Macro Focus Prinsjesdag 2013
Economisch Bureau Nederland 020-628 42 04
17 september 2013
Kernpunten Macro Economische Verkenning 2014 •
De groei van de wereldeconomie en van de wereldhandel trekt aan
•
De Nederlandse uitvoergroei kan daardoor eveneens versnellen
•
Ook de uitvoergroei van binnenlands vervaardigde producten neemt toe
•
Van de binnenlandse bestedingen daalt alleen de consumptie verder, maar minder dan in 2013
•
De inflatie daalt in 2014 naar 2% doordat het opwaartse effect van de btw-verhoging (oktober 2012) wegvalt
•
De werkloosheid stijgt verder omdat de werkgelegenheid nog krimpt door de recente daling van de productie
•
Na de economische krimp van 1¼% in 2013, kan het BBP in 2014 met ½% stijgen
•
De groei wordt in 2014 slechts ¼%-punt gedrukt door de extra bezuinigingen van EUR 6 miljard
•
Maar in de jaren 2015-’17 wordt de groei óók afgeremd met gemiddeld ¼%-punt
•
De BBP-groeiraming 2014 van het CPB wijkt nauwelijks af van die van ABN AMRO
Miljoenennota 2014 •
Het EMU-tekort komt dankzij de extra maatregelen uit op 3,3% van het BBP
•
Het kabinet maakt ook gebruik van tijdelijke maatregelen om het tekort in 2014 te drukken
•
Er is nog altijd sprake van sprake forse lastenverzwaringen
•
Gezinnen dragen in 2014 het leeuwendeel van de lastenverzwaring
•
De koopkracht neemt door het 6-miljardpakket opnieuw af
•
Ondanks alle ombuigingen blijven de collectieve uitgaven (in % van het BBP) hoog; ombuigen is immers ‘minder meer’ uitgeven
•
De overheidsschuld loopt verder op - naar 76,1% van het BBP in 2014
2
Macro Focus - Prinsjesdag 2013 - 17 september 2013
MEV 2014: Economische groei naar ½% De bedrijfsinvesteringen dalen dit jaar sterk (-11%), vooral
Externe omgeving De wereldeconomie groeit dit jaar minder dan in 2012, maar in 2014 trekt de groei aan. Het Centraal Planbureau (CPB) gaat er daarbij van uit dat het ruime monetaire beleid in de eurozone en Japan wordt voortgezet en dat het aankoopprogramma van obligaties in de VS geleidelijk wordt teruggeschroefd. Ook neemt het aan dat de negatieve impuls vanuit de overheidsfinanciën in de eurozone en de VS afneemt, en dat de situatie op de financiële markten geleidelijk herstelt. De verbetering van de mondiale economie is vooral te danken
door de forse terugval bij de investeringen in vervoermiddelen. Ook de lage bezettingsgraad van het machinepark is geen stimulans om te investeren. Voor 2014 wordt bij een licht verbeterende productie enig herstel van de investeringen verwacht (+1½%). De investeringen in woningen kunnen een vergelijkbare omslag laten zien. Het CPB meent dat er aanwijzingen zijn dat de neerwaartse trend niet verder doorzet. En mede door de verbeterende conjunctuur kunnen de investeringen in woningen volgend jaar weer wat toenemen.
aan het herstel in de VS, dat volgens het CPB zelfversterkend lijkt te zijn geworden. Ook in de eurozone zijn er aanwijzingen dat het wat beter gaat, al blijven de verschillen binnen het gebied groot. Het CPB gaat uit van een lichte groei in het
Dankzij de aantrekkende wereldhandel kan de groei van de goederenuitvoer in 2014 versnellen naar ruim 4%. Na een magere 1%-stijging dit jaar kan ook de uitvoer van binnenlands geproduceerde goederen in 2014 weer wat harder groeien.
tweede halfjaar, die daarna versnelt. Al met al zal de groei van de wereldhandel (van goederen) versnellen van 3% in 2013 naar ruim 5% in 2014. Dat is een gemiddelde voor de hele wereld. Nederland handelt echter niet in alle goederen, en doet bovendien vooral slechts zaken met landen in Europa. Gecorrigeerd voor deze twee aspecten neemt de (voor ons land relevante) wereldhandel volgend jaar
Het BBP kan in 2014 met ½% toenemen. Alleen de consumptie draagt nog negatief bij aan de groei, maar minder dan in 2013. Hier ligt een risico, want het CPB heeft de krimp van de consumptie de laatste jaren steeds onderschat. Het negatieve effect van het bezuinigingspakket van EUR 6 mld blijft in 2014 beperkt tot ‘slechts’ ¼%-punt. Maar óók in de jaren erná wordt de groei afgeremd (met gemiddeld ¼%-punt per jaar).
toe met krap 4% (+1½% in 2013).
Verder wijzen we er erop dat het CPB (maar niet alleen zij) de groei de laatste jaren steeds te hoog heeft ingeschat.
Binnenland De Nederlandse economie krimpt dit jaar met 1¼%. Dit is het gevolg van de stevige daling van het BBP in de tweede helft
De ramingen van het CPB wijken weinig af van die van ABN AMRO. Wel zijn wij iets positiever over de mondiale economie.
van 2012 en de verdere (maar geringere) afname in de eerste twee kwartalen van dit jaar. De krimp wordt veroorzaakt door de binnenlandse bestedingen: de consumptie, de investe-
Bijdrage uitvoer aan groei blijft belangrijk Bijdrage van diverse componenten aan BBP-groei in %-punten
ringen én de overheidsbestedingen dalen. Alleen de uitvoer
2
levert een positieve bijdrage aan de groei.
1
Diverse indicatoren geven positieve signalen voor de tweede helft van het jaar. Het CPB verwacht voor het derde en vierde
0
Uitvoer
-1
Part. consumptie
-2
Investeringen
-3
Overheidsbestedingen
De consumptie van gezinnen lijdt onder de aanhoudende
-4
BBP
daling van het beschikbaar inkomen. Die is onder meer het
-5
kwartaal een lichte groei. De kwartaalgroei blijft in 2014 nog bescheiden. Gemiddeld kan de groei uitkomen op ½%.
gevolg van de daling in reële termen van lonen en pensioenen. Verder
verslechtert
de
koopkracht
door
08
09
10
11
12
13
14
bezuinigings-
maatregelen van de overheid, terwijl bovendien de werk-
Bron: CPB, MEV 2014
gelegenheid afneemt. En daar komt bij dat huishoudens te maken hebben met vermogensverliezen doordat de huizen-
De werkloosheid liep in de eerste helft van 2013 sterk verder
prijzen zijn gedaald. Voor 2014 ziet het beeld er iets minder
op. Dat heeft te maken met baanverlies én met de stevige
ongunstig uit. Het reële inkomen uit arbeid daalt wat minder,
stijging van het aantal mensen dat toetreedt tot de arbeids-
terwijl het inkomen uit onder meer rente en dividenden zou
markt maar niet meteen een baan vindt. De werkgelegenheid
kunnen toenemen. Toch daalt de consumptie opnieuw - met
krimpt dit en volgend jaar verder, in reactie op de productie-
1%. Dat heeft te maken met de daling van het beschikbaar
krimp in de afgelopen jaren. Daardoor loopt de werkloosheid
inkomen in de jaren vóór 2014. Wel is de afname van de
verder op – naar gemiddeld 7½% volgens de internationale
consumptie minder dan in de twee voorgaande jaren.
definitie of 9¼% volgens de CBS-definitie.
3
Macro Focus - Prinsjesdag 2013 - 17 september 2013
Miljoenennota 2014
begroting sterk toegenomen door de oplopende garanties. De garanties zijn in de periode 2008 - 2012 met EUR 200 mld
Het kabinet stelt in de Miljoenennota dat het de problemen die
toegenomen tot EUR 258 mld (40% BBP).1
als gevolg van de bankencrisis en de eurocrisis zijn ontstaan, niet wil doorschuiven. Als de overheid niet ingrijpt, dreigt het
Ombuigingen …
begrotingstekort hoog te blijven. Dit omdat het de vraag is of
De belangrijkste maatregelen om de financiën op orde te
de verloren gegane groei de komende jaren wordt ingehaald.
krijgen, liggen in de zorg, waar de stijgende trend van de
Het kabinet houdt er rekening mee dat het structureel groeipeil
zorguitgaven dient te worden omgebogen. De regering legt
in de toekomst lager ligt. Verder meent het dat stimulerings-
meer risico’s bij de zorgverzekeraars. Bij de curatieve zorg
maatregelen om de economische groei aan te zwengelen
nemen huisartsen taken over van specialisten. En de huisarts
weinig effect sorteren in de huidige situatie waarin gezinnen
moet ontlast worden door zelfzorg. Bij de langdurige zorg moet
financiële meevallers vooral aanwenden om te sparen.
extramuralisering de uitgaven in toom houden. Daarnaast wil de regering de eigen uitgaven in toom houden door het
Drie pijlers
overheidsapparaat te versoberen en de salarissen in de
Het beleid van de regering rust op drie pijlers: de schatkist op
collectieve sector te beperken. Verder dienen aanpassingen in
orde brengen, een evenwichtige inkomensverdeling, en duur-
de sociale zekerheid op termijn tot besparingen te leiden. Zo
zame groei bevorderen door structurele hervormingen. De
wil de regering op termijn een huishoudenstoeslag invoeren
tweede pijler krijgt in de Miljoenennota vergeleken met de
waarbij de zorgtoeslag, het kindgebonden budget en de
andere pijlers weinig handen en voeten. Afgezien van een
huurtoeslag worden geïntegreerd. De regering wil de begroting
eenmalige uitkering voor sociale minima van EUR 250 mln in
verder op orde brengen door de inkomsten te verhogen. Zo
2014 en 300 mln in 2015 en de bevordering van de arbeids-
worden de belastingschijven niet geïndexeerd en wordt de
participatie van gehandicapten en werklozen via een loon-
crisisheffing voor bedrijven verlengd.
kostensubsidie, is het speuren naar maatregelen. Zo is de verhoging van de maximale arbeidskorting gunstig voor
… maar ook nieuw beleid
werkenden met lage en middeninkomens. Anderzijds is de
Tegenover deze besparingen en extra inkomsten staan wel
vermindering van de algemene heffingskorting in de tweede en
extra uitgaven. Bedrijven krijgen dit jaar onder meer ruimere
derde belastingschijf vooral ongunstig voor de midden- en
mogelijkheden om investeringen af te schrijven. Ook wil het
hogere inkomens. Inderdaad gaan de koopkrachtplaatjes van
extra geld uittrekken om de bedrijfsfinanciering te onder-
de hoogstverdienenden er het meest op achteruit. Het
steunen – met name in het mkb. Verder is de overheid bezig
doorsnee huishouden verliest in 2014 aan koopkracht een half
samen met institutionele beleggers als pensioenfondsen een
procent. Het is het vijfde jaar op rij dat de koopkracht daalt. De
Nationale Investeringsinstelling op te richten met een brede
koopkracht van werkenden zou in doorsnee gelijk blijven.
focus op investeringen in de zorg, energie, infrastructuur, schoolgebouwen,
woningen,
duurzaamheid
en
regionale
Overheidsfinanciën op orde brengen
initiatieven. De Nationale Hypotheekinstelling zou op termijn in
De regering vindt het belangrijk dat de financiën weer op orde
dit vehikel kunnen worden ingepast. Verder komen er fondsen
komen. De motivatie hiervoor is dat de collectieve uitgaven
om energiebesparing aan te moedigen. Zo is er voor de
ondanks alle ombuigingen hoog zijn gebleven. De overheids-
eigenwoningbezitters een revolverend fonds in de maak
uitgaven zijn sinds 2007 met 5%-punt gestegen naar 50,4%
waarin de overheid participeert voor EUR 185 mln en een
van het BBP. Omdat de inkomsten hierbij zijn achtergebleven,
fonds voor de sociale huur waar de regering EUR 400 mln
resulteert een groeiende schuldquote. Die stijgende schuld
voor uittrekt. Ook voor de arbeidsmarkt trekt de regering geld
legt een hogere rekening neer bij de komende generaties.
uit. Er komt een programma dat mensen van werk naar werk
Daarnaast rept de regering van ‘zondegeld’: de stijging van de
moet begeleiden. Verder wordt verhoging van de arbeids-
schuld leidt tot hogere rentelasten. Die rentelasten zijn
korting vervroegd (in 2014 in plaats van 2015).
bovendien onderhevig aan de grillen van de markt. Nu staat de Nederlandse kapitaalmarktrente laag, maar wie garandeert dat
Verder beleid
dat over een jaar ook zo is? Een hoge schuld schept
De regering acht structurele hervormingen noodzakelijk uit
bovendien onduidelijkheid over het toekomstig beleid, wat tot
oogpunt van duurzame groei. Op de arbeidsmarkt zijn
onzekerheid en een verminderde economische dynamiek leidt.
aanpassingen geboden. De positie van flexwerkers dient te worden versterkt door schijnconstructies tegen te gaan. De
Ondanks dat de regering de begroting hoog in het vaandel heeft staan, lukt het niet om de begroting binnen de Europese begrotingsnormen te krijgen. Daarnaast zijn de risico’s voor de
Daarnaast stond de overheid eind 2012 borg voor EUR 250 mld aan garanties via achterborgstellingen en loopt zij het risico op ruim EUR 75 mld aan leningen en ondersteuning van de financiële sector. 1
4
Macro Focus - Prinsjesdag 2013 - 17 september 2013
maximale duur van de WW dient te worden aangepast. Het
Eerder genomen maatregelen
ontslagrecht vereist modernisering en het programma Werk
Los van het 6-miljardpakket worden in 2014 ook enkele
naar Werk moet de mobiliteit op de arbeidsmarkt vergroten.
maatregelen van kracht waartoe al eerder was besloten; of
De ontslagroute wordt minder gecompliceerd. Verder gaat de
lopen eerdere maatregelen verder op wat betreft hun
ontslagvergoeding omlaag.
budgettaire effect. De omvangrijkste vermelden we hieronder. (Tussen haakjes het bedrag waarmee het tekort van de
Voor de woningmarkt heeft de regering geen aanpassingen in
overheid wordt gedrukt.)
petto ten opzichte van het Woonakkoord. Wel is de
- vermindering EU-afdrachten (EUR 1 mld);
verhuurdersheffing in 2014 voor corporaties verlaagd met EUR
- besparingen door kleinere overheid (0,4½ mld)
120 mln. Verder wil het huishoudens aanmoedigen hun
- beperking zorgtoeslag (0,4 mld)
hypotheekschuld af te lossen. Woningeigenaren worden daar
- korting op ontwikkelingshulp (0,75 mld);
mogelijk bij geholpen doordat de mogelijkheden om te
- invoering verhuurdersheffing op de woningmarkt (1,1 mld);
schenken voor een woning worden verruimd (tot EUR
- hervorming in de zorg (0,3 mld);
100.000). Ook de vrijval van stamrechten van ontslag-
- verhoging WW-premie (1,3 mld);
vergoedingen per 1 januari 2014 kan behulpzaam zijn (zie ook
- hervorming subsidies voor bedrijven (0,2 mld);
volgende blz.). Ten aanzien van de financiële sector volgt de
- verhoging accijnzen (krap 0,4 mld);
regering de lijn van Brussel. Uiteindelijk moet er een Europese
- anderzijds wordt de arbeidskorting verhoogd (kost 2,3 mld)
bankenunie komen.
- en o.a. wordt een deel van de btw-verhoging teruggesluisd.
De regering zegt de ondernemers zo veel mogelijk te willen
Het aanvullende 6-miljardpakket
ontzien. Het wil ondernemers ondersteunen in hun poging om
Daar komt nu het 6-miljardpakket bij. De tabel laat zien waar
voet aan de grond te krijgen in het buitenland. Dit gebeurt
de bezuinigingen worden gevonden. Ruim de helft wordt
onder andere via een intensievere economische diplomatieke
gepresenteerd als een ombuiging op de uitgaven (er wordt
inspanning, met name in de snelgroeiende economieën.
‘minder meer’ uitgegeven), bijna een kwart bestaat uit
Verder zijn er stimuleringspakketten om de internationale
lastenverhogingen en een kwart uit hogere inkomsten die niet
oriëntatie en de ketensamenwerking te bevorderen.
als lasten worden aangemerkt3. Het pakket aanvullende maatregelen
Traditiegetrouw belooft de regering de bureaucratische rompslomp terug te dringen, de dienstverlening van de
EUR mld
overheid te verbeteren, en de fiscale regelingen voor Research & Development te blijven ondersteunen. Kennis-
2014
Structureel
Zorg
-1,5
-1,3
ontwikkeling blijft van belang. Het onderwijs wordt daarom
- w .v. geneesmiddelen
-0,8
-0,9
ontzien. De begrotingsmeevallers op OCW (0,2 mld) worden
Sociale zekerheid
0,2
-1,1
ingezet voor kwaliteitsverbetering.
- w .v. invoering huishoudentoeslag
0,3
-1,0
Rijksbegroting
-1,5
-1,5
- w .v. korting loonruimte
-0,8
-0,8
- geen prijsbijstelling
-0,6
-0,6
Belastingen & prem ies
-2,7
-1,7
Onderstaand volgt een opsomming van de verschillende
- verzwaring:
-4,2
-2,5
maatregelen die betrekking hebben op 2014.
- w .v. stamrechten
-2,1
-0,4
In het Regeerakkoord (oktober 2012) waren al maatregelen
- w .v. bevriezen schijven, heff.kortingen
-1,0
-1,0
opgenomen om het begrotingstekort in deze kabinetsperiode
- w .v. inhouden lastenverlichting bedrijven
-0,6
-0,6
- w .v. verlengen crisisheffing
-0,5
Het budgettaire beeld voor 2014 Het kabinet wil de overheidsfinanciën op orde brengen.
flink terug te dringen.2 Mede door de tegenzittende conjunctuur
- verlichting
dreigde het tekort in 2014 echter met een geraamde 3,9% van
1,5
- w .v. versnelde verhoging arbeidskorting
0,8
het BBP ruim boven de 3%-norm uit te komen. Daarom is
Overig
-0,5
-0,6
Totaal
-6,0
-6,2
0,9
besloten tot een aanvullend pakket van maatregelen - ter grootte van EUR 6 mld. Nederland is hieraan gehouden vanwege de zogeheten buitensporigtekortprocedure. Hoewel ook met dit extra pakket het tekort volgend jaar boven de 3%norm blijft, gaat het kabinet ervan uit dat voldaan is aan de
- = saldoverbeterend Bron: Miljoenennota 2014
aanbevelingen van de Europese Commissie.
Deze maatregelen kwamen bovenop die van het (vorige) kabinet Rutte-Verhagen en die van het Begrotingsakkoord 2013. 2
3
Zoals de fiscale stimulering om stamrechten te laten vrijvallen (zie volgende blz.).
5
Macro Focus - Prinsjesdag 2013 - 17 september 2013
De ombuigingen in de zorg, die een kwart uitmaken van het
vallers te compenseren heeft de overheid maatregelen
totaal, vloeien voort uit het eerder dit jaar gesloten
genomen om de belastingen te verhogen (denk bijvoorbeeld
Zorgakkoord. In 2014 wordt de helft daarvan gerealiseerd via
aan de btw-verhoging van oktober 2012). Dat levert dit jaar
besparingen op de uitgaven aan geneesmiddelen. Structureel
EUR 9,6 mld op. Dus per saldo krijgt de overheid toch 5,2 mld
wordt dat zelfs ruim 70%.
méér binnen.
Bij de sociale zekerheid zijn de bezuinigingen in 2014 nog
In 2014 leveren de beleidsmaatregelen EUR 9,3 mld op. Zo’n
beperkt, maar daarna lopen ze duidelijk op. Dat heeft te
4 mld daarvan vloeit voort uit het aanvullende 6-miljardpakket.
maken met de geleidelijke invoering van de huishouden-
Verder doet het lichte economisch herstel de inkomsten voor
toeslag. Daarin worden diverse huidige toeslagen opgenomen.
de overheid stijgen met 2,2 mld. In totaal stijgen de belasting-
De stroomlijning en vereenvoudiging zouden een flinke
en premieontvangsten dus met een geraamde EUR 11,5 mld.
besparing moeten opleveren. Een groot deel van de
Opmerkelijk is overigens dat in de analyse van het CPB de
bezuinigingen op de Rijksbegroting betreft de beperking van
(matige) conjuncturele ontwikkeling de ontvangsten nog doet
4
de loonruimte voor ambtenaren. Ook de beperking van de
dálen.
tegemoetkoming aan ministeries voor extra uitgaven die het De lasten5 gaan in 2014 dus opnieuw flink omhoog. Dat komt
gevolg zijn van prijsstijgingen, tikt stevig aan.
vooral terecht bij gezinnen. Zij nemen EUR 5¾ mld voor hun Fors is in 2014 het bedrag van de netto-lastenverzwaring. Het
rekening tegen bedrijven 2¼ mld (zie tabel). Dit jaar zijn het
bestaat uit flink hogere lasten enerzijds (EUR 4,2 mld) en een
juist bedrijven die het leeuwendeel op hun bordje hebben
verlichting anderzijds (1,5 mld). Een groot deel van de extra
gekregen.
belastinginkomsten in 2014 moet komen van de maatregelen Kerncijfers overheidsfinanciën
rond de stamrechten. Voor bestaande stamrechten wordt het volgend jaar mogelijk het volledige bedrag in één keer op te nemen. Dit bedrag wordt dan niet geheel belast (korting 20%), wat gunstig is voor de houder van het stamrecht. Aangenomen wordt dat ongeveer een kwart van de betrokkenen van deze regeling gebruik gemaakt gaat worden, waardoor de belastingontvangsten van de overheid flink toenemen (1,2 mld). Uiteraard gaat dit ten koste van toekomstige belastingontvangsten. Het lijkt dus typisch een maatregel om het tekort in 2014 te drukken. Verder wordt de stamrechtvrijstelling voor nieuwe ontslagvergoedingen afgeschaft (0,8 mld). Mensen die een ontslagvergoeding krijgen, moeten er voortaan meteen belasting over betalen. De
belastingschijven middelen
Totale nettolasten (EUR bn, + = stijging)* - waarvan bedrijven - waarvan gezinnen
2012 -3,8 71,3
2013 -3,2 75,0
2014 -3,3 76,1
4¾ 1¾
9¼ 6¼ 3½
8½ 2¼ 5¾
3
* A.g.v . beleidsmaatregelen
Bron: Miljoenennota 2014 (saldo / schuld) en MEV 2014 (lasten)
Al met al komt het EMU-tekort volgend jaar naar verwachting uit op 3,3% van het BBP. Dit dankzij het extra pakket
en
heffingskortingen
worden
niet
aangepast aan de inflatie (1 mld). Verder is besloten beschikbare
EMU-saldo (% BBP) EMU-schuld (% BBP)
voor
lastenverlichting
en
voor
compensatiemaatregelen niet te gebruiken maar in de zak te houden (0,6 mld). Een laatste forse post is de verlenging van de werkgeversheffing op hoge inkomens (> EUR 150.000), de zogeheten crisisheffing (0,5 mld). Daar staat tegenover dat de arbeidskorting eerder wordt verhoogd dan gepland. Dat is de voornaamste lastenverlichting (0,8 mld) voor 2014.
maatregelen van EUR 6 mld. In 2012 was het EMU-tekort nog 3,8% van het BBP. Dit jaar komt het tekort waarschijnlijk iets lager uit dan in 2014 dankzij de forse eenmalige opbrengst van de telecomveiling van EUR 3,8 mld (0,6% BBP). De aanhoudende (hoewel dalende) tekorten van de overheid zorgen ervoor dat de schuld van de overheid nog steeds verder toeneemt. De overheidsschuld steeg van 71,3% van het BBP in 2012 naar 75,0% in 2013 en loopt vervolgens op naar 76,1% in 2014. De geringere stijging in 2014 is mede te danken aan de nominale stijging van het BBP, die naar schatting volgend jaar 2% bedraagt tegen slechts ¼% in 2013.
Druk op inkomsten overheid Door de zwakke conjunctuur vallen de belasting- en premieontvangsten tegen. In 2103 vallen deze EUR 4,4 mld lager uit. Vooral de btw-ontvangsten doen het slecht. Om deze tegen4
Loonruimte heeft betrekking op lonen en secundaire arbeidsvoorwaarden.
5
Het gaat hier om de lastenontwikkeling die het gevolg is van beleidsmaatregelen.
6
Macro Focus - Prinsjesdag 2013 - 17 september 2013
Besluit De begroting voor 2014 is gebaseerd op de macro-
Kerncijfers Nederlandse economie
economische ramingen van het Planbureau. Die voorzien een
Volgens het CPB
terugkeer naar een bescheiden economische groei van een
2012
½% in 2014. Dat lijkt ons een aannemelijk cijfer. Wij gaan uit
2013
2014
% mutatie
van eenzelfde BBP-groei. Maar er zijn uiteraard allerlei risico’s.
BBP
-1,2
-1¼
½
Zo kan het mondiale economisch herstel, dat op gang lijkt te
Particuliere consumptie
-1,6
-2
-1
komen, tegenvallen. Ook is denkbaar dat de bodem in de
Overheidsconsumptie
-0,7
-1
½
Nederlandse woningmarkt, die volgens het CPB in zicht lijkt,
Totale investeringen in vaste activa
-4,0
-9
1¾
pas later wordt bereikt. En zelf wijst het CPB erop dat de
- Woningen
-8,2
-8¼
1½
consument de laatste tijd sneller reageert op een daling van
- Bedrijven
-2,9
-11
1¾
het inkomen dan in normale tijden. De consumptie zou dus
- Overheid
-1,3
-3¼
2
(opnieuw) wel eens lager kunnen uitvallen dan de raming.
Uitvoer goederen en diensten
3,2
2¾
3¼
Invoer goederen en diensten
3,3
0
3¾
Als de groei toch weer zou tegenvallen, komt ook het tekort van de overheid hoger uit. Maar zoals gezegd, lijkt ons een economische groei van ½% haalbaar.
Verandering arbeidsinkomensquote
1,5
1¼
-¼
-2,3
-2¼
¼
Consumentenprijsindex
2,5
2¾
2
Werkloosheid (% beroepsbevolking)
5,3 6,4
7 8½
7½ 9¼
Reëel beschikbaar inkomen
- idem, nationale definitie
Het begrotingstekort gaat langzaam omlaag. En ook in de
Bron: MEV 2014
jaren 2015-2017 lijkt het voorzichtig verder te dalen. Dat is op zich positief – ook omdat de schuld in procenten van het BBP dan uiteindelijk kan gaan dalen. Tegelijk laat het zien dat de financiën van de overheid kwetsbaar blijven voor nieuwe tegenslagen.
Lees meer van het Economisch Bureau op: https://insights.abnamro.nl/category/economie/
Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen. U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat hetcompleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien. Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico’s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product – met inachtneming van alle mogelijke risico’s – past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen. Alle rechten voorbehouden
