Maatschappelijk Verantwoord Inkopen: Bijdragen aan een duurzame (zorg)toekomst
NEVI Zorgcongres Hengelo, 8 februari 2013 Prof.dr.ir. Bart Vos NEVI Hoogleraar Inkoopmanagement, Tilburg University Expert partner Coppa Consultancy
1
Invulling sessie • Inleiding
• Definities (WAT) • Motieven (WAAROM) • Aan de slag (HOE) • Afronding: Food for Thought
Inleiding: Turbulentie in ketens • Meer accent op ketenoptimalisatie
• Rol inkoop? Selectie, aansturing en ontwikkeling van leveranciers belangrijker door toenemende outsourcing! • Meer prestatiedruk: Sneller, beter, goedkoper • En meer “uitdagingen”: globalisering, ICT, veeleisende klanten & groeiende aandacht maatschappelijke issues • Maar: Wat kan ik daar nou aan doen?!?
3
Inspiratie, trots, passie, ……..
4
Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) definities •„Spraakverwarring‟ • Kernelementen MVI: Structureel aandacht maatschappelijke rol Verder gaan dan wet verplicht Triple P Meerdere stakeholders (intern & extern) Toegevoegde waarde voor organisatie & maatschappij • Cruciale rol (keten)verantwoordelijkheid
5
Duurzaam Inkopen Nederlandse (rijks)overheid Doelstelling 100%: vanaf 1/1 2010 opnemen Agentschap NL (voorheen Senter Novem) duurzaamheidcriteria in alle aanbestedingen (voor geselecteerde productgroepen); Criteria zijn juridisch getoetst en toepasbaar voor alle overheden; Iedere leverancier die aan overheid wil leveren, móet aan deze eisen voldoen; Daarnaast wensen: hiermee kúnnen leveranciers zich onderscheiden (net als op prijs).
Quote Jacqueline Cramer, voormalig Minister VROM (januari 2010): “Ontwikkelde duurzaamheidscriteria leggen bodem in de markt. Echte uitdaging inkoopprofessionals: Veel verder gaan dan deze criteria” Innovatie en creativiteit als sleutelwoorden
MVI drijfveren Resultaten Amerikaans onderzoek: 1. Echt leiderschap vanuit topmanagement • Direct significant positie relatie met MVI • Indirect via versterken meer mensgerichte cultuur 2. Eigen initiatieven individuele medewerkers 3. Druk van klanten (b.v. Nederlandse overheid) Uitdaging inkoop: integreren markteisen in haar leveranciersmanagement (= ketenbenadering) 8
Waarom MVI? Niet alleen omdat het moet en/of hoort, maar ook omdat het erg lonend kan zijn: 1. Risicomanagement (“preventief”)
9
Ploffer de ploffer de plof …..
10
Waarom MVI? Niet alleen omdat het moet en/of hoort, maar ook omdat het erg lonend kan zijn: 1. Risicomanagement (“preventief”) 2. Opbrengstenverhoging en/of kostenverlaging (“offensief/pro-actief”)
11
Philips City Touch stadsverlichting: Duurzame dienst in plaats van product
Milieuthermometer Zorg: Vanaf niveau zilver = duurzaam inkopen
Van willen naar kunnen: Maar hoe dan?
Allereerst de goede dingen doen: “Ik maak eigenlijk nooit fouten, want ik heb enorme moeite om me te vergissen”
Wat zijn dan die goede dingen? Focus op duurzaamheidthema‟s die passen bij (de strategie van) uw organisatie 14
Maatschappelijke ketenissues: Accenten verschillen per inkooppakket Sociale issues Kinderarbeid Gedwongen arbeid Non-discriminatie Recht op vakbonden Werktijden & overuren Beloning Veilige/gezonde arbeidsomstandigheden
‘Planet‟ issues
• Gevaarlijke materialen • Afvalverwerking • Efficiënt energieverbruik • Efficiënt materiaalgebruik • Biodiversiteit Overige „ethische‟ issues • Omkoping & corruptie • Productveiligheid & -kwaliteit • Dierenwelzijn
Containerbegrip, trade-offs, strategische prioriteiten 15
Visie/ambitie: Duurzaamheid bij NS • MVO/duurzaamheid nadrukkelijk onderdeel strategische agenda NS • Drie MVO prioriteiten: – Energiebesparingen – Geluidsreductie – Afvalmanagement
• Substantiële inkoopbijdragen, b.v.: – Schonere brandstoffen – Verminderen gewicht treinen – „Groene‟ gebouwen, IT etc. Bron: Deal!, January – February 2009
16
Geluid
14 februari 2013
17
Beschikbare instrumenten • • • • • • • • • •
Gedragscodes (intern & leveranciers) Self assessment Audits Leveranciersontwikkeling Stakeholder samenwerking Training Monitoring Rapportage Sancties Mogelijke bronnen: …….. NEVI, MVO Nederland, Agentschap NL, VNG, maatschappelijke jaarverslagen, ….
18
Waarom lukt het dan (nog) niet? • • • • • • • • •
Op papier verduurzamen, in praktijk andere prioriteiten (o.a. kostenreductie) Te grote afstand bestuur/MT – werkvloer Ontbreken concrete meetpunten Onvoldoende intern draagvlak voor implementatie Ontbreken levenscyclus denken (b.v. TCO) Angst fouten in relatie tot Europese aanbestedingen Ontbreken adequaat contractmanagement/beheer Ontbreken professioneel inkoopleiderschap Afwachten wie initiatief neemt: inkoper(s), MT, (interne) klant, leverancier, …….
Bron: Ontleend aan J. Reijniers (red), Duurzaam inkopen: Nu doen!, 2012, p.22
19
En hoe raken inkopers ‘betrokken’? • Onderzoek afstudeerster Lotte Diepenmaat (Menlo SCM Thesis Award 2012) bij vier multinationale ondernemingen • Enkele factoren die van invloed zijn om mate van „buyer involvement‟ bij MVI te vergroten: – – – – –
Focus op duurzaamheid in werving Training/opleiding (belang, concrete maatregelen) Duidelijke doelen & KPI‟s (inclusief link naar beloning!) Commitment vanuit „middle management‟ Duurzaamheid thema in ALLE leverancierscontacten
• Stap van „willen‟ naar „kunnen‟ faciliteren! 20
Tot slot: Food for thought….. • LIFE: Leiderschap, Inspiratie, Focus, Enthousiasme
MVI succesfactoren • • • •
Leiderschap Strategische keuzes/prioriteiten Passie/compassie Samenwerking: - Intern: “Afbreken” functionele silo‟s - Extern: Aftappen expertise leveranciers • Experimenteren/leren • Innovatie/creativiteit
Tot slot: Food for thought….. • LIFE: Leiderschap, Inspiratie, Focus, Enthousiasme • Aansluiting op organisatiedoelstellingen cruciaal bij prioriteitstelling : „goede dingen doen‟ • Vervolgens vanuit inkoop categorieën selecteren met grootste impact op gekozen prioriteiten • Implementatie (b.v. via audits, leveranciersontwikkeling) & monitoring „goede dingen goed doen‟ • En dat samen met andere interne & externe stakeholders: Zorgen voor een duurzame toekomst!!
De Vonk Het vuur moet blijven branden En de hoop mag niet vergaan En de geest moet kunnen waaien Want de vonk, de vonk kan overslaan!
Van Nieuwegein tot Oldebroek …… En als ze morgen bellen, Zijn we er overmorgen weer De Dijk, De Blauwe Schuit (1994)
