017

4.920

4.535

3.985

85,1

83,0

79,5

77,2

77,3

79,2

76,9

77,7

34,1

33,1

32,1

31,9

32,2

31,9

31,2

29,7

TIENJAARSOVERZICHT MEDIQ JAARVERSLAG 2010 163

DEFINITIES

De definities vallen uiteen in verklaring van financiële

Nettoschuld – De nettoschuld is overeengekomen met

begrippen en van algemene definities die relevant zijn

de belangrijkste verstrekkers van rentedragende schulden van

binnen de markten waarop Mediq zich begeeft.

de groep. Dit is opgenomen in de relevante financieringsovereenkomsten. De berekening van de nettoschuld is als

FINANCIEEL Days of Payables Outstanding (DPO) – Betreft de hoogte

volgt: 2010

2009

243.083

279.236

67.196

109.737

X € 1.000

van de handelscrediteuren uitgedrukt in de inkoopwaarde van de omzet per dag. Een hogere DPO betekent een lager werkkapitaalbeslag.

Rentedragende schulden Af: liquide middelen Bij: valutadeel in de

Days of Sales Outstanding (DSO) – Betreft de hoogte van de

gecombineerde valuta-renteswap

handelsdebiteuren uitgedrukt in de netto-omzet derden per

Nettoschuld

1.563

5.631

177.450

175.130

dag. Een hogere DSO betekent een hogere betalingstermijn voor afnemers en een hoger werkkapitaalbeslag.

Omloopsnelheid totaal vermogen – De netto-omzet plus de overige baten van het lopend boekjaar gedeeld door het

EBITA – Bedrijfsresultaat vóór amortisatie klantrelaties.

gemiddeld totaal vermogen berekend op basis van de stand ultimo vorig boekjaar en ultimo lopend boekjaar.

Economische winst – Betreft het surplus van bedrijfsresultaat (waarbij opgeteld afschrijvingen, amortisatie en bijzondere

Omloopsnelheid werkzaam vermogen – De netto-omzet plus

waardeverminderingen) dat overblijft nadat het door

de overige baten van het lopend boekjaar gedeeld door het

vermogensverschaffers geëiste rendement over het

gemiddeld werkzaam vermogen berekend op basis van de

geïnvesteerd vermogen hierop in mindering is gebracht.

stand ultimo vorig boekjaar en ultimo lopend boekjaar.

Effectieve belastingdruk – Betreft de gerapporteerde

Operationele marge – Bedrijfsresultaat in procenten van

belastingkosten gedeeld door het resultaat voor belastingen.

de netto-omzet.

Enterprise value

Overnamesom – Acquisitiebedrag vermeerderd met liquide

Bij acquisities

middelen.

De overgenomen reële waarde plus de betaalde goodwill plus de overgenomen rentedragende schulden minus de

Rendement gemiddeld eigen vermogen – Het nettoresultaat

overgenomen liquide middelen.

van het lopend boekjaar gedeeld door het gemiddeld eigen vermogen berekend op basis van de stand ultimo vorig

Bij verkoop groepsmaatschappijen en geassocieerde

boekjaar en ultimo lopend boekjaar.

deelnemingen De overgedragen nettovermogenswaarde plus het behaalde

Rendement gemiddeld werkzaam vermogen – Het bedrijfs-

boekresultaat plus de overgedragen rentedragende schulden

resultaat van het lopend boekjaar gedeeld door het gemiddeld

minus de overgedragen liquide middelen.

werkzaam vermogen berekend op basis van de stand ultimo vorig boekjaar en ultimo lopend boekjaar.

Herleid naar volledig volgestort – Het nominale aantal aandelen herrekend naar de mate waarin deze zijn volgestort. Klantrelatie – Betreft een immaterieel vast actief, waarvan de waarde voornamelijk wordt bepaald door logistieke prestaties, geleverde service en bereikbaarheid via internet en telefoon. Dit bepaalt gezamenlijk het beeld dat klanten bij deze entiteiten hebben en wat hen doet besluiten als klanten trouw te blijven.

164 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 DEFINITIES

Rentedekking – De rentedekking is overeengekomen met

X € 1.000

2010

2009

177.450

175.130

150.349

142.275

1.099

1.127

de belangrijkste verstrekkers van rentedragende schulden van Nettoschuld

de groep. Dit is opgenomen in de relevante financieringsovereenkomsten. De berekening van de rentedekking is als

Het bedrijfsresultaat voor

volgt:

afschrijvingen en amortisatie op X € 1.000

2010

2009

materiële en immateriële vaste activa en bijzondere

Het bedrijfsresultaat voor

waardeverminderingen (EBITDA)

afschrijvingen en amortisatie op

Bij: Resultaat uit geassocieerde

materiële en immateriële vaste

deelnemingen

activa en bijzondere

Bij: EBITDA uit acquisities en

waardeverminderingen (EBITDA)

150.349

142.275

Bij: Resultaat uit geassocieerde deelnemingen

desinvesteringen herrekend naar een volledige

1.099

1.127

Bij: EBITDA uit acquisities en

verslaggevingsperiode Subtotaal

3.750

- 9.817

155.198

133.585

1,1

1,3

desinvesteringen herrekend naar een volledige verslaggevingsperiode Subtotaal

Schuldratio 3.750

- 9.817

155.198

133.585

13.159

14.975

11,8

8,9

Rente op rentedragende schulden en financiële lease

Totaal aantal gewone aandelen na conversie – Het nominale aantal aandelen waarbij we ervan uitgaan dat de uitstaande aandelen B volledig zijn geconverteerd in aandelen A, onder afdracht van de nog te storten agio.

Rentedekking

Totaal vermogen – Balanstotaal. Rentedragende schulden – Langlopende schulden plus kredietinstellingen, gecorrigeerd met de valutaswap op

Vermogenskostenvoet – Het door Mediq veronderstelde

deze leningen.

vereiste rendement op geïnvesteerd vermogen of werkzame vermogen, op basis van een normatieve verhouding tussen

Schuldratio – De schuldratio is overeengekomen met de

eigen vermogen en vreemd vermogen.

belangrijkste verstrekkers van rentedragende schulden van de groep. Dit is opgenomen in de relevante financierings-

Voorzieningen

overeenkomsten. De berekening van de schuldratio is als volgt:

Dotatie Verhoging van een voorziening ten laste van het resultaat of het eigen vermogen. Besteding Verlaging van een voorziening als gevolg van reële uitgaven. Vrijval Verlaging van een voorziening ten gunste van het resultaat of het eigen vermogen. Vrije kasstroom – Kasstroom uit operationele activiteiten verminderd met investeringen. Werkkapitaal – Vlottende activa (exclusief liquide middelen, beschikbaar voor verkoop, derivaten en latente belastingvorderingen) minus kortlopende schulden (exclusief kredietinstellingen en derivaten).

DEFINITIES MEDIQ JAARVERSLAG 2010 165

DEFINITIES

Werkzaam vermogen – Materiële plus immateriële vaste

Nordics – Noorwegen, Zweden, Denemarken en Finland

activa plus financiële vaste activa (exclusief derivaten) plus

tezamen. Hoewel IJsland formeel ook tot de Nordics behoort,

werkkapitaal plus beschikbaar voor verkoop plus latente

hebben wij hier op dit moment geen activiteiten.

belastingvorderingen. OTC-middelen – ‘Over The Counter’-middelen. Dit zijn ALGEMEEN

artikelen die zonder recept verkrijgbaar zijn. Voorbeelden hiervan zijn geneesmiddelen als paracetamol en hoestdrank

Baltische staten – Estland, Letland en Litouwen tezamen.

en huidverzorgingsproducten, homeopathische middelen en overige drogisterijartikelen.

Biotechnologische geneesmiddelen – Hoogwaardige geneesmiddelen die worden geproduceerd met gebruikmaking van

Pre-wholesale – Een extra schakel in de logistieke keten tussen

levende organismen zoals schimmels en bacteriën.

fabrikant en groothandel: logistieke dienstverlening voor fabrikanten.

COSO – The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission. Deze organisatie biedt een raamwerk

Zelfzorggeneesmiddelen – Gezondheidsproducten die zonder

voor ondernemingsrisicomanagement.

recept verkrijgbaar zijn.

Direct kanaal – Met het directe kanaal bedoelen wij de directe levering aan mensen in thuiszorgsituaties. Enterale voeding – Drink- en sondevoeding. Een sonde is een buigzaam slangetje, waardoor de vloeibare voeding in de maag of darmen terechtkomt. Generieke geneesmiddelen – Geneesmiddelen waarvan het octrooi is verlopen en die daarom door andere fabrikanten mogen worden ontwikkeld en geproduceerd. Alvorens een generiek geneesmiddel op de markt gebracht mag worden, moet het dezelfde goedkeuringsprocedure doorlopen als het oorspronkelijke merkproduct. Groothandelsmarkt – De markt voor onze groothandelsactiviteiten die gericht zijn op apotheken en apotheekhoudende huisartsen. HKZ – Stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector. Deze stichting heeft Nederlandse normen vastgelegd in een certificatieschema voor openbare apotheken: de HKZ-certificering. Institutioneel kanaal – Met het institutionele kanaal bedoelen wij de levering aan de eindgebruiker via ziekenhuizen en andere instellingen. Medische (hulp)middelen – Een verzamelnaam voor een groot aantal middelen, dat mensen nodig kunnen hebben om zelfstandig te kunnen (blijven) functioneren. Mediq richt zich hier vooral op verbruiksproducten zoals stomahulpmiddelen, incontinentiematerialen, hulpmiddelen voor mensen met diabetes en voedingspreparaten.

166 MEDIQ JAARVERSLAG 2010 DEFINITIES

MEDIQ JAARVERSLAG 2010 167

168 MEDIQ JAARVERSLAG 2010








ZWEDEN


FINLAND


Institutioneel

VERENIGDE STATEN

Direct DENEMARKEN


ESTLAND



LETLAND



Institutioneel

POLEN

Apotheken DUITSLAND

Direct

ZWITSERLAND

Institutioneel



HONGARIJE

Direct


571

X € 1.000.000

1.607


490



125 72





VERENIGDE STATEN



525

OVERIG

1.639

Jaarverslag 2010






Jaarverslag 2010 8

50



13

58


Thuistherapieën

34

68



40


Mediq


MEDIQ LEIDEND IN EEN VERANDERENDE ZORGMARKT. Jaarverslag 2010

Recommend Documents