MAGAZINE NR. 17
MAART 2012
Tien jaar PICASSO, tijd voor een nieuwe fase! Knelpuntanalyse afgerond
//Pag. 2 Tien jaar geleden vroeg PICASSO aan COPDzorgverleners wat zij de grootste knelpunten in de COPDzorg vonden. Inmiddels is er al veel bereikt en verbeterd. Tijd voor een nieuwe Knelpuntanalyse: wat moeten de prioriteiten van PICASSO de komende jaren zijn?
Ziektelastmeter
//Pag. 4 Sommige GOLD II-patiënten hebben heel veel last van hun ziekte. Maar er zijn ook GOLD III-patiënten die nauwelijks problemen ervaren. Wat bepaalt nu eigenlijk de ziektelast bij mensen met COPD? PICASSO draagt bij aan de LAN-werkgroep die het uitzoekt.
Congres COPD ketenzorg
//Pag 6 Het belang van voeding en beweging, nieuwe medicijnen, tien jaar PICASSO, exacerbaties opsporen met de CCQ, het nut van monitoring, e-health en e-consult, anderhalfstelijns zorg, zorgstandaarden, zorgplannen en ketenfinanciering. Al deze onderwerpen kwamen voorbij op het drukbezochte vijfde nationale congres COPD-ketenzorg, dat afgelopen oktober werd georganiseerd door het Julius Centrum.
Het kan altijd beter
//Pag 10 Een praktijkproject. Wat heeft de Zorggroep Almere de afgelopen jaren bereikt met haar COPD-zorgprogramma, waar voorlichtingsbijeenkomsten een belangrijke rol spelen? Soms waren er stoelen tekort in het gezondheidscentrum. Inmiddels is er ook een cursus Omgaan met COPD.
Nieuwe Kernprojecten
//Pag 12 Zelfmanagement, comorbiditeit bij COPD, multidisciplinaire samenwerking en/of implementatie van de zorgstandaard. Dat zijn de inhoudelijke prioriteiten voor de nieuwe ronde Kernprojecten die Stichting PICASSO voor COPD heeft uitgeschreven. Naar verwachting kunnen drie projecten gehonoreerd worden.
‘‘De medicijnen tegen de symptomen van COPD werkten vaak onvoldoende, veel patiënten waren niet correct gediagnosticeerd, COPD werd ook door zorgverleners vaak gezien als een selfinflicted disease waarbij niet veel resultaat te boeken viel, en in verreweg de meeste huisartsenpraktijken was er maar weinig aandacht voor COPD.’ Professor Onno van Schayck, tevens voorzitter van het PICASSO Kernteam, schetste tijdens zijn presentatie op het vijfde congres COPD-ketenzorg van het Julius Centrum geen positief beeld van de COPD-zorg tien jaar geleden. Gelukkig is de COPD-zorg de afgelopen tien jaar behoorlijk veranderd. Desalniettemin is er nog steeds ruimte voor verbetering. Tijd voor PICASSO om een nieuwe fase in te gaan! Om net als in de afgelopen periode te blijven werken aan het optimaliseren van de COPDzorg en hierbij een nog volwaardigere partner te kunnen zijn, is PICASSO op 31 oktober 2011 overgegaan in de stichting PICASSO voor COPD. Als stichting willen we nog meer het onafhankelijke karakter van de activiteiten van PICASSO benadrukken en gaan we bijvoorbeeld ook op zoek naar derden om de krachten inhoudelijk en financieel te bundelen en de zorg verder te optimaliseren. De nieuwe status van PICASSO vraagt ook om een duidelijke visualisatie. Om die reden hebben we het logo aangescherpt in PICASSO: COPD-zorgoptimalisatie. Het nieuwe ‘longenmens’-beeld benadrukt de visie om krachten te bundelen voor de COPD-zorg. Wij hopen dat u ook dit PICASSO Magazine weer met plezier zult lezen.
Denise Schuiten Programmamanager PICASSO voor COPD
20 maart 2012
Nieuwe Knelpuntanalyse
Feestelijke slotbijeenkomst praktijkprojecten ZonMw
”Natúúrlijk moeten we dit gaan doen ” Onvoldoende afstemming bij COPDpatiënten met multimorbiditeit. Niet-medicamenteuze interventies (zoals fysiotherapie) worden niet vergoed. Patiënten beseffen niet (voldoende) dat een belangrijk deel van hun zorgresultaten afhankelijk is van hun compliance. Het zijn drie willekeurige knelpunten, die volgens de deelnemers aan de recente landelijke Knelpuntanalyse van PICASSO met de hoogste prioriteit moeten worden aangepakt. Professor Onno van Schayck, voorzitter van het PICASSO Kernteam, geeft uitleg.
Wie is ‘het veld’?
denk ik dat er bij COPD nog steeds een forse onder-
Speciaal voor de praktijkprojecten van het ZonMw-
Inspiratie
“Wij hebben via onze website en via PICASSO Maga-
diagnostiek is. En dat dat punt aandacht behoeft.”
programma Disease Management chronische ziek-
15.40 uur Nieuwe behandeling tabaksverslaving
ten (DMCZ) organiseren Vilans en PICASSO voor
Prof. dr. Onno van Schayck, CAPHRI,
COPD een feestelijke slotbijeenkomst op 20 maart
MUMC en voorzitter Kernteam PICASSO
zijn bij de COPD-zorg. Uiteindelijk hebben meer dan
Hoe gaat deze Knelpuntanalyse de PICASSO-strategie beïnvloeden?
van 13.30 tot 19.00 in Utrecht. Vilans en PICASSO
voor COPD
honderd deelnemers meegedaan. Geen slechte
“Dat heeft het al gedaan. Uit de Knelpuntanalyse
hebben deze praktijkprojecten begeleid. De project-
16.00 uur Pauze
score. De groep is ook diverser dan in 2002, toen
blijkt heel duidelijk dat de de meest dringende aan-
leiders en hun collega’s zijn op deze bijeenkomst
met name huisartsen deelnamen.”
dachtspunten liggen in de follow-up, het traject na
van harte welkom.
zine zoveel mogelijk mensen benaderd die als zorgverlener, beleidsmaker of manager betrokken
de diagnose en de therapie. Dat is dus de zorg die
Wat zijn de verschillen in knelpunten tussen 2002 en 2012?
“Er gebeurt al veel, maar nog niet genoeg”, aldus professor Onno van Schayck.
“Dat is een goede vraag, maar op basis van de
Discussie en verdieping 16.30 uur Reflectie van een oud-minister
zou moeten beginnen met het opstellen van een in-
Op deze feestelijke middag vieren we samen de
Ab Klink reflecteert op de lessen en erva-
dividueel zorgplan. Het is niet voor niets dat we in
successen van de afgelopen drie jaar. We gaan met
ringen van diseasemanagement. Wat
de nieuwe ronde van Kernprojecten, die PICASSO net
elkaar in gesprek en delen ieders lessen en erva-
was destijds als minister zijn intentie
Knelpuntanalyses uit 2002 en 2012 kun je daar geen
één van de verbeterpunten dat zorgverleners en
heeft uitgeschreven, hebben bepaald dat projecten
ringen. Hoe kijken wij op de praktijkprojecten terug
met het programma? En wat is nu zijn
goed antwoord op geven. Om dat wel te kunnen, had-
patiënten gezamenlijk beslissingen moeten ne-
op het gebied van zelfmanagement, comorbiditeit,
én vooruit? Inspiratie komt hierbij van Ab Klink,
advies aan de praktijkprojecten, aan
den we twee keer dezelfde procedure moeten uitvoe-
men, maar het hele rapport ademt toch een beetje
multidisciplinaire samenwerking en/of implementa-
hoogleraar en werkzaam als adviseur bij advies-
VWS, maar ook aan patiënten en
ren, het liefst bij dezelfde mensen. In 2002 hadden
uit dat het de zorgverlener is die bepaalt wat goed
tie van de zorgstandaard meer kans op honorering
bureau Booz & Company en Onno van Schayck,
zorgverzekeraars?
we regionale sessies, waar zorgverleners vragenlijs-
is voor de patiënt. Dat is ook niet onlogisch als je
hebben. Die prioritering komt dus rechtstreeks uit
hoogleraar en voorzitter Kernteam PICASSO voor
ten invulden en knelpunten prioriteerden. Eind vorig
zorgverleners vraagt hoe zij de zorg zouden willen
de inhoudelijke resultaten van de Knelpuntanalyse.”
COPD.
jaar ging dat laatste via internet. De deelnemers aan
vormgeven. Zo zijn ze nu eenmaal opgeleid. Toch
deze Knelpuntanalyse hebben ook gewerkt met een
denk ik dat er nog veel te winnen valt als patiënten
andere ‘groslijst’ van knelpunten. Deze lijst van 80
en zorgverleners echt gezamenlijk beslissen over
knelpunten was door het Kernteam vastgesteld. De
17.00 uur Diseasemanagement in beeld vanuit patiëntenperspectief ‘Komt een patiënt
Programma
bij de dokter’
14.00 uur Ontvangst
17.10 uur
Lessen en ervaringen
wat er na afronding van de therapie (zoals het in-
Is het niet ontmoedigend dat een flink deel van de knelpunten uit 2002 ook terugkomen in de top-20 van 2012?
14.30 uur Welkom door dagvoorzitter Margo
Praktijkprojecten in discussie
deelnemers moesten daar eerst een top-20 uit se-
stellen op medicatie en leefstijlinterventies) in het
“Sommige knelpunten uit 2002 zijn inderdaad nog
lecteren en daarbinnen vervolgens een top-10.”
individueel zorgplan moet komen te staan. Patiënten
steeds bottle necks. Een multidisciplinaire benade-
voelen zich dan veel meer betrokken, niet alleen
ring van de follow-up bijvoorbeeld. Of bagatelliseren
Reflectie
Wat valt op aan de inhoudelijke resultaten?
18.00 uur Gelegenheid tot napraten onder het
bij het resultaat, maar ook bij de weg daar naartoe.
van de klachten door de patiënt. Maar ik constateer
14.40 uur Drie jaar begeleiding van praktijk
Andersom geformuleerd: als op het spreekuur blijkt
tegelijkertijd dat er op die vlakken ook al veel voor-
projecten DMCZ
“Om te beginnen: er staan allemaal uitermate zin-
dat een patiënt zijn medicijnen niet of maar ten dele
uitgang is geboekt. Overigens, het is natuurlijk ook
Stannie Driessen, Vilans
volle dingen in. Natúúrlijk moeten we met z’n allen
gebruikt, dan zijn die medicijnen voor die patiënt
zo dat naarmate er meer vooruitgang wordt geboekt,
15.00 uur Tussenevaluatie van de praktijk
Heeft u vragen, neem dan contact op met Vilans,
gaan doen wat er in het rapport staat over zelfma-
op dat moment misschien geen antwoord op zijn
de lat steeds hoger wordt gelegd. In die zin kan iets
projecten. Aan de hand van stellingen
Marjolein van Harten, 030-7892507
nagement, patiënteneducatie, nascholingen voor
hulpvraag, of begrijpt deze patiënt niet waarom
heel lang als een knelpunt ervaren worden, ook al
over de tussenevaluatie gaan de projectlei-
of
[email protected].
zorgverleners, werken volgens richtlijnen en de
deze medicijnen een antwoord zouden kunnen zijn
is er constant verbetering. Er is daarnaast, objectief
ders in gesprek met Dr. Anna Nieboer, iBMG
nieuwe zorgstandaard, het opstellen van individuele
op zijn of haar hulpvraag.”
gezien, echt veel bereikt sinds 2002. Kijk naar de
Feestelijke afsluiting genot van een feestelijk buffet
Noteer 20 maart 13.30 tot 19.30 alvast in uw agenda.
toename van het aantal praktijkondersteuners, de
zorgplannen, echte multidisciplinaire samenwerking, coördinerende centrale zorgverleners, een een-
Nog andere punten?
fors verbeterde samenwerking tussen de eerste en
duidig beleid bij zorgverzekeraars en het financieel
“Vooruit, nog één kritische noot dan bij deze op zich
de tweede lijn in veel regio’s, de veel grotere naams-
Waarom een Knelpuntanalyse?
aantrekkelijk maken om goede zorg te verlenen in
prima analyse. In de Knelpuntanalyse van 2002 was
bekendheid van de term COPD (waardoor patiënten
“De afgelopen tien jaar heeft PICASSO haar strategie
plaats van het tegenovergestelde. Er gebeurt op een
vroeg-diagnostiek een belangrijk punt. Nu komt dat
eerder met hun klachten naar de huisarts gaan), de
en prioriteiten gebaseerd op een Knelpuntanalyse
groot deel van die vlakken al veel, maar nog niet ge-
onderwerp veel minder prominent terug. Enerzijds
ontwikkeling van de COPD-zorgstandaard en nog
uit 2002 en een update daarvan in 2006. Inmiddels
noeg. Dat vind ik, maar dat vindt ‘het veld’ blijkbaar ook.”
is dat omdat met name huisartsen en praktijkonder-
recenter de ontwikkeling van een ziektelastmeter.
steuners al veel gedaan hebben aan het screenen
Enzovoorts. Ik kan alleen maar constateren dat het
is er veel bereikt in de COPD-zorg, deels dankzij
Weerts, De Hart&Vaatgroep
PICASSO durf ik wel te zeggen. Het was vorig jaar ge-
U zei: ‘om te beginnen’?
van hun patiëntenpopulatie. Anderzijds speelt, denk
realiseren van echte multidisciplinaire samenwer-
woon tijd om te kijken wat ‘het veld’ in 2011/2012
“Ja. Ik denk dat we zelfs verder moeten gaan dan
ik, ook mee dat zorgverleners niet zien wat zich niet
king een kwestie van kleine stapjes en lange adem is.”
als de belangrijkste knelpunten ziet.”
het rapport. Er staat weliswaar in het rapport als
bij hen heeft gemeld. Op basis van andere bronnen
Knelpunten in de huidige COPD-zorg
individueel zorgplan, het hebben van structureel
Volgens de deelnemers aan de Knelpuntanalyse liggen aandachtspunten voor het oplossen van de knelpunten in de huidige COPD-zorg op de volgende gebieden:
• Kennis en vaardigheden (diagnose, therapie,
• Ondersteunen zelfmanagement en het verbeteren
overleg). • Gezamelijke besluitvorming met de patient. zelfmanagement). • Praktijkorganisatie (EPD/EMD, centrale zorgver- lener). • Contractering van de zorgstandaard. • Geen eenduidig stoppen met roken beleid. • Vergoeding (interventies).
van de ziekteperceptie bij de patiënt, het moti- veren van patiënten en het daardoor vergroten
Meer weten?
van de compliance.
Kijk dan op de website www.picassovoorcopd.nl en
• Multidisciplinaire samenwerking (werken met
ga naar Knelpuntanalyse.
3
COPD-zieketelastmeter in de maak
Hoe ziek is welke patiënt?
Dat de longfunctiemeting alleen niet de ziektelast bij een COPD-patiënt bepaalt, was al langer bekend. Maar met welke parameters moeten we dan wel werken?
risicoprofiel en dus de prognose voor de toekomst. Maar waren dat alle factoren?
De volgende stap was het vastleggen van de randvoorwaarden waaraan de ziek-
lastmeter de basis voor de zorg aan COPD-patiënten in Nederland gaat worden. En
Tellen alle factoren even zwaar mee? En hoe meten we dat allemaal? Dat waren de
telastmeter moet voldoen. “Die moet bijvoorbeeld makkelijk hanteerbaar zijn voor
misschien ook wel buiten Nederland. Ik heb uitvoerig overlegd met de experts die
vragen die op tafel lagen toen we de zorgstandaard schreven.”
alle zorgverleners in de eerste, tweede en derde lijn”, stelt professor Van Schayck.
de GOLD-richtlijn hebben opgesteld. Zij zijn, juist omdat de patiënt meer centraal
“De patiënt moet het zelf kunnen invullen. Het moet duidelijk in kaart brengen wel-
Benodigde expertise
wordt gesteld, erg enthousiast over ons initiatief, dat uniek is in de wereld. Als wij
ke COPD-patiënt een groot probleem heeft of gaat hebben en bij welke patiënt dat
met onze ziektelastmeter kunnen waarmaken wat ik denk dat we gaan waarmaken,
Medisch-historisch is de zorgstandaard COPD, die de Long Alliantie Nederland
De Werkgroep zorgstandaard COPD heeft uiteindelijk de ziektelast ‘zo gedetailleerd
minder speelt (en bij wie het aanleren van eenvoudige zelfmanagement tools op
dan is de kans groot dat zij onze vragenlijst gaan proberen te integreren in de in-
(LAN) heeft uitgebracht, een heel bijzonder document. “In de gezondheidszorg
als mogelijk omschreven, maar nog steeds onvoldoende’, aldus Hans in ‘t Veen. “De
het gebied van gezond leven vooralsnog afdoende is). Het moet ook bruikbaar zijn
ternationale GOLD-richtlijn.” Longarts Hans in ‘t Veen knikt instemmend. “Met als
wordt beleid altijd gebaseerd op gedegen wetenschappelijk onderzoek, evidence
Long Alliantie Nederland is een federatie van lidorganisaties die de zorg aan long-
om patiënten te kunnen monitoren en voor zowel patiënt als behandelaar inzich-
resultaat dat de zorg aan mensen met COPD daadwerkelijk verbetert, want om die
based medicine”, stelt Hans in ‘t Veen, longarts in het Rotterdamse Sint Franciscus
patiënten willen verbeteren, het is geen medisch-inhoudelijke wetenschappelijke
telijk maken of de patiënt vooruit of achteruit gaat en in welke mate. Op die manier
zorgverbetering gaat het natuurlijk allemaal.”
Gasthuis en co-voorzitter van de commissie die de zorgstandaard COPD heeft op-
vereniging. Tijdens het schrijven van de zorgstandaard heb ik PICASSO benaderd
kan de ziektelastmeter zelfmanagement bij patiënten vergroten.” Bij het koppe-
gesteld. “Op zich is dat natuurlijk prima. Je moet patiënten behandelingen aanbie-
met de vraag of zij wilde meewerken aan het verder definiëren van de ziektelast.
len van de al bestaande meetinstrumenten en de door de werkgroep opgestelde
den waarvan is bewezen dat zij werken. Bij COPD ligt de zaak echter genuanceerder.
PICASSO heeft de daartoe benodigde expertise, zowel op het gebied van COPD als
randvoorwaarden, bleek geen enkel meetinstrument volledig te voldoen. “De CCQ
Strakke richtlijnen doen er geen recht aan de individuele patiënt. De ‘ernst’ van
op het gebied van zorgoptimalisatie en implementatie-ondersteuning. PICASSO
(Clinical COPD Questionnaire) kwam echter het dichtst in de buurt. We hebben ver-
COPD wordt al sinds jaren gemeten aan de hand van de mate van de luchtwegob-
reageerde gelukkig enthousiast.” Onder verantwoordelijkheid van de LAN is vervol-
volgens gekeken wat er nog toegevoegd moest worden aan de CCQ. Het gaat dan
structie (FEV1) en ingedeeld in vier categorieën: GOLD I tot en met GOLD IV. Dat leek
gens in 2010 een werkgroep opgestart met experts. Co-voorzitters werden Hans in
bijvoorbeeld om zaken als de emotionele beleving, vermoeidheid en de invloed die de
een objectieve basis om de behandeling en het beleid op te baseren. Het probleem
‘t Veen en professor Onno van Schayck, voorzitter van het PICASSO Kernteam. “We
ziekte heeft op het slapen van de patiënt. Via een steungroep en een adviesgroep
is echter dat de GOLD-indeling schijnzekerheid biedt. Je hebt GOLD II-patiënten die
zijn begonnen met een inventarisatie van de wetenschappelijke literatuur naar de
zijn alle leden van de LAN nauw bij dat proces betrokken. Afgelopen september is
heel veel last van hun ziekte hebben en GOLD III-patiënten die nauwelijks proble-
vraag welke meetinstrumenten er de afgelopen twintig jaar al zijn ontwikkeld om
de ledenvergadering van de LAN met het uiteindelijke voorstel akkoord gegaan.”
men ervaren. Het zegt ook te weinig over de prognose van een patiënt.”
de ziektelast bij COPD-patiënten goed weer te geven”, stelt professor Van Schayck. “Om dat te kunnen doen moesten we het begrip ‘ziektelast’ eerst goed definiëren.
Gebaseerd op de praktijk
Echte werk
Dat was nog best ingewikkeld. Uiteindelijk zijn we uitgekomen op: ‘Ziektelast is
Het echte werk kon daarna worden gestart. Onno van Schayck: “We hebben aller-
De LAN-werkgroep die de zorgstandaard COPD heeft opgesteld, gooide het dan ook
een fysieke, emotionele, psychologische dan wel sociale ervaring van de patiënt
eerst een aantal patiënten en zorgverleners gevraagd wat zij in een ziektelastme-
over een andere boeg. “Wij hebben de waarde van de longfunctie genuanceerd en
met COPD. Deze ervaring beïnvloedt de mogelijkheden om met de gevolgen van de
ter zouden opnemen en de uitkomsten daarvan vervolgens vergeleken met ons
de ziektelast centraal gesteld. Díé moet de zorgvraag bepalen, niet de FEV1. Daarin
ziekte en behandeling om te gaan.’”
concept. Ook wordt er overlegd met zorgverzekeraars om te zien in hoeverre zij
gaat de zorgstandaard verder dan de huidige richtlijnen. Toch hebben alle medische
Randvoorwaarden
onze ziektelastmeter kunnen gebruiken om goede COPD-zorg in te kopen. Ik ver-
disciplines die COPD-patiënten behandelen, en die ook in de LAN-werkgroep Zorg-
wacht dat we deze fase medio 2012 kunnen afronden. Dan komt er eventueel nog
standaard COPD vertegenwoordigd waren, ermee ingestemd de ziektelast centraal
een cross-sectioneel onderzoek om het resultaat in de praktijk te testen. En daar-
te stellen. Deze visie wordt ook door de patiëntenvereniging ondersteund. Hoewel
na volgt de echte randomized clinical trial om de ziektelastmeter te valideren en te
er wetenschappelijk bewijs te over is dat de longfunctiebeperking alleen onvol-
bewijzen dat het de zorg ook echt verbetert. Inclusief de inclusie van de patiënten
doende inzicht geeft over de ernst van COPD, is er geen eenduidigheid over welke
en het uitwerken van de resultaten gaat dat onderzoek zeker drie jaar duren, schat
parameters dan wel bepalend zijn voor de ziektelast. De door de werkgroep gekozen
ik. De LAN probeert nu de financiering daarvan rond te krijgen. Ik verwacht dat
benadering en definiëring is dan ook vooralsnog niet volledig gevalideerd, maar ze-
de resultaten van dat onderzoek uitermate positief zullen zijn en dat de ziekte-
De GOLD-indeling lijkt een objectieve basis om de behandeling op te baseren, maar biedt schijnzekerheid.
ker gebaseerd op de praktijk. Iedere ervaren zorgverlener kan bij een COPD-patiënt redelijk inschatten hoe veel last de aandoening geeft, maar dat is desalniettemin niet goed in maat en getal weer te geven. Daarmee zijn we ook meteen aangekomen bij de logische volgende stap. Hoe kunnen we de ziektelast definiëren? Het was duidelijk dat dat te maken heeft met kwaliteit van leven, met de health status, met de zorgvraag, met de last en de beperkingen die de patiënt ervaart, met het
“Longarts Hans in ‘t Veen en professor Onno van Schayck, de twee covoorzitters van de Werkgroep LAN ziektelastmeter COPD. “Je hebt GOLD IIpatiënten die heel veel last van hun ziekte hebben en GOLD III-patiënten die nauwelijks problemen ervaren.”
5
Vijfde congres COPD ketenzorg Julius Centrum
Broccoli, adipokines en anderhalfst elijns zorg Niet minder dan negen lezingen stonden er op het programma van het drukbezochte vijfde nationale congres COPD ketenzorg, dat afgelopen oktober werd georganiseerd door het Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde (UMCU). PICASSO Magazine was erbij. Meer aandacht voor voeding en beweging Aandacht voor stoppen met roken is belangrijk bij
een exacerbatie en is de survival rate bij mensen
triptyline kunnen een rol spelen om deze resistentie
praktijk verbeteren van de zorg aan COPD-patiënten
resultaten geen of maar heel weinig toegevoegde
die bètablokkers slikken hoger. Het werkingsme-
uit te schakelen. Hetzelfde geldt voor sulforafaan,
(PICASSO Support), legde professor Van Schayck uit.
waarde bleek op het aantal exacerba-ties, de rook-
chanisme is nog onduidelijk. Is het een effect op
een anti-oxidant die veel in broccoli voorkomt. Deze
Om vast te stellen welke onderwerpen daarbij prio-
status, de ervaren beperkingen en/of de kwaliteit
de comorbiditeit en daarmee op de systemische
stof helpt het immuunsysteem om bacteriën in de
riteit moest krijgen, heeft PICASSO eind 2002 300
van leven van de patiënt. Sterker nog, onderzoek
onsteking?
longen te verwijderen en zorgt er daardoor voor dat
zorgverleners gevraagd welke knelpunten in de
in andere medische gebieden laten zien dat moni-
de ontsteking zelf aangepakt wordt. ‘Je moeder had
COPD-zorg het eerste aangepakt moesten worden.
toring schadelijk kan zijn. Het kan ertoe leiden
dus, zoals altijd, gelijk toen ze zei dat je meer broc-
De afgelopen negen jaar is er - gelukkig - veel ver-
dat zorgverleners verkeerde beslissingen nemen,
coli moest eten’, grapte professor Barnes. Als het
beterd in de COPD-zorg. PICASSO heeft daarom af-
omdat patiënten op het ene moment veel beter of
al gaat lukken om corticosteroïden goed te laten
gelopen zomer opnieuw zo’n landelijke Knelpunt-
werken bij COPD-patiënten, dan zal dat toch pas op
analyse uitgevoerd. Er zijn tien grote knelpunten
de lange termijn zijn. In de tussentijd moeten we
uitgekomen. De belangrijkste (nog altijd...): multi-
de gevallen was de diagnose COPD, bij 7% van de
van worden. Baat het niet, dan schaadt het niet,
het volgens professor Barnes doen met de binnen-
disciplinaire samenwerking. COPD-patiënten moe-
patiënten zowel COPD als astma en in bijna de helft
gaat dus niet op. Toch pleitte Lisette van den Bemt
kort op de markt komende combinaties van twee
ten een centrale zorgverlener (zorgcoördinator)
van de gevallen alleen astma. De longartsen zien
niet voor het rigoreus overboord zetten van alle
soorten luchtwegverwijders: LABA (langwerkende
hebben. Die moet fungeren als aanspreekpunt én
(digitaal) alle spirometrieën en geven met een druk
monitoringactiviteiten. Periodieke controles zijn vol-
beta-2-agonisten) en LAMA (langwerkend mus-
ervoor zorgen dat de patiënten in de eerste, tweede
op de knop hun advies aan de huisarts. Er wordt bij
gens haar een radertje in een keten en zonder dat
carine-antagonisten). Daarnaast lijkt vroegtijdig
of zelfs derde lijn op het juiste moment de juiste
de patiënten niet alleen een spirometrie afgenomen,
radertje loopt de keten misschien niet meer. Meer
zorg krijgen.
zij moeten ook enkele vragenlijsten invullen, waar-
maatwerk is echter wel gewenst. Daarnaast mag het
Professor Emiel Wouters, longarts in het Maastrichts Universitair Medisch Centrum (MUMC): meer aandacht voor gezonde voeding en beweging.
de behandeling van COPD-patiënten, natuurlijk.
Thys van der Molen, professor huisartsgeneeskunde aan het UMCG: Exacerbaties vangen met vragenlijsten.
slechter kunnen zijn dan op het andere. Patiënten die zichzelf monitoren kunnen daar ook angstiger
Maar gezonde voeding en beweging zijn dat óók.
Een kuurtje broccoli?
behandelen belangrijk. Op die manier kunnen (ver-
Dat is de kern van het betoog van professor Emiel
‘Overview of new treatments for COPD’, was de ti-
slechtering van) comorbiditeiten, (risico op) exacer-
onder de CCQ. De helft van alle mensen waarvan de
standaardiseren van patiënten, hetgeen door moni-
Wouters, longarts in het Maastrichts Universitair
tel van de presentatie van professor Peter Barnes,
baties, ziekenhuisopnames en overlijden worden
spirometrie is afgenomen op de Astma COPD dienst
toring in de hand wordt gewerkt, persoonsgerichte
Medisch Centrum (MUMC). Veel COPD-patiënten zijn
hoogleraar longziekten aan het Britse National
verminderd.
of van wie de spirometrie daar elektronisch naar toe
zorg niet in de weg staan.
fysiek inactief. Hierdoor verergert een chronische
Heart & Lung Institute. Een overview was het, maar
systemische ontsteking, zo is uit onderzoek geble-
helaas kon professor Barnes geen overvloed aan
Tien jaar PICASSO
de onderzoeken wat het probleem in de longen en/
ken. COPD is maar één van de gevolgen die dat kan
veelbelovende nieuwe medicamenteuze behan-
De medicijnen tegen de symptomen van COPD werk-
of luchtwegen nu precies was (screening). Er zijn
hebben. Van belang is ook de hoeveelheid vet en
delingen voor COPD-patiënten voorstellen. Het ene
ten vaak slecht, veel patiënten waren niet correct
volgens professor Thys van der Molen aanwijzingen
de verdeling daarvan over het lichaam. Vetweefsel
potentiële nieuwe medicijn bleek na onderzoek te
gediagnosticeerd, COPD werd ook door zorgverle-
dat alleen al dat screenen en een klein beetje extra
maakt adipokines aan, zoals de hormonen leptine
giftig, het andere werkte niet en weer andere had-
ners vaak gezien als een self-inflicted ziekte waar-
en adiponectine. Deze veroorzaken, onder andere,
den vooral bijwerkingen. De beste strategie om
bij niet veel resultaat te boeken viel, en in verreweg
ernstige hart- en vaatziekten. Bij patiënten die zowel
COPD in de toekomst te gaan behandelen is volgens
de meeste huisartsenpraktijken was er maar weinig
roken als teveel vetweefsel hebben, accelereert de
professor Barnes ervoor te zorgen dat corticoste-
aandacht voor COPD. Professor Onno van Schayck,
Vragen is weten
Is monitoring wel zinvol?
systemische ontsteking en wordt de kans op co-
roïden de systemische ontsteking wel aanpakken.
hoogleraar preventieve geneeskunde aan het
Kun je met een vragenlijst als de CCQ (Clinical COPD
Alle COPD-richtlijnen en -zorgstandaarden gaan er-
morbiditeit nog vergroot. Het laatste onderwerp in
Op dit moment is de ontsteking bij COPD-patiënten
MUMC, wetenschappelijk directeur van onderzoeks-
Questionnaire) exacerbaties opsporen? Zeker wel,
van uit dat er bij de patiënt van alles gemonitord
de presentatie van professor Wouters was comor-
redelijk ongevoelig voor corticosteroïden. Reeds
instituut Caphri en voorzitter van het PICASSO Kern-
stelde Thys van der Molen, professor huisarts-
moet worden. Maar eigenlijk is al dat gemonitor he-
biditeit en medicatie. Veel COPD-patiënten gebruiken
lang bestaande medicijnen als theofylline en nor-
team, schetste geen positief beeld van de COPD-
geneeskunde aan het UMCG en de man die de CCQ
lemaal niet gebaseerd op wetenschappelijk bewijs,
medicijnen voor andere aandoeningen dan COPD.
zorg tien jaar geleden. Veel van het onderzoek
heeft ontwikkeld. Vragenlijsten afnemen is volgens
stelde Lisette van den Bemt, senior onderzoeker
Uit onderzoek is gebleken dat bestaande middelen
naar COPD dat in die tijd werd gedaan, was weinig
hem niet alleen makkelijk, maar ook goedkoop. En
aan het UMC St Radboud. Is het dus eigenlijk wel een
tegen hart- en vaatziekten ook effect lijken te heb-
implementatie-gericht en leidde dan ook niet tot
het ‘vangt’ de meeste exacerbaties. In de regio Gro-
zinvolle bezigheid? In haar presentatie overliep Li-
ben op COPD. Zo hebben statines een gunstig effect
daadwerkelijke verbetering in de zorg. Die leemte
ningen kunnen huisartsen gebruik maken van de
sette van den Bemt verschillende onderzoeken die
op de daling van de longfunctiewaarde, leiden ACE-
wilde PICASSO opvullen met haar wetenschappelijke
Astma COPD dienst van labNoord. Tussen 2007 en
het effect van monitoring hebben geprobeerd aan te
remmers tot minder ziekenhuisopnamen vanwege
Kernprojecten en haar ondersteuning bij het in de
2010 is dat 10.173 keer gebeurd. In 17% van
tonen. Telkens weer moest zij constateren dat uit de
is gestuurd, betrof patiënten bij wie de huisarts wil-
Professor Onno van Schayck, hoogleraar preventieve geneeskunde aan het MUMC: Veel verbeterd in de COPD-zorg de afgelopen tien jaar.
aandacht in de huisartspraktijk het aantal exacerbaties doet verminderen.
Lisette van den Bemt, senior onderzoeker aan het UMC St Radboud: Meer maatwerk bij monitoring.
Professor Peter Barnes, hoogleraar longziekten aan het Britse National Heart & Lung Institute: Corticosteroïden de systemische ontsteking wel laten aanpakken.
7
Vervolg: Vijfde congres COPD ketenzorg Julius Centrum
Broccoli, adipokines en anderhalfst elijns zorg
E-health en e-consult
Longarts Bianka Mennema (Havenziekenhuis) en Esther van Noort (Curavista): Patiënten zelfmanagement invulling laten geven.
Hoe vaak heb ik de afgelopen week slijm opgehoest? Was ik veel kortademig? Had ik angst voor de volgende benauwdheidsaanval? Hoeveel medicatie heb ik de afgelopen 24 uur gebruikt? Dit soort vragen moet de patiënt invullen in het online COPDdagboek de Gezondheidsmeter. De uitslagen worden gekoppeld aan enerzijds de algemene status van de patiënt (zoals BMI, rookstatus, FEV1 en GOLD) en anderzijds de persoonlijke doelstelling die elke patiënt met zichzelf en met de betrokken zorgverlener afspreekt, zoals bijvoorbeeld het verminderen van de kortademigheid. De Gezondheidsmeter geeft vervolgens aan in hoeverre de patiënt zijn doel bereikt. Op deze manier kunnen patiënten zelfmanagement invulling geven, stelde directeur Esther van Noort van Curavista, het bedrijf dat de Gezondheidsmeter heeft ontwikkeld. Het Havenziekenhuis in Rotterdam is één van de vijftien ziekenhuizen die de COPD Gezondheidsmeter in haar website geïntegreerd heeft. Het afgelopen jaar hebben 42 patiënten
huis erg mee: 59 e-consulten in één jaar, afkomstig
Goed nieuws voor de patiënt. Maar financieel slecht
nale) zorgprogramma’s. Die gaan dan weer uit van
een inspiratiebron voor Nederland kan zijn.
van 15 patiënten. In de praktijk zijn het ook vaak
nieuws voor de huisarts, want hij (of zij) moet dan
richtlijnen en protocollen. Naar de patiënt toe wordt
Uit recent onderzoek blijkt dat er in de diabeteszorg,
eerder berichten, bijna Hyves-achtig, dan echte vra-
de dbc afsluiten en verliest dus inkomen. Een be-
dit alles vertaald in een individueel zorgplan. Als een
waar in Nederland al sinds 2007 met ketenzorg
gen en zien patiënten het vooral als vervanging van
langrijke reden dat een deel van de mensen geen
patiënt meerdere aandoeningen heeft, kan dat in dit
wordt gewerkt, (nog) geen verbetering in de ge-
een belconsult.
COPD had, was dat longfunctie-assistenten, die een
zorgplan ook worden meegenomen. Het hele proces
zondheidsuitkomsten te zien is. Wel is de zorg trans-
gespecialiseerde HBO-opleiding gevolgd hebben,
is volgens Mieke te Vaarwerk nog maar in de begin-
paranter, beter gecoördineerd en meer op de patiënt
Anderhalfstelijns zorg
nauwkeurigere longfuncties kan afnemen dan de
fase. Recent onderzoek heeft echter uitgewezen dat
afgestemd. Het verschil tussen de goedkoopste en
In Zuid-Limburg is de Regionale Huisartsenzorg
praktijkondersteuner, die vaak niet meer dan en-
patiënten de eerste effecten al merken.
de duurste dbc was bijna factor twee en dat kan niet
Heuvelland (RHZ) sinds drie jaar hoofdcontractant
kele trainingsavonden heeft gevolgd. Het gebeurde
goed verklaard worden uit zorginhoudelijke verschillen
van de transmurale ketenzorg dbc COPD, zo legden
ook dat de FEV1 na het voorschrijven van medicatie
(maar misschien wel uit de sterke positie van de
longarts Geertjan Wesseling (MUMC) en coördina-
door de longarts net boven de 80% was gekomen en
zorggroepen). Professor Rutten heeft tenslotte ge-
tor chronische zorg Marianne Frederix van RHZ uit.
de patiënt op papier geen COPD meer had. Dat moet
tracht de COPD-patiënten uit de praktijkprojecten
Deze ‘anderhalfstelijns zorg’ bestaat onder andere
natuurlijk anders.”
van het ZonMw disease managementprogramma
Meer weten?
chronische ziekten te vergelijken met de andere
Op de website van het Julius Centrum (www.unit-
patiënten in het programma in relatie tot de finan-
zorginnovatie.nl) zijn onder de link ‘Gehouden con-
ciering van de verschillende projecten. Een belang-
gressen’ de presentaties van alle sprekers te vinden.
uit coaching van de praktijkondersteuner (in de huisartsenpraktijk door de longverpleegkundige),
Zorgstandaarden en zorgplannen
een eenmalig consult van patiënten op de speciale
Zorgstandaarden beschrijven de gewenste kwaliteit
ketenpoli COPD van de longarts met als resultaat een
van ketenzorg aan chronisch zieken. Er zijn er op dit
behandeladvies aan de huisarts, geprotocolleerde
moment vier: diabetes, COPD, vasculair risicoma-
diagnostiek en verslaglegging in een gezamen-
na-gement en obesitas, stelde Mieke te Vaarwerk,
lijk medisch dossier voor huisartsen en longartsen.
secre-taris van het Coördinatieplatform Zorgstan-
Ketenfinanciering en COPD
op de COPD-zorg is, kan dus nog niet beantwoord
Toch kan het nog beter, meende longarts Geertjan
daarden van ZonMw. Zeven andere zijn in ontwikkel-
Wat is de impact van de financiering op de kwaliteit
worden. Wel is gebleken dat er een verband is tussen
Wesseling. “We doen helaas nog steeds longfunc-
ing, drie zitten er in de verkenningsfase. Het Coör-
van de COPD-zorg? Dat is de vraag die gesteld werd
de financiering en de Patient Assessment of Chronic
ties bij stabiele COPD-patiënten. Dat heeft geen en-
dinatieplatform wil graag dat deze zorgstandaarden
aan Maureen Rutten, professor aan het iBMG van
Illness Care (PACIC), die aangeeft welke aspecten
kele zin. Maar zorgverzekeraars contracteren het,
op dezelfde manier opgebouwd zijn en heeft dan
de Erasmus Universiteit. De vraag stellen was mak-
van gestructureerde chronische zorg voorkomen.
veel longartsen denken dat het werkt en huisartsen
ook een model gemaakt met alle elementen die
kelijker dan hem beantwoorden, zo bleek. Profes-
verkopen het. Met als gevolg dat ik een patiënt, die
een zorgstandaard zouden moeten bevatten. Het
sor Rutten maakte eerst een uitstapje naar andere
gezien zijn of haar situatie graag tussentijds langs
gaat daarbij in eerste instantie om de onderwerpen
westerse landen. Zo worden huisartsen in Groot-
wil komen, niet kan helpen omdat het spreekuur vol
preventie, diagnose, behandeling en begeleiding/
Brittannië via een puntensysteem betaald voor het
zit.” Voor de zorgverzekeraars had hij ook nog een
verzorging/monitoring. Daarnaast moeten zorg-
behalen van proces- en uitkomstindicatoren (zoals
boodschap. “Van de 376 patiënten die in twee jaar
standaarden ziektespecifieke zorgmodules bevat-
informatie in het medisch dossier, het medicijn-
op de ketenpoli COPD zijn geweest, bleek bijna 40%
ten en generieke zorgmo-dules, zoals het inmiddels
beleid en het percentage patiënten met een recente
geen COPD te hebben.
gerealiseerde rookstopprogramma. Uiteraard dient
longfunctietest). In Duitsland krijgen zorgverzeke-
een zorgstandaard ook in te gaan op de vraag hoe
raars sinds 2009 via een risico-vereveningssysteem
de zorg georganiseerd moet worden (en dus ant-
meer geld als hun patiënten deelnemen aan een di-
woord geven op de vraag wie in welke fase van de
sease managementprogramma. Het aantal patiën-
ziekte de zorgcoördinator is) en welke kwaliteitsin-
ten in dergelijke programma’s nam fors toe, ook al
dicatoren er gehanteerd worden. De concrete vraag
omdat deelnemende patiënten zelf minder eigen risi-
‘Wie doet wat bij welke patiënt’ moet - aan de hand
co moesten betalen bij de huisarts of de apotheek.
van de zorgstandaard - worden uitgewerkt in (regio-
Professor Rutten hoopte dat dit soort initiatieven
meegedaan, legde longarts Bianka Mennema uit. De deelnemende patiënten kunnen ook een tussentijds e-consult aanvragen, dat in eerste instantie bij de longverpleegkundige terechtkomt. Zorgverleners zijn vaak bang dat het hen veel tijd kost als zij hun patiënten de mogelijkheid geven elektronisch met hen te communiceren. Dat valt in het Havenzieken-
Mieke te Vaarwerk, secretaris van het Coördinatieplatform Zorgstandaarden van ZonMw: Alle zorgstandaarden op dezelfde manier opbouwen.
Professor Maureen Rutten en Apostolos Tsiachristas van iBMG: Hoop dat de zorgfinanciering in Groot-Brittannië en Duitsland een inspiratiebron voor Nederland kan zijn.
rijke beperking daarbij was echter dat geen van die vier COPD-projecten gefinancieerd werd via ketenzorg. De vraag wat de impact van ketenfinanciering
Longarts Geertjan Wesseling (MUMC) en coördinator chronische zorg Marianne Frederix van Regionale Huisartsenzorg Heuvelland (RHZ): Helaas nog steeds longfuncties bij stabiele COPD-patiënten.
9
Praktijkproject Almere van het ZonMw-programma Disease Management chronische ziekten
“We hadden het gevoel dat er behoef te was aan meer”
COPD is al langer een aandachtspunt in Almere. De Zorggroep Almere is al eind 2007 begonnen met de implementatie van een geïntegreerd zorgprogramma astma/ COPD in haar 23 gezondheidscentra. Er liggen duidelijke protocollen die een goede samenwerking tussen huisartsen, praktijkondersteuners, fysiotherapeuten en diëtisten moeten garanderen. De centra hebben speciale COPD-spreekuren. Er zijn diverse cursussen om patiënten te helpen te komen tot een gezondere leefstijl. Er is een transmuraal protocol met het Flevoziekenhuis. De hulpverleners in de gezondheidscentra worden ondersteund, inhoudelijk door de kaderartsen astma/ COPD en organisatorisch door gespecialiseerde projectmedewerkers van het hoofdkantoor. Maar, het kan altijd beter. Om de patiënt nog meer centraal te kunnen stellen, organiseerde Zorggroep Almere in het kader van het ZonMw-programma De patiënt als partner informatiebijeenkomsten over COPD voor patiënten. Een terugblik. Hoe beter de patiënt geïnformeerd is, hoe beter hij de regie over zijn leven en zijn
huisartsen COPD al eens een voorlichtingsbijeenkomst georganiseerd in haar ge-
Dat maakt het ook voor ons minder zwaar om het allemaal te organiseren. Hoewel
zondheidscentrum. Op zich was dat heel succesvol. Maar er kwamen zoveel onder-
ik veel heb gehad aan de coaching en begeleiding van projectmanager Ina Neehoff
werpen ter sprake dat het wel leek of de patiënten bedolven werden onder een
van PICASSO, was het organisatorisch toch een zeer tijdrovende klus.”
lawine van informatie. Wij hebben bij het ZonMw-project dan ook besloten in elk van de vier locaties niet één, maar drie voorlichtingsbijeenkomsten te organiseren.
Cursus Omgaan met COPD
Alle mensen met COPD in de opgeschoonde HIS-sen zijn daartoe per brief uitgeno-
Naast de informatiebijeenkomsten biedt de Zorggroep Almere sinds anderhalf jaar
digd. In sommige gezondheidscentra zijn trouwens ook de patiënten van naburige
ook een cursus Omgaan met COPD. Inge Beers: “Het doel daarvan is, zoals de titel
centra uitgenodigd.”
al aangeeft, mensen in staat te stellen beter om te gaan met hun COPD. En om op die manier hun kwaliteit van leven te verhogen. Het is tot nu toe redelijk moei-
INDIENEN NIEUWE KERNPROJECTEN Stichting PICASSO wil door het wetenschappelijk aantonen van de meerwaarde van innovatieve interventies een bijdrage leveren aan verbetering en vernieuwing van de zorg voor COPD patiënten. Stichting PICASSO nodigt daarom geïnteresseerde onderzoekers uit om een onderzoeksvoorstel in te dienen waarin interventies geëvalueerd worden die verbetering, dan wel optimalisatie van de huidige COPD zorg realiseren.
Eerste informatiebijeenkomst
lijk gebleken patiënten te motiveren deel te nemen aan deze tiendelige cursus. De
De eerste informatiebijeenkomst, Wegwijs bij COPD, ging over COPD zelf. “Wat is
eerste groep van acht deelnemers heeft de cursus afgelopen zomer afgerond, de
het, wat zijn de symptomen en wat kan uw eigen gezondheidscentrum voor u
tweede startte eind 2011. Een aantal deelnemers zijn ‘geworven’ tijdens de infor-
Procedure
betekenen? Die vragen stonden centraal”, vat Inge Beers samen. “Er werd ook
matiebijeenkomsten. Daar zijn trouwens ook veel aanmeldingen vandaan geko-
• Op basis van relevantie en kwaliteit wordt een aantal onderzoeksprojecten ge-
uiteengezet wat het aanbod was van de verschillende zorgverleners. De tweede
men voor de beweegprogramma’s die ‘onze’ fysiotherapeuten in veel van de centra
selecteerd door het aan de Stichting gelieerde onafhankelijke adviesorgaan van
bijeenkomst was grotendeels in handen van fysiotherapeuten, apothekers en
organiseren.”
inhouds- en ervaringsdeskundigen (het PICASSO Kernteam). • Een subsidieaanvraag start als vooraanmelding.
diëtistes en heette Blijf fit bij COPD. Het onderwerp was gezonde voeding, voldoende beweging en het juiste gebruik van medicijnen. De derde en laatste bijeen-
Stoppen met roken
• Sluitingsdatum voor het indienen van vooraanmeldingen is 31 maart 2012.
komst had als titel COPD? Zorg goed voor uzelf. Deze was interactiever. Het ging
De voorlichtingsbijeenkomsten hebben volgens Inge Beers ook gezorgd voor rela-
• Voor de meest kansrijke kandidaten volgt vóór 4 mei een
over de vaardigheden die nodig waren om patiënten zelf invloed te laten uitoefenen
tief veel van de aanmeldingen voor het beweegprogramma Big Move en de stop-
op het verloop van de ziekte. Zelfmanagement dus. In workshops kon doorgepraat
pen met roken cursussen die in Almere worden aangeboden. “We hebben niet
worden over het persoonlijk behandelplan, het beweegprogramma Big Move of de
apart geregistreerd hoeveel mensen er in totaal via de informatiebijeenkomsten
Health Buddy, het elektronische ‘maatje op afstand’ waarmee patiënten informatie
‘binnengehaald’ zijn. Maar ik schat dat op elke bijeenkomst toch wel één of meer-
kunnen doorgeven aan hun zorgverleners en waarbij ze van het apparaatje vervol-
dere personen zich ergens voor hebben opgegeven. En voor de andere patiënten
gens ook feedback krijgen.”
geldt: zij hebben uitgebreid kennis genomen van ons aanbod. Dat kan het de prak-
aandoening zelf in de hand kan nemen. Dat is de gedachte achter de voorlichtings-
uitnodiging tot het indienen van een uitgewerkte subsidieaanvraag.
Een deel van de twaalf eerdere Kernprojecten fungeerden tevens als promotie-onderzoek.
tijkondersteuner in een later stadium alleen maar makkelijker maken om hen tot
bijeenkomsten die in 2010 en 2011 zijn georganiseerd op vier locaties in Almere.
Stoelen bijhuren
“De eerste stap daartoe was het ‘opschonen’ van het Huisarts Informatie Systeem
Gemiddeld heeft zo’n 15% van alle aangeschreven patiënten de bijeenkomsten
• Sluiting indiening uitgewerkte subsidie aanvraag is 4 juni 2012.
(HIS) in de gezondheidscentra die meededen, zodat iedereen die als COPD-patiënt
gevolgd, in ongeveer de helft van de gevallen samen met hun partner. “Meestal
• Geselecteerde onderzoeksprojecten ontvangen maximaal € 100.000,- per jaar
geregistreerd stond ook daadwerkelijk COPD-patiënt was”, stelt projectmedewerker
waren er ergens tussen de 20 en 30 deelnemers”, stelt Inge Beers. “Soms ook
voor een periode van drie jaar. Naar verwachting kunnen drie aanvragen
en voormalig praktijkondersteuner Inge Beers.
maar 10 of 12. Aan de andere kant hebben we ook meegemaakt dat er 57 deel-
definitief geselecteerd worden.
deelname te bewegen.”
nemers op de stoep stonden en we stoelen moesten bijhuren. Dat was nota bene
Zorgprogramma
in een wijk met relatief veel allochtonen, waar we juist bang waren voor een lage
De uitgangspunten bij de selectie zijn:
De correct gediagnosticeerde patiënten zijn uiteraard, voor zover dat al niet het
opkomst. In bijna alle centra was het aantal deelnemers bij de eerste cursus groter
• De intentie om kwaliteit en doelmatigheid van multidisciplinaire COPD-zorg
geval was, het COPD-zorgprogramma ingegaan. Inge Beers: “Zij kregen - en krijgen -
dan de derde. Ik denk dat we de komende jaren niet drie voorlichtingsbijeenkom-
substantieel te optimaliseren.
dus reguliere controles bij de huisarts en de praktijkondersteuner en er werd een
sten in één jaar moeten houden, maar één per jaar.
• De zorgbehoefte van de patiënt staat in de zorginterventie centraal. • De voortzetting van de zorgvernieuwing na afloop van het project is
persoonlijk behandelplan opgesteld met de doelen die de patiënt zelf graag wilde
(voldoende) gewaarborgd.
behalen. De patiënten ontvingen ook ons Informatieboekje COPD en het persoon-
• Bij deze ronde zullen voorstellen die zich richten op zelfmanagement, comorbi-
lijk behandelplan waarin zij bij elke controle-afspraak konden aangeven hoe hun
diteit bij COPD, multidisciplinaire samenwerking en/of implementatie van de
gezondheidssituatie op dat moment was en welke onderwerpen zij tijdens het consult aan bod wilde laten komen.”
Behoefte aan meer
zorgstandaard een hogere kans op honorering hebben. Het Informatieboekje COPD, dat alle patiënten in het COPD-zorgprogramma krijgen.
Meer informatie Voor nadere informatie en (voor)aanmeldingsformulieren kunt u contact
Tijdens die consulten werd, met name door de praktijkondersteuners, veel inhoudelijke informatie gegeven. “Maar we hadden toch het gevoel dat er behoefte was aan meer”, stelt Inge Beers. “Een kleine drie jaar geleden had een van onze kader-
opnemen met: Stichting PICASSO voor COPD, Guus Asijee, telefoon 072 5672595, “Gemiddeld heeft zo’n 15% van alle aangeschreven patiënten de voorlichtingsbijeenkomsten gevolgd”, stelt projectmedewerker Inge Beers.
email:
[email protected] of via de website: www.picassovoorcopd.nl.
11
MAGAZINE NR. 17
Een nieuwe ronde kernprojecten: “Waarom?” De afgelopen negen jaar heeft PICASSO in drie rondes in totaal twaalf Kernprojecten ondersteund. Daarnaast was er een ronde met vier projecten binnen het programma Disease Management Chronische Ziekten, samen met ZonMw. Nu komen er weer drie studies bij. Guus Asijee, health care science manager bij Boehringer-Ingelheim, licht toe. Waarom nieuwe Kernprojecten?
Om meer rokers succesvol te laten stoppen is uw input goud waard! MIRO (Minder Rokers) innovation in smoking cessation is een zusje van PICASSO voor COPD. MIRO richt zich, samen met andere betrokken partijen in het zorgveld, op het terugdringen van het aantal tabaksverslaafden in Nederland. Nu na een periode van vijf jaar een solide basis is gelegd voor een effectieve stoppen met rokenzorg, gaat MIRO opnieuw een knelpuntanalyse uitvoeren. Het doel van deze knelpuntenanalyse is het in kaart brengen
De belangrijkste reden is dat er ondanks verbeteringen die er de laatste
van mogelijke barrières die een verdere optimalisatie van de zorg in de
jaren hebben plaatsgevonden nog steeds voldoende ruimte is om de
weg staan.
COPD-zorg te verbeteren. Stichting Picasso heeft als doel zorgoptimaliUw expertise als in COPD geïnteresseerde zorgverlener wordt bijzonder
medisch-wetenschappelijk bewijs voor innovatieve aanpakken. We heb-
op prijs gesteld en uw bijdrage aan deze knelpunteninventarisatie is
ben de laatste jaren samen met ZonMw in het DMCZ programma opge-
goud waard. Daarom ontvangt u binnenkort meer informatie en wordt u
trokken. De vier COPD-studies, met name gericht op ICT-aspecten binnen
uitgenodigd voor deelname aan dit initiatief.
CATS 12.CHM.31.1
satie te stimuleren, waarbij gestreefd wordt naar het aanleveren van
zorginnovatie, zullen dit jaar hun resultaten bekend maken en daarna is er geen specifiek vervolg vanuit ZonMW. Gezien het feit dat nog lang niet
Heeft u nu al vragen of opmerkingen dan kunt u contact opnemen met
alle knelpunten zijn opgelost, gaat PICASSO door zoals ze dat ook in het
[email protected].
verleden heeft gedaan: met een ‘eigen’ ronde Kernprojecten.
Waarom is voor deze inhoudelijke uitgangspunten gekozen? De focus op bepaalde thema’s is voortgekomen uit een analyse onder belanghebbenden naar de knelpunten in de huidige COPD-zorg. Uit die analyse bleek dat deze issues het meest genoemd werden en daar hechten wij dus het meeste belang aan.
Hoe gaan deze projecten naar verwachting de zorg aan COPD-patiënten over tien jaar veranderen?
“Ik verwacht - en hoop - dat er door de nieuwe Kernprojecten op het gebied van patiëntenbetrokkenheid en zelfmanagement veel zal verbeteren,” stelt Guus Asijee, health care science manager bij Boehringer-Ingelheim.
Ik verwacht - en hoop - dat er met name op het gebied van patiëntenbetrokkenheid en zelfmanagement veel zal verbeteren. Als we beter weten hoe zorgverleners welke patiënt het beste kunnen benaderen, zal dat het zelfmanagement van patiënten enorm bevorderen. Met uiteindelijk een betere kwaliteit van leven.
Colofon Abonnement PICASSO Magazine wil zorgverleners, beleidsmedewerkers, managers en andere betrokkenen bij de COPD-zorg informeren over ontwikkelingen binnen en rondom PICASSO voor COPD. Het magazine wordt drie keer per jaar verstuurd naar de leden van de Kern- en Supportprojecten, het Kernteam en andere geïnteresseerden.
Redactie Eindredactie: Denise Schuiten en Elwin Lammers Tekst: Elwin Lammers Fotografie: Elwin Lammers, PICASSO-archief Vormgeving: Rob de Bruijn.nl Redactie advies: Onno van Schayck, Guus Asijee, Sylvia Stam en Denise Schuiten
Voor een (kosteloos) abonnement kunt u contact opnemen met PICASSO.
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of verveelvoudigd zonder voorafgaande schriftelijke toestem-
Stichting PICASSO voor COPD t.a.v. Denise Schuiten Comeniusstraat 6 1817 MS Alkmaar
[email protected]
geen verantwoordelijkheid worden aanvaard voor eventuele onvoorziene gevolgen die zijn ontstaan door onjuist-
ming van PICASSO. Aan de artikelen en rubrieken in het magazine wordt veel zorg en aandacht besteed. Er kan echter heden in de artikelen of de rubrieken. NL/SPI-121044
