MAGAZINE Veiligezorg®
10 jaar Veiligezorg®, de belangrijkste resultaten
februari 2013
INHOUD Magazine Veiligezorg®
03
03
COLUMN Elise Merlijn
COLUMN Tjitte Alkema
08
Tips over Veiligezorg®
12
04
05
06
07
08
10 Veiligezorg® en de rol van het bestuur
13
Even voorstellen; Peter Peerdeman, landelijk projectleider Veiligezorg®
03
Waarom ‘Veiligezorg®’ en wat levert het op?
09
De rol van de Ondernemingsraad (OR) bij Veiligezorg®
INHOUDSOPGAVE
05
10 jaar Veiligezorg®, de belangrijkste resultaten
09
10
11
12
13
14
14 Colofon
06 Aan de slag met Veiligezorg®: een voorbeeld uit de praktijk
11 Jan Franx over de start van Veiligezorg®
COLUMN Tjitte Alkema
COLUMN Elise Merlijn Elise Merlijn is voorzitter van de Stichting
Ik ben nog niet zo lang actief als
Tjitte Alkema is manager Arbeid en Opleiding
medewerkers, maar daar ook naar te handelen,
Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (StAZ) en cao-
cao-onderhandelaar in de zorg, maar al wel jaren
van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen
wanneer geweld zich onverhoopt voordoet.
onderhandelaar/adviseur bij Abvakabo FNV.
nauw betrokken bij het maken van afspraken die
(NVZ) en vice-voorzitter van de StAZ
Bijvoorbeeld door namens het slachtoffer aangifte te doen. Het management op haar beurt
er voor zorgen dat werknemers in de zorg hun
Abvakabo FNV vindt dat alle werknemers met een publieke taak hun werk veilig en respectvol moeten kunnen uitvoeren. Helaas wordt om dit te bereiken nog te vaak ´incidentenpolitiek´ bedreven, terwijl er structureel beleid zou moeten zijn. Werkgevers en bonden maken in cao’s en arbocatalogi afspraken. Daarnaast zijn er aanbevelingen - bijvoorbeeld vanuit het landelijke programma ‘Veilige Publieke Taak’- richting werkgevers, maar deze zijn vrijblijvend. Het is dan ook van belang dat medewerkers veel beter op de hoogte worden gebracht van de gemaakte afspraken en dat naleving hiervan structureel wordt gecontroleerd.
INHOUDSOPGAVE
werk veilig kunnen doen. Ondanks diverse initiatieven en campagnes tegen agressie en geweld, had een kwart van alle werknemers in ons land er in 2011 mee te maken. In de zorg was dit zelfs de helft het personeel, aldus het Centraal Bureau Statistiek (CBS).
Veiligheid van alle medewerkers in de zorg is een belangrijk thema, voor zowel de politiek, beleidsmakers, als iedereen op de werkvloer. Met elkaar moeten we bepalen wat acceptabel is en wat niet. Hoe leggen we dit vast en wat betekent dit in de praktijk? Om adequaat vorm te geven aan veiligheid op de werkvloer, participeert de StAZ in het landelijke zorgproject Veiligezorg®.
heeft de taak te zorgen voor borging van het veiligheidsbeleid in de jaarplannen en het samen met de afdelingen in praktijk brengen van door de Raad van Bestuur gemandateerde taken. Ieder ziekenhuis heeft een eigen Veiligheid Management Systeem (VMS), dit bevat een onderdeel waar de agressie- en gewelds incidenten tegen medewerkers kunnen worden geregistreerd. Het is tevens van belang
Het voorkomen van agressie en geweld op de werkplek verliest regelmatig de prioriteit.
Een duidelijke visie van de Raad van Bestuur
dat er een landelijke registratie van incidenten
Ander zaken, zoals pensioenproblemen of
en het management van een ziekenhuis of
komt en er daardoor onderling vergelijkbare
reorganisaties, eisen de aandacht op.
revalidatiecentrum op medewerkersveiligheid
cijfers beschikbaar komen.
is daarbij voorwaardelijk. De Raad van Bestuur
Lees verder >
03
04
05
06
dient niet alleen te staan voor veiligheid van de
07
08
09
10
11
12
13
14
Lees verder >
‘Veiligezorg® 10 jaar; het helpt, maar is nog niet genoeg.’
In de dagelijkse praktijk moet agressie op
te stellen en bespreekbaar te maken.
teamniveau bespreekbaar zijn. In gesprek met
Als het ons lukt de veiligheid en het gevoel
elkaar kunnen gezamenlijke richtlijnen worden
van veiligheid van medewerkers verder te
opgesteld die passen bij het team en de aard van
vergroten, blijft er meer tijd over om aan de zorg
de werkzaamheden. In de eerste en belangrijkste
zelf te besteden en aan de verbetering van de
plaats opdat iedereen veilig zijn werk kan doen.
patiënttevredenheid.
Maar ook omdat geweld en agressie het ziekenhuis schade berokkenen, waaronder imago-
Agressie en geweld op de werkplek is een
schade. Uiteindelijk gaat het om het kunnen
probleem van ons allemaal en kan veel kapot
leveren van goede zorg voor de patiënt.
maken. Laten we ons dan ook met elkaar blijven
Daar doen we het voor!
inzetten om dit onderwerp hoog op de agenda te houden!
Je veilig voelen op het werk is essentieel. Als medewerkers niet gelukkig zijn in hun werk kan het ziekteverzuim stijgen en bestaat het risico dat Het is dan ook zaak voortdurend met elkaar
arbobeleid af te stemmen met de ondernemings-
we goede collega´s verliezen. Het gaat daarbij
in gesprek te blijven over het voorkómen van
raad Op deze manier dragen alle partijen bij
niet alleen om de objectieve veiligheid, maar
geweld op de werkplek, en ons niet te veel laten
aan goede afspraken. Wie hulp nodig heeft bij
ook om het subjectieve veiligheidsgevoel van
leiden door de waan van de dag.
de ontwikkeling en uitvoer van Veiligezorg® kan
mensen. Soms kan een kleine aanpassing, zoals
laagdrempelig advies vragen bij de helpdesk,
verlichting in een donkere keldergang al veel
Het voorkómen van agressie en geweld op de
[email protected] of tel. 070- 376 5871.
verschil maken.
werkplek heeft een hoge prioriteit; het hoort niet
Daarnaast geeft de website www.veiligezorg.nl
bij het werken in de zorg. De tijd en energie die
veel praktische informatie, bijvoorbeeld over de
we kwijt zijn aan het omgaan met geweld kan
stappen om Veiligezorg® te implementeren in uw
beter worden benut. Bijvoorbeeld aan de
organisatie. Maak daar vooral gebruik van!
‘Agressie en geweld op de werkplek kan veel kapot maken.’
kwaliteit van het werk of aan extra aandacht
Het is goed te beseffen dat ook agressie voort-
voor de patiënt.
komend uit een ziektebeeld van een patiënt
De vakbonden hebben een grote rol bij het
niet bij het werk hoort. Dit geweld kan wellicht
voorkomen van agressie; zij dienen op te komen
niet altijd worden voorkomen, maar wel worden
voor de belangen van de zorgmedewerkers.
teruggedrongen door voorwaarden te scheppen.
Niet alleen bij cao-onderhandelingen over
Bijvoorbeeld door altijd met zijn tweeën naar
salariëring, maar ook over arbeidsomstandig-
een risicovolle patiënt te gaan. Ook hierbij is het
heden. De werkgever op zijn beurt dient het
belangrijk grenzen en voorwaarden als team vast
INHOUDSOPGAVE
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
Waarom ‘Veiligezorg ’ en wat levert het op? ®
Veiligezorg® is een werkwijze om het voorkomen van agressie en geweld in ziekenhuizen aan te pakken. De deel nemers (ziekenhuizen en revalidatiecentra) werken met producten en werkwijzen van Veiligezorg®, zoals de trainingen ´Zo zijn onze manieren´ over waarden en normen en ´De Veiligheidscoach’. Ook zijn er diverse handreikingen om beleid te ondersteunen, bijvoorbeeld op het gebied van aangifte doen, geheimhoudingsplicht en cameratoezicht.
agressie en geweld is een belangrijk aspect van werken met Veiligezorg®. Nieuws, achtergrondinformatie, praktijkvoorbeelden, het handboek Veiligezorg®, en alles wat u nog meer wilt weten is te vinden op de website van Veiligezorg®. Alle ziekenhuizen en een groot deel van de revalidatiecentra in Nederland werken met Veiligezorg®. Ieder ziekenhuis en zelfs iedere afdeling heeft zijn eigen kenmerken. Daarom is wat er precies wordt afgesproken aan normen, waarden, regels en procedures in het kader van Veiligezorg®,
Deelnemers ontvangen de driemaandelijkse
per ziekenhuis en soms zelfs per afdeling
nieuwsbrief, stellen adviesvragen aan de
verschillend. De medewerkers zelf staan
adviseur Veiligezorg® of via de helpdesk en
centraal bij het maken van deze maatwerk
stellen zich open voor nieuwe ontwikkelingen
afspraken.
op het terrein. Daarnaast is er kennisover-
‘Leer van elkaars ervaringen en vindt niet opnieuw het wiel uit.’
INHOUDSOPGAVE
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
dracht tussen ziekenhuizen, uitwisseling van
Contact en informatie:
‘best practices’ en op verzoek advies op
www.veiligezorg.nl
maat. Leren van elkaars ervaringen en niet
Helpdesk:
[email protected]
opnieuw het wiel uitvinden in de aanpak van
of tel. 070- 376 5871
Risico-inventarisatie
het Meander Medisch Centrum in Amersfoort.
Aanleiding om met Veiligezorg® aan de slag te gaan
Onder haar verantwoordelijkheid vallen onder
“Hoewel agressie en geweld relatief vaak voor
partijen samen op te trekken. Dus zowel het
andere de receptie, telefonie, bewaking en
kwamen, vond de reactie hierop ad hoc plaats;
bestuur, de OR als alle afdelingen. Zie het niet
beveiliging.
er waren bijvoorbeeld geen vastgelegde gedrags-
als een vrijblijvend iets, veiligheid gaat ons
regels of protocollen voor het omgaan met
allemaal aan en het is heel belangrijk hier met
agressiemeldingen. Daarnaast was agressie en
elkaar afspraken over te maken.
geweld niet echt onderwerp van gesprek, het
In het Meander Ziekenhuis werd een klankbord-
spreekt mensen toch vooral aan zodra het ze
groep opgezet, waar ook een lid van de Raad van
zelf overkomt. Peter Peerdeman, landelijk
Bestuur zitting in heeft.
coördinator Veiligezorg®, benaderde ons en
Op iedere afdeling zijn mensen (niet noodzakelijk
gaf aan dat het ziekenhuis kon meedoen aan
afdelingshoofden) verantwoordelijk gemaakt voor
Veiligezorg®. Dit zagen we als een welkome
Veiligezorg®, tezamen vormen zij een werkgroep.
Charlotte Overeem is Manager Service in
In het Meander Medisch Centrum wordt veel gedaan om Veiligezorg® toe te passen. Niet alleen op de afdelingen, maar ook in de inrichting van het pand. Charlotte vertelt ons graag meer over de toepassing van Veiligezorg® in haar ziekenhuis.
Belangrijk is vanaf het begin met alle betrokken
manier om het agressie- en geweldbeleid
Lees verder >
structureel vorm te geven.
INHOUDSOPGAVE
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
AAN DE SLAG met VEILIGEZORG®: een voorbeeld uit de praktijk
‘Zie het niet als een vrijblijvend iets, veiligheid gaat ons allemaal aan.’
Deze informeert en adviseert de afdelingen over
En in de centrale hal is een duidelijk zichtbare
De patiënt kun je niet veranderen, je eigen gedrag
preventie, geeft trainingen, inventariseert risico-
bewakingsloge gevestigd.
wel, en daarmee de interactie tussen jou en de ander ook.
plekken en stelt in samenspraak met de klankbordgroep waar nodig het veiligheidsbeleid bij.
Een agressie- of geweldmelding, en dan? Binnen afdelingen zijn gedragscodes
Borgen van Veiligezorg® in de organisatie
Aanpassingen
afgesproken over wat we met elkaar toelaat-
Veiligezorg® was de laatste tijd weer wat
Aan de hand van plattegronden brachten we in
baar vinden en wat niet. Daarnaast zijn er
weggezakt. Andere zaken, zoals de nieuwbouw,
kaart welke plekken als veilig of onveilig werden
afspraken over opvang, begeleiding en nazorg
eisten de aandacht op. Met mijn team ga ik vanaf
beschouwd. Op basis hiervan werden werk-
van collega´s, wanneer geweld zich onverhoopt
februari alle afdelingen langs om het onder-
plekken aangepast; bijvoorbeeld door op de
toch voordoet. Er gaat ook in de avond en de
werp weer op de kaart te zetten, ervaringen uit
polikliniek niet met de rug maar met je gezicht
nacht meteen een melding van een incident naar
te wisselen en te evalueren. We merken dat de
naar de deur te zitten, zodat je ziet wie er binnen
de (waarnemend) manager ter plekke. Er zijn
bereidheid om agressie en geweld te melden er
komt. Er werd glas geplaatst in sommige deuren
speciale teams opgeleid voor de begeleiding
is bij collega´s, maar het kan nog beter. Daarom
voor beter overzicht en er kwam betere
van collega´s die het slachtoffer zijn van geweld.
is het belangrijk dat we het onderwerp steeds
beveiliging door camera´s. Er is een veiligheids-
Er is een goede samenwerking met de politie.
opnieuw bij elkaar onder de aandacht blijven
plan uitgewerkt met de afdeling security, zo is
Bovendien worden agressie en geweld van
brengen en bespreekbaar maken.
er nu 24 uur per dag bewaking aanwezig in het
patiënten gemeld bij de hoofdbehandelaar of
ziekenhuis, waardoor het personeel zich veiliger
huisarts. Dit werkt goed, mensen die een
voelt. En er zijn meer camera´s opgehangen,
(tijdelijke) ontzegging hebben voor het ziekenhuis
Niet opnieuw het wiel uitvinden; maak gebruik van elkaars ervaringen
dit blijkt ook heel preventief te werken tegen
komen daadwerkelijk niet meer binnen. Dit zorgt
Peter Peerdeman weet prima aan te geven
inbraken. Deuren van werkruimten of plaatsen
voor een veilig gevoel bij de medewerker die met
waar je aan moet denken, heeft daar ook een
waar gevaarlijke stoffen zijn opgeslagen gaan
het geweld te maken heeft gehad.
handleiding en werkmap voor, zodat je het wiel
vaker op slot, ook ´s nachts. En er wordt gebruik
INHOUDSOPGAVE
niet opnieuw hoeft uit te vinden. Ook over de
gemaakt van toegangspassen voor ´kwetsbare´
Training omgaan met agressie en geweld
nieuwbouw van het ziekenhuis heeft hij advies
afdelingen zoals de kraamafdeling. Begin
Medewerkers kunnen via de Meander Academie
gegeven. Mijn advies is; maak vooral gebruik
volgend jaar gaat het Meander Ziekenhuis naar
intekenen voor de training ‘Omgaan met
van elkaars ervaringen, van de handleiding, de
een nieuwbouw pand.
agressie en geweld’. Je leert daar onder andere
werkmap en de site. Er is al zoveel, doe daar je
Bij de bouw en inrichting van dit pand is rekening
om te gaan met de emoties van patiënten. Zij
voordeel mee. Uiteraard ben ik zelf ook bereid
gehouden met veiligheid. Het gebouw is
hebben vaak zorgen over een dierbare of zijn
mijn ervaringen te delen.”
moeilijker binnen te komen dan de oudbouw,
het niet eens met de behandeling, waardoor ze
alle risicoafdelingen zijn voorzien van een
gespannen zijn. In de training leer je hoe je die
toegangssysteem. Dure apparatuur en
emoties in banen kunt leiden, zodat de patiënt
gevaarlijke stoffen zitten achter slot en grendel.
zich netjes en correct blijft gedragen.
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
van veiligheid kunnen vergroten. Zo zijn er
kunt oefenen. Geregistreerde agressiemeldingen
coördinator traumaopvang en trainer
bijvoorbeeld op onoverzichtelijke plekken
worden teruggekoppeld aan de afdelingshoofden
psychische en fysieke weerbaarheid van
spiegels opgehangen, waardoor vanachter de
en besproken in de teams. Eens per maand
het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG)
balie te zien is wie er aan komt. Ook bewust-
worden nieuwe medewerkers van het ziekenhuis
in Amsterdam.
wording bij zowel patiënten als medewerkers is
verwelkomd. Daar wordt ook een presentatie
belangrijk. Daarom zijn er posters opgehangen
gegeven over het veiligheidsbeleid en de
met als strekking dat ‘we klaar staan voor de
trainingen.
patiënt maar dat er grenzen zijn. Geweld is kortom niet normaal en wordt niet geaccepteerd.
‘Bewustwording bij zowel patiënten als medewerkers is belangrijk.’
Basisregels: hoe gaan we met elkaar om Op een rij is gezet hoe we met elkaar omgaan,
Geen overwachte confrontatie
als een soort basisregels. Deze zijn uitgedeeld
Als er een agressie en geweldmelding binnen-
onder het personeel en de patiënten. Beide
komt bij de afdeling Human Resources (HR)
groepen gaven aan dit prettig te vinden; het stelt
ontvangt de melder een bevestiging. Een kopie
een kader, geeft aan wat de grenzen zijn van wat
daarvan gaat naar de leidinggevende. Er wordt
normaal is en wat niet. Dit zorgde voor bewust-
gekeken of de betreffende collega opvang nodig
wording. En medewerkers voelden zich hierdoor
heeft en zo ja, of dat in het eigen team kan. De
gesteund, geweld is niet gewoon. Daarnaast is
leidinggevende speelt hierin een belangrijke rol.
er een stroomdiagram gemaakt, waarop te zien
Als -in zeldzame gevallen- een patiënt dusdanig
is op wie je kunt rekenen en hoe te handelen als
veel amok maakt dat hij een toegangsontzegging
je slachtoffer bent van agressie en geweld. Het
ontvangt en dus tijdelijk het ziekenhuis niet meer
schema maakt inzichtelijk hoe je een melding
in mag, krijgt de melder een bericht wanneer de
kunt doen, wat daarmee gebeurd en welke
patiënt wel weer het ziekenhuis in mag.
Eenvoudige aanpassingen en bewustwording
vervolgstappen er zijn.
Zo vindt er geen onverwachte confrontatie plaats.
“De ervaring in het OLVG is dat agressie, zeker
Wat kun je zelf doen?
overkomen een bos bloemen van de Raad van
verbale agressie, zich overal in het ziekenhuis
In het kader van Veiligezorg® is er een training
Bestuur. Dit zorgt voor erkenning en helpt mee de
kan voordoen. Op sommige plekken, zoals bij
´Psychische en fysieke weerbaarheid´.
nare gebeurtenis te verwerken.”
de inschrijfbalies, is cameratoezicht, maar dit kan
In die trainingen wordt ingegaan op je eigen
problemen niet volledig voorkomen of oplossen.
houding en wat je zelf kunt doen om een
Wel zijn er naar aanleiding van Veiligezorg®
situatie te de-escaleren. Acteurs spelen lastige of
fysieke aanpassingen gedaan, die het gevoel
agressieve patiënten na, zodat je ‘in de praktijk’
Zowel de OR als de Raad van Bestuur van het OLVG vinden de veiligheid van het personeel en patiënten heel belangrijk. Zij trekken bij de aanpak hiervan dan ook samen op. Lucy Dijkman vertelt meer over de rol van de OR bij Veiligezorg®.
Bij grote incidenten ontvangt degene die het is
INHOUDSOPGAVE
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
De rol van de Ondernemingsraad (OR) bij Veiligezorg®
Lucy Dijkman is vicevoorzitter van de OR,
Organisatorische randvoorwaarden: ·· Een visie op het voorkomen van en omgaan met agressie in de instelling. ·· Een door het management geaccordeerd budget specifiek voor Veiligezorg®.
AANDACHTSPUNTEN BIJ HET STELLEN VAN NORMEN
En iemand vanuit het management die verantwoordelijk is voor Veiligezorg® ·· Een gekwalificeerde projectleider die voldoende tijd heeft om leiding te geven
Het afspreken van normen en je hier aan houden is een belangrijk aspect in het aanpakken en verminderen van agressie. Wat zijn hierbij specifieke aandachtspunten?
aan de implementatie en overdracht aan de afdelingsleiding. ·· Een goedwerkend meldings- en registratiesysteem in het Veiligheids Management Systeem (VMS). ·· Een beheerder van het registreren van de meldingen.
·· Het afspreken van normen draagt bij aan het professionele handelen van medewerkers en
Beleidsinhoudelijke randvoorwaarden:
is dus belangrijk. ·· Komen er nieuwe medewerkers werken in het
·· Op schrift gestelde en geaccordeerde
ziekenhuis? Zorg ervoor dat ze op de hoogte
normen, gedragsregels en handhavings-
zijn van de afgesproken normen.
procedure.
·· Ook al vind je een bepaalde norm zelf niet zo
·· Een plan van aanpak, geaccordeerd door
relevant, toch is het van belang je eraan te
het management.
houden. Alleen zo kunnen we met elkaar het
·· Een uitvoeringsplan dat door alle
signaal afgeven dat normen belangrijk zijn en
uitvoerenden is besproken en geaccordeerd.
nageleefd worden.
·· Goedgekeurde protocollen voor melding, registratie en beheer van incidenten, inclusief nazorg en acties richting veroorzakers. ·· Een ondertekend convenant met belangrijke samenwerkingspartners zoals de politie en het Openbaar Ministerie INHOUDSOPGAVE
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
·· ´plan-do-act-check´ cyclus
TIPS OVER VEILIGE ZORG Checklist randvoorwaarden implementatie Veiligezorg®
Meer informatie over deze randvoorwaarden en stappen om Veiligezorg® te implementeren; www.veiligezorg.nl
terwijl ze geen schuld hebben. Ik hecht er waarde aan dat mensen goed hun verhaal kunnen doen over wat er gebeurd is en dat daar ook daad werkelijk wat mee gebeurd. Zoals het opstellen van een proces-verbaal. Aangifte wordt in ons ziekenhuis altijd gedaan als organisatie, we stellen daar de medewerker zelf niet verantwoordelijk voor. In ons ziekenhuis is de beveiliging duidelijk zichtbaar aanwezig op alle afdelingen. Zo zitten zij bijvoorbeeld 24 uur per dag bij de spoedeisende hulp in een speciale loge. Daardoor neemt zowel de objectieve als de subjectieve veiligheid, ofwel
Het is heel belangrijk dat het bestuur zich
het gevoel van veiligheid, enorm toe. Ook is de
betrokken voelt bij de veiligheid in het zieken-
hoofdingang ´s avonds dicht, alleen de spoed
huis. Je moet het als bestuurder oprecht als jouw
eisende hulp is dan nog open en daar zitten twee
verantwoordelijkheid zien. Door een duidelijke
beveiligers.
Veiligezorg® en de rol van het bestuur
Het voorkomen van agressie en geweld op de werkvloer is zeer belangrijk. Agressie is enorm verstorend en raakt het gemoed van alle betrokkenen, zowel medewerkers als patiënten. Onveiligheid op de werkvloer staat zowel het werkplezier als de professionele uitstraling van de zorginstelling in de weg. Het wekt de suggestie dat je de situatie niet onder controle hebt en dat maakt alle betrokkenen onzeker, met grote gevolgen van dien. Zoals hoog ziekteverzuim en vertrek van goede mensen uit de zorg, maar ook materiele schade en dus kosten.
visie te hebben op het voorkomen van agressie en geweld, betrokkenheid te tonen en dichtbij
De meeste agressie in ons ziekenhuis vond
te zijn als het onverhoopt toch gebeurt. Laat
plaats op de spoedeisende hulp. Sinds de
zien dat geweld niet acceptabel is en niet wordt
afdeling Veiligheid daar een prominente plek
getolereerd. Langsgaan bij een medewerker die
heeft, is het aantal incidenten enorm afgenomen.
slachtoffer is van geweld wordt altijd erg
Dit laat zien dat het goed is te inventariseren
gewaardeerd. Het laat zien dat het bestuur
waar agressie veel voorkomt in je ziekenhuis,
meeleeft en meedenkt. Daarnaast is er uiteraard
en dat het loont daarin te investeren.”
professionele hulp in teamverband en waar nodig individueel voorhanden. Ook is het belangrijk na De heer Vreugdenhil is lid van de Raad
een paar weken nog eens contact te hebben, om
van Bestuur van Viecuri Medisch Centrum in
te horen hoe het met het slachtoffer gaat.
Noord Limburg. Hij adviseert collegabestuurders te inventariseren op welke plekken agressie en
Erkenning door het bestuur is erg belangrijk.
geweld veel voorkomt en daarin te investeren.
Medewerkers verwijten zichzelf soms dingen,
INHOUDSOPGAVE
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
‘Laat zien dat geweld niet acceptabel is en niet wordt getolereerd ‘.
14
‘Het personeel staat centraal bij het veiliger maken van de zorg.’
De inspraak van medewerkers is wat mij betreft
registratiesysteem ingevoerd. In samenwerking
de kern van Veiigezorg®; het personeel staat
tussen de ziekenhuizen, politie en openbaar
centraal bij alles wat er beslist wordt om de
ministerie vindt inmiddels een lik-op-stukbeleid
zorg veiliger te maken. Het resultaat van onze
plaats dat zorgt dat er meer gestraft wordt en dat
werkwijze was dat het aantal incidenten
het aantal incidenten terugloopt.
drastisch daalde. Dat werd ook opgemerkt in Den Haag. Binnen het toenmalige
mijn vertrek bij het Westfriesgasthuis en later
´Arboconvenant Ziekenhuizen´ zijn we met
ook als landelijk projectleider Veiligezorg® is
16 pilotziekenhuizen aan de slag gegaan.
het project overgenomen door het CAOP. Nog
Ook daar werden goede resultaten geboekt.
steeds worden er goede resultaten geboekt en
Samen met deze ziekenhuizen hebben
Veiligezorg® wordt inmiddels toegepast in bijna
we de methodiek verfijnd en een digitaal
alle ziekenhuizen.
INHOUDSOPGAVE
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
JAN FRANX over de start van Veiligezorg®
Destijds werkte ik in het Westfriesgasthuis als Hoofd Bedrijfshulpverlening (BHV). Na een incident constateerde ik dat de aanpak van agressie en geweld tegenover medewerkers in Nederland niet goed geregeld was. Daarom heb ik toen, samen met Hans Westrik van de Politie Noord-Holland Noord en met inspraak van de medewerkers, een werkmethode ontwikkeld. De start van Veiligezorg® was hiermee een feit.
Veilgezorg®; van een pilot tot methode van aanpak van geweld en agressie in zo goed als alle ziekenhuizen.
door niet alleen te zenden, maar juist ook te
en geweld aanpakken en waar mogelijk voor-
ontvangen. Door de spil te zijn binnen het kennis-
komen. Met oog voor de bijzondere omstandig-
delen, anticiperen, ontwikkelen van oplossingen
heden waar we in de zorg mee te maken hebben,
Tot mijn taken behoren zorgbrede activiteiten
en aanpassen van wetgeving.
en door de zorgmedewerker centraal te stellen. Ik hoop dit nog jaren te mogen doen en samen met
bij de aanpak van agressie en geweld, zoals het opstellen van het handboek Veilgezorg en meehelpen bij de start en verdere ontwikkeling van het landelijke expertisecentrum ‘Veilige
‘Veilgezorg®; van een pilot tot methode van aanpak van agressie en geweld in zo goed als alle ziekenhuizen.’
Publieke Taak’, om de aanpak van agressie en geweld tegen werkgevers en werknemers
Ik kan het niet alleen, maar wel samen met alle
met een publieke taak te versterken.
anderen. Veelal zorgmedewerkers die ook een
Kennisoverdracht is zeer belangrijk,
passie hebben. Met elkaar kunnen we agressie
INHOUDSOPGAVE
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
u dit maatschappelijke probleem aan te pakken!
EVEN VOORSTELLEN; Peter Peerdeman, landelijk projectleider Veiligezorg®
Na 12 jaar uniformdienst en 15 jaar recherche bij de politie werd ik gevraagd om Jan Franx op te volgen als landelijk projectleider van Veiligezorg®. Mijn scope verplaatste zich van dienstbaar zijn aan mensen na ernstige incidenten naar dienstbaar zijn ter voorkoming van incidenten of om de impact zo klein mogelijk te laten zijn. De ervaringen vanuit de politie heb ik goed kunnen gebruiken in mijn huidige werk. Ik weet hoe het is om bedreigd te worden en met ernstige incidenten te maken te krijgen. Daarbij heb ik een netwerk binnen de politie en het O.M. en ben ik bekend met het doen van aangifte
10 JAAR Veiligezorg®, de belangrijkste resultaten
Na de start in het Westfriesgasthuis en daarna de pilotfase onder de vlag van het toenmalige Sectorfonds Zorg en Welzijn is het snel gegaan met Veiligezorg®. Het project met als speerpunten ´bottom-up, ketenaanpak, medewerkers centraal, lik-op-stuk beleid en duidelijke gedragsregels´ is anno 2013 in bijna ieder Nederlands ziekenhuis ingevoerd. Het resultaat: vermindering van het ziekteverzuim en verbetering van de arbeidsomstandigheden. Maar vooral ook een veiliger gevoel voor alle aanwezigen in een ziekenhuis.
Nu is het tijd dat er meer revalidatiecentra
Of doordat de normen van Veilgezorg® door geen
landelijke richtlijnen van ‘Eenduidige Landelijke
aanhaken en dat partners van elkaar leren. Dat
of weinig onderhoud steeds weer vervaagden.
Afspraak’ wordt opgepakt.
betekent niet ongezien elkaars werkwijze over-
Of het samen opgestelde beleid verwaterde en
Er zijn kortom in tien jaar tijd veel mooie
nemen, maar wel de ervaringen van anderen
de individuele medewerker ging weer over tot
resultaten behaald. Maar er is nog steeds werk te
meenemen en op maat maken voor de eigen
gedogen in plaats van aanspreken op gedrag.
verzetten en het is ons aller verantwoordelijkheid
zorginstelling. Niet het wiel opnieuw uitvinden
Veiligheid en dus ook sociale veiligheid, is een
dat het onderwerp boven aan de agenda blijft
dus, maar Veiligezorg® voorzien van een ‘eigen
voortdurend bewustwordingsproces. Gelukkig
staan.
twist´, toegesneden op de eigen identiteit.
zien veel afdelingshoofden dit ook zo, maar in de
Ieder ziekenhuis heeft inmiddels een Veiligheids
waan van de dag verslapt de aandacht wel eens.
Management Systeem (VMS) waarin incidenten
Ook is sociale veiligheid op de afdeling niet altijd
gemeld en geregistreerd kunnen worden. Nu nog
een vast onderdeel van het MT-overleg.
een landelijk registratiesysteem.
Mensen zijn assertiever dan vroeger. Dit moet niet verward worden met agressief gedrag wat
‘Veiligezorg®, voor ons en door ons allemaal!’
INHOUDSOPGAVE
Op de website www.veiligezorg.nl vind je onder
vervolgens maar getolereerd moet worden.
andere de helpdesk, een kenniscentrum met veel
Agressie afdoen met ‘ik begrijp het wel dat hij
gratis adviezen, het handboek Veilgezorg®, de
boos werd’ en ‘zo erg vond ik het niet’ is niet de
samenhang met ´ Veile Publieke Taak’ (VPT) van
oplossing. Het verstoort niet alleen het arbeids-
het Rijk, goede voorbeelden en nieuwsbrieven.
proces, maar zeker ook het veiligheidsgevoel
Heeft 10 jaar Veiligezorg® in alle ziekenhuizen
van collega’s, andere patiënten en bezoekers.
alleen maar goede resultaten opgeleverd? Nee,
Het belang van ketenaanpak samen met politie
dat niet. Bijvoorbeeld omdat het beleid toch niet
en het openbaar ministerie krijgt steeds meer zijn
goed werd geborgd. Of omdat het beleid werd
beslag. Er is vanuit de politiek veel aandacht voor
‘opgehangen’ aan de lokale Veiligezorg®
het doen van aangifte. Duidelijke communicatie
coördinator in plaats van het in te bedden in de
met alle betrokkenen moet voorkomen dat een
organisatie zelf en in functieprofielen.
aangifte niet wordt opgenomen of niet volgens de
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
Veiligezorg®, voor ons en door ons allemaal!
Colofon Veiligezorg® T 070 - 376 58 71 E
[email protected] I www.veiligezorg.nl ontwerp: 2D3D Design
