" " " GROENLINKSRAADSFRAC1IEBREDA
1I•IilBRD l l l ~I I I I2I I0I I 1I I I2I I1I ~I7I I8I I 65' I~1I ~I I I
~ ZIN IN DE TOEKOMST Aan:
Het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Breda
Per mail verzonden
f~r:~
1
f /\r~i
Datum: donderdag 4 oktober 2012 Betreft: Vragen ex. artikel 41 RvO omtrent Fraudenernerk rond Laurentius-directeur
Geacht college, 'Fraude bij Laurentius omvangrijker, kopte NRe deze avond op de voorpagina. In een tVleetal artiekelen (zie bijlagen) Vlerd duidelijk dat de omvang van de gepleegde fraude bij ooningbou\<\COrporatie Laurentius in de vele tientallen, zo niet honderden miljoenen euro's loopt. Nog deze Vleek heeft de corporatie 25 miljoen euro nodig om aan de lopende betalingsverplichtingen te doen, anders valt het doek. Het zou overzichtelijk geVleest zijn als de directeur Walter Vermeulen deze fraude in zijn eentje gepleegd voor, pak 'm beet, een privé-zVlembad, een stoomcabine en een koffer met zo'n zeven ton zv.artgeld. De zaken liggen echter complexer in elkaar. De structuur bij Laurentius blijkt de afgelopen jaren zo rot te zijn geVleest dat de raad van toezicht de praktijken niet alleen door de vingers zag, maar er zelfs actief aan meeVlerkte en meeprofiteerde. Het ontbeerde aan de top van de corporatie, zeer eufemistisch uitgedrukt, aan zelfs de meest elementaire vormen van normbesef. De vaste partner in crime van Vermeulen is ontv.ikkelaar Wildhage, het bedrijf van Pienre Peeters. Die laatste v.as vanaf eind jaren negentig tot 2006 ook directeur van het ROe West-Brabant. Inmiddels is duidelijk dat bij de verhuizing van het Markizaat-college smerige deals gesloten v.aarbij architect bakken maatschappelijk geld binnenharkte dat eigenlijk bedoeld v.as voor het ROe zelf. Niet veroondertijk dat Snoeren de andere eigenaar is van Wildhage. Een bedrijf dat in de jaren negentig ook de verbouw van het voormalige Ignatiusziekenhuis tot het Florijn-college begeleidde. En, jaVleI, laat dat nou precies in de periode zijn geVlest dat Pierre Peeters toevallig ook directeur van Florijn v.as. Andere namen die, overigens zonder concreet bewjs voor medeplichtigheid, opduiken zijn die van het failliete bedrijf Heja en ontv.ikkelaar VolkerWessels. Bovenstaande verVlevenheid maakt het niet ondenkbeeldig dat buiten de nu geschorste top van Laurentius en het bedrijf Wildhage andere bedrijven en instanties betrokken zij geVleest bij de fraudepraktijken van Vermeulen c.s. Er zijn immers tal van proje~en in Breda v.aarbij één van deze of zelfs beide partijen betrokken zijn. Dit geld onder meer voor de huidige bouv.projecten op het BrouVlerijterrein of, als het gaat om VolkerWessels, ook de Bavelse Berg. Het is ook niet geheel onmogelijk dat er binnen de organisatie van de gemeente Breda bev.ust of onbev.ust is meegeVlerkt aan dubieuze praktijken. Tot slot mag het niet zo zijn dat integere directeuren en bestuurders van andere instellingen of corporaties nu scheef aangekeken oorden voor de fraudepraktijken van één
BEZOEKADRES: STADSERF 1 POSTADRES: STADSERF 1 4811 XS BREDA T 076 529 40 52 F 076 529 32 83
[email protected] WWW.GRDENUNKSBREDA.NL
~ GROENLINKSRAADSFRACnEBREDA ~ ZIN IN DE TOEKOmST
directeur. Het lijkt ons daarom van belang te onderzoeken in hoeverre de gemeente en/of partners van de gemeente betrokken zijn gev.eest bij dubieuze praktijken van bovengenoemden.
Dit leidt tot de volgende vragen:
1.
Ziet het college n.a.v. de nieuv.e onthullingen rond de fraudepraktijken rond Venmeulen aanleiding te (laten) onderzoeken in hoeverre de gemeente Breda bij dergelijke zaken betrokken kan zijn gev.eest? Zo ja, hoe Wit U dit vonmgeven? Zo nee, v.aarom niet?
2.
Ziet het college mogelijkheden om te (laten) onderzoeken in hoeverre belangrijke partners van de gemeente op het gebied van ruimtelijke ontwkkeling betrokken zijn gev.eest bij bovengenoemde fraudepraktijken? Zo ja, is het college bereid deze mogelijkheden in te zetten?
3.
Is het mogelijk dat bij de dubieuze praktijken van Venmeulen ook de gemeente finandeel is benadeeld? Zo ja, v.elke trajecten kan de gemeente inzetten om deze schade gecompenseerd te krijgen?
4.
Zijn er op dit moment gemeentelijke projecten v.aarbij leden van het door NRC in kaart gebrachte netv.erk betrokken zijn? Acht het college het zinvol deze projecten door te (laten) lichten op mogelijk frauduleus handelen en desnoods, hangende het onderzoek, deze stil te leggen?
5.
Is het college bereid om de grondtransacties van de afgelopen tien jaar te (laten) bekijken op betrokkenheid van leden van het door NRC in kaart gebrachte netv.erk en, bij gebleken betrokkenheid, onderzoek te (laten) doen naar mogelijke fraude of oplichting?
Met integere groet, namens de fractielJ{;;;nLinks Breda,
~~C ~.
, Selçuk Akind
BEZOEKADRES: STADSERF 1 POSTADRES: STADSERF 1 4811 XS BREDA T 076 529 40 52 F 076 529 32 83
[email protected] WWW.GROENUNKSBREDA.NL
Bredase woningcorporatie staat aan rand van faillissement, snel miljoenenkrediet nodig
Fraude bij Laurentius omvangrijker Door onze redacteur JOEPDOHMEN ROTTERDAM. Projectontwikkelaars en aannemers hebben de Bredase woningcorporatie Laurentius jarenlang als melkkoe gebruikt. De fraude rond de corporatie is een stuk omvangrijker dan tot nu toe naar buiten kwam. Dit blijkt uit onderzoek van deze krant. Juist gisteren werd bekend dat Laurentius bijna failliet is. Zonder een noodkrediet van 25 miljoen euro kan de corporatie binnen enkele da-
gen rekeningen niet meer betalen. Laurentius heeft het Waarborgfonds Sociale Woningbouw een maand geleden een lening gevraagd. Het fonds heeft nog niet beslist. Als verantwoordelijke voor de financiële problemen bij Laurentius (8.500 woningen) wordt ex-directeur WalterV. aangewezen. Hij wordt met twee eigenaren van de Brabantse projectontwikkelaar Wildhage door justitie verdacht van fraude en oplichting. Laurentius betaalde miljoenen te veel voor vastgoed.
Onderzoek van justitie en forensisch accountants van Laurentius heeft aanwijzingen opgeleverd voor een netwerk dat al tien jaar actief is. Hierin spelen aannemers, ontwikkelaars, adviseurs en notarissen een rol. Laurentius betaalde bij projecten de verwachte winst vóóraf uit aan partijen, financierde vooruit en nam hun risico's over. Daarvan profiteerde onder meer VolkerWessels, een van de grootste aannemers in Nederland. Het onderzoek leverde ook
meer verdachte transacties op. Een van de aanwijzingen dat er meer aan de hand is, kreeg de Criminele Inlichtingen Eenheid van de politie Limburg-Zuid vorig jaar. Een informant meldde dat de Limburgse projectontwikkelaar Nieuwe Borg geld van woningcorporaties, waaronder Laurentius, wegsluist naar zijn bedrijven. De directeur van Laurentius zou als beloning een zwembad hebben gekregen. Laurentius doet met Nieuwe Borg zaken in Gilze, Tilburg en Roennond. Het inte-
rim-bestuur van Laurentius heeft vorige week nog twee directeuren van Laurentius geschorst. In het onderzoek wordt gekeken naar hun rol, en naar de rol van de opgestapte raad van commissarissen. Die moest toezicht houden, maar blijkt de belangen zelf verstrengeld te hebben. Zo verdiende de voorzitter als notaris aan transacties van Laurentius. Een andere commissaris was adviseur bij VolkerWessels. Brabantse kringen: pagina 28-29
Iedereen verdiende aan 'deals' met Laurentius. De woningcorporatie zelf is inmiddels bijna failliet.
Verloederde villa In meI 2006 koopt projectonIwIkkelaar Wildhage een verloederde villa in Dongen voor acht ton en verkoopt gelijk door aan Laurentlus, voor 1,1 miljoen euro. Die verkoopt het pand weer voor 1,2 miljoen aan woningcorporatIe V1eya uit Dongen. Vieya vertimmert het voor drle ton, en verhuurt het als hotel. Walter Hamers was destijds directeur van V1eya: .Ik wilde een hotel met wert
erken, scbolen, villa's, f.lbrickslerrelnen. DireCleur Walter v. Y.1n wonlngcorporntle L3urentlu< ill Breda kochl ze ..lJemaal, van Zeeland lOt Midden-Limburg. Hij sloot dure contracten met ontwikkelaars e:n aannemers. Liet voor tientallenmiljoe-
K
Brabantse kringen
ncn euro's appartementen, winkels en kantoren bouwen. Afgelopen mei is hij samen met twee projeclOntwikkelaars gearresteerd op verdenking van fraude en oplichting van
De Pauluskerk Tot het netwerk rond Laurentius behoort ook Moeskops, een mlddell100t bouwbedrijf uit Bergeijk. De aannemer krijgt afgelopen jaren opdrachten, ook zonder concurrentie, en doet mee aan abc-tJes. Zoals In Juli 2005. Moeskops koopt van de rooms-katholieke parochie In Dongen de Pauluskerk voor viJf ton. Deze~de dag levert Moeskops de kerk aan architect Wim S. (van Wildhage), ook voor vijf ton. HIJ levert gelijk door aan Laurentlus, voor 7,5 ton. Uit de notariële aktes blijkt dat WIm S. het koopcontract met Laurentfus tek"'" vóórdat hIJ de kerk koopt van Moeskops.
Laurentius. De kas van de corporatie is inmiddels leeg en interim-bestuurder KarÎlt Rosiclle hoopt met een noodkrediet een bankroet van de corporatie (8.500 woningen) te voorkomen. Het is de zestiende affaire op rij in corporatieland. Terwijl de ophef over Vestia, Woonbron, Rochdale en onder meer Ser-
vatius nog niet is verstomd, laatLaurenti us opnieuw zien waartoe de mix van te 6
veel ambitie en tc weinig toezicht en integriteit kan leiden. De vraag is of de affaire zomaar een een-tweetje is tussen de directeur en twee zakenvrienden. NRe Handelsblad deed onderzoek en raadpleegde bronnen rond het opsporingsonderzoek. Hoe kwam de zaak aan het rollen, hoe omvangrijk is de affaire en wat deden de roezichthouders?
Abc'tje Zonder de oplettendheid van het college van bestuur van Avans Hogeschool in Breda was de zaak-Laurentius niet naar buiten gekomen. De hogeschool waarschuwt injuli Z009 het Meldpunt Integriteit Woningcorporaties. Het gaat over de verkoop van twee schoolgebouwen een paar jaar eerder. Laurentius is in Z006 uitgenodigd om een bod te doen. Maar in plaats
van Laurentius reageert projectontwikkelaar Wildhage uit 's Gravenmoer. Die biedt méér dan de vraagprijs en koopt. Een paar minuten later verkoopt Wildhage de complexen door aan Laurencius) VOor vijf ton meer. Het bedrijfWildhage is van architect Wim S. en Pierte P., tot Z006 directeur van het ROC West-Brabant. Dat het een zogenaamd abc'tje is waarbij gekocht wordt en meteen weer doorverkocht - omdelu de hogeschool pas in Z009, zegt collegelid Frans van Kalmthout: .Wij dachten: óf wij hebben te weinig gekregen, óf zij hebben te veel betaald. In beide gevallen is het publiek of maatschappelijk geld.· Op 23 september Z009 ontvangt het meldpunt een tweede melding over Laurentius. Ontwikkelaar De Schelde Kroon vertelt hoe hij in Z006 het postkantoor en een sporthal in Terneuzen koopt en een nieuwbouwplan maakt. De ontwikkelaar wil het plan en de grond verkopen aan Laurentius. Wildhage wordt er door directeur Walter V. tussen geschoven. De Schelde Kroon verkoopt aan Wildhage en die verkoopt dezelfde dag door aan Laurentius, voor vijf ton meer. Na de twee meldingen bekijkt de [LT/WD, de inlichtingen- en opsporingsdienst van de Inspectie Leefomgeving en Transport, de zaak. Het leidt niet tot nader onderzoek. Volgens bronnen rond de
dienst zijn de feiten "te oud" en "niet hard genoeg".
Onderzoek 'Pluto' Het is de Belastingdienst die met nieuwe gegevens zorgt dat in juni Z011 het OIr spori ngsonderzoek, onder de naam Pluto, heropend wordt. Opnieuw duikt een verdachte transactie op, nu in Sint-Maartenswjk, gemeente Tholen, in Z004. Het ROC West-Brabant wil dat jaar het Markiezaat College verplaatsen. De gemeente besluit het ROC 3 miljoeu euro subsidie te geven als de nieuwbouw in Tholen komt. ROC-directeur Picrte P. introduceert architect Wim S. bij de gemeente als "zakenpartner van het ROC". Wim S. wil de grond van de oude school kopen, die eigendom is van de gemeente) om er woningen te bouwen. Als P. klaar is met onderhandelen, hoeft de gemeente nog maar Z,5 miljoen euro nieuwbouwsubsidie te geven. De afspraak is wel dat Tholen vier ton minder krijgt voor de grond: vier ton voordeel voor architect Wim S. Als eind Z008 door de vastgoedcrisis acht woningen op het voormalige schooltcrrein niet verkocht worden, schiet de directeur van Laurentius te hulp. Hij tekem een overeenkomst met Wlldhage waarbij de verliezen worden afgewenteld op Laurentjus. De corporatie neemt per direct de financiering over. En wat niet verkocht wordt, koopt Lau L·entius. De rechercheurs concluderen dat Pierre P. het Roe voor vij f ton benadeeld heeft en dat de verliezen op het project voor Laurentius zijn. Wethouder Peter Hoek (grondzaken, SGP) zegt nu dat zijn gemeente dacht dat de grondprijs verlaging ten goede zou komen aan het ROC. ,. We zijn op het verkeerde been gezet." Boekenonderzoek van de Belastingdienst bij Wildhage levert meer verdachte transacties op. Telkens zit Wildhage ertussen en !toopt Laurentius vervolgens
voor een substantieel hoger bedrag. Wildhage verricht geen werk dat de waardevermeerdering kan verklaren. Dan komt er pikante informatie. De Belastingdienst zegt dat het uitgavenpatroon van de directeur van Laurentius Uaarinkomen 235.000 euro) niet klopt. Hij geeft meer uit dan hij verdient, vaak grote contante bedragen. Een tijdelijk huurhuis van 13.500 euro en een stoomcabine van 10.000 euro betaalt hij cash. Vlak vóór de Belastingdienst contact met hem opneemt, komt directeur Walter V. in actie. Hij meldt aan de fiscus dat hij verzuimd heeft buitenlands vermogen aan te gegeven: 70.000 euro spaargeld in een kluis bij de KBC Bank in het Belgische Lommel. Dat geld is opgegaan .an uitgaven, zoals de tijdelijke woning, zegt hij. Dankzij de vrijwillige verbetering van zijn belastingaangifte krijgt de directeur geen boete. De rechercheurs vermoeden overigens een slimmigheidje. Directeur V. weet immers dat de fiscus bij Wildhage is geweest, en dat hem ook vragen gesteld kunnen worden. Op ZI mei dit jaar wordt de directeur aangehouden, samen de partners van Wildhage. In een koffer bij zijn broer thuis blijkt Walter V. zwart geld te bewaren. Niet 70.000 euro, maar 700.000 euro.
Netwerk Het blijft niet bij een-tweetjes tussen de LaOl'C1ttius-directeur en Wildhage. Onderzoek van jnstitie en de forensisch accountants van de corporatie levert aanwijzingen op voor ccn netwerk dat al ticn jaar actief is. Waarin corporaties, projectontwikkelaars, architecten, aannemers, adviseurs en notarissen huo rol spelen en geld verdienen. Het gaat om dezelfde patronen als bij de vastgoedfraude rond het Philips pensioenfonds en het Bouwfonds, eind Z007. Ook daar worden panden aangekocht en direct weer doorverkocht, waarbij de prijzen omhoogschieten. Ma-
nagers laten zakenvrienden exorbitante winsten maken, en delen mee in die winst. Toen betaalden pensioenspaarders en gepensioneerden de rekening, nu zijn het de huurders. Uit het onderzoek van Laurentius blijkt ook hoe ontwikkelaars en aannemers de corporatiejarenlang als melkkoe gebruiken. Laurentiu< betaalt bij projecten de geprognosticeerde winstvoorafuit aan de partijen, financiert vooruit en neemt hun risico's over. Het wemelt van de vereffeningen in projecten, voor verüezen op andere projecten. Dat is het verhaal achter de honderden onroerendgoedtransacties, waardoor Laurentius in financiële problemen komt. Een aanwijzing dat er meer aan de hand is, komt op ZO september Z011 binnen bij de Criminele Inlichtingen Eenheid van de politie Limburg-Zuid. Een informant meldt dat Pieter Siebers, eigenaar en directeur van projectontwikkelaar Nieuwe Borg in Roosteren, een vermogen vergaart met abc-constructies. Ook worden gelden van woningcorporaties weggesluisd naar zijn bedrijven. Een van de corporaties die de informant noemt, is Laurentius. De directeur van die corporatie doet het niet voor niks. Na een vastgoeddeal met Nieuwe Borg kreeg hij een zwembad, is de boodschap. Laurentius begint in Z009 drie belangrijke projecten met NieulVe Borg. Het stadscentrum van Gilze, het Stationspark Meander in Roermond en het Willemskwartier in Tilburg. Bij de laatste twee is het tweede bouwconcern van Nederland, VolkerWessels, betrokken. Het Witlemskwartier valt de rechercheurs in het bijzonder op. In Z006 is de grond 19,8 miljoen euro waard. Na achttien keer te zijn verkocht, doorverkocht, opgesplitst en teruggekocht, is in Z012 meer dan de helft van de grond van VolkerWessels. Het bouwbedrijfbetaalt daar 9 miljoen euro voor, "een gangbare prijs", reageert Vol1<erWesse)s. Laurentius be-
'Overheid heeft boter op hoofd' Eind deze maand moet corporatie Laurentius een plan van aanpak hebben om weer financieel gezond te worden. Het loopt vrijwel zeker uit op een sanering. Bij de corporatie werken 87 mensen. En er wordt mogelijk bezuinigd op het onderhoud van de 6.500 huurwoningen. "Zo betalen huurders en personeel de rekening", zegt Karin RoslelIe. Zij is de interim-bestuurder bij Laurentius sinds de directeur geschorst is. "De gevolgen voor de huurders worden doorgaans onderbelicht." Rosielle was eerder actief bij corporaties. Ze zag de sector veranderen, het idealisme verdwijnen en risicovol zakelijk gedrag toenemen... De kernactiviteit - zorgen dat mensen met een krappe beurs goed kunnen wonen . is verwaarloosd. Salarissen groeiden en managers kopieerden de mores van de vastgoedsector." .De overheid heeft boter op het hoofd", zegt ze.•Slnds de jaren negentig mocht de sector zjjn gang gaan. Met commerciële projecten in plaats van subsidies. Het resultaat is een zieke sector." De geplande enquête van de Tweede Kamer moet er snel komen, vindt Rosielle.•Duidelijk is dat het toezicht beter moet. We moeten maar eens in Engeland gaan kijken waar de Housing Authortty veel bevoegdheden heeft. Die kunnen zo binnenvallen bij corporaties." Het oplossen van de vraagstukken bij i.ll.urentius zal zeker nog tot ver in 2013 duren, zegt Rosielie. Ze hoopt dat de corporatie dan een nieuwe start kan maken. Er beter en schoner uitkomt. .AI zal de cultuurverandering moeilijk zijn."
In het Tilburgse Willemskwartier betaalde Laurentlus de hoofdprijs voor de grond en VolkerWessels naar eigen zeggen neen redelijk bedrag." Foto's Mertin Daleman
taalt voor bet kleinere deel 34,5 miljoen curo. De corporatie heeft bovendien een bouwverplichting bij Nieuwe Borg voor 350 appartementen. Cam iel Seij, raadslid van de Tilburgse Volkspartij, stelde als eerste vragen over het Willemskwartier: "Het mooiste stuk ging voor weinig geld naar VolkerWesseis, het slechtste stuk voor veel geld naar Laurentius. De lasten liggen bij de corporatie, de lusten bij de projectontwikkelaar
en de aannemer. Zoiets doe je
gens de folder "een schitterend uitzicht over de stad en over de imposante Scheldesluizen." Schuttershof is een project
van Wildhage, aannemer Van der Poel en Laurentius. Die laatste maakt in 2007 de bouw mogelijk door vóóraf appartementente kopen, voor 118.888 euro per stuk. Als de vastgoedmarkt instort, en Van dcr Poel en Wildhage met onverkoopbare apo partementen zitten, is Laurentius bereid die te kopen. In 2010 betaalt Laurentius 236.079 euro per stuk. Volgens Volker-
Wessels betreft het hier "een normale za· kelijl
passeren haar kantoor. Hoe verdacht
transacties ook ogen, het kantoor verleent medewerking, en verdient er aan. Het Hof Amsterdam vindt de vermenging van toezichthoudende en financiële belangen nernstig" en geeft haar in maart 2010 een berisping. Pas daarna stapt RoeIen op bij Laurentius. Peter van den Baar volgt haar op. Hij is een bekend figuur in Brabantse kringen, als oud-voorzitter van voetbalclub Eindhoven en eerder als wethouder en burgemeester. Van den Baar wordt benoemd. hoewel hij door justitie verdacht wordt van valsheid in geschrifte en fiscale fraude. Begin dit jaar wordt Van den Baar hiervoor veroordeeld, en treedt hij af. En dan is er nog PvdA-politica en consultant Elsbeth van Hylckama Vlieg. Ze is sinds Z009 commissaris. Ook onder haar toezicht kan de directeur zijn gang gaan en komt de corporatie in grote financiële problemen. In juli dit jaar moet ze met de resterende commissarissen opstappCtl.
Hun rol wordt nu onderzocht. Van Hylckama Vlieg is ook toezichthouder bij een andere probleemcorpora-
tie, Servatius in Maastricht. Na haar ver(cek bij Laurenrius, spreken de voorzitter van de raad van toezkht en de directeurbestuurder van Servatius hun "zorgen" uit "over de mogelijke uitstraling op Ser· vatius." Daarop heeft Van Hylckama Vlieg zelf om een schorsing van haar werk voor
Scrvatius gevraagd, aldus een verklaring
Belangenverstrengelingen De raad van commissarissen van Lauren· tius, die toezicht moet houden, zit erbjj en l
van Servatius van vanmorgen.
voorzitter van de raad. Ze is ook notaris.
Weerwoord: Ex-directeur Walter V. herkent zich niet in de beschuldigingen, aldus zijn advocaat Ronaid Drenth. "Mijn cliënt zegt in zijn hele loopbaan bij Laurentlus in het belang van i.ll.urentius te hebben gehandeld." Wildhage, Nieuwe Borg en Heja wilden niet reageren.
De honderden woningen die Laurentius verlcoopt, maar ook de dubieuze abc-tjes,
Reacties:
[email protected]
kerWessels vindt niemand een probleem. ]olanda RoelCit-Nuijten is sinds 1997
Verdachte facturen
JOEP DOHMEN
i.ll.urentlus werkt de afgelopen jaren samen met de Inmiddels failliete Bredase projectontwikkelaar Heja en aannemer VolkerWesseis In het Stadionkwartier In Eindhoven, een nieuwe woonwijk naast het PSV-stadlon. Onderzoek van NRC Handelsblad levert aanwijzingen op voor verdachte facturen in de administratie van het Stadionkwartier. Zo stuurt Toon de Koning, directeur integrale
projecten van VolkerWessels, in 2006 privé een "'kening van 150.000 euro naar He)a. De projectontwikkelaar moet De Koning betalen voor deelname aan het Stadionkwartier. De door De Koning Beleggingen BV gestuurde nota wordt ten laste gebracht van het gezamenlijke Stadionkwartier. De Koning: .Ik heb privé bemiddeld, niet als directeur van Wessels."
