Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen met behulp van de
ISO 26000
Datum:
18-08-2011
Versie:
02
Opgesteld door:
ing. N.G. van Moerkerk
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 Inleiding Het thema Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen speelt een steeds belangrijkere rol. In samenwerking met Mandèl ontwikkelingsgroep B.V. is daarom het Beleidsplan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen ontwikkeld. Voor de ontwikkeling voor dit document is de ISO 26000 als basis genomen. De ISO 26000 is een internationaal breed erkende en veelomvattende richtlijn welke als een paraplu voor bestaande initiatieven dient. De ISO 26000 is echter nog niet bedoeld of geschikt voor certificatie doeleinden. Indien gewenst kan het MVO-beleidsplan gecertificeerd worden middels de MVO Prestatieladder. Deze MVO Prestatieladder is ook gebaseerd op de ISO 26000. In de ISO 26000 worden zeven kernonderwerpen behandeld welke de structuur vormen voor het MVO Beldeidsplan. Bij de zeven kernonderwerpen heeft de ISO 26000 zeven MVO-principes benoemd en toegelicht welke van belang zijn voor de invulling van de kernonderwerpen. Voor zowel de kernonderwerpen als de MVO-principes geldt dat de lijst altijd aangevuld kan worden met relevante punten welke van toepassing zijn op het MVO beleid van organisaties. De MVO-principes:
Accountability: Het nemen van verantwoordelijkheid en het afleggen van verantwoording. Transparantie: het beschikbaar stellen van tijdige, duidelijke en volledige informatie t.a.v.: de activiteiten van de organisatie, de wijze van besluitvorming, de bron van financiële middelen, de effecten van haar activiteiten op people en planet, en de identiteit van haar stakeholders. Ethisch gedrag: eerlijk, rechtvaardig en integer handelen, ethische gedragsstandaarden formuleren, conflicterende belangen van stakeholders integer oplossen. Respect voor de belangen van stakeholders: Identificeren en erkennen van stakeholders en met hen de dialoog aan gaan. Respect voor de wet: Voldoen aan de regel en geest van de wet. Respect voor internationale gedragsnormen: Daar waar regelgeving ontbreekt, houdt men zich aan de hoogste internationalegedragsnormen. Respect voor mensenrechten: Mensenrechten dienen gerespecteerd en bevorderd te worden.
De kernonderwerpen:
Behoorlijk bestuur
Mensen rechten
Arbeids omstandighed en
Milieu
Eerlijk zaken doen
Consumenten aangelegenhe den
Maatschappij, betrokkenheid & ontwikkeling
2 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 Leeswijzer De voor de organisatie van belang zijnde kernonderwerpen vormen de structuur van dit beleidsplan. De kernonderwerpen zijn in dit document onderverdeeld onder de 3 management aspecten in duurzame bedrijfsvooring, te weten People, Planet en Profit. De kernonderwerpen zijn conform de opbouw van de ISO 26000 als volgt onderverdeeld: Algemeen Behoorlijk bestuur People Arbeidsomstandigheden en volwaardig werk Mensenrechten Eerlijk zaken doen Consumenten aangelegenheden Planet Milieu, gronstoffen, energie en emissies Profit Betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap Ieder kernonderwerp is onderverdeeld in indicatoren. Deze indicatoren geven een indicatie van wat er volgens de ISO 26000 wordt verstaan onder de kernonderwerpen. Elke indicator begint met een algemene omschrijving van de indicator. De corporatie benoemt daarbij haar acties voor het komende jaar en de planning voor de aankomende jaren. Het document eindigt met een verklarende woordenlijst.
3 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 Inhoudsopgave Algemeen Behoorlijk bestuur
5
People
6
Arbeidsomstandigheden en volwaardig werk Werkgelegenheid Verhouding tussen werkgever en werknemer Gezondheid en veiligheid Opleiding, onderwijs aard en organisatie van het werk Diversiteit en kansen Mensenrechten Strategie en beheer Verbod op discriminatie Vrijheid van vereniging en collectieve arbeidsonderhandelingen Uitbanning van kinderarbeid Preventie van gedrongen en verplichte arbeid Beveiligingsbeleid Rechten van inheemse bevolking Eerlijk zaken doen Gemeenschap Corruptie Publiek beleid Concurrentiebelemmerend gedrag Naleving Consumenten aangelegenheden Gezondheid en veiligheid van consumenten Etikettering van producten en diensten Marketing communicatie Privacy van klanten Naleving Planet Milieu, grondstoffen, energie en emissies Grondstoffen Energie Water Biodiversiteit Uitstoot, afvalwater en afvalstoffen Producten en diensten Naleving Transport
10
Profit Betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap Directe economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd Positieve bijdrage aan locale economie en bedrijvigheid Bijdrage aan het economische systeem.
12
Verklarende woordenlijst
14 4 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 Algemeen In dit hoofdstuk is het kernonderwerp Behoorlijk bestuur opgenomen. Dit kernonderwerp omvat niet specifiek één van de drie managementaspecten in duurzame bedrijfsvoering, maar dit betreft het bestuur van de gehele organisatie waarbij de 3 P’s als uitgangspunten dienen. Om goed MVO-beleid te voeren dient er niet alleen steun en draagkracht van het bestuur te zijn. Alle stakeholders van de organisatie dienen bij te dragen aan een goed MVO-Beleid.
Behoorlijk bestuur Het is de verantwoordelijkheid en de bevoegdheid van de directie om de doelstellingen van de organisatie te realiseren. Ze zal haar besluitvormingsprocessen zodanig inrichten dat haar activiteiten uitgevoerd worden volgens de MVO-principes van ISO 26000. Belangrijke elementen van behoorlijk bestuur zijn het voldoen aan wet- en regelgeving, het bevorderen van ethisch gedrag, correcte communicatie met de stakeholders en het vergroten van de transparantie.
5 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 People People heeft betrekking op de mensen binnen en buiten het bedrijf. Hoe gaat het bedrijf om met haar werknemers? Welke relatie heeft ze met de lokale gemeenschap en de omgeving waar het bedrijf gevestigd is? En hoe steekt de productieketen in elkaar? Wordt er bijvoorbeeld ergens in de productieketen gebruik gemaakt van kinderarbeid? Is er sprake van discriminatie op basis van sekse, huidskleur of religie? De in dit hoofdstuk behandelde kernonderwerpen met de bijbehorende indicatoren omschrijven de huidige situatie van de corporatie. Tevens wordt de visie voor de komende jaren toegelicht.
Arbeidsomstandigheden en volwaardig werk Al het beleid en elke activiteit die de werkomstandigheden van de werknemers beïnvloedt, bepalen de arbeidsomstandigheden. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het recht van werknemers om zichzelf te organiseren en deel te nemen aan onderhandelingen, het recht op een gezonde en veilige werkplek en de mogelijkheid zichzelf te ontwikkelen. Een organisatie is niet alleen verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden in de eigen organisatie; ook arbeidsomstandigheden in organisaties die in opdracht van de eigen organisatie werken (onderaannemers) of waaraan activiteiten zijn uitbesteed, vallen binnen de invloedssfeer van een organisatie en dus binnen de verantwoordelijkheid van die organisatie.
Werkgelegenheid Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor het welzijn van haar werknemer door het zeker stellen van de werkgelegenheid en het nakomen van de contractuele verplichtingen ten aanzien van de werknemers en minimalistering van nadelige effecten tengevolge van reorganisaties en herstructureringen.
Verhouding tussen werkgever en werknemer Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor het welzijn van haar werknemers door passende sociale voorzieningen en het vastleggen van rechten en plichten tussen de werkgever en de werknemer in een arbeidsovereenkomst en eventueel voorwaarden, en een functie en/of taakomschrijving.
Gezondheid en veiligheid Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor de veiligheid en gezondheid van klanten, werknemers en direct omwonenden door gebruik te maken van veilige faciliteiten, technologieën en werkwijzen en door voorbereid te zijn op calimiteiten.
Opleiding, onderwijs aard en organisatie van het werk Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor het welzijn van haar werknemers door voorzieningen en mogelijkheden te bieden voor persoonlijke ontwikkeling in de vorm van opleiding, onderwijs, aard en organisatie van werk.
Diversiteit en kansen Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor het welzijn van haar medewerkers door het uitvoeren van beleidsmaatregelen gericht op gelijke kansen, elimineren en voorkomen van discriminatie en achterstelling van werknemers.
6 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 Mensenrechten Mensenrechten vormen de basisrechten van iedereen op deze planeet. Er zijn twee categorieën mensenrechten: burgerrechten (zoals het recht op vrijheid, recht op gelijke behandeling, recht op leven) en economische, sociale en culturele rechten (recht op voedsel, inkomen, onderdak en scholing, recht op zelfbeschikking, recht op eigen hulpbronnen en grondstoffen). Alhoewel overheden de plicht en verantwoordelijkheid hebben om mensenrechten te beschermen, dienen alle organisaties mensenrechten te respecteren – niet alleen binnen hun eigen organisatie, maar ook binnen hun gehele invloedssfeer. Strategie en beheer Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor de ontwikkeling, naleving en continue verbetering van beleidsmaatregelen om zeker te stellen dat activiteiten, inkopen en investeringen niet conflicteren met de mensenrechten.
Verbod op discriminatie Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor de ontwikkeling, naleving en continue verbetering van beleidsmaatregelen om zeker te stellen dat alle vormen van discriminatie worden voorkomen.
Vrijheid van vereniging en collectieve arbeidsonderhandelingen Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor de onwikkeling, naleving en continue verbetering van beleidsmaatregelen om zeker te stellen dat vrijheid van vereniging en collectieve arbeidsonderhandelingen niet worden belemmerd.
Uitbanning van kinderarbeid Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor de onwikkeling, naleving en continue verbetering van beleidsmaatregelen om zeker te stellen dat kinderarbeid wordt uitgebannen.
Preventie van gedrongen en verplichte arbeid Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor de onwikkeling, naleving en continue verbetering van beleidsmaatregelen om zeker te stellen dat gedwongen en verplichte arbeid wordt tegen gegaan.
Beveiligingsbeleid Het bedrijf of de organisatie zorgt ervoor dat beveiligingspersoneel bij hun taak uitoefening de mensenrechten en rechten van bijvoorbeeld de locale bevolking of activisten respecteren.
Rechten van inheemse bevolking Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor de onwikkeling, naleving en continue verbetering van beleidsmaatregelen om zeker te stellen dat rechten van de inheemse bevolking worden gerespecteerd en dat activiteiten van het bedrijf of de organisatie ook aan hen ten goede komen.
7 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 Eerlijk zaken doen Eerlijk handelen heeft betrekking op het ethisch omgaan met andere organisaties en partijen. Het gaat hier om bedrijfsethiek, integriteit, transparantie, eerlijkheid, verantwoording en respect voor de wet.
Gemeenschap Het bedrijf of de organisatie houdt zich aan de wetgeving en draagt zorg voor het minimaliseren van ongewenste effecten op de gemeenschap in het gebied van de activiteit.
Corruptie Het bedrijf of de organisatie draagt er zorg voor dat omkoping en corruptie van het bedrijf of de organisatie, of werknmers wordt bestreden.
Publiek beleid Het bedrijf of de organisatie draagt er zorg voor dat wanneer gekozen wordt voor het bijdragen aan politieke lobbygroepen en of politieke partijen deze bijdrage ethisch te verwantwoorden is.
Concurrentiebelemmerend gedrag Het bedrijf of de organisatie ontplooit geen activiteiten in strijd met de kartelwet en regelgeving betreffende concurrentievervalsing.
Naleving Het bedrijf of de organisatie zal in geval van opgelegde sancties tengevolge van het niet naleven van deze principes toelichten wat de oorzaak was en welke correctieve acties worden genomen.
8 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 Consumenten aangelegenheden Organisaties die producten of diensten leveren aan consumenten hebben verantwoordelijkheden richting deze consumenten. Aspecten die betrekking hebben op verantwoord omgaan met consumenten zijn het aanbieden van veilige producten/diensten, het geven van de mogelijkheid tot retourneren, kwetsbare consumenten met zorg behandelen en het stimuleren van duurzame consumptie.
Gezondheid en veiligheid van consumenten Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor de onwikkeling, naleving en continue verbetering van beleidsmaatregelen om zeker te stellen dat de gezondheid en veiligheid van afnemers van producten of diensten niet in gevaar worden gebracht.
Etikettering van producten en diensten Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor de onwikkeling, naleving en continue verbetering van beleidsmaatregelen om zeker te stellen dat etiketten, productinformatie, bijsluiter etc. afnemers van producten en diensten voldoende informeren over de beoogde toepassing, gebruik risico’s en productprestaties.
Marketing communicatie Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor de onwikkeling, naleving en continue verbetering van beleidsmaatregelen om zeker te stellen dat normen en vrijwillge gedragscodes op het gebied van reclame worden nageleefd.
Privacy van klanten Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor de onwikkeling, naleving en continue verbetering van beleidsmaatregelen om zeker te stellen dat de privacy van klanten niet wordt aangetast.
Naleving Het bedrijf of de organisatie zal in geval van opgelegde sancties tengevolge van het niet naleven van deze principes toelichten wat de oorzaak was en welke correctieve acties worden genomen.
9 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 Planet Planet betreft de effecten op het milieu. Hoeveel en welke grondstoffen gebruikt het bedrijf? Vervuilt ze de omgeving met geluid of de uitstoot van giftige stoffen? Wat is de hoeveelheid afval van het bedrijf of de organisatie? Het in dit hoofdstuk behandelde kernonderwerp met de bijbehorende indicatoren omschrijft de huidige situatie van de corporatie. Daarnaast wordt de visie voor de komende jaren toegelicht.
Milieu, grondstoffen, energie en emissies Activiteiten van een organisatie hebben altijd een invloed op het milieu. Organisaties dienen zich dan ook in te spannen om de negatieve impact op het milieu te verkleinen door middel van een integrale aanpak. Zij kunnen hun milieu-effecten verkleinen door bijvoorbeeld productiesystemen energiezuiniger te maken, milieuvriendelijke technieken toe te passen en duurzaam in te kopen.
Grondstoffen Het bedrijf of de organisatie maakt haar grondstoffenverbruik inzichtelijk en neemt maatregelen om het gebruik van grondstoffen afkomstig uit recycle processen of afval te verhogen.
Energie Het bedrijf of de organisatie maakt haar energiegebruik inzichtelijk en neemt maatregelen om energieverbruik te beperken of gebruik te maken van energie afkomstig uit duurzame energiebronnen.
Water Het bedrijf of de organisatie maakt haar waterverbruik inzichtelijk en neemt maatregelen om het watergebruik te reduceren uit bronnen die schaars zijn of waarbij aanverwante ecosystemen of leefgebieden een aanzienlijk gevolg kunnen ondervinden.
Biodiversiteit Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor dat haar aanwezigheid en haar activiteiten positieve of geen, of zo min mogelijk nadelige effecten hebben op de biodiversiteit in de omringene leefomgeving.
Uitstoot, afvalwater en afvalstoffen Het bedrijf of de organisatie geeft informatie over: De hoeveelheden uitstoot van broeikasgassen; Gebruik en uitstoot van stoffen die de ozonlaag aantasten; De hoeveelheid uitstoot in de lucht van stikstofdioxide, zwaveloxide en andere stoffen; Totale hoeveelheid afval per soort en bestemming; Aanzienlijke lozingen op water onderverdeeld naar soort; Totale hoeveelheid van aanzienlijke niet opzettelijke lozingen van, chemische stoffen, olie of brandstof. Daarnaast welke maatregelen genomen worden om de genoemde emissies en lozingen te reduceren.
10 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 Producten en diensten Het bedrijf of de organisatie is verantwoordelijk voor het geven van milieurelevante informatie betreffende diensten en producten en de mogelijkheden van recycling of hergebruik hiervan.
Naleving Het bedrijf of de organisatie zal in geval van opgelegde sancties tengevolge van het niet naleven van milieuregelgeving toelichten wat de oorzaak was en welke correctieve acties worden genomen.
Transport Het bedrijf of de organisatie draagt er zorg voor dat de ontwikkeling, naleving en continue verbetering van beleidsmaatregelen om zeker te stellen dat de effecten van transport op milieu en ecosystemen zo veel mogelijk gereduceerd worden.
11 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 Profit Profit betreft het financiële rendement van een bedrijf. Zonder winst te maken kan een bedrijf niet blijven voortbestaan. Echter People en Planet bepalen steeds meer de voorwaarden waaronder die financiële winst kan en mag worden gemaakt. Het in dit hoofdstuk behandelde kernonderwerp met de bijbehorende indicatoren omschrijft de huidige situatie van de corporatie. Daarnaast wordt de visie voor de komende jaren toegelicht.
Betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap Organisaties dienen een relatie te onderhouden met de gemeenschap waarin zij opereren door zich te identificeren met en steun te bieden aan de (directe) omgeving van de organisatie. Denk hierbij aan het inzetten van expertise en middelen door de organisatie zelf of door het steunen van non-profit organisaties. Effectieve maatschappelijke betrokkenheid vergroot de kwaliteit van leven in de gemeenschap (maatschappelijke ontwikkeling) en kan eraan bijdragen dat de organisatie haar doelen beter bereikt.
Directe economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd Het bedrijf of de organisatie is verantwoordelijk voor een financiële rapportage betreffende: Inkomsten; Operationele kosten; Personeelsvergoedingen; Donaties en overige maatschappelijke investeringen Ingehouden winst en betalingen aan kapitaalverstrekkers en overheden
Positieve bijdrage aan locale economie en bedrijvigheid Het bedrijf of de organisatie draagt zorg voor een positieve bijdrage aan de locale economie door personeel, diensten, goederen, materieel uit de locale omgeving te betrekken en maakt dit inzichtelijk door middel van beleidsafspraken en procedures en de financiële rapportage. De bijdrage aan de locale gemeenschap dient niet beperkt te zijn tot economische ontwikkeling, maar kan ook sociale – of milieu aspecten omvatten.
Bijdrage aan het economische systeem. Het bedrijf of de organisatie draagt met haar activiteiten of diensten bij aan de inrichting van een infrastructuur die ten goede komt aan de omgeving of het algemeen nut.
12 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 Verklarende woordenlijst Cradle to Cradle
Een ontwerpconcept van architect William McDonough en chemicus Michael Braungart op basis van eco-effectiviteit. Het principe voor hun ontwerpen ontlenen McDonough en Braungart aan de werking van ecosystemen, waarin het ene organisme een functie heeft voor andere organismen.
Dutch Green Building Council (DGBC)
De Dutch Green Building Council (DGBC) is een onafhankelijke non-profit organisatie die streeft naar blijvende verduurzaming van de bebouwde omgeving in Nederland. Daartoe ontwikkelt de organisatie keurmerken voor een onafhankelijke beoordeling van gebouwen (zowel nieuw als bestaand) en gebieden op het gebied van duurzaamheid.
BREEAM-NL
BREEAM-NL is een beoordelingsmethode om de duurzaamheidprestatie van gebouwen te bepalen. De methode omvat verschillende keurmerken. BREEAM staat voor Building Research Establishment Environmental Assessment Method en werd oorspronkelijk ontwikkeld en geïntroduceerd door het Building Research Establishment (BRE), een Engelse onderzoeksinstantie enigszins vergelijkbaar met het Nederlandse TNO.
GPR Gebouw
GPR Gebouw geeft inzicht in de duurzaamheid van een gebouw, gebruikmakend van de meest recente methodes en ontwikkelingen. Na invoer van de gegevens worden prestaties zichtbaar op de modules Energie, Milieu, Gezondheid, Gebruikskwaliteit en Toekomstwaarde.
Green House Gas Protocol (GHG Protocol)
Het Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol) Initiative werd in 1998 gelanceerd met de dubbele doelstelling om een internationale standaard te ontwikkelen voor de verantwoording en de verslaggeving i.v.m. de uitstoot van broeikasgassen door bedrijven en om deze standaard zo breed mogelijk te verspreiden.
GreenCalc+
GreenCalc+ is een instrument waarmee de duurzaamheid van een gebouw of wijk in kaart kan worden gebracht.
GRI
Global Reporting Initiative, een rapportagemethodiek op basis van kengetallen (performance indicators) waardoor duurzaamheidsprestaties van bedrijven beter vergelijkbaar worden.
MVO-kernonderwerpen
De ISO 26000 omschrijft zeven kernonderwerpen welke het hart vormen van de MVO richtlijn. De MVO-kernonderwerpen zijn: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Behoorlijk bestuur Mensenrechten Arbeidsomstandigheden Milieu Eerlijk zaken doen Consumentenaangelegenheden 13 / 14
Samenvatting ISO 26000 18 augustus 2011 7. Maatschappelijke betrokkenheid & ontwikkeling
Scopes
Het Green House Gas Protocol maakt onderscheid in verschillende scopes op basis van de herkomst van het broeikasgas. -
-
Stakeholders
Scope 1: alle uitstoot die direct het gevolg is van eigen activiteiten, zoals de uitstoot van eigen fabrieken en vrachtauto’s of eigen gasgebruik (bijv. gasboilers, warmtekrachtinstallaties en ovens); Scope 2: de indirecte emissies voor de energie die is ingekocht, bijvoorbeeld van een elektriciteitsbedrijf. De emissie vindt dan plaats bij het opwekken van de elektriciteit; Scope 3: alle overige emissies als gevolg van de activiteiten van het bedrijf, zoals de uitstoot van transport of productie dat is uitbesteed of afvalverwerking.
Belanghebbenden, persoon of groep die een belang heeft bij de prestaties of het succes van een organisatie.
Bovenstaande begrippen komen niet allen terug in dit document. Echter worden een aantal systemen/methoden omschreven om tot de geformuleerde doelstellingen in dit beleidsplan te komen.
14 / 14
