Maart 2015
Magazine van Hospitality Consultants
MAGAZINE
Vier maanden na de Nationale Zwembadexploitatie Benchmark Sportief Capelle versterkt verbindingen tussen sport en zorg Welzijnsbeleid; de vraag of de behoefte centraal? Voorzieningenplannen Weert: sterke aanbodimpulsen door private initiatieven
dat inspeelt op actuele ontwikkelingen rondom beleid en beheer van sport, welzijn en maatschappelijk vastgoed.
Zwembad De Hoorn, Alphen aan den Rijn.
zwembad exploitatie Vier maanden na de Nationale Zwembadexploitatie Benchmark Wat hebben deelnemers gedaan met de resultaten?
2
Eind oktober 2014 ontvingen deelnemers aan de vernieuwde ‘Nationale Zwembadexploitatie Benchmark’ hun eigen rapportage met zwembadspecifieke bevindingen. Nu, maart 2015, delen wij graag hoe de deelnemers aan de slag zijn gegaan met de resultaten van de benchmark. door Emmy van Montfoort
Tastbare resultaten Op basis van een online ingevulde vragenlijst zijn gegevens geanalyseerd en afgezet tegen kengetallen van vergelijkbare zwembaden. Elke deelnemer ontving een persoonlijke rapportage met grafische weergave van de benchmarkuitkomsten. Voor een goede vergelijking van de uitkomsten zijn verschillende referentiegroepen aangemaakt. Dit maakt de benchmark interessant voor zowel kleine als grote zwembaden en voor zowel binnenzwembaden als openluchtbaden. In de vernieuwde versie van de benchmark konden deelnemers ook kiezen voor een zogeheten belevingswaardescan, een scan waarbij op basis van een gesprek en een korte scan de belevingswaarde van een zwembad wordt beoordeeld op fysieke aspecten als functionaliteit, onderhoudsstaat, voorzieningenaanbod en op belevingsaspecten zoals gastvrijheid, attractiviteit en toegankelijkheid. Deelnemers aan die belevingswaardescan konden de resultaten van de benchmark daarmee nog beter in context plaatsen. Niet alleen de rapportage, maar ook een specifieke database geeft zwembadexploitanten en -managers de gelegenheid kengetallen ook online te vergelijken met andere zwembaden. Het is zelfs mogelijk grafieken samen te stellen van verschillende kengetallen en eigen analyses te maken. De vertaling van papier naar de praktijk
is de logische vervolgstap. Hospitality Consultants heeft aan de deelnemers gevraagd hoe de resultaten ingezet zijn om de exploitatie van het zwembad verder te optimaliseren.
De resultaten: hoe nu verder? De resultaten van de Nationale Zwembadexploitatie Benchmark 2014 en de belevingswaardescan hebben er voor gezorgd dat de deelnemers de exploitatie van hun eigen zwembad nog eens nader zijn gaan analyseren. Ook zijn de resultaten zowel intern als extern gedeeld. Deelnemers vonden de specifieke benchmarkbijeenkomst van grote toegevoegde waarde. Juist het delen van informatie en best practices in combinatie met de eigen resultaten zorgde voor nieuwe ideeën om de exploitatie te verbeteren.
Chris Nanninga van Sportbedrijf Amstelveen, zwembad De Meerkamp te Amstelveen.
“Wij hebben inzicht gekregen in hoe onze kengetallen zich verhouden tot andere zwembaden en wat het economisch rendement is van ons zwembad. De resultaten lieten zien dat wij goed bezig zijn. Dit wilden wij natuurlijk graag delen met de wethouder Sport. Naar aanleiding van de benchmarkbijeenkomsten hebben wij contact gelegd met een andere deelnemer. Wij hebben onze goede initiatieven gedeeld, zoals het roosterprogramma Tactiplan en het aquasportcircuit Amstelveen Beweegt Gezond 55plus.”
Noël Voskuilen van Stichting Sportspectrum Alphen aan den Rijn, zwembad De Hoorn en zwembad AquaRijn
“Sportspectrum heeft meegedaan aan de benchmark, waarbij opgemerkt moet worden dat 2013 het eerste volledige openingsjaar van zwembad AquaRijn is geweest. Inmiddels is mede door acties naar aanleiding van de benchmark de exploitatie van de zwembaden sterk verbeterd. Het aantal zwemlesklanten is met ruim 15% gegroeid. Wij onderscheiden ons hierin ten opzichte van andere baden in de omgeving doordat wij gebruik maken van de EasySwim methode, verrijkt met onze visie op bewegen. Wij hebben deze methode ook besproken met één van de deelnemers van de benchmark. De belevingswaardescan heeft mede inzicht gegeven in de mogelijke verbeterpunten ten aanzien van zwembad De Hoorn. Verder maakt Sportspectrum, meer gebruik van de sociale media om de activiteiten in beide zwembaden onder de aandacht te brengen.”
Het vervolg: Nationale Zwembadexploitatie Benchmark 2015 Er is zeer positief gereageerd op de nieuwe online tool als benchmarkinstrument. Veel deelnemers gaven aan dat de tool bij uitstek geschikt is om te weten waar het zwembad staat. Door periodiek deel te nemen aan een benchmark beschikt het zwembad over een instrument om de eigen organisatie scherp te houden. De deelnemers zijn het erover eens dat de benchmark moet terugkeren. >> 3
Zwembad De Meerkamp, Amstelveen.
De Nationale Zwembadexploitatie Benchmark krijgt in 2015 daarom een vervolg. Hospitality Consultants is van mening dat het niet nodig is jaarlijks een belevingswaardescan van het zwembad uit te laten voeren. Ook is een inhoudelijk toelichting op de benchmarkresultaten niet elk jaar nodig. In 2015 bestaat de benchmark daarom uit drie modules. • Een puur cijfermatig vergelijk • Inhoudelijke toelichting • Belevingswaardescan
Nationale Sporthalexploitatie Benchmark 2015
Inschrijvingen
Hospitality Consultants komt dit jaar ook met de Nationale Sporthalexploitatie Benchmark. De benchmark is een volledig geautomatiseerde online tool en inventariseert en analyseert onder andere de volgende gegevens:
De inschrijvingen voor beide
• Sporthaldichtheid gemeente; • Voorzieningenniveau en functionaliteit; • Gebruiksuren; • Tariefstelling; • Energieverbruik; • Financiële kengetallen
(kosten en opbrengsten); Met het aanbieden van drie modules sluit de benchmark nog beter aan bij de wensen van de deelnemers op het gebied van intervalperiode, diepgang en toegankelijkheid.
4
• Eigendom- en beheersituatie
(beheertaken). De Nationale Sporthalexploitatie Benchmark is uniek en kan sporthallen die informatie bieden die nodig is om de exploitatie verder te optimaliseren.
benchmarks starten half april, maar u kunt nu al uw interesse doorgeven via
[email protected]. Indien u meer informatie wilt omtrent de benchmarks kunt u contact opnemen met Emmy van Montfoort via telefoonnummer 033 – 462 55 55.
Deze maand nog een doortastende projectmanager Sport aan de slag? Wilt u werk maken van een complex vraagstuk de komende periode? Dan is een door de wol geverfde professional van Hospitality Interim & Search de oplossing. Want of u nu een tijdelijke projectmanager Sport zoekt die sport-zorgarrangementen operationaliseert, een ervaren zwembadmanager of een beleidsadviseur welzijn, onze knappe koppen beschikken altijd over de kennis en ervaring die u wenst. Meer van ons zien? Kijk gerust eens op www.hospitality-interim.nl/maakerwerkvan Binnen een week starten met die projectmanager Sport? Een telefoontje naar 033 - 462 55 56 en wij maken er vandaag nog werk van.
Onderdeel van Hospitality Group
Smallepad 13-15, 3811 MG Amersfoort,
[email protected]
5
Sport als vliegwiel voor de opgaven in de zorg door Ton Rutten
Lian Witteveen,
directeur van Sportief Capelle vertelt hoe Sportief Capelle de verbindingen tussen sport en zorg versterkt.
Het is een bijzonder jaar voor jullie, inmiddels vijf jaar sportbedrijf! Hoe kijk je terug op de afgelopen jaren? Ik kijk vooral met heel veel voldoening en genoegdoening terug, zeker als ik zie waar we vandaan komen. In de afgelopen jaren hebben we ons sterk kunnen ontwikkelen tot de organisatie die we nu zijn, met een duidelijke positie in de Capelse maatschappij. We zijn daarin een belangrijke partner geworden voor: • de onderwijsinstellingen • het maatschappelijk werkveld met alle instanties • de gemeente; waar we gelukkig naast sport ook bij steeds meer andere beleidsterreinen de aansluiting vinden (vastgoed, zorg, jeugd, duurzaamheid etc.) • en natuurlijk de sport en de sportverenigingen! Doordat we klantgerichtheid en
6
servicegerichtheid hoog in het vaandel hebben staan, hebben we draagvlak en vertrouwen bij onze partners weten op te bouwen. Daarnaast fungeren we steeds vaker als de spin in het web, waarbij we partijen weten te verbinden en vraag en aanbod op elkaar laten aansluiten. Steeds met in ons achterhoofd de vraag hoe maken we de sport, en daarmee de inwoners in Capelle aan den IJssel sterker, gezonder en vitaler. Want dat is uiteindelijk onze opdracht. We zijn inmiddels in staat om sportverenigingen waar nodig te versterken en te ontzorgen. Maar ook de onderlinge communicatie in de sport is verbeterd. Het mooiste bewijs hierin is dat de sport in Capelle, deels tegen de landelijke trend in, de laatste tijd sterk is gegroeid! En dat we steeds meer opschuiven naar sport en bewegen in plaats van alleen sport. Daarnaast heeft de gemeente de buitensportaccommodaties
geherstructureerd. Vervolgens zijn wij de sportaccommodaties professioneler gaan onderhouden, beheren en exploiteren zonder dat dit ten koste gaat van de vrijwilligers. Het plezier blijft voorop staan! Wel proberen we zowel in de binnen- als buitensportaccommodaties een stukje “eigenaarschap” (medeverantwoordelijkheid) te creëren, waardoor de betrokkenheid van de verenigingen bij de accommodatie wordt vergroot. En onze beheerders proberen we om te vormen van ‘schoonmaker’ naar ‘gastheer’. Uiteindelijk leidt dit tot minder vandalisme, een betere bezetting, lager energieverbruik en minder schoonmaak, waar uiteindelijk iedereen van profiteert. Ik ben erg trots op de ontwikkeling die sport en bewegen de afgelopen 5 jaar heeft doorgemaakt: van een gerichte opdracht om 600 kinderen een activiteit aan te bieden in 2010 tot vraaggerichte interventies op basis
‘Door verschillende disciplines en achtergronden samen te brengen kun je echt voor de eindgebruiker meerwaarde creëren.’
van concepten samen met partners in 2015. Dit heeft er allemaal aan bijgedragen dat we in Capelle steeds dichter bij onze doelstelling komen, namelijk ‘plezierig sporten in een (sociaal, pedagogisch en fysiek) veilige omgeving’. Zo terugkijkend is er dus een hele hoop gebeurd! Sportief Capelle is inmiddels zowel voor de sportstimulering als voor beheer en exploitatie van de accommodaties verantwoordelijk. Is dat voor jullie een meerwaarde en hoe zie je die? Ja, dat is voor ons zeker een meerwaarde! Omdat we zowel de sportstimulering als de accommodaties in ons takenpakket hebben kunnen we veel efficiënter en effectiever onze tijd en middelen inzetten. Als je precies weet waar nog ruimte is, zijn sportstimuleringsactiviteiten veel gemakkelijker en doelgerichter in te plannen. En bijkomend voordeel is dat hierdoor onze accommodaties ook weer wat beter opgevuld worden én, niet te vergeten, ook wat vaker in de spotlight staan. We kunnen het als één plaatje aanbieden! Door deze ontwikkeling wordt Sportief Capelle inmiddels ook eerder betrokken bij ingrijpende wijzigingen in het accommodatieaanbod. Zo overweegt de gemeente momenteel de realisatie van een nieuw zwembad/sporthal. Sportief Capelle, als toekomstig exploitant, zit reeds in het voortraject aan tafel om ook háár kennis en expertise in te brengen in het realisatieproces. Zij kan namelijk als geen ander de link leggen naar de vraag, zodanig dat de sportstimuleringsactiviteiten meegenomen kunnen worden in de keuzes ten aanzien van bouw en inrichting. Veel gemeenten zijn druk bezig met de decentralisaties. Is wat jou betreft daar ook een rol voor sport weggelegd? Absoluut! De meerwaarde die sport en bewegen kan bieden, wordt nu nog te vaak vergeten, of pas helemaal op het einde in een proces betrokken. Maar sport en bewegen kan zo’n grote bijdrage aan de decentralisaties leveren! • De doelgroepen binnen de decentralisaties worden door sport en bewegen actiever, zelfverzekerder en uiteindelijk ook
gezonder. Het heeft dus een enorme preventieve werking. • Ook het vastgoed in de sport biedt kansen. Sportaccommodaties zijn openbaar toegankelijk, laagdrempelig, ruim, veelal buiten, groen etc. en bieden daardoor een ideale plek voor inspanning en ontspanning. • En de cultuur binnen de sport sluit heel goed aan. Er is sprake van vrijwillige deelname in een informele, laagdrempelige setting die plezier en ontspanning bevorderd. • Sportverenigingen bieden een sociaal netwerk, welke ook in te zetten zijn bij zorg. Maar belangrijker wellicht nog het biedt ontmoetingsplekken, op een laagdrempelige en natuurlijke manier participatiemogelijkheden. Gewoon mee doen aan de maatschappij is zo belangrijk en dat kan in de sport bij uitstek. Elke wethouder en/of beleidsambtenaar zou sport juist vooraan in het proces moeten betrekken! En hoe vullen jullie als Sportief Capelle die rol concreet in? We hebben verschillende projecten lopen (bijvoorbeeld “Sport werkt!”), die eigenlijk al voor de decentralisaties opgestart waren. Dit kwam vooral door de vraag vanuit de sportverenigingen om extra handjes te krijgen. In samenwerking met Werkplein IJsselgemeenten hebben we invulling gegeven aan die vraag, en nu werken er vrijwel wekelijks mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op de sportverenigingen mee. Daarnaast ontstaat er dialoog en ontmoeting tussen deze mensen en de vrijwilligers van de verenigingen en dat levert heel veel op. Maar de maatschappelijke rol van de sportvereniging kan nog groter zijn! We hebben daarom recent een aantal grote maatschappelijke partners uit Capelle uitgenodigd en zijn samen een brainstormtraject gestart om de rol van de sport binnen de decentralisatie te versterken. Centrale vragen hierin waren “wat heb je nodig” en “wat kun je bieden”. Samen zijn we gekomen tot circa 6 pilotprojecten (zogenaamde sportzorgarrangementen) waarin de verbinding tussen sport, bewegen en zorg wordt gelegd. De maatschappelijke partners zorgen hierbij voor de individuele
benadering en monitoring van de cliënten, en Sportief Capelle zorgt samen met de sportverenigingen voor de sportieve inbreng binnen de arrangementen. Dit is ook de grote kracht, door verschillende disciplines en achtergronden samen te brengen kun je echt voor de eindgebruiker meerwaarde creëren! Als Sportief Capelle vervullen we in dit proces een brugfunctie, in die zin dat we de soms nogal ver uit elkaar liggende werelden van (door vrijwilligers gerunde) sportverenigingen en (professionele) zorgpartners aan elkaar verbinden. Omdat we doorlopend met alle partijen in contact staan weten we waar de mogelijkheden en beperkingen van een ieder liggen. We houden daarbij ook rekening met cultuurverschillen of verschillen in beschikbare tijd en budget. Dit is namelijk een voorwaarde voor succes, de sportverenigingen moeten wel een sportvereniging kunnen blijven. En als het project eenmaal goed loopt, dan trekken we ons terug waar het kan of springen we weer even bij waar nodig. Nog veel mooie ontwikkelingen in het vooruitzicht dus! Welke wensen/dromen heb je nog voor de aankomende vijf jaar? Het doel is om verder te bouwen aan heel Capelle in beweging, niet alleen letterlijk maar ook figuurlijk. Doe mee, haak aan en raak betrokken, om zo de maatschappij leefbaarder te maken. Daarnaast hoop ik heel concreet dat: • De zes pilots een succes worden; • We onze taken verder kunnen uitbreiden (zowel binnen het vastgoedbeheer als voor onze maatschappelijke rol); • En we de sportverenigingen en sporten beweegaanbieders kunnen blijven ondersteunen, versterken en ontzorgen. Want zij zijn toch de basis waar alles op steunt. Er is dus nog genoeg te doen!
Hospitality Consultants heeft de afgelopen periode Sportief Capelle bijgestaan in het brainstormtraject om samen met de verschillende maatschappelijke partners in Capelle te komen tot een zestal ‘sportzorgarrangementen’ die dit jaar geoperationaliseerd gaan worden.
7
‘Senioren en kinderen maken vaker dan gemiddeld gebruik van welzijnsaccommodaties.’
8
Welzijnsbeleid de vraag of de behoefte centraal? door Marieke de Kogel
De transities in het sociale domein hebben grote invloed op het welzijnsbeleid van gemeenten. De bijbehorende bezuiniging van ongeveer een kwart van het budget betekent dat veel gemeenten ervoor kiezen om anders te gaan werken dan voorheen.
Ook de tone of voice verandert. Het beleid mag niet langer aanbodgericht ingestoken zijn, vraaggericht werken blijkt het devies. In de praktijk zien we dat bewoners vaak zelf met hun vraag moeten komen, de gemeente faciliteert en ondersteunt hen hierin. Dit vraagt een actieve en betrokken houding van bewoners en een meer terugtrekkende rol van gemeenten, welzijnsorganisaties en zorgorganisaties. Maar is dit echt wat we met de participatiesamenleving bedoelen? De gemeente Utrecht heeft drie uitgangspunten voor het welzijnsbeleid geformuleerd, waaronder betere afstemming van vraag en aanbod in de wijk.Zij is van mening dat zij dat niet alleen moet doen door vragen op te halen in de wijk, maar eigenlijk al door op basis van kennis en informatie een inschatting te maken van de behoefte in de wijk, zodat de aanwezige accommodaties daar goed op kunnen inspelen. Proactief in plaats van Reactief!
In opdracht van de gemeente Utrecht bracht Hospitality Consultants in twee Utrechtse wijken de behoefte van bewoners naar welzijnsaccommodaties in beeld. Daarnaast onderzocht Hospitality Consultants hoe deze accommodaties in programmering, uitstraling en beheer aansluiten op de vraag van bewoners in de wijk. Met deze inzichten kan het beleid meer behoeftegericht worden ingestoken en kan bezetting en benutting van de accommodaties worden geoptimaliseerd. Maar waar is nu echt behoefte aan? Om de behoefte van bewoners in de wijk in beeld te brengen zijn een aantal uitgangspunten gedefinieerd en is vervolgens een nieuw model ontwikkeld op basis waarvan deze behoefte ook echt geconcretiseerd wordt. Het voordeel van dit model is dat op basis van bestaande en lokaal beschikbare gegevens (zoals diverse prognosecijfers) een doorkijk wordt gegeven in de behoefte over 5 jaar en over 10 jaar. We richten ons daarbij op
de belangrijkste verklarende variabelen voor het gebruik van accommodaties en zijn daarbij onder meer uitgegaan van: • Leeftijd: senioren (65+) en kinderen (t/m 17 jaar) maken vaker dan gemiddeld gebruik van welzijnsaccommodaties. • Huishoudenssituatie: (Eenouder) gezinnen maken vaker gebruik van welzijnsaccommodaties. • Zelfredzaamheid: Hoe zelfredzamer mensen zijn, hoe minder ze gebruik maken van welzijnsaccommodaties. • Besteedbaar inkomen: Mensen met lagere inkomens maken vaker gebruik van welzijnsaccommodaties. • Leefstijl: We maken voor de leefstijlbepaling gebruik van een bestaand model, in dit geval het model van Motivaction (meer informatie www.motivaction.nl). De personen die vallen onder de meer groepsgerichte leefstijlen (buitenstaanders en plichtsgetrouwen) maken vaker gebruik van accommodaties dan de meer >> 9
extravert
Toetsingskader ontwikkelingen cultuurcentra
dorpsplein
Buitenstaanders dienstencentrum
zalencentrum
sociëteit
groep
Verantwoordelijken
Pragmatici
individu
hotspot
Plichtsgetrouwen buurthuis
introvert
Bron: MFA-lab, 2010 (bewerkt door Hospitality Consultants)
individuele leefstijlen (pragmatici en verantwoordelijken). Tevens zien we dat de plichtsgetrouwen meer dan gemiddeld gebruik maken van accommodaties, buitenstaanders nemen hierin meer een middenpositie in. Vertaling naar voorkeur en vierkante meters Op basis van kengetallen is vervolgens berekend in welke mate een wijk meer of minder behoefte heeft aan welzijnsvoorzieningen, afgezet tegen het gemiddelde van de stad Utrecht. Vervolgens is dit vertaald naar het aantal vierkante meters welzijnsoppervlakte dat in de wijk aanwezig zou moeten zijn, gebaseerd op de behoefteberekening van de bewoners in de wijk. Ook is bekeken in hoeverre de accommodaties, waaronder scholen, gymzalen, sportparken, kerken en particuliere initiatieven, aansluiten bij de voorkeuren van bewoners in de wijk. Hiervoor is gebruik gemaakt van de kennis die Hospitality Consultants eerder heeft opgedaan in het MFA-lab (2010). Verschillende typen accommodaties zijn in het MFA – lab verbonden aan wensen en behoeften van mensen middels archetypen. Deze archetypen zijn vervolgens gecombineerd met de burgerschapsstijlen van Motivaction, waar de Gemeente Utrecht zelf de beschikking over heeft. Vervolgens zijn alle maatschappelijke
10
accommodaties, in nauwe samenwerking met de wijkbureaus, doorgelicht. Hierbij is bekeken welke leefstijl en archetype aansluit bij de sfeer, uitstraling, beheer en programmering van het huidige gebouw. Deze doorlichting heeft uiteindelijk inzicht gegeven in de verschillende typen accommodaties die aanwezig zijn in de wijk en vooral in welke groepen in de wijk hierdoor meer of minder bediend worden! Mismatch tussen vraag naar en aanbod van welzijnsaccommodaties De belangrijkste conclusies uit het onderzoek waren eigenlijk niet verrassend. Er zijn in de twee geanalyseerde wijken meer vierkante meters beschikbaar voor welzijnsactiviteiten dan waar men op basis van de berekening behoefte aan heeft. Maar nog belangrijker is dat de meeste accommodaties zich richten op
‘Doe meer met beschikbare gegevens!.’
min of meer dezelfde leefstijlgroepen (die daarmee bovenmatig bediend worden), terwijl andere groepen in de wijk juist niet voldoende bediend worden. Oftewel, er is met name sprake van een inhoudelijke mismatch in de wijken. Een inhoudelijke mismatch die gezien de verschillende Utrechtse prognoses, de komende jaren alleen maar lijkt toe te nemen. Voorkomen is beter dan genezen Op zich hoeft dit geen probleem te zijn. Het wordt pas een probleem op het moment dat gemeenten te maken krijgen met overcapaciteit van de gebouwen, lage bezettingsgraad per activiteit en/of een bezuinigingsopgave. Op dat moment blijkt eigenlijk dat het geen zin heeft om achterover te gaan leunen en te wachten totdat de bewoners komen. Dan wordt slechts één of helemaal géén groep bereikt, en blijven gebouwen onderbenut. Door juist nu al gebruik te maken van de onderscheidendheid van accommodaties én van de behoeften van de bewoners in de wijk, kunnen diverse groepen geactiveerd worden. Als overheid bent u dan niet alleen facilitator, maar ook gids, coach en inspirator! Het is de uitdaging om op het juiste moment de juiste rol aan te nemen, en daarmee vraag en aanbod dicht bij elkaar te brengen. Inzicht in de behoefte en het profiel van je accommodaties werken daar sterk aan mee!
door Marieke de Kogel
Column
MEER KLEEDKAMERS VOOR HET VROUWENVOETBAL? Bent u ook zo verrast over de opkomst van het vrouwenvoetbal? Of heeft u het zien aankomen? Al sinds de jaren ’90 groeit het aantal vrouwelijke voetballers gestaag, maar pas sinds begin deze eeuw heeft het echt een vlucht genomen. En dankzij de dames groeien voetbalverenigingen nog steeds in ledenaantallen. Deelname aan het WK 2015 en de organisatie van het EK 2017 stimuleren daarbij sterk. Maar de forse groei kent ook een keerzijde. Menig voetbalclub worstelt met de kleedkamerbezetting en heeft al bij de gemeente een verzoek voor extra kleedkamers ingediend. De dames hebben tenslotte ook recht op hun eigen kleedruimte, niet waar? Maar wat doen we als de interesse in het vrouwenvoetbal weer afneemt? Zijn onze buitensportaccommodaties zo flexibel dat we dan een deel van de nieuw neergezette kleedkamers aan de naastgelegen hockeyvereniging beschikbaar stellen? Of zijn we nu al zo ver dat we direct naar grotere kleedkamers met teamlockers gaan, die gelijktijdig door meerdere elftallen, sportverenigingen of zelfs meerdere sporten (!) gebruikt kunnen worden. Want we streven weliswaar steeds meer naar multifunctionele accommodaties (SCP, 2015), toch beschikken de meeste buitensportverenigingen nog over hun eigen velden, eigen kleedruimten, eigen douches en eigen kantine. Ik vind het verschil met de binnensportaccommodaties fascinerend. Want daar staan voor elke sport aparte lijnen op de vloer, waardoor de meeste sporten in dezelfde hal uitgeoefend kunnen worden. De strakke planning maakt dat de zaal zo efficiënt mogelijk wordt benut. En nu terug naar het vrouwenvoetbal. In de bestuurskamer omkleden, nieuwe dameskleedkamers of toch multifunctionele ruimten met teamlockers? Hoe gaat u daarmee om?
11
De ervaring in Maastricht leert dat door een gerichte keuze voor bepaalde activiteiten de daling in de bezetting (deels) kan worden gecompenseerd.
12
HERPROFILERING VAN GEMEENSCHAPSHUIZEN BIEDT NIEUWE KANSEN! Door Emmy van Montfoort en Ton Rutten
Veel gemeenschapshuizen in Nederland zoeken naar nieuwe mogelijkheden om de exploitatie verder te versterken. Besturen of exploitanten zijn daarom op zoek naar nieuwe gebruikers. Om zich in de drukke markt goed te kunnen onderscheiden kiezen ze steeds vaker voor een herkenbaar profiel dat op een specifieke doelgroep of specifiek type gebruiker is gericht. Niet meer een ouderwetse alles-onder-één-dak-voorziening voor de hele buurt -waar niemand zich écht thuis voelt - maar een gericht concept, passend bij de leefstijl, achtergrond en sociale status van de bewust gekozen gebruiker!
Wijkoverstijgend sociaal-cultureel centrum Zo kiest een deel van de besturen van gemeenschapshuizen ervoor om de huidige bezetting, zoals fanfare en toneelgroepen, gericht aan te vullen met (veelal sociaalculturele) evenementen en/of (semi) commerciële activiteiten. Ze zetten in op het huisvesten van aanvullende vormen van bewegen, dansen en/of cultuur. Het gemeenschapshuis ontwikkelt zich hierbij in de richting van een wijkoverstijgend sociaalcultureel centrum met een relatief groot verzorgingsgebied. Gemeenschapshuizen huisvesten nog steeds eigen buurt- of wijkgebonden activiteiten maar zijn ook een thuisbasis voor een groot aantal gebruikersgroepen die ‘van buiten komen’ en weinig tot geen binding met de wijk of buurt hebben.
Versterken sociale profiel Andere gemeenschapshuizen investeren vooral in de functie voor de eigen wijk of buurt. Zij zetten juist in op het huisvesten van wijk- en buurtraden met daarbij horende activiteiten. Ter ondersteuning van de Wmo bieden ze specifiek ruimte voor ontmoeting voor ouderen, voor professionele welzijnsactiviteiten en voor activiteiten van zorginstellingen. Het gemeenschapshuis of wijkcentrum vormt binnen dit profiel dé uitvalsbasis voor nieuwe initiatieven en arrangementen die de participatiesamenleving moeten vormgeven en versterken.
Wijkoverstijgende centra sleutel voor succes in Gemeente Maastricht Onlangs heeft Hospitality Consultants een onderzoek uitgevoerd naar de bezetting en benutting van de gemeenschapshuizen in de gemeente Maastricht. Uit dat onderzoek blijkt dat de gemeenschapshuizen het financieel en op het gebied van tevredenheid in vergelijking met andere Limburgse gemeenten goed doen. De ervaring in Maastricht leert dat door een gerichte keuze voor bepaalde activiteiten, de daling in de bezetting (deels) kan worden gecompenseerd. In Maastricht lag de sleutel tot succes in het merendeel van de gevallen in een doorontwikkeling tot een wijkoverstijgend sociaal-cultureel centrum. Waar liggen in uw gemeente nog kansen?
13
VOORZIENINGENPLANNEN
WEERT
STERKE AANBODIMPULSEN DOOR PRIVATE INITIATIEVEN
door Joop Scherpenzeel
De stad Weert in Noord Limburg is in 2012 uitgeroepen tot zowel sportgemeente van het jaar als groenste stad van Nederland. De bijna 50.000 inwoners zijn over het algemeen dan ook tevreden over de leefomgeving, het voorzieningenaanbod en de (sociale) veiligheid, zo blijkt uit de gemeentelijke leefbaarheidsmonitor.
De gemeente beseft dat er een dynamisch kader nodig is om dit, in een veranderende samenleving, in stand te houden en heeft Hospitality Consultants gevraagd om voor alle maatschappelijke voorzieningen in elk van de stadsdelen Noord, Midden en Zuid een visie op te stellen en deze uit te werken tot een integraal voorzieningenplan.
Sterke samenhang tussen plannen van stadsdelen en sectoren Met de keuze voor een integrale benadering is geborgd dat visie en plannen voor zowel de stadsdelen als de diverse sectoren onderling sterk samenhangen. Eén van de redenen hiervoor was dat de sectorale benadering niet noodzakelijkerwijs wordt gehandhaafd;
14
visie en plannen beperken zich niet tot voorzieningen alleen, maar zijn ook gericht op de bijbehorende exploitatie- en beheervormen. Gestart is met een analyse van vraag en aanbod in zowel de huidige als toekomstige situatie. Aspecten van capaciteit, kwaliteit en functionaliteit, ligging en spreiding evenals samenhang en clustering zijn beoordeeld en getoetst aan benchmarkgegevens. Op basis de uitkomsten zijn algemene veranderopgaven gesteld die in interactie met de belanghebbende organisaties en bewoners per stadsdeel zijn vertaald naar twee scenario’s die een meerjarig kader vormen voor afwegingen over aanbod, (des-) investeringen, clustervorming, exploitatie-
en beheervormen, et cetera. Van grote invloed op de opgaven zijn uiteraard de ontwikkelingen op macro- en mesoniveau die zich voordoen in onder andere de omvang, samenstelling en leefstijlen van de bevolking, kinderopvang en onderwijs, jeugd- en ouderenzorg, ruimtelijke ordening en uiteraard de conjunctuur.
Private initiatieven uniek voor Weert Uniek voor Weert zijn de private initiatieven die nog niet ten uitvoer zijn gebracht maar waar in de visie en plannen wel rekening mee is gehouden. Zo zijn er twee kerkgebouwen verworven door een particulier die in deze gebouwen onder andere ontmoetings-, repetitie, uitvoerings-
NOORD
MIDDEN
ZUID
KINDEROPVANG PO EN SO
MEA’S
MEA’S
MEA’S
SPORT CULTUUR WIJK- EN BUURTCENTRA WOZOCO’S
VOORZIENINGENPLANNEN foto: Zwembad De ijzeren man weert
KE UZ E M O G E LIJ KH E I D
MET DE KEUZE VOOR EEN
BURGERKRACHT
GEMEENTEKRACHT
INTEGRALE BENADERING
LOSLATEN
STRAKKE GEMEENTELIJKE REGIE
IS GEBORGD DAT VISIE EN
DIFFERENTIËREN
BLAUWDRUK
INTERGRAAL PROGRAMMEREN
SECTORAA
NIEUWE BEHEERARRANGEMENTEN
HANDHAVEN BEHEERVORMEN
ONDERLING STERK
WEEFPLEKKEN/ NIEUWE DOELGROEPEN
VERENIGINGEN EN SOCIAAL KWETSBAREN
SAMENHANGEN.
PLANNEN VOOR ZOWEL DE STADSDELEN ALS
en/of concertruimte beschikbaar wil stellen voor verenigingen en bewoners van binnen en buiten desbetreffende wijken. De capaciteit voor sociaal-culturele activiteiten zal hiermee toenemen met ten minste 2.500 m². Daarnaast bevindt zich op een voormalig kazerneterrein een indrukwekkende hoeveelheid voorzieningen voor binnensport (sporthal, zwembad), buitensport, leslokalen, restaurants, et cetera waarvoor eveneens vanuit privaat initiatief ideeën uitgaan naar (boven)regionale functies, maar ook naar functies voor lokale verenigingen en gebruikersgroepen. De initiatieven geven een welkome impuls aan het (private) aanbod van maatschappelijke voorzieningen maar er
ontstaat tevens een forse overcapaciteit. De keuze om deze ontwikkelingen “ruim baan” te geven, zal daarom gepaard moeten gaan met regulering van het reeds bestaande aanbod dat gemeentelijk wordt ondersteund.
Toekomstscenario’s geven richting aan te maken keuzes in het voorzieningenaanbod De mate waarin de private initiatieven concurreren met het gemeentelijk aanbod, is echter nog onzeker. Om met deze en andere onzekerheden rekening te houden, is in de voorzieningenplannen geen blauwdruk voor de toekomst gegeven. Wel zijn in de vorm van scenario’s fundamentele keuzemogelijkheden voorgelegd voor de
DE DIVERSE SECTOREN
richting waarin het voorzieningenaanbod zich kan ontwikkelen en de rol die de gemeente daarbinnen kan innemen. De scenario’s, getiteld “burgerkracht” en “gemeentekracht”, zijn schematisch als volgt weergegeven. Binnen het richtinggevende kader van de scenario’s zijn voorstellen gedaan om de fundamentele keuzes “handen en voeten” te geven voor realisaties, fasering, locaties en beheer. De scenario’s bevatten daarnaast voorstellen die, na de gemeentelijke keuzebepaling, direct tot maatregelen kunnen leiden.
15
SAMENHANG
VO EN VMBO
Colofon
Hospitality Consultants
SWM Magazine is een uitgave van
Hospitality Consultants is een
Onze uitdaging en kracht liggen
Hospitality Consultants, Amersfoort.
gedegen partner die de omvang en de
in het smeden van een duurzame
ervaring heeft om te adviseren in de
samenwerking en synergie tussen
Uitgave: Hospitality Consultants
meest uiteenlopende vraagstukken
alle partijen. Met als doel de
Redactie: Sandy Brouwer
binnen het sociale domein.
dienstverlening nog beter op de behoeften aan te laten sluiten,
en Ton Rutten Oplage: 3.000
We zoeken voortdurend
vooral ook op de lange termijn. Onze
Uitgave: maart 2015, 1e druk
naar oplossingen die nieuwe
adviseurs denken graag met u mee.
Vormgeving: Obidesign
mogelijkheden bieden voor een beter
© 2015, Hospitality Consultants Zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de rechthebbenden, mag niets uit deze uitgave in welke vorm en op welke wijze dan ook, worden overgenomen of vermenigvuldigd. Hospitality Consultants kan niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele onjuistheden en/of drukfouten.
beleid en/of beheer van sport, welzijn
Hospitality Consultants is onderdeel
en maatschappelijk vastgoed. Het
van Hospitality Group B.V.
exploiteren van multifunctionele accommodaties, verzelfstandigen
Meer informatie
van voorzieningen of organisaties en
Wilt u dit magazine ontvangen of
het herijken van tarieven & subsidies
meer informatie over beheer en beleid
zijn slechts enkele voorbeelden van
van sport, welzijn en maatschappelijk
actuele thema’s die kunnen bijdragen
vastgoed digitaal ontvangen? Geef
aan het versterken van het rendement
uw emailadres aan ons door via
op maatschappelijke voorzieningen.
[email protected]
Hospitality Consultants kenmerkt
Contactpersonen
zich door een strategische
Dick Leijen
benadering te onderbouwen met
John Dommerholt
operationele realiteit. Met ervaring
Ton Rutten
en deskundigheid helpen we de
Joop Scherpenzeel
verschillende partijen bij het vertalen
Emmy van Montfoort
van visie naar beleid, van beleid naar
Marieke de Kogel
Postbus 755 / 6200 AT / Maastricht
concepten en van concepten naar
Ellian Siemers
Tel: +31 (0)33 462 55 55
huisvesting, organisatie, beheer &
[email protected]
exploitatie. Op gemeentelijk niveau
Telefoonnummer 033-462 55 55
maar ook op accommodatieniveau.
www.hospitalityconsultants.nl/swm
Hospitality Consultants Smallepad 13-15 / 3811 MG / Amersfoort Postbus 2186 / 3800 CD / Amersfoort
www.hospitalityconsultants.nl www.hospitality-interim.nl www.hospitalitydesign.nl
16
