masterplan nieuwe muzieum zin in!

masterplan

nieuwe muzieum zin in!

Voorwoord Voor u ligt een masterplan voor het nieuwe muZIEum. Dit jaar vieren we het eerste lustrum van het muZIEum en het is tijd voor een vernieuwingsslag. De ambitie is groei met verdieping van de belevenis van de wereld achter het zien. Lees het masterplan en laat ons weten wat u ervan vindt! Mail mij op [email protected]. Olga Coolen Directeur

april 2010

Samenvatting De bezoekers zijn unaniem positief over het muZIEum. We verkopen op piekmoment regelmatig ‘nee’ wegens gebrek aan capaciteit. Vergelijkbare musea in het buitenland trekken 60.000 tot 100.000 bezoekers. De naambekendheid van het muZIEum is laag door het lage marketingbudget van de afgelopen jaren. Alle reden om te constateren dat er potentie is voor het muZIEum om te groeien. De ambitie met dit masterplan is dan ook te groeien naar 80.000 bezoekers. Versterking van de unieke positie die het muZIEum inneemt op het snijvlak van vrijetijdsbesteding en zorg is de inzet daarvan. Het muZIEum is enerzijds in de branche van blinden en slechtzienden als belevenis hét duurzame voorlichtingsvehikel voor een zo breed mogelijk publiek van niet-zienden maar vooral van zienden. Anderzijds is het in de vrijetijdsmarkt een unieke, spannende, zintuiglijke belevenis die door iedereen van 8 tot 80 als indrukwekkend wordt ervaren. Daarnaast is het muZIEum de werkplek voor zo’n 20 blinden en slechtzienden en het doel is dit aantal te vergroten.

De groei naar 80.000 bezoekers wordt gerealiseerd door investering in de capaciteit van de donkerbelevenis en uitbreiding van het aantal blinde gidsen, door stimulering van herhaalbezoek, door investering in de naambekendheid, door intensieve bewerking van de doelgroepen en door krachtige samenwerking met partners in Nijmegen, in de ‘ogenbranche’ en in het culturele veld. De bestaande donkerbelevenis wordt uitgebreid met een nieuwe belevenis. Naast de rondleiding door het dagelijks leven van iemand die niet ziet maakt de bezoeker – zonder reserveren- een tocht door de wereld van het ruiken, voelen, horen, proeven. Een geurenlabyrint, een regenconcert, een tuin op de tast en een smaakweide verrassen de bezoekers met ultieme zintuiglijke ervaringen. De bezoekers zal het aan niets ontbreken: een gastvrije ontvangst, goede horecavoorziening, een mooi assortiment souvenirs in de winkel, schone wc’s, goede bereikbaarheid en bewegwijzering.

Masterplan Muzieum 2010

5

Missie en visie

De wereld om ons heen

Missie

De economische crisis is alom tegenwoordig. De verkoop van huizen is enorm teruggelopen, veel retailers hebben het moeilijk en online winkelen groeit ten koste van het winkelen ‘in de stad’. Consumenten repareren hun kapotte goederen eerst, pimpen hun oude spullen, koken vaker zelf en drinken vaker binnenshuis een drankje in plaats van gebruik te maken van de horeca. Reparatie-, doe-het-zelf zaken en supermarkten plukken de vruchten van de crisis. De huidige consument is een actieve en creatieve burger. Bewust leven, betrokkenheid, en zoeken naar betekenis staan centraal. Mensen zijn nog steeds uit op vermaak, maar combineren dit vaker met verdieping.

Emancipatie en integratie van mensen met een visuele beperking. Voorlichting over de onmogelijkheden en mogelijkheden met visuele beperkingen.

Visie Bezoekers laten invoelen hoe het is om niet te kunnen zien; de ongemakken van het niet kunnen zien, maar ook de kracht die schuilt in het aangewezen zijn op de overige zintuigen

Doelstellingen 1. Voorlichting over niet zien door aanbieden van een unieke, duurzame ervaring 2. Eén van de cultuurtoeristische topattracties van de KAN regio. Groei van bezoekersaantal van 40.000 naar 80.000 bezoekers. Nr. 2 museum in Nijmegen. 3. Werkgelegenheid en ontmoetingsplaats voor mensen met een visuele beperking om maatschappelijke uitsluiting te voorkomen 4. Betrouwbare partner voor de branche van het zien en het niet zien, voor culturele instellingen en voor ondernemend en politiek Nijmegen.

‘Gidsen in de ontdekkingstocht van het Muzieum doe ik niet uit idealistische overwegingen. Het is gewoon mijn baan. Ik ben kostwinner, dus moet er brood op de plank voor ons gezin zijn.’ Bart

‘Het geeft voldoening dat je als blinde ziende mensen kunt begeleiden.’ Toos (80 jaar)

De beleveniseconomie groeit nog steeds. Het aanbod aan producten, diensten en belevingen breidt zich ondanks de economische crisis uit. Bij de keuze voor een activiteit of een evenement is kwaliteit belangrijk. Consumenten willen in hun vrije tijd bijzondere ervaringen opdoen. De grensvervaging en vele samenwerkingsverbanden zorgen ervoor dat musea podium zijn voor dansvoorstellingen, debatsessies en workshops, dat muziekpodia of bibliotheken ruimte bieden voor exposities en dat boekhandels aanpalende cafés beginnen. De consument kijkt nergens meer van op als de gastvrijheid maar groot is. De cappuccino moet bereid worden met echte melk, de broodjes moeten origineel belegd zijn en een museumwinkel moet een goed assortiment souvenirs bieden. Het muZIEum speelt niet alleen een rol in de vrijetijdsmarkt, maar opereert ook als educatief instrument in de zorgmarkt. Volgens het Oogfonds zijn er in Nederland naar schatting 320.000 slechtzienden en blinden. Het gaat hierbij om 275.000 slechtzienden en 45.000 blinden. Tien procent van het bruto binnenlands product wordt nu al uitgegeven aan gezondheidszorg. Ruim 2,5% hiervan is toe te schrijven aan gezichtsstoornissen (€ 1,47 miljard euro). Mede door de vergrijzing wordt de ko-


7

‘De mensen die na de ervaring in het donker naar buiten komen zijn zeer onder de indruk. Wat ik tijdens de dialoog in de bar telkens probeer uit te leggen is dat als je blind bent dat je zeker niet zielig bent.’ Arie, gids in het donker

mende jaren een flinke stijging van 35% verwacht. Dit heeft tot gevolg dat er in 2020 440.000 slechtzienden en blinden in Nederland zullen zijn. Door de stijging van de aantallen slechtzienden en blinden stijgen de kosten van de gezondheidszorg aan gezichtsstoornissen sterk.

In Nederland houden verschillende organisaties zich bezig met blinden en slechtzienden. Er zijn fondsen, er zijn instellingen en belangenbehartigers. Allemaal creëren ze bewustzijn over hoe het is om niet te zien. Zorg, gezondheid en Nijmegen zijn nauw met elkaar verbonden. In Nijmegen is de zorgsector de belangrijkste werkgever. Ruim een kwart van de banen zit in deze sector. Health valley, het van oorsprong Nijmeegse platform, wil in Oost-Nederland een omgeving creëren waarin bedrijven en kennis- en zorginstellingen innovatief opereren. Het muZIEum neemt een unieke plaats in in dit landschap van organisaties die zich bezighouden met blindheid en slechtziendheid. Het is de plaats waar een brede groep mensen op een verrassende manier kan kennis maken met visuele beperking. Een dagje uit op het snijvlak van zorg en cultuur.

De markt Het binnenlandse toerisme viert hoogtij. Ondanks bezuinigingen op buitenlandse vakanties hebben huishoudens geld over voor dagjes uit in eigen land. Dat heeft een positieve invloed op de bezoekersaantallen van bijna alle dagattracties, musea en andere vormen van vrijetijdsbesteding in eigen land. Bezoekersaantallen nemen toe, niet in de laatste plaats door inzet van vele aantrekkelijke kortingen, maar bestedingen per persoon nemen af. Bezoekers geven minder uit in de winkel en de horeca. In de zakelijke markt gaat men zuiniger om met uitgaven aan bedrijfsuitjes of vergaderen buitenshuis. De markt van trainingen lijdt onder deze bezuinigingen. Daarentegen vormen de Nederlandse dagattracties de vervangingsmarkt voor de meer luxe buitenlandexcursies uit het tijdperk van de hoogconjunctuur. De combinatie van het nuttige en het aangename is erg in trek. De vrijetijdssector wordt een steeds belangrijker onderdeel van de Nijmeegse economie. De cruisevaart is groeiende. Weeze Airport voert dagelijks toeristen naar Nijmegen. Bovendien heeft 30-40% van de reizigers die aankomen een zakelijk motief. Deze zakelijke bezoeker besteedt gemiddeld meer dan de toeristische bezoeker.

‘Het werken in het muZIEum biedt mij de mogelijkheid om mijn ervaring om te leven zonder te zien op een positieve manier met de bezoekers te delen. Ik probeer hen te laten zien dat achter het niet kunnen zien nog een hele wereld zit. De ontdekkingstocht in het donker maakt vaak een hoop emoties los. Bezoekers worden gedwongen hun andere zintuigen echt te gebruiken.‘ Johan

De concurrenten Zintuiglijke belevenissen

In Velzen-Noord en in het instituut Bartimeús in Doorn worden eveneens donkerbelevenissen geboden voor een kleine doelgroep. In Utrecht, Eindhoven en Amsterdam worden diners en lunches in het donker georganiseerd. Dialogue in the dark is een onderneming die vergelijkbare donkerbelevenissen biedt in Duitsland, Oostenrijk, Italië, Israël, China, Singapore, Japan, Amerika en Mexico. Bezoekersaantallen variëren van 60.000 tot 100.000 per locatie. Zintuiglijke evenementen duiken met enige regelmaat op, maar hebben vaak een tijdelijk karakter. Er is een enkele geurkunstenaar die een geurfilm heeft gemaakt of een geurenlabyrint als kunstobject. Verder bestaat er een plan om een geurenhuis te maken waar mensen met dementie worden geholpen herinneringen op te halen. Stichting Kubes faciliteert kunstenaars met een visuele handicap en exposeert de ‘voelkunst’. Verder kent Nederland enkele beeldende kunstenaars die min of meer bij toeval voelkunst maken. Op het snijvlak van zorg en cultuur opereren ook Het Dolhuys in Haarlem en Corpus in Oegstgeest. Het Dolhuys is het museum over psychiatrie. Corpus is de recentelijk geopende experience waar bezoekers een tocht maken door het menselijk lichaam. Daarnaast is het de representatieruimte voor de Universiteit Leiden.

‘Ik wilde weer werken toen mijn kinderen naar de middelbare school gingen. Heb een aantal keren gesolliciteerd als administratief medewerker of receptionist, maar dat is niet gelukt. Via Breed ben ik toen uitgenodigd bij het muZIEum. Ik hoop dat mensen na de rondleiding wat meer rekening houden met blinde en slechtziende mensen. De meeste zijn zeer onder de indruk. Ik hoop dit werk nog jaren te kunnen doen.’ Mirjam van vroonhoven

In Nijmegen en omgeving is van alles te doen voor (kleine) kinderen. Er zijn vele speeltuinen, zwembaden, kinderboerderijen, speciale kindervoorstellingen in Lux, Kwatta maakt theatervoorstellingen voor kinderen en de Lindenberg biedt peuterkleuterdans/muziekles, er wordt op meerdere plekken kinderyoga gegeven en ook de bibliotheek organiseert regelmatig activiteiten voor kinderen. Het Natuurmuseum, het Afrikamuseum en Museum het Valkhof bieden activiteiten voor kinderen vanaf 4 jaar. Burgers’ Zoo en het Openluchtmuseum zijn op een steenworp afstand gelegen.

Vrije tijd in de regio

Top 5 musea 1. Openlucht museum: 375.000 2. Kröller Müller: 260.000 3. Museum het Valkhof: 150.000 4. Afrikamuseum: 90.000 5. Watermuseum: 65.000 (gemiddelde bezoekersaantallen over de afgelopen 3 jaar) Museum het Valkhof is het grootste museum van Nijmegen. Musea als het Velorama, het Natuurmuseum en de Stratemakerstoren hebben een kleinere schaal. Er zijn plannen om al deze musea met elkaar te verbinden in het Nijmeegs Museumkwartier. Als kers op de culturele taart zou de Donjon herbouwd moeten worden in het park Valkhof.


9

De positionering De merkwaarden van het muZIEum zijn: duurzaam verrijkend, maatschappelijk verantwoord, zintuiglijk, positief/feel good, spannend. • • • • •

Verrijkend, omdat het een blijvende indruk achter laat op mensen. Bezoekers kijken ná de ervaring met andere ogen naar hun eigen wereld en naar de wereld van de blinden en slechtzienden. Maatschappelijk verantwoord vanwege de grote sociale impact van de belevenis. Sociale impact voor de medewerkers én voor de bezoekers Zintuiglijk: achter het niet zien gaat een wereld schuil van de andere zintuigen. Positief: de ervaring en het verhaal van de blinde gids zijn optimistisch en inspireren de bezoeker. Spannend: de belevenis in het donker is voor veel mensen spannend, omdat ze hun zekerheden moeten loslaten en moeten vertrouwen op de andere zintuigen

Propositie Het muZIEum is de inspirerende belevenis van de wereld achter het zien. Het dagje uit op het snijvlak van cultuur en zorg.

• • • •

Bedrijven of instellingen die een bedrijfsuitje zoeken of een locatie waar ze het nuttige met het aangename kunnen combineren. Trainingsbureaus die de donkerbelevenis kunnen inzetten bij trainingen Personeel van zorginstellingen en de groep van mensen die nauw betrokken zijn bij blindheid of slechtziendheid Andere specifieke beroepsgroepen als kunstenaars, stedenbouwkundigen, planologen, beleidsmakers

De naam Het muZIEum krijgt een nieuwe naam. Een naam die meer de nadruk legt op de belevenis en minder op museum. Die het nationale bereik doet voelen. Een naam die prikkelend is en in één oogopslag duidelijk maakt waar het voor staat. Een naam die een brede doelgroep zal aanspreken. Het nieuwe muZIEum krijgt een pay off die de bezoeker laat weten wat hij kan verwachten. • beleef het met andere ogen • zin in • zet je zintuigen op scherp • o.i.d.

Doelgroepen De kerndoelgroep is het Nederlandse gezin met kinderen van 8-18 jaar. Andere doelgroepen zijn: • Binnenlandse toeristen zoals 55+ers die doordeweeks samen gaan of juist als opa en oma, dinky’s in de avonduren of in het weekend, singles die een echte blind date willen beleven, studenten die hun stad willen verkennen, gezinnen met kinderen onder de 8 jaar die iets leerzaams en spannends willen doen, mensen zonder of met beperkingen. • Onderwijsgroepen: primair onderwijs, middelbaar onderwijs, beroepsonderwijs, hoger onderwijs en universitaire groepen.

‘Het werken in het muZIEum betekent voor mij: heel veel plezier en voldoeninggevend. De voldoening vind ik hoofdzakelijk in het feit, dat ik de bezoekers kan aanreiken, dat de wereld niet vergaat als je niet meer zien kunt. Mijzelf noem ik dan graag als voorbeeld; men heeft zich tenslotte rücksichtslos aan mij uitgeleverd tijdens de rondwandeling. Kortom, de voorlichting als onderdeel van dit werk. Het plezier houd ik door de collega’s waarmee ik werk.’ Roelie


11

Locatie/bereikbaarheid De bereikbaarheid wordt aanzienlijk verbeterd. Geografisch ligt het muZIEum dicht bij het station, maar psychologisch ligt het muZIEum ver van andere toeristenstromen. Een locatiewijziging behoort tot de mogelijkheden. Verankering in het Museumkwartier, als culturele functie voor één van de bestaande monumenten als de Meeltoren of het Oude Weeshuis of juist meer aansluiting bij het zorgimago van de stad bij de Universiteit. Ook de nog te bouwen locaties als de Donjon of Doornroosje zijn het overwegen waard. Het Nieuwe muZIEum is heel zichtbaar en gemakkelijk te vinden met de auto, de trein en de fiets. De bewegwijzering is optimaal.

Het concept In het nieuwe muZIEum komt het publiek een bijzondere ervaring opdoen. Het is geen traditioneel museum, het is een belevenis, een belevenis met grote impact. Op verschillende niveaus raakt de belevenis de bezoeker. Als blinde is hij onthand, moet opnieuw zijn weg vinden in de wereld om ons heen. Hij krijgt veel respect voor mensen die aangewezen zijn op andere zintuigen. Hij zal voor de rest van zijn leven rekening met hen houden en zijn fiets niet meer midden op de stoep parkeren. Maar voor veel bezoekers gaat de ervaring dieper. De bezoeker moet zijn zekerheden loslaten en vertrouwen op de andere zintuigen en andere mensen. Hij staat open voor dieper contact met andere mensen, voor verhalen, voor andere kanten van zichzelf en van het leven. Hij ervaart de creërende kracht van de andere zintuigen. Als hij zich hieraan weet over te geven, heeft hij een proces doorgemaakt dat hem voor altijd rijker maakt en veranderd heeft.

“Heel apart! Wat ben ik afhankelijk van mijn ogen! Interessant om te ‘zien’ hoe je met je andere zintuigen je moet zien te redden. Heel indrukwekkend en ‘blikverruimend’ over het mens zijn, dat waarvan je je niet bewust bent.”

1. “Kunst op de tast” - een beschouwing door George Kabel (blind kunste-

naar en filosoof) ‘Van oudsher is de beeldende kunst sterk visueel van aard. Ruimtelijke kunstwerken kunnen echter ook via de tastzin beleefd worden. Het creëren van kunst op de tast is een unieke activiteit met een geheel eigen stileringwijze en deze heeft een eigen plaats binnen de kunstwereld. De reguliere, beeldende kunst is in het algemeen op de visus ingesteld. De vanzelfsprekendheid van het bekijken van beeldende kunst geldt uiteraard ten aanzien van tweedimensionale kunstobjecten zoals schilderijen, maar ook ten aanzien van driedimensionale of ruimtelijke kunst. Beeldhouwwerken en sculpturen worden op een afstand bekeken, maar zelden aangeraakt. Dit laatste is zelfs niet wenselijk en vaak niet mogelijk. Veel musea verbieden, vanwege de kans op beschadigingen, het aanraken van de collectie. Voorts leven we in een cultuur waarin het zien dominant is. Daarentegen is het aanraken haast een taboe. Toch is er een groep in de samenleving die van de tast afhankelijk is, namelijk die van ernstig slechtziende en blinde mensen. Zij zijn alleen via de tastzin in staat om kunst-

objecten waar te nemen of te creëren. Hun vingertoppen zijn als het ware hun ogen. Het op de tast waarnemen van beeldende kunst levert een geheel andere gewaarwording en sensatie dan de visuele waarneming. Zoals kijken en zien de meest gangbare metaforen zijn voor denken, zo is tasten dat voor emotioneel voelen. Het voelen staat dus zowel voor tast als voor emoties. Andere woorden als raken en geraakt worden, zijn synoniem voor zowel lichamelijk contact als voor emotionele ontroering. Het zien neemt altijd een zekere afstand tot het object. Tasten is in die zin het ‘omgekeerde’. Het is niet afstand nemen, maar juist een toenadering en een direct contact met het kunstobject. Via de tastzin wordt andere belangrijke informatie verkregen en kunnen wij sensaties ervaren als warmte, vochtigheid, tocht, ruwheid, gladheid, zwaarte, et cetera. Deze informatie is sterk verbonden met ons gevoelsleven. Via de tastzin is dus een andere vorm van communicatie met kunstwerken mogelijk.


13

Personeel Het personeelsbeleid van het muZIEum draagt bij aan de missie en daarmee aan het concept. De verhalen van onze blinde en slecht ziende gidsen zijn een wezenlijk onderdeel van het belevenisconcept. In Nederland heeft één op de vijf mensen met een beperking een betaalde baan. Het muZIEum biedt 20 mensen met een beperking of herintreders een baan of een werkervaringsplaats. Via arbeidsbemiddelaars als Breed, Presikhaaf, Wijkwerk en via eigen werving en selectie vinden zij hun weg naar het muZIEum. Dat wil zeggen dat de het personeelsbestand voor meer dan 50% bestaat uit mensen met een beperking of herintreders. Het muZIEum speelt daarmee een belangrijke rol in hun integratie en emancipatie

2. ‘Please touch’ in de Tactile Dome in San Fransisco, ontwor-

pen door Dr. August F. Coppola August Coppola raakte als docent interdisciplinaire studies geïnteresseerd in perceptuele vooroordelen. Hij kwam er achter dat filosofie, natuurkunde, en zelfs psychologie in grote mate gestoeld waren op visueel bewijs. ‘Toch is juist de tast de ultieme test of iets echt is,” meende Coppola. Coppola vindt dat mensen vooroordelen hebben over het zintuig ‘voelen’. ‘De ontwikkeling van de tastzin kent ook een slechte start’, zegt hij, ‘want zodra we onze handen kunnen gebruiken is het eerste commando dat we te horen krijgen ‘afblijven! en ‘niet aankomen!’. Het resultaat daarvan is dat fysiek contact ontmoedigd wordt tussen mensen en de omgeving en dit leidt volgens hem tot een gevoel van isolatie en eenzaamheid. De Tactile Dome die Coppola in San Fransisco ontworpen heeft biedt een puur tastbare belevenis. Op sokken en in het pikkedonker vinden bezoekers hun weg door een doolhof van voelmuren. Coppola gelooft dat het verbeteren van de tastzin eveneens de visuele vaardigheden vergroot.

“Bedankt dat we voorbij de grenzen van ons ‘niet-zien’ mochten kijken.”

Belevenis concept De bezoeker neemt zodra hij binnen is de lift naar de bovenste etage. Hij komt meteen in de sfeer van het muZIEum. De belevenis is opgebouwd uit twee werelden. De ene wereld is de dagelijkse werkelijkheid die de bezoeker als blinde ervaart. Hij maakt een wandeling door een realistische setting van een studeerkamer tot de kroeg. In kleine groepjes laat de blinde gids zijn dagelijks leven zien en vertelt en passant hoe het zo gekomen is. Er is veel ruimte voor vragen en er ontstaat een dialoog in het donker. Zonder te zien ervaar je de wereld anders. Begrip en respect voor mensen met een visuele beperking is het hoofddoel van dit concept. De tweede belevenis gaat hier verder. Deze gaat juist op zoek naar de kracht van

de andere zintuigen. Zonder begeleiding en compleet aangewezen op de zintuigen proeven, voelen, ruiken en horen gaat de bezoeker opnieuw een uitdaging aan: zinnenprikkelende donkerbelevingen, die juist zo intens zijn doordat het zintuig ‘zien’ buiten spel is gezet. De bezoeker beleeft een positieve, aangename, inspirerende wereld per zintuig, die aanzet tot fantasie en het zintuiglijk creërend vermogen stimuleert. Een beleving die geheel gelijkwaardig is voor mensen die wel en niet kunnen zien.

De naam van deze belevenis is: Fantazin.

plattegrond

GEUR LABYRINT

BEELDENTUIN SMAAKWEIDE

Geur labyr int : 40 m² : 75 per s/ uur : duur 8 minut en Regen landschap: 30 m ² : 80 per s / uur : duur 6 minut en Beeldent uin : 90 m ² : 80 per s/ uur : duur 15 minut en Smaak weide: 20 m ² : 80 per s/ uur : duur 6 minut en Tot ale t ij dsduur Fant azin: 35 minut en

REGEN LANDSCHAP

t h e SM I LE o f Ex p e r i e n ce by H e st e r K l o o st e r b o e r


15

“Een nieuwe wereld. De moeite waard om te ervaren.”

Het Geurenlabyrint De geur van voedsel vinden mensen vaak aangenaam. Om te overleven had de oermens zijn reukvermogen nodig. Daarmee kon hij voedsel vinden. Maar ook in deze tijd helpt de geur te bepalen of voedsel nog eetbaar is. Bedorven melk, fruit en vlees geven een duidelijke geur af. In het donkere Geurenlabyrint is de bezoeker op zijn neus aangewezen. Je kunt tussen de wanden van lycra gevuld met kruiden doorlopen, terwijl je neus gevuld raakt met geuren. In de volledige duisternis vind je alleen de uitweg als je die ene geur blijft volgen…


17

“Wat je noemt een eye-opener!.”

Het Regenlandschap Voor iemand die niet kan zien is regen de kleurrijke deken over dingen die eerst onzichtbaar waren. Opeens is de omgeving door de continue geluidservaring van de kletterende regen ‘zichtbaar’. De bezoeker gaat tegen een boomstronk staan en luistert naar een regenconcert. Iedereen verzint zijn verhaal, ingegeven door het geluid van de regen op de straat, op het water, het gras, het houten dak, de auto’s.


19

“Ik heb nog nooit zo veel in het donker gezien.”

Tuin op de tast Aanraken is in de meeste musea verboden. In de Tuin op de Tast mag, of zelfs moet alles aangeraakt worden! De kunstwerken zijn gemaakt om bevoeld te worden en komen tot leven onder de handen van de bezoekers. In kleine groepjes wandelen zij in het donker van het ene kunstvoorwerp naar het andere. De vormen veranderen, de materialen voelen heel verschillend aan, de temperaturen wisselen. Met handen kijken geeft een hele nieuwe sensatie.


21

““Bijzonder, bijzonder! Met je overige zintuigen kun je dus zóóó veel meer! Gaaf om mee te maken.””

De smaakweide Eten, drinken en snoep heeft een speciale plaats in kinderboeken. De Grote Vriendelijke Reus eet ‘snoskommers’, Harry Potter snoept van ‘Smekkies in alle Smaken’ en volwassenen worden weer kind in Pluk van de Petteflet door het eten van ‘hassel bramenjam’. In de smaakweide plukt iedereen een lolly van de boom. Uitrustend en napratend in de weide laat je je verrassen door de onverwachte smaken. Vier topkoks maken het recept voor de meest fantasievolle en tongstrelende lollies. Iedereen creëert zijn eigen verhaal bij de smaak en mogelijke ingrediënten.


23

Na deze indrukwekkende ervaring daalt de bezoeker af naar ‘het wonder van kijken’, op de 1e etage. Daar verwondert hij zich over de hedendaagse ontwikkelingen die de mens helpen bij het kijken. De showcases van de huidige techniek worden regelmatig vervangen en ondersteund door lezingen van experts. Overal waar de bezoeker komt voelt hij zich onderdeel van de belevenis. Ook de inrichting van de facilitaire ruimtes dragen bij aan de missie.

“Dit maakt me ontzettend nieuwsgierig naar de wereld van de blinden; Hoe voel je je zonder licht? Is het altijd zo’n herrie om je heen? Waarom zijn sommige dingen, zoals stoplichten, zo onhandig gemaakt? Hoe spreek je iemand snel aan? Hoe heb je een gesprek zonder mimiek? Die tocht had 2x zo lang mogen zijn. Ontzettend leerzaam!”

“Nu heb ik ontdekt dat het heel belangrijk is een blinde de ruimte te geven. Je loopt heel snel tegen iemand op.”

De collectie Collectie is inspiratie voor nieuwe exposities, nieuwe producten en nieuwe samenwerkingsverbanden. Collectievorming en onderzoek naar de collectie vormt een voedingsbodem voor vernieuwing en een perspectief om jarenlang een vitale publieksprogrammering aan te bieden. Het verzamelgebied van de kerncollectie van het muZIEum is de blinde mens in historische context, de blinde mens in hedendaagse context en het verschijnsel ‘zien’ met daarin opgenomen een historisch en een toekomstperspectief van de medische en wetenschappelijke stand van zaken rondom zien, niet zien en slecht zien. Naast de materiële collectie horen de niet materiële getuigenissen zoals Oral History tot het verzamelgebied. Verhalen over bekende en minder bekende blinde personen uit binnen- en buitenland van nu en vroeger. Verhalen over hun niet ziende leven, hun kwaliteiten en hun ervaringen. Verhalen van mensen voor mensen, om je voor te kunnen stellen hoe het leven is zonder te kunnen zien. Verhalen die bezoekers willen horen, maar ook: verhalen die nog niemand kende, maar het wonder van het zien een nieuwe dimensie verlenen. Daarnaast is de inbedding in de wereld van de oogheelkunde een impuls voor vernieuwing. Het muZIEum heeft met een aantal partners uit het academische veld, uit de farmaceutische industrie en uit het ervaringsveld de intentie om bekendheid te geven aan en te informeren over symptomen van ernstige oogaandoeningen. Meer bekendheid leidt uiteindelijk tot preventie, tot het verminderen van gezondheidsrisico’s en het beperken van de gevolgen van ernstige oogaandoeningen en daarmee blindheid en slechtziendheid.

“Ich bin ein anderer Mensch geworden.” (Theodor Brauer, Burgemeester van Kleef)


25

Verzamelgebieden De aandachtsgebieden van het muZIEum zijn: zien en niet zien. Niet zien gaat om de blinde mens in historische context, de blinde mens in hedendaagse context en een toekomstperspectief met daarin opgenomen de stand van zaken van de medische technologie.

NIET Zien De blinde mens vroeger

Tot aan ongeveer 1850 stonden blinden, net als andere mensen met een beperking, buiten het gevestigde sociale leven. Vanaf 1850 verandert het denken over groepen in de periferie en zo komen er aparte instellingen om blinden te onderwijzen en aan het werk te helpen. Aan het einde van de vorige eeuw veranderde het denken weer. Nu is volledige participatie in de maatschappij de wens. Getuigenissen doen verslag van die geschiedenis.

De blinde mens vandaag

Blinde kinderen gaan naar een gewone school, gaan later, als het enigszins mogelijk is, dat werk doen dat ze het leukst vinden, trouwen, krijgen kinderen, en wonen al lang niet meer in een ‘gesticht’. Ze reizen, sporten, surfen op het internet en zijn te vinden op alle denkbare posities in de maatschappij. Er zijn voorbeelden van blinde coureurs, ministers, hoogleraren en ondernemers. In de openbare ruimte staat toegankelijkheid op de kaart, al gaat er nog veel fout. Voor al deze zaken zijn aanpassingen nodig. Deze aanpassingen zijn vaak technische hoogstandjes en vormen een aantrekkelijk verzamelgebied.

De blinde mens morgen

Gentechnologie, implantaten, prenatale diagnostiek, preventie, het zijn allemaal gebieden waar de wetenschappelijke vooruitgang grote sprongen maakt. Informatie over nieuwe ontwikkelingen horen in het muZIEum thuis.

Zien Het oog Objecten die te maken hebben met de werking van het oog (biologisch/medisch). Oogheelkundige afdelingen van de ziekenhuizen en eventueel privé klinieken worden benaderd met het verzoek mee te werken aan de verzameling.

Instrumenten en zien

Verlengstukken van het oog (brillen,/microscopen,/telescopen) vormen een aantrekkelijk onderdeel van de presentatie. Opticiens, optometristen en andere musea vullen de collectie aan waarbij uniciteit op het gebied van historie, gebruik, cultuur selectiecriteria zijn.

Zien en neurologie (neuroimaging)

Objecten die te maken hebben waarnemingsprocessen (optische illusies). Al zeker 150 jaar houden deze verschijnselen kunstenaars en wetenschappers bezig.

programmering Het nieuwe muZIEum biedt de bezoeker een vol jaarprogramma. Bij het einde van het bezoek weet hij dat er altijd een reden is om terug te komen. Het jaarprogramma speelt in op de actualiteit. De collectie maar ook de beleving van het niet-zien en de intensere waarneming van de andere zintuigen lenen zich voor activiteiten als evenementen, exposities, workshops, lezingen, filmprogrammering. Er zijn activiteiten gericht op specifieke doelgroepen. Te denken valt aan workshops in het donker zoals boetseren, dansen, schilderen, hoorspel maken voor kinderen of juist voor volwassenen.

“Het was een belevenis. Ik begrijp nu een beetje wat mensen met een visuele beperking meemaken. Hoe het is om plots mee getrokken te worden, als je hand in hand loopt en de “ziende” opeens iets van dichtbij wil zien.... Door de rondleiding in het donker, kan ik me in e.e.a. inleven. Hoe spreek je iemand snel aan? Hoe heb je een gesprek zonder mimiek? Maar kijk ik ook met andere ogen naar dingen, als losliggende stoeptegels, obstakels op de stoep. Die tocht had 2x zo lang mogen zijn. Ontzettend leerzaam, een ervaring voor ‘t leven! Er zijn maar weinig museumbezoeken die nog zo lang blijven hangen.”, aldus Anja uit Uden

Voor de cultureel geïnteresseerde bezoeker zijn er exposities met voelkunst, geurkunst, et cetera. In samenwerking met Kubes worden tentoonstellingen georganiseerd van kunstenaars als George Kabel en andere. Onderwerpen als optische illusies, Escher, blinde fotografie belichten juist het wonder van het zien. Evenementen als een vertelfestival, een filmfestival, het smaakfestival worden bedacht en georganiseerd in samenwerking met Nijmeegse partners. Maar het muZIEum kan ook onderdak bieden aan een bestaand evenement als ‘Kijk op talent’, de muzikale talentenjacht voor mensen met een visuele beperking. Verder valt te denken aan het Science café, een lezingencyclus waarbij bekende wetenschappers heet van de naald hun onderzoeksuitkomsten presenteren voor een breed publiek. . In samenwerking met de partners van Health Valley is het nieuwe muZIEum de showcase van de hedendaagse, medisch wetenschappelijke ontwikkelingen. Samenwerking met de stichtingen Ars et Mathesis, Optische Fenomenen en centra als het F.C. Donders Instituut legt een wetenschappelijk fundament.

“Een aparte ervaring in het donker een barkrukje te vinden en geld uit te tellen om een drankje te betalen”


27

Commercieel concept Het muZIEum streeft naar minimaal 60 % eigen inkomsten. Het landelijk gemiddelde voor musea is 12%. Een groot deel van de inkomsten komt uit de entreeopbrengsten en het overige gedeelte uit de arrangementen, het muZIEumcafé, de muZIEumshop en de trainingen. De groei naar 80.000 bezoekers, waarvan een derde deel herhaalbezoek, ruime openingstijden, een hoge gemiddelde opbrengst per bezoeker en een verblijf dat gecombineerd wordt met een bezoek aan het restaurant en de winkel vormen de basis van het exploitatiemodel.

”Een zeer bijzondere ervaring. Sloot aan bij een cursus internationaal, waarbij de cursisten werd bijgebracht om te weten wat je te wachten staat in den vreemde. Zeer veel respect gekregen voor de visueel gehandicapte mens. Het maakte mij weer meer wijzer in deze zeer bijzondere wereld.”

Prijskaartje De prijsstelling van de entree inclusief Ontdekkingstocht door het Donker is gelijk aan de entreeprijs van Burgers Zoo, een concert in Doornroosje, een bezoek aan het Rietveld Schröder-huis, is iets hoger dan een kaartje voor Corpus, maar is goedkoper dan een bezoek aan Madame Tussauds. Het muZIEum zit daarmee hoog in de markt. Deze hoge prijsstelling voor volwassenen-entree laat voldoende ruimte voor korting aan bezoekersgroepen die minder kunnen betalen of voor grootschalige kortingsacties. Deelname aan de Museumkaart wordt in overweging genomen om daarmee een grotere museale doelgroep te bereiken en de naambekendheid te vergroten. Combiticket en singleticket blijven bestaan, maar de bezoeker krijgt meer waar voor zijn geld als hij geen plaats heeft kunnen reserveren in de Ontdekkingstocht.

Openingstijden en capaciteit Het muZIEum kent ruime openingstijden en wanneer het wenselijk is worden Ontdekkingstochten ook in de avond geboekt. Reserveren voor de Ontdekkingstocht is noodzakelijk. De capaciteit van het hele muZIEum zal 1000 bezoekers per dag zijn.

MuZIEumcafé en arrangementen In het nieuwe muZIEum heeft het muZIEumcafé een prominente plaats. Het is een bruisende plek waar iedereen de indrukken van het muZIEum met elkaar kan delen. Het is een gezellige, mooie ruimte waarin iedereen zich prettig voelt. Bovendien is het een multifunctionele ruimte die voor verschillende doeleinden gebruikt wordt. Op woensdagmiddag worden er kinderfeestjes gevierd, op vrijdagmiddag wordt de opening van een nieuwe tentoonstelling gehouden, vergaderarrangementen kunnen er hun luxe lunch nuttigen. Met praktische scheidingswanden kan de ruimte omgebouwd worden en op elk evenement aangepast worden. Tijdens de reguliere openingstijden kunnen de muZIEumbezoekers er terecht voor een heerlijke cappuccino met verse appeltaart. Het is ook de plaats die als koffiecorner dient tijdens de schoolbezoeken in de ochtenden. Een aparte ingang van het muZIEumcafé schept mogelijkheden voor openstelling buiten het muZIEumbezoek om. Lezingen en informatieavonden worden gehouden voor allerlei verschillende doelgroepen. Buurtverenigingen, studentenverenigingen en bijvoorbeeld Nijmeegse ondernemersverenigingen kunnen bij het muZIEum terecht.

“Als managers en directie van een gemeente werden wij tijdens de ‘Ontdekkingstocht door het donker’ weer helemaal teruggeworpen op de basis. Ons doorgaans aanwezige zelfvertrouwen was even geheel zoek. Uiterst boeiend.”


29

Nieuw is het terras. Als de zon schijnt kan de bezoeker op het terras een hapje of een drankje nuttigen. Naast de muZIEumbezoekers kunnen ook de fietsers en wandelaars die over de Snelbinder komen even de brug af voor een snelle stop bij ons café. Hoogzomer fleurt een ijscokar het terras op. De waaier aan arrangementen biedt een compleet dagje uit aan bedrijven, verenigingen, families en vriendengroepen. Naast het reguliere bezoek reserveren ze een activiteit die zich in het donker afspeelt en die gericht is op de smaakbeleving in het donker: wijnproeverij in het donker, tapasbuffet in het donker, dineren in het donker. In samenwerking met andere Nijmeegse ondernemers worden er arrangementen aangeboden gericht op dans, beweging, kunst, muziek en ontspanning. Gezien de toenemende vraag naar diners in het donker kunnen de bezoekers in de toekomst een aantal dagen per week à la carte in het donker dineren. Vanuit eigen keuken worden gerechten klaar gemaakt die je in het donker verrassen met structuur en smaak. Het nieuwe muZIEum is een professionele vergaderlocatie. Bedrijven treffen hier een goed gefaciliteerde vergaderzaal aan. Dichtbij Centraal Station Nijmegen en met voldoende parkeergelegenheid is het muZIEum uitstekend te bereiken. De combinatie van muZIEum en vergaderlocatie is aantrekkelijk voor (management) trainingsbureaus. Vergaderen in het donker en management trainingen in het donker zijn onderscheidende producten in de eventsmarkt.

De muZIEumshop De servicebalie wordt met de winkel gecombineerd om bezoekers bij entree, maar vooral bij vertrek te verleiden tot een bezoek aan de winkel. Het aanbod van de winkel vertelt de bezoeker wat er te verwachten is in het muZIEum.

Marketing en publiciteit

“Eine sehr originelle und sinvolle Abendveranstaltung. Man hatte dabei den Eind-

Investering in de naambekendheid maakt een landelijk publiek bekend met het muZIEum. De vernieuwing van de belevenis zorgt voor veel vrije publiciteit.

hervorragend!” (deelnemer van een training van SSR, het opleidingsinstituut van

ruck, dass sich die Gruppe bereits lange kannte und miteinander vertraut war de rechterlijke organisatie)

Het gebouw Het gebouw heeft een eigen historie die niet dienend is aan de missie maar die wel een eigen ambiance heeft. Het muZIEum is niet historisch gebonden aan de locatie, dus een andere locatie wordt overwogen. Het gebouw moet voorzien in een ruime, gastvrije entree. Voldoende parkeerplaatsen en ligging nabij het station hebben de voorkeur. Nabijheid van winkels of ander cultureel aanbod zijn wenselijk om zichtbaar te zijn voor de al aanwezige toeristenstroom. Het aanzicht van het gebouw laat meteen zien wat de bezoeker kan beleven. Het gebouw is circa 2000 vierkante meter. Daarvan is de helft in gebruik als belevenisruimte en de overige ruimtes zijn facilitair: vergaderruimtes, toiletgroepen, een restaurant, een winkel, kantoren, etc.

“Prachtig en indrukwekkend. Vooral om de andere zintuigen voorop mee te maken en visuele ‘afleiding’ te ontberen. Bijzonder om op die manier met mensen in een groep om te gaan.”


31

©2010 muZIEum, Nieuwe Marktstraat 54a, 6511 AA, Nijmegen. Telefoon: 024-3828181.

masterplan nieuwe muzieum zin in!

Recommend Documents