maartensmagazine Minder bang om te vallen Het gevaar van een tekenbeet zomer 2014

maartensmagazine zomer 2014

Minder bang om te vallen Het gevaar van een tekenbeet

in beeld 

Rafik Zohri

Ik kon nauwelijks meer bewegen Toen ik acht jaar was, begon ik met taekwondo, de sport die mijn grote passie is geworden. Ik heb veel getraind en wilde elke techniek zo perfect mogelijk uitvoeren. Dat heeft geleid tot succes. Zo werd ik meerdere keren nationaal kampioen, werd ik derde tijdens de World Cup in 2006 en haalde ik brons bij het WK van 2007. Sinds 2011 ben ik ook actief als bondscoach voor de junioren van de Taekwondo Bond Nederland. Tijdens een training liep ik een ernstige liesblessure op. Het was een verrekking die maar niet wilde overgaan. En op die plek komen allerlei spieren samen die ik in het taekwondo intensief gebruik. Ik kon nauwelijks meer bewegen en was eigenlijk compleet uitgeschakeld voor wedstrijden. Ik werd met mijn blessure doorverwezen naar de Sint Maartenskliniek. Daar werd direct een onderzoek gedaan met een MRI-scan en er kon een goede diagnose worden gesteld. Bij het sportmedisch centrum van de Maartenskliniek heb ik een uitgebreid programma van fysiotherapie en oefeningen doorlopen. Mijn sportarts, Prashant Komdeur, is ook bondsarts van de nationale selectie taekwondo. Hij kent de sport en wist precies wat ik nodig had om snel en goed te herstellen. Nu de blessure is hersteld, ben ik druk bezig met de voorbereidingen op de volgende uitdaging. Ik wil in 2016 meedoen aan de Olympische Spelen in Rio de Janeiro. Dat zal niet makkelijk worden, want er zijn veel goede concurrenten en slechts weinig kansen voor kwalificatie. Maar aan mijn blessure zal het in elk geval niet meer liggen.

inhoud 8

20

Dubbelinterview scoliose Bob en Caroline ondergingen allebei een scoliosecorrectie. Daarbij wordt een groot deel van de wervelkolom vastgezet. Ze interviewen elkaar over hun ervaringen.

14

Succesvolle valpreventietraining In 2000 ontwikkelde de Sint Maartenskliniek een succesvolle valpreventietraining voor ouderen. Vervolgens werd deze training aangepast op mensen met osteoporose en/of RA.

8

Tien vragen over de ziekte van Lyme

26

Wat moet je doen als je een teek hebt en hoe groot is dan de kans op de ziekte van Lyme? Internist dr. Fidel Vos beantwoordt tien vragen over deze vervelende ziekte.

26

Opereren in het buitenland Sommige van onze orthopeden opereren wel eens in het buitenland. Hun belangrijkste doel: kennis overdragen aan de buitenlandse collega’s.

13

14 20

Colofon

Het MaartensMagazine verschijnt vier keer per jaar en wordt verspreid onder patiënten, medewerkers, oudmedewerkers en externe relaties van de Sint Maartenskliniek. In het MaartensMagazine vindt u nieuws en actuele ontwikkelingen binnen de Sint Maartenskliniek. De Sint Maartenskliniek is een gespecialiseerd ziekenhuis voor orthopedie, reumatologie en revalidatiegeneeskunde. Voor reacties, suggesties of het doorgeven van adreswijzigingen kunt u contact opnemen met de afdeling Communicatie, Postbus 9011, 6500 GM Nijmegen, telefoon: (024) 365 91 76, of mail: [email protected]. Voor het aanvragen van een gratis abonnement op het MaartensMagazine bezoekt u www.maartenskliniek.nl/mm.

column raad van bestuur

30 De les van 1931

Verder… 7 Uit de oude doos 1 1 Beroerte: risico’s en gevolgen 1 2 Dokter! Dokter! 13 Weerstand tegen eten 16 In beeld: Orthopedie Woerden 22 Brief van een patiënt 23 Zeilweekend dwarslaesie 24 Patiëntervaring 28 Dagboek 30 Unieke looprobot 3 1 Contactinformatie

Redactie Aart-Jan de Looff, Marije van Vooren, Tjerk Romkema, Wouter van der Meer, Rian Grutters, Martijn Verhulst   Fotografie Dennis Vloedmans (8, 11, 13, 14, 15, 25, 30, 32), Bart van Dieken (cover, 2), Inge Hondebrink (16), iStock (21)  Vorm­geving Wunderbar Visuele Communicatie, Nijmegen  Druk Van Eck & Oosterink communicatie­regisseurs, Dodewaard

Bezoek onze website: www.maartenskliniek.nl

Inspecteur van de Volksgezondheid Veeger schreef in 1931 dat geneeskunde meer aandacht moest schenken aan het zo snel mogelijk opnieuw inpassen van zieken in het maatschappelijk leven. Juist het behandelen van aandoeningen aan het houdingsen bewegingsapparaat was daarbij van belang, omdat het veel voorkwam. Veeger was ook een van de pleitbezorgers voor de oprichting van de Sint Maartenskliniek. Eigenlijk staat zijn visie 83 jaar later nog steeds centraal in onze kliniek. Onze zorg stelt mensen weer in staat om te functioneren in hun werk en hun gezin, hun sport te beoefenen, thuis te kunnen wonen enzovoorts. Wij denken dat we hierbij een meerwaarde kunnen bieden. Iedere keer op een andere manier. Soms met een adviesgesprek, soms met een operatie, met geneesmiddelen, een loop­ robot, een app, een groepsconsult, een arm om de schouder, en soms in samenwerking met uw huisarts of fysiotherapeut. De nationale beleidsmakers discussiëren volop over de complexiteit van het huidige declaratiesysteem en of dat systeem de manier waarop we nu zorg bieden niet frustreert. Sommigen pleiten alweer voor een nieuw systeem. Dat is niet mijn oplossing. Ik denk dat we onze energie moeten steken in onze patiënten en samen met hen de zorg steeds beter moeten maken. Niet focussen op systemen, maar op het zoeken naar de mogelijkheden binnen het huidige systeem. Die zijn er gewoon! In de lijn van Veeger aandacht voor het inpassen van alle mensen in het maatschappelijk leven, in plaats van aandacht voor het invoeren van weer een nieuw technocratisch declaratiesysteem dat alle energie opslurpt. Dan kunnen wij als Sint Maartenskliniek blijven doen waar we goed in zijn: mensen helpen weer zo optimaal mogelijk te functioneren. Mark Van Houdenhoven, raad van bestuur

6 

mm  zomer 2014

kort nieuws

Zorgwijzer blijkt belangrijke steun bij reumatoïde artritis Uit recent onderzoek van de Sint Maartenskliniek, in samenwerking met het Leids Universitair Medisch Centrum, blijkt dat de Zorgwijzer reumatoïde artritis (RA) een belangrijke steun vormt voor RA-patiënten.

Nieuw lid raad van bestuur Sint Maartenskliniek Dr. Gert van Enk is met ingang van 1 juni 2014 benoemd tot lid van de raad van bestuur van de Sint Maartenskliniek. Hij vervult daarmee de vacature die was ontstaan na het vertrek van Berthe de Jong op 1 januari 2014. Gert van Enk heeft ruime ervaring binnen de zorg. Zo was hij actief binnen de Nederlandse Vereniging van Kinder­ geneeskunde en het Scheidsgerecht voor de Gezondheidszorg. Ook was hij bestuurder bij de KNMG en de Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband, waar hij ruim vijf jaar voorzitter was. Daarnaast heeft hij uitgebreide ervaring als kinderarts-opleider binnen Ziekenhuis Gelderse Vallei, waar hij sinds 1999 in dienst was. “De Sint Maartenskliniek biedt een hele nieuwe uitdaging: een centrum voor excellente zorg met medewerkers die ik als zeer betrokken heb leren kennen. Een uitdagende toekomst waarin ik als bestuurder - denkend vanuit de zorg - het beste voor onze patiënten mogelijk wil blijven maken”, aldus Van Enk.

De reumapatiëntenverenigingen Leiden e.o., Katwijk, Duin- en Bollenstreek, en Nijmegen e.o. namen het initiatief om een hulpmiddel te ontwikkelen voor RA-patiënten. Er werd vervolgens contact gezocht met het Leids Universitair Medisch Centrum en de Sint Maartenskliniek om te helpen met de uitwerking van dit plan. Het project werd gefinancierd door het Reumafonds. Het resultaat van deze samenwerking was de Zorgwijzer RA, een speciaal boekje voor de patiënt.

De Zorgwijzer RA werd eind 2013 gepubliceerd, waarna 2000 patiënten in de regio’s Leiden en Nijmegen de mogelijkheid kregen om de Zorgwijzer te gebruiken. Tegelijkertijd startte het onderzoek naar het gebruik van de Zorgwijzer. De eerste resultaten van dit onderzoek laten zien dat het boekje voor ongeveer zeventig procent van de gebruikers een belangrijke steun was om de ziekte beter te begrijpen en ruim zestig procent gaf aan dat de Zorgwijzer heeft geholpen om beter met RA te leven. Bovendien bleek dat het boekje voor zeventig procent van de gebruikers een belangrijke hulp was om het bezoek aan een zorgverlener optimaal te benutten. Verder lijkt het er op dat de Zorgwijzer het meest geschikt is voor mensen die net de diagnose RA hebben gekregen. Gebruikers geven de Zorgwijzer gemiddeld het rapportcijfer 8.

De Zorgwijzer RA is verkrijgbaar voor patiënten en zorgverleners via het Artritis Zorgnet (www.artritiszorgnet.nl). Voor patiëntenverenigingen is de Zorgwijzer verkrijgbaar via de Stichting Reumazorg Nederland (www.reumazorgnederland.nl).

mm  zomer 2014 

uit de oude doos 

7

De kunstarm van Jopie

Nooit helemaal geaccepteerd Op 8 februari 1945 vlogen geallieerde vliegtuigen over het Gelderse dorp Vorden, toen de twaalfjarige Jopie Wesselink buiten speelde. Ineens viel er van alles uit de lucht en was er een groot kabaal. De vliegtuigen hadden hun splinterbommen afgeworpen, met desastreuze gevolgen: acht mensen overleden en meerdere mensen raakten gewond, waaronder Jopie. Een bomscherf doorboorde haar linkerarm. Op een boerenwagen werd ze naar het ziekenhuis in Lochem gebracht. Daar bleek haar arm niet meer te redden; deze werd geamputeerd vlak boven de elleboog.

Toen ze als zestienjarige uitgegroeid was, kreeg ze een kunstarm in de Sint Maartenskliniek in Nijmegen. Dr. Bär was haar arts. In samenwer­ king met de POM zorgde hij niet alleen voor een ‘nieuwe arm’ voor Jopie, maar ook voor diverse hulpstukken (zie foto). Die plaatste ze op de onderarm­prothese. Daarvoor moest ze wel eerst haar hand eraf draaien. Bovendien leerde ze in de kliniek om

die hulpstukken te gebruiken. Zo kon ze toch nog veel (huishoudelijke) taken uitvoeren, zoals strijken, aard­ appels schillen, typen, haken, breien en kousen stoppen. Goed typen Ze had het ‘geluk’ dat ze nog jong was. Daardoor kon ze eenvoudiger allerlei dingen (aan)leren. Ze heeft zelfs haar autorijbewijs gehaald. Ook heeft ze

tot haar huwelijk gewoon gewerkt; kantoorwerk op een boekhoudbureau. Ze kon goed typen, ze gaf zelfs af en toe typeles. Toen ze trouwde met Henk werd ze boerin. Ze was gek met dieren. Onweer Jopie had het missen van haar arm nooit helemaal geaccepteerd. In die tijd verborg je het als je iets had, ze droeg dan ook vaak lange mouwen. Het leven met een kunstarm heeft haar zeker gevormd. Daarnaast was ze als de dood voor onweer. Op een extreme manier. Waarschijnlijk beleef­ de ze dan het bombardement weer opnieuw. Op 29 november 2013 overleed Jopie Bosch-Wesselink op 81-jarige leeftijd. De kunstarm is een tastbare herinnering aan haar. 

•

Met dank aan Anneke Wesselink en Narda Wesselink, de zussen van Jopie.

Citaat van Jopie aan een correspondentievrien d “Misschien krijg ik binnen kort ook een kunstarm. Ik wil het wel graag, ma ar ik zie er vreselijk tegeno p. Ik ben nu helemaal gew end aan één arm en zou nie t meer weten wat met tw ee te beginnen. Misschien valt het nog wel mee, ma ar dat zal ik af moeten wachten. Ik zeg er thuis maar niets van, want dan zouden pa en ma ook erg teleurgesteld zijn, die willen het ook graag.”

8 

mm  zomer 2014

Interview 

Ex-scoliosepatiënten interviewen elk

“Hoe groot was Bij Caroline Rutten en Bob Thomassen werd een aantal jaar geleden scoliose ontdekt; een verkromming van de wervelkolom waardoor één of twee bochten ontstaan. Beiden ondergingen een scoliose­correctie, waarbij een groot deel van de wervel­kolom wordt vastgezet. Ze werden behandeld door dezelfde orthopedisch chirurg in de Sint Maartens­ kliniek, prof. dr. Marinus de Kleuver. Caroline en Bob voelen elkaar aan de tand over scoliose, hun behandeling en hun ervaringen. Bob: “Iedereen vraagt wanneer de schroeven uit mijn rug gaan.” Carolinea lacht: “Ja, dat vraagt ook iedereen aan mij!”

Naam: Bob Thomassen | Leeftijd: 22 jaar Datum van de operatie: 26 september 2011 Bocht voor de correctie: 48 graden

De ouders van Bob merkten op dat zijn rechterschouderblad uitstak. Na een bezoek aan de huisarts werd hij door­verwezen naar een fysio­therapeut, vervolgens naar een algemeen ziekenhuis en uiteindelijk naar de Sint Maartenskliniek. Een scoliosecorrectie was nood­zakelijk. Bob is judoka en sport op hoog niveau.

Caroline: “Zag jij op tegen de operatie?” Bob: “Ik wist van tevoren wel wat er ging gebeuren tijdens de operatie, ik was goed voorgelicht. Dat stelde me gerust. Door de ernst van de scoliose wist ik ook wat er ging gebeuren als ik niet geopereerd zou worden. Mijn hart zou dan in de verdrukking kunnen komen. Een operatie was daardoor nood­ zakelijk. Maar ik wist ook, dat als de operatie fout zou gaan, ik verlamd kon raken vanaf mijn nek. Die kans was gelukkig heel erg klein. Ik zag erg tegen de operatie op, maar tegelijkertijd was ik blij dat er een oplossing was, er was namelijk geen andere behan­ deling meer mogelijk.” Caroline was niet zenuwach­ tig voor haar operatie. “Ik keek er zelfs naar uit, omdat ik verwachtte daarna niet meer de hele dag met mijn rug bezig te hoeven zijn”, vertelt ze. “Vlak voordat ik geopereerd werd en naar de operatie­ kamer werd gereden, was ik dan ook nog aan het whatsappen en twitteren op mijn mobiele telefoon.” Bob: “Wat waren jouw verwachtingen na de operatie?” Caroline: “Ik hoopte dat ik snel naar school kon gaan. Het duurde vijf weken voordat ik weer op school was. De eerste paar weken ging ik één à twee uur per dag naar school. In het begin was dat heel vermoeiend. Ook had ik natuurlijk verwachtingen over het dansen. Ik was niet echt bang dat ik niet

mm  zomer 2014 

9

aar

jouw bocht?” meer kon gaan dansen na mijn operatie, maar vroeg me wel af hoe het zou uitpakken. Uiteindelijk ben ik in september, acht maanden na de operatie weer gaan dansen bij een amateur balletschool.” Caroline: “Was dokter De Kleuver bij jou langs geweest op de verpleegafdeling?” Bob: “Ik herinner me dat hij tweemaal is langs geweest. De tweede keer kwam hij me persoonlijk vertellen dat ik naar huis mocht. En bij jou?” Caroline: “Volgens mij kwam hij drie keer langs om te kijken hoe het ging. Ik kan me ook nog goed het moment herinneren in het operatiecomplex vlak voordat ik geopereerd zou worden. Dokter De Kleuver maakte nog grapjes. Ik vond hem erg toegankelijk en dat is denk ik ook belangrijk voor zo’n ingrijpende operatie.” Bob: “Heb jij nog behandelingen geprobeerd om de operatie te vermijden of uit te stellen?” Caroline: “Ja, toen ik wist dat ik scoliose had, volgde ik cesartherapie. Dat had geen effect. Daarna ben ik naar de ‘scoliose care clinic’ in Zwolle gegaan voor therapie. Ik denk dat ik hierdoor de verslechtering van de scoliose heb kunnen uitstellen, maar het was wel erg zwaar. Mijn leven lang die oefeningen doen, had ik niet kunnen opbrengen. Het was eigenlijk een laatste middel dat we wilden proberen om de operatie te ontlopen. Maar mijn scoliose was hier­ voor te progressief. Het heeft de operatie wel kun­ nen uitstellen, zodat ik nog een jaar kon blijven dansen.” Caroline: “Heb je ooit gedacht dat je op een bepaald moment niet meer kon judoën?” Bob: “Ik heb altijd gedacht dat ik kon blijven judoën. Toen ik scoliose had, kreeg ik soms wel last met bepaalde bewegingen. Pas na de operatie merkte ik dat ik geen pijn meer had, die ik voor de operatie dus wel had. Tijdens de laatste keer judoën voor mijn operatie stond ik stil bij het feit dat het wel eens de laatste keer kon zijn dat ik kon sporten. Mijn judo­vrienden steunden me hierin. We hebben ook een filmpje opgenomen van de laatste les. Daar word ik nog altijd emotioneel van. Mijn bocht zat trouwens aan de bovenkant en eigenlijk vond ik dat de meest fijne plek, omdat ik de onderkant van mijn rug nodig heb voor judo.” Caroline lacht en zegt: “Mijn bochten zaten wat meer in het midden van

Naam: Caroline Rutten | Leeftijd: 16 jaar Datum van de operatie: 7 januari 2013 Bocht voor de correctie: bovenbocht van 58 graden en onderbocht van 47 graden

Toen Caroline medisch gekeurd werd voor de toelating tot de voor­opleiding dans van Artez ontdekte de keuringsarts de scoliose. Ondanks de scoliose kreeg ze groen licht voor de dansacademie. Ze volgde twee jaar de voor­opleiding dans toen de scoliose verergerde en een operatie noodzakelijk was. >

10 

mm  zomer 2014

vervolg Interview 

E

voor

na

voor

mijn rug. Het is voor mij juist fijn dat ik nog wat flexibiliteit aan de bovenkant van mijn rug heb, want dat heb ik nodig voor het dansen.” Bob: “Wat is er sinds de scoliosecorrectie veranderd?” Caroline: “Ik ben heel blij met het resultaat. Ik ben nu ook minder moe, omdat ik voor de correctie veel spierpijn had vanwege de scoliose. Dat ik veel danste, dertien uur per week, was goed voor de operatie omdat ik daardoor een soepele rug had.” Bob onder­ vindt de gevolgen van de correctie vooral tijdens het judoën. Hij vertelt: “Ik kan mijn bovenrug niet meer buigen, die is gefixeerd. Mijn onderrug is vrij, dus die kan ik wel soepel bewegen. Van alle duizenden technieken die er binnen judo bestaan, zijn er maar twee die ik niet kan uitvoeren door de scoliose­ correctie. Verder merk ik er weinig van.” 

•

Hoe gaat het nu met Caroline? De scoliosecorrectie is Caroline heel erg mee­gevallen en ze heeft weer groen licht gekregen om te dansen. De eerste lessen heeft ze achter de rug en ondanks dat ze een aantal oefeningen niet meer kan uitvoeren, vond ze het heerlijk om weer – weliswaar op amateurniveau – te dansen. Caroline: “Inmiddels heb ik mijn volgende passie gevonden. Nadat ik geen professionele dansopleiding meer kon volgen, deed ik auditie voor de vooropleiding Conservatorium. Ik zit nu in het tweede jaar van de vooropleiding zang pop/jazz.” met Bob? Bob bleef na de correctie sporten, hij is nu judodocent. Na de operatie heeft hij nog enige tijd bij de Zuid-Hollandse wedstrijdselectie gezeten, hij behaalde zelfs de zwarte band. “Dit was altijd mijn droom. Ik heb de zwarte band in één keer gehaald en dat is best bijzonder. Zeker na zo’n ingrijpende ope­ratie”, aldus Bob.

na

Reactie orthopedisch chirurg Marinus de Kleuver op het dubbelinterview “Het is inspirerend om als behandelend arts te lezen hoe mensen na een scoliose-operatie weer volop in het leven kunnen staan. Een verkromming van de rug, de scoliose, moet soms met een grote operatie worden behandeld, waar­bij de rug rechter wordt gemaakt en ook een belangrijk deel van de rug wordt vastgezet. De operatie bij jongeren heeft vier doelen: verdere verkromming van de rug in de toekomst tegengaan, klachten zoals rugpijn en moeheid in de rug verminderen, de kans op klachten in de toekomst verminderen, en het uiterlijk verbeteren. Uit dit dubbelinterview blijkt dat ook na zo’n ingrijpende operatie mensen heel veel kunnen. Iedereen moet de uitdaging opzoeken die bij hem of haar past en moet z’n grenzen verleggen. Natuurlijk is een zwarte band halen met judo niet voor iedereen weggelegd, met of zonder scoliose! Maar eigenlijk mag alles wat je denkt dat je kunt. Altijd actief blijven en je rug sterk houden is belangrijk voor nu, maar ook om in de toekomst een zo normaal mogelijk leven te hebben.”

mm  zomer 2014 

open dag 

Europese Dag van de Beroerte

Beroerte: risico’s en gevolgen Dinsdag 13 mei 2014 was de Europese Dag van de Beroerte. Meerdere zorginstellingen in verschillende landen brachten die dag CVA onder de aandacht. Ook de Sint Maartenskliniek. Ons revalidatiecentrum organiseerde een ‘open dag’ voor iedereen die meer wilde weten over het krijgen van, voor­komen van en leven met de gevolgen van een beroerte. Het was een geslaagde dag.

De ruim driehonderd bezoekers van de open dag konden zien en ervaren wat de mogelijkheden zijn als je moet leren leven met de gevolgen van een beroerte. Ook konden zij vragen stellen aan verschillende deskundigen

en was er een informatiemarkt waar meerdere netwerkorganisaties met een kraampje aanwezig waren. Het popu­ lairst was de ‘health check’: verpleeg­ kundigen maten bloeddruk, gewicht, cholesterol en suiker om zo het risico

op het krijgen van een beroerte te kunnen inschatten. Droom Bertjo Renzenbrink, directeur van het revalidatiecentrum, benadrukte tijdens zijn openingsspeech dat de Sint Maartenskliniek nauw samen­ werkt met veel netwerkorganisaties. Hij sprak de droom uit dat de Euro­ pese Dag van de Beroerte volgend jaar een gezamenlijke actie is van ziekenhuizen en zorginstellingen in de regio. 

•

11

12 

mm  zomer 2014

vraag en antwoord De artsen van de Sint Maartenskliniek krijgen dagelijks vele vragen van patiënten. Vragen over gezond bewegen, over opbouwen na een operatie, over toekomstverwachtingen, over leefstijl en over pijnbestrijding. In Dokter! Dokter! beantwoorden onze specialisten de meestgestelde vragen.

Dokter! Dokter! Is mijn pacemaker een belemmering bij een operatie? Dit hangt ervan af. De orthopedisch chirurg informeert de cardioloog in het voortraject over de geplande verrichting en ons standaard perioperatief pacemakerbeleid. Dit houdt in dat bloedvaten zodanig dichtgebrand worden, dat er geen stroom door de pacemaker gaat (bipolair coaguleren). En er wordt een magneet op de pacemaker geplaatst om een standaard ritme te verkrijgen. De cardioloog bericht de Sint Maartenskliniek over de pacemakerdetails en als hij/zij toestemming geeft voor bovenstaand beleid, dan kan de operatie hier plaatsvinden. Er is geen pacemakertechnicus aanwezig om instellingen van de pacemaker te wijzigen. Als dit gewenst is, moet dit in het eigen cardiologisch centrum gebeuren. Omdat een AICD altijd uitgezet moet worden tijdens een operatie, kunnen we deze patiënten­categorie niet opereren. Thomas Laing anesthesioloog

Wat kan ik doen aan de artrose in mijn hand? Handartrose komt vaak voor bij de duimbasis, de middelste kootjes en de eindkootjes. Nogal eens zijn er benige uitsteeksels (osteofyten) aan de vingers voelbaar. Soms raken deze osteofyten tijdelijk ont­ stoken waardoor ze rood, pijnlijk en meer opgezet raken. Naast klachten van pijn en stijfheid in de handen, kan ook de grijp- en knijpkracht verminderen. Het kost dan moeite om bijvoorbeeld potten open te draaien of een sleutel om te draaien.

De behandeling kan bestaan uit een combinatie van medicamenten (paracetamol en soms tijdelijk ont­ stekingsremmers zoals Naproxen), naast gedoseerde rust met spalken. Vaak is het zinvol om te verwijzen naar onze handartrosegroep, waar een ergo- en handtherapeut nuttige adviezen geeft. In een klein aantal – hardnekkige – gevallen is een operatie noodzakelijk, meestal aan de duimbasis. Maurice Jeurissen reumatoloog

Ik ben 90 jaar. Kan ik nog een nieuwe heup krijgen? De leeftijd op zich zal niet per definitie een reden zijn om geen nieuwe heup te kunnen plaatsen, hoewel 90 jaar natuurlijk wel een zeer hoge leeftijd is. Het gaat vooral om hoe uw conditie is en wat de eventuele risico’s tijdens en na de operatie voor u persoonlijk zullen zijn. Een dergelijke operatie op deze leeftijd kan namelijk een forse belasting zijn voor bijvoorbeeld het hart en de longen. Uw behandelend orthopedisch chirurg en de anesthesioloog zullen samen met u en uw familie deze risico’s moeten inschatten en zo tot het besluit komen of een operatie haalbaar is. Jesse Berger orthopedisch chirurg

Heeft u een medische vraag aan de dokter? Mail deze naar [email protected] en wie weet staat uw vraag er volgende keer tussen.

mm  zomer 2014 

Behandeling 

13

Eetteam: kinderen met chronische eetproblemen

Weerstand tegen eten Voeding is een basisbehoefte voor iedereen. Vooral bij jonge kinderen speelt voeding een cruciale rol in de ontwikkeling en groei. Wanneer er chronische problemen ontstaan in het eetpatroon, kan dit ernstige klachten en zorgen opleveren. Het eetteam van de Sint Maartenskliniek is een team gespecia­ liseerd in het diagnosticeren en behandelen van zulke kinderen.

Er zijn veel verschillende disciplines betrokken bij het eetteam: een kinder­ arts, orthopedagoog/GZ-psycholoog, gedragstherapeut/trainer, logopedist en diëtist. Zij zijn allemaal gespeciali­ seerd in kinderen met eetproblemen. Daarnaast wordt gedurende het behandeltraject besloten of er nog andere deskundigen nodig zijn voor een succesvolle behandeling, zoals een fysiotherapeut of maatschappelijk werkende. Tekort aan voedingsstoffen Het kan gebeuren dat een kind voedsel weigert, eigenlijk hoort dat ook bij een normale ontwikkeling. Wanneer dit chronisch wordt, kan het kind echter een structureel tekort aan voedings­ stoffen ontwikkelen met alle klachten en zorgen van dien. Kinderen tussen één en acht jaar met een chronisch eetprobleem en een medisch belaste

voorgeschiedenis komen in aanmer­ king voor een behandeling door het eetteam. Hiervoor is een verwijzing van de huisarts nodig. De oorzaken van de eetproblemen zijn sterk uiteen­ lopend, van sensomotorische stoornis­ sen tot trauma’s of vroeggeboortes. Als gevolg hiervan ontstaat weerstand tegen eten, of wordt het kindje selec­ tief in het type voedsel. Vaak wordt dit vervolgens in stand gehouden door de interactie tussen de ouders, de omgeving en het kind. Wat doet het eetteam? Elke dinsdag komt het eetteam bij elkaar. De opname begint met een analyse van het eten en drinken van het kind door een diëtiste. Vervolgens wordt de ontwikkeling van het eten, de mondmotoriek vanaf de geboorte en verder gedrag (zoals slapen en spelen) doorgenomen met de ouders.

De kinderarts bespreekt de medische voorgeschiedenis van het kind en verricht daarnaast een lichamelijk onderzoek. Hieruit volgt een advies van het gehele team voor de ouders voor verdere behandeling of begelei­ ding. Het team behandelt per jaar ongeveer veertien kinderen klinisch en tien poliklinisch. Mooi voorbeeld De ouders van patiëntjes zijn unaniem in hun oordeel: er wordt altijd vooruit­ gang geboekt op het gebied van eten. Met de hulp van de vele specialisten die betrokken zijn, ontstaat er een compleet beeld van de oorzaken van het eetprobleem. Daarnaast worden alle factoren die het in stand houden ook in kaart gebracht. Onlangs was er nog een mooi voorbeeld van waar nauwe samenwerking tussen verschil­ lende specialisten en ouders toe kan leiden: een tweejarig jongetje met een zware medische voorgeschiedenis was voorheen veroordeeld tot speciale sondevoeding. Na de behandeling bij het eetteam eet hij nu met de pot mee. En hij is zelfs laatst met zijn ouders naar McDonald’s geweest. 

•

14 

mm  zomer 2014

Behandeling 

Succesvolle valpreventietraining voor kwetsbare doelgroep

Met vertrouwen over de hind In 2000 ontwikkelde de Sint Maartenskliniek de training Vallen Verleden Tijd, een valpreventietraining voor gezonde ouderen. Onderzoek wees toen uit dat de training zorgde voor 49 procent minder valincidenten. Een mooi resultaat. Zo mooi dat we besloten om de training aan te passen op twee doelgroepen voor wie het erg belangrijk is om niet te vallen: mensen met osteoporose (broze botten) en mensen met reumatoïde artritis (RA). Ook deze training is een succes.

Mensen met RA zijn meegenomen als doelgroep van de training, omdat zij een groter valrisico hebben en omdat zij een verhoogde kans op osteoporose hebben. In de behandeling van RA én van osteoporose speelt bewegen een belangrijke rol. Maar als mensen bang zijn om te vallen, gaan ze juist minder bewegen. En niet of minder bewegen, verergert weer de mobiliteitsproble­ men en verhoogt de kans op breuken. Zo komen deze mensen dus in een neerwaartse spiraal terecht.

4. Functionele looptraining – kwalitatief beter leren lopen, met een betere balans. 5. Oefeningen mobiliteit en bot­ belasting – de botmassa (dus ook de sterkte van het bot) neemt toe door beweging. Daarom wordt bewegen gestimuleerd en leren deelnemers botbelastende prikkels, zoals stampen, toe te voegen aan het dagelijks leven. 6. Herkennen van valgevaarlijke situaties in en om het huis.

Het oefenprogramma Vallen Verleden Tijd voor mensen met RA en osteoporose is een oefenpro­ gramma om vallen en blessures te voorkomen. Het programma – dat bewezen effectief is – kent zes onder­ delen: 1. De hindernisbaan – valgevaarlijke situaties uit het dagelijks leven worden nagebootst. Deelnemers leren deze situaties herkennen in hun dagelijks leven en kunnen er zo beter mee omgaan. 2. Spelvormen – plezier in samen bewegen, en veilig leren lopen en bewegen in een drukke om­geving. 3. Leren vallen – veilig leren vallen in voor-, zij- en achterwaartse richting op dikke matten en met heupbeschermers om.

Minder bang Acht à negen mensen (meestal vrou­ wen) volgen samen de training. Zij oefenen twee keer per week en vijf weken achter elkaar. Het is dus min of meer een spoedcursus. Van tevoren

stellen ze doelen op en de meesten halen die ook. Bovendien zijn ze na vijf weken zichtbaar minder bang. De deelnemers zijn zeer enthousiast. Zo ook Houkje Verhagen-van der Weij (1947) uit Overloon. Zij volgde onlangs de valpreventietraining Vallen Verleden Tijd voor mensen met RA en osteoporose. Ze heeft een ernstige vorm van RA en een ernstige vorm van osteoporose, twee knieprotheses, een heupprothese en artrose in haar linkervoet en -enkel. Vallen kan voor haar dan ook heel vervelende gevol­ gen hebben. Bobbels in het tapijt Het interview met Houkje vindt plaats na haar oefeningen op de hindernis­ baan. Het was een nieuw parcours voor de deelnemers; er waren hinder­ nissen in een huis nagebootst. Som­ mige deelnemers waren dan ook best gespannen. Houkje niet. Ze ging vlot over de bobbels in het tapijt, langs verschillende obstakels, en over de schuine helling en de zogeheten ‘Belgische stoep’. Zelfs toen het licht werd gedimd en ze ook met een dien­ blad met bekers moest lopen. “De eerste keer op de hindernisbaan brak het zweet me uit”, verklapt ze. “Maar nu niet meer. Ik heb meer zelfvertrou­ wen gekregen door de training.” Niet overmoedig worden “Ik heb alle medicijnen tegen RA gehad, maar niks leek te werken”, vertelt Houkje. “Ik heb jaren nauwe­ lijks iets kunnen doen, zo erg was het. Uiteindelijk hebben we een medicijn gevonden dat wel werkt. Dat was voor mij eigenlijk het verschil tussen leven en niet leven. De reuma is nu helemaal onder controle.” Eerst kon ze slechts één minuut lopen en dan was ze al bekaf. Nu heeft ze meer conditie.

mm  zomer 2014 

dernisbaan Houkje: “Ik ben fysiek ook veel sterker geworden door de training. Ik heb weer power! En dat werkt mentaal door, ik krijg veel meer zelfvertrou­ wen. Mensen uit mijn omgeving geven bovendien complimenten, ze zien het dus. Nu moet ik alleen zorgen dat ik niet te overmoedig word…”

“Ik ben fysiek veel sterker geworden door de training. Ik heb weer power!” Beter in balans Toen ze 27 jaar was, verbrijzelde Houkje haar been. Sindsdien is ze altijd alert en vermijdt ze onveilige situaties. “Wel zo handig als je osteo­ porose hebt”, zegt ze lachend. “Door de reuma en door mijn angst om te vallen ben ik echter wel anders gaan lopen. Ik had mezelf verkeerde dingen aangeleerd. Door mijn looptechniek te trainen is mijn balans nu ook veel beter. Ik ben stabiel geworden.” Ze geeft aan dat ze dankzij het trainen in een groep kon ontspannen en haar perfectionisme kon loslaten. Ze voelde zich thuis. Houkje: “De training is klaar, maar voor mij houdt het hier niet op. Ik blijf thuis zeker oefenen door drie keer per dag een blokje in de buurt te lopen. Vooruitgang is mijn grootste motivatie!” 

•

Met dank aan fysiotherapeute Corine Bernts.

Houkje Verhagen-van der Weij oefent op de hindernisbaan

15

16 

mm  zomer 2014

in beeld 

Orthopedie Woerden

Kortere wacht­tijden voor patiënten met schouderklachten Door de uitbreiding van het team orthopeden met orthopedisch chirurg Marieke Ostendorf (zie foto) heeft de Sint Maartenskliniek in Woerden meer ruimte om patiënten met schouderklachten te behandelen. Dit heeft geleid tot kortere wachttijden voor deze patiënten. Zij kunnen op dit moment al binnen enkele weken terecht op de polikliniek Orthopedie. De orthopeden in Woerden zien patiënten met uiteenlopende schouderklachten, zoals peesproblemen, gescheurde pezen, artrose en luxaties. Binnenkort starten zij met een onderzoek naar de effectiviteit van de schouderoperaties die zij uitvoeren. De orthopeden onderzoeken voor en na elke operatie hoe het met de patiënten gaat, met het doel om de kwaliteit van de operaties te verbeteren. Bovendien wordt op deze manier ook de tevredenheid van patiënten gemeten en kunnen patiënten hierdoor beter voorbereid worden op een operatie. 

•

mm  zomer 2014 

17

18 

mm  zomer 2014

kort nieuws

Stappenplan en zorgwijzer voor optimale artrosezorg Een landelijk samenwerkingsverband ontwikkelde de laatste jaren een stappen­plan voor mensen met artrose aan de heup of knie. Consequent gebruik leidt tot een optimale zorg voor deze reumapatiënten en kan onnodige operaties voorkomen. Een landelijke invoering van dit stappenplan blijkt in de praktijk niet eenvoudig. Een speciale zorgwijzer voor patiënten is daarbij een belangrijk hulpmiddel. Dat zijn enkele van de belangrijkste resultaten van het promotieonderzoek van Agnes Smink, onderzoeker van de Sint Maartens­kliniek. “Veel mensen denken dat artrose ‘gewoon’ slijtage is, dat er niets aan te doen is en dat de enige oplossing een gewrichtsprothese is”, zegt Smink. “In mijn onderzoek kwam naar voren dat veel zorgverleners dat ook denken. Het is echter een groot misverstand. Een operatie brengt bovendien de nodige risico’s en hoge kosten met zich mee, het is dus belangrijk om dat op het juiste moment in te zetten.” Op basis van bestaande (wetenschappelijke) inzichten en richtlijnen is een effectief plan ontwikkeld. Smink: “Het is een stappenplan,

waarbij je telkens naar behoefte meer intensieve zorg inzet. Artrose is niet te genezen, maar de klachten kunnen wel worden verminderd door beweging, een gezonde leefstijl, goede pijnmedicatie en fysiotherapie. En bij onvoldoende resul­ taten kan een gewrichtsprothese worden toegepast.” Het stappenplan wordt al enkele jaren standaard toegepast en doorlopen met artrosepatiënten binnen de Sint Maartenskliniek. Samen met het stappenplan, is de zorg­ wijzer ‘Artrose van de heup of knie’ ontwik-

keld tijdens het onderzoek. Dit boekje is vooral bedoeld voor patiënten en geeft informatie over de beste behandelmethoden voor artrose. Patiënten kunnen in de zorgwijzer ook hun eigen gegevens bijhouden. Smink: “Wij hopen dat de zorgwijzer bijdraagt aan meer zelfmanagement bij patiënten. De beste resultaten worden namelijk behaald door de behandeling consequent te blijven volgen. Dat laatste is niet altijd even makkelijk.”

Kwaliteit Sint Maartenskliniek in landelijk Kwaliteitsvenster Minister Schippers van Volksgezondheid lanceerde 13 mei het Kwaliteitsvenster van ziekenhuizen, dat op een patiënt­ vriendelijke manier de kwaliteit van tien zinvolle ziekenhuisbrede thema’s zichtbaar maakt. Ook de Sint Maartenskliniek presenteert haar kwaliteitsprestaties in het Kwaliteitsvenster. Het is voor het eerst dat patiënten bij ziekenhuizen op dezelfde manier informatie over bijvoorbeeld risicovolle operaties, infecties, sterftecijfers en patiëntervaringen kunnen opvragen. Het Kwaliteitsvenster bestaat uit tien onderwerpen en maakt het mogelijk om op een overzichtelijke manier inzicht te krijgen in bijvoorbeeld risicovolle operaties, het werk van artsen of de pijnscore. Belangrijker is dat de patiënt ook informatie krijgt over de betekenis van de kwaliteitsinformatie en

de context ervan. Hoe scoort de Sint Maartenskliniek bijvoorbeeld ten opzichte van het landelijk gemiddelde of ten opzichte van vorig jaar? Er zijn plannen om straks kwaliteits­

informatie per aandoening of specialisme te ontwikkelen, met een focus op uitkomst­ indicatoren. Daarmee krijgt de patiënt meer inzicht in de kwaliteit van zorg die voor zijn aandoening of ziekte nodig is.

mm  zomer 2014 

19

column Start reumatologisch spreekuur in Mijdrecht De Sint Maartenskliniek startte op maandag 2 juni met een spreekuur reumatologie in gezondheidscentrum De Ronde Venen in Mijdrecht. Patiënten kunnen daar op maandagmiddag terecht bij reumatoloog Nicole van der Laan-Baalbergen voor de diagnose en behandeling van gewrichtsklachten, zoals reumatoïde artritis, artritis psoriatica, ziekte van Bechterew, jicht, polymyagia reumatica, handartrose, polyartrose, fibromyalgie en systemische auto-immuunziekten. Met de uitbreiding in Mijdrecht komt onze reumatologische zorg beter binnen bereik voor mensen in de regio De Ronde Venen en daaromheen. Bovendien zorgt de intensieve samenwerking met andere zorg­ professionals in het gezondheidscentrum en met huisartsen in de omgeving van Mijdrecht voor een nog efficiëntere behandeling en begeleiding van mensen met reumatologische klachten.

Predicaat ‘Centre of Excellence in Rheumatology’ De afdelingen Reumatologie van de Sint Maartenskliniek en het Radboudumc hebben het predicaat ‘Centre of Excellence in Rheumatology’ ontvangen. Deze bijzondere onderscheiding wordt toegekend door de EULAR (European League Against Rheumatism). Het predicaat wordt voor de duur van vijf jaar verleend op grond van het aantal en de kwaliteit van de wetenschappelijke publicaties in de vijf voorafgaande jaren. In Europa hebben slechts 22 afdelingen Reumatologie dit predicaat ontvangen. Dr. Frank van den Hoogen: “Met deze certificering willen we het reuma-onderzoek verder uitbreiden. Daarbij staat het belang van de patiënt voorop. Elk onderzoek dat wordt gestart, moet ook toepasbaar zijn op de patiëntenzorg. Op deze manier zetten we een belangrijke stap voorwaarts in het onderzoeken van vernieuwende behandelingen.”

winnaar 

Oog voor detail lente 2014 De afbeelding is een detail van een radiator in de lange gang van de Sint Maartenskliniek, op de begane grond nabij het Stiltecentrum. Meerdere mensen hadden het goede antwoord ingezonden, toch kent deze rubriek telkens maar één winnaar. Deze keer is dat Jan Kingma uit Leeuwarden. Gefeliciteerd!

Over pillen enzo

Moeite met doorslikken Kent u dat gevoel? Dat u een geneesmiddel wilt innemen, maar dat het in de keel blijft hangen. Zeker bij wat grotere tabletten of capsules komt dat ­regelmatig voor. Dit komt onder andere omdat veel mensen de neiging hebben hun hoofd naar achteren te houden bij het inslikken van het geneesmiddel. Maar dit maakt het slikken juist extra lastig. Tip: buig het hoofd iets naar voren, dan wordt het keelgat groter. Hierdoor glijdt het medicijn makkelijk naar binnen en blijft het niet hangen in de keel. In onze apotheek adviseren wij om eerst een slok water te drinken, en daarna de tablet of capsule op de tong te leggen. Slik vervolgens het geneesmiddel door met een flinke slok water. Drink daarna nog een vol glas water. Door de tablet te mengen met wat appelmoes, yoghurt, melk of vla glijdt het geneesmiddel makke­ lijker naar binnen. Overleg wel eerst met uw apotheker als u hiervoor een zuivelproduct wilt gebruiken. Sommige geneesmiddelen vormen namelijk een klontje in de maag met de kalk uit de zuivel, hierdoor wordt het geneesmiddel minder goed opgenomen in het bloed. Soms, maar zeker niet altijd, mag de tablet fijnge­ malen worden of de capsule worden opengemaakt. Doe dit altijd na overleg met een apotheker. Sommige geneesmiddelen hebben namelijk een beschermend laagje. Door het fijnmalen gaat dat laagje kapot, wat kan leiden tot meer bijwerkingen of minder effect. Bart van den Bemt, apotheker

20 

mm  zomer 2014

Kennis 

Rode ringen en onbegrepen lichamelijke klachten

Tien vragen over

de ziekte van Lyme Als u in de bossen hebt gewandeld of in de tuin hebt gewerkt, is het verstandig om uzelf ’s avonds te controleren op mogelijke teken. Waarom? Omdat deze kleine beestjes de beruchte ziekte van Lyme kunnen overdragen. Dr. Fidel Vos, internist in de Sint Maartenskliniek, beantwoordt tien vragen over de ziekte van Lyme. Wat is de ziekte van Lyme? Vos: “Lymeziekte is een infectie met de Borreliabacterie. De ziekte kan aan mensen worden over­ gedragen als ze gebeten zijn door een teek die hiermee besmet is. Lyme is een Amerikaans stadje waar de ziekte als eerste is ontdekt.”

Hoe kun je het krijgen? Vos: “Je kunt alleen de ziekte van Lyme krijgen als je gebeten wordt door een besmette teek. Teken zuigen bloed op van dieren zoals herten, knaag­ dieren en sommige vogelsoorten. Als zo’n dier besmet is met de Borrelia-bacterie raakt de teek ook besmet. Als die teek vervolgens op een mens komt en bloed opzuigt, kan besmetting plaats­ vinden. Gelukkig duurt het even voordat de Borrelia-bacterie uit de maag van de teek over­ gebracht wordt naar de mens. Als de teek minder dan 24 uur heeft vastgezeten, is de kans op besmetting erg klein.”

Ziekte van Lyme: samenwerking Sint Maartenskliniek en Radboudumc De Sint Maartenskliniek werkt samen met de internist-infectiologen van het Radboudumc op het gebied van diagnose en behandeling van de ziekte van Lyme. Internist Fidel Vos is betrokken bij de behandeling van de ziekte in de Sint Maartenskliniek en vanuit de Lyme-poli in het Radboudumc. Omdat er nog steeds veel vraagtekens zijn rondom de ziekte van Lyme, doen beide ziekenhuizen onderzoek naar diagnostiek en behandeling. De internist-infectiologen overleggen geregeld met andere specialisten en hulpverleners over patiënten die de ziekte van Lyme hebben. Vos: “Bijvoorbeeld als iemand last heeft van pijn- of vermoeidheidsklachten, overleggen we met andere specialisten over behandelmogelijkheden. Ook komt het voor dat we patiënten verwijzen naar een andere specialist of naar een oefenprogramma voor behandeling. Zo willen we patiënten de behandeling geven die aansluit bij hun situatie.”

Hoe groot is de kans op de ziekte van Lyme? Vos: “Globaal is twintig procent van de teken in Nederland besmet met de Borrelia-bacterie. Wel zijn er lokale verschillen in besmettingsgraad. De kans dat er na een willekeurige tekenbeet de ziekte van Lyme ontstaat is slechts drie procent.”

Wanneer moet ik naar de huisarts?

Internist Fidel Vos

Vos: “Als de teek langer dan 24 uur op het lichaam heeft gezeten, moet de beetplaats drie maanden in de gaten worden gehouden. Als er binnen die periode een huidafwijking ontstaat in de vorm van een rode ring óf als er onbegrepen lichamelijke klachten ontstaan, dan is het raadzaam om met uw huisarts te overleggen.”

mm  zomer 2014 

Hoe wordt de diagnose gesteld? Vos: “Als de teek gezien is en er vervolgens een rode ring ontstaat, kan de diagnose Lyme gesteld worden. Ontbreekt één van beide, maar zijn er wel lichame­ lijke klachten? Dan kan met een bloedtest worden aangetoond of iemand ooit besmet is geraakt met de Borrelia-bacterie.”

Wat zijn de symptomen? Vos: “Het eerste symptoom is vaak een ringvormige verkleuring van de huid. Niet bij iedereen vormt zich een duidelijke ring. En als de teek op de rug of op de behaarde hoofdhuid zat, dan kun je de ring eenvoudig missen. Als de bacterie zich verder ver­ spreidt door het lichaam, kunnen uiteenlopende klachten optreden, zoals vermoeidheid, gewrichts­ pijn, zenuwpijn en soms uitvalsverschijnselen. De meeste klachten ontstaan binnen drie maanden nadat de besmetting plaatsvond.”

Waarom is het belangrijk om er snel bij te zijn?

Hoe voorkom je een tekenbeet?

Vos: “In het begin is er slechts sprake van een infec­ tie van de huid. Een korte antibioticakuur is dan voldoende om verdere klachten te voorkomen. In een later stadium – als er meer lichamelijke klachten zijn – is een langere behandeling nood­ zakelijk. Als de ziekte langdurig aanwezig is voordat behandeling wordt gestart, kan het zijn dat niet alle klachten helemaal verdwijnen.”

Vos: “Teken leven in gras, struiken, bomen en zijn het meest actief als de temperatuur gemiddeld boven de vijf à tien graden is. Op de website www.tekenradar.nl staat waar in Nederland de meeste teken voorkomen. Als je weet dat je in een tekenrijke omgeving komt, draag dan bedekkende kleding. Onbedekte huid kun je insmeren met teken­ werende middelen. Deze maatregelen beschermen niet voor honderd procent. Zelf controleren op teken na bezoek aan een tekenrijke omgeving blijft het belangrijkste.”

Is de ziekte van Lyme te genezen? Vos: “Ja, met antibiotica. Afhankelijk van het sta­ dium van de ziekte wordt behandeld met een korte of langere antibioticakuur. De huisarts kan in eerste instantie prima bekijken welke behandeling nodig is. In zeldzame gevallen werken de antibiotica niet volledig en komen de klachten terug. Vaak wordt een patiënt dan verwezen naar een specialist.”

Wat kun je zelf doen als je een teek hebt? Vos: “Als je een teek hebt, is het belangrijk om deze snel te verwijderen. Gebeurt dat nog dezelfde dag, dan ontstaat er bijna nooit de ziekte van Lyme. Een teek kun je met een puntige pincet of een speciale tekentang verwijderen. Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid vast en trek hem recht omhoog. Het is belangrijk om de teek helemaal te verwijderen en het wondje te ontsmetten. Houdt de eerste drie maanden in de gaten of er een rode ring of andere lichamelijke klachten ontstaan.” 

•

21

22 

mm  zomer 2014

Brief van een patiënt 

Ervaring na een enkeloperatie

Geachte lezer, s kind ben n aan mijn linkerenkel. Al de ne be ar da , uit ed go t al zeker Het zag er lang nie voeten. Die enkel geeft nu mp klo . .m i.v rd ee er op ge en met ik meerdere malen uden in het MCL Leeuward ho ge en be de op ik n be stellen. 15 jaar last. Lang ar zolang mogelijk uit te ma ie at er op n ee om s, gebeuren, spalken en injectie . Als het dan toch moet en ez rw ve en eg jm Ni ar na nt dat het Uiteindelijk ben ik En zo kwam dan het mome s. vie ad t he e dd lui zo e, dan door de best mijn wilskracht De pijn was de baas over r. ge lan t nie g gin t He . moest gebeuren steeds moeilijker. geworden. En lopen ging r later werd ik door dr. Louwerens. Vijf uu rd ee er op ge ik n be 14 Op 23 januari 20 erateur ook al. am. En ja, daar was de op rh te bo n ee t me e ffi ko wakker. Ik kreeg nezen komt natuur wat helpt met ge de s Al n. pe rlo ve a im pr mooi recht De operatie was nd, uw voet staat er weer he lac hij e eld rt ve , ien nd me gepast, het goed, en bove Twee dagen hebben ze op er. kt do ige rd aa de en we onder. Toen verd bezig waren n die vanuit een bezieling re he en s me da die al en me met pit, wat een schatt en probleem. Vooral die da Ge r? ge lan tje ur lfu ha n met hun vak. Ee end stond ze er aalf naar huis, in de ocht tw lf ha d on av de In . ht hart en overzic weer. TOPKWALITEIT. e spalk. Ook gipskamer voor een nieuw de op ik am kw g, gin is hu klaar voor een Voordat ik naar met humor en aandacht en ns me ige ht ac pr am te daar stond een gipskamer komt, s later als je weer op de Pa s. wa iel lab je tik n ee ok-patiënt die t alleen over de ntact maken. En zeker nie co ze t da en en nn ke je merk je dat ze zet. die in mijn enkel waren ge pennen, toeters en bellen dikwijls terug probeer te vieren, denk ik er we id jhe vri jn mi uk kr Nu ik met een met vele jaren ringen. En de pijn? Ik ben va er ge ldi we ge zo e to aan deze tot nu n er weer uitgenskliniek, maar zonder pij te ar Ma nt Si de bij en pijn binnengekom om te gaan. Veel hoe goed het is geweest en lov ge t nie ds ee st g komen. Ik kan no bben geholpen. rken en mij weer op weg he we rd ha zo die en ns me dank aan al die maar. Dan draaf gingen denkt, bel me dan ini zu be n aa rs pe hip Sc En als mevrouw ag. ik zonder pijn naar Den Ha Met vriendelijke groet, en Jan Bleijinga uit Leeuward

mm  zomer 2014 

Piet van Drunen

Activiteit 

Annet Verlouw

23

Joop Arends

Zeilweekend voor mensen met een dwarslaesie

Plezier maken én grenzen verleggen De temperatuur was aangenaam, de zon kwam vaak lekker door en het regende niet. Toch werden meerdere (oud-)reva­ lidanten van de Sint Maartenskliniek in het weekend van 24 en 25 mei behoorlijk nat. Twaalf mensen met een dwarslaesie gingen namelijk op zeilweekend. “Heerlijk, de wind in je haren en het water in je gezicht”, zeggen Annet Verlouw (53 jaar / lage, incomplete dwarslaesie), Piet van Drunen (70 jaar / hoge, incomplete dwarslaesie) en Joop Arends (75 jaar / hoge, incomplete dwarslaesie).

In 2005 begon de Sint Maartenskliniek met het zeilweekend voor dwarslaesiepatiënten. Samen met begeleiders van het revalidatiecentrum en externe zeilinstructeurs vertoeven de deelnemers een week­ end lang op het eiland Robinson Crusoë in de Loos­ drechtse Plassen. Daar is alles aangepast op mensen met een lichamelijke beperking. De deelnemers mogen kiezen wat ze willen doen, zoals zeilen of kanoën. Het draait uiteraard om plezier en ontspan­ ning, maar de revalidanten zijn daar ook om hun grenzen te verleggen. Joop herkent dat wel: “We zijn inderdaad allemaal tegen grenzen aangelopen.” Piet vult hem aan: “En stukjes eroverheen gegaan. Dat kon ook, omdat we ons veilig voelden. Ik heb eigenlijk alles geprobeerd dit weekend, behalve zwemmen natuurlijk…” Sturen met een joystick “Ik zat op een trimaran”, vertelt Annet. “Dat vond ik eerst wel spannend. Het waaide toen ook best hard.

Maar ik laat me niet door angst regeren, uiteindelijk vond ik het zelfs geweldig. Een andere mooie erva­ ring was mijn kanotocht door de bushbush, samen met een begeleider.” Piet beleefde ook meerdere momenten die hij niet snel zal vergeten. “Zo werd ik aan het roer gezet van een zeilboot”, zegt hij. “Met een soort joystick moest ik die besturen. Dat was erg lastig, de eerste keer hebben we alleen maar storm­ rondjes gedraaid. Maar toen ik het eenmaal onder de knie had, kreeg ik een enorme kick. Ik bestuurde gewoon een boot!” Levensvreugde Joop denkt ook met plezier terug aan die keer dat hij aan het roer zat. “Het was net alsof ik een auto bestuurde. Een goede oefening, want ik wil ooit weer gaan autorijden”, verklapt hij. Alle drie roemen ze de goede sfeer tijdens het weekend en Annet geeft aan dat ze de watersport nu heeft ontdekt. Ze gaat zich daar verder in verdiepen. Niemand had dit weekend willen missen, zeker Piet niet. “Ik ben heel erg veranderd door dit weekend”, zegt hij geëmo­ tioneerd. “Ik zag dat mensen die al een stuk verder waren in hun revalidatie nog steeds veel levens­ vreugde hadden, ondanks die dwarslaesie. Daar heb ik veel van geleerd. Ik zie nu weer licht aan het einde van de tunnel.” 

•

De Sint Maartenskliniek wordt bij het zeilweekend gesponsord en ondersteund door de firma Hollister.

24 

mm  zomer 2014

Patiëntervaring 

Open over fibromyalgie

“Neem je rust, er is altijd weer een volgende dag” Mariska Kersten (25 jaar) heeft al negen jaar last van fibromyalgie. Maar ze weet eigenlijk pas sinds kort dat dit de aandoening is die haar klachten veroor­ zaakte. “Het begon op mijn zestiende. Ik werd steeds vaker moe, ik was vaak misselijk en ik had veel pijn. Die pijn moet je zien als een soort spierpijn die je de hele dag door voelt”, aldus Mariska. De huisarts dacht aanvankelijk dat de pijn en klach­ ten te maken hadden met stress en hij verwees de Wijchense door naar een fysiotherapeut om de pijn in de knieën en rug aan te pakken. Dit bleek echter niet te helpen en er volgde diverse doorverwijzingen en onderzoeken. In 2010 kwam een internist tot de diagnose fibromyalgie, een diagnose die ook werd bevestigd in de Sint Maartenskliniek. Mariska: “Na vijf jaar lang onderzoek en verschillende therapieën was het een hele opluchting om te horen dat mijn aandoening een naam heeft.” Mentaal klaar voor Ze kreeg een verwijzing naar de FIA-behandeling (Fibromyalgie In Actie) van de afdeling Reumato­ logie van de Sint Maartenskliniek. Mariska: “Het begon met een intakeprocedure waar heel precies werd gekeken in hoeverre ik nog kon bewegen en of ik er ook mentaal klaar voor was. De conclusie was dat ik nog niet klaar was voor deze behandeling. Ik had namelijk ook psychische klachten waar ik eerst aan moest werken. Na een intensieve therapie was ik mentaal veel sterker en was ik klaar voor de FIA-behandeling”, aldus Mariska. Op de pedalen “In 2012 begon ik aan deze groepsbehandeling”, vertelt Mariska. “Acht weken lang en twee dagen in de week ging ik naar de kliniek. In de ochtend hadden we groepsgesprekken met de psycholoog. We spraken dan bijvoorbeeld over de klachten. We kregen ook uitleg over de klachten en we konden vragen stellen aan de reumatoloog.” Verder was er een ontspanningsgroep en werd er tijdens de hydro­ therapie, de oefengroep en de fietsgroep gewerkt aan het opbouwen van de conditie. Mariska heeft

vooral de fietstraining in haar dagelijks leven kun­ nen uitbouwen: “Tijdens de eerste sessie van vijf of tien minuten kon ik nauwelijks fietsen, maar door te blijven oefenen kan ik nu op mijn elektrische fiets 1,5 uur achter elkaar fietsen. Ik fiets naar vrienden en familie, maar ook naar de mooiste plekken in de omgeving. Daar beleef ik veel plezier aan!” Moeilijk te begrijpen Fibromyalgie is een aandoening die ook veel onbegrip met zich meebrengt bij anderen. Volgens Mariska is dat ergens wel te verklaren: “De ene dag voelde ik me goed en kon ik prima meedraaien op mijn werk. Maar de volgende dag ging het slechter, had ik veel pijn en vielen bijvoorbeeld de dozen uit mijn handen op het werk. Dat snapt natuurlijk niet iedereen.” Mariska is erg open over haar klachten en daardoor lijkt ze van onbegrip weinig last te hebben. “Ik kies ervoor om niet te klagen en gewoon te vertellen wat er aan de hand is. Ik noem het meestal spierreuma en daar kunnen mensen zich wel iets bij voorstellen. Daarnaast bewaak ik goed mijn eigen grenzen. Als het niet gaat, dan geef ik dat aan en doe ik minder of ik spreek af dat ik een dagje niet kom.” Geluk zit in… Het gaat nu goed met Mariska. Haar hoofddoel tijdens de behandeling was om op zichzelf te wonen en dat is vorig jaar ook gelukt. “Fibromyalgie is een verschrikkelijke aandoening die je leven behoorlijk overhoop kan gooien”, zegt ze. “Dankzij de behande­ ling heb ik de juiste hulpmiddelen gekregen om het onder controle te houden. Het is heel belangrijk om op tijd te rusten en om je hele dag nauwkeurig in te plannen. Die structuur helpt om mijn energie op peil te houden. Daarnaast is het belangrijk om altijd goed op mijn houding te letten. Ik kijk met opgeheven hoofd terug op alles wat ik heb meegemaakt. In elke ervaring zit een cadeau, elke gebeurtenis bevat zaden voor groei! Kleine dingen kunnen heel veel geluk brengen, of het nu een kopje koffie met iets lekkers is, of een dagje uit. Die les geldt natuurlijk voor iedereen, maar vooral voor mensen met fibromyalgie. Wees positief en als het even niet gaat, luister daar naar en neem je rust. Er is altijd weer een volgende dag.” 

•

mm  zomer 2014 

Zorgwijzer Fibromyalgie Fibromyalgie is een chronisch, gegeneraliseerd pijnsyndroom waar duizenden mensen mee te maken hebben. Mensen met fibromyalgie hebben (pijn)klachten, waarvoor in het lichaam geen directe oorzaak wordt gevonden. Het kan daarom vaak lang duren voordat de diagnose wordt gesteld en er bestaan geen medicijnen om fibromyalgie te genezen. Als men veel beperkingen en klachten ervaart, is op indicatie een langdurige en intensieve multidisciplinaire behandeling mogelijk. De behandeling wordt verzorgd door een fysiotherapeut, maatschap­ pelijk werker en psycholoog. Om de behandeling van mensen met fibro­ myalgie te ondersteunen, heeft de Sint Maartens­kliniek het initiatief genomen om een zorgwijzer te ontwikkelen. De Zorgwijzer Fibro­myalgie zal informatie geven voor zowel patiënten als zorgverleners over de aandoening en (wetenschappelijk bewezen) behandel­ mogelijkheden. Daarnaast geeft de zorgwijzer praktische handvatten voor het leren omgaan met deze aandoening. Eind 2014 moet de zorgwijzer klaar zijn en beschikbaar komen voor patiënten en zorgverleners.

25

26 

mm  zomer 2014

Internationaal  Internationaal 

Opereren Opereren in in het het buitenland buitenland

“De schwung is terug op de operatiekamer in Bonoua” Meestal opereren de orthopeden van de Sint ­Maartens­­kliniek in een operatiekamer (OK) in ­Nijmegen, Woerden of Boxmeer. Maar soms verruilen ze die voor een OK ver weg. Onze ortho­peden staan (internationaal) bekend om hun specialisatie in een be­ paald lichaamsdeel. Die specialistische kennis is niet in de hele wereld beschikbaar. Daarom opereren sommigen af en toe buiten onze grenzen om daar mensen te helpen; van hulp­be­ hoevende kinderen tot welgestelde dames. Hun belangrijkste doel: kennis overdragen aan de buitenlandse collega’s. Hierbij twee voorbeelden. “Hoop geven aan de kinderen, maar vooral ook het enthousiasme terug­ brengen bij het OK-personeel.” Dat is wat orthopeden Dick van der Schaaf en Jan van Loon met hun team van de Sint Maartenskliniek in Ivoorkust hebben gedaan, vertelt Van Loon. Samen met operatieassistent Stephan Jurjus en gipsverbandmeester Jenny Verhagen vertrokken zij afgelopen

februari, tijdens hun vakantie, voor twee weken naar dit Afrikaanse land om de lange wachtlijsten weg te ­werken en het operatieteam te ver­ sterken. Voor deze missie werkten zij samen met de Nederlandse stichting ‘Ka doenia dia’ die logistieke onder­ steuning verzorgt. Klompvoetjes en heupdysplasie Circa vijftig kilometer ten oosten van de hoofdstad Abijan ligt in de plaats Bonoua het ‘Centre Don Orione’, een ziekenhuis waar kinderen met een fysieke of mentale beperking met hun ouders vanuit de regio naartoe komen. “Het gaat veelal om patiënten met aangeboren aandoeningen als klompvoetjes of heupdysplasie. Zij over­spoelen het ziekenhuis omdat er geen alternatief is”, aldus Van Loon, die in de jaren tachtig als tropenarts in Afrika heeft gewerkt. Pater Riccardo

mm  zomer 2014 

27

Jakarta uitgevoerd. Sindsdien heeft hij meerdere Indonesische vrouwen in Nederland en Indonesië geopereerd. Zo was hij in november 2013 nog in Jakarta.

Zacharia (directeur van het centrum) nodigde het operatieteam van de Sint Maartenskliniek uit. Kinderen en hun ouders moeten vaak erg lang wachten op een operatie, terwijl een handicap in Ivoorkust vaak uitsluiting van de maatschappij betekent. Van Loon: “De extra operaties die we in die twee weken hebben uitgevoerd, zor­ gen ervoor dat kinderen nu minder lang hoeven te wachten en dat de geopereerde kinderen weer kunnen meedoen in hun gemeenschap.” Innovatie Ivoriaanse OK Niet alleen de kinderen zijn enorm geholpen met het bezoek van de orthopeden. Van Loon: “Het verschil dat we konden maken voor het opera­ tiepersoneel ter plaatse was hartver­ warmend. De medische ontwikkeling had daar jaren stilgestaan. Met onze komst kwam er weer innovatie in de operatiekamer en groeide het enthou­ siasme bij het lokale orthopedische team van dokter Monsia.” Door het opleiden van het lokale operatieteam werkt het bezoek ook door op de lange termijn. En met de nieuwe technieken en handelswijzen kunnen de orthope­

den in Bonoua de patiëntjes beter en sneller helpen. “We merkten dat er weer schwung kwam in het operatie­ team”, vertelt Van Loon. Er is nog zo veel te doen Het was de eerste keer dat onze ­orthopeden in Centre Don Orione opereerden. Het team van de Sint Maartenskliniek kijkt terug op een succesvolle reis. De samenwerking is de Nederlanders en Ivorianen zo goed bevallen dat er inmiddels plannen zijn voor een halfjaarlijks terugkerend bezoek, met een uitbreiding naar een ander centrum van Don Orione nabij de Malinese grens. Indonesische voeten Een andere orthopeed van de Sint Maartenskliniek die onlangs in het buitenland opereerde, is voet- en enkelchirurg Jan Willem Louwerens. Een Indonesische oud-collega en kennis uit de opleidingstijd vroeg hem acht jaar geleden of hij een Indonesi­ sche patiënte in Nijmegen wilde opere­ ren. Het toeval wilde dat Louwerens net een vakantie naar Indonesië had gepland en dus werd de ingreep in

Grote teen wijst naar binnen In Indonesië lijken relatief veel ­vrouwen last te hebben van een hallux valgus (standsafwijking van de grote teen). “Dat heeft mogelijk te maken met losse banden en kapsels van de gewrichten van de mensen aldaar”, verklaart Louwerens. Bij een hallux valgus wijst de grote teen niet naar voren maar juist naar binnen, waar­ door er een bult aan de binnenzijde van de voet ontstaat. Dit kan erg pijnlijk zijn en kan het ook lastig maken om elegant schoeisel te dragen. Ook kan pijn en overbelasting onder de voorvoet optreden. Louwerens: “Soms is het daarom verstandig om te opereren. Omdat de ervaring met deze ingreep bij veel Indonesische ortho­ peden beperkt is, kiezen veel vrouwen uit de bovenklasse ervoor om deze ingreep in het buitenland te onder­ gaan.”

“Die hallux valgus ­moeten ze ­natuurlijk ook daar kunnen c­ orrigeren” Kennisoverdracht “Uiteraard ben ik daar om de patiën­ ten te helpen”, zegt Louwerens. “Maar tegelijkertijd draag ik ook de kennis over aan mijn collega ter plaatse, waarmee hij zelf die hallux valgusoperaties kan uitvoeren. Als ik daar ben, realiseer ik me hoe enorm goed we het hebben op de operatiekamers in de Sint Maartenskliniek. Qua beschikbare materialen en instrumen­ ten is het in Jakarta vaak behoorlijk improviseren, maar ook daar leren ze van. Het belangrijkste is het principe van de operatietechniek. Met welke schroeven en instrumenten dat doel wordt bereikt, doet er minder toe.” 

•

28 

mm  zomer 2014

dagboek 

Wendy Bosboom-Fafianie

“Spuiten bij mezelf vind ik geen probleem” Wendy Bosboom-Fafianie (39 jaar) uit Benschop kreeg eind augustus 2013 last van haar teen. Deze werd heel dik en pijnlijk, en ze kon de teen niet meer buigen. Daarna begonnen haar handen. In september kwam ze voor het eerst in de Maartenskliniek in Woerden voor een afspraak bij de reumatoloog. In november stelde dr. Noort-van der Laan reumatoïde artritis (RA) vast.

Dinsdag

Op mijn werk

Ik werk drie dagen als secretaresse bij de Koninklijke Metaalunie, op de afdeling branches. Ik heb het hier erg naar mijn zin. Binnen de Metaalunie ben ik werkzaam voor de Stichting OOI. Het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor het Isolatiebedrijf. Vandaag veel te doen. Ik check de mail, behandel de ingekomen post en werk mijn to-do-lijstje af. Dan begin ik met het voor­ bereiden van de bestuursvergadering van vanmiddag. Ik moet notuleren. Gelukkig gaat dat tegenwoordig met de laptop en is schrijven niet meer aan de orde. Na de bestuursvergadering vertrek ik met nog drie collega’s richting het noorden van het land voor een afscheidsetentje van een andere collega. Een drukke dag dus en zo’n dag is behoorlijk vermoeiend.

Woensdag Vandaag hebben de kinderen van groep 7 verkeersexamen. Ik heb me als hulpmoeder opgegeven. Mijn dochter Manon moet ook op voor het examen en de zenuwen slaan ’s morgens toch wel toe bij haar. Samen met nog een moeder zitten wij bij een druk punt, maar alle kinderen doen het fantastisch. Ze zijn allemaal geslaagd! ’s Middags met mijn zoon Thijs naar een voetbaltoernooi. Van de hele dag zitten word je behoorlijk stijf, maar met alle andere ouders en de kinderen is het een gezellige middag. Wij mogen de kinderen toejuichen vanuit de dug-out. Ze zijn vierde geworden (van de zes). Heerlijk om zo met je kinderen bezig te zijn. Dat doet me goed.

en

verkeersexam Helpen bij het

mm  zomer 2014 

29

Donderdag Toen dokter Noort-Van der Laan de diagnose RA stelde, was dat behoorlijk schrikken. Je vraagt je af wat je nog wel en niet kunt doen en wat verstandig is. Rust is natuurlijk nodig, maar ze raadde mij ook aan om vooral de dingen te blijven doen die je energie geven, om ‘op te laden’. Ik ben lid van Theatergroep De Schakel in IJsselstein en in het najaar voeren wij de musical Zusters in Zaken op. Het is zowel toneel als zang en dans. Helemaal mijn ding! De repetities geven mij heel veel positieve energie. Even je hoofd leeg maken. Vanavond oefenen we de dans op ‘We are family’. Ook de andere dansen worden doorgenomen. Thuisgekomen plof ik op de bank. Wat een heerlijke avond. Nog even wat drinken met mijn man en daarna lekker slapen.

Enbrel spuiten

Zaterdag

titie

Dansrepe

In een half jaar tijd heb ik al verschillende medicijnen geprobeerd. Maar de RA werd niet minder. Ik heb ook medicijnen gehad waar ik heel somber van werd (mijn gezin begon al te klagen) en uiteindelijk kreeg ik hier ook een allergische reactie op. Gek genoeg was ik daar achteraf wel blij om, want toen ik moest stoppen met deze medicijnen kwam mijn ‘oude ik’ ook weer terug; vrolijk, gezellig, optimistisch, energiek en absoluut niet somber. Kun je nagaan wat medicijnen met je kunnen doen. Sinds vijf weken spuit ik één keer in de week Enbrel. Al vanaf mijn eerste spuit is de ontsteking in mijn hand veel minder en doen mijn voeten ook minder pijn. Het spuiten bij mezelf vind ik geen probleem. Ik ben blij dat mijn reumatoloog deze medi­ cijnen heeft voorgeschreven.

Maandag Vandaag een heftige dag voor de boeg. Mijn vader gaat vandaag verhuizen naar een verpleeghuis. Hij heeft de ziekte van Parkinson en is dementerend. Mijn moeder heeft heel lang en goed voor hem gezorgd, maar thuis blijven gaat nu niet meer. En hoewel je gevoel er nog lang niet klaar voor is, zegt je verstand dat het beter is dat hij gaat verhuizen. Samen met mijn moeder en mijn broer hebben we hem gebracht. Gelukkig vindt mijn vader zijn kamer en het uitzicht erg mooi. We blijven nog even eten, maar daarna moeten we toch gaan en hem achterlaten. We mogen op bezoek komen wanneer we willen, en dat gaan we zeker vaak doen. Maar het moment van weggaan valt zwaar. Deze keer ga ik niet met pijn in mijn voeten weg, maar met pijn in mijn hart.

Mijn vader en ik

30 

mm  zomer 2014

Innovatie 

LOPES II

Unieke looprobot: alleen ondersteuning waar nodig Ontwikkelaars LOPES II is ontwikkeld door een consortium bestaande uit de Universiteit Twente en de mechatronische bedrijven Moog en Demcon. De Sint Maartenskliniek en het Roessingh leverden klinische input voor het ontwikkelproces. De revalidatierobot is de opvolger van de LOPES I. De afgelopen jaren heeft het consortium hard gewerkt om de stap van onderzoek naar de kliniek te maken. Met de installatie van twee systemen is dit nu een feit.

Wensen revalidatiecentra In het ontwerp zijn de wensen vanuit verschillende revalidatiecentra uitdrukkelijk meegenomen. LOPES II is zo ontworpen dat patiënten snel in en uit het apparaat kunnen worden gehaald. Daarnaast krijgen therapeut en patiënt tijdens de training feedback over de prestatie, waardoor training op maat moge­ lijk wordt. Ook heeft de patiënt veel bewegings­ vrijheid. Daardoor kan hij in een veilige omgeving leren van zijn fouten. De revalidatierobot LOPES II is in mei in gebruik genomen door revalidatiecentra de Sint Maartenskliniek in Nijmegen en het Roessingh in Enschede. De daaropvolgende weken oefenden de eerste patiënten in Nederland (met onder andere een CVA of dwarslaesie) met deze unieke revalidatierobot om weer beter te leren lopen.

De robot ondersteunt de loopbeweging van mensen die na een beroerte of dwarslaesie gedeeltelijk verlamd zijn geraakt. LOPES II houdt de patiënt vast rondom het bekken, het onderbeen en de voet. Het apparaat meet voortdurend hoe de patiënt loopt en geeft ondersteuning als de patiënt de loopbeweging niet goed uitvoert. Tijdens een trainingsprogramma wordt deze ondersteuning door de fysiotherapeut aangepast aan de loopvaardigheid van de patiënt. ‘Alleen ondersteuning waar nodig’ is het – vernieu­ wende – uitgangspunt bij de LOPES II. Dit stimuleert de patiënt om zelf actief een bijdrage te leveren bij het lopen en bevordert daardoor juist het herstel.

Enthousiaste reacties uit de praktijk De therapeuten zijn enthousiast over de mogelijk­ heden die LOPES II biedt. Hans Rietman, deeltijd hoogleraar revalidatiegeneeskunde en technologie aan de Universiteit Twente en directeur van Roes­ singh Research en Development (RRD) in Enschede, stelt: “De robotische looptrainer kan patiënten stap voor stap verder helpen naar zelfstandig lopen. Het is een grote aanwinst voor de revalidatie.” Bart Nienhuis, projectleider LOPES van de Sint Maartenskliniek vult aan: “We zijn blij met de ont­ wikkeling van LOPES II, die het ‘mechanische werk’ van een fysiotherapeut kan overnemen. De fysio­ therapeut wordt daarbij niet overbodig, maar krijgt nu de mogelijkheid om met behulp van deze robot intensief en op maat te trainen. En dat bij een bredere doelgroep.” De eerste maanden wordt de nieuwe robot voor onderzoeksdoeleinden ingezet en wordt er bekeken hoe de robot het beste in de therapie gebruikt kan worden. 

•

mm  zomer 2014 

31

contactinformatie

De Sint Maartenskliniek is als enige ziekenhuis in Nederland volledig gespecialiseerd in houding en beweging. Patiënten kunnen bij ons ziekenhuis terecht voor behandeling van eenvoudige tot zeer complexe aandoeningen op het gebied van orthopedie, reumatologie en revalidatie­geneeskunde.

Reumatologie Polikliniek Nijmegen

Verwijzing Afgezien van het sportmedisch centrum Maartenskliniek geldt voor elke aanvraag voor een afspraak, dat u een verwijzing nodig heeft van uw huisarts of specialist.

Telefoon (024) 365 94 09 (ma - vrij, 08.30 -16.30 uur)

Polikliniek Woerden Telefoon (0348) 42 78 00

Polikliniek Leidsche Rijn

Orthopedie Voor het aanvragen van een afspraak op de locaties in Nijmegen en Woerden kunt u ook het formulier op onze website invullen: www.maartenskliniek.nl praktische info afspraak aanvragen

Polikliniek Nijmegen Telefoon (024) 365 96 59

Polikliniek Woerden

Telefoon (0348) 42 78 00 www.maartenskliniek.nl praktische info afspraak aanvragen second opinion orthopedie

Polikliniek Mijdrecht Telefoon (0348) 42 78 00

Polikliniek Boxmeer Acute zorgpoli Met acute letsels (kneuzingen, verstuikingen, snijwonden en botbreuken, uitgezonderd breuken aan het hoofd) kunt u 24 uur per dag terecht bij de Acute zorgpoli. Telefoonnummer (024) 365 93 91

Telefoon (0485) 84 53 82

Polikliniek Panningen Telefoon (024) 365 94 09

Revalidatiegeneeskunde

Telefoon (0348) 42 78 00

Polikliniek Boxmeer Telefoon (0485) 84 53 50

Second opinion orthopedie Voor een aanvraag moeten zowel patiënt als verwijzer het registratieformulier invullen via onze website:

Pijnbehandelcentrum Nijmegen

Polikliniek Nijmegen

Telefoon (024) 365 96 59 (ma - vrij, 08.30 - 17.00 uur). Website: www.maartenskliniek.nl behandelingen pijnbehandelingen

Telefoon (024) 365 94 00 (ma - vrij, 08.00 - 16.30 uur)

Polikliniek Boxmeer Telefoon (0485) 84 52 55

RealHealth Telefoon (024) 684 16 40 Website: www.realhealth.nl

Polikliniek CWZ Telefoon (024) 365 87 68

Polikliniek Tiel

Sportmedisch centrum Maartenskliniek

Telefoon (0344) 67 38 80

ZOOM-IN Patiënten kunnen met en zonder verwijzing terecht bij de sportarts voor een consult, keuring of inspanningstest. Afhankelijk van het verzekerde pakket worden de kosten hiervoor al dan niet vergoed. Voor het aan­ vragen van een afspraak kunt u ook het formulier op onze website invullen: www.smcmaartenskliniek.nl afspraak maken

Locatie Nijmegen Telefoon (024) 378 65 44 (ma - vrij, 09.00 - 16.30 uur) Website: www.smcmaartenskliniek.nl

Telefoon (024) 327 27 17 Website: zoom-in.maartenskliniek.nl

Patiëntenadviesraad

Locatie Beuningen Telefoon (024) 378 65 44 (ma - vrij, 09.00 - 16.30 uur) Website: www.smcmaartenskliniek.nl

E-mail PAR Nijmegen: [email protected] E-mail PAR Woerden: [email protected]

Volg de Maartenskliniek op twitter! www.twitter.com/maartenskliniek

OOg

voor detail Een rek met postkaarten? Staaltjes behang? Of iets heel anders? Een lastige opgave deze keer. Weet u misschien om welk detail het gaat en waar het zich bevindt? Mail dan uw antwoord naar [email protected] o.v.v. uw naam en adres. Onder de juiste inzendingen verloten we een prijs.