Magisch Marokko Tussen medina en kasbah advertentie
Medina Rabat.
Fès: medersa Bou Inania; koranschool met groene dakpannen, de kleur van de Islam.
Marokko is een el dorado voor kookliefhebbers. De traditionele soep heet Harira, gemaakt van
In het oude Marokko gingen kinderen van 4-7 jaar naar de koranschool, leerden dan
kikkererwten en tomaat. Topper onder de hoofdgerechten is de tajine (stoofpot) met vulling naar
tot hun 13de jaar een ambacht en mochten pas daarna doorstuderen. Zo had je als
keuze. Onze tip: kip met pruimen. Toetje: sinaasappelschijven met rozenwater en kaneel. Muntthee
ambachtsman annex intellectueel altijd brood op de plank.
is de grote dorstlesser, mits besteld zonder suiker.
Marokko, veraf en dichtbij. Bekend en onbekend. Waar de zintuigen geprikkeld worden door de geur van koriander, munt en limoen. Waar in de soukhs vrouwen lopen met traditionele gezichtssluier en in een upperclass restaurant spontaan een buikdansact wordt opgevoerd – geblondeerd haar, superstrakke spijkerbroek en naveltruitje. Welkom in een land met zeer veel verschillende kanten. Van de historische koningssteden met hun Moors-Andalusische architectuur tot de uitgestrekte halfwoestijn van het zuidoosten, waar de kasbah’s letterlijk uit het roestroze landschap zijn gevormd. Met daartussenin het altijd besneeuwde, ongenaakbare Atlas gebergte. Tekst en Fotografie Cécile Dornseiffen & Maarten Verkleij
Moorse Koningssteden We begonnen onze reis in Rabat. Om daar gelijk kennis te maken met een van de mooiste riads, waarvan de open binnenplaats, muren en trappenhuizen van boven tot onder gedecoreerd zijn met het caleidoscopische Zellij mozaïek. Ooit waren deze stadswoningen de trotse residentie van rijke handelslieden, nu veelal in gebruik als maison d’hôtes. Rabat is een havenstad met een roemruchte geschiedenis waarin Portugese zeevaarders, Moorse zeerovers en Spaanse moslim vluchtelingen de hoofdrol spelen. De invloeden van het Iberisch schiereiland zie je terug in de blauw-met-wit gekalkte huisjes van de stadsdelen Salé en Kasbah des Oudaies. Rabat, hoofdstad en zetel van koning Mohammed VI, is nu ontegenzeggelijk de meest Europese stad van Marokko. Jonge vrouwen flaneren er op hippe hakken in strakke business pakken. Vanaf de kust gaan we met de trein door kurkbossen en sinaasappelplantages naar Meknes, dat samen met Rabat, Fès en Marrakech behoort tot de legendarische Koningssteden. Meknes is de minst bekende en daarmee nog de meest authentieke. We laten ons bewust verdwalen in het labyrint van de middeleeuwse medina – de oude, ommuurde stad. Propvol mensen, verkopers en ezelkarren, waar ieder ambacht z’n eigen wijkje heeft. Dezelfde ‘couleur locale’
Meknes: Mausoleum van sultan Moulay Ismail, stichter van de stad.
reportage
reportage
In de medina heeft elk ambacht z’n eigen territorium: de koperslagers, schoenmakers, schrijnwerkers, glaszetters, pottenbakkers, wevers en natuurlijk het kleermakerskwartier.
Fès: leerlooierskwartier. In putten worden de huiden gelooid met natuurlijke grondstoffen. De terrassen van de leder soukh bieden goed uitzicht op de productie. Logisch dat je niet wegkomt zonder een paar kleurrijke muilen (babouches).
Zellij (Zelliges), de traditionele tegelmozaïeken, versieren vloeren, muren en fonteinen. De meest bedreven handwerkslieden kunnen zo’n 360
Meknes: Riad Bahia met handbeschilderde
geometrische vormpjes maken, gewoon met hamer en beitel.
deuren en terracotta vloeren.
ontrolt zich in Fès. Met als extraatje de grootste verzameling leerlooierputten van Marokko. De stad puilt uit van de tassen, poefjes en schoenen – hoeveel slippers verslijt een Marokkaan? In het hart van de medina ligt de grootste moskee van het land die ondanks de 14 toegangsdeuren vrijwel niet te vinden is, overwoekerd als deze is door talloze bouwsels uit de eeuwen daarna. Overigens telt de stad nog 339 andere gebedshuizen… De vruchtbare kuststreken van Marokko zijn millennia lang het strijdtoneel geweest van koninkrijken en sultanaten. Voorafgegaan door de Phoeniciërs en de Romeinen die Volubilis bouwden. Deze antieke stad, op een half uurtje rijden van Fès, was destijds het handelsknooppunt voor karavanen. Bijna 20 eeuwen later is het een indrukwekkende ruïne met zeer fraai bewaard gebleven mozaïekvloeren. Rondom Volubilis en het pelgrimsstadje Moulay Idriss strekken zich eindeloze olijfgaarden uit. Die geleidelijk overgaan in cederbossen om vervolgens plaats te maken voor spectaculaire rotsformaties. De Atlas kondigt zich aan.
Halfwoestijn en zandduinen Het langgerekte gebergte van de Midden en Hoge Atlas deelt Marokko niet alleen fysiek, maar ook politiek in twee werelden. Aan de zuidoost kant begint de Westelijke Sahara met haar Bedoeïenen en Berber nomaden. Een geharde bevolking die droomt van een eigen staat, in stilte sympathiseert met bevrijdingsorganisatie Polisario en er zo z’n eigen regels op na houdt. Religie is hier ondergeschikt aan (over)leven. Een biertje komt gewoon op tafel, zij het pro forma in een neutraal servetje gewikkeld.
Kasbah Ennasra, Palmeraie de Tafilalet, Rissani.
Meknes, ommuurd paleisterrein uit de 17de eeuw,
Meknes: Bab el-Mansour, Marokko’s grootste koninklijke
waaronder een stallencomplex voor 12.000! paarden.
toegangpoort (1732), geheel bekleed met Zellij.
VILLA D’ARTE 73
Zandduinen van Erg Chebbi, tot voor kort alleen bereikbaar per dromedaris of 4WD. Nu kun je er luxe logeren, lees: avontuurlijk overnachten in een Bedoeïentent met verhalen uit 1000-en-een-nacht bij het kampvuur. De sterren zijn stralend, het zand fluweelzacht en de zonsonder- en -opgang onvergetelijk.
Tips Fès: de grote moskee, gebouwd op 275 pilaren met 3
Taal Marokko was van 1912-1956 een protectoraat van Frankrijk. Frans is nog steeds de officiële tweede taal naast Arabisch en Berbers, ook voor opschriften en verkeersborden. Steden Meknes is relatief puur en onontdekt, Fès het spirituele en culturele centrum, Marrakech mondain maar inmiddels zeer toeristisch. UNESCO-sites Marokko telt een 8-tal World Heritage Sites: de middeleeuwse medina’s van Fès, Marrakech, Meknes, Tétouan en Essaouira; de kasbah Ait Benhaddou; de Romeinse opgraving Volubilis en de Portugese stad Mazagan. Activiteiten Marrakech is het centrum voor korte doevakanties, denk aan kook- of schildercursussen. Vaak georganiseerd door expats, ook uit Nederland.
fonteinen en 14 bronzen toegangspoorten. In dit complex uit de 11de eeuw bevindt zich ook de Universiteit van Al Kairaouine die beschouwd wordt als de oudste ter wereld.
Hotels Logeren in de authentieke riads (stadspaleisjes) is een belevenis. Het aantal kamers is helaas beperkt, dus vroeg reserveren een must. Eten & Drinken De Marokkaanse keuken is sterk regionaal beïnvloed, hoewel dat in doorsnee eetgelegenheden niet heel duidelijk wordt. In de meer chique Palace restaurants staat het diner in het teken van folkloristisch entertainment. Alcohol is vrijwel alleen verkrijgbaar in toeristische restaurants en resorts. Reizen Doorgaande wegen zijn prima berijdbaar. In de steden is de massaal rondrijdende ‘petit taxi’ een spotgoedkope uitkomst. Vliegen Casablanca is een luchthaven met een formalistische afhandeling; vanuit Düsseldorf gaan directe vluchten naar Marrakech.
Soukh, Rissani.
Het doolhof van de eeuwenoude medina wordt nog steeds intensief bewoond. Elke wijk heeft z’n eigen basisvoorzieningen: Toegang tot de medina Fès el-Bali via Bab Bou Jeloud.
moskee, koranschool, bakkerij, fontein (openbaar watertappunt) en hammam. Muilezeltjes bieden de handigste vorm van transport.
Binnen een paar honderd kilometer is het landschap veranderd in een rozerode, bijna buitenaardse wereld. Kasbah’s doemen als fata morgana’s op uit de halfwoestijn. De uit leem opgetrokken muren van deze fortificaties, vaak complete dorpjes, in perfecte kleurharmonie met het omringende landschap. Ook de moderne betonbouw wordt – gelukkig – zorgvuldig in de traditionele oker- en zalmtinten geverfd. Voorbij Erfoud gaat het verder zuidwaarts naar de hoge zandduinen van Erg Chebbi, een voorproefje van de echte Sahara. Liefhebbers kunnen hier na een dromedarisrit overnachten in een replica Bedoeïenkampje. Wat minder sportief, maar comfortabeler, zijn de 4WD-safari’s langs de marmergroeves met fossielen, de nomaden en de soukh van Rissani. Waar de mannen stelselmatig gekleed gaan in djebella en de vrouwen zwaar gesluierd zijn. Los van de etnischreligieuze kant een behoorlijk praktische kledij, zo merken we de volgende dag wanneer we belanden in een messcherpe zandstorm die de Dadès vallei hult in geheimzinnig, zilver-goud gefilterd licht. Deze ‘weg van de 1000 kasbah’s’ blijkt een eindeloze aaneenschakeling
VILLA D’ARTE 74
van gehuchten en dorpjes omringt door palmoases. Met aan de ene kant het imposante vulkanische maanlandschap van de Jbel Sarhro bergketen, geliefd voor stoere trekkings, en aan de andere kant de steile Gorges (kloven) die kostbaar water aanvoeren uit de Atlas. Na exotisch Quarzazate, het Hollywood van Marokko vanwege de talloze filmproducties op locatie, draait de weg langzaam de bergen in en klimmen we uit boven de zandstenen wereld. Over de bergpas op 2100 meter, langs de stalletjes met kleurrijke kristallen en mineralen, duiken we weer de groene kustvlaktes in. Mondain Marrakech wacht, de koninklijke onder de Koningssteden. Met als grote trekpleister het Djemaa El-Fna plein waar de magische roep van verhalenvertellers, muzikanten, slangenbezweerders en kruidendokters zich vermengd met de walmende rook van de eetstalletjes. Maar de sprookjessfeer wordt duur betaald. De vraagprijzen van de bij buitenlanders zo geliefde riads kunnen hier inmiddels oplopen tot zo’n slordige miljoen euro. De oproep tot gebed, vijf keer per dag, krijg je er gratis bij, want in Marokko is de moskee nooit ver weg. Het pelgrimsplaatsje Moulay Idriss ligt strategisch op een heuveltop en heeft de enige cilindri-
Kantachtig stuuk- en beeldhouwwerk (muqarna)
sche minaret van Marokko. Aan de voet ligt de Romeinse opgraving Volubilis, ooit een stad van
en dito houtsnijwerk zijn typerend voor de Moors-
20.000 inwoners. De mozaïekvloeren worden beschouwd als de voorlopers van de Zellij tegel-
Andalusische architectuur. Ali ben Youssef Medersa,
techniek. Ooievaars hebben het begrip ‘hergebruik’ inmiddels in praktijk gebracht.
Merrakech.
VILLA D’ARTE 75
reportage
reportage
In de Westelijke Sahara werd en wordt nog steeds ecologisch gebouwd met zand, stro en water. Raakt het bouwsel buiten gebruik dan De Westelijke Sahara was vroeger een binnenzee. Nu wordt er bruin en
verpulveren de lemen bouwblokken simpelweg weer tot hun oorsprong:
zwart marmer gedolven met fossiele insluitsels van schaaldieren. Erfoud
de natuur zelf. Een van de beroemdste kasbah’s in de Dadès Vallei is
is het centrum van de verwerking tot tafelbladen, wasbakken, sieraden
Marrakech: Saädische tombes met 166 graven uit de Saädische dynastie
Ait Benhaddou dat gebruikt is als decor voor een viertal films waaronder
en kunstobjecten.
(16e eeuw) die in 1917 werden herontdekt.
Lauwrence of Arabia en Gladiator.
Reisaanbieding:
Marokko
Ook zin gekregen in een boeiende reis naar Marokko? Lopend door de nauwe steegjes van eeuwenoude medina’s kunt u zelf de sfeer uit de ‘Sprookjes van Duizend-en-één Nacht’ proeven. U zult versteld staan van de diversiteit aan landschappen, van donkere cederbossen tot woestijnen met enorme zandduinen en brede zandstranden. Koning Aap biedt Blauw is de kleur van Rabat. Voor sierlijk gestuukte deurportalen en binnendeuren van bijvoorbeeld riad Dar Al Batoul in Moors-Andalusische bouw: een binnenplaats met rondom kamers.
complete 15- en 22-daagse groepsrondreizen, waarbij u geniet van al het moois wat het land te bieden heeft. Wie eenmaal is geweest, is verkocht! Uw reishoogtepunten: • Verblijf in alle koningssteden • Slenteren door sprookjesachtige medina’s • Mooie paleizen, koranscholen en kasba’s • Bezoek aan de zandduinen van Erg Chebbi • Heerlijk eten en een vriendelijke bevolking • Relaxte afsluiter op het strand • Voldoende vrijheid om er zelf op uit te trekken
Kruidenmengsels, Marrakech. VILLA D’ARTE 76
Koning Aap lezersprijs 15-daagse rondreis vanaf € 1155,-.
Reisinformatie:
Meer informatie:
• Nederlandstalige reisbegeleiding • Met zorg uitgezochte accommodatie • Mogelijkheden voor 15- en 22-daagse rondreis • Speciale reizen voor gezinnen • Reisperiode gedurende het gehele jaar
Koning Aap Meidoornweg 2 1031 GG Amsterdam 020-7887700 www.koningaap.nl
advertentie
