medewerkers die 'het verschil' willen maken

2007 BROEDERS ALEXIANEN Psychiatrische kliniek Tienen

Afbeelding 'Het gebrokene helen'

Jaarverslag 2007 Psychiatrische Kliniek Broeders Alexianen Liefdestraat 10 3300 Tienen tel 016/80.75.11 fax 016/82.13.08 e-mail: [email protected] website: www.alexianentienen.be

De kliniek behoort tot de vzw provincialaat der Broeders van Liefde psychiatrische kliniek broeders alexianen tienen - jaarverslag 2007 | 1

... medewerkers die 'het verschil' willen maken ...

2 | psychiatrische kliniek broeders alexianen tienen - jaarverslag 2007

Beste lezer, Voor een lid van de Broeders van Liefde-familie is het hoogtepunt van 2007 evident: op 28 december 2007 bestond de congregatie precies 200 jaar. Het jaar 2007 stond dan ook vooral in het teken van deze verjaardag, die op diverse manieren werd gevierd. We bezochten de prachtige overzichtstentoonstelling die het museum Ghislain te Gent voor deze gelegenheid had opgezet. Opnieuw naar de 'roots' geeft vaak de beste inspiratie voor de toekomst. Dat er in de familie Broeders van Liefde ook plaats is voor 'diversiteit' was de kern van het verhaal van onze nieuwe voorzitter van de Raad van Bestuur, br. Veron Raes. Tijdens zijn bezoek aan Tienen, bracht hij een duidelijke boodschap: de Alexiaanse spiritualiteit, onze roots, zijn een rijkdom die de organisatie moet koesteren. Eigen accenten kunnen, neen moeten mogelijk zijn. Onze broeder Alex was fier en dankbaar, en velen met hem. Dit jaarverslag streeft niet naar volledigheid. Wel wil het de dynamiek van de organisatie zichtbaar maken. Die dynamiek is deze van onze medewerkers. Elke dag opnieuw heb ik ze ontmoet: medewerkers die 'het verschil' willen maken, die een stukje van zichzelf geven aan deze organisatie, aan hun patiënten. Ik hoop dan ook dat zij op de eerste plaats zichzelf terugvinden in dit overzicht. Met dank, G. Rector Directeur

Opnieuw naar de 'roots' geeft vaak de beste inspiratie voor de toekomst.

psychiatrische kliniek broeders alexianen tienen - jaarverslag 2007 | 3


Inhoudstafel ▌Basisgegevens Voorstelling - Algemeen - Zorgeenheid Ter Dennen - Zorgeenheid Prisma - Zorgeenheid Ter Berken - Zorgeenheid Pathways - Zorgeenheid Ter Linden Organogram

6 6 6 8 9 10 11 12 13

▌De werking in cijfers Gerealiseerde opnamen op 31/12/2007 Gerealiseerde ligdagen op 31/12/2007

14 14 15

▌De beleidsdomeinen Algemeen beleid Administratief en financieel beleid Kwaliteitsbeleid Personeelsbeleid Vormingsbeleid Wetenschappelijk onderzoek Pastoraal-ethisch beleid

16 16 17 18 19 20 23 24

▌De hoogtepunten Studiedag 'Alcohol en de hersenen' Therapeutisch project ouderenzorg Elodis Samenwerking met TWI Technische dienst Bouwwerken Tienen steunt Katuambi

26 26 28 29 30 30 31 32

▌De Broeders van Liefde Voorstelling Accenten 2007 Sector geestelijke gezondheidszorg

34 34 35 37

▌Praktische info en links Praktische info Links

38 38 40


Basisgegevens ▌Voorstelling Algemeen De opdrachtsverklaring van de Psychiatrische Kliniek Broeders Alexianen Tienen vermeldt een dubbele opdracht: - wij willen als schakel in de algemene psychosociale hulpverlening tegemoet komen aan de noden in de regio; - wij willen gespecialiseerde therapeutische programma’s aanbieden voor specifieke doelgroepen. Op de eerste plaats vervult de kliniek een regionale functie. Patiënten kunnen er terecht voor behandeling wanneer zij te kampen hebben met acute psychosociale of psychiatrische problemen. Daarnaast begeleidt de kliniek, in samenwerking met een aantal partners, de langdurig zorgbehoevende psychiatrische patiënten van de regio. Twee afdelingen richten zich naar deze regionale functies: de afdeling Prisma voor de doelgroep volwassenen en de afdeling Ter Linden voor de doelgroep ouderen. Maar de Tiense regio is vrij klein. Omringd door de taalgrens en de collega ziekenhuizen in de naburige steden, blijft het eigen recruteringsgebied beperkt tot een deel van het Hageland, ongeveer 100.000 inwoners groot. Mede daardoor is de kliniek zich in de loop van het voorbije decennia gaan toeleggen op specialistische behandelprogramma’s. De afdeling Ter Dennen bouwde sinds de jaren tachtig een stevige reputatie op in de behandeling van (vooral) alcoholafhankelijkheid. De afdeling Ter Berken werd opgericht in de jaren negentig en ging zich specialiseren in het domein van de eetstoornissen, een problematiek die ook vandaag nog zeer belangrijk aanwezig blijft in onze maatschappij. In de voorbije 5 jaar werd de afdeling Pathways uitgebouwd, een afdeling die zich richt tot de doelgroep jeugdigen (12-18 jaar) die een psychiatrische problematiek combineren met afhankelijkheid. Ook deze doelgroep vormt vandaag een groeiend maatschappelijk probleem.

Op de eerste plaats vervult de kliniek een regionale functie.


ERKENNING Om haar doelstellingen te bereiken, beschikt de organisatie over volgende erkenning: 90 A 73 T 20 Sp 15 K

2 tn

35 td

2 kn

3 kd

2 K crisis

ALGEMENE PSYCHIATRIE

Prisma volwassenen 72 bedden (A en T) 20 stoelen (td)

Ter Linden ouderen 23 bedden (Sp en A) 5 stoelen (td)

SPECIALISTISCHE PROGRAMMA’S

Ter Dennen volwassenen afhankelijkheid 55 bedden (A) 10 stoelen (td)

Ter Berken

Pathways

volwassenen/jeugd eetstoornissen

jeugd afhankelijkheid/psychiatrie 19 bedden (K) 3 stoelen (kd)

35 bedden (A en T)

bedden = volledige hospitalisatie + nachthospitalisatie stoelen = daghospitalisatie


Zorgeenheid Ter Dennen Afdeling voor afhankelijkheidsproblemen De afdeling staat open voor mannen, vrouwen en jongeren met problemen gekoppeld aan misbruik of afhankelijkheid van alcohol, medicamenten of illegale drugs. Familieleden, huisartsen of andere hulpverleners kunnen onze dienst contacteren voor advies of overleg. Een opname gebeurt in principe na evaluatie en rechtstreekse bespreking met de betrokkene zelf. Er is een observatie- en crisiscentrum met 14 plaatsen en residentiële behandeling (41 plaatsen) met 4 specifieke doelgroepen. Daarnaast omvat het aanbod ambulante therapievormen en partiële hospitalisatie (10 plaatsen), waaronder daghospitalisatie, nachthospitalisatie, K.O.A.P.-groepen (programma voor kinderen van ouders met middelenmisbruik), nazorg, didactische seminaries en echtpaar- of gezinstherapie. Deelname aan AA of andere zelfhulpgroepen wordt gestimuleerd. Het gespecialiseerde behandelteam is multidisciplinair samengesteld onder leiding van dr. Hendrik Peuskens en dr. Els Santens. Dr. Stan Ansoms is als geneesheerconsulent aan de afdeling verbonden. Aan het therapeutisch programma werken psychologen, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, ergotherapeuten, muziektherapeuten, een bewegingstherapeut en een diëtiste mee. Afhankelijkheid wordt beschouwd als een vicieuze cirkel. Het is een negatief verlopend proces met ernstige gevolgen op lichamelijk, sociaal, psychologisch en spiritueel vlak. Het wordt een levensprobleem, een impasse waarbij men een fundamentele beslissing moet nemen: het vluchtgedrag stoppen en kiezen voor een positief leven. De therapie stimuleert tot inzicht, aanvaarding, motivering en gedragsverandering. Deze psychotherapeutische hulpverlening wordt vooral gedragen door de groepswerking en een klimaat van openheid, eerlijkheid en onderlinge betrokkenheid. De familieleden worden actief bij dit proces betrokken. Ook het lichamelijke herstel behoort tot de heropbouw van de persoonlijkheid.

De therapie stimuleert tot inzicht, aanvaarding, motivering en gedragsverandering.

Aantal opnames

Gemiddelde verblijfsduur

Bedbezettingsgraad

Meest voorkomende diagnose

Volledig

463

11 dagen

93 %

Alcoholmisbruik

Dag

33

38 dagen

19 %

Alcoholmisbruik


Zorgeenheid Prisma Regionaal ziekenhuis De zorgeenheid Prisma bestaat uit twee afdelingen: de afdeling Ter Wilgen en de afdeling Ter Eiken. Ter Wilgen Ter Wilgen is een acute opname- en observatieafdeling voor crisisopvang, diagnostiek en therapeutische oriëntering. De afdeling richt zich vooral op acute psychiatrische problematieken waarbij een spoedopname aangewezen is. Naast acute opvang biedt de afdeling de mogelijkheid tot grondige diagnostische exploratie en therapeutische oriëntering. De patiënten met een complexe en multipele problematiek ten gevolge van psychiatrische comorbiditeit vormen hierbij een specifieke doelgroep. Ter Wilgen beschikt over 22 bedden. Er is een multidisciplinair team onder leiding van dr. Willy Simons. In een eerste fase ligt de klemtoon op crisisopvang via individuele begeleiding in een ondersteunende en structurerende setting. De naaste omgeving van de patiënt wordt door middel van echtpaar- of familiegesprekken snel bij de interventie betrokken. De diagnostische exploratie gebeurt vanuit verschillende invalshoeken: psychiatrisch, somatisch en testpsychologisch. Tijdens deze fase worden groepsactiviteiten met een informatief en motiverend karakter aangeboden. Via de individuele begeleiding wordt tevens de mogelijkheid geboden om kennis te maken met verschillende gespecialiseerde psychotherapeutische programma’s in het ziekenhuis.

Ter Eiken Ter Eiken richt zicht zich vooral tot mensen uit de regio met een algemene psychiatrische problematiek (psychose of depressie) en met mogelijkheden tot resocialisatie. Ter Eiken beschikt over 50 residentiële en 20 partiële plaatsen, verdeeld over 5 eenheden: een gesloten observatie, een psychosegroep, een groep stemmingsstoornissen, een groep voor geïndividualiseerde behandeling van verwikkelde crisissen en comorbiditeit en een resocialisatiegroep. Elke groep heeft een vast gespecialiseerd team. De afdelingspsychiaters zijn dr. Emmanuel Maes, dr. Asia Mierzejewska en dr. Willy Simons. Er is de mogelijkheid om een gestructureerd nazorgprogramma te volgen en/of individuele nazorg.

Aantal opnames


Bedbezettingsgraad


Volledig

383

64 dagen

93 %

stimulerende middelen schiz. & psychotische st.

Dag

58

112 dagen

129 %

stimulerende middelen schiz. & psychotische st.


Prisma richt zich tot mensen met een algemene psychiatrische problematiek.

Zorgeenheid Ter Berken Therapieafdeling voor adolescenten en jong volwassenen De behandeling is specifiek gericht naar bepaalde problemen, namelijk eetstoornissen, zelfverwonding & dissociatie en persoonlijkheidsproblemen. Het gaat om adolescenten (vanaf 15 jaar) en jong volwassenen die er onvoldoende in geslaagd zijn een zelfstandig leven uit te bouwen. In veel gevallen is de ontwikkeling van een positief zelfbeeld verkeerd gelopen, mogelijk door negatieve ervaringen uit het verleden. De afdeling beschikt over 35 bedden. Er zijn 4 groepen: één kennismakingsgroep en drie behandelingsgroepen. Het aanbod omvat eveneens nazorg, familievergaderingen en een eigen doorgangshuis. De behandeling wordt verzekerd door een gespecialiseerd multidisciplinair team onder leiding van prof. dr. Walter Vandereycken. Het afdelingsconcept is gebaseerd op de principes van de directieve therapie met een doorgedreven groepswerking. De behandeling is actief en doelgericht, d.w.z. dat er concreet wordt gewerkt aan doelstellingen die de patiënt zelf moet bepalen. De behandeling krijgt voorrang, d.w.z. dat werk of studie gedurende een bepaalde tijd volledig opzij worden gezet om alle aandacht aan de eigen problemen te wijden. Er wordt zo weinig mogelijk met medicatie en zoveel mogelijk psychotherapeutisch gewerkt, waarbij de patiënten zelf verantwoordelijkheid leren dragen over hun behandeling. De behandeling is groepstherapeutisch, d.w.z. dat het samenleven in een groep medepatiënten (8 à 12), het onderlinge contact en de groepstherapie de grondslag van de behandeling zijn.

Het afdelingsconcept is gebaseerd op de principes van de directieve therapie met een doorgedreven groepswerking.

Aantal opnames


Bedbezettingsgraad


Volledig

157

81 dagen

80 %

Eetstoornis

Dag

3

84 dagen

184 %

Eetstoornis


Zorgeenheid Pathways Zorgprogramma voor kinderen en jongeren met psychosociale moeilijkheden en problematisch druggebruik De behandeling is gericht op kinderen en jongeren tussen 12 en 17 jaar. Deze jongeren kampen met psychologische, relationele en sociale moeilijkheden én met problematisch gebruik van verslavende middelen (alcohol, medicamenten en drugs). De afdeling beschikt over 17 bedden voor volledig verblijf en 5 plaatsen voor deeltijdse opvang. Er zijn 2 leefgroepen en er worden 4 modules aangeboden: observatie & oriëntatie, kortdurend educatief/therapeutisch programma, langdurig psychotherapeutisch programma met nazorg en voortgezette behandeling (met onder meer nazorg, familietherapie en oudergroepen). De afdeling beschikt over een multidisciplinair team onder leiding van dr. Inez Vandenbussche en dr. Karen Volckaert. Tijdens de behandeling wordt een optimale samenwerking met de ouders nagestreefd. Hun inzet is evenzeer noodzakelijk bij de ontwikkeling van diagnose en therapie. Verder wordt samengewerkt met belangrijke betrokkenen zoals scholen, centra voor leerlingenbegeleiding, centra voor geestelijke gezondheidszorg, JAC’s, andere Kdiensten, centra voor bijzondere jeugdzorg, justitieassistenten en huisartsen. Aantal opnames


Bedbezettingsgraad


Volledig

38

163 dagen

73 %

Stimulerende middelen

Dag

45

17 dagen

19 %

Stimulerende middelen

De behandeling is gericht op kinderen en jongeren tussen 12 en 17 jaar.


Zorgeenheid Ter Linden Afdeling ouderenpsychiatrie De afdeling richt zich tot 60-plussers met psychische en/of psychosociale problemen (geheugenproblemen, rouwproces, depressie, sociale problematiek, psychose, afhankelijkheidsstoornis, …). De concrete doelstellingen bij deze doelgroep zijn: crisisopvang, integrale observatie, behandeling en oriëntatie en samen met de eerste lijn organiseren van thuisbegeleiding en nazorg De therapeutische strategie is multifocaal en streeft bij voorkeur naar resocialisatie naar huis. Indien dit niet haalbaar blijkt, wordt de oudere in overleg met de familie en de huisarts geheroriënteerd naar een gepaste woonvorm zoals R.O.B., R.V.T., P.V.T. of Beschut Wonen. De afdeling beschikt over 23 bedden en 5 plaatsen voor daghospitalisatie. De afdeling is verdeeld in drie subgroepen: de subgroep 'psycho-organische ziektebeelden', de subgroep 'functionele problematiek' en de subgroep 'afhankelijkheidsstoornissen'. De afdeling ouderenpsychiatrie staat binnen het zorgprogramma 'ouderen met psychische zorgnoden' in voor diagnosestelling en behandeling. Dit gebeurt in samenwerking met de eerste lijnszorg en kan ambulant, dagklinisch of residentieel. De dagkliniek voor ouderen richt zich voornamelijk naar ouderen met een functionele problematiek en heeft de volgende doelstellingen: - een alternatief voor een voltijdse hospitalisatie; - het beperken van een voltijdse opname waarbij het accent van de observatiefase en de crisisopvang tijdens het voltijds verblijf ligt en het verdere therapeutisch werk in daghospitalisatie gebeurt; - als voorbereiding in de ontslagfase. Binnen de afdeling ouderenpsychiatrie kan men beroep doen op een gespecialiseerd team onder leiding van dr. An Haekens.

De therapeutische strategie is multifocaal.

In de observatiefase wordt de problematiek geëxploreerd vanuit de multidimensionele benadering met het oog op indicatiestelling en het opmaken van een behandelplan. Interdisciplinaire ouderenpsychiatrische diagnostiek (ingebed in het therapeutisch proces) veronderstelt: psychiatrische diagnostiek, neurologisch onderzoek, heteroanamnese, sociaal onderzoek en systematische gedragsobservatie door de verantwoordelijke begeleider die tevens de auto-anamnese afneemt. De observatiefase mondt uit in een diagnose- en indicatiestelling. Er wordt in elke fase nauw samengewerkt met het familiale systeem en de bredere sociale omgeving. Gegeven de grote variatie in problemen die voor behandeling in de gerontopsychiatrische afdeling in aanmerking komen, worden in het therapeutisch groepsprogramma diverse accenten gelegd en sluit de individuele therapeutische begeleiding zo nauw mogelijk aan bij de unieke individuele situatie van iedere patiënt(e).

Aantal opnames Gemiddelde verblijfsduur Bedbezettingsgraad


Volledig

101

83 dagen

100 %

dementie & cognitieve stoornis

Dag

18

98 dagen

140 %

dementie & cognitieve stoornis


▌Organogram

Vzw Provincialaat der Broeders van Liefde

Psychiatrische Kliniek Broeders Alexianen - Tienen

Directeur G. Rector

Hoofdarts Dr. S. Ansoms

Directeur patiëntenzorg M. Koninckx

Administratief directeur S. Engelbosch

Facilitair directeur J. Delahaye

Adj. dir. patiëntenzorg J. Hermans

- Directiesecretariaat - Kwaliteitscoörd. - MPG verantw.

- Pastorale dienst

Stafmedewerker patiëntenzorg N. Deblaere

- Apotheek - Bouwwerken techn. coördinator - Preventieadviseur - Ziekenhuishygiënist

Medisch departement - Medische staf - Med. techn. diensten - Med. secretariaat

Departement patiëntenzorg - Verpleegafdelingen - Paramedische diensten - Dienst vrije tijd - Receptie en onthaal - Logistieke diensten

Administratief departement - Boekhouding - Facturatie - Pat.-administratie - Personeelsdienst

Facilitair departement - Huishoudelijke dienst - Keuken en cafetaria - Technische dienst - Aankoopdienst - Dienst informatica


De werking in cijfers ▌Gerealiseerde opnamen op 31/12/2007 Opnamen per dienst A

912

T

174

Totaal gerealiseerde opnamen op 31/12/2007

Sp

36

Td

114

1324

Tn

6

K

38

Kd

44

Kn

0

Opnamen per afdeling (bedden) Ter Dennen

487

Prisma

383

Ter Berken

157

Pathways

38

Ter Linden

101

Opnamen per afdeling (stoelen) Ter Dennen

34

Prisma

58

Ter Berken

3

Pathways

45

Ter Linden

18


▌Gerealiseerde ligdagen op 31/12/2007 Ligdagen per dienst A

29516

T

24367

Sp

7457

Td

10941

Tn

694

K

4334

Kd

145

Kn

204

Totaal gerealiseerde ligdagen op 31/12/2007

77658

Ligdagen per afdeling (bedden) Ter Dennen 19237 Prisma 24425 Ter Berken 10210 Pathways

4538

Ter Linden

8416

Ligdagen per afdeling (stoelen) Ter Dennen

1975

Prisma

6475

Ter Berken

465

Pathways

145

Ter Linden

1772


Beleidsdomeinen ▌Algemeen beleid Crisisbedden voor de K-dienst In oktober 2007 werd het startsein gegeven voor de crisiswerking op de K-dienst. Vanuit de verschillende sectoren (bijzondere jeugdzorg, justitie, hulpverlening….) kwam reeds langer het signaal dat het vaak zeer moeilijk is om voor een acute crisissituatie bij jongeren een 'bed' in de residentiele hulpverlening te vinden. Dit geldt met name voor jongeren met een MOF-statuut (als misdrijf omschreven stoornis). Toch kan het zeer belangrijk zijn om hen snel even uit de situatie waarin ze vastgelopen zijn te verwijderen. Het is zeker van groot belang de situatie snel aan te pakken om erger te voorkomen. Naast de twee bedden die ons door de overheid werden toegewezen heeft de afdeling zelf nog één bestaand bed toegevoegd, zodat we nu over drie crisisbedden kunnen beschikken. De bestaffing is dezelfde als bij de gewone K-bedden. Nieuw is vooral dat de mogelijkheid geboden wordt om outreachend te werken. De jongere moet niet noodzakelijk in het 'crisisbed' liggen, het gaat erom dat de crisissituatie snel en adequaat wordt aangepakt. En indien enigszins mogelijk, wordt de hulpverlening dus aangeboden in het gezin zelf, of in de gezinsvervangende organisatie binnen de bijzondere jeugdzorg. Uiteraard is de bedoeling dat onze expertise specifiek ingezet wordt voor de jongeren met een drugs- en/of alcoholproblematiek.

We kunnen nu over drie crisisbedden beschikken.


▌Administratief-financieel beleid Opbrengsten De opbrengsten van het ziekenhuis bestaan voornamelijk uit: 1. Het budget der financiële middelen Dit budget bedraagt € 13.475.240 en komt overeen met 77,68% van de totale bedrijfsopbrengsten. Met dit budget dienen in principe alle kosten te worden gedekt die betrekking hebben op de zogenaamde gemeenschappelijke diensten (algemene kosten, onderhoud, verwarming, administratie, was en linnen en keuken), de afschrijvingen, de financiële lasten en de verpleegkundige kosten (voornamelijk loonkosten en verpleegkundige materialen). 2. Supplementen kamers Deze bedragen € 277.534 en hebben betrekking op de kamersupplementen die worden aangerekend voor één- en tweepersoonskamers. Deze supplementen variëren van € 5 per dag tot € 12 per dag naar gelang de kamer en de afdeling. 3. De forfaits RIZIV De RIZIV-forfaits zijn onderverdeeld in de forfaits nazorg en forfaits ter dekking van de labokosten. Het gaat om een omzet van € 91.962. 4. Apotheek De omzet van de apotheek bedraagt € 318.276. Het betreft de facturatie van de farmaceutische specialiteiten. 5. Honoraria De honoraria bedragen € 1.091.161 en hebben betrekking op de toezichtshonoraria, de disponibiliteitshonoraria, de honoraria voor intake- en ontslagonderzoeken, de honoraria voor de kinésitherapie en de honoraria voor de medisch-technische onderzoeken. 6. Overige opbrengsten De overige opbrengsten groeperen een grote waaier van diverse opbrengsten en hebben grotendeels betrekking op een recuperatie van loonkosten (diverse stelsels zoals IBF, sociale maribel…), opbrengsten cafetaria (maaltijden en dranken bezoekers en personeel), subsidie ziekenhuisschool, educatief verlof, ziekenvervoer, projecten o.a. uitbating crisibedden K-dienst en project vroeginterventie.

Kosten De kosten van het ziekenhuis kunnen ingedeeld worden in drie belangrijke posten nl. 1. De personeelskosten De personeelskosten bedragen € 11.985.069. Dit komt overeen met 69,70% van de totale kosten. Het ziekenhuis telt per 31 december 2007 231,62 VTE’s


De personeelskosten bedragen 69,7 % van de totale kosten.

2. De aankopen en diensten Het gaat om een bedrag van € 3.648.395. Het betreft de aankopen voor de keuken, technische dienst, verpleegkundig materiaal, onderhoudscontracten, verzekeringen, energie, schoonmaak… 3. Afschrijvingen en financiële lasten Het betreft de kosten van de investeringen die enerzijds worden afgeschreven en waarvoor anderzijds leningen worden aangegaan. De kosten voor 2007 bedragen € 1.656.532.

Resultaat Het resultaat voor het boekjaar 2007 bedraagt € 343.803. Dit komt overeen met 1,98 % ten opzichte van de bedrijfsopbrengsten.

▌Kwaliteitsbeleid Het kwaliteitsbeleid bestond dit jaar uit 3 grote delen. Het ziekenhuis koos ervoor om deel te nemen aan het project Kwaliteit & patiëntveiligheid van de federale overheid. Uit de cultuurmeting (75 % respons) bleek dat we het nog niet zo slecht doen. Verder werden er projecten voorbereid mbt energiebeheer, de training en opleiding van (nieuwe) medewerkers ivm afzondering en fixatie en het meten van outcomeresultaten. Centraal vanuit het Provincialaat der Broeders van Liefde werd een 1ste meting georganiseerd. Verschillende indicatoren van de globale strategiekaart (Balanced Score Card, BSC) werden geëvalueerd. De meting was zowel inhoudelijk als procesmatig leerrijk. Ons ziekenhuis opteerde eveneens voor de aankoop van een softwarepakket om de resultaten beter te kunnen opvolgen en presenteren. Ook intern werden metingen uitgevoerd en dit op het niveau van de technische bedrijfseenheid, het ziekenhuis, de 5 afdelingen en zelfs op het niveau van de diensten. Dit is een belangrijke vooruitgang wat werken met BSC betreft. De indicatoren en de resultaten zijn een onderdeel van de jaarlijkse gesprekken tussen afdelingen of diensten en het Dagelijks Bestuur. Daardoor en dankzij de verdere invoering van de projectfiches en van BSC vergroot de doelgerichtheid en verbetert de strategische bedrijfsvoering in onze organisatie.


▌Personeelsbeleid Opleiding communicatie voor leidinggevenden Zowel de medewerkersbevraging als de recente dip analyse van de dienst preventie als onze eigen informele contacten in de organisatie zeggen ons steeds hetzelfde: 'COMMUNICATIE = vaak een probleem!' Of het nu gaat om informatiedoorstroom, duidelijk en transparant communiceren in teams en medewerkers individueel of in groep bijsturen in moeilijke situaties, enz… 'COMMUNICATIE = een moeilijk iets' En het wordt steeds complexer in een groeiende, moderne en kennisgerichte organisatie als de onze. Het dagelijks bestuur heeft dan ook in overleg met de leidinggevenden beslist een vormingstraject voor hen uit te zetten rond het thema communicatie. In 2007 bouwden we gewoon verder op 2006. We hebben met VOCA een meerjarentraject uitgestippeld waar de leidinggevenden worden getraind in kleine groep om de communicatie beter te laten verlopen. Volgende thema’s kwamen tijdens de lesdagen afgelopen werkjaar aan bod: • Communicatie • Feedback • Kernkwaliteiten - Het toepassen van een eigen communicatiestijl - Cultuur van je eigen team - Het effect en gebruik van positieve feedback - De leermethodiek van A. Ellis - Belemmerende factoren van de eigen communicatiestijl toegepast in moeilijke gesprekken met eigen medewerkers Bovenstaande thema’s werden eerst theoretisch gesitueerd, met voorbeelden en interactie uitgewerkt en kregen diepgang met individuele huiswerkopdrachten en individuele nabespreking.

Gezondheidspromotie en medewerkers In een psychiatrische kliniek willen we de patiënten ondersteunen en ze helpen om opnieuw op een gezond spoor te komen. Het zou een beetje vreemd zijn als er in een gezondheidsorganisatie dan ook niet gedacht wordt aan het welzijn van het personeel. Een greep uit ons aanbod: Elk personeelslid heeft recht op een wekelijks uurtje ontspanning wat ze vrij kunnen invullen met sporten, mediteren of het lezen van een goed artikel in de bibliotheek. De maand mei wordt traditie getrouw opgefleurd door de gezondheidsweek, georganiseerd door de preventiedienst. In 2007 lag de klemtoon op meer bewegen door een wandel- en fietsontbijt, stretchoefeningen, cardiofitness en relaxatiesessies en op het belang van een goede slaaphygiëne. We trachten de werknemers wat extra te motiveren om op een alternatieve manier naar het werk te komen door jaarlijks deel te nemen aan de Ik Kyoto-actie.


Elk personeelslid heeft recht op een wekelijks uurtje ontspanning.

Beleid nieuwe werknemers Vaker dan we denken beginnen er nieuwe medewerkers in onze organisatie te werken. In 2007 werden we heel wat nieuwe gezichten rijker! We vinden het absoluut een prioriteit dat nieuwe mensen zich snel thuis voelen bij ons en zonder problemen een inwerkperiode doorlopen met de nodige begeleiding en ondersteuning. Van bij aanwerving wordt hier aandacht aan besteed. Het contract wordt getekend en er wordt onmiddellijk een gesprek met de algemeen directeur aan gekoppeld. Hier wordt er gedurende een uur tijd gemaakt voor kennismaking, informatieverstrekking, uitleg over waarden en normen van onze organisatie, vraag en antwoord. De directeur geeft op dat moment ook het nieuw personeelslid zijn of haar personeelsmap en overloopt de belangrijkste procedures. Nadien kan het nieuwe personeelslid aan de slag om de inscholingsfiche te vervolledigen. Een uitgebreide kennismakingsronde maakt hier deel van uit. In 2007 zijn we gestart om de functie van 'begeleider intreders – herintreders' meer vorm en inhoud te geven. Vanaf 01/11/07 zijn Nicole Brants en Guido Berghmans hiervoor aangesteld. Het hoofddoel van hun functie is te zorgen voor onthaal en introductie van de nieuwe medewerkers. Enkele van hun opdrachten zijn het onthaal en begeleiding van de nieuwe medewerkers bij de start in het ziekenhuis, de introductie van de medewerker organiseren en begeleiden, zorgen voor de noodzakelijke informatie en de logistieke ondersteuning. (sleutels, tikkaart, maaltijdbonnen). Belangrijk is dat zij mee instaan voor de begeleiding en ondersteuning van de afdelingsgerichte inscholing, met het oog op een vlotte integratie en goede inzetbaarheid. Samen met de teamcoördinator en het team stellen ze een afdelingseigen opleidingsplan op en gaan ze de afdelingsgebonden inscholing ondersteunen, alsook de peter of meter ondersteunen. Zij zijn steeds de contactpersoon voor bespreking, planning en organisatie van de individuele inscholing via een opvolgsysteem, overleg met teamcoördinator en peter/meter met als doel de opvolging van de integratie en evolutie van de nieuwe medewerker.

Nicole Brants en Guido Berghmans zijn 'begeleider intredersherintreders'.


▌Vormingsbeleid Algemeen VTO (vorming-training-opleiding) is ruim. We bedoelen enerzijds de vorming die onze medewerkers kunnen volgen. Anderzijds behelst VTO ook de vorming die we als organisatie via onze medewerkers naar buiten toe uitdragen. Het is via VTO, via onze expertise in bepaalde domeinen dat we ons mede 'verkopen' aan onze klanten, zijnde de patiënt, maar ook de doorverwijzers, zijnde huisartsen en andere professionelen uit het werkveld. Ook voorzien we op die manier voor onze professionele samenwerkingspartners een aanbod. Wijzelf worden overstelpt met vormingsinitiatieven en het wordt moeilijk om door de bomen het bos nog te zien. Opleiding heeft verschillende doelen voor ons: op vlak van kennis resultaten halen, maar ook op vlak van vaardigheden en grondhoudingen. Ook kan vorming bijdragen tot een goede sfeer in de organisatie. Het vormingsbeleid uitwerken bestaat dus uit het complementair organiseren van interne en externe vormingsinitiatieven en dit op niveau van de bedrijfstechnische eenheid, het ziekenhuis, de departementen, de afdelingen, de vakgroepen, de werkgroepen en de medewerker. Waar we als organisatie extra aandacht aan besteden is het benutten van interne kwaliteiten, werknemers die bepaalde vakgebieden goed beheersen en dit kunnen overbrengen aan collega’s moeten hiervoor worden geselecteerd, gestimuleerd en gefaciliteerd. Ook afgelopen jaar hebben we dus getracht om afwisseling te voorzien tussen het intern en extern aanbod van vormingsactiviteiten. Voor de avondseminaries kunnen we steeds rekenen op onze eigen artsen, ze zijn bijzonder dynamisch en steeds bereid in het aanbod een steentje bij te dragen. Hun seminaries worden steeds enthousiast en trouw bijgewoond door een standaard groep van eigen medewerkers, alsook medewerkers van UPC Sint-Kamillus Bierbeek, OCMW Tienen, regionale thuiszorg,

Benutten van interne kwaliteiten: werknemers die bepaalde vakgebieden goed beheersen kunnen dit overbrengen aan collega’s.


psychiaters CGG, enz. (tussen de 40-80 deelnemers per avond). De opkomst van de huisartsen blijft beperkt. Disciplinespecifiek zijn er een aantal verplichte bijscholingen: afzondering en agressie, EHBO, verpleegoefendag (epilepsie, zuurstoftoediening en EHBO). In 2007 organiseerden we verschillende seminaries en studiedagen. In het totaal waren er meer dan 1000 deelnemers, waaronder meer dan 500 externen. Het externe VTO aanbod omvatte o.a.:

Studiedag 'Alcohol en de hersenen'

BROEDERS ALEXIANEN Psychiatrische kliniek Tienen

In de voormiddag spraken verschillende sprekers onder de deskundige begeleiding en coördinatie van dr. Stan Ansoms. Eerst kwam de doelgroep van de ouderen aan bod, gebracht door dr. An Haekens. Nadien besprak dr. Constant Vranckx de 'Hersenletsels door alcoholmisbruik'. Hij bracht in zijn spreekbeurt zowel items uit het neuropsychologisch, psychiatrisch en sociaal onderzoek alsook aandachtspunten voor de kliniek. Dr. Hendrik Peuskens hield het bij een erg recent thema 'De radiografische technieken en hun bruikbaarheid in de diagnostiek' waarna dr. Dirk Liessens de erg bruikbare en praktijkgerichte handvaten voor de 'Familiebegeleiding van patiënten met een NAH' in de verf zette. In de namiddag waren het vooral eigen medewerkers van de verschillende disciplines die een workshop gaven. We noemen er hier enkele: Ergotherapie: Roger Nobels en Rik Loenders 'Ergotherapie bij afhankelijkheid' Muziektherapie: Marijke Schotsmans 'Muziektherapie bij afhankelijkheid van jong tot oud…

Studiedag 'Goed in je vel kan eigenlijk wel' Universitair Psychiatrisch Centrum SINT-KAMILLUS Bierbeek

In 2007 organiseerden we verschillende seminaries en studiedagen. In het totaal waren er meer dan 1000 deelnemers.

In samenwerking met het UPC Bierbeek en de firma Eli Lily organiseerden we in Bierbeek een halve studiedag over het thema 'goed in je vel'. Naast een aantal lezingen werden er workshops gegeven over hoe we gezondheid van lichaam en geest kunnen samenbrengen in een goede behandeling voor de patiënt. De opkomst die dag was behoorlijk en de workshops door de medewerkers van Tienen kregen goede pers: Roger Nobels viel erg in de smaak met zijn 'omgaan met stress' sessie en ook An De Doncker kan op veel bijval rekenen.

Avondseminaries 2007 Afgelopen jaar spraken de artsen van Bierbeek in onze kliniek en onze artsen brachten een bezoek aan Bierbeek. Volgende themata kwamen o.a. aan bod: 'Forensische psychiatrie: op de grens tussen recht en psychiatrie' door dr. Rudy Verelst. Deze avond kon op veel inschrijvingen rekenen, ook medewerkers van overheidsdiensten schreven zich hiervoor in. Een tweede spreekbeurt ging over 'Alcohol en nicotine: partners voor het leven?'. Dr. Ansoms maakte hier de combinatie van de twee meest voorkomende verslavingen in onze maatschappij. Vooral de samenhang tussen en negatieve invloed van beiden op elkaar alsook aanpak kwamen uitvoerig aan bod. Verder waren er nog de seminaries van dr. Eneman met 'Lijden aan en onder schizofrenie: Hopeloosheid bij patiënten met schizofrenie' en prof. dr. Vandereycken met 'Zelfverwonding: Betekenis en aanpak'. Deze laatste spreekbeurt werd nog eens herhaald op de Internationale Dag van de Verpleegkunde omwille van de grote interesse en succes van die avond.


▌Wetenschappelijk onderzoek We maken dit werkjaar een duidelijke beleidskeuze om wetenschappelijk onderzoek aan belang te laten toenemen in de gehele organisatie. Door de aanwerving van dr. Eva Dierckx haalden we een onderzoeksmedewerker in huis en de opstart van een wetenschappelijke stuurgroep en werkgroep was de volgende te nemen stap. Prof. dr. Vandereycken vanuit medische hoek en mevr. Jill Hermans vanuit het beleid vervolledigen deze 'stuurgroep wetenschappelijk onderzoek'. Vanuit de verschillende afdelingen en disciplines werd gekeken waar affiniteit en ervaring met onderzoek aanwezig was en zo werd de werkgroep wetenschappelijk onderzoek en vorming (WOV) samengesteld. De directie en stuurgroep schuiven volgende objectieven naar voren: - Een meerjarenplan opzetten waarbij de onderzoekslijnen per doelgroep scherp worden gesteld en richting geven aan de te maken keuzes gedurende die periode. - Een overzicht krijgen over het wetenschappelijk onderzoek dat plaatsvindt in de organisatie. - De 'return on investment' voor de organisatie verzekeren. Waar er wordt samengewerkt aan onderzoek moet de organisatie iets terugkrijgen: vorming, informatieverstrekking, PR, vermeld worden bij de publicatie… - De in de organisatie aanwezige kennis vaker laten resulteren in wetenschappelijke publicaties. - Stimuleren van interesse in wetenschappelijk onderzoek op de werkvloer en ondersteuning bieden waar nodig. - Opmaken en bijsturen van onderzoeksaanvragen en -procedures waar nodig. - Effectenonderzoek en resultaatsgericht onderzoek opgelegd door de overheid verder in gang zetten en opvolgen. - Organiseren van studiedagen. - Inventaris van kleinschalig onderzoek mee opvolgen.

De stuurgroep wetenschappelijk onderzoek: - Eva Dierckx - Prof. dr. W. Vandereycken - Jill Hermans


▌Pastoraal-ethisch beleid Verlangen naar zinvolheid De actieradius van de pastoraal in het ziekenhuis is vooral gecentraliseerd rond de menselijke zoektocht naar zinvolheid. Vanuit het christelijke gedachtegoed voelen wij als dienst ons opgeroepen om in deze zoektocht een positieve bijdrage te leveren. Onze hoofdbetrachting bestaat er dan ook uit om op deze vraag naar zinvolheid in te spelen en dit door ze samen met de pastorant te expliciteren, te duiden, te bevorderen en misschien wel uit te klaren. Vanuit de overtuiging dat wij vanuit de joods-christelijke traditie op dit vlak belangrijke bouwstenen kunnen aanbieden vormt dit gedachtengoed dan ook het kader van ons denken. Door onze aandacht te focussen op de zingevingproblematiek mogen we dus stellen dat de pastoraal zich in het therapeutisch veld een volwaardige plaats mag aanmeten. Vanuit haar professionaliteit hoopt zij immers een bijdrage te leveren aan het bevorderen van het psychisch welzijn van de patiënt.

Existentiële-pastorale begeleiding Concreet betekent dit dat onze aandacht vooral uitgaat naar de existentiële-pastorale begeleiding van patiënten. Zij vormt de hoofdmoot van de pastorale werkzaamheden (pastoraal in de strikte zin). Om dit proces van zingeving gemakkelijker op gang te brengen, kiezen we vooral voor groepsgesprekken waar welbepaalde zingevingthematieken worden aangereikt. Deze thematieken zijn vaak gerelateerd aan de ziektebeelden van de groep zodat de openheid naar zingevingen gefaciliteerd wordt en in mogelijke latere individuele gesprekken uitgediept kan worden. Vanuit de situatie van het ziekenhuis (kort verblijf) hebben de individuele gesprekken veelal een verkennend karakter. Het gaat dus over kennismakende gesprekken die gefocust zijn rond de concrete situatie van de patiënten. Tijdens zo’n gesprekken streven we ernaar om de patiënten een context van warme nabijheid aan te bieden zodat zij zich geborgen weten om los van het psychiatrisch kader tot een gesprek van mens tot mens te komen (pastoraal van de nabijheid).

Foto boven: Ziekenhuispastor Dirk Hooft

Pastorale dag 21 maart 2007 'Geloven met een knipoog' 24 | psychiatrische kliniek broeders alexianen tienen - jaarverslag 2007

Instellingsgerichte activiteiten Door onze inspiratie weten wij ons als pastorale dienst ook opgeroepen om het christelijk karakter van het ziekenhuis te bewaken, promoten en te bevorderen. We beschouwen het als een plicht om ons hiervoor ten volle in te zetten. Concreet betekent dit dat wij in samenwerking met de werkgroep opdrachtverklaring en de directie, de medewerkers van het ziekenhuis trachten warm te maken voor een christelijke cultuur waar vanuit de liefde van Christus de verbondenheid en samenhorigheid een centrale plaats innemen. Door het bevorderen van deze cultuur hopen we dat het ziekenhuis voor onze medewerkers meer wordt dan een plaats waar professioneel gewerkt wordt. Hierbij hebben we vooral oog voor de noden en de zorgen van onze medewerkers die door persoonlijke informele gesprekken ter sprake kunnen komen. Naast dit informeel spoor trachten we ook op een meer formele wijze het klimaat van verbondenheid en samenhorigheid te bevorderen. Hier gaat het dan over meer inhoudelijke activiteiten. Zo is er onze jaarlijkse pastorale dag. Tijdens deze studiedag met de sprekende titel 'Geloven met een knipoog' trachtte Marianne Servaes ons gevoelig te maken voor de kracht van de humor die ook in het Christelijk geloof schuilgaat. De vraag of we bij het lijden onze vreugde kunnen bewaren, vormde het uitgangspunt van haar betoog. Door haar concrete en realistische getuigenis van haar geloof, bracht ze ons bij een geloof dat ons hierbij kan helpen. Door te 'geloven met een knipoog' kunnen we er volgens haar in slagen ons te richten op een werkelijkheid die ons openbreekt zodat er opnieuw ruimte vrijkomt voor blijdschap. Humor is hierbij het sleutelwoord. Humor draagt in zich de mogelijkheid om ons de bevrijdende kracht van de schoonheid te laten ervaren. Het kan ons ontrukken aan de zwaarte van de droefheid. Het is een groet van toekomst en hoop. Ook de Alexiusviering stond helemaal in het teken van de verbondenheid. Dit klimaat trachten we ook nog te versterken door de vele ontspannende instellingsgerichte activiteiten die het hele werkjaar omspannen: lichtmis, personeelsfeest, personeelsuitstap…

Klassieke liturgische vieringen Tenslotte zijn er ook nog de traditionele vieringen die expliciet met het geloof verbonden zijn (Kerstmis, Pasen, Allerheiligen, Allerzielen,…). Ondanks het feit dat sommige van deze kerkelijke vieringen op weinig belangstelling kunnen rekenen, blijven we deze vieringen als pastorale dienst met de nodige zorg en belangrijkheid omgeven. Ze zijn immers expliciete verwijzingen naar het christelijk karakter van de instelling. Vandaar dat we ook blijven opteren om op bepaalde dagen in de week in ons ziekenhuis de eucharistie te vieren. Hiervoor konden we rekenen op pater Toon van Griensven die bijna tien jaar lang zich aan de liturgie heeft toevertrouwd. De ernst bij het voorgaan in de liturgie, de filosofische-theologische cursiefjes tijdens zijn preken en uiteenzettingen, zijn kennis inzake kunst en poëzie en zijn guitige kwinkslagen maakten hem tot een man die boeiend kon voorgaan. Wegens een nieuwe benoeming in zijn orde is hij ons jammer genoeg moeten verlaten.


Foto boven: Marianne Servaes: 'Geloven met een knipoog'. Foto onder: We namen afscheid van pater Toon van Griensven.

Hoogtepunten ▌Studiedag 'Alcohol en de hersenen'' Voor de eerste keer hielden we op dinsdag 24 april 2007 een ‘grote’ studiedag in samenwerking met St.-Kamillus Bierbeek. Tegen 9 uur liep de stadsfeestzaal van Tienen vol en kon de dag beginnen. Tweehonderd mensen, waarvan een behoorlijk aantal van ons eigen ziekenhuis, waren erop uit meer kennis op te doen omtrent de invloed van alcohol op dat wonderbaarlijke orgaan dat de hersenen toch zijn. Dr. Haekens beet de spits af met een referaat over ouderen en alcohol. Ze hield een goed onderbouwd pleidooi voor meer aandacht voor, en het systematisch bespreken van het alcoholgebruik in de ouderenzorg. Alcoholmisbruik bij ouderen wordt immers vaak niet gedetecteerd, terwijl de gevolgen ervan niet te onderschatten zijn. Bovendien zijn de cognitieve deficits bij ouderen moeilijker te recupereren. Toch is behandeling zinvol en vaak effectief. Dan volgde de verrassing van de dag: een muzikaal intermezzo door dr. Dirk Liessens van Bierbeek op gitaar, en Pieter Vaes, eveneens van Bierbeek, op dwarsfluit. Zij brachten een gesmaakte versie van 'The liquor store' van The Scabs, zeer toepasselijk gezien het thema van de dag. Tweede spreker was dr. Stan Vranckx, voor de ouderen onder ons nog welbekend. Hij hield het zeer verscheiden publiek in de ban met zijn uiterst heldere uiteenzetting over de structuur en de werking van de hersenen en de invloed van alcohol hierop. Ikzelf heb deze complexe materie in ieder geval nog nooit zo beeldend en 'gemakkelijk' horen uitleggen. De verzuchtingen die ik rondom mij kon opvangen: 'Wat een boeiende man, die mag nog een hele tijd doorpraten'. Dat is genoteerd, we zullen hem zeker nog als spreker vragen nu hij weer hier in de buurt woont. Na een lekker kopje koffie bracht dr. Hendrik Peuskens een overzicht van wat de huidige beeldvormingstechnieken ons kunnen leren over de effecten van alcohol op de hersenen. Het zijn veelbelovende technieken, die toelaten om echt, en bij leven, te zien hoe hersenen reageren op alcohol. Er hangt uiteraard wel een prijskaartje aan,

Dr. An Haekens

Er was grote belangstelling voor deze studiedag. 26 | psychiatrische kliniek broeders alexianen tienen - jaarverslag 2007

en de gegevens moeten gecombineerd worden met neuropsychologisch onderzoek, en met de genetische en de sociale gegevens van de patiënten. Daarna konden we opnieuw genieten van een artistiek tussendoortje: 'Einstein brain' van Admiral Freebee met inderdaad ook beeldvormingstechnieken. Knap in elkaar gestoken, en met als conclusie: maak de dingen zo eenvoudig mogelijk, maar niet eenvoudiger dan dat. Een doordenkertje… Als laatste spreker bracht Bart Schepens, klinisch psycholoog van Bierbeek, een overzicht van de neuropsychologische stoornissen die bij alcoholisten kunnen optreden, en mogelijke handvaten voor rehabilitatie. Hij pleitte ervoor om de 'gezond verstand' aanpak die al te vaak gehanteerd wordt te vervangen door wetenschappelijk onderbouwde methodes. Leren leven en omgaan met beperkingen is daarbij voor mensen met een Korsakow syndroom van groot belang, stapsgewijs werken in een veilig milieu onontbeerlijk. Een wandelingetje door Tienen onder een stralende zon bracht ons terug naar het ziekenhuis voor een lekkere maaltijd. In de namiddag konden de deelnemers aan vijf verschillende workshops, gericht naar de verschillende disciplines, een aantal thema’s verder uitdiepen. Een gezellige receptie sloot de dag af. dr. Mark Eneman, hoofdgeneesheer van Bierbeek, verduidelijkte in zijn boeiend slotwoord de rode draad van de dag. Ik kan me enkel maar aansluiten bij zijn dankwoord: aan de organisatoren (voor ons ziekenhuis Jill Hermans en Nico Deblaere), aan de sprekers, aan de keuken, aan de technische dienst, en alle andere betrokkenen. Zeker voor herhaling vatbaar!

Dr. Stan Vranckx Dr. Hendrik Peuskens Dr. Mark Eneman

Eén van de workshops. psychiatrische kliniek broeders alexianen tienen - jaarverslag 2007 | 27

▌Therapeutisch project ouderenzorg Naast het project voor jongeren en volwassenen nemen we met de kliniek deel aan het therapeutisch project ouderen van het arrondissement Leuven. De doelgroep van dit project werd afgebakend tot 'Thuisverblijvende ouderen (60+), met stemmings- en angststoornissen'. Dit kunnen zowel ouderen zijn met een reeds bestaande psychische problematiek als ouderen bij wie zich een psychische problematiek ontwikkelt. Bijkomend zijn volgende omgevingsfactoren ook een indicatie om mensen te includeren: - alleenwonend; - beperkt netwerk, ontbreken van belangrijke derden die kunnen instaan voor de zorg van de oudere; - indringende en plotse veranderingen; - hoge mate van isolement van de oudere en zijn omgeving; - gebrek aan kennis en het ontbreken van probleemoplossende vaardigheden; - lijden van mantelzorger(s); - financiële problemen; - de situatie van de oudere vereist een samenwerking op verschillende vlakken, met verschillende hulpverleners (1ste, 2de en 3de lijn). Doel is om gezamenlijk een zorgcircuit uit te werken, naar alle levensdomeinen toe, voor thuisverblijvende ouderen en hun omgeving. Dit gebeurt via een zorgoverleg, waarin de betrokken hulpverleners samengebracht worden en van waaruit alle deelaspecten gecoördineerd worden. Op die manier kan er gewerkt worden aan zorg op maat, continuïteit van de zorg en aan het op elkaar afstemmen van de hulpverleners. Bijkomend kan het project er ook voor zorgen dat het taboe rond de geestelijke gezondheidszorg wat meer doorbroken wordt.

Het werkingsgebied van het therapeutisch project ouderenzorg omvat het arrondissement Leuven.

Voor de organisatie van de samenwerking gaan we als volgt tewerk: Er gebeurt een vaststelling van de problematiek bij de oudere, ook door niet-hulpverleners. Dan wordt er gepeild naar de bereidheid van de oudere en/of zijn omgeving om in het project te stappen. We doen een melding van de hulpvraag aan de partners en/of de inhoudelijke coördinator die dan tot de beslissing overgaan om de oudere toe te laten tot het project. De organisatie van het zorgoverleg (minstens 3/jaar, met bijkomend overleg via diverse communicatiemiddelen), vindt plaats in de eigen regio, met de betrokken hulpverleners of de partners. Er wordt een vergoeding voorzien voor dit overleg aangezien het project is goedgekeurd en gesubsidieerd door het RIZIV. Dit betekent dat er per zorgoverleg een vergoeding is van € 127,06 met jaarlijkse indexaanpassing. Dit is te verdelen onder de organisaties (1 persoon/organisatie), die aanwezig zijn op het zorgoverleg. Eén zorgoverleg per trimester wordt vergoed en dat 4 keer/jaar(en dat is tegelijk ook het minimum aantal overlegmomenten dat er moet zijn/oudere/jaar). Er mag meer overleg zijn, maar dan is het zonder vergoeding. Volgende partners maken deel uit van dit project: - Psychiatrische Kliniek Broeders Alexianen te Tienen - Psychiatrisch Ziekenhuis St.-Annendael te Diest - U.P.C. St.-Kamillus te Bierbeek


-

Universitair Psychiatrisch Centrum K.U. Leuven, Campus Kortenberg Universitair Psychiatrisch Centrum K.U. Leuven, Campus Leuven CGG Vlaams-Brabant Oost, Afdeling Universitair Centrum Leuven PassAnt vzw CGG, Leuven Beschut Wonen en psychiatrische thuiszorg Pastya SIT en GDT GOAL vzw – Gezondheidsoverleg Arrondissement Leuven S.B.W. vzw Fides, Leuven Christelijk Ziekenfonds Leuven

De inhoudelijk coördinator is mevr. Myriam D’hulst.

▌Elodis Waar 2006 het jaar van INFOMEDIC was en ons volledig medicatiedistributiesysteem een automatisering kende, is 2007 het jaar van de elektronische handtekening geworden. We waren bereid met de kliniek als pilootproject hiermee op te starten voor de groep psychiatrische ziekenhuizen van de Broeders van Liefde. Maar ook binnen de rest van de ziekenhuiswereld was dit een unicum. De inspectie gaf ons een speciale goedkeuring om dit project een kans te geven. En zodoende gingen we van start met ELODIS. We zijn gestart met de wettelijke voorschriften en teksten te lezen en een vertaling voor de organisatie te maken. Het traject kon dan beginnen. Elke stap hielden we bij in een logboek teneinde een draaiboek te maken om nadien de opstart elders te vergemakkelijken. Wat wordt er concreet gedaan? - Inventaris van diploma’s en erkenningsnummers van de verpleegkundigen en zorgkundigen. - Elke gebruiker ondertekent een individuele overeenkomst, en dit zowel de verpleegkundigen als artsen, assistenten, studenten verpleegkunde tijdens verlofperiodes, etc… - Voor de verpleegkundigen heeft de elektronische handtekening bijvoorbeeld tot onmiddellijk gevolg dat er geen bijleveringsaanvragen meer moeten geprint worden op de afdeling om te laten ondertekenen door de dokter; wel moet de dokter deze nog steeds bevestigen in Infomedic vooraleer de apotheek kan afleveren. - Vermits er geen papieren voorschriften meer afgedrukt worden ter ondertekening van de dokters en enkel het elektronisch voorschrift overblijft, moet men in de apotheek steeds over dit elektronisch voorschrift van de dokter beschikken voor er kan afgeleverd worden. - Als de dokter van de afdeling er niet is om het elektronisch voorschrift te maken, kan dit aan een andere dokter gevraagd worden zoals afgesproken. - Externe papieren voorschriften worden door de dokter van de afdeling beoordeeld en in Infomedic elektronisch voorgeschreven. - Verdovende middelen moeten wel nog op papieren voorschrift: eigenhandig door de dokter geschreven, gehand- en gedagtekend met de dosis en af te leveren aantal voluit in letters. Daarnaast wordt verdoving ook nog elektronisch in Infomedic voorgeschreven. Verdoving wordt steeds met een éénmalige levering van een bepaald


Met ELODIS stappen we in het pilootproject voor de elektronische handtekening.

aantal (gewoonlijk een verpakking) ingebracht. Als er een wijziging in posologie is van een verdovend middel (bv. een verlaging) en er moet niets bijgeleverd worden, moet er 'wijziging voorschrift' gedaan worden en bij 'aantal' moet dan '0' ingevuld worden om een onnodige levering te voorkomen. - Als er een posologiewijziging is en er moet ook bijgeleverd worden, kan het aantal wel ingevuld worden. Vergeet dan niet dat er een handgeschreven voorschrift moet gemaakt worden. - Papieren voorschriften worden ook nog gebruikt om producten te bestellen op naam van patiënt of voor de afdeling die niet via Infomedic ingebracht worden. Ook de bedelingslijsten op papier worden nog door de dokter getekend omdat dit nog steeds gevraagd werd door de inspectie.

▌Samenwerking met TWI In het kader van de enclavewerking werkt de kliniek sinds februari 2007 samen met de Beschutte Werkplaats Tewerkstellingsinitiatieven Kanunnik Triest (afgekort TWI) en de stad Tienen waarbij een ploeg van de enclave 5 werkdagen per week de binnenstad moet proper houden. In het kader van dit samenwerkingsverband rees er de nood aan een aangepaste werkruimte voor deze projecten. Vandaar dat het Provincialaat heeft beslist om op de terreinen van het ziekenhuis een industriële loods te bouwen om deze projecten onderdak te verschaffen. Het einde van de werken is voorzien voor het einde van het jaar.

▌Technische dienst De voorbije jaren is er voor de technische dienst heel wat veranderd. Dit was voor de rest van de organisatie misschien niet zo duidelijk zichtbaar maar voor de personeelsleden van de technische dienst ging het toch om ingrijpende veranderingen. Op de eerste plaats is er het complexer worden van de technieken. Vroeger liep onze loodgieter in de winter van stookhuis tot stookhuis om de verwarming te regelen en te kijken of de branders nog goed werkten. Nu zitten Hugo en Peter regelmatig achter de computer en kunnen zij op scherm alles volgen en regelen. Ook voor telefonie, informatica, oproepsystemen, branddetectie, enz, gaat de evolutie snel. Daarnaast breidde het actieterrein ook sterk uit. Sinds een drie tal jaar is de 'technische dienst' van Hestia geïntegreerd in onze technische dienst. Dit wil zeggen dat personeelsleden van Hestia aangestuurd worden door Bruno en Hugo en dat er voor specifieke opdrachten bvb. op vlak van elektriciteit kan beroep gedaan worden op hun collega’s van de kliniek. Uiteraard staan wij ook in voor het onderhoud van het Woon- en Zorgcentrum. Daardoor is het te onderhouden patrimonium met 20 % toegenomen. Om deze veelheid aan steeds complexer wordende taken te blijven uitvoeren, kunnen we gelukkig rekenen op een deskundige en gemotiveerde groep van techniekers onder de stimulerende leiding van Bruno en Hugo. Het is een dienst geworden waar wij als organisatie fier mogen op zijn en waardoor we vol vertrouwen naar de 'technologische' toekomst kunnen kijken.


▌Bouwwerken Om aan het parkeerprobleem een oplossing te bieden, werd er een nieuwe parking aangelegd die 56 parkeerplaatsen telt. Deze werken werden gelijktijdig met de bouw van de nieuwe loods voor het arbeidscentrum uitgevoerd.

De nieuwe parking telt 56 parkeerplaatsen.


▌Tienen steunt Katuambi Onze kliniek steunde ook in 2007 de psychiatrische kliniek te Katuambi-Kongo. Broeder Jean M'Beshi, algemeen overste voor Afrika, ontving bij zijn bezoek aan onze kliniek in januari € 3000 voor de aankoop van PC materiaal en aansluiting op internet, evenals een som voor verrijking van de voeding van de patiënten. De voeding van de patiënten is een stuk beter dan vroeger. Er wordt driemaal per week een stuk vlees (voor de eiwitten) voorzien. Daarvoor moet men om de vier maanden een koe kunnen aankopen en slachten. Wij hebben ons geëngageerd om driemaal per jaar een koe te kunnen aankopen (d.w.z. 3 x 350 = € 1.050). Tevens hebben we het aangegane engagement om het schoolgeld (ca. € 1.000 per jaar) van de kinderen van personeelsleden te betalen herbevestigd, zodat ook het personeel weet dat zij door ons niet vergeten worden. Op die manier menen we op een zinvolle - zij het hoofdzakelijk financiële - manier Katuambi te steunen in hun werk. Er liep bij onze directie een eerste e-mail vanuit Katuambi binnen. Hierin drukte broeder Pierre als directeur zijn vreugde uit over dit eerste directe contact en bedankte onze kliniek voor de financiële steun. Om die financiële steun te kunnen realiseren, worden allerlei initiatieven genomen. We maken en verkopen jaarlijks zelf een kalender waarvan de opbrengst integraal naar Katuambi gaat. Onze afdeling 'Prisma' organiseerde een fuif ten voordele van het project Katuambi. Directeur Gust Rector nam de cheque ter waarde van € 555 in ontvangst.

Foto boven: Broeder Jean M'Beshi

De 'Prisma-fuif' bracht € 555 voor Katuambi op. 32 | psychiatrische kliniek broeders alexianen tienen - jaarverslag 2007

Op verkiezingsdagen houden we de traditie in ere om een restaurantdag ten voordele van het project Katuambi te organiseren. De parlementsverkiezingen van 10 juni 2007 gaven ons weer een goede aanleiding hiervoor en al even traditioneel was het een groot succes.

De restaurantdag is een klassieker onder de inzamelacties voor Katuambi.


Broeders van Liefde ▌Voorstelling Organisatie De congregatie van de Broeders van Liefde werd gesticht door P.J. Triest in 1807. Van bij hun ontstaan namen de Broeders van Liefde hun taak op in de maatschappij: onderwijs en zorg verlenen aan kinderen, jongeren en volwassenen. Steeds opnieuw kozen ze de kant van mensen die elders geen antwoord op hun hulpvraag vonden. Op die manier groeiden de Broeders van Liefde uit tot een grote congregationele organisatie van broeders en lekenmedewerkers, mannen en vrouwen. Vandaag beheren de Broeders van Liefde meer dan 50 scholen voor gewoon en buitengewoon lager en secundair onderwijs, 15 psychiatrische ziekenhuizen en 12 orthopedagogische centra. Ook de ouderenzorg en kinderdagopvang behoren tot hun activiteiten. Daarnaast zijn ze de drijvende kracht achter tal van kleinere initiatieven, zoals opvang van aidspatiënten, van mensen met zingevingsvragen, van kansarmen…. Het is de vzw Provinciaal der Broeders van Liefde die de uitbating van al deze intitiatieven opneemt.

Provincialaat der Broeders van Liefde Het Provincialaat is het bestuursorgaan van de Sint-Vincentiusregio (België en Roemenië). Dit heeft een dubbele opdracht: de zorg voor de religieuze gemeenschappen en de begeleiding van alle initiatieven van de congregatie. Alle scholen, psychiatrische ziekenhuizen, orthopedagogische centra en andere initiatieven maken deel uit van de vzw Provincialaat der Broeders van Liefde. De Raad van Bestuur van deze vzw draagt de eindverantwoordelijkheid. De Sint-Vincentiusregio (°1807): de broeders Aan het hoofd van de regio staat de regionale overste die wordt bijgestaan door de regionale raad. Die bepaalt in overleg met het generaal bestuur het beleid van de congregatie in de St.-Vincentiusregio. Bijzondere aandacht gaat naar het welzijn van de broeders, hun vorming en spirituele begeleiding en de zorg voor de religieuze gemeenschappen. De vzw Provincialaat der Broeders van Liefde (°1955): zorg en onderwijs Deze vzw treedt op als beheerder van de zorgvoorzieningen (sector zorg). De sector zorg omvat de geestelijke gezondheidszorg, de orthopedagogische zorg, de ouderenzorg en de kinderopvang. De medewerkers van het provincialaat (de coördinatiestaf) geven aan de Raad van Bestuur en aan de scholen en voorzieningen inhoudelijke en technische ondersteuning.


Samenstelling Raad van Bestuur vzw Provincialaat der Broeders van Liefde Br. Veron Raes – Voorzitter Br. De Rock Joris – Penningsmeester Dhr. De Rycke Raf – gedelegeerd bestuurder Br. Swinnen Frits – secretaris Br. Maes Luc - bestuurder Br. Van Hoorde Frans – bestuurder Br. Quets Victor – bestuurder Br. Paquet Michel – bestuurder Dhr. Delaruelle Hendrik – bestuurder Dhr. Oosterlinck Koen – bestuurder Dhr. De Staercke Luk – bestuurder Br. De Priester Lucien – bestuurder/tijdelijk Br. Cocquyt Jules – bestuurder/tijdelijk

De vzw De Broeders van Liefde (°1922): de infrastructuur Deze v.z.w. is eigenares van de infrastructuur, zoals de gebouwen, die ter beschikking staat van de scholen, voorzieningen en kloosters. Ook deze v.z.w. kan een beroep doen op de medewerkers van het provincialaat voor technische ondersteuning. Sint-Vincentiusregio Broeders van Liefde vzw Provincialaat der Broeders van Liefde vzw De Broeders van Liefde Stropstraat 119 9000 Gent Tel. 09 221 45 45 Fax 09 221 98 89 [email protected]

▌Accenten 2007 Jubileumjaar Het jaar 2007 was een jubileumjaar. Op 28 december was het precies 200 jaar geleden dat de congregatie Broeders van Liefde werd gesticht door Kanunnik Petrus Jozef Triest. Het jaar 2007 werd dan ook gekenmerkt door diverse activiteiten waarbij niet alleen werd gevierd maar waarbij ook stilgestaan werd bij het rijke verleden en bij de uitdagingen voor de toekomst.

Strategische adviesraad Omwille van de toenemende complexiteit op bestuursniveau, de vraag van stakeholders naar meer transparantie en legitimering en het streven naar deugdelijk bestuur, besliste de vzw een strategische adviesraad in het leven te roepen. Deze raad heeft als kernopdracht de raad van bestuur binnen de algemene missie van de Broeders van Liefde te ondersteunen op strategisch niveau. Het accent ligt daarbij op het conceptueel denken en de effectiviteit (Doen we de juiste dingen?). Concrete domeinen die aan bod kunnen komen zijn de identiteit en de structuur van


de organisatie, de ethische thema's, de keuze voor doelgroepen, belangrijke investeringen, ... Op 3 oktober 2007 ging de installatievergadering van deze strategische adviesraad door. Naast de bestuurders zetelen er externe leden in die komen vanuit de bedrijfswereld, vanuit de academische wereld en vanuit de sectoren onderwijs, welzijn en verzorgingsinstellingen.

Directieseminarie 'begeesterde managers' In maart 2007 werd voor alle Vlaamse scholen en voorzieningen een directieseminarie georganiseerd rond het tweede luik van het leiderschapscharter, met name 'begeestgerde managers'.

Tevredenheidsbevraging In oktober 2007 werd in alle psychiatrische centra een tevredenheidsbevraging afgenomen bij patiënten en bewoners. De tevredenheid betreffende de diverse facetten van de dienstverlening werd bevraagd. Ongeveer 80% van de bevraagde patiënten en bewoners namen ook effectief deel aan de bevraging, hetgeen op zich al positief ervaren wordt. De resultaten worden verwerkt en begin 2008 bekendgemaakt.

Patrimonium De raad van bestuur herformuleerde de beginselen betreffende het beheer van het patrimonium van de voorzieningen en de scholen van de Broeders van Liefde. Het toekomstig patrimoniumbeheer is gebaseerd op een aantal opties die leiden tot meer transparantie, een grotere uniformiteit, een administratieve vereenvoudiging maar ook een grotere responsabilisering op het lokale niveau.

Ethische visie op zelfdoding en euthanasie in de geestelijke gezondheidszorg Het advies 'Preventie van zelfdoding in de geestelijke gezondheidszorg' van de werkgroep ethiek in de geestelijke gezondheidszorg werd in maart 2007 door de raad van bestuur goedgekeurd. De twee meest recente adviezen van de begeleidingscommissie ethiek in de geestelijke gezondheidszorg Broeders van Liefde werden voorgesteld en besproken op de studienamiddag van 27 september 2007 onder de titel 'Ethische visie op zelfdoding en euthanasie in de geestelijke gezondheidszorg'. Het tweedelige advies biedt een genuanceerd kader in dit belangrijke en boeiende debat. Er blijft nog steeds heel wat aandacht gaan naar het euthanasievraagstuk en minder naar de preventie van zelfdoding, terwijl dit laatste in de dagelijkse zorgrealiteit minstens evenveel aandacht verdient. Als besluit van deze studienamiddag werd gewezen op het belang om het begrip 'psychiatrische palliatie' verder te exploreren en op de wens een duidelijk antwoord te geven op de vraag naar mogelijke aanwezigheid van eigen medewerkers bij de uitvoering van euthanasie nadat patiënt werd doorverwezen.

Nieuwbouwprojecten In 2007 werd een nieuwbouwproject afgewerkt en geopend voor Lumen (algemene opnamedienst en medisch-technische diensten) in het P.C. Sint-Jan-Baptist te Zelzate. Diverse andere projecten worden verder gerealiseerd en gepland. Zo werd inmiddels al beslist een beroep te doen op de alternatieve VIPA-financiering voor een achttal projecten in diverse psychiatrische ziekenhuizen en psychiatrische verzorgingstehuizen van de Broeders van Liefde.


▌Sector geestelijke gezondheidszorg Therapeutische projecten en transversaal overleg Op 1 april 2007 gingen de 'therapeutische projecten' van start. De FOD Volksgezondheid wil met deze projecten het voorzieningsoverstijgend overleg betreffende de zorg voor patiënten met langdurige en coplexe psychiatrische problemen faciliteren. Alle voorzieningen van de Broeders van Liefde participeren aan één of meerdere van deze projecten, hetzij als hoofdactor hetzij als medeparticipant. Naast deze therapeutische projecten startte ook het 'transversaal overleg'. Dit overleg moet aan de overheid handvaten aanreiken voor de opbouw van de zorgcircuits en netwerken waarin de zorg op een vraaggestuurde wijze georganiseerd zal worden.

Symposium over de perspectieven voor de geestelijke gezondheidszorg Op 4 december 2007 organiseerde de FOD Volksgezondheid een symposium over de perspectieven voor de geestelijke gezondheidszorg in België. Diverse belangrijke elementen uit het debat van de voorbije jaren over de toekomst van de geestelijke gezondheidszorg werden daarin omgezet in een aantal verwachtingen. Men gaat er steeds nadrukkelijker van uit dat het huidige zorgaanbod herschikt moet worden. Tegenover de toenemende nood aan geestelijke gezondheidszorg staat immers de vaststelling dat de capaciteit van de psychiatrische ziekenhuizen in België in vergelijking met andere landen vrij hoog is. Ook is er een grote uitstroom uit deze ziekenhuizen te voorspellen als gevolg van de verbeterde en nieuwe psychofarmaca en van de uitbreiding van de gemeenschapsgeoriënteerde geestelijke gezondheidszorg. De overheid wil de psychiatrische ziekenhuizen daarom aanzetten zich op een geleidelijke manier dusdanig om te vormen dat ze beter kunnen inspelen op de behoeften. Niet een deïnstitutionalisering of afbouw van de ziekenhuiscapaciteit op zich mag echter het motto worden voor de toekomstige ontwikkeling, maar wel het zoeken naar zorgvernieuwing op alle niveaus van de geestelijke gezondheidszorg.

Forensische psychiatrie Minderjarigen - In de loop van 2007 gingen de for-K-projecten van start. Deze moeten passende psychiatrische behandeling brengen voor minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit pleegden (MOF) en een psychiatrisch probleem kennen. De Broeders van Liefde beschikken zelf niet over een For-K-dienst, maar participeren o.a. vanuit de psychiatrische centra te Beernem, Gent en Tienen en vanuit het O.C. SintIdesbald mee aan de uitbouw van dit zorgprogramma. Volwassenen - Voor de uitbouw van de forensische psychiatrie voor volwassenen werd met de FOD Volksgezondheid een zorgvernieuwingsovereenkomst afgesloten die de continuïteit verzekert voor de medium security eenheden in Bierbeek en Zelzate (telkens 40 bedden) en die opstart mogelijk maakt van forensische PVT en 'geïntegreerd wonen'. Voor de forensische PVT zullen de centra in Bierbeek en Zelzate in de periode 2007 tot 2010 telkens 15 plaatsen kunnen inrichten. Daarnaast kunnen zij, in samenwerking met de initiatieven beschut wonen Walden en De Vlier, in 2007 en 2008 telkens 10 plaatsen geïntegreerd wonen, de forensische variant van beschut wonen, inrichten. Nieuwe wet op de internering - Onder de regering Verhofstadt II werd nog de nieuwe wet op de internering goedgekeurd. Deze wet zou uiterlijk in werking moeten treden op 1 januari 2009 en zal in belangrijke mate de werking van de forensische units beïnvloeden.


Praktische info en links ▌Praktische info Plan


Coördinaten Psychiatrische kliniek Broeders Alexianen Liefdestraat 10 3300 Tienen tel. 016/80.75.11 fax 016/82.13.08 e-mail: [email protected] www.alexianentienen.be

Directie Gust Rector Directeur 016/80.75.05 [email protected]

Dr. Stan Ansoms Hoofdgeneesheer 016/80.75.01 [email protected]

Marleen Koninckx Directeur patiëntenzorg 016/80.75.06 [email protected]

Stany Engelbosch Administratief directeur 016/80.75.03 [email protected]

Jan Delahaye Facilitair directeur 016/80.75.02 [email protected]

Jill Hermans Adjunct directeur patiëntenzorg 016/80.75.17 [email protected]


▌Links www.alexianentienen.be/kliniek Website van de Psychiatrische Kliniek Broeders Alexianen te Tienen.

www.fracarita.org Website van de Broeders van Liefde.

www.vormingscentrumguislain.be Website van het Vormingscentrum Guislain.

www.museumdrguislain.be Website van het Museum dr. Guislain te Gent.

www.caraes.org Website van de NGO Caraes van de Broeders van Liefde.

www.brothersofcharity.org Website van de Broeders van Liefde wereldwijd.

www.alexianbrothers.org Website van de Congregatie der Broeders Alexianen


medewerkers die 'het verschil' willen maken

Recommend Documents